Majjhimanikaya 2

Header

Data entry: Sri Lanka Tripitaka Project

Date of this version: 2025-05-28

Source:

  • .

Publisher: Göttingen Register of Electronic Texts in Indian Languages (GRETIL), SUB Göttingen

Licence:

Distributed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

Interpretive markup: none

Notes:

Due to the heterogeneity of the sources the header markup might be suboptimal. For the sake of transparency the header of the legacy file is documented below.



Majjhimanikaya 3

Input by the Sri Lanka Tripitaka Project


[PTS Vol M - 2] [\z M /] [\f II /]
[PTS Page 001] [\q 1/]
-------------------------
1.Naparadhammavambhanā-machasaṃ,[PTS.]

[BJT Page 332] [\x 332/]

Revisions:

  • 2025-04-02: TEI encoding by mass conversion
  • 2025-04-16: metadata structuring
  • 2025-05-28: Added several metadata fields.

Text

2.3.7

Mahāsakuludāyi suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veluvane kalandakanivāpe. Tena

kho pana samayena sambahulā abhiññātā abhiññātā paribbājakā moranivāpe

paribbājakārāme paṭivasanti. Seyyathīdaṃ: annahāro1 varadharo2 sakuludāyi ca paribbājako

aññeva abhiññātā abhiññātā paribbājakā. Atha kho bhagavā pubbanhasamayaṃ nivāsetvā

pattacīvaraṃ ādāya rājagahaṃ piṇḍāya pāvisi. Atha kho bhagavato etadahosi: 'atippago kho

tāva rājagahe piṇḍāya carituṃ. Yannūnāhaṃ yena moranivāpo paribbājakārāmo yena

sakuludāyi paribbājako tenupasaṅkameyyanti. Atha kho bhagavā yena moranivāpo

paribbājakārāmo tenupasaṅkami. Tena kho pana samayena sakuludāyi paribbājako tena kho

pana samayena sakuludāyi paribbājako mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiṃ nisinno hoti

unnādiniyā uccāsaddamahāsaddāya3 anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ kathentiyā.

Seyyathīdaṃ: 'rājakathaṃ corakathaṃ mahā mattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ

yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ yānakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ

gandhakathaṃ ñātikathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ janapadakathaṃ

itthikathaṃ purisakathaṃ sūrakathaṃ visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ [PTS Page 002] [\q

2/] pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ iti

bhavābhavakathaṃ' iti vā.

Addasā kho sakuludāyi paribbājako bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna sakaṃ

parisaṃ saṇṭhapesi: 'appasaddā bhonto hontu mā bhonto saddamakattha. Ayaṃ samaṇo

gotamo āgacchati. Appasaddakāmo kho pana so āyasmā appasaddassa vaṇṇavādī,

appevanāma appasaddaṃ parisaṃ viditvā upasaṅkamitabbaṃ maññeyyā'ti. Atha kho te

paribbājakā tuṇhī ahesuṃ. Atha kho bhagavā yena sakuludāyi paribbājako tenupasaṅkami.

Atha kho sakuludāyi paribbājako bhagavantaṃ etadavoca: etu kho bhante bhagavā, svāgataṃ

bhante bhagavato, cirassaṃ kho bhante bhagavā imaṃ pariyāyamakāsi yadidaṃ

idhāgamanāya. Nisīdatu bhante bhagavā idamāsanaṃ paññattanti. Nisīdi bhagavā paññatte

āsane. Sakuludāyi kho paribbājako aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi.

Ekamantaṃ nisinnaṃ kho sakuludāyiṃ paribbājakaṃ bhagavā etadavoca:

---------------------------

1. Annahārā-machasaṃ. Anugāro-sīmu,[PTS 2.] Varacaro-sīmu, varataro-syā 3.

Uccāsaddāmahāsaddāya-sīmu, machasaṃ uccāsaddāya, mahāsaddāya-[PTS.]

[BJT Page 334] [\x 334/]

Kāyanuttha1 udāyi etarahi kathāya sannisinnā? Kā ca pana vo antarā kathā vippakatāti?

Tiṭṭhatesā bhante kathā yāya mayaṃ etarahi kathāya sannisinnā, nesā bhante kathā

bhagavato dullabhā bhavissati pacchāpi savaṇāya. Purimāni bhante divasāni purimatarāni

nānātitthiyānaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ kutūhalasālāyaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ.

Ayamantarā kathā udapādi: lābhā vata bho aṅgamagadhānaṃ, suladdhaṃ2 vata bho

aṅgamagadhānaṃ, yatthime samaṇabrāhmaṇā saṅghino gaṇino gaṇācariyā ñātā yasassino

titthakarā sādhusammatā bahujanassa, rājagahaṃ vassāvāsaṃ osaṭā,3 ayampi kho pūraṇo

kassapo saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo [PTS Page 003] [\q 3/] ca ñāto yasassī

titthakaro

Sādhusammato bahujanassa, sopi rājagahaṃ vassāvāsaṃ osaṭo, ayampi kho makkhaligosālo

saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa, sopi

rājagahaṃ vassāvāsaṃ osaṭo. Ayampi kho ajito kesakambalī saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo

ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa, sopi rājagahaṃ vassāvāsaṃ osaṭo.

Ayampi kho pakudho kaccāyano saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro

sādhusammato bahujanassa, sopi rājagahaṃ vassāvāsaṃ osaṭo. Ayampi kho sañjayo

bellaṭṭhiputto4 saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato

bahujanassa, sopi rājagahaṃ vassāvāsaṃ osaṭo. Ayampi kho nigaṇṭho nātaputto5 saṅghī

ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa, sopi

rājagahaṃ vassāvāsaṃ osaṭo, ayampi kho samaṇo gotamo saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo

ca, ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa, sopi rājagahaṃ vassāvāsaṃ osaṭo.

Konu kho imesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ saṅghīnaṃ gaṇīnaṃ gaṇācariyānaṃ

ñātānaṃ yasassīnaṃ titthakarānaṃ sādhusammatānaṃ bahujanassa. Sāvakānaṃ sakkato

garukato mānito pūjito. Kathañca pana sāvakā sakkatvā garukatvā6 upanissāya viharantī'ti.?

Tatrekacce evamāhaṃsu:'ayaṃ kho pūraṇo kassapo saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto

yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa. So ca kho sāvakānaṃ na sakkato na garukato

na mānito na pūjito. Na ca pana pūraṇaṃ kassapaṃ sāvakā sakkatvā garukatvā upanissāya

viharanti. Bhūtapubbaṃ pūraṇo kassapo anekasatāya parisāya dhammaṃ deseti. Tatraññataro

pūraṇassa kassapassa sāvako

Saddamakāsi: mā bhonto pūraṇaṃ kassapaṃ etamatthaṃ pucchittha. Neso etaṃ jānāti,

mayametaṃ jānāma, amhe etamatthaṃ pucchatha. Mayametaṃ bhavantānaṃ7 byākarissāmāti.

Bhūtapubbaṃ pūraṇo kassapo bāhā paggayha kandanto na labhati: appasaddā bhonto hontu

mā bhonto saddamakattha. Nete bhavante pucchanti. Amhe ete pucchanti. Mayametesaṃ

byākarissāmāti. Bahū kho pana pūraṇassa kassapassa sāvakā vādaṃ āropetvā apakkantā: 'na

tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ajānāsi. Ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ajānāmi, kiṃ tvaṃ imaṃ

dhammavinayaṃ ajānissasi? Micchāpaṭipanno tvamasi,

-------------------------

1. Kāyanvattha-syā 2. Suladdhalābhā-sīmu, machasaṃ 3. Upagatā-syā 4. Belaṭṭhaputto-

machasaṃ 5. Nāthaputto-sīmu nāṭaputto-machasaṃ 6. Garuṃkatvā-machasaṃ. 7.

Bhavataṃ-[PTS.]

[BJT Page 336] [\x 336/]

Ahamasmi sammāpaṭipanno. Sahitaṃ me, asahitaṃ te. Purevacanīyaṃ pacchā avaca,

pacchāvacanīyaṃ pure avaca, āciṇṇaṃ1 te viparāvattaṃ. Āropito te vādo, niggahītosi, cara

vādappamokkhāya, nibbeṭhehi2 vā sace pahosi'ti. Iti pūraṇo kassapo sāvakānaṃ na sakkato

na garukato na mānito na pūjito. Na ca pana pūraṇaṃ kassapaṃ sāvakā sakkatvā garukatvā

upanissāya viharanti. Akkuṭṭho3 ca pana pūraṇo kassapo dhammakkosenāti. [PTS Page

004] [\q 4/]

Ekacce evamāhaṃsu: ayampi kho makkhali gosālo saṅghī ceva gaṇī ca. Gaṇācariyo ca ñāto

yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa. Sopi sāvakānaṃ na sakkato na garukato na

mānito na pūjito. Na ca pana makkhaliṃ gosālaṃ sāvakā sakkatvā garukatvā upanissāya

viharanti. Bhūtapubbaṃ makkhalī gosālo anekasatāya parisāya dhammaṃ deseti.

Tatraññataro makkhalissa gosālassa sāvako saddamakāsi: ' mā bhonto makkhaliṃ gosālaṃ

etamatthaṃ pucchittha, neso etaṃ jānāti, mayametaṃ jānāma, amhe etamatthaṃ pucchatha,

mayametaṃ bhavantānaṃ byākarissāmāti. Bhūtapubbaṃ makkhali gosālo bāhā paggayha

kandanto na labhati. Appasaddā bhonto hontu, mā bhonto saddamakattha, nete bhavante

pucchanti, amhe ete pucchanti, mayametaṃ byākarissāmā'ti. Bahū kho pana makkhalissa

gosālassa sāvakā vādaṃ āropetvā apakkantā: na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ajānāsi, ahaṃ

imaṃ dhammavinayaṃ ajānāmi, kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ajānissasi? Micchāpaṭipanno

tvamasi, ahamasmi sammāpaṭipanno, sahitaṃ me, asahitaṃ te, purevacanīyaṃ pacchā avaca,

pacchā vacanīyaṃ pure avaca, āciṇṇante viparāvattaṃ, āropito te vādo niggahītosi, cara

vādappamokkhāya, nibbeṭhehi vā sace pahosīti. Iti makkhali gosālo sāvakānaṃ na sakkato

na garukato na mānito na pūjito na ca pana makkhaliṃ gosālaṃ sāvakā sakkatvā garukatvā

upanissāya viharanti. Akkuṭṭho ca pana makkhali gosālo dhammakkosenā'ti.

Ekacce evamāhaṃsu: ayampi kho ajito kesakambalī saṅghī ceva gaṇī ca. Gaṇācariyo ca

ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa. Sopi sāvakānaṃ na sakkato na garukato

na mānito na pūjito. Na ca pana ajitaṃ kesakambaliṃ sāvakā sakkatvā garukatvā upanissāya

viharanti. Bhūtapubbaṃ ajito kesakambalī anekasatāya parisāya dhammaṃ deseti.

Tatraññataro ajitassa kesakambalissa sāvako saddamakāsi: ' mā bhonto ajitaṃ kesakambaliṃ

etamatthaṃ pucchittha, neso etaṃ jānāti, mayametaṃ jānāma, amhe etamatthaṃ pucchatha,

mayametaṃ bhavantānaṃ byākarissāmāti. Bhūtapubbaṃ ajito kesakambalī bāhā paggayha

kandanto na labhati. Appasaddā bhonto hontu, mā bhonto saddamakattha, nete bhavante

pucchanti, amhe ete pucchanti, mayametaṃ byākarissāmā'ti. Bahū kho pana ajitassa

kesakambalissa sāvakā vādaṃ āropetvā apakkantā: na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ajānāsi,

ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ajānāmi, kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ajānissasi?

Micchāpaṭipanno tvamasi, ahamasmi sammāpaṭipanno, sahitaṃ me, asahitaṃ te,

purevacanīyaṃ pacchā avaca, pacchā vacanīyaṃ pure avaca, āciṇṇante viparāvattaṃ, āropito

te vādo niggahītosi, cara vādappamokkhāya, nibbeṭhehi vā sace pahosīti. Iti ajito

kesakambalī sāvakānaṃ na sakkato na garukato na mānito na pūjito na ca pana ajitaṃ

kesakambaliṃ sāvakā sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti. Akkuṭṭho ca pana ajito

kesakambalī dhammakkosenā'ti.

Ekacce evamāhaṃsu: ayampi kho pakudho kaccāyano saṅghī ceva gaṇī ca. Gaṇācariyo ca

ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa. Sopi sāvakānaṃ na sakkato na garukato

na mānito na pūjito. Na ca pana pakudhaṃ kaccāyanaṃ sāvakā sakkatvā garukatvā

upanissāya viharanti. Bhūtapubbaṃ pakudho kaccāyano anekasatāya parisāya dhammaṃ

deseti. Tatraññataro pakudhassa kaccāyanassa sāvako saddamakāsi: ' mā bhonto pakudhaṃ

kaccāyanaṃ etamatthaṃ pucchittha, neso etaṃ jānāti, mayametaṃ jānāma, amhe etamatthaṃ

pucchatha, mayametaṃ bhavantānaṃ byākarissāmāti. Bhūtapubbaṃ pakudho kaccāyano bāhā

paggayha kandanto na labhati. Appasaddā bhonto hontu, mā bhonto saddamakattha, nete

bhavante pucchanti, amhe ete pucchanti, mayametaṃ byākarissāmā'ti. Bahū kho pana

pakudhassa kaccāyanassa sāvakā vādaṃ āropetvā apakkantā: na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ

ajānāsi, ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ajānāmi, kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ajānissasi?

Micchāpaṭipanno tvamasi, ahamasmi sammāpaṭipanno, sahitaṃ me, asahitaṃ te,

purevacanīyaṃ pacchā avaca, pacchā vacanīyaṃ pure avaca, āciṇṇante viparāvattaṃ, āropito

te vādo niggahītosi, cara vādappamokkhāya, nibbeṭhehi vā sace pahosīti. Iti pakudho

kaccāyano sāvakānaṃ na sakkato na garukato na mānito na pūjito na ca pana pakudhaṃ

kaccāyanaṃ sāvakā sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti. Akkuṭṭho ca pana pakudho

kaccāyano dhammakkosenā'ti.

Ekacce evamāhaṃsu: ayampi kho sañjayo bellaṭṭhiputto saṅghī ceva gaṇī ca. Gaṇācariyo

ca ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa. Sopi sāvakānaṃ na sakkato na

garukato na mānito na pūjito. Na ca pana sañjayaṃ bellaṭṭhiputtaṃ sāvakā sakkatvā

garukatvā upanissāya viharanti. Bhūtapubbaṃ sañjayo bellaṭṭhiputto anekasatāya parisāya

dhammaṃ deseti. Tatraññataro sañjayassa bellaṭṭhiputtassa sāvako saddamakāsi: ' mā

bhonto sañjayaṃ bellaṭṭhiputtaṃ etamatthaṃ pucchittha, neso etaṃ jānāti, mayametaṃ

jānāma, amhe etamatthaṃ pucchatha, mayametaṃ bhavantānaṃ byākarissāmāti. Bhūtapubbaṃ

sañjayo bellaṭṭhiputto bāhā paggayha kandanto na labhati. Appasaddā bhonto hontu, mā

bhonto saddamakattha, nete bhavante pucchanti, amhe ete pucchanti, mayametaṃ

byākarissāmā'ti. Bahū kho pana sañjayassa bellaṭṭhiputtassa sāvakā vādaṃ āropetvā

apakkantā: na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ajānāsi, ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ajānāmi, kiṃ

tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ajānissasi? Micchāpaṭipanno tvamasi, ahamasmi

sammāpaṭipanno, sahitaṃ me, asahitaṃ te, purevacanīyaṃ pacchā avaca, pacchā vacanīyaṃ

pure avaca, āciṇṇante viparāvattaṃ, āropito te vādo niggahītosi, cara vādappamokkhāya,

nibbeṭhehi vā sace pahosīti. Iti sañjayo bellaṭṭhiputto sāvakānaṃ na sakkato na garukato na

mānito na pūjito na ca pana sañjayaṃ bellaṭṭhiputtaṃ sāvakā sakkatvā garukatvā upanissāya

viharanti. Akkuṭṭho ca pana sañjayo bellaṭṭhiputto dhammakkosenā'ti.

Ekacce evamāhaṃsu: ayampi kho nigaṇṭho nātaputto saṅghī ceva gaṇī ca. Gaṇācariyo ca

ñāto yasassī titthakaro sādhusammato bahujanassa. Sopi sāvakānaṃ na sakkato na garukato

na mānito na pūjito. Na ca pana nigaṇṭhaṃ nātaputtaṃ sāvakā sakkatvā garukatvā

upanissāya viharanti. Bhūtapubbaṃ nigaṇṭho nātaputto anekasatāya parisāya dhammaṃ

deseti. Tatraññataro nigaṇṭhassa nātaputtassa sāvako saddamakāsi: ' mā bhonto makkhaliṃ

gosālaṃ etamatthaṃ pucchittha, neso etaṃ jānāti, mayametaṃ jānāma, amhe etamatthaṃ

pucchatha, mayametaṃ bhavantānaṃ byākarissāmāti. Bhūtapubbaṃ nigaṇṭho nātaputto bāhā

paggayha kandanto na labhati. Appasaddā bhonto hontu, mā bhonto saddamakattha, nete

bhavante pucchanti, amhe ete pucchanti, mayametaṃ byākarissāmā'ti. Bahū kho pana

nigaṇṭhassa nātaputtassa sāvakā vādaṃ āropetvā apakkantā: na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ

ajānāsi, ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ajānāmi, kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ajānissasi?

Micchāpaṭipanno tvamasi, ahamasmi sammāpaṭipanno, sahitaṃ me, asahitaṃ te,

purevacanīyaṃ pacchā avaca, pacchā vacanīyaṃ pure avaca, āciṇṇante viparāvattaṃ, āropito

te vādo niggahītosi, cara vādappamokkhāya, nibbeṭhehi vā sace pahosīti. Iti nigaṇṭho

nātaputto sāvakānaṃ na sakkato na garukato na mānito pūjito na ca pana nigaṇṭhaṃ

nātaputtaṃ sāvakā sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti. Akkuṭṭho ca pana nigaṇṭho

nātaputto dhammakkosenā'ti.

Ekacce evamāhaṃsu: 'ayaṃ kho samaṇo gotamo saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto

yassasī titthakaro sādhusammato bahujanassa. So ca kho sāvakānaṃ sakkato garukato

mānito pūjito. Samaṇañca pana gotamaṃ sāvakā sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.

Bhūtapubbaṃ samaṇo gotamo anekasatāya parisāya dhammaṃ deseti. Tatraññataro

samaṇassa gotamassa sāvako ukkāsi. Tamenaññataro sabrahmacārī jaṇṇuke5 ghaṭṭesi6

appasaddo [PTS Page 005] [\q 5/] āyasmā hotu, māyasmā saddamakāsi, satthā no

bhagavā dhammaṃ desetī'ti. Yasmiṃ samaye samaṇo gotamo anekasatāya parisāya

dhammaṃ deseti.

--------------------------

1. Adiciṇṇaṃ-sīmu,machasaṃ 2. Nibbedhehi-syā. 3. Akkudho 4.Kesakambalo-machasaṃ 5.

Jannukena-sīmu. 6. Ghaṭesi-syā.

[BJT Page 338] [\x 338/]

Neva tasmiṃ samaye samaṇassa gotamassa sāvakānaṃ khipitasaddo vā hoti ukkāsitasaddo

vā. Tamenaṃ janakāyo paccāsiṃsamānarūpo paccupaṭṭhito hoti: 'yaṃ no bhagavā dhammaṃ

bhāsissati, taṃ no sossāmā'ti. Seyyathāpi nāma

Puriso cātummahāpathe khuddaṃ madhuṃ1 anelakaṃ papīḷeyya2 tamenaṃ mahājanakāyo

paccāsiṃsamānarūpo paccupaṭṭhito assa. Evamevaṃ yasmiṃ samaye samaṇo gotamo

anekasatāya parisāya dhammaṃ deseti. Neva tasmiṃ samaye samaṇassa gotamassa

sāvakānaṃ khipitasaddo vā hoti ukkāsitasaddo vā, tamenaṃ mahājanakāyo

paccāsiṃsamānarūpo paccupaṭṭhito hoti: yaṃ no bhagavā dhammaṃ bhāsissati, taṃ no

sossāmāti. Yepi samaṇassa gotamassa sāvakā sabrahmacārīhi sampayojetvā sikkhaṃ

paccakkhāya hīnāyāvattanti, tepi satthu vaṇṇavādino honti, dhammassa vaṇṇavādino

honti, saṅghassa vaṇṇavādino honti. Attagarahino yeva honti anaññagarahino:

mayamevettha3 alakkhikā, mayaṃ appapuññā ye mayaṃ evaṃ svākkhāte dhammavinaye

pabbajitvā nāsakkhimha yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ caritunti. Te

ārāmikabhūtā vā upāsakabhūtā vā pañcasu sikkhāpadesu samādāya vattanti. Iti samaṇo

gotamo sāvakānaṃ sakkato garukato mānito pūjito, samaṇañca pana gotamaṃ sāvakā

sakkatvā garukatvā upanissāya viharantīti.

Kati pana tvaṃ udāyi, dhamme samanupassasi yehi mama sāvakā sakkaronti garukaronti

mānenti pūjenti, sakkatvā garukatvā upanissāya viharantīti?

Pañca kho ahaṃ bhante bhagavati dhamme samanupassāmi yehi bhagavantaṃ sāvakā

sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti, sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti. Katame

pañca:

Bhagavā hi bhante, appāhāro appāhāratāya ca vaṇṇavādī yampi bhante bhagavā appāhāro

appāhāratāya ca vaṇṇavādī4 imaṃ kho ahaṃ bhante. Bhagavati paṭhamaṃ dhammaṃ

samanupassāmi yena bhagavantaṃ sāvakā sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti, sakkatvā

garukatvā upanissāya viharanti. [PTS Page 006] [\q 6/]

Punaca paraṃ bhante bhagavā santuṭṭho itarītarena cīvarena itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca

vaṇṇavādī. Yampi bhante, bhagavā santuṭṭho itarītarena cīvarena

itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī. Imaṃ kho ahaṃ bhante bhagavati dutiyaṃ

dhammaṃ samanupassāmi yena bhagavantaṃ sāvakā sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti,

sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.

---------------------------

1.Khuddamadhuṃ-machasaṃ 2. Uppīḷeyya-sīmu pīḷeyya-machasaṃ.Syā.[PTS 3.]

Mayamevamhā- i.Machasaṃ.Syā 4. Yampi bhante bhagavā appāhāro appāhāratāya

vaṇṇavādī -[PTS] (ūnaṃ)

[BJT Page 340] [\x 340/]

Puna ca paraṃ bhante, bhagavā santuṭṭho itarītarena piṇḍapātena itarītarapiṇḍapāta

santuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī. Yampi bhante, bhagavā santuṭṭho itarītarena piṇḍapātena

itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī. Imaṃ kho ahaṃ bhante bhagavati tatiyaṃ

dhammaṃ samanupassāmi yena bhagavantaṃ sāvakā sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti,

sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.

Puna ca paraṃ bhante, bhagavā santuṭṭho itarītarena senāsanena

itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī. Yampi bhante, bhagavā santuṭṭho itarītarena

senāsanena itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī. Imaṃ kho ahaṃ bhante bhagavati

catutthaṃ dhammaṃ samanupassāmi yena bhagavantaṃ sāvakā sakkaronti garukaronti

mānenti pūjenti, sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.

Puna ca paraṃ bhante, bhagavā pavivitto pavivekassa ca vaṇṇavādī. Yampi bhante,

bhagavā pavivitto pavivekassa ca vaṇṇavādī. Imaṃ kho ahaṃ bhante bhagavati pañcamaṃ

dhammaṃ samanupassāmi yena bhagavantaṃ sāvakā sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti

sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti. Ime kho ahaṃ bhante

Bhagavati pañcadhamme samanupassāmi yehi bhagavantaṃ sāvakā sakkaronti garukaronti

mānenti pūjenti sakkatvā garukatvā upanissāya viharantīti.

Appāhāro samaṇo gotamo appāhāratāya ca vaṇṇavādīti iti ce maṃ udāyi sāvakā

sakkareyyuṃ garukareyyuṃ1 māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garukatvā upanissāya

vihareyyuṃ. Santi kho pana me udāyi, sāvakā kosakāhārāpi aḍḍhakosakāhārāpi

beluvāhārāpi aḍḍhabeluvāhārāpi [PTS Page 007] [\q 7/] ahaṃ kho panudāyi, appekadā

iminā pattena samatittikampi bhuñjāmi, bhiyyopi bhuñjāmi. Appāhāro samaṇo gotamo

appāhāratāya ca vaṇṇavādīti iti ce maṃ udāyi sāvakā sakkareyyuṃ garukareyyuṃ

māneyyuṃ sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyuṃ. Ye te udāyi, mama sāvakā

kosakāhārāpi aḍḍhakosakāhārāpi beluvāhārāpi aḍḍhabeluvāhārāpi, na maṃ te iminā

dhammena sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ sakkatvā garukatvā upanissāya

vihareyyuṃ.

Santuṭṭho samaṇo gotamo itarītarena cīvarena itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādīti

iti ce maṃ udāyi sāvakā sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ sakkatvā garukatvā

upanissāya vihareyyuṃ. Santi kho pana me udāyi, sāvakā paṃsukūlikā lūkhacīvaradharā te

susānā vā saṅkārakūṭā vā pāpaṇikā2 vā nantakāni uccinitvā3 saṅghāṭiṃ karitvā dhārenti.

Ahaṃ kho panudāyi, appekadā gahapaticīvarāni4 dhāremi daḷhāni yattha lūkhāni

alāpulomasāni5. Santuṭṭho samaṇo gotamo itarītarena cīvarena itarītara cīvara

santuṭṭhiyā.

---------------------------

1. Garuṃ kareyyuṃ- machasaṃ. 2. Pāpaṇikāti-sīmu. 3. Ucciṇitvā -sīmu. 4. Gahapatāni

cīvarāni-syā.[PTS 5.] Satthalukhāni alābulomasāni-machasaṃ suttalukhāni alāpulomasāni-syā

[BJT Page 342] [\x 342/]

Ca vaṇṇavādīti. Iti ce maṃ udāyi sāvakā sakkareyyuṃ. Garukareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ

sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyuṃ. Ye te udāyi, mama sāvakā paṃsukūlikā

lūkhacīvaradharā te susānā vā saṅkārakūṭā vā pāpaṇikā vā nantakāni uccinitvā saṅghāṭiṃ

karitvā dhārenti, na maṃ te iminā dhammena sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ

pūjeyyuṃ, sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyuṃ.

Santuṭṭho samaṇo gotamo itarītarena piṇḍapātena itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā ca

vaṇṇavādīti iti ce maṃ udāyi sāvakā sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ

sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyuṃ. Santi kho pana me udāyi, sāvakā piṇḍapātikā

sapadānacārino uñchepake1 vate ratā, te antaragharaṃ paviṭṭhā samānā āsanenapi

nimantiyamānā na sādiyanti. Ahaṃ kho panudāyi, appekadā nimantanepi bhuñjāmi sālīnaṃ

odanaṃ [PTS Page 008] [\q 8/] vicitakāḷakaṃ anekasūpaṃ anekabyañjanaṃ. Santuṭṭho

samaṇo gotamo itarītarena piṇḍapātena itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādīti iti

ce maṃ udāyi sāvakā sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garukatvā

upanissāya vihareyyuṃ. Ye te udāyi mama sāvakā piṇḍapātikā sapadānacārino uñchepake1

vate ratā, antaragharaṃ paviṭṭhā samānā āsanenapi nimantiyamānā na sādiyanti, na maṃ te

iminā dhammena sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garukatvā

upanissāya vihareyyuṃ.

Santuṭṭho samaṇo gotamo itarītarena senāsanena, itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā ca

vaṇṇavādīti iti ce maṃ udāyi sāvakā sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ,

sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyuṃ. Santi kho pana me udāyi, sāvakā rukkhamūlikā

abbhokāsikā, te aṭṭhamāse channaṃ na upenti. Ahaṃ kho panudāyi, appekadā kūṭāgāresupi

viharāmi ullittāvalittesu nivātesu phussitaggalesu2 pihitavātapānesu. Santuṭṭho samaṇo

gotamo itarītarena senāsanena itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādīti iti ce maṃ

udāyi, sāvakā sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ sakkatvā garukatvā

upanissāya vihareyyuṃ. Ye te udāyi mama sāvakā rukkhamūlikā abbhokāsikā te aṭṭhamāse

channaṃ na upenti. Na maṃ te iminā dhammena sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ

pūjeyyuṃ, sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyuṃ.

--------------------------

1.Ucchepake-[PTS.] Uñchāsake-machasaṃ. Uccāpake vatte-syā 2. Phusitaggalesu-machasaṃ.

[BJT Page 344] [\x 344/]

Pavivitto samaṇo gotamo pavivekassa ca vaṇṇavādīti iti ce maṃ udāyi, sāvakā

sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garukatvā upanissāya

vihareyyuṃ. Santi kho pana me udāyi sāvakā āraññakā pantasenāsanā araññe vanapatthāni1

pantāni senāsanāni ajjhogahetvā viharanti. Te anvaddhamāsaṃ2 saṅghamajjhe osaranti

pātimokkhuddesāya. Ahaṃ kho panudāyi appekadā ākiṇṇo viharāmi bhikkhū hi

bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhi raññā3 rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi.

Pavivitto samaṇo gotamo pavivekassa ca vaṇṇavādīti [PTS Page 009] [\q 9/] iti ce

maṃ udāyi, sāvakā sakkareyyuṃ garukareyyuṃ mānyeṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garukatvā

upanissāya vihareyyuṃ. Ye te udāyi mama sāvakā āraññakā pantasenāsanā araññe

vanapatthāni1 pantāni senāsanāni ajjhogahetvā4 viharanti anvaddhamāsaṃ saṅghamajjhe

osaranti pātimokkhuddesāya. Na maṃ te iminā dhammena sakkareyyuṃ garukareyyuṃ

māneyyuṃ pūjeyyuṃ, sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyunti.

Iti kho udāyi, na mamaṃ sāvakā imehi pañcahi dhammehi sakkaronti. Garukaronti mānenti

pūjenti, sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.

Atthi kho udāyi, aññe ca pañca dhammā yehi5 mamaṃ sāvakā6 sakkaronti garukaronti

mānenti pūjenti, sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti. Katame pañca:

Idhūdāyi, mamaṃ sāvakā adhisīle sambhāventi: sīlavā samaṇo gotamo paramena

sīlakkhandhena samannāgatoti yampudāyi7 mamaṃ sāvakā8 adhisīle sambhāventi: sīlavā

samaṇo gotamo paramena sīlakkhandhena samannāgatoti. Ayaṃ kho udāyi, paṭhamo

dhammo yena mamaṃ sāvakā8 sakkaronti garukaronti. Mānenti pūjenti, sakkatvā garukatvā

upanissāya viharanti.

Puna ca paraṃ udāyi, mamaṃ sāvakā abhikkante ñāṇadassane sambhāventi. Jānaṃyevāha

samaṇo gotamo jānāmīti, passaṃyevāha samaṇo gotamo passāmīti, abhiññāya samaṇo

gotamo dhammaṃ deseti no anabhiññāya, sanidānaṃ samaṇo gotamo dhammaṃ deseti no

anidānaṃ, sappāṭihāriyaṃ samaṇo gotamo dhammaṃ deseti no appāṭihāriyanti. Yampudāyi

mamaṃ sāvakā abhikkante ñāṇadassane sambhāventi. Jānaṃyevāha samaṇo gotamo.

--------------------------

1. Āraññavanapatthāni-[PTS. ,]Araññavanapatthāni - machasaṃ

2. Anvaḍḍhamāsaṃ-syā 3. Raññe-[PTS 4.] Ajjhogāhetvā-machasaṃ 5. Yehi pañcahi

dhammehi-machasaṃ syā. 6. Mama sāvakā-[PTS] syā. 7. Yamudāyi-syā, yampanudāyi-[PTS

8.] Mama sāvakā-sīmu,syā,[PTS.]

[BJT Page 346] [\x 346/]

Jānāmīti. Passaṃyevāha samaṇo gotamo passāmīti. Abhiññāya samaṇo gotamo dhammaṃ

deseti no anabhiññāya, sanidānaṃ samaṇo gotamo dhammaṃ deseti no anidānaṃ,

sappāṭihāriyaṃ samaṇo gotamo dhammaṃ deseti no appaṭihāriyanti. Ayaṃ kho udāyi,

dutiyo dhammo yena mamaṃ [PTS Page 010] [\q 10/] sāvakā sakkaronti garukaronti

mānenti pūjenti, sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti.

Puna ca paraṃ udāyi, mamaṃ sāvakā1 adhipaññāya sambhāventi: paññavā samaṇo gotamo

paramena paññākkhandhena samannāgato. Taṃ vata anāgataṃ vā vādapathaṃ na dakkhati

uppannaṃ vā parappavādaṃ na sahadhammena suniggahītaṃ niggaṇhissatīti2 netaṃ ṭhānaṃ

vijjati. Taṃ kiṃ maññasi udāyi? Api nu me sāvakā evaṃ jānantā evaṃ passantā antarantarā

kathaṃ opāteyyunti? No hetaṃ bhante. Na kho panāhaṃ udāyi sāvakesu anusāsaniṃ

paccāsiṃsāmi aññadatthu mamaṃyeva sāvakā anusāsaniṃ paccāsiṃsanti. Yampudāyi3 mamaṃ

sāvakā adhipaññāya samabhāventi paññavā samaṇo gotamo paramena paññākkhandhena

samannāgato. Taṃ vata anāgataṃ vā vādapathaṃ na dakkhati uppannaṃ vā parappavādaṃ na

sahadhammena suniggahītaṃ niggaṇhissatīti2 netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ayaṃ kho udāyi, tatiyo

dhammo yena mamaṃ sāvakā1 sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti, sakkatvā garukatvā

upanissāya viharanti.

Puna ca paraṃ udāyi, mama sāvakā yena dukkhena dukkhotiṇṇā dukkhaparetā te maṃ

upasaṅkamitvā dukkhaṃ ariyasaccaṃ pucchanti. Tesāhaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ puṭṭho

vyākaromi, tesāhaṃ cittaṃ ārādhemi pañhassa veyyākaraṇena. Te maṃ upasaṅkamitvā

dukkhasamudayaṃ ariyasaccaṃ pucchanti. Tesāhaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ puṭṭho vyākaromi,

tesāhaṃ cittaṃ ārādhemi pañhassa veyyākaraṇena. Te maṃ upasaṅkamitvā dukkhanirodhaṃ

ariyasaccaṃ pucchanti. Tesāhaṃ dukkhanirodhaṃ ariyasaccaṃ puṭṭho vyākaromi, tesāhaṃ

cittaṃ ārādhemi pañhassa veyyākaraṇena. Te maṃ upasaṅkamitvā

dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ ariyasaccaṃ pucchanti. Tesāhaṃ

dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ ariyasaccaṃ puṭṭho vyākaromi, tesāhaṃ cittaṃ ārādhemi

pañhassa veyyākaraṇena. Yampudāyi3, mamaṃ sāvakā yena dukkhena dukkhotiṇṇā

dukkhaparetā te maṃ upasaṅkamitvā dukkhaṃ ariyasaccaṃ pucchanti, tesāhaṃ dukkhaṃ

ariyasaccaṃ puṭṭho vyākaromi. Tesāhaṃ cittaṃ ārādhemi pañhassa veyyākaraṇena. Te maṃ

upasaṅkamitvā dukkhasamudayaṃ ariyasaccaṃ pucchanti. Tesāhaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ

puṭṭho vyākaromi, tesāhaṃ cittaṃ ārādhemi pañhassa veyyākaraṇena. Te maṃ

upasaṅkamitvā dukkhanirodhaṃ ariyasaccaṃ pucchanti. Tesāhaṃ dukkhanirodhaṃ

ariyasaccaṃ puṭṭho vyākaromi, tesāhaṃ cittaṃ ārādhemi pañhassa veyyākaraṇena. Te maṃ

upasaṅkamitvā dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ ariyasaccaṃ pucchanti. Tesāhaṃ

dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ ariyasaccaṃ puṭṭho vyākaromi, tesāhaṃ cittaṃ ārādhemi

pañhassa veyyākaraṇena. Ayaṃ kho udāyi, catuttho dhammo [PTS Page 011] [\q 11/]

yena mamaṃ sāvakā sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti, sakkatvā garukatvā upanissāya

viharanti.

Puna ca paraṃ udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā yathāpaṭipannā me sāvakā cattāro

satipaṭṭhāne bhāventi. Idhūdāyi bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā

vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Vedanāsu vedanānu passī viharati ātāpī sampajāno

satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā

vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno

satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Tatra ca pana me sāvakā bahū

abhiññāvosānapāramippattā viharanti.

--------------------------

1.Mama sāvakā-syā,[PTS 2.] Niggahissati-syā,[PTS 3.]Yamudāyi-syā. Yampanudāyi-[PTS.]

[BJT Page 348] [\x 348/]

Puna ca paraṃ udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā. Yathāpaṭipannā me sāvakā cattāro

sammappadhāne bhāventi. Idhūdāyi, bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ

dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti

padahati. Uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti

vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti. Padahati. Anuppannānaṃ kusalānaṃ

dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.

Uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya

bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.

Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.

Puna ca paraṃ udāyi akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā yathāpaṭipannā me sāvakā cattāro

iddhipāde bhāventi. Idhūdāyi bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ

iddhipādaṃ bhāveti. Viriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.

Cittasamādhi padhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.

Cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.

Vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Tatra ca pana me

sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.

Puna ca paraṃ udāyi, akkhātā mayā sāvānaṃ paṭipadā. Yathāpaṭipannā me sāvakā

pañcindriyāni bhāventi. Idhūdāyi [PTS Page 012] [\q 12/] bhikkhu saddhindriyaṃ

bhāveti upasamagāmiṃ sambodhagāmiṃ. Viriyindriyaṃ bhāveti upasamagāmiṃ

sambodhagāmiṃ. Satindriyaṃ bhaveti upasamagāmiṃ sambodhagāmiṃ. Samādhindriyaṃ

bhāveti upasamagāmiṃ sambodhagāmiṃ. Paññindriyaṃ bhāveti upasamagāmiṃ

sambodhagāmiṃ. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosāna pāramippattā viharanti.

Puna ca paraṃ udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā

pañcabalāni bhāventi. Idhūdāyi, bhikkhu saddhābalaṃ bhāveti upasamagāmiṃ

sambodhagāmiṃ. Viriyabalaṃ bhāveti upasamagāmiṃ sambodhagāmiṃ. Satibalaṃ bhāveti

upasamagāmiṃ sambodhagāmiṃ. Samādhibalaṃ bhāveti upasamagāmiṃ sambodhagāmiṃ.

Paññābalaṃ bhāveti upasamagāmiṃ sambodhagāmiṃ. Tatra ca pana me sāvakā bahū

abhiññāvosānapāramippattā viharanti.

Puna ca paraṃ udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā yathāpaṭipannā me sāvakā

sattabojjhaṅge bhāventi. Idhūdāyi, bhikkhu satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ

virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ, dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāveti

vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Viriyasambojjhaṅgaṃ

bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Pītisambojjhaṅgaṃ

bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Passaddhi

sambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ.

Samādhisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ

vossaggapariṇāmiṃ. Upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ

nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Tatra ca pana me sāvakā bahu

abhiññāvosānapāramippattā viharanti.

Puna ca paraṃ udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā yathāpaṭipannā me sāvakā ariyaṃ

aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāventi. Idhūdāyi, bhikkhu sammādiṭṭhiṃ bhāveti, sammāsaṅkappaṃ

bhāveti, sammāvācaṃ bhāveti, sammākammantaṃ bhāveti, sammāājīvaṃ bhāveti,

sammāvāyāmaṃ bhāveti, sammāsatiṃ bhāveti, sammāsamādhiṃ bhāveti. Tatra ca pana me

sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.

[BJT Page 350] [\x 350/]

Puna ca paraṃ udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā yathāpaṭipannā me sāvakā aṭṭha

vimokkhe bhāventī. Rūpī rūpāni passati. Ayaṃ paṭhamo vimokkho. Ajjhattaṃ arūpasaññi

bahiddhā rūpāni passati. Ayaṃ dutiyo vimokkho. Subhanteva adhimutto hoti. Ayaṃ tatiyo

vimokkho. Subhanteva adhimutto hoti. Ayaṃ tatiyo vimokkho. Sabbaso rūpasaññānaṃ [PTS

Page 013] [\q 13/] samatikkamma paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ

amanasikārā ' ananto ākāso'ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ catuttho

vimokkho. Sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma 'anantaṃ viññāṇa'nti

viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ pañcamo vimokkho. Sabbaso

viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma 'natthi kiñci'ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati.

Ayaṃ chaṭṭho vimokkho. Sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma

nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ sattamo vimokkho. Sabbaso

nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati.

Ayaṃ aṭṭhamo vimokkho. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā

viharanti.

Puna ca paraṃ udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā yathā paṭipannā me sāvakā aṭṭha

abhihāyatanāni bhāventi. Ajjhattaṃ rūpasaññi eko bahiddhā rūpāni passati parittāni

suvaṇṇadubbaṇṇāni. Tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññi hoti. Idaṃ paṭhamaṃ

abhibhāyatanaṃ.

Ajjhattaṃ rūpasaññi eko bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni. Tāni

abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññi hoti. Idaṃ dutiyaṃ abhibhāyatanaṃ.

Ajjhattaṃ arūpasaññi eko bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni. Tāni

abhibhuyya jānāmi passāmiti. Evaṃsaññi hoti. Idaṃ tatiyaṃ abhibhāyatanaṃ.

Ajjhattaṃ arūpasaññi eko bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni. Tāni

abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññi hoti. Idaṃ catutthaṃ abhibhāyatanaṃ

Ajjhattaṃ arūpasaññi eko bahiddhā rūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni nīlanidassanāni

nīlanibhāsāni. Seyyathāpi nāma ummāpupphaṃ nīlaṃ nīlavaṇṇaṃ nīlanidassanaṃ

nīlanibhāsaṃ seyyathāpi vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭaṃ2 nīlaṃ

nīlavaṇṇaṃ nīlanidassanaṃ nīlanibhāsaṃ3 evamevaṃ ajjhattaṃ arūpasaññi eko bahiddhā

rūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni nīlanidassanāni nīlanibhāsāni. Tāni abhibhuyya 'jānāmi

passāmī'ti evaṃsaññi hoti. Idaṃ pañcamaṃ [PTS Page 014] [\q 14/] abhibhāyatanaṃ.

-------------------------

1.Atthagamā-sīmu 2. Ubhatobhāgavimaddhaṃ - [PTS 3.] Nīladassanaṃ nīlahāsaṃ-[PTS.]

[BJT Page 352] [\x 352/]

Ajjhattaṃ arūpasaññi eko bahiddhā rūpāni passati pītāni pītavaṇṇāni pītanidassanāni

pītanibhāsāni. Seyyathāpi nāma kaṇikārapupphaṃ pītaṃ pītavaṇṇaṃ pītanidassanaṃ

pītanibhāsaṃ. Seyyathāpi vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭaṃ pītaṃ

pītavaṇṇaṃ pītanidassanaṃ pītanibhāsaṃ. Evamevaṃ ajjhattaṃ arūpasaññi eko bahiddhā

rūpāni passati pītāni pītavaṇṇāni pītanidassanāni pītanibhāsāni. Tāni abhibhuyya jānāmi

passāmīti evaṃsaññi hoti. Idaṃ chaṭṭhaṃ abhibhāyatanaṃ.

Ajjhattaṃ arūpasaññi eko bahiddhā rūpāni passati lohitakāni lohitakavaṇṇāni

lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni. Seyyathāpi nāma bandhujivakapupphaṃ lohitakaṃ

lohitakavaṇṇaṃ lohitakanidassanaṃ lohitakanibhāsaṃ. Seyyathāpi vā pana taṃ vatthaṃ

bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭaṃ lohitakaṃ lohitakavaṇṇaṃ lohitakanidassanaṃ

lohitakanibhāsaṃ. Evamevaṃ ajjhattaṃ arūpasaññi eko bahiddhā rūpāni passati lohitakāni

lohitakavaṇṇāni lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni. Tāni abhibhuyya 'jānāmi passāmī'ti

evaṃsaññi hoti. Idaṃ sattamaṃ abhibhāyatanaṃ.

Ajjhattaṃ arūpasaññi eko bahiddhā rūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni

odātanibhāsāni. Seyyathāpi nāma osadhītārakā odātā odātavaṇṇā odātanidassanā

odātanibhāsā. Seyyathāpi vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭaṃ

odātaṃ odātavaṇṇaṃ odātanidassanaṃ odātanibhāsaṃ. Evamevaṃ ajjhattaṃ arūpasaññi eko

bahiddhā rūpāni passati odātāni odātavaṇṇāti odātanidassanāni odātanibhāsāni. Tāni

abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññi hoti. Idaṃ aṭṭhamaṃ abhibhāyatanaṃ. Tatra ca pana

me sāvakā bahū abhiññavosānapāramippattā viharanti.

Puna ca paraṃ udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā. Yathā paṭipannā me sāvakā

dasakasiṇāyatanāni bhāventi. Paṭhavikasiṇameko sañjānāti uddhaṃ adho tiriyaṃ advayaṃ

appamāṇaṃ. Āpo kasiṇameko sañjānāti uddhaṃ adho tiriyaṃ advayaṃ appamāṇaṃ.

Tejokasiṇameko sañjānāti uddhaṃ adho tiriyaṃ advayaṃ appamāṇaṃ. Vāyokasiṇameko

sañjānāti uddhaṃ adho tiriyaṃ advayaṃ appamāṇaṃ. Nīlakasiṇameko sañjānāti uddhaṃ

adho tiriyaṃ advayaṃ appamāṇaṃ. Pītakasiṇameko sañjānāti uddhaṃ adho tiriyaṃ advayaṃ

appamāṇaṃ. Lohitakasiṇameko sañjānāti uddhaṃ adho tiriyaṃ advayaṃ appamāṇaṃ.

Odātakasiṇameko sañjānāti uddhaṃ adho tiriyaṃ advayaṃ appamāṇaṃ. Ākāsakasiṇameko

sañjānāti [PTS Page 015] [\q 15/] uddhaṃ adho tiriyaṃ advayaṃ appamāṇaṃ.

Viññāṇakasiṇameko sañjānāti uddhaṃ adho tiriyaṃ advayaṃ appamāṇaṃ. Tatra ca pana me

sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.

[BJT Page 354] [\x 354/]

Puna ca paraṃ udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā. Yathāpaṭipannā me sāvakā cattāri

jhānāni bhāventi. Idhudāyi, bhikkhū vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi

savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ1 upasampajja viharati. So

imameva kāyaṃ vivekajena pītisukhena abhisandeti parisandeti2 paripūreti parippharati.

Nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena pītisukhena apphuṭaṃ3 hoti. Seyyathāpi udāyi,

dakkho nahāpako4 vā nahāpakantevāsivā kaṃsathāle nāhānīyacuṇṇāni ākiritvā udakena

paripphosakaṃ paripphosakaṃ5 sandeyya.6 Sāssa nahānīyapiṇḍi7 snehānugatā

snehaparetā8 santarabāhirā9 phuṭhā10 snehena, na ca pagagharaṇī11 evameva kho udāyi,

bhikkhū imameva kāyaṃ vivekajena pītisukhena abhisandeti, parisandeti2 paripūreti

parippharati. Nāssakiñci sabbāvato kāyassa vivekajena pītisukhena apphuṭaṃ3 hoti.

Puna ca paraṃ udāyi, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso

ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃjhānaṃ upasampajja

viharati. So imameva kāyaṃ samādhijena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti

parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa samādhijena pītisukhena apphuṭaṃ hoti.

Seyyathāpi udāyi, udakarahado12 ubbhidodako.13 Tassa nevassa puratthimāya disāya

udakassāyamukhaṃ, na pacchimāya disāya udakassāyamukhaṃ, na uttarāya disāya

udakassāyamukhaṃ, na dakkhiṇāya disāya [PTS Page 016] [\q 16/]

udakassāyamukhaṃ. Devo ca kālena kālaṃ na sammā dhāraṃ anuppaveccheyya. Atha kho

tamhā ca udakarahadā sītā vāridhārā ubhijjitvā tameva udakarahadaṃ sītena vārinā

abhisandeyya parisandeyya paripūreyya paripphareyya. Nāssa kiñci sabbāvato

udakarahadassa sitena vārinā apphuṭaṃ assa. Evameva kho udāyi, bhikkhu imameva kāyaṃ

samādhijena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati. Nāssa kiñci

sabbāvato kāyassa samādhijena pītisukhena apphuṭaṃ hoti.

Puna ca paraṃ udāyi, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati. Sato ca sampajāno

sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti. Yantaṃ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukha vihārīti

taṃ tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ nippitikena sukhena abhisandeti

parisandeti paripūreti parippharati. Nāssa kiñci sabbāvato kāyassa nippītikena sukhena

apphuṭaṃ hoti. Seyyathāpi udāyi, uppaliniyaṃ vā paduminiyaṃ vā puṇḍarīkiniyaṃ vā

appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaddhāni

udakānuggatāni antonimuggaposinī.14 Tāni yāva caggā yāva ca

--------------------------

1. Paṭhamajjhānaṃ-sīmu,[PTS 2.] Abhisanneti,parisanneti-syā 3. Apphutaṃ-sīmu,syā,[PTS 4.]

Nhāpako-machasaṃ 5. Paripphosakaṃ-syā(ekaṃ padaṃ) 6. Abhisanneyya-syā 7.

Sāyaṃ,nhānīyapiṇḍi-machasaṃ. 8. Subhānugatā subhaparetā-sīmu 9.

Samanantarabāhirā-sīmu 10.Puṭṭhā-syā 11. Subhena ca paggharati-sīmu. -Na ca

paggharinī-[PTS.]Syā na ca pagghariṇī-machasaṃ 12. Gambhiro udakarahado-machasaṃ,syā

13. Ubbhitodako-syā 14. Nimuggapositāni-sīmu ,nimmuggapositāni-syā.

[BJT Page 356] [\x 356/]

Mūlā sītena vārinā ahisannāni parisannāni1 paripūrāni paripphuṭāni.2 Na nesaṃ3 kiñci

sabbāvataṃ uppalānaṃ vā padumānaṃ vā puṇḍarīkānaṃ vā sītena vārinā apphuṭaṃ

assa.Evameva kho udāyi, bhikkhu imameva kāyaṃ nippītikena sukhena abhisandeti

parisandeti paripūreti parippharati. Nāssa kiñci sabbāvato kāyassa nippitikena sukhena

apphuṭaṃ hoti.

Puna ca paraṃ udāyi, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva

somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā4 adukkhaṃ asukhaṃ upekkhā satipārisuddhiṃ

catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena

pharitvā nisinno hoti. Nāssa kiñci sabbāvato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena

apphuṭaṃ hoti. Seyyathāpi udāyi, puriso odātena vatthena sasīsaṃ pārupitvā nisinno assa,

nāssa kiñci sabbāvato kāyassa odātena vatthena apphuṭaṃ assa. Evameva kho udāyi,

bhikkhu imameva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti. Nāssa

kiñci sabbāvato kāyassa parisuddhena [PTS Page 017] [\q 17/] cetasā pariyodātena

apphuṭaṃ hoti. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.

Puna ca paraṃ udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā yathāpaṭipannā me sāvakā evaṃ

pajānanti: ayaṃ kho me kāyo rūpī cātummahābhūtiko5 mātāpettikasambhavo

odanakummāsūpacayo aniccucchādanaparimaddanabhedanaviddhaṃsanadhammo, idañca

pana me viññāṇaṃ ettha sitaṃ ettha paṭibaddhaṃ6 seyyathāpi udāyi maṇi vephariyo subho

jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato accho vippasanno sabbākārasampanno, tatrassa suttaṃ

āvutaṃ nīlaṃ vā pītaṃ vā lohitaṃ vā odātaṃ vā paṇḍusuttaṃ vā. Tamena cakkhumā puriso

hatthe karitvā paccavekkheyya: ayaṃ kho manī vephariyo subho jātimā aṭṭhaṃso

suparikammakato accho vippasanno sabbākārasampanno,tadidaṃ suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā

pītaṃ vā lohitaṃ vā odātaṃ vā paṇḍusuttaṃ vāti. Evameva kho udāyi, akkhātā mayā

sāvakānaṃ paṭipadā, yathā paṭipannā me sāvakā evaṃ jānanti: ayaṃ kho me kāyo rūpī

cātummahābhūtiko mātāpettikasambhavo odanakummāsūpacayo

aniccucchādanaparimaddanabhedanaviddhaṃsanadhammo. Idañca pana me viññāṇaṃ ettha

sitaṃ ettha paṭibaddhanti. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā

viharanti.

--------------------------

1. Abhisandāni- parisandāni-sīmu, machasaṃ 2. Paripaphutāni-sīmu 3.

Nāssa-machasaṃ,syā,[PTS.4.] Atthagamā-sīmu. 5. 5.Cātumahābhūtikomachasaṃ,syā 6.

Paṭibandhaṃ-syā.

[BJT Page 358] [\x 358/]

Puna ca paraṃ udāyi,akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathapaṭipannā me sāvakā imamhā

kāyā aññaṃ kāyaṃ abhinimminanti rūpiṃ manomayaṃ sabbaṅgapaccaṅgiṃ ahīnindriyaṃ1

seyyathāpi udāyi, tassa evamassa: ayaṃ muñjo īsikaṃ pabbāheyya. Īsikā3, añño muñjo aññā

īsikā3 muñjamhā tveva īsikā pabbāḷhāti. Seyyathāpi vā panudāyi puriso asiṃ kosiyā

pabbāheyya4. Tassa evamassa: ayaṃ asi, ayaṃ kosi, añño asi, aññā kosi, kosiyā tveva asi

pabbāḷhoti. Seyyathāpi [PTS Page 018] [\q 18/] vā panudāyi, puriso ahiṃ karaṇḍā

uddhareyya, tassa evamassa: ayaṃ ahi, ayaṃ karaṇḍo, añño ahi, añño karaṇḍo, karaṇḍā

tveva ahi ubbhatoti. Evameva kho udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā. Yathā

paṭipannā me sāvakā imamhā kāyā aññaṃ kāyaṃ abhinimminanti. Rūpiṃ manomayaṃ

sabbaṅgapaccaṅgiṃ ahīnindriyaṃ. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā

viharanti.

Puna ca paraṃ udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā

anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhonti: ekopi hutvā bahudhā honti, bahudhāpi hutvā eko

honiti.5 Āvībhāvaṃ6 tirobhāvaṃ tirokuḍḍaṃ7 tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamānā gacchanti

seyyathāpi ākāse, paṭhaviyāpi ummujjanimujjaṃ karonti seyyathāpi udake, udakepi

abhejjamāne gacchanti seyyathāpi paṭhaviyaṃ, ākāsepi palliṅkena kamanti seyyathāpi [PTS

Page 019] [\q 19/] pakkhi sakuṇo, imepi candimasūriye evaṃmahiddhike

evaṃmahānubhāve pāninā parimasanti parimajjanti, yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ

vattenti. Seyyathāpi udāyi dakkho kumbhakāro vā kumbhakārantevāsi vā

suparikammakatāya mattikāya yaññadeva bhājanavikatiṃ ākaṅkheyya tantadeva kareyya

abhinipphādeyya, seyyathāpi vā panudāyi dakkho dantakāro vā dantakārantevāsi vā

suparikammakatasmiṃ dantasmiṃ yaññadeva dantavikatiṃ ākaṅkheyya tantadeva kareyya

abhinipphādeyya, seyyathāpi vā panudāyi dakkho suvaṇṇakāro vā suvaṇṇakārantevāsi vā

suparikammakatasmiṃ suvaṇṇasmiṃ yaññadeva suvaṇṇavikatiṃ ākaṅkheyya tantadeva

kareyya abhinippādeyya, evameva kho udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā

yathāpaṭipannā me sāvakā anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhonti: ekopi hutvā bahudhā

honti, bahudhāpi hutvā eko honti5 āvībhāvaṃ6 tirobhāvaṃ tirokuḍḍaṃ7 tiropākāraṃ

tiropabbataṃ asajjamānā gacchanti seyyathāpi ākāse, paṭhaviyāpi ummujjanimujjaṃ karonti

seyyathāpi udake, udakepi abhejjamāne gacchanti seyyathāpi paṭhaviyaṃ, ākāsepi

pallaṅkena kamanti seyyathāpi pakkhi sakuṇo, imepi candimasūriye evaṃmahiddhike evaṃ

mahānubhāve pāṇinā parimasanti parimajjanti, yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vattenti.

Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññā abhiññāvosānapāramippattā viharanti.

-------------------------

1. Abhinnindriyaṃ-[PTS 2.] Isikaṃ-sīmu.[PTS 3.] Isikā-sīmu.[PTS 4.] Ubbāheyya- syā 5.

Hoti-machasaṃ 6. Āvibhāvaṃ-sīmu, machasaṃ,syā,[PTS 7.] Tirokuṭṭaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 360] [\x 360/]

Puna ca paraṃ udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā

dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya1 ubho sadde suṇanti dibbe ca

mānuse ca, ye dūre santike ca. Seyyathāpi udāyi, balavā saṅkhadhamako2. Appakasireneva

catuddisā viññāpeyya. Evameva kho udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā

yathāpaṭipannā me sāvakā dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho

sadde suṇanti dibbe ca mānuse ca ye dūre santike ca. Tatra ca pana me sāvakā bahū

abhiññāvosānapāramippattā viharanti.

Puna ca paraṃ udāyi,akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā

parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānanti sarāgaṃ vā cittaṃ .2

Sarāgaṃ cittanti pajānanti, vītarāgaṃ vā cittaṃ vītarāgaṃ cittanti pajānanti, sadosaṃ vā cittaṃ

sadosaṃ cittanti pajānanti, vītadosaṃ vā cittaṃ vītadosaṃ cittanti pajānanti, samohaṃ vā

cittaṃ samohaṃ cittanti pajānanti, vītamohaṃ vā cittaṃ vītamohaṃ cittanti pajānanti,

saṅkhittaṃ vā cittaṃ saṅkhittaṃ cittanti pajānanti, vikkhittaṃ vā cittaṃ vikkhittaṃ cittanti

pajānanti. Mahaggataṃ vā cittaṃ mahaggataṃ cittanti pajānanti, amahaggataṃ vā cittaṃ

amahaggataṃ cittanti pajānanti, sauttaraṃ vā cittaṃ sauttaraṃ cittanti pajānanti, anuttaraṃ vā

cittaṃ anuttaraṃ cittanti pajānanti, samāhitaṃ vā cittaṃ samāhitaṃ cittanti pajānanti,

asamāhitaṃ vā cittaṃ asamāhitaṃ cittanti pajānanti,vimuttaṃ vā cittaṃ vimuttaṃ cittanti

pajānanti, avimuttaṃ vā cittaṃ avimuttaṃ cittanti pajānanti. Seyyathāpi udāyi, itthi vā puriso

vā daharo yuvā .2

Maṇḍanakajātiko3 ādāse vā parisuddhe pariyodāte acche vā udapatte4 sakaṃ

mukhanimittaṃ paccavekkhamāno sakaṇikaṃ vā sakaṇikanti5 [PTS Page 020] [\q 20/]

jāneyya. Akaṇikaṃ vā akaṇikanti6 jāneyya evameva kho udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ

paṭipadā yathā paṭipannā me sāvakā parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca

pajānanti, sarāgaṃ vā cittaṃ sarāgaṃ cittanti pajānanti, vītarāgaṃ vā cittaṃ vītarāgaṃ cittanti

pajānanti, sadosaṃ vā cittaṃ sadosaṃ cittanti pajānanti, vītadosaṃ vā cittaṃ vītadosaṃ cittanti

pajānanti,samohaṃ vā cittaṃ samohaṃ cittanti pajānanti vītamohaṃ vā cittaṃ vītamohaṃ

cittanti pajānanti, saṅkhittaṃ vā cittaṃ saṅkhittaṃ cittanti pajānanti, vikkhittaṃ vā cittaṃ

vikkhittaṃ cittanti pajānanti. Mahaggataṃ vā cittaṃ mahaggataṃ gataṃ cittanti

pajānanti,amahaggataṃ vā cittaṃ amahaggataṃ cittanti pajānanti, sauttaraṃ vā cittaṃ

sauttaraṃ cittanti pajānanti, anuttaraṃ vā cittaṃ anuttaraṃ cittanti pajānanti, samāhitaṃ vā

cittaṃ samāhitaṃ cittanti pajānanti, asamāhitaṃ vā cittaṃ asamāhitaṃ cittanti

pajānanti,vimuttaṃ vā cittaṃ vimuttaṃ cittanti pajānanti, avimuttaṃ vā cittaṃ avimuttaṃ

cittanti pajānanti. Tatra ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti.

--------------------------

1.Atikkantamānusakāya-syā 2. Sabbadhammo-[PTS 3. 3.]Maṇḍanajātiko-[PTS

4.]Udakapatte-sīmu,machasaṃ,syā,[PTS 5. 5.]Sakaṇikaṅgaṃ-sīmu. 6. Akaṇikaṅgaṃ-sīmu.

[BJT Page 362] [\x 362/]

Puna ca paraṃ udāyi, akkhatā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭipannā me sāvakā

anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussaranti, seyyathīdaṃ: ekampi jātiṃ dvepi jātiyo, tissopi jātiyo

catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsatimpi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattārīsamipi

jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi

saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe amutrāsiṃ evannāmo

evaṅgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedi evamāyupariyanto. So tato

cuto amutra udapādiṃ5 tatrāpāsiṃ evannāmo evaṅgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro

evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedi evamāyupariyanto. So tato cuto idhūpapanno'ti. Iti sākāraṃ

sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Seyyathāpi udāyi, puriso sakamhā gāmā

aññaṃ gāmaṃ gaccheyya, tamhāpi gāmā aññaṃ gāmaṃ gaccheyya. So tamhā gāmā sakaññeva

gāmaṃ paccāgaccheyya. Tassa evamassa: ahaṃ kho sakamhā gāmā amuṃ gāmaṃ agañchiṃ1

tatra evaṃ aṭṭhāsiṃ evaṃ nisīdiṃ. Evaṃ abhāsiṃ. Evaṃ tuṇhī ahosiṃ. Tamhāpi gāmā amuṃ

gāmaṃ agañchiṃ. Tatrāpi evaṃ aṭṭhāsiṃ [PTS Page 021] [\q 21/] evaṃ nisīdiṃ evaṃ

abhāsiṃ evaṃ tuṇhī ahosiṃ. Somhi tamhā gāmā sakaññeva gāmaṃ paccāgatoti. Evameva kho

udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā yathāpaṭipannā me sāvakā anekavihitaṃ pubbe

nivāsaṃ anussaranti. Seyyathīdaṃ: ekampi jātiṃ dvepi jātiyo, tissopi jātiyo catassopi jātiyo

pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsatimpi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattārīsampi jātiyo

paññāsampijātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe

anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe amutrāsiṃ evannāmo evaṅgotto

evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedi evamā evamāyupariyanto. So tato

cuto amutra udapādiṃ5 tatrāpāsiṃ evannāmo evaṅgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro

evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedi evamāyupariyanto. So tato cuto idhūpapanno'ti. Iti sākāraṃ

sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbe nivāsaṃ anussarati. Tatra ca pana me sāvakā bahū

abhiññāvosānapāramippattā viharanti.

Puna ca paraṃ udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathāpaṭinnā me sāvakā dibbena

cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passanti cavamāne upapajjamāne hīne

paṇite suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. Ime vata

bhonte sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena

samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchadiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa

bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā, ime vā pana bhonto

sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā

ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā

parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā'ti.Iti dibbena cakkhunā visuddhena

atikkantamānusakena satte passanati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe

dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. Seyyathāpassudāyi2 dve agārā

sadvārā. Tattha cakkhumā puriso majjhe ṭhito passeyya manusse gehaṃ3 pavisantepi

nikkhamantepi anusañcarantepi4 anuvicarantepi. Eva meva kho udāyi, akkhātā mayā

sāvakānaṃ paṭipadā. Yathāpaṭipannā me sāvakā dibbena cakkhunā visuddhena

atikkantamānusakena satte passanti cavamāne upapajjamāne hīne paṇite suvaṇṇe

dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānanti. Tatra ca pana me sāvakā bahu

abhiññāvosānapāramippattā viharanti.

[PTS Page 022] [\q 22/]

-------------------------

1.Agacchiṃ- machasaṃ,syā. 2.Seyyathāpi udāyi-machasaṃ, 3.Manusse gehe syā,[PTS 4.]

Anucaṅkamantepi-machasaṃ,syā,[PTS.]

[BJT Page 364] [\x 364/]

Puna ca paraṃ udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ paṭipadā, yathā paṭipannā me sāvakā

āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja viharanti. Seyyathāpi udāyi, pabbatasaṅkhepe udakarahado accho

vippasanno anāvilo, tattha cakkhumā puriso tīre ṭhito passeyya sippisambukāpi

sakkharakaṭhalampi macchagumbampi carantampi tiṭṭhantampi. Tassa evamassa: ayaṃ kho

udakarahado accho vippasanno anāvilo. Tatrime sippisambukāpi sakkharakaṭhalāpi

macchagumbāpi carantipi tiṭṭhantipīti. Evameva kho udāyi, akkhātā mayā sāvakānaṃ

paṭipadā. Yathā paṭipannā me sāvakā āsavānaṃ khayā anāsavaṃ ceto vimuttiṃ

paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti. Tatra

ca pana me sāvakā bahū abhiññāvosānapāramippattā viharanti. Ayaṃ kho udāyi, pañcamo

dhammo yena mamaṃ sāvakā sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti. Sakkatvā garukatvā

upanissāya viharanti.

Ime kho udāyi, pañca dhammā yehi mamaṃ1 sāvakā sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti.

Sakkatvā garukatvā upanissāya viharantīti.

Idamavoca bhagavā. Attamano sakuludāyi paribbājako bhagavato bhāsitaṃ abhinanditi.

Mahāsakuludāyi suttaṃ sattamaṃ.

-------------------------

1.Mama-syā.[PTS.]

[BJT Page 366] [\x 366/]

2.3.8.

Samaṇamaṇḍikā suttaṃ.

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena uggāhamāno paribbājako samaṇamaṇḍikāputto

samayappavādake tindukācīre ekasālake mallikāya ārāme [PTS Page 023] [\q 23/]

paṭivasati mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiṃ sattamattehi1 paribbājakasatehi.

Atha kho pañcakaṅgo thapati sāvatthiyā nikkhami divā divassa bhagavantaṃ dassanāya.

Atha kho pañcakaṅgassa thapatissa etadahosi: akālo kho tāva bhagavantaṃ dassanāya,

paṭisallīno bhagavā, manobhāvanīyānampi bhikkhūnaṃ asamayo dassanāya, paṭisallīnā

manobhāvanīyā2 bhikkhū, yannūnāhaṃ yena samayappavādako tindukācīro3 ekasālako

mallikāya ārāme yena uggāhamāno paribbājako samaṇamaṇḍikāputto

tenupasaṅkameyyanti. Atha kho pañcakaṅgo thapati yena samayappavādako tindukāciro

ekasālako mallikāya ārāme yena uggāhamāno paribbājako samaṇamaṇḍikāputto

tenupasaṅkami.

Tena kho pana samayena uggāhamāno paribbājako samaṇamaṇḍikāputto mahatiyā

paribbājakaparisāya saddhiṃ nisinno hoti unnādiniyā uccāsaddamahāsaddāya anekavihitaṃ

tiracchānakathaṃ kathentiyā. Seyyathīdaṃ: rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ

senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ yānakathaṃ

sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ

nagarakathaṃ janapadakathaṃ itthikathaṃ sūrakathaṃ visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ

pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ itibhavābhavakathaṃ iti

vā.

Addasā kho uggahamāno paribbājako samaṇamaṇḍikāputto pañcakaṅgaṃ thapatiṃ

dūratova āgacchantaṃ. Disvāna sakaṃ parisaṃ saṇṭhapesi: " appasaddā bhonto hontu, mā

bhonto saddamakattha. Ayaṃ samaṇassa gotamassa sāvako āgacchati

Pañcakaṅgo thapati. Yāvatā kho pana samaṇassa gotamassa sāvakā gihī odātavasanā

sāvatthiyaṃ paṭivasanti, ayaṃ tesaṃ aññataro pañcakaṅgo thapati. Appasaddā kho pana te

āyasmanto appasaddavinītā appasaddassa vaṇṇavādino, appeva nāma appasaddaṃ parisaṃ

viditvā upasaṅkamitabbaṃ maññeyyā"ti. Atha kho te paribbājakā tuṇhī ahesuṃ.

--------------------------

1.Timattehi-[PTS.] Pañcamattehi -syā, machasaṃ. 2. 2..:Bhāvaniyyā-sīmu,

...Bhāvaniyā-machasaṃ,[PTS 3. 3.]Tindukācīraṃ-sīmu

[BJT Page 468] [\x 468/]

Atha kho pañcakaṅgo thapati yena uggāhamāno paribbājako samaṇamaṇḍikāputto

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā uggāhamānena paribbājakena samaṇamaṇḍikāputtena

saddhiṃ [PTS Page 024] [\q 24/] sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇiyaṃ1

vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho pañcakaṅgaṃ thapatiṃ uggāhamāno

paribbājako samaṇamaṇḍikāputto putto etadavoca:

"Catūhi kho ahaṃ thapati, dhammehi samannāgataṃ purisapuggalaṃ paññāpemi

sampannakusalaṃ paramakusalaṃ uttamapattipattaṃ samaṇaṃ ayojjhaṃ. Katamehi catuhi:

idha thapati na kāyena pāpakaṃ kammaṃ karoti, na pāpikaṃ vācaṃ bhāsati, na pāpakaṃ

saṅkappaṃ saṅkappeti, na pāpakaṃ ājivaṃ ājivati. Imehi kho ahaṃ thapati, catuhi dhammehi

samannāgataṃ purisapuggalaṃ paññāpemi sampannakusalaṃ paramakusalaṃ

uttamapattipattaṃ samaṇaṃ ayojjha"nti.

Atha kho pañcakaṅgo thapati uggahamānassa paribbājakassa samaṇamaṇḍikāputtassa

bhāsitaṃ neva abhinandi, nappaṭikkosi. Anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā

pakkāmi. Bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaṃ ājānissāmiti. Atha kho pañcakaṅgo

thapati yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ

nisidi. Ekamantaṃ nisinno kho pañcakaṅgo thapati yāvatako ahosi uggahamānena

paribbājakena samaṇamaṇḍikāputtena saddhiṃ kathāsallāpo, taṃ sabbaṃ bhagavato ārocesi.

Evaṃ vutte bhagavā pañcakaṅgaṃ thapatiṃ etadavoca: evaṃ sante kho thapati, daharo

kumāro mando uttānaseyyako sampannakusalo bhavissati paramakusalo uttamapattipatto

samaṇo ayojjho, yathā uggāhamānassa paribbājakassa samaṇamaṇḍikāputtassa vacanaṃ.

Daharassahi thapati, kumārassa mandassa uttānaseyyakassa kāyotipi na hoti, kuto pana

kāyena pāpakaṃ kammaṃ karissati aññatra phanditamattā. Daharassa hi thapati kumārassa

mandassa uttānaseyyakassa vācātipi na hoti. Kuto pana pāpikaṃ vācaṃ bhāsissati aññatra

roditamattā. Daharassa hi thapati kumārassa mandassa uttānaseyyakassa saṅkappoti pina

hoti, kuto pana pāpikaṃ saṅkappaṃ saṅkappissati aññatra vikujitamattā2. Daharassa hi

thapati, kumārassa mandassa uttānaseyyakassa ājivo tipi na hoti, kuto pana [PTS Page 25]

[\q 25/] pāpakaṃ ājivaṃ ājivissati aññatra mātuthaññā. Evaṃ sante kho thapati, daharo

kumāro mando uttānaseyyako sampannakusalo bhavissati paramakusalā uttamapattipatto

samaṇo ayojjho, yathā uggāhamānassa paribbājakassa samaṇamaṇḍikāputtassa vacanaṃ.

Catuhi kho ahaṃ thapati, dhammehi samannāgataṃ purisapuggalaṃ paññāpemi na ceva

sampannakusalaṃ na paramakusalaṃ na uttamapattipattaṃ samaṇaṃ ayojjhaṃ. Apicimaṃ

daharaṃ kumāraṃ mandaṃ uttānaseyyakaṃ samadhigayha tiṭṭhati. Katamehi catuhi: idha

thapati na kāyena pāpakaṃ kammaṃ karoti, na pāpikaṃ vācaṃ bhāsati, na pāpakaṃ

saṅkappaṃ saṅkappeti. Na pāpakaṃ ājivaṃ ājivati. Imehi kho ahaṃ thapati, catuhi dhammehi

samannāgataṃ purisapuggalaṃ paññāpemi na ceva sampannakusalaṃ na paramakusalaṃ na

uttamapattipattaṃ samaṇaṃ ayojjhaṃ. Apicimaṃ daharaṃ kumāraṃ mandaṃ uttānaseyyakaṃ

samadhigayha tiṭṭhati.

--------------------------

1. Sāraṇīyaṃ-machasaṃ 2. Vikujjantamattā-sīma ,vikujjitamattā-syā,[PTS.]

[BJT Page 370] [\x 370/]

Dasahi kho ahaṃ thapati, dhammehi samannāgataṃ purisapuggalaṃ paññāpemi

sampannakusalaṃ paramakusalaṃ uttamapattipattaṃ samaṇaṃ ayojjhaṃ.

Ime akusalasīlā1. Tāhaṃ3 thapati, veditabbanti vadāmi. Ito samuṭṭhānā akusalāsīlā. Tāhaṃ

thapati, veditabbanti vadāmi, idha akusalasīlā aparisesā nirujjhanti. Tāhaṃ thapati,

veditabbanti vadāmi. Evaṃ paṭipanno akusalānaṃ sīlānaṃ nirodhāya paṭipanno hoti. Tāhaṃ

thapati, veditabbanti vadāmi.

Ime akusalasīlā3. Tāhaṃ3 thapati, veditabbanti vadāmi. Ito samuṭṭhānā kusalāsīlā. Tāhaṃ

thapati, veditabbanti vadāmi, idha kusalasīlā aparisesā nirujjhanti. Tāhaṃ thapati,

veditabbanti vadāmi. Evaṃ paṭipanno kusalānaṃ sīlānaṃ nirodhāya paṭipanno hoti. Tāhaṃ

thapati, veditabbanti vadāmi.

Ime akusalasaṅkappā4.Tāhaṃ3 thapati, veditabbanti vadāmi. Ito samuṭṭhānā

akusalasaṅkappā. Tāhaṃ thapati,veditabbanti vadāmi, idha [PTS Page 026] [\q 26/]

akusalasaṅkappā aparisesā nirujjhanti. Tāhaṃ thapati, veditabbanti vadāmi.Evaṃ paṭipanno

akusalānaṃ saṅkappānaṃ nirodhāya paṭipanno hoti. Tāhaṃ thapati, veditabbanti vadāmi.

Ime kusalasaṅkappā5.Tāhaṃ3 thapati, veditabbanti vadāmi. Ito samuṭṭhānā kusalasaṅkappā.

Tāhaṃ thapati,veditabbanti vadāmi, idha kusalasaṅkappā aparisesā nirujjhanti. Tāhaṃ

thapati, veditabbanti vadāmi.Evaṃ paṭipanno kusalānaṃ saṅkappānaṃ nirodhāya paṭipanno

hoti. Tāhaṃ thapati, veditabbanti vadāmi.

Katame ca thapati, akusalasīlā: akusala kāyakammaṃ, akusalaṃ vacīkammaṃ, pāpako ājivo.

Ime vuccanti thapati, akusalasīlā. Ime va thapati, akusalasīlā kiṃsamuṭṭhānā:

samuṭṭhānampi nesaṃ vuttaṃ cittasamuṭṭhānātissa vacanīyā6. Katamaṃ cittaṃ: cittampi hi

bahuṃ7 anekavidhaṃ nānappakārakaṃ. Taṃ cittaṃ sarāgaṃ sadosaṃ samohaṃ. Ito

samuṭṭhānā akusalasīlā. Ime ca thapati, akusalasīlā kuhiṃ aparisesā nirujjhanti. Nirodhopi

nesaṃ vutto. Idha thapati, bhikkhu kāyaduccaritaṃ pahāya kāyasucaritaṃ bhāveti,

vacīduccaritaṃ pahāya vacīsucaritaṃ bhāveti, manoduccaritaṃ pahāya mano sucaritaṃ

bhāveti. Micchāājivaṃ pahāya.

-------------------------

1.Akusalā sīlā- machasaṃ,syā. 2. Kahaṃ-sīmu.Tahaṃ-[PTS ,]tamahaṃ-machasaṃ,syā 3. Kusalā

sīlā-machasaṃ,syā 4. Akusalā saṅkappā-machasaṃ syā 5. Kusalā saṅkappā-machasaṃ,syā 6.

Vacaniyyā-sīmu. 7. Bahu-syā.[PTS.]

[BJT Page 372] [\x 372/]

Sammā ājivena jivikaṃ kappeti, etthete akusalasīlā aparisesā nirujjhanti kathaṃ paṭipanno ca

thapati akusalānaṃ sīlānaṃ nirodhāya paṭipanno hoti: idha thapati bhikkhū anuppannānaṃ

pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati

cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya

chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti. Padahati, anuppannānaṃ

kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ

paggaṇhāti. Padahati, uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya

bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati

cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evaṃ paṭipanno [PTS Page 027] [\q 27/] kho thapati

akusalānaṃ sīlānaṃ nirodhāya paṭipanno hoti.

Katame ca thapati, akusalasīlā: kusalaṃ kāyakammaṃ, akusalaṃ vacīkammaṃ.

Ājīvapārisuddhipi suddhipi kho ahaṃ thapati, sīlasmiṃ vadāmi. Ime vuccanti thapati,

kusalasīlā. Ime ca thapati, kusalasīlā kiṃsamuṭṭhānā, samuṭṭhānampi nesaṃ vuttaṃ

cittasamuṭṭhānātissa vacanīyā. Katamaṃ cittaṃ: cittampi hi bahuṃ anekavidhaṃ

nānappakārakaṃ. Taṃ cittaṃ vītarāgaṃ vītadosaṃ vītamohaṃ. Itosamuṭṭhānā

akusalasīlā.Ime ca thapati,kusalasīlā kuhiṃ aparisesā nirujjhanti: nirodhopi nesaṃ vutto,

idha thapati, bhikkhu sīlavā hoti no ca sīlamayo,tañca cetovimuttiṃ paññā vimuttiṃ

yathābhūtaṃ pajānāti. Yatthassa te kusalasīlā aparisesā nirujjhanti. Kathaṃ paṭipanno ca

thapati kusalānaṃ sīlānaṃ nirodhāya paṭipanno hoti: idha thapati anuppannānaṃ pāpakānaṃ

akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ

paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ

janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti. Padahati, anuppannānaṃ kusalānaṃ

dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti.

Padahati, uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya

vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti

padahati. Evaṃ paṭipanno kho thapati kusalānaṃ sīlānaṃ nirodhāya paṭipanno hoti.

Katame ca thapati, akusalasaṅkappā: kāmasaṅkappo byāpādasaṅkappo vihiṃsāsaṅkappo, ime

vuccanti thapati akusalasaṅkappā ime ca thapati. Akusalasaṅkappā kiṃsamuṭṭhānā:

samuṭṭhānampi nesaṃ vuttaṃ. Saññāsamuṭṭhānātissa vacanīyā. Katamā saññā: saññāpi hi

bahū anekavidhā nānappakārakā1 kāmasaññā byāpādasaññā vihiṃsā saññā, ito samuṭṭhānā

akusalaṅkappā. Ime ca thapati, akusalasaṅkappā kuhiṃ aparisosā nirujjhanti: nirodhopi nesaṃ

vutto. Idha thapati bhikkhū vivicceva kāmehī [PTS Page 028] [\q 28/] vivicca akusalehī

dhammehī savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pitisukhaṃ paṭhamaṃjhānaṃ upasampajja

viharati. Etthete akusalasaṅkappā aparisesā nirujjhanti. Kathaṃ paṭipanno ca thapati,

akusalānaṃ saṅkappānaṃ nirodhāya paṭipanno hoti: idha thapati, bhikkhu anuppannānaṃ

pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati

cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya

chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti. Padahati,anuppannānaṃ

kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ

paggaṇhāti. Padahati, uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya

bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chanda janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati

cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evaṃ paṭipanno kho thapati, akusalānaṃ saṅkappānaṃ

nirodhāya paṭipanno hoti.

--------------------------

1.Nānappakārikā-[PTS.]

[BJT Page 374] [\x 374/]

Katame ca thapati, kusalasaṅkappā: nekkhammasaṅkappo abyāpādasaṅkappo

avihiṃsāsaṅkappo, ime vuccanti thapati kusalasaṅkappā. Ime ca thapati, kusalasaṅkappā

kiṃsamuṭṭhānā: samuṭṭhānampi nesaṃ vuttaṃ. Saññāsamuṭṭhānātissa vacanīyā. Katamā

saññā:saññāpi hi bahū anekavidhā nānappakārakā1 nekkhammasaññā abyāpādasaññā

avihiṃsāsaññā,ito samuṭṭhānā kusalaṅkappā. Ime ca thapati, kusalasaṅkappā kuhiṃ aparisesā

nirujjhanti: nirodhopi nesaṃ vutto. Idha thapati bhikkhū vitakka vitakkavicārānaṃ vūpasamā

ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ

dutiyaṃjhānaṃ upasampajja viharati. Etthete kusalasaṅkappā aparisesā nirujjhanti. Kathaṃ

paṭipanno ca thapati, kusalānaṃ saṅkappānaṃ nirodhāya paṭipanno hoti: idha thapati,

bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti

vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ

dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti.

Padahati,anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ

ārabhati cittaṃ paggaṇhāti. Padahati, uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā

asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chanda janeti vāyamati viriyaṃ

ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Evaṃ paṭipanno kho thapati, kusalānaṃ saṅkappānaṃ

nirodhāya paṭipanno hoti.

Katamehi cāhaṃ2 thapati, dasahi dhammehi samannāgataṃ purisapuggalaṃ [PTS Page 029]

[\q 29/] paññāpemi sampannakusalaṃ paramakusalaṃ uttamapattipattaṃ samaṇaṃ

ayojjhaṃ: idha thapati, bhikkhu asekhāya3 sammādiṭṭhiyā samannāgato hoti, asekhena

sammāsaṅkappena samannāgato hoti, asekhāya sammāvācāya samannāgato hoti, asekhena

sammākammantena samannāgato hoti, asekhena sammāājīvena samannāgato hoti, asekhena

sammāvāyāmena samannāgato hoti, asekhāya sammāsatiyā samannāgato hoti, asekhena

sammāsamādhinā samannāgato hoti, asekhena sammāñāṇena samannāgato hoti, asekhāya

sammāvimuttiyā samannāgato hoti. Imehi kho ahaṃ thapati, dasahi dhammehi

samannāgataṃ purisapuggalaṃ paññāpemi sampannakusalaṃ paramakusalaṃ

uttamapattipattaṃ samaṇaṃ ayojjhanti.

Idamavoca bhagavā. Attamano pañcakaṅgo thapati bhagavato bhāsitaṃ abhinanditi.

Samaṇamaṇḍikā suttaṃ4 aṭṭhamaṃ.

--------------------------

1.Nānappakārikā-[PTS 4.']Cāhaṃ' -syāmapotthake natthi, 3. Asekkhāya-sīmu: 4.

Samaṇamuṇḍakasuttaṃ-machasaṃ,syā

[BJT Page 376] [\x 376/]

2.3.9

Cūḷasakuludāyi suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena

kho pana samayena sakuludāyi paribbājako moranivāpe paribbājakārāme paṭivasati

mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiṃ. Atha kho bhagavā pubbanhasamayaṃ nivāsetvā

pattacīvaramādāya rājagahaṃ piṇḍāya pāvisi. Atha kho bhagavato etadahosi: atippago kho

tāva rājagahaṃ piṇḍāya carituṃ. Yannūnāhaṃ yena moranivāpo paribbājakārāmo yena

sakuludāyi paribbājako tenupasaṅkameyyanti. Atha kho bhagavā yena moranivāpo

paribbājakārāmo tenupasaṅkami. Tena kho pana samayena sakuludāyi paribbājako mahatiyā

paribbājaka parisāya saddhiṃ nisinno hoti unnādiniyā uccāsaddamahāsaddāya1 [PTS Page

030] [\q 30/] anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ kathentiyā, seyyathīdaṃ: rājakathaṃ

corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ annakathaṃ

pānakathaṃ vatthakathaṃ yānakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ

gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ janapadakathaṃ itthikathaṃ sūrakathaṃ

visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ

samuddakkhāyikaṃ itibhavābhavakathaṃ iti vā. Addasā kho sakuludāyi paribbājako

bhagavantaṃ dūratoca āgacchantaṃ. Disvāna sakaṃ parisaṃ saṇṭhapesi: 'appasaddā honto

hontu mā bhonto saddamakattha ayaṃ samaṇo gotamo āgacchati, appasaddakāmo kho pana

so āyasmā appasaddassa vaṇṇavādi, appevanāma appasaddaṃ parisaṃ viditvā

upasaṅkamitabbaṃ maññeyyā'ti. Atha kho te paribbājakā tuṇhī ahesuṃ.

Atha kho bhagavā yena sakuludāyi paribbājako tenupaṅkami. Atha kho sakuludāyi

paribbājako bhagavantaṃ etadavoca: etu kho bhante bhagavā: 'svāgataṃ bhante bhagavato.

Cirassaṃ kho bhante bhagavā imaṃ pariyāyamakāsi yadidaṃ idhāgamanāya. Nisīdatu

bhante bhagavā, idamāsanaṃ paññatta'nti. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Sakuludāyīpi kho

paribbājako aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho

sakuludāyi paribbājakaṃ bhagavā etadavoca:

Kāyanuttha udāyi, etarahi kathāya sannisinnā? Kā ca pana vo antarā kathā vippakatāti?

Tiṭṭhatesā bhante kathā yāya mayaṃ etarahi kathāya sannisinnā. Nesā bhante kathā

bhagavato dullabhā bhavissati pacchāpi savaṇāya. Yadāhaṃ bhante imaṃ parisaṃ

anupasaṅkanto homi. Athāyaṃ parisā anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ kathentī nisinnā

--------------------------

1. Uccāsaddāya mahāsaddāya-sīmu, [PTS]

[BJT Page 378] [\x 378/]

Hoti. Yadā ca kho ahaṃ bhante, imaṃ parisaṃ upasaṅkanto homi. Athāyaṃ parisā

mamaṃyeva mukhaṃ ullokentī1 nisinnā hoti: yaṃ no samaṇo udāyi dhammaṃ bhāsissati.

Taṃ no sossāmāti. Yadā [PTS Page 031] [\q 31/] pana bhante bhagavā imaṃ parisaṃ

upasaṅkanto hoti, atha ahañceva ayañca parisā bhagavatova2 mukhaṃ ullokento1 nisinnā

homa3: yaṃ no bhagavā dhammaṃ bhāsissati, taṃ sossāmā'ti.

Tenahudāyi, taññevettha paṭibhātu, yathā maṃ paṭibhāseyyāti. Purimāni bhante divasāni

purimatarāni sabbaññu sabbadassāvī aparisesaṃ ñāṇadassanaṃ paṭijānamāno: 'carato ca me

tiṭṭhato ca suttassa ca jāgarassa ca satataṃ samitaṃ ñāṇadassanaṃ paccupaṭṭhita'nti, so

mayā pubbantaṃ ārabbha pañhaṃ puṭṭho samāno aññenaññaṃ paṭicari. Bahiddhā kataṃ

apanāmesi. Kopañca dosañca appaccayañca pātvākāsi. Tassa mayhaṃ bhante,

bhagavantaṃyeva ārabbha pīti udapādi: 'aho nūna bhagavā, aho nūna sugato, yo imesaṃ

dhammānaṃ kusalo'ti.

Ko paneso udāyi, sabbaññū sabbadassāvī aparisesaṃ ñāṇadassanaṃ paṭijānamāno: 'carato ca

me tiṭṭhato ca suttassa ca jāgarassa ca satataṃ samitaṃ ñāṇadassanaṃ paccupaṭṭhita'nti, yo

tayā4 pubbantaṃ ārabbha pañhaṃ puṭṭho samāno aññenaññaṃ paṭicari, bahiddhā kathaṃ

apanāmesi. Kopañca dosañca appaccayañca pātvākāsī'ti? Nigaṇṭho bhante nātaputto'ti.

Yo kho udāyi,anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussareyya, seyyathīdaṃ: ekampi jātiṃ dvepi

jātiyo, tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsatimpi jātiyo tiṃsampi

jātiyo cattārīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi

anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe amutrāsiṃ

evannāmo evaṅgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedi

evamāyupariyanto. So tato cuto amutra udapādiṃ5 tatrāpāsiṃ evannāmo evaṅgotto

evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedi evamāyupariyanno. So tato cuto

idhūpapanno'ti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussareyya. So vā maṃ

pubbantaṃ ārabbha pañhaṃ puccheyya taṃ vāhaṃ pubbantaṃ ārabbha pañhaṃ puccheyyaṃ.

So vā me pubbantaṃ ārabbha pañhassa veyyākaraṇena cittaṃ ārādheyya, tassa vāhaṃ

pubbantaṃ ārabbha pañhassa veyyākaraṇena cittaṃ ārādheyyaṃ.

Yo kho5 udāyi, dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passeyya:

cavamāne upapajjamāne, hine paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate

yathākammupage satte pajānāti. Ime vata bhonte sattā kāyaduccaritena samannāgatā

vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā

micchadiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ

duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā, ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena

samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ

anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā

parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upannā'ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena

atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe

dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti, so vā maṃ aparantaṃ ārabbha

[PTS Page 032] [\q 32/] pañhaṃ puccheyya. Taṃ vāhaṃ aparantaṃ ārabbha pañhaṃ

puccheyyaṃ. So vā me aparantaṃ ārabbha pañhassa veyyākaraṇena cittaṃ ārādheyya. Tassa

vāhaṃ aparantaṃ ārabbha pañhassa veyyākaraṇena cittaṃ ārādheyyaṃ. Apicudāyi, tiṭṭhatu

pubbanto tiṭṭhatu aparanto, dhammaṃ te desessāmi: ' imasmiṃ sati idaṃ hoti, imassuppādā

idaṃ uppajjati, imasmiṃ asati idaṃ na hoti, imassa nirodhā imaṃ nirujjhatī'ti. Ahaṃ hi

--------------------------

1. Olokentī-syā. 2. Bhagavato-machasaṃ. 3. Hoti- sya 4. So tayā-syā 5. So kho-sīmu,[PTS.]

[BJT Page 380] [\x 380/]

Bhante1 yāvatakampi me iminā attabhāvena paccanubhūtaṃ, tampi nappahomi sākāraṃ2

sauddesaṃ anussarituṃ. Kuto panāhaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarissāmi,

seyyathīdaṃ: ekampi jātiṃ dvepi dvepi jātiyo ekampi jātiṃ dvepi jātiyo, tissopi jātiyo

catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsatimpi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattārīsampi

jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi

saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe amutrāsiṃ evannāmo

evaṅgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedi evamāyupariyanto. So tato

cuto amutra udapādiṃ5 tatrāpāsiṃ evannāmo evaṅgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro

evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedi evamāyupariyanto. So tato cuto idhūpapanno'ti. Iti sākāraṃ

sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarissāmi seyyathāpi bhagavā. Ahaṃ hi bhante

etarahi paṃsu pisācakampi na passāmi, kuto panāhaṃ dibbena cakkhunā visuddhena

atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne, hine paṇīte suvaṇṇe

dubbaṇṇe sugate duggate yathākammupage satte pajānāti. Ime vata bhonte sattā

kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā

ariyānaṃ upavādakā micchadiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā

parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā, ime vā pana bhonto sattā

kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā

ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā

parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upannā'ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena

atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe

dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānissāmi. Seyyathāpi bhagavā. Yaṃ

pana maṃ bhante bhagavā evamāha: api cudāyi tiṭṭhatu pubbanto tiṭṭhatu

aparanto,dhammaṃ te desessāmi: 'imasmiṃ sati idaṃ hoti, imassuppādā idaṃ upapajjati,

imasmiṃ asati idaṃ na hoti, imassa nirodhā idaṃ nirujjhatī'ti. Tañca pana me

bhiyyosomattāya na pakkhāyati appevanāmāhaṃ bhante sake ācariyake bhagavato cittaṃ

ārādheyyaṃ pañhassa veyyākaraṇenā'ti.

Kinti pana te udāyi, sake ācariyake hotīta?

Ambhākaṃ bhante, sake ācariyake evaṃ hoti: 'ayaṃ paramo vaṇṇo, ayaṃ paramo vaṇṇo'ti.

Yaṃ pana te etaṃ udāyi, sake ācariyake evaṃ hoti: 'ayaṃ paramo vaṇṇo, ayaṃ paramo

vaṇṇo'ti. Katamo so paramo vaṇṇo'ti?

Yasmā bhante, vaṇṇā añño vaṇṇo uttaritaro vā paṇītataro vā natthi, so paramo vaṇṇoti.

Katamo pana so udāyi vaṇṇo,3 yasmā vaṇṇā añño vaṇṇo uttaritaro vā paṇītataro vā

natthiti? [PTS Page 033] [\q 33/]

Yasmā bhante vaṇṇā añño vaṇṇo uttaritaro vā paṇītataro vā natthi, so paramo vaṇṇoti.

Dīghāpi kho te esā udāyi, phareyya. Yasmā bhante, vaṇṇā añño vaṇṇo uttaritaro vā

paṇītataro vā natti, so paramo vaṇṇoti vadesi, tañca vaṇṇaṃ na paññāpesi. Seyyathāpi

udāyi puriso evaṃ vadeyya: ahaṃ yā imasmiṃ janapade janapadakalyāṇī taṃ icchāmi taṃ

kāmemī'ti. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ: ambho purisa, yaṃ tvaṃ janapadakalyāṇīṃ icchasi

kāmesi. Jānāsi tvaṃ janapadakalyāṇiṃ khattiyī vā brāhmaṇī vā vessī vā suddīvāti? Iti

puṭṭho, noti vadeyya. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ: ambho purisa, yaṃ tvaṃ janapadakalyāṇiṃ

icchasi kāmesi jānāsi tvaṃ janapadakalyāṇiṃ evannāmā evaṅgottā iti vāti tamenaṃ evaṃ

vadeyyuṃ: ambho purisa, yaṃ tvaṃ janapadakalyāṇiṃ icchasi kāmesi jānāsi tvaṃ

janapadakalyāṇiṃ evannāmā evaṅgottā itivāti dīghā vā rassā vā majjhimā vāti iti puṭṭho,

noti vadeyya. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ: ambho purisa, yaṃ tvaṃ janapadakalyāṇiṃ icchasi

kāmesi jānāsi tvaṃ janapadakalyāṇiṃ evannāmā evaṅgottā iti vāti kāḷī vā sāmā vā

maṅguracchavī vāti iti puṭṭho, noti vadeyya. Amukasmiṃ gāme vā nigame vā nagare vāti

iti pūṭṭho, noti vadeyya. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ: ambho purisa, yaṃ tvaṃ na jānāsi na

passasi, taṃ tvaṃ icchasi kāmesiti iti puṭṭho āmāti vadeyya. Taṃ kiṃ maññasi udāyi, nanu

evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakaṃ4 bhāsitaṃ sampajjatīti?

-----------------------

1. Ahaṃ bhante-sīmu,[PTS 2.] Iti sākāraṃ -sīmu,[PTS 3.] So paramo vaṇṇo- machasaṃ 4.

Appāṭihirīkataṃ-machasaṃ, [PTS] appāṭihirikataṃ-syā.

[BJT Page 382] [\x 382/]

Addhā kho bhante, evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakaṃ bhāsitaṃ sampajjatīti.

Evameva kho udāyi, yasmā bhante, vaṇṇā añño vaṇṇo uttarītaro vā paṇītataro vā natthi,

so paramo vaṇṇoti vadesi, tañca vaṇṇaṃ na paññāpesīti.

Seyyathāpi bhante, maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato paṇḍukambale

nikkhitto bhāsati ca tapati ca virocati ca1. Evaṃ vaṇṇo attā hoti arogo parammaraṇāti.

Taṃ kiṃ maññasi udāyi, maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato

paṇḍukambale nikkhitto [PTS Page 034] [\q 34/] bhāsati ca tapati ca virocati ca1 yo vā

rattandhakāratimisāyaṃ kimi khajjopaṇako, imesaṃ ubhinnaṃ vaṇṇānaṃ katamo vaṇṇo

abhikkantataro ca paṇītataro cāti?

Yvāyambhante, rattandhakāratimisāyaṃ kimi khajjopaṇako, ayaṃ imesaṃ ubhinnaṃ

vaṇṇānaṃ abhikkantataro ca paṇītataro cāti.

Taṃ kiṃ maññasi udāyi, yo vā rattandhakāratimisāyaṃ2 kimi khajjopaṇako. Yo vā

rattandhakāratimisāyaṃ telappadipo, imesaṃ ubhinnaṃ vaṇṇānaṃ katamo vaṇṇo

abhikkantataroca paṇītataro cāti?

Yvāyaṃ bhante, rattandhakāratimisāyaṃ telappadīpo, ayaṃ imesaṃ ubhinnaṃ vaṇṇānaṃ

abhikkantataro ca paṇītataro cāti.

Taṃ kiṃ maññasi udāyi, yo vā rattandhakāratimisāyaṃ telappadipo yo vā

rattandhakāratimisāyaṃ mahāaggikkhandho, imesaṃ ubhinnaṃ vaṇṇānaṃ katamo vaṇṇo

abhikkantataro ca paṇītataro cāti?

Yvāyaṃ bhante, rattandhakāratimisāyaṃ mahāaggikkhandho, ayaṃ imesaṃ ubhinnaṃ

vaṇṇānaṃ abhikkantataro ca paṇītataro cāti.

Taṃ kiṃ maññasi udāyi, yo vā rattandhakāratimisāyaṃ mahāaggikkhandho, yā vā rattiyā

paccusasamayaṃ viddhe vigatavalāhake deve osadhītārakā, imesaṃ ubhinnaṃ vaṇṇānaṃ

katamo vaṇṇo abhikkantataro ca paṇītataro cāti.?

Yāyaṃ bhante, rattiyā paccusasamayaṃ viddhe vigatavalāhake deve osadhītārakā, ayaṃ

imesaṃ ubhinnaṃ vaṇṇānaṃ abhikkantataro ca paṇītataro cāti.

Taṃ kiṃ maññasi udāyi, yā vā rattiyā paccusasamayaṃ viddhe vigatavalāhake deve

osadītārakā, yo vā tadahuposathe paṇṇarase viddhe vigatavalāhake deve abhido3

aḍḍharattasamayaṃ cando, imesaṃ ubhinnaṃ vaṇṇānaṃ katamo vaṇṇo abhikkantataro ca

paṇītataro cāti

1. Bhāsate ca tapate ca-sīmu, machasaṃ virocate ca sīmu bhāsateva tapateva virocateca-syā

2. Rattandhakāratimisāya-machasaṃ,[PTS,] syā 3. Abhide-sīmu.

384

Yvāyaṃ bhante, tadahuposathe paṇṇarase viddhe vigatavalāhake deve abhido1

aḍḍharattasamayaṃ cando, ayaṃ imesaṃ ubhinnaṃ vaṇṇānaṃ abhikkantataro ca paṇītataro

cāti. [PTS Page 035] [\q 35/]

Taṃ kiṃ maññasi udāyi, yo vā tadahuposathe paṇṇarase viddhe vigatavalāhake deve

abhido aḍḍharattasamayaṃ cando. Yo vā vassānaṃ pacchime māse saradasamaye viddhe

vigatavalāhake deve abhido majjhantikaṃ samayaṃ suriyo, imesaṃ ubhinnaṃ vaṇṇānaṃ

katamo ca vaṇṇo abhikkantataro ca paṇītataro cāti.

Yvāyaṃ bhante, vassānaṃ pacchime māse saradasamaye viddhe vigatavalāhake deve abhido

majjhantikaṃ samayaṃ suriyo, ayaṃ imesaṃ ubhinnaṃ vaṇṇānaṃ abhikkantataro ca

paṇītataro cāti.

Ato2 kho te udāyi, bahū hi bahutarā devā ye imesaṃ candimasuriyānaṃ ābhā3 nānubhonti,

tyāhaṃ pajānāmi. Atha ca panāhaṃ na vadāmi: yasmā vaṇṇā añño vaṇṇo uttaritaro vā

paṇītataro vā natthi'ti. Atha ca pana tvaṃ udāyi: yvāyaṃ vaṇṇo kiminā khajjopaṇakena

hīnataro4ca patikiṭṭhataro ca, so paramo vaṇṇoti vadesi, tañca vaṇṇaṃ na paññāpesiti.

Acchidaṃ bhagavā kathaṃ, acchidaṃ sugato kathanti.

Kiṃ pana tvaṃ udāyi, evaṃ vadesi: acchidaṃ bhagavā kathaṃ, acchidaṃ sugato kathanti

Ambhākaṃ bhante, sake ācariyake evaṃ hoti: 'ayaṃ paramo vaṇṇo ayaṃ paramo vaṇṇo'ti.

Te mayaṃ bhante, bhagavatā sake ācariyake samanuyuñjiyamānā samanugāhiyamānā

samanubhāsiyamānā rittā tucchā aparaddhā'ti.

Kiṃ panudāyi, atthi ekantasukho loko, atthi ākāravatī paṭipadā ekantasukhassa lokassa

sacchikiriyāyāti?

Ambhākaṃ bhante, sake ācariyake evaṃ hoti: atthi ekantasukho loko, atthi ākāravatī

paṭipadā ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāyā'ti.

Katamā pana sā udāyi, ākāravatī paṭipadā ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāyāti?

Idha bhante, ekacco pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānaṃ pahāya

adinnādānā paṭivirato hoti, kāmesu micchācāraṃ pahāya kāmesu micchācārā paṭivirato [PTS

Page 036] [\q 36/] hoti, musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti, aññataraṃ vā

pana tapoguṇaṃ samādāya vattati, ayaṃ kho sā bhante, ākāravatī paṭipadā ekantasukhassa

lokassa sacchikiriyāyāti.

---------------------------

1. Ahide-sīmu 2. Tato-syā 3. Ābhā te-sīmu 4. Nihīnataro-machasaṃ,syā.

[BJT Page 386] [\x 386/]

Taṃ kiṃ maññasi udāyi, yasmi samaye pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti,

ekantasukhī vā tasmiṃ samaye attā hoti sukhadukkhī cāti?

Sukhadukkhī bhante.

Taṃ kiṃ maññasi udāyi, yasmiṃ samaye adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti,

ekantasukhī vā tasmiṃ samaye attā hoti sukhadukkhī vāti?

Sukhadukkhī bhante.

Taṃ kiṃ maññasi udāyi, yasmiṃ samaye kāmesu micchācāraṃ pahāya kāmesu micchācārā

paṭivirato hoti, ekantasukhī vā tasmiṃ samaye attā hoti sukhadukkhī vāti?

Sukhadukkhī bhante

Taṃ kiṃ maññasi udāyi, yasmiṃ samaye musāvādāṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti,

ekantasukhi vā tasmiṃ samaye attā hoti sukhadukkhī vāti?

Sukhadukkhī bhante.

Taṃ kiṃ maññasi udāyi, yasmiṃ samaye aññataraṃ tapoguṇaṃ samādāya vattati,

ekantasukhī vā tasmiṃ samaye attā hoti sukhadukkhī vāti?

Sukhadukkhī bhante.

Taṃ kiṃ maññasi udāyi, api nu kho vokiṇṇasukhadukkhaṃ paṭipadaṃ āgamma

ekantasukhassa lokassa sacchikiriyā hotīti?

Acchidaṃ bhagavā kathaṃ, acchidaṃ sugato kathanti.

Kiṃ pana tvaṃ udāyi, evaṃ vadesi: 'acchidaṃ bhagavā kathaṃ, acchidaṃ sugato katha'nti.

Amhākaṃ bhante, sake ācariyake evaṃ hoti: 'atthi ekantasukho loko, atthi ākāravatī

paṭipadā ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāyā'ti. Te mayaṃ bhante, bhagavatā sake

ācariyake samanuyuñjiyamānā samanugāhiyamānā samanubhāsiyamānā rittā tucchā

aparaddhāti.

Kiṃ pana bhante, atthi ekantasukho loko atthi ākāravatī paṭipadā ekantasukhassa lokassa

sacchikiriyāyāti? [PTS Page 037] [\q 37/]

Atthi kho udāyi, ekantasukho loko, atthi ākāravatī paṭipadā ekantasukhassa lokassa

sacchikiriyāyāti.

Katamā pana sā bhante,ākāravatī paṭipadā ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāyāti?

--------------------------

1.Aparaddhāpi-syā,[PTS]

[BJT Page 388] [\x 388/]

Vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ

paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ

cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃjhānaṃ upasampajja

viharati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati. Sato ca sampajāno sukhañca kāyena

paṭisaṃvedeti. Yantaṃ ariyā ācikkhanti:upekkhako satimā sukhavihārīti taṃ tatiyaṃjhānaṃ

upasampajja viharati. Ayaṃ kho sā udāyi, ākāravatī paṭipadā ekantasukhassa lokassa

sacchikiriyāyāti

Na kho1 sā bhante, ākāravatī paṭipadā ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāya. Sacchikato

hissa bhante, ettāvatā ekantasukho loko hotīti.

Nakhvāssa udāyi,ettāvatā ekantasukho loko sacchikato hoti, ākāravatītveva sā paṭipadā

ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāyāti.

Evaṃ vutte sakuludāyissa paribbājakassa parisā unnādinī uccāsadda mahāsaddā2 ahosi:

ettha mayaṃ anassāma sācariyakā, ettha mayaṃ panassāma3 sācariyakā, na mayaṃ ito bhiyyo

utatritaraṃ pajānāmāti.

Atha kho sakuludāyissa paribbājakassa parisā unnādinī uccāsadda mahāsaddā2 ahosi: ettha

mayaṃ anassāma sācariyakā , ettha mayaṃ panassāma3 sācariyakā, na mayaṃ ito bhiyyo

uttarītaraṃ pajānāmāti.

Atha kho sakuludāyi paribbājako te paribbājake appasadde katvā bhagantaṃ etadavoca: '

kittāvatā panassa bhante ekantasukho loko sacchikato hotī'ti.

Idhūdāyi, bhikkhū sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā, pubbeva

somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā1 adukkhaṃ asukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ

catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Yāvatā devatā ekantasukhaṃ lokaṃ upapannā tāhi

devatāhi saddhiṃ santiṭṭhati sallapati sākacchaṃ samāpajjati, ettāvatā khvāssa udāya,

ekantasukho loko sacchikato hotī'ti.

Etassa nūna bhante, ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāhetu bhikkhū bhagavati

brahmacariyaṃ carantīti?

Na kho udāyi, etassa4 ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāhetu bhikkhū mayi brahmacariyaṃ

caranti. Atthi kho udāyi, aññe ca5 dhammā uttaritarā ca paṇītatarā ca, yesaṃ

sacchikiriyāhetu bhikkhū mayi brahmacariyaṃ carantīti. [PTS Page 038] [\q 38/]

Katame pana te bhante, dhammā uttarītarā ca paṇītatarā ca, yesaṃ sacchikiriyāhetu bhikkhū

bhagavati brahmacariyaṃ carantīti?

Idhudāyi, tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato

lokavidū anuttaro purisadammasārathī satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā so imaṃ

lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ

sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti,so dhammaṃ deseti:ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ

pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ

pakāseti.Taṃ dhammaṃ suṇāti.

Gahapati vā gahapatiputto vā aññatarasmiṃ vā kule paccājāto. So taṃ dhammaṃ sutvā

tathāgate saddhaṃ paṭilabhati. So tena saddhāpaṭilābhena samannāgato itipaṭisañcikkhati:

sambādho gharāvāso rajāpatho, abbhokāso pabbajjā, nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā

ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ, yannūnāhaṃ

kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyyanti. So

aparena samayena appaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ

pahāya appaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya mahantaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya kesamassuṃ

ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati.

So evaṃ pabbajito samāno bhikkhūnaṃ sikkhāsājivasamāpanno pāṇātipātaṃ pahāya

pāṇātipātā paṭivirato hoti, nihitadaṇḍo nihitasattho lajji dayāpanno

sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati. Adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti,

dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī athenena sucibhūtena attanā viharati. Abrahmacariyaṃ pahāya

brahmacārī hoti, ārācārī virato methunā gāmadhammā. Musāvādaṃ pahāya musāvādā

paṭivirato hoti, saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassa. Pisunaṃ vācaṃ

pahāya pisunāya vācāya paṭivirato hoti, ito sutvā na amutra akkhātā imesaṃ

bhedāya,amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya, iti bhinnānaṃ vā sandhātā

sahitānaṃ vā anuppadātā, samaggārāmo samaggarato samagganandi samaggakaraṇiṃ vācaṃ

bhāsitā hoti. Pharusaṃ vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti, yā sā vācā nelā

kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā, tathārūpaṃ

vācaṃ bhāsitā hoti. Samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā paṭivirato hoti, kālavādī

bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā kālena sāpadesaṃ

pariyantavatiṃ atthasaṃhitaṃ.

So bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirato hoti. Ekabhattiko hoti rattuparato virato

vikālabhojanā. Naccagītavāditavisūkadassanā paṭivirato hoti.

Mālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭivirato hoti.

Uccāsayanamahāsayanā paṭivirato hoti. Jātarūparajatapaṭiggahanā paṭivirato hoti

āmakadhaññapaṭiggahanā paṭivirato hoti. Āmakamaṃsapaṭiggahanā paṭivirato hoti.

Itthikumārikapaṭiggahanā paṭivirato hoti. Dāsidāsapaṭiggahanā paṭivirato hoti.

Ajeḷakapaṭiggahanā paṭivirato hoti. Kukkuṭasūkarapaṭiggahanā paṭivirato hoti.

Hatthigavāssavaḷavāpaṭiggahanā paṭivirato hoti. Khettavatthupaṭiggahanā paṭivirato hoti.

Dūteyyapahīnagamanānuyogā paṭivirato hoti. Kayavikkayā paṭivirato hoti.

Tulākūṭakaṃsakuṭamānakūṭā paṭivirato hoti. Ukkoṭanavañcananikatisāciyogā paṭivirato

hoti. Chedanavadhabandhanaviparāmosaālopasahasākārā paṭivirato hoti.

So santuṭṭho hoti kāyaparihārikena cīvarena, kucchiparihārikena piṇḍapātena, so yena

yeneva pakkamati, samādāyeva pakkamati. Seyyathāpi nāma pakkhi sakuṇo yena yeneva

ḍeti, sapattabhārova ḍeti. Evamevaṃ bhikkhu santuṭṭho hoti kāyaparihārikena cīvarena,

kucchiparihārikena piṇḍapātena. Yena yeneva pakkamati samādāyeva pakkamati. So iminā

ariyena sīlakkhandhena samannāgato ajjhattaṃ anavajjasukhaṃ paṭisaṃvedeti.

So cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī, yatvādhikaraṇamenaṃ

cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā

anvāssaveyyuṃ,tassa saṃvarāya paṭipajjati,rakkhati cakkhundriyaṃ,cakkhundriyesaṃvaraṃ

āpajjati.

So sotena saddaṃ sutvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī,yatvādhikaraṇamenaṃ

sotendriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā

anvāssaveyyuṃ,tassa saṃvarāya paṭipajjati,rakkhati sotendriyaṃ, sotendri yesaṃvaraṃ āpajjati.

So ghānena gandhaṃ ghāyitvā na nimittaggāhī hoti

nānubyañjanaggāhī,yatvādhikaraṇamenaṃ ghānendriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā

domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ,tassa saṃvarāya paṭipajjati,rakkhati

ghānendriyaṃ,ghānendri yesaṃvaraṃ āpajjati.

So jivhāya rasaṃ sāyitvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī,yatvādhikaraṇamenaṃ

jivhendriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā

anvāssaveyyuṃ,tassa saṃvarāya paṭipajjati,rakkhati jivhendriyaṃ,jivhendriye saṃvaraṃ

āpajjati.

So kāyena phoṭṭhabbaṃ phūsitvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī,

yatvādhikaraṇamenaṃ kāyendriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā

akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ,tassa saṃvarāya paṭipajjati,rakkhati

kāyendriyaṃ,kāyendriye saṃvaraṃ āpajjati.

So manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti

nānubyañjanaggāhī,yatvādhikaraṇamenaṃ manendriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā

domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ,tassa saṃvaraṃ paṭipajjati,rakkhati

manendriyaṃ,manendriye saṃvaraṃ āpajjati. So iminā ariyena indriyasaṃvarena samannāgato

ajjhattaṃ abyāsekasukhaṃ paṭisaṃvedeti

So abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti,

sammiñjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti,

asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate

ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti.

So iminā ca ariyena sīlakkhandhena samannāgato iminā ca ariyena indriyasaṃvarena

samannāgato iminā ca ariyena satisampajaññena samannāgato vivittaṃ senāsanaṃ bhajati.

Araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapattaṃ abbhokāsaṃ

palālapuñjaṃ.

So pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ panidhāya,

parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati,

abhijjhāya cittaṃ parisodheti. Byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati

sabbapāṇabhūtahitānukampī. Byāpādapadosā cittaṃ parisodheti, thīnamiddaṃ pahāya

vigatatīnamiddo viharati ālokasaññi sato sampajāno. Thīnamiddā cittaṃ parisodheti,

uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṃ vūpasantacitto. Uddhaccakukkuccā

cittaṃ parisodheti. Vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṅkathi kusalesu

dhammesu. Vicikicchāya cittaṃ parisodheti. So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso

upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe, vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi

savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayampi

kho udāyi, dhammo uttarītaro ca paṇītataro ca yassa sacchikiriyāhetu bhikkhū mayi

brahmacariyaṃ caranti.

--------------------------

1. Kiṃ nu kho-syā 2. Uccāsaddā mahāsaddā-syā, machasaṃ 3 anassāma-machasaṃ,[PTS 4.]

Etassa-machasaṃ(natthi)

5.Aññeva-machasaṃ,[PTS]

[BJT Page 390] [\x 390/]

Puna ca paraṃ udāyi, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso

ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja

viharati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati. Sato ca sampajāno sukhañca kāyena

paṭisaṃvedeti. Yantaṃ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti taṃ tatiyaṃ jhānaṃ

upasampajja viharati. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā, pubbeva

somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā1 adukkhaṃ asukhaṃ2 upekkhāsatipārisuddhiṃ

catutthaṃ jhānaṃ3 upasampajja viharati.Ayampi kho udāyi,dhammo uttaritaro ca paṇītataro

ca yassa sacchikiriyāhetu bhikkhū mayi brahmacariyaṃ caranti.

So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatupakkilese mudubhūte

kammaniye ṭhite āneñjappatte pubbe nivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So

anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, seyyathīdaṃ: ekampi jātiṃ dvepi jātiyo, tissopi jātiyo

catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsatimpi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattārīsampi

jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi

saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe amutrāsiṃ evannāmo

evaṅgotto evaṃ vaṇṇo evamāhāro evaṃ sukhadukkhapaṭisaṃvedi evamāyupariyanto. So

tato cuto amutra udapādiṃ5 tatrāpāsiṃ evannāmo evaṅgotto evaṃ vaṇṇo evamāhāro evaṃ

sukhadukkhapaṭisaṃvedi evamāyupariyanto. So tato cuto idhūpapanno'ti. Iti sākāraṃ

sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, ayampi kho udāyi dhammo uttarītaro ca

paṇītataro ca, yassa sacchikiriyāhetu bhikkhū mayi brahmacariyaṃ caranti.

So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte

kammaniye ṭhite āneñjappatte sattānaṃ cūtupapātañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So dibbena

cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati: cavamāne upapajjamāne, hine

paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammupage satte pajānāti. Ime vata

bhonte sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena

samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchadiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa

bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā, ime vā pana bhonto

sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā

ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā

parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upannā'ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena

atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe

dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti,ayampi kho udāyi, dhammo

uttaritaro ca paṇītataro ca, yassa sacchikiriyāhetu bhikkhū mayi brahmacariyaṃ caranti.

So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatupakkilese mudubhūte

kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So idaṃ

dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti. Ayaṃ dukkhasamudayoti yatābhūtaṃ pajānāti. Ayaṃ

dukkhanirodhoti yatābhūtaṃ pajānāti. Ayaṃ dukkhanirodhagāmiṇīpaṭipadāti yathābhūtaṃ

pajānāti, ime āsavāti yathābhūtaṃ pajānāti. Ayaṃ āsavasamudayoti [PTS Page 039] [\q 39/]

yathābhūtaṃ pajānāti. Ayaṃ āsavanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti. Ayaṃ

āsavanirodhagāminīpaṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa evañjānato evampassato

kāmāsavā pi cittaṃ vimuccati. Bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati. Avijjāsavā pi cittaṃ vimuccati.

Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ,kataṃ karaṇīyaṃ,

nāparaṃ itthattāyāti pajānāti. Ayaṃ kho udāyi, dhammo uttaritaro ca paṇītataro ca, yassa

sacchikiriyāhetu bhikkhū mayi brahmacariyaṃ caranti. Ime kho udāyi, dhammā uttaritarā ca

paṇītatarā ca yesaṃ sacchikiriyā hetu bhikkhū mayi brahmacariyaṃ carantīti.

Evaṃ vutte sakuludāyi paribbājako bhagavantaṃ etadavoca: abhikkantaṃ bhante,

abhikkantaṃ bhante. Seyyathāpi bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭiccannaṃ vā vicareyya,

mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya cakkhumanto rūpāni

dakkhintīti. Evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhante,

bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Labheyyāhaṃ bhante,

bhagavato santike pabbajjaṃ,labheyyaṃ upasampadanti.

[BJT Page 392] [\x 392/]

Evaṃ vutte sakuludāyissa paribbājakassa parisā sakuludāyiṃ paribbājakaṃ etadavoca: mā

bhavaṃ udāyi, samaṇe gotame brahmacariyaṃ cari, mā bhavaṃ udāyi, ācariyo hutvā

antevāsīvāsaṃ vasi. Seyyathāpi nāma udakamaṇīko1 hutvā udañcaniko2 assa. Evaṃ

sampadamidaṃ3 bhoto udāyissa bhavissati. Mā bhavaṃ udāyi samaṇe gotame

brahmacariyaṃ cari. Mā bhavaṃ udāyi ācariyo hutvā antevāsīvāsaṃ vasīti. Iti hidaṃ

sakuludāyissa paribbājakassa parisā sakuludāyiṃ paribrabājakaṃ antarāyamakāsi bhagavati

brahmacariyeti. [PTS Page 040] [\q 40/]

Culasakuludāyisuttaṃ navamaṃ.

-------------------------

1.Maṇiko-[PTS 2.] Uddekaniko-syā,[PTS 3.] Sampadamekaṃ - [PTS.]

[BJT Page 394] [\x 394/]

2.3.10

Vekhanassa suttaṃ.

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Atha kho vekhanasso1 paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā

bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ

aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho vekhanasso1 paribbājako bhagavato santike udānaṃ udānesi:

' ayaṃ paramo vaṇṇo, ayaṃ paramo vaṇṇo'ti.

Kiṃ pana tvaṃ kaccāna, evaṃ vadesi:'ayaṃ paramo vaṇṇo ayaṃ paramo vaṇṇo'ti. Katamo

kaccāna, so paramo vaṇṇo'ti?

Yasmā bho gotama vaṇṇā añño vaṇṇo uttaritaro vā paṇītataro vā natthi, so paramo

vaṇṇoti.

Katamo pana so kaccāna,vaṇṇo yasmā vaṇṇā añño vaṇṇo uttarītaro vā paṇītataro vā

natthiti?

Yasmā bho gotama, vaṇṇā añño vaṇṇo uttarītarovā paṇītataro vā natthi, so paramo

vaṇṇoti.

Dīghāpi kho te esā kaccāna, phareyya. Yasmā bho gotama, vaṇṇā añño vaṇṇo uttarītaro

vā paṇitataro vā natthi. So paramo vaṇṇoti vadesi. Tañca vaṇṇaṃ na paññāpesi.

Seyyathāpi kaccāna, puriso evaṃ vadeyya: ahaṃ yā imasmiṃ janapade janapadakalyāṇī, taṃ

icchāmi taṃ kāmemī'ti. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ: ambho purisa, yaṃ tvaṃ janapadakalyāṇiṃ

icchasi kāmesi, jānāsi tvaṃ janapadakalyāṇī khattiyi vā brāhmaṇī vā vessī vā suddi vā'ti?

Iti puṭṭho noti vadeyya. Tamenaṃ vadeyyuṃ: ambho purisa, yaṃ tvaṃ janapadakalyāṇiṃ

icchasi kāmesi, janāsi tvaṃ janapadakalyāṇiṃ evannāmā evaṃgottā iti cā'ti. Tamenaṃ

vadeyyuṃ: ambho purisa, yaṃ tvaṃ janapada kalyāṇiṃ icchasi kāmesi, jānāsi tvaṃ

janapadakalyāṇiṃ evannāmā evaṃgottā iti cā'ti. Dīghā vā rassā vā majjhamā vā kāḷi vā sāmā

vā maṅguracchavī vā'ti?Iti puṭṭho noti vadeyya. Amukasmiṃ gāme vā nigame vā nagare

vā'ti? Iti pūṭṭho noti vadeyya. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ: ambho purisa, yaṃ tvaṃ na jānāsi

na passasi, taṃ tvaṃ icchasi kāmesīti? Iti puṭṭho āmāti vadeyya. Taṃ [PTS Page 041] [\q

41/] kiṃ maññasi kaccāna, nanu evaṃ sante tassa purisassa appāṭihīrakataṃ bhāsitaṃ

sampajjatī'ti?

Addhā kho bho gotama, evaṃ sante tassa purisassa appāṭihirakataṃ bhāsitaṃ sampajjatīti.

--------------------------

1. Vekhanaso-machasaṃ, vekhaṇaso-syā

[BJT Page 396] [\x 396/]

Evameva kho tvaṃ kaccāna,yasmā bhante, vaṇṇā añño vaṇṇo uttarītaro vā paṇītataro vā

natthi,so paramo vaṇṇo'ti vadesi, tañca vaṇṇaṃ na paññāpesīti.

Seyyathāpi bho gotama,maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato

paṇḍukambale nikkhitto bhāsati ca tapati ca virocati ca1. Evaṃ vaṇṇo attā hoti arogo

parammaraṇāti.

Taṃ kiṃ maññasi kaccāna,yo vā maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato

paṇḍukambale nikkhitto bhāsati ca tapati ca virocati ca1 yo vā rattandhakāratimisāyaṃ2

kimi khajjopaṇako, imesaṃ ubhinnaṃ vaṇṇānaṃ katamo vaṇṇo abhikkantataro ca

paṇītataro cāti?

Yvāyaṃ bho gotama, rattandhakāratimisāyaṃ2 kimi khajjopaṇako, ayaṃ imesaṃ ubhinnaṃ

vaṇṇānaṃ abhikkantataro ca paṇītataro cāti.

Taṃ kiṃ maññasi kaccāna, yo vā rattandhakāratimisāyaṃ kimi khajjopaṇako, yo vā

rattandhakāratimisāyaṃ telappadipo, imesaṃ ubhinnaṃ vaṇṇānaṃ katamo vaṇṇo

abhikkantataroca paṇītataro cāti?

Yvāyaṃ ho gotama,rattandhakāratimisāyaṃ telappadīpo, ayaṃ imesaṃ ubhinnaṃ vaṇṇānaṃ

abhikkantataro ca paṇītataro cāti.

Taṃ kiṃ maññasi kaccāna, yo vā rattandhakāratimisāyaṃ telappadipo yo vā

rattandhakāratimisāyaṃ mahāaggikkhandho, imesaṃ ubhinnaṃ vaṇṇānaṃ katamo vaṇṇo

abhikkantataro ca paṇītataro cāti?

Yvāyaṃ bho gotama, rattandhakāratimisāyaṃ mahāaggikkhandho,ayaṃ imesaṃ ubhinnaṃ

vaṇṇānaṃ abhikkantataro ca paṇītataro cāti.

Taṃ kiṃ maññasi kaccāna, yo vā rattandhakāratimisāyaṃ mahāaggikkhandho, yā vā rattiyā

paccusasamayaṃ [PTS Page 042] [\q 42/] viddhe vigatavalāhake deve osadhītārakā,

imesaṃ ubhinnaṃ vaṇṇānaṃ katamo vaṇṇo abhikkantataro ca paṇītataro cāti.?

Yvāyaṃ bho gotama, rattiyā paccusasamayaṃ viddhe vigatavalāhake deve osadhītārakā,

ayaṃ imesaṃ ubhinnaṃ vaṇṇānaṃ abhikkantataro ca paṇītataro cāti.

--------------------------

1. Bhāsate ca tapate ca- sīmu, machasaṃ , tapateca- sīma

Bhāsateva tapateva virocateva-syā

2. Rattandhakāratimisāya-machasaṃ,syā,[PTS]

[BJT Page 398] [\x 398/]

Taṃ kiṃ maññasi maññasi kaccāna,yā vā rattiyā paccusasamayaṃ viddhe vigatavalāhake

deve osadītārakā, yo vā tadahuposathe paṇṇarase viddhe vigatavalāhake deve abhido1

aḍḍharattisamayaṃ cando, imesaṃ ubhinnaṃ vaṇṇānaṃ katamo vaṇṇo abhikkantataro ca

paṇītataro cāti

Yvāyaṃ bho gotamo,tadahuposathe paṇṇarase viddhe vigatavalāhake deve abhido1

aḍḍharattisamayaṃ cando, ayaṃ imesaṃ ubhinnaṃ vaṇṇānaṃ abhikkantataro ca paṇītataro

cāti.

Taṃ kiṃ maññasi kaccāna, yo vā tadahuposathe paṇṇarase viddhe vigatavalāhake deve

abhido aḍḍharattisamayaṃ cando, yo vā vassānaṃ pacchime māse saradasamaye viddhe

vigatavalāhake deve abhido majjhantikasamayaṃ suriyo, imesaṃ ubhinnaṃ vaṇṇānaṃ

katamo vaṇṇo abhikkantataro ca paṇītataro cāti.

Yvāyaṃ bho gotama, vassānaṃ pacchime māse saradasamaye viddhe vigatavalāhake deve

abhido majjhantikasamayaṃ suriyo, ayaṃ imesaṃ ubhinnaṃ vaṇṇānaṃ abhikkantataro ca

paṇītataro cāti.

Ato kho2 te kaccāna, bahū hi bahutarā devā, ye imesaṃ candimasuriyānaṃ ābhā nānubhonti,

tyāhaṃ pajānāmi. Atha ca panāhaṃ na vadāmi: yasmā vaṇṇā añño vaṇṇo uttaritaro vā

paṇītataro vā natthi'ti.Atha ca pana tvaṃ kaccāna, yvāyaṃ vaṇṇo kiminā khajjopaṇakena

hīnataro3ca patikiṭṭhataro ca, so paramo vaṇṇoti vadesi, tañca vaṇṇaṃ na paññāpesi.

Pañca kho ime kaccāna, kāmaguṇā. Katame pañca: cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā

manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā. Kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā [PTS Page 043] [\q 43/] iṭṭhā kantā manāpā

piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Ime kho kacchāna, pañca kāmaguṇā. Yaṃ kho kaccāna,

ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati kāmasukhaṃ. Iti

kāmehi kāmasukhaṃ, kāmasukhā kāmaggasukhaṃ tattha aggamakkhāyatīti.

Evaṃ vutte vekhanasso4 paribbājako bhagavantaṃ etadavoca: acchariyaṃ bho gotama,

abbhutaṃ bho gotama, yāvasubhāsitañcidaṃ5 bhotā gotamena: kāmehi kāmasukhaṃ,

kāmasukhā kāmaggasukhaṃ tattha aggamakkhāyatīti.

--------------------------

1. Abhide-sīmu, 2. Atha kho- sīmu. Tato kho - syā 3. Nihinataro - machasaṃ,syā4.

Vekhanaso-machasaṃ ,vekhaṇaso - syā 5. Yāvasubhāsitamidaṃ-sīmu.

[BJT Page 400] [\x 400/]

Dujjānaṃ kho etaṃ kaccāna, tayā aññadiṭṭhikena aññakhantikena aññarucikena

aññatrayogena1 aññathācariyakena kāmā vā kāmasukhaṃ vā kāmaggasukhaṃ vā. Ye kho te

kaccāna, bhikkhū arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇiyā ohitabhārā

anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaṃyojanā sammadaññā vimuttā, te kho etaṃ jāneyyuṃ

kāmā vā kāmasukhaṃ vā kāmaggasukhaṃ vāti.

Evaṃ vutte vekhanasso paribbājako kupito anattamano bhagavantaṃyeva khuṃsento

bhagavantaṃyeva vamhento bhagavantaṃ yeva vadamāno samaṇo ca gotamo pāpito2

bhavissati'ti bhagavantaṃ etadavoca: evameva panidheke3 samaṇabrāhmaṇā ajānantā

pubbantaṃ, apassantā aparantaṃ, atha ca pana: khiṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ

karaṇiyaṃ nāparaṃ itthattāyā'ti pajānāmā'ti paṭijānanti4 tesamidaṃ bhāsitaṃ hassakaṃyeva

sampajjati, lāmakaṃyeva sampajjati, rittakaṃyeva sampajjati,tucchakaṃyeva sampajjatī'ti.

Yo kho te kaccāna, samaṇabrāhmaṇā ajānantā pubbantaṃ [PTS Page 044] [\q 44/]

apassantā aparantaṃ khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ,kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ

itthattāyāni pajānāmā'ti paṭijānanti, tesaṃ soyeva sahadhammiko niggaho hoti. Api ca

kaccāna, tiṭṭhatu pubbanto, tiṭṭhatu aparanto. Etu viññū puriso asaṭho amāyāvī ujujātiko

ahamanusāsāmi, ahaṃ dhammaṃ desemi, yathānusiṭṭhaṃ tathā paṭipajjamāno na cirasseva

sāmaññeva ñassati, sāmaṃ dakkhiti. Evaṃ kira sammā5 bandhanā vippamokkho hoti

yadidaṃ avijjābandhanā6. Seyyathāpi kaccāna. Daharo kumāro mando uttānaseyyako

kaṇṭhapañcamehi bandhanehi baddho assa suttabandhanehi, tassa vuddhimanvāya

indriyānaṃ paripākamanvāya tāni bandhanāni mucceyyuṃ7 so mokkhomhīti kho jāneyya no

ca bandhanaṃ. Evameva kho kaccāna, etu viññū puriso asaṭho amāyāvi ujujātiko.

Ahamanusāsāmi, ahaṃ dhammaṃ desemi. Yathānusiṭṭhaṃ tathā paṭipajjamāno na cirasseva

sāmaññeva ñassati. Sāmaṃ dakkhiti. Evaṃ kira sammā bandhanā vippamokkho hotī yadidaṃ

avijjābandhanāti.

--------------------------

1. Aññatthayogena syā. 2. Pāpiko-sīmu. 3. Panidhekamme-machasaṃ,syā 4. Itthattayāti

paṭijānanti-[PTS 5.] Evaṃ kirāyasmā-syā. 6. Avijjābandhanaṃti-sīmu.6. Muñceyyuṃ-syā.

[BJT Page 402] [\x 402/]

Evaṃ vutte vekhanasso paribbājako bhagavantaṃ etadavoca: abhikkantaṃ bho gotama,

abhikkantaṃ bho gotama,seyyathāpi bho gotama nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā

vīvareyya,mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya'andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya,'

cakkhumanto rūpāni dakkhintī'ti, evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo

pakāsito. Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca.

Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṅgatanti. [PTS Page 045]

[\q 45/]

Vekhanassasuttaṃ dasamaṃ

Paribbājakavaggo tatiyo

Tassa vaggassa uddānaṃ

Puṇḍarī aggi sahā katināmo, dīghanakho puna bhāradvājagotto sandaka uddāyi

maṇḍikaputto, maṇiko tathā kaccāno varavaggo.

*Puṇḍarī aggi samākathināmo dīghanakho puna bhāradvāja gotto. Sandaka uddayi

muṇḍikaputto maṇiko tathā kaccāno varavaggo - machasaṃ.

[BJT Page 404] [\x 404/]

4. Rājavaggo

2.4.1

Ghaṭīkārasuttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ carati mahatā bhikkhusaṅghena

saddhiṃ. Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi: ' ko nu kho hetu, ko paccayo bhagavato

sitassa pātukammāya, na akāraṇe1 tathāgatā sitaṃ pātukarontī'ti. Atha kho āyasmā ānando

ekaṃsaṃ cīvaraṃ2 katvā yena bhagavā tenañjalimpaṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca: 'ko nu

kho bhante hetu, ko paccayo bhagavato sitassa pātukammāya, na akāraṇe1 tathāgatā sitaṃ

pātukarontī'ti.

Bhūtapubbaṃ ānanda, imasmiṃ padese vehaliṅgaṃ3 nāma gāmanigamo ahosi iddho ceva

phīto ca bahujano ākiṇṇamanusso. Vehaliṅgaṃ3 kho ānanda, gāmanigamaṃ kassapo

bhagavā arahaṃ sammāsambuddho upanissāya vihāsi. Idha sudaṃ ānanda, kassapassa

bhagavato arahato sammāsambuddhassa ārāmo ahosi, idha sudaṃ ānanda kassapo bhagavā

arahaṃ sammāsambuddho nisinnako bhikkhusaṅghaṃ ovadatīti.

Atha kho āyasmā ānando catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññāpetvā bhagavantaṃ etadavoca: tena

hi bhante, bhagavā nisīdatu, evā'yaṃ bhūmippadeso dvīhi arahantehī sammāsambuddhehi

paribhūtto bhavissatī'ti. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Nisajja kho bhagavā āyasmantaṃ

ānandaṃ āmantesi:

'Bhūtapubbaṃ ānanda, imasmiṃ padese vehaliṅgaṃ nāma gāmanigamo ahosi iddho ceva thito

ca bahujano ākiṇṇamanusso. Vehaliṅgaṃ kho ānanda, gāmanigamaṃ kassapo bhagavā

arahaṃ sammāsambuddho upanissāya vihāsi. Idha sudaṃ ānanda, kassapassa bhagavato

arahato sammāsambuddhassa ārāmo ahosi. Idha sudaṃ ānanda, kassapo bhagavā arahaṃ

sammāsambuddho nisinnako [PTS Page 046] [\q 46/] bhikkhusaṅghaṃ ovadati.

Vehaliṅge kho ānanda gāmanigame ghaṭīkāro nāma kumbhakāro kassapassa bhagavato

arahato sammāsambuddhassa upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko. Ghaṭīkārassa kho ānanda,

kumbhakārassa jotipālo nāma māṇavo sahāyo ahosi piyasahāyo. Atha kho ānanda,

ghaṭīkāro kumbhakāro jotipālaṃ māṇavaṃ āmantesi: 'āyāma samma

-------------------------

1. Na akāraṇena-machasaṃ,syā[PTS 2.] Uttarāsaṅgaṃ-syā 3. Vegaḷiṅgaṃ-machasaṃ

vebhaḷiṅgaṃ-syā,[PTS]

[BJT Page 406] [\x 406/]

Jotipāla, kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ dassanāya upasaṅkamissāma.

Sādhusammataṃ hi me tassa bhagavato dassanaṃ arahato sammāsambuddhassā'ti. Evaṃ

vutte ānanda, jotipālo māṇavo ghaṭīkāraṃ kumbhakāraṃ etadavoca: 'alaṃ samma ghaṭīkāra,

kiṃ pana tena muṇḍakena samaṇakena diṭṭhenā'ti?'Āyāma samma jotipāla, kassapaṃ

bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ dassanāya upasaṅkamissāma. Sādhusammataṃ

hi me tassa bhagavato dassanaṃ arahato sammāsambuddhassā'ti dutiyampi kho ānanda,

jotipālo māṇavo ghaṭīkāra kumbhakāraṃ etadavoca: 'āyāma samma jotipāla, kassapaṃ

bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ dassanāya upasaṅkamissāma. Sādhusammataṃ

hi me tassa bhagavato dassanaṃ arahato sammāsambuddhassā'ti. Tatiyampi kho ānanda,

jotipālo māṇavo ghaṭīkāraṃ kumbhakāraṃ etadavoca: 'alaṃ samma ghaṭīkāra, kiṃ pana tena

muṇḍakena samaṇakena diṭṭhenā'ti. Tena hi samma jotipāla, sottiṃ sināniṃ1 ādāya nadiṃ

gamissāma sināyitunti. Evaṃ sammā'ti kho ānanda, jotipālo māṇavo ghaṭīkārassa

kumbhakārassa paccassosi. Atha kho ānanda, ghaṭīkāro ca kumbhakāro jotipālo ca māṇavo

sottiṃ sināniṃ 1 ādāya nadiṃ agamaṃsu sināyituṃ.

Atha kho ānanda, ghaṭīkāro kumbhakāro jotipālaṃ māṇavaṃ āmantesi: ayaṃ samma

jotipāla, kassapassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa avidūre ārāmo, āyāma samma

jotipāla, kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ dassanāya upasaṅkamissāma.

Sādhu sammataṃ hi me tassa bhagavato dassanaṃ arahato sammāsambuddhassā'ti.

Evaṃ vutte ānanda jotipālo māṇavo ghaṭīkāraṃ kumbhakāraṃ etadavoca: alaṃ samma

ghaṭīkāra, kiṃ pana tena muṇḍakena samaṇakena diṭṭhenā'ti? Dutiyampi kho ānanda

ghaṭīkāro kumbhakāro jotipālaṃ māṇavaṃ etadavoca:'āyāma samma jotipāla, kassapaṃ

bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ dassanāya upasaṅkamissāma. Sādhusammataṃ

hi me tassa bhagavato dassanaṃ arahato sammāsambuddhassa'ti. Dutiyampi kho ānanda,

jotipālo māṇavo ghaṭīkāraṃ kumbhakāraṃ etadavoca: 'āyāma samma jotipāla, kassapaṃ

bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddha dassanāya upasaṅkamissāma. Sādhusammataṃ

hi me tassa bhagavato dassanaṃ arahato sammāsambuddhassā'ti.Tatiyampi kho ānanda

ghaṭīkāro kumbhakāro jotipālaṃ māṇavaṃ etadavoca: ayaṃ samma jotipāla, kassapassa

bhagavato arahato sammāsambuddhassa avidūre ārāmo. Āyāma samma jotipāla, kassapaṃ

bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ dassanāya upasaṅkamissāma. Sādhusammataṃ

hi me tassa bhagavato dassanaṃ arahato sammāsambuddhassā'ti. Tatiyampi kho ānanda,

jotipālo māṇavo ghaṭīkāraṃ kumbhakāraṃ etadavoca: alaṃ samma ghaṭīkāra, kiṃ pana tena

muṇḍakena samaṇakena diṭṭhenā'ti?

Atha kho ānanda, ghaṭīkāro kumabhakāro jotipālaṃ māṇavaṃ ovaṭṭikāya2 parāmasitvā

etadavoca: ayaṃ samma jotipāla, kassapassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa

avidūre ārāmo, āyāma samma jotipāla, kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ

dassanāya upasaṅkamissāma sādhusammataṃ hi me tassa bhagavato dassanaṃ arahato

sammāsambuddhassā'ti.

Atha kho ānanda, jotipālo māṇavo ovaṭṭikaṃ vinivedhetvā3 ghaṭīkāraṃ kumbhakāraṃ

etadavoca: alaṃ samma ghaṭīkāra, kiṃ pana [PTS Page 047] [\q 47/] tena muṇḍakena

samaṇakena diṭṭhenāti?

--------------------------

1. Sottisināniṃ-machasaṃ 2. Ovaṭṭikāyaṃ-machasaṃ

Sottisinānaṃ-syā

3. Vinivaṭṭetvā-machasaṃ.

[BJT Page 408] [\x 408/]

Atha kho ānanda, ghaṭīkāro kumbhakāro jotipālaṃ māṇavaṃ sasīsaṃ nahātaṃ1 kesesu

parāmasitvā etadavoca: ayaṃ samma jotipāla, kassapassa bhagavato arahato

sammāsambuddhassa avidūre ārāmo. Āyāma samma jotipāla, kassapaṃ bhagavantaṃ hi me

tassa bhagavato dassanaṃ arahato sammāsambuddhassāti.

Atha kho ānanda, jotipālassa māṇavassa etadahosi: acchariyaṃ vata bho, abbhūtaṃ vata bho,

yatra hi nāmāyaṃ ghaṭīkāro kumbhakāro ittarajacco samāno ambhākaṃ sasīsaṃ nahātānaṃ2

kesesu parāmasitabbaṃ maññissati. Na vatidaṃ3 orakaṃ maññe bhavissatīti. Ghaṭīkāraṃ

kumbhakāraṃ etadavoca: yāvetadohipi4 samma ghaṭīkārā'ti. Yāvetadohipi samma jotipāla,

tathā [PTS Page 048] [\q 48/] hi pana me sādhusammataṃ tassa bhagavato dassanaṃ

arahato sammāsambuddhassāti. Tena hi samma ghaṭīkāra,muñca gamissāmāti.

Atha kho ānanda, ghaṭīkāro ca kumbhakāro jotipālo ca māṇavo yena kassapo bhagavā

arahaṃ sammāsambuddho tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā ghaṭīkāro kumbhakāro

kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.

Jotipālo pana māṇavo kassapena bhagavatā arahatā sammāsambuddhena saddhiṃ sammodi,

sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho

ānanda, ghaṭīkāro kumbhakāro kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ

etadavoca: ayaṃ me bhante, jotipālo māṇavo sahāyo piyasahāyo, imassa bhagavā dhammaṃ

desetu'ti. Atha kho ānanda, kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho ghaṭīkārañca

kumbhakāraṃ jotipālañca māṇavaṃ dhammiyā kathāya sandassesi, samādapesi, samuttejesi,

sampahaṃsesi. Atha kho ānanda, ghaṭīkāro ca kumbhakāraṃ jotipālañca māṇavaṃ

dhammiyā kathāya sandassesi, samādapesi pesi, samuttejesi, sampahaṃsesi. Atha kho

ānanda, ghaṭīkāro ca kumbhakāro jotipālo ca māṇavo kassapena bhagavatā arahatā

sammāsambuddhena dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā

kassapassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā

uṭṭhāyāsanā kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā

padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu.

Atha kho ānanda,jotipālo māṇavo ghaṭīkāraṃ kumbhakāraṃ etadavoca: iṅgha nu tvaṃ5

samma ghaṭīkāra, dhammaṃ suṇanto tā, atha ca pana agārasmā na anagāriyaṃ4

pabbajasīti7

Nanu maṃ samma jotipāla, jānāsi andhe jiṇṇe mātāpitaro posemī'ti?

Tena hi samma ghaṭīkāra, ahaṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmīti.

-------------------------

1. Sīsaṃ nhātaṃ-machasaṃ. Sisanahātaṃ-[PTS] sīsanahātaṃ- syā

2. Sīsaṃ nahātānaṃ-machasaṃ sīsanahatānaṃ-[PTS,] sīsanahātānaṃ syā

3. Na vatidaṃ kira-machasaṃ, 4. Yāvatādohipi - machasaṃ 5. Imaṃ nu

tvaṃ-syā,[PTS,]machasaṃ 6. Āgārasmā anagāriyaṃ-sīmu, machasaṃ. 7.Pabbajissasīti-sīmu,

machasaṃ, pabbajjasīti-syā.

[BJT Page 410] [\x 410/]

Atha kho ānanda, ghaṭīkāro ca kumbhakāro jotipālo ca māṇavo yena kassapo bhagavā

arahaṃ sammāsambuddho [PTS Page 049] [\q 49/] tenupasaṃkamiṃsu . Upasaṃkamitvā

kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

Ekamantaṃ nisinno kho ānanda,ghaṭīkāro kumbhakāro kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ

sammāsambuddhaṃ etadavoca: ayaṃ me bhante, jotipālo māṇavo sahāyo piyasahāyo, imaṃ

bhagavā pabbājetu'ti. Alattha kho ānanda, jotipālo māṇavo kassapassa bhagavato arahato

sammāsambuddhassa santike pabbajjaṃ alattha upasampadaṃ.

Atha kho ānanda, kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho acirūpasampanne jotipāle

māṇave addhamāsūpasampanne1 vehaliṅge yathābhirantaṃ viharitvā yena bārāṇasī tena

cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena bāraṇasī tadavasari.

Tatra sudaṃ ānanda, kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bāraṇasiyaṃ viharati

isipatane migadāye. Assosi kho ānanda, kikī kāsirājā: kassapo kira bhagavā arahaṃ

sammāsambuddho bārāṇasiṃ anuppatto, bārāṇasiyaṃ viharati isipatane migadāyeti. Atha

kho ānanda, kikī kāsirājā bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā bhadraṃ yānaṃ abhiruhitvā

bhadrehi bhadrehi yānehi bārāṇasiyā niyyāsi mahatā rājānubhāvena kassapaṃ bhagavantaṃ

arahantaṃ sammāsambuddhaṃ dassanāya. Yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā yānā

paccorohitvā pattikova yena kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā

ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho ānanda kikiṃ kāsirājānaṃ kassapo bhagavā

arahaṃ sammāsambuddho dhammiyā kathāya sandessesi, samādapesi, samuttejesi,

sampahaṃsesi. Atha kho ānanda, kikī kāsirājā kassapena bhagavatā arahatā

sammāsambuddhena dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito

kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavoca: [PTS Page 050 [\q 50/]

']adhivāsetu me bhante, bhagavā svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā'ti.

Adhivāsesi kho ānanda, kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho tuṇhībhāvena. Atha

kho ānanda, kikī kāsirājā kassapassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa adhivāsanaṃ

viditvā uṭṭhāyāsanā kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā

padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho ānanda, kikī kāsirājā tassa rattiyā accayena sake

nivesane paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā paṇḍumuṭikassa2 sālino

vicitakālakaṃ anekasūpaṃ anekabyañjanaṃ, kassapassa bhagavato arahato

sammāsambuddhassa kālaṃ ārocāpesi: 'kālo bhante, niṭṭhitaṃ bhatta'nti.

Atha kho ānanda, kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho pubbanhasamayaṃ nivāsetvā

pattacīvaraṃ ādāya yena kikissa kāsirañño nivesanaṃ tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā

paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Atha kho ānanda, kikī kāsirājā

buddhapamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā

santappesi, sampavāresi.

--------------------------

1. Acirūpasampanno jotipālo māṇavo addhamāsūpasampanno-sīmu.

2.Paṇḍumudikassa-syā.

[BJT Page 412] [\x 412/]

Atha kho ānanda, kikī kāsirājā kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ

bhuttāviṃ oṇitapattapāṇiṃ aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinno kho ānanda, kikī kāsirājā kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ

etadavoca: 'adhivāsetu me bhante, bhagavā bārāṇasiyaṃ vassāvāsaṃ, evarūpaṃ saṅghassa

upaṭṭhānaṃ bhavissatī'ti. 'Alaṃ mahārāja, adhivuttho1 me vassāvāso'ti. Dutiyampi kho

ānanda, kikī kāsirājā kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavoca:

'adhivāsetu me bhante, bhagavā bārāṇasiyaṃ vassāvāsaṃ evarūpaṃ saṅghassa upaṭṭhānaṃ

bhavissatī'ti. Tatiyampi kho ānanda, kikī kāsirājā kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ

sammāsambuddhaṃ etadavoca: 'adhivāsetu me bhante, bhagavā bārāṇasiyaṃ vassāvāsaṃ

evarūpaṃ saṅghassa upaṭṭhānaṃ bhavissatī'ti. 'Alaṃ mahārāja, adhivuttho me vassāvāso'ti.

Atha kho ānanda, kikissa kāsirañño: 'na me kassapo bhagavā [PTS Page 051] [\q 51/]

arahaṃ sammāsambuddho adivāseti bārāṇasiyaṃ vassāvāsa'nti ahudeva aññathattaṃ, ahu

domanassaṃ. Atha kho ānanda, kikī kāsirājā kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ

sammāsambuddhaṃ etadavoca: 'atthi nu te bhante, añño koci mayā upaṭṭhākataro'ti.

Atthi mahārāja, vehaliṅgaṃ nāma gāmanigamo. Tattha ghaṭīkāro nāma kumbhakāro. So me

upaṭṭhāko aggupaṭṭhāko. Tuyhaṃ kho pana mahārāja:'na me kassapo bhagavā arahaṃ

sammāsambuddho adivāseti bārāṇasiyaṃ vassāvāsa'nti, atthi aññathattaṃ atthi domanassaṃ.

Tayidaṃ ghaṭīkāre kumbhakāre natthi ca na ca bhavissati.

Ghaṭīkāro kho mahārāja, kumabhakāro buddhaṃ saraṇaṃ gato, dhammaṃ saraṇaṃ gato,

saṅghaṃ saraṇaṃ gato.

Ghaṭīkāro kho mahārāja, kumbhakāro pāṇātipātā paṭivirato, adinnādāna paṭivirato,

kāmesu micchācārāpaṭivirato, musāvādā paṭivirato, surāmerayamajjapamādaṭṭhānā

paṭivirato.

Ghaṭīkāro kho mahārāja, kumbhakāro buddho aveccappasādena samannāgato, dhamme

aveccappasādena samannāgato ariyakantehi sīlehi samannāgato saṅghe aveccappasādena

samannāgato, ariyakantehi sīlehi samannāgato.

Ghaṭīkāro kho mahārāja,kumabhakāro dukkhe nikkaṅkho, dukkhasamudaye nikkaṅkho,

dukkhanirodhe nikkaṅkho, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya nikkaṅkho.

Ghaṭīkāro kho mahārāja, kumabhakāro ekabhattiko brahmacārī sīlavā kalyāṇadhammo.

Ghaṭīkāro kho mahārāja, kumabhakāro nikkhittamaṇisuvaṇṇo,apetajātarūparajato.

---------------------------

1.Adhivuṭṭho-syā.

[BJT Page 414] [\x 414/]

Ghaṭīkāro kho mahārāja, kumbhakāro pannamusalo1. Na sahatthā paṭhaviṃ2 khaṇati. Yaṃ

hoti kulapaluggaṃ vā yo hoti mūsikukkāro vā3 taṃ kājena4 āharitvā bhājanaṃ karitvā

evamāha: 'ettha yo icchati taṇḍulapaṭibhastāni5 vā muggapaṭibhastāni6 vā kalāya7

paṭibhastāni8 vā nikkhipitvā yaṃ icchati taṃ haratuti.

Ghaṭīkāro kho mahārāja, kumbhakāro andhe [PTS Page 052] [\q 52/] jiṇṇe mātāpitaro

poseti.

Ghaṭīkāro kho mahārāja, kumbhakāro pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ

parikkhayā opapātiko tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā.

Ekami'dāhaṃ mahārāja, samayaṃ vehaliṅge gāmanigame viharāmi. Atha khvāhaṃ maharāja,

pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya yena ghaṭīkārassa kumbhakārassa

mātāpitaro tenupasaṅkamiṃ. Upasaṅkamitvā ghaṭīkārassa kumbhakārassa mātāpitaro

etadavocaṃ: handa ko nu kho ayaṃ bhaggavo9 gatoti. Nikkhanto kho te bhante upaṭṭhāko,

ato kumhiyā odanaṃ gahetvā pariyogā sūpaṃ gahetvā paribhuñjāti. Atha khvāhaṃ mahārāja,

kumbhiyā odanaṃ gahetvā pariyogā sūpaṃ gahetvā paribhuñjitvā uṭṭhāyāsanā pakkamiṃ10

atha kho mahārāja, ghaṭīkāro kumbhakāro yena mātāpitaro tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā

mātāpitaro etadavoca: ko kumbhiyā odanaṃ gahetvā pariyogā sūpaṃ gahetvā paribhuñjitvā

uṭṭhāyāsanā pakkanto'ti. Kassapo tāta, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho kumbhiyā

odanaṃ gahetvā pariyogā sūpaṃ gahetvā paribhuñjitvā uṭṭhāyāsanā pakkanto'ti. Atha kho

maharāja, ghaṭīkārassa kumbhakārassa etadahosi: lābhā vata me,suladdhaṃ vata me yassa

me kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho evaṃ ahivissattho'ti11. Atha kho mahārāja,

ghaṭīkāraṃ kumbhakāraṃ addhamāsaṃ12 pītisukhaṃ na vijahi13 sattāhaṃ mātāpitunnaṃ.

Ekami'dāhaṃ mahārāja, samayaṃ tattheva vehaliṅge gāmanigame viharāmi. Atha khvāhaṃ

mahārāja, pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya yena ghaṭīkārassa

kumbhakārassa mātāpitaro tenupasaṅkamiṃ, upasaṅkamitvā ghaṭīkārassa kumbhakārassa

mātāpitaro etadavocaṃ: handa ko nu kho ayaṃ bhaggavo9 gato'ti. Nikkhanto kho te bhante,

upaṭṭhāko, ato khaḷopiyā kummāsaṃ gahetvā pariyogā [PTS Page 053] [\q 53/] sūpaṃ

gahetvā paribhuñjāti. Atha khvāhaṃ mahārāja, khaḷopiyā kummāsaṃ gahetvā pariyogā

sūpaṃ gahetvā paribhuñjitvā uṭṭhāyāsanā pakkamiṃ.

--------------------------

1. Na musalena-syā,[PTS 2.] Paṭhaviñca-syā 3. Mūsikukkaro machasaṃ mūsikukkuro - sīmu,

syā,[PTS 4.] Kāmena sīmu.[PTS 5.] Taṇḍulapatibhastāni-syā taṇḍupabhivattāni-[PTS 6.]

Muggapabhivattāni-[PTS 7.] Kālāya-sīmu. 8. Kāḷāyapatibhastāni-syā

kāḷāyapabhivattāni-[PTS 10.] Pakkāmiṃ-syā,[PTS 11.] Abhivissaṭṭhoti-syā1.

Aḍḍhamāsaṃ-syā 13. Na vijahati-machasaṃ.

[BJT Page 416] [\x 416/]

Atha kho mahārāja, ghaṭīkāro kumbhakāro yena mātāpitaro tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā

mātāpitaro etadavoca: ko khaḷopiyā kummāsaṃ gahetvā pariyogā sūpaṃ gahetvā

paribhuñjitvā uṭṭhāyāsanā pakkanto'ti. Kassapo tāta, bhagavā arahaṃ sammāsambudadho

khaḷopiyā kummāsaṃ gahetvā pariyogā sūpaṃ gahetvā paribhuñjitvā uṭṭhāyāsanā

pakkanto'ti. Atha kho mahārāja, ghaṭīkārassa kumbhakārassa etadahosi: lābhā vata me,

suladdhaṃ vata me, yassa me kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho evaṃ

abhavissattho'ti. Atha kho mahārāja, ghaṭīkāraṃ kumbhakāraṃ addhamāsaṃ pītisukhaṃ na

vijahi,1 sattāhaṃ mātāpitunnaṃ.

Ekami'dāhaṃ mahārāja, samayaṃ tattheva vehaliṅge gāmanigame viharāmi. Tena kho pana

samayena gandhakuṭi2 ovassati. Atha khvāhaṃ mahārāja, bhikkhū āmantesiṃ: gacchatha

bhikkhave, ghaṭīkārassa kumbhakārassa nivesane tiṇaṃ jānāthā'ti.3 Evaṃ vutte mahārāja,

bhikkhū maṃ etadavocuṃ: natthi kho bhante, ghaṭīkārassa kumbhakārassa nivesane tiṇaṃ,

atthi ca khvāssa āvesanaṃ tiṇacchadana'nti. Gacchatha bhikkhave ghaṭīkārassa

kumbhakārassa āvesanaṃ4 uttiṇaṃ karothā'ti. Atha kho te mahārāja bhikkhū ghaṭīkārassa

kumabhakārassa āvesanaṃ uttiṇamakaṃsu. Atha kho mahārāja, ghaṭīkārassa

kumabhakārassa mātāpitaro bhikkhū etadavocuṃ: ke āvesanaṃ uttiṇaṃ karontī'ti. Bhikkhū

bhagini, kassapassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa gandhakuṭi2 ovassatī'ti

haratha bhante, bhadramukhāti. Atha kho mahārāja, ghaṭīkāro kumbhakāro yena

mātāpitaro tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā mātāpitaro etadavoca: ke āvesanaṃ

uttiṇamakaṃsū'ti. Bhikkhū tāta, kassapassa kira5 bhagavato arahato sammāsambuddhassa

gandhakuṭi2 ovassatī'ti.Atha kho mahārāja, ghaṭīkārassa kumbhakārassa etadahosi: lābhā

vata me, suladdhaṃ vata me, yassa me kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho evaṃ

abhivissattho'ti. Atha kho mahārāja, ghaṭīkāraṃ kumbhakāraṃ [PTS Page 054] [\q 54/]

addhamāsaṃ pītisukhaṃ na vijahi, sattāhaṃ mātāpitunnaṃ. Atha kho taṃ mahārāja āvesanaṃ

sabbaṃ temāsaṃ ākāsacchadanaṃ aṭṭhāsi, na cātivassi6 evarūpo ca mahārāja, ghaṭīkāro

kumbhakāroti.

Lābhā bhante, ghaṭīkārassa kumbhakārassa, suladdhaṃ7. Bhante, ghaṭīkārassa

kumbhakārassa yassa bhagavā evaṃ abhivissatthoti.

Atha kho ānanda, kikī kāsirājā ghaṭīkārassa kumbhakārassa pañcamattāni

taṇḍulavāhasatāni pāhesi paṇḍumuṭikassa sālino tadupiyañca tadupiyañceva sūpeyyaṃ.

Atha kho te ānanda, rājapurisā ghaṭīkāraṃ kumbhakāraṃ upasaṅkamitvā etadavocuṃ: imāni

te bhante, pañcamattāni taṇḍulavāhasatāni kikinā kāsirājena pahitāni paṇḍumuṭikassa

sālino tadupiyañca sūpeyyaṃ. Tāni bhante, patigaṇhātu'ti8. Rājā kho bhahukicco

bahukaraṇiyo, alaṃ me raññova hotuti.

--------------------------

1. Na vijahati-machasaṃ 2. Kuṭi-machasaṃ, syā,kuṭi-[PTS 3.] Jānathāti-syā[PTS 4.]

Āvesane-machasaṃ 5. Kira-[PTS](natthi) 6. Na devo cātivassi-sīmu na devotivassi-machasaṃ

7. Suladdhalābhā-sīmu , suladdhā-machasaṃ. 8.Paṭiggaṇhāthāti-machasaṃ.

[BJT Page 418] [\x 418/]

Siyā kho pana te ānanda, evamassa: añño nūna tena samayena jotipālo māṇavo ahosīti. Na

kho panetaṃ ānanda, evaṃ daṭṭhabbaṃ, ahaṃ tena samayena jotipālo māṇavo ahosinti.

Idamavoca bhagavā attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

Ghaṭīkārasuttaṃ paṭhamaṃ.

[BJT Page 420] [\x 420/]

2.4.2

Raṭṭhapālasuttaṃ.

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā kurūsu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena

saddhiṃ yena thullakoṭṭhitaṃ1 nāma kurūnaṃ nigamo tadavasari. Assosuṃ kho

thullakoṭṭhitakā2 brāhmaṇagahapatikā: samaṇo khalu bho gotamo sakyaputto sakyakulā

pabbajito kurūsu [PTS Page 055] [\q 55/] cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena

saddhiṃ thullakoṭṭhitaṃ anuppatto. Taṃ kho pana bhagavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo

kittisaddo abbhūggato: itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno

sugato lokavidu anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā'ti.

So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ

sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti, so dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ

majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ

brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī"ti.

Atha kho thullakoṭṭhitakā2 brāhmaṇagahapatikā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu,

upasaṅkamitvā appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce

bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ3 vītisāretvā, ekamantaṃ

nisidiṃsu. Appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu appekacce

bhagavato santike nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce tuṇhībhūtā

ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinne kho thullakoṭṭhitake4 brāhmaṇagahapatike

bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi.

Tena kho pana samayena raṭṭhapālo nāma kulaputto tasmiṃyeva thullakoṭṭhite4

aggakulikassa5 putto tassaṃ parisāyaṃ nisinno hoti. Atha kho raṭṭhapālassa kulaputtassa

etadahosi : yathā yathā kho bhagavā dhammaṃ deseti6 nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā

ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ, yannūnāhaṃ

kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya'nti.

Atha kho thullakoṭṭhitakā2 brāhmaṇagahapatikā bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā

samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā

uṭṭhāyāsanā [PTS Page 056] [\q 56/] bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā

pakkamiṃsu. Atha kho raṭṭhapālo

--------------------------

1.Thullakoṭṭhikaṃ- machasaṃ 2. Thullakoṭṭhikā-macasaṃ 3.Sāraṇīyaṃ -sīmu, machasaṃ 4.

Thullakoṭṭhitake-sīmu. 5. Aggakulassa-machasaṃ

Thullakoṭṭhike-machasaṃ

6. Khvāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi-machasaṃ,syā,[PTS.]

[BJT Page 422] [\x 422/]

Kulaputto acirapakkantesu thullakoṭṭhitakesu brāhmaṇagahapatikesu yena bhagavā

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinno kho raṭṭhapālo kulaputto bhagavantaṃ etadavoca: 'yathā yathāhaṃ bhante,

bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, nayidaṃ sūkaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā

ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ,1 labheyyāhaṃ

bhante bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampada'nti.

Anuññātosi pana tvaṃ raṭṭhapāla, mātāpituhi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyāti?

Na kho ahaṃ bhante, anuññāto mātāpituhi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyāti.

Na kho raṭṭhapāla, tathāgatā ananuññātaṃ mātāpituhi pabbājentīti.

Svāhaṃ bhante tathā karissāmi yathā maṃ mātāpitaro anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ

pabbajjāyāti.

Atha kho raṭṭhapālo kulaputto uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā

yena mātāpitaro tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā mātāpitaro etadavoca: 'amma tāta,2 yathā

yathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, nayidaṃ sūkaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā

ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ, icchāmahaṃ

kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ,

anujānātha maṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā'ti.

Evaṃ vutte raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ: 'tvaṃ

khosi3 tāta raṭṭhapāla, amhākaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito4 sukhaparibhato5 na

tvaṃ tāta raṭṭhapāla, kassaci6 dukkhassa jānāsi. Ehi tvaṃ tāta raṭṭhapāla, bhuñja [PTS Page

057] [\q 57/] ca piva ca paricārehi ca, bhuñjanto pivanto paricārento kāmāni7

paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu. Na taṃ mayaṃ anujānāma agārasmā

anagāriyaṃ pabbajjāya, maraṇenapi te mayaṃ akāmakā vinā bhavissāma, kiṃ pana mayaṃ

taṃ jivantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyāti?

-------------------------

1. Icchāmahaṃ bhante, kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā

anagāriyaṃ pabbajituṃ(adhikaṃ) machasaṃ. [PTS.] Syā, potthakesu

2. Ammatātā-machasaṃ,[PTS 3.] Tvaṃ kho-[PTS 4.]Sukhe ṭhito-[PTS 5.]Sukhaparihato-syā

6.Kiñci-syā 7. Kāme-machasaṃ, syā, [PTS.]

[BJT Page 424] [\x 424/]

Dutiyampi kho raṭṭhapālo kulaputto mātāpitaro etadavoca: 'amma tāta, yathā yathāhaṃ

bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi. Nayidaṃ sūkaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā

ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Icchāmahaṃ

kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ,

anujānātha maṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyāti.

Tatiyampi kho raṭṭhapālo kulaputto mātāpitaro etadavoca: 'amma tāta, yathā yathāhaṃ

bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi. Nayidaṃ sūkaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā

ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Icchāmahaṃ

kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ,

anujānātha maṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyāti.

Tatiyampi kho raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ

Etadavocuṃ:'tvaṃ khosi tāta raṭṭhapāla, amhākaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito

sukhaparibhato na tvaṃ tāta raṭṭhapāla, kassaci dukkhassa jānāsi. Ehi tvaṃ tāta raṭṭhapāla,

bhuñja ca piva ca paricārehi ca, bhuñjanto pivanto paricārento kāmāni paribhuñjanto

puññāni karonto abhiramassu na taṃ mayaṃ anujānāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya.

Maraṇenapi te mayā akāmakā vinā bhavissāma,kiṃ pana mayaṃ taṃ jivantaṃ anujānissāma

agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā'ti?

Atha kho raṭṭhapālo kulaputto mātāpitusu pabbajjaṃ alabhamāno1 tattheva anantarahitāya

bhumiyā nipajji, idheva me maraṇaṃ bhavissati pabbajjā vāti2. [PTS Page 058] [\q 58/]

Atha kho raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ: 'tvaṃ

khosi tāta raṭṭhapāla, amhākaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato,na tvaṃ

tāta raṭṭhapāla, kassaci dukkhassa jānāsi, uṭṭhehi tāta raṭṭhapāla, bhuñja ca piva ca

parivārehi ca bhuñjanto pivanto paricārento kāmāni paribhuñjanto puññāni karonto

abhiramassu, na taṃ mayaṃ anujānāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya, maraṇenapi te

mayaṃ akāmakā vinā bhavissāma, kiṃ pana mayaṃ taṃ jivantaṃ anujānissāma agārasmā

anagāriyaṃ pabbajjāyāti?

Evaṃ vutte raṭṭhapālo kulaputto tuṇhī ahosi. Dutiyampi raṭṭhapālassa kulaputtassa

mātāpitaro raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ: 'tvaṃ khosi tāta raṭṭhapāla, amhākaṃ

ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato. Na tvaṃ tāta raṭṭhapāla, kassaci

dukkhassa jānāsi. Uṭṭhehī tāta raṭṭhapāla, bhuñja ca piva ca paricārehi ca, bhuñjanto

pivanto paricārento kāmāni paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu. Na taṃ mayaṃ

anujānāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya, maraṇenapi te mayaṃ akāmakā vinā

bhavissāma, kiṃ pana mayaṃ taṃ jivantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyāti?

Evaṃ vutte raṭṭhapālo kulaputto tuṇhī ahosi. Tatiyampi raṭṭhapālassa kulaputtassa

mātāpitaro raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ: 'tvaṃ khosi tāta raṭṭhapāla, amhākaṃ

ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato. Na tvaṃ tāta raṭṭhapāla, kassaci

dukkhassa jānāsi. Uṭṭhehi tāta raṭṭhapāla, bhuñja ca piva ca paricārehi ca, bhuñjanto

pivanto paricārento kāmāni paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu. Na taṃ mayaṃ

anujānāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya, maraṇenapi te mayaṃ akāmakā vinā

bhavissāma, kiṃ pana mayaṃ taṃ jivantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyāti?

Tatiyampi kho raṭṭhapālo kulaputto tuṇahī ahosi.

--------------------------

1. Na maṃ mātāpitaro anujānanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyāti machasaṃ, syā.

2. 'Atha kho raṭṭhapālo kulaputto ekampi bhattaṃ na bhuñji - pe - sattapi bhattāni na bhuñji

iti sudinnabhāṇavāre viya - machasaṃ, syāma potthakesu disasati.

[BJT Page 426] [\x 426/]

Atha kho raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro yena raṭṭhapālassa kulaputtassa sahāyakā

tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā raṭṭhapālassa kulaputtassa sahāyake etadavocuṃ: 'eso

tātā, raṭṭhapālo kulaputto anantarahitāya bhumiyā nipanno: 'idheva me maraṇaṃ bhavissati

pabbajjā vā'ti. Etha1 tātā, yena raṭṭhapālo kulaputto tenupasaṅkamatha, upasaṅkamitvā

raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ evaṃ vadetha: 'tvaṃ kho samma raṭṭhapāla, mātāpitunnaṃ

ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato, na tvaṃ samma raṭṭhapāla, kassaci

dukkhassa jānāsi. Uṭṭhehi samma raṭṭhapāla, bhuñja ca piva ca paricārehi ca, bhuñjanto

pivanto paricārento kāmāni paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu. Na taṃ mātāpitaro

anujānanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya, maraṇenapi te mātāpitaro akāmakā [PTS Page

059] [\q 59/] vinā bhavissanti, kiṃ pana te taṃ jivantaṃ anujānissanti agārasmā

anagāriyaṃ pabbajjāyā'ti?2

Atha kho raṭṭhapālassa kulaputtassa sahāyakā raṭṭhapālassa kulaputtassa matāpitunnaṃ

paṭissutvā3 yena raṭṭhapālo kulaputto tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā raṭṭhapālaṃ

kulaputtaṃ etadavocuṃ: 'tvaṃ kho sammaraṭṭhapāla, mātāpitunnaṃ ekaputtako piyo manāpo

sukhedhito sukhaparibhato, na tvaṃ samma raṭṭhapāla, kassaci dukkhassa jānāsi. Uṭṭhehi

samma raṭṭhapāla, bhuñja ca piva ca paricārehi ca, bhuñjanto pivanto paricārento kāmāni

paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu. Na taṃ mātāpitaro anujānanti agārasmā

anagāriyaṃ pabbajjāya, maraṇenapi te mātāpitaro akāmakā vinā bhavissanti, kiṃ pana te

jivantaṃ anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyāti?

Evaṃ vutte raṭṭhapālo kulaputto tuṇhī ahosi. Dutiyampi kho raṭṭhapālassa kulaputtassa

sahāyakā raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ: tvaṃ kho samma raṭṭhapāla, mātāpitunnaṃ

ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato, na tvaṃ samma raṭṭhapāla, kassaci

dukkhassa jānāsi. Uṭṭhehi samma raṭṭhapāla, bhuñja ca piva ca paricārehi ca, bhuñjanto

pivanto paricārento kāmāni paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu, na taṃ mātāpitaro

anujānanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya, maraṇenapi te mātāpitaro akāmakā vinā

bhavissanti, kiṃ pana te taṃ jivantaṃ anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā'ti.

Evaṃ vutte raṭṭhapālo kulaputto tuṇhī ahosi. Tatiyampi kho raṭṭhapālassa kulaputtassa

sahāyakā raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ: tvaṃ kho samma raṭṭhapāla, mātāpitunnaṃ

ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato, na tvaṃ samma raṭṭhapāla, kassaci

dukkhassa jānāsi. Uṭṭhehi samma raṭṭhapāla, bhuñja ca piva ca paricārehi ca, bhuñjanto

pivanto paricārento kāmāni paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu, na taṃ mātāpitaro

anujānanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya, maraṇenapi te mātāpitaro akāmakā vinā

bhavissanti, kiṃ pana te taṃ jivantaṃ anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā'ti.

Tatiyampi kho raṭṭhapālo kulaputto tuṇahī ahosi.

Atha kho raṭṭhapālassa kulaputtassa sahāyakā yena raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro

tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro etadavocuṃ:

'amma tāta, eso raṭṭhapālo kulaputto tattheva anantarahitāya bhūmiyā nipanno idheva me

maraṇaṃ [PTS Page 060] [\q 60/] bhavissati pabbajjā vā'ti. Sace tumhe raṭṭhapālaṃ

kulaputtaṃ

--------------------------

1. Ehī -[PTS]

2. Atha kho raṭṭhapālassa kulaputtassa -pe- pabbajjāyāti. Ayaṃ pāṭho machasaṃ,

syāmapotthakesu na dissati.

3. 'Raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitunnaṃ paṭissutvā' iti machasaṃ, syāma potthakesu

natthi.

[BJT Page 428] [\x 428/]

Nānujānissatha agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya, tatthevassa1 maraṇaṃ āgamissati. Sace

pana tumhe raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ anujānissatha agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya,

pabbajitampi naṃ dakkhissatha. Sace raṭṭhapālo kulaputto nābhiramissati agārasmā

anagāriyaṃ pabbajjāya, kā cassa aññā gati bhavissati, idheva paccāgamissati. Anujānātha

raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā'ti.

Anujānāma tātā, raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya, pabbajitena ca

pana mātāpitaro uddassetabbāti.

Atha kho raṭṭhapālassa kulaputtassa sahāyakā yena raṭṭhapālo kulaputto

tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ: tvaṃ kho samma

raṭṭhapāla, mātāpitunnaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato, na tvaṃ

samma raṭṭhapāla, kassaci dukkhassa jānāsi, uṭṭhehi samma raṭṭhapāla, bhuñja ca piva ca

paricārehi ca. Bhuñjanto pivanto paricārento kāmāni paribhuñjanto puññāni karonto

abhiramassu, anuññātosi mātāpituhi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya. Pabbajitena ca te

mātāpitaro uddassetabbā'ti.

Atha kho raṭṭhapālo kulaputto uṭṭhahitvā balaṃ gāhetvā yena bhagavā tenupasaṅkami,

upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho

raṭṭhapālo kulaputto bhagavantaṃ etadavoca: 'anuññāto ahaṃ bhante, matāpituhi agārasmā

anagāriyaṃ pabbajjāya, pabbājetu maṃ bhagavā'ti. Alattha kho raṭṭhapālo kulaputto

bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ.

Atha kho bhagavā acirūpasampanne āyasmante raṭṭhapāle addhamāsūpasampanne,

thullakoṭṭhite yathābhirantaṃ viharitvā yena sāvatthi tena cārikaṃ pakkāmi, anupubbena

cārikaṃ caramāno yena sāvatthi tadavasari. Tatra sudaṃ [PTS Page 061] [\q 61/]

bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho āyasmā

raṭṭhapālo eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpi pahitatto viharanto na cirasseva yassatthāya

kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti, tadanuttaraṃ

brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi.

Khiṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ,nāparaṃ itthattāyā'ti abbhaññāsi.

Aññataro kho panāyasmā raṭṭhapālo arahataṃ ahosi.

Atha kho āyasmā raṭṭhapālo yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā raṭṭhapālo bhagavantaṃ

etadavoca: 'icchāmahaṃ bhante, mātāpitaro uddassetuṃ, sace maṃ bhagavā anujānātī'ti.

-------------------------

1.Tattheva maraṇaṃ - machasaṃ, syā,[PTS.]

[BJT Page 430] [\x 430/]

Atha kho bhagavā āyasmato raṭṭhapālassa cetasā ceto parivitakkaṃ1 manasākāsi. Yadā

bhagavā aññāsi: 'abhabbo kho raṭṭhapālo kulaputto sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattitu'nti.

Atha kho bhagavā āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ etadavoca: yassadāni tvaṃ raṭṭhapāla, kālaṃ

maññasī'ti.

Atha kho āyasmā raṭṭhapālo uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā

senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaraṃ ādāya yena thullakoṭṭhitaṃ tena cārikaṃ pakkāmi.

Anupubbena cārikaṃ caramāno yena thullakoṭṭhitaṃ tadavasari. Tatra sudaṃ āyasmā

raṭṭhapālo thullakoṭṭhite viharati rañño koravyassa migācīre. Atha kho āyasmā raṭṭhapālo

pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya thullakoṭṭhitaṃ piṇḍāya pāvisi,

thullakoṭṭhite sapadānaṃ piṇḍāya caramāno yena sakapitunivesanaṃ tenupasaṅkami. Tena

kho pana samayena āyasmato raṭṭhapālassa pitā majjhimāya dvārasālāya ullikhāpeti.2

Addasā kho āyasmato raṭṭhapālassa pitā āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ dūratova āgacchantaṃ,

disvāna etadavoca: 'imehi muṇḍakehi samaṇakehi amhākaṃ ekaputtako piyo manāpo [PTS

Page 062] [\q 62/] pabbājito'ti. Atha kho āyasmā raṭṭhapālo sakapitunivesane neva

dānaṃ alattha, na paccakkhānaṃ, aññadatthu akkosameva alattha.

Tena kho pana samayena āyasmato raṭṭhapālassa ñātidāsi ābhidosikaṃ kummāsaṃ

chaḍḍetukāmā hoti. Atha kho āyasmā raṭṭhapālo taṃ ñātidāsiṃ etadavoca: 'sace taṃ bhagini,

chaḍḍanīyadhammaṃ3 idha me patte ākirā'ti.

Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa ñātidāsi taṃ ābhidosikaṃ kummāsaṃ āyasmato

raṭṭhapālassa patte ākirantī hatthānañca pādānañca sarassa ca nimittaṃ aggahesi. Atha kho

āyasmato raṭṭhapālassa ñātidāsi yenāyasmato raṭṭhapālassa mātā tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā āyasmato raṭṭhapālassa mātaraṃ etadavoca: 'yaggheyye4 jāneyyāsi.

Ayyaputto raṭṭhapālo anuppatto'ti.

Sace je, saccaṃ vadasi, adāsī bhavasī'ti.5 Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa mātā

yenāyasmato raṭṭhapālassa pitā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmato raṭṭhapālassa

pitaraṃ etadavoca: yagghe gahapati jāneyyāsi, raṭṭhapālo kira kalaputto anuppatto'ti.

Tena kho pana samayena āyasmā raṭṭhapālo taṃ ābhidosikaṃ kummāsaṃ aññataraṃ

kuḍḍaṃ6 nissāya paribhuñjati. Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa pitā yenāyasmā raṭṭhapālo

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ etadavoca: atthi nāma tāta

raṭṭhapāla, ābhidosikaṃ kummāsaṃ paribhuñjissasi, nanu tāta raṭṭhapāla, sakaṃ gehaṃ

gantabbanti.

--------------------------

1. Paricca-machasaṃ,syā 2. Ullikkhāpeti-syā 3. Ābhidosikaṃ kummāsaṃ

chaḍḍetakāmāsi-sīmu. 4. Yagaghayye-syā 5. Bhaṇasi adāsiṃ taṃ karomīti-sīmu,

machasaṃ,syā 6. Kuṭṭamūlaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 432] [\x 432/]

Kuto no gahapati, ambhākaṃ gehaṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajitānaṃ,anagārā mayaṃ

gahapati, agamamhā [PTS Page 063] [\q 63/] kho te gahapati gehaṃ, tattha neva dānaṃ

alatthambha ,na paccakkhānaṃ aññadatthu1 akkosameva alatthamhā'ti.

'Ehi tāta raṭṭhapāla, gharaṃ gamissāmā'ti.

'Alaṃ gahapati, kataṃ me ajja bhattakicca'nti.

'Tena hi tāta raṭṭhapāla, adhivāsehi svātanāya bhatta'nti.

Adhivāsesi kho āyasmā raṭṭhapālo tuṇhībhāvena. Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa pitā

āyasmato raṭṭhapālassa adhivāsanaṃ viditvā yena sakaṃ nivesanaṃ tenupasaṅkami,

upasaṅkamitvā2 mahantaṃ hiraññasuvaṇṇassa puñjaṃ kārāpetvā kilañjehi paṭicchādāpetvā

āyasmato raṭṭhapālassa purāṇadutiyikā3 āmantesi: etha tamhe vadhuyo4 yena alaṅkārena

alaṅkataṃ pubbe raṭṭhapālassa kulaputtassa piyā hotha manāpā, tena alaṅkārena

alaṅkarothā'ti.

Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa pitā tassā rattiyā accayena sake nivesane paṇītaṃ

khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā āyasmato raṭṭhapālassa kālaṃ ārocesi: 'kālo tāta

raṭṭhapāla, niṭṭhitaṃ bhatta'nti atha kho āyasmā raṭṭhapālo pubbanhasamayaṃ nivāsetvā

pattacīvaramādāya yena sakapitunivesanaṃ tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā paññatte āsane

nisīdi. Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa pitā taṃ hiraññasuvaṇṇassa puñjaṃ vivarāpetvā

āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ etadavoca: 'idaṃ te tāta raṭṭhapāla, mattikaṃ dhanaṃ, aññaṃ

pettikaṃ, aññaṃ pitāmahaṃ. Sakkā tāta raṭṭhapāla, bhoge ca bhuñjituṃ, puññāni ca kātuṃ,

ehi tvaṃ tāta [PTS Page 064] [\q 64/] raṭṭhapāla, sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattitvā

bhoge ca bhuñjassu, puññāni ca karohīti.

Sace kho me tvaṃ gahapati vacanaṃ kareyyāsi, imaṃ hiraññasuvaṇṇassa puñjaṃ sakaṭesu

āropetvā nibbāhāpetvā majjhegaṅgāya nadiyā sote osīdāpeyyāsi.5 Taṃ kissa hetu:

'uppajjissanti hi te gahapati, tato nidānaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā'ti.

-------------------------

1. Aññadattuṃ-syā

2. Haritena gomayena paṭhaviyā upalimpetvā mahantaṃ hīraññasuvaṇṇassa puñjaṃ

kārāpetvā, dve puñje kārāpetvā ekaṃ hiraññassa ekaṃ suvaṇṇassa, mahantā puñjā ahesuṃ

orato ṭhito puriso pārato ṭhitaṃ purisaṃ na passati, tathā pārato ṭhito puriso orato ṭhitaṃ.

Te puñje kilañjehi paṭicchādāpetvā majjhe āsanaṃ paññāpetvā tirokaraṇīyaṃ parikkhipitvā

āyasmato raṭṭhapālassa purāṇadutiyike āmantesi - syāmapotthake dissate.

3. Purāṇadutiyike-syā,[PTS 4.] Vadhuke-syā.[PTS 5.] Opilāpeyyāsi-sīmu.

[BJT Page 434] [\x 434/]

Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa purāṇadutiyikāyo paccekaṃ pādesu1 gahetvā āyasmantaṃ

raṭṭhapālaṃ etadavocuṃ: 'kīdisā nāma tā2 ayyaputtaka, accharāyo, yāsaṃ tvaṃ hetu

brahmacariyaṃ carasī'ti?

'Na kho mayaṃ bhaginī,accharānaṃ hetu brahmacariyaṃ carāmā'ti.

Bhaginīvādena no ayyaputto raṭṭhapālo samudācaratī'ti tattheva mucchitā papatiṃsu.

Atha kho āyasmā raṭṭhapālo pitaraṃ etadavoca: sace gahapati, bhojanaṃ dātabbaṃ detha, mā

no viheṭhathā'ti.

Bhuñja tāta raṭṭhapāla, niṭṭhitaṃ bhattanti. Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa pitā

āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi

sampavāresi. Atha kho āyasmā raṭṭhapālo bhūttāvī onītapattapāṇī ṭhitakova imā gāthā

abhāsi:

"Passa cittakataṃ bimbaṃ arukāyaṃ samussitaṃ,

Āturaṃ bahusaṅkappaṃ yassa natthi dhuvaṃ ṭhiti.

Passa cittakataṃ rūpaṃ maṇinā kuṇḍalena ca,

Aṭṭhittacena3 onaddhaṃ saha vatthehi sobhati.

Alattakakatā pādā mukhaṃ cuṇṇakamakkhitaṃ,

Alaṃ bālassa mohāya no ca pāragavesino. [PTS Page 065] [\q 65/]

Aṭṭhapādakatā kesā nettā añjanamakkhitā,

Alaṃ bālassa mohāya no ca pāragavesino.

Añjanīva navā cittā pūtikāyo alaṅkato,

Alaṃ bālassa mohāya no ca pāragavesino.

Odahi migavo pāsaṃ nāsadā vākaraṃ migo,

Bhūtvā nivāpaṃ gacchāma4 kandante migabandhake"ti.

Atha kho āyasmā raṭṭhapālo ṭhitakova imā gāthā bhāsitvā yena rañño korabyassa migāciraṃ

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisīdi.

-------------------------

1. Purāṇadutiyikā paccekapādesu-[PTS 2.] Tāta-sya. 3. Aṭṭhitacena-machasaṃ,syā

,aṭṭhitañcena-[PTS. 4.] Gacchāmi-sīmu,machasaṃ.

[BJT Page 436] [\x 436/]

Atha kho rājā korabyo migavaṃ āmantesi: sodhehi samma migava, migācīraṃ,

uyyānabhūmiṃ gacchāma subhumiṃ dassanāyā'ti. Evaṃ devāti kho migavo rañño korabyassa

paṭissutvā migācīraṃ sodhento addasa āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ aññatarasmiṃ rukkhamūle

divāvihāraṃ nisinnaṃ,disvāna yena rājā korabyo tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā rājānaṃ

korabyaṃ etadavoca: 'suddhaṃ kho deva migācīraṃ, atthi ca tattha raṭṭhapālo nāma

kulaputto imasmiṃyeva thullakoṭṭite aggakulikassa putto, yassa tvaṃ abhiṇhaṃ kittayamāno

ahosi, so aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisinnoti. Tena hi samma migava,alaṃ

dānajja uyyānabhūmiyā, tamevadāni mayaṃ bhavantaṃ raṭṭhapālaṃ payirupāsissāmā'ti.

Atha kho rājā korabyo 'yaṃ tattha khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyattaṃ taṃ sabbaṃ

vissajjethā'ti vatvā bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā bhadraṃ yānaṃ abhiruhitvā bhadrehi

bhadrehi yānehi thullakoṭṭhitamhā niyyāsi mahacca rājānubhāvena1 āyasmantaṃ

raṭṭhapālaṃ dassanāya. Yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikova

ussaṭāya ussaṭāya parisāya yenāyasmā raṭṭhapālo tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmatā

raṭṭhapālena [PTS Page 066] [\q 66/] saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ

sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhāsi, ekamantaṃ ṭhito kho rājā korabyo āyasmantaṃ

raṭṭhapālaṃ etadavoca:

'Idha bhavaṃ raṭṭhapālo vatthatthare nisīdatu'ti.

'Alaṃ mahārāja, nisīda tvaṃ, nisinno ahaṃ sake āsane'ti.

Nisidi kho rājā korabyo paññatte āsane. Nisajja kho rājā korabyo āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ

etadavoca: 'cattārimāni bho raṭṭhapāla, pārijuññāni yehi pārijuññehi samannāgatā idhekacce

kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti.

Katamāni cattāri: jarāpārijuññaṃ byādhipārijuññaṃ bhogapārijuññaṃ ñātipārijuññaṃ.

Katamañca pana bho raṭṭhapāla, jarāpārijuññaṃ: idha bho raṭṭhapāla, ekacco jiṇṇo hoti

vuddho mahallako addhagato vayo anuppatto. So iti paṭisañcikkhati: 'ahaṃ khomhi etarahi

jiṇṇo vuddho mahallako addhagato vayo anuppatto, na kho pana mayā sukaraṃ

anadhigataṃ vā bhogaṃ 2 adhigantuṃ, adigataṃ vā bhogaṃ phātikattuṃ, yannūnāhaṃ

kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajjeyya'nti. So

tena jarāpārijuññena samannāgato kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā

agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. Idaṃ vuccati bho raṭṭhapāla, jarāpāripuññaṃ. Bhavaṃ kho

pana raṭṭhapālo etarahi daharo yuvā susukālakeso bhadrena yobbanena samannāgato

paṭhamena vayasā, taṃ bhoto raṭṭhapālassa jarāpārijuññaṃ natthi. Kiṃ bhavaṃ raṭṭhapālo

ñatvā vā disvā vā sutvā vā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito?

--------------------------

1.Mahaccā rājānubhāvena-sīmu, machasaṃ 2.Anadhigatā vā bhogā-sīmu,[PTS]

[BJT Page 438] [\x 438/]

Katamañca pana bho raṭṭhapāla, byādhipārijuññaṃ: idha bho raṭṭhapāla ekacco ābādhiko

hoti dukkhito bāḷhagilāno. So iti paṭisañcikkhati: ahaṃ khomhi etarahi ābādhiko dukkhito

bāḷhagilāno na kho pana mayā sukaraṃ anadhigataṃ vā bhogaṃ1 adhigantuṃ adhigataṃ vā

bhogaṃ phātikattuṃ. [PTS Page 067] [\q 67/] yannūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā

kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya'nti. So tena

byādhipārijuññena samannāgato kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā

agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. Idaṃ vuccati bho raṭṭhapāla, byādhipārijuññaṃ. Bhavaṃ kho

pana raṭṭhapālo etarahi appābādho appātaṅko samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgato

nātisītāya nāccuṇhāya. Taṃ bhoto raṭṭhapālassa byādhipārijuññaṃ natthi. Kiṃ bhavaṃ

raṭṭhapālo ñatvā vā disvā vā sutvā vā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito?

Katamañca pana bho raṭṭhapāla, bhogapārijuññaṃ: idha bho raṭṭhapāla, ekacco aḍḍho hoti

mahaddhano mahābhogo. Tassa te bhogā anupubbena parikkhayaṃ gacchanti. So iti

paṭisañcikkhati: ahaṃ kho pubbe aḍḍho ahosiṃ mahaddhano mahābhogo tassa me te bhogā

anupubbena parikkhayaṃ gatā, na kho pana mayā sukaraṃ anadhigataṃ vā bhogaṃ2

adhigantuṃ adhigataṃ vā bhogaṃ phātikattuṃ. Yannūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni

vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya'nti. So tena bhogapārijuññena

samannāgato kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ

pabbajati. Idaṃ vuccati bho raṭṭhapāla bhogapārijuññaṃ. Bhavaṃ kho pana raṭṭhapālo

imasmiṃyeva thullakoṭṭhite aggakulikassa putto. Taṃ bhoto raṭṭhapālassa bhogapārijuññaṃ

natthi. Kiṃ bhavaṃ raṭṭhapālo ñatvā vā disvā vā sutvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito?

Katamañca pana bho raṭṭhapāla, ñātipārijuññaṃ: idha bho raṭṭhapāla, ekaccassa bahū honti

mittāmaccā ñātisāḷohitā. Tassa te ñātakā anupubbena parikkhayaṃ gacchanti. So iti

paṭisañcikkhati: mamaṃ kho pubbe bahū ahesuṃ mittāmaccā ñātisāḷohitā, tassa me te ñātakā

anupubbena parikkhayaṃ gatā, na kho pana mayā sukaraṃ anadhigataṃ vā bhogaṃ

adhigantuṃ, adhigataṃ vā bhogaṃ phātikattuṃ. Yannūnāhaṃ [PTS Page 068] [\q 68/]

kesamassu ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya'nti. So

tena ñātipārijuññena samannāgato kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā

agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. Idaṃ vuccati bho raṭṭhapāla,ñātipārijuññaṃ. Bhoto kho pana

raṭṭhapālassa imasmiṃyeva thullakoṭṭhite bahū mittāmaccā ñātisāḷohitā taṃ bhoto

raṭṭhapālassa ñātipārijuññaṃ natthi. Kiṃ bhavaṃ raṭṭhapālo ñatvā vā disvā vā sutvā vā

agārasmā anagāriyaṃ pabbajito?.

--------------------------

1. Anadhigatā vā bhogā-sīmu,[PTS]

2. Anadhigatā vā bhogā-simu, [PTS] anadhigate vā bhoge-syā.

[BJT Page 440] [\x 440/]

Imāni kho bho raṭṭhapāla, cattāri pārijuññāni yehi pārijuññehi samannāgatā idhekacce

kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti. Tāni

bhoto raṭṭhapālassa natthi. Kiṃ bhavaṃ raṭṭhapālo ñatvā vā disvā sutvā vā agārasmā

anagāriyaṃ pabbajitoti?

Atthi kho mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro

dhammuddesā uddiṭṭhā ye'haṃ1 ñatvā ca disvā ca sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito.

Katame cattāro:

'Upanīyati loko addhuvo'ti kho mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā

sammāsambuddhena paṭhamo dhammuddeso uddiṭṭho, yaṃ ahaṃ ñatvā ca disvā ca sutā ca

agārasmā anagāriyaṃ pabbajito.

'Attāṇo loko anabhissaro'ti kho mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā

sammāsambuddhena dutiyo dhammuddeso uddiṭṭho, yaṃ ahaṃ ñatvā ca disvā ca sutā ca

agārasmā anagāriyaṃ pabbajito.

'Assako loko sabbaṃ pahāya gamanīya'nati kho mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā

arahatā sammāsambuddhena tatiyo dhammuddeso uddiṭṭho, yaṃ ahaṃ ñatvā ca disvā ca

sutā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito.

'Ūno loko atitto taṇhādāso'ti kho mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā

sammāsambuddhena catuttho dhammuddeso uddiṭṭho, yaṃ ahaṃ ñatvā ca disvā ca sutā ca

agārasmā anagāriyaṃ pabbajito.

Ime kho mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena [PTS Page

069] [\q 69/] cattāro dhammuddesā uddiṭṭhā, ye'haṃ1 ñatvā ca disā ca sutvā ca

agārasmā anagāriyaṃ pabbajitoti.

'Upanīyati loko addhuvo'ti bhavaṃ raṭṭhapālo āha. Idha pana bho raṭṭhapāla, bhāsitassa

kathaṃ attho daṭṭhabboti? Taṃ kimmaññasi mahārāja, ahosi tvaṃ vīsati vassuddesikopi

pañcavīsati2 vassuddesikopi hatthismimpi katāvī assasmimpikatāvī rathasmimpi katāvī

dhanusmimpi katāvī tharusmimpi katāvī ūrubalī bāhubalī alamatto saṅgāmāvacaroti?

Ahosiṃ ahaṃ bho raṭṭhapāla, vīsativassuddesikopi pañcavisativassuddesikopi hatthismimpi

katāvī assasmimpi katāvī rathasmimpi katāvī dhanusmimpi katāvī tharusmimpi katāvī

ūrubalī bāhubalī alamatto saṅgāmāvacaro, appekadāhaṃ bho raṭṭhapāla,iddhimā va maññe3

na attano balena samasamaṃ4 samanupassāmīti.

--------------------------

1.Yamaṃ-sayyā, ye ahaṃ-[PTS,]machasaṃ, 2. Paṇṇavīsati-macasaṃ,syā paṇṇuvīsati-[PTS 3.]

Iddhimā ca maññe-sīmu. Iddhimā maññe-syā. 4.Attano balena samaṃ-sīmu.

[BJT Page 442] [\x 442/]

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, evameva tvaṃ etarahi ūrubalī bāhubalī alamatto

saṅgāmāvacaroti.?

Nohidaṃ bho raṭṭhapāla, etarahi jiṇṇo vuddho mahallako addhagato vayo anuppatto,

āsītiko me vayo vattati. Appekadāhaṃ bho raṭṭhapāla, idha pādaṃ karissāmīti aññeneva

pādaṃ kāromīti.

Idaṃ kho taṃ mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena

sandhāya bhāsitaṃ 'upanīyati loko addhuvo'ti. Yamahaṃ ñatvā ca disvā ca sutvā ca

agārasmā anagāriyaṃ pabbajitoti.

Acchariyaṃ bho raṭṭhapāla, abbhūtaṃ bho raṭṭhapāla, yāvasubhāsitamidaṃ tena bhagavatā

jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena upanīyati loko addhuvoti. Upanīyati hi bho

raṭṭhapāla, loko addhuvo.

Saṃvijjante kho bho raṭṭhapāla, imasmiṃ rājakule hatthikāyāpi assakāyāpi rathakāyāpi

pattikāyāpi, ye amhākaṃ āpadāsu pariyodhāya [PTS Page 070] [\q 70/] vattissanti.

'Attāṇo1 loko anabhissaro'ti bhavaṃ raṭṭhapālo āha. Imassa pana bho raṭṭhapāla ,bhāsitassa

kathaṃ attho daṭṭhabboti?.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, atthi te koci anusāyiko ābādhoti?

Atthi me bho raṭṭhapāla, anusāyiko ābādho. Appekadā maṃ bho raṭṭhapāla, mittāmaccā

ñātisāḷohitā parivāretvā ṭhitā honti idāni rājā korabyo kālaṃ karissati, idāni rājā korabeyyā

kālaṃ karissatī'ti.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, labhasi tvaṃ te mittāmacce ñātisāḷohite 'āyantu me bhonto

mittāmaccā ñātisāḷohitā, sabbeva santā imaṃ vedanaṃ saṃvibhajatha, yathāhaṃ lahukatarikaṃ

vedanaṃ vediyeyya'nti, udāhu tvaṃyeva taṃ vedanaṃ vediyasīti?

Nāhaṃ bho raṭṭhapāla, labhāmi te mittāmacce ñātisālohite āyantu me bhonto mittāmaccā

ñātisāḷohitā, sabbeva santā imaṃ vedanaṃ saṃvibhajatha, yathāhaṃ lahukatarikaṃ vedanaṃ

vediyeyyanti. Atha kho ahameva taṃ vedanaṃ vediyāmīti.

Idaṃ kho taṃ mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena

sandhāya bhāsitaṃ'attāṇo1 loko anabhissaro'ti yamahaṃ ñatvā ca disvā ca sutvā ca agārasmā

anagāriyaṃ pabbajitoti.

Acchariyaṃ bho raṭṭhapāla, abbhūtaṃ bho raṭṭhapāla, yāvasubhāsitamidaṃ tena bhagavatā

jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena 'attāṇo loko anabhissaro'ti. Attāṇo hi bho

raṭṭhapāla, loko anabhissaro.

--------------------------

1.Atāṇe-sīmu, machasaṃ,sya.

[BJT Page 444] [\x 444/]

Saṃvijjati kho bho raṭṭhapāla, imasmiṃ rājakule pahūtaṃ hiraññasuvaṇaṇaṃ bhūmigatañceva

vehāsagatañca, 'assako loko sabbaṃ pahāya gamanīya'ntī, bhavaṃ raṭṭhapālo āha. Imassa

pana bho raṭṭhapāla, bhāsitassa kathaṃ attho daṭṭhabboti?.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, yathā tvaṃ etarahi pañcahi [PTS Page 071] [\q 71/]

kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāresi. Lacchasi tvaṃ paratthāpi, evamevāhaṃ

imeheva pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāremīti. Udāhū aññe imaṃ

bhogaṃ paṭipajjissanti, tvaṃ pana yathākammaṃ gamissasīti.?

Yathāhaṃ bho raṭṭhapāla, etarahi pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāremi.

Nāhaṃ lacchāmi paratthāpi evamevāhaṃ imeheva pañcahi kāmaguṇehi samappito

samaṅgībhūto paricāremiti. Atha kho aññe imaṃ bhogaṃ paṭipajjissanti. Ahaṃ pana

yathākammaṃ gamissāmīti.

Idaṃ kho taṃ mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena

sandhāya bhāsitaṃ: 'assako loko sabbaṃ pahāya gamaṇīya'nti. Yamahaṃ ñātvā ca disvā ca

sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajitoti.

Acchariyaṃ bho raṭṭhapāla, abbhūtaṃ bho raṭṭhapāla, yāva subhāsitamidaṃ tena bhagavatā

jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena 'assako loko, sabbaṃ pahāya gamanīya'nti,

assako hi bho raṭṭhapāla, loko sabbaṃ pahāya gamanīyaṃ.

'Ūno loko atitto taṇhā dāso'ti bhavaṃ raṭṭhapālo āha. Imassa pana bho raṭṭhapāla,

bhāsitassa kathaṃ attho daṭṭhabboti?

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, phītaṃ kuruṃ ajjhāvasasīti?

Evaṃ bho raṭṭhapāla, phītaṃ kuruṃ ajjhāvasāmīti.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, idha te puriso āgaccheyya puratthimāya disāya saddhāyiko

paccayiko. So taṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya: yagghe mahārāja, jāneyyāsi, ahaṃ

āgacchāmi puratthimāya disāya, tatthaddasaṃ mahantaṃ janapadaṃ iddhañceva phītañca

bahujanaṃ ākiṇṇamanussaṃ, bahū tattha hatthikāyā assakāyā rathakāyā pattikāyā, bahuṃ

tattha dhanadhaññaṃ1, bahuṃ tattha hirañña suvaṇṇaṃ akatañceva katañca, bahu tattha

itthipariggaho. Sakkā ca tāvatakena balamattena2 abhivijinituṃ, abhivijina mahārājā'ti. Kinti

naṃ kareyyāsīti? [PTS Page 072] [\q 72/]

Tampi mayaṃ bho raṭṭhapāla, abhivijiya3 ajjhāvaseyyāmāti.

-------------------------

1.Bahu tattha dantājinaṃ-syā, [PTS 2.] Balatthena-[PTS,] tāvattakena balatthena syā.

3.Abhivijjiya-syā.

[BJT Page 446] [\x 446/]

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, idha te puriso āgaccheyya pacchimāya disāya saddhāyiko

paccayiko. So taṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya: yagghe mahārāja, jāneyyāsi, ahaṃ

āgacchāmi pacchimāya disāya, tatthaddasaṃ mahantaṃ janapadaṃ iddhañceva phītañca

bahujanaṃ ākiṇṇamanussaṃ, bahū tattha hatthikāyā assakāyā rathakāyā pattikāyā, bahuṃ

tattha dhanadhaññaṃ, bahuṃ tattha hirañña suvaṇṇaṃ akatañceva katañca, bahu tattha

itthipariggaho. Sakkā ca tāvatakena balamattena abhivijinituṃ, abhivijina mahārājā'ti. Kinti

naṃ kareyyāsīti?

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, idha te puriso āgacchayye uttarāya disāya saddhāyiko paccayiko.

So taṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya: yagghe mahārāja, jāneyyāsi, ahaṃ āgacchāmi uttarāya

disāya, tatthaddasaṃ mahantaṃ janapadaṃ iddhañceva phītañca bahujanaṃ

ākiṇṇamanussaṃ, bahū tattha hatthikāyā assakāyā rathakāyā pattikāyā, bahuṃ tattha

dhanadhaññaṃ, bahuṃ tattha hirañña suvaṇṇaṃ akatañceva katañca, bahu tattha

itthipariggaho. Sakkā ca tāvatakena balamattena abhivijinituṃ, abhivijina mahārājā'ti. Kinti

naṃ kareyyāsīti?

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, idha te puriso āgaccheyya dakkhiṇāya disāya saddhāyiko

paccayiko. So taṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya: yagghe mahārāja, jāneyyāsi, ahaṃ

āgacchāmi dakkhiṇāya disāya, tatthaddasaṃ mahantaṃ janapadaṃ iddhañceva phītañca

bahujanaṃ ākiṇṇamanussaṃ, bahū tattha hatthikāyā assakāyā rathakāyā pattikāyā, bahuṃ

tattha dhanadhaññaṃ, bahuṃ tattha hirañña suvaṇṇaṃ akatañceva katañca, bahu tattha

itthipariggaho. Sakkā ca tāvatakena balamattena abhivijinituṃ, abhivijina mahārājā'ti. Kinti

naṃ kareyyāsīti?

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, idha te puriso āgaccheyya parasamuddato saddhāyiko

paccayiko. So taṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya: yagghe mahārāja, jāneyyāsi, ahaṃ

āgacchāmi parasamuddato disāya, tatthaddasaṃ mahantaṃ janapadaṃ iddhañceva phītañca

bahujanaṃ ākiṇṇamanussaṃ, bahū tattha hatthikāyā assakāyā rathakāyā pattikāyā, bahuṃ

tattha dhanadhaññaṃ, bahuṃ tattha hirañña suvaṇṇaṃ akatañceva katañca, bahu tattha

itthipariggaho. Sakkā ca tāvatakena balamattena abhivijinituṃ, abhivijina mahārājā'ti. Kinti

naṃ kareyyāsīti?

Tampi mayaṃ bho raṭṭhapāla, abhivijiya ajjhāvaseyyāmāti.

Idaṃ kho taṃ mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena

sandhāya bhāsitaṃ: 'ūno loko atitto taṇhādāso'ti. Yamahaṃ ñatvā ca disvā ca sutvā ca

agārasmā anagāriyaṃ pabbajitoti.

Accariyaṃ bho raṭṭhapāla, abbhūtaṃ bho raṭṭhapāla, yāva subhāsitamidaṃ tena bhagavatā

jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena 'ūno loko atitto taṇhādāso'ti. Ūno hi bho

raṭṭhapāla loko atitto taṇhādāsoti.

Idamavocāyasmā raṭṭhapālo, idaṃ vatvā athāparaṃ etadavoca:

Passāmi loke sadhane manusse

Laddhāna cittaṃ na dadanti mohā,

Luddhā dhanaṃ sannicayaṃ karonti

Bhiyyova1 kāme abhipatthayanti.

Rājā pasayha2 paṭhaviṃ vijitvā3

Sasāgarantaṃ mahimāvasanto,4

Oraṃ samuddassa atittarūpo

Pāraṃ samuddassapi patthayetha. [PTS Page 073] [\q 73/]

Rājā ca aññe ca bahū manussā

Avītataṇhā5 maraṇaṃ upenti,

Ūnāva hutvāna jahanti dehaṃ

Kāme hi lokamhi nahatthi titti.

--------------------------

1. Bhiyyo ca-syā 2. Pasayhā-sīmu, machasaṃ,[PTS 3.] Jinitvā-sīmu. 4. Mahiṃ āvasanto-[PTS]

mahiyāvasanto-sīmu. 5. Atittataṇhā-machasaṃ.

[BJT Page 448] [\x 448/]

Kandanti naṃ ñātī1 pakiriya kese

Aho vatā no2 amarāti cāhu,

Vatthena naṃ pārutaṃ nīharitvā

Citaṃ samādhāya tato ḍahanti.

So ḍayhati sūlehi tujjamāno

Ekena vatthena pahāya bhoge,

Na mīyamānassa bhavanti tāṇā

Ñātīdha mittā atha vā sahāyā.

Dāyādakā tassa dhanaṃ haranti

Satto pana gacchati yena kammaṃ,

Na mīyamānaṃ dhanamanveti kiñci

Puttā ca dārā ca dhanañca raṭṭhaṃ.

Na dīghamāyuṃ labhate dhanena

Na cāpi cittena jaraṃ vihanti,

Appaṃ hidaṃ3 jīvitamāhu dhīrā

Asassataṃ4 vipparināmadhammaṃ.

Aḍḍhā daḷiddā ca phūsanti phassaṃ

Bālo ca dhīro ca tatheva phūṭṭho,

Bālo hi bālyāvadhitova seti

Dīro ca na vedhati phassaphūṭṭho.

Tasmā hi paññāva dhanena seyyo

Yāya vosānaṃ idhādhigacchati,

Abyositattā5 hi bhavābhavesu

Pāpāni kammāni karonti mohā.

Upeti gabbhañca parañca lokaṃ

Saṃsāramāpajja paramparāya,

Tassappapañño abhisaddahanto

Upeti gabbhañca parañca lokaṃ. [PTS Page 074] [\q 74/]

Coro yathā sandhimūkhe gahīto

Sakammanā6 haññati pāpadhammo,

Evaṃ pajā pecca paraṃ hi loke

Sakammanā haññati pāpadhammo.7

-------------------------

1. Taṃ ñāti-sīmu. 2.Ne-[PTS 3.] Appakañcidaṃ- syā. 4. Assassataṃ-syā. 5.

Asositattā-sīmu,[PTS 6.] Sakammunā-machasaṃ,syā 7. Pāpadhammā-syā.

[BJT Page 450] [\x 450/]

Kāmā hi citrā madhurā manoramā

Virūparūpena mathenti cittaṃ,

Ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvā

Tasmā ahaṃ pabbajitomhi rāja.

Dumapphalānīca1 patanti mānavā

Daharā ca vuddhā ca sarīrabhedā,

Etampi disvā2 pabbajitomhi rāja

Apaṇṇakaṃ sāmaññameva seyyo"ti.

Raṭṭhapālasuttaṃ dutiyaṃ.

-------------------------

1.Dūmapphalāneva-sīmu, machasaṃ,syā. 2. Etaṃ viditvā-syā evampi disvā-sīmu.

[BJT Page 452] [\x 452/]

2.4.3.

Makhādevasuttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā mithilāyaṃ viharati makhādevambavane.1 Atha kho

bhagavā aññatarasmiṃ padese sitaṃ pātvākāsi. Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi: ko

nu kho hetu, ko paccayo bhagavato sitassa pātukammāya, na akāraṇe2 tathāgatā sitaṃ

pātukarontī'ti. Atha kho āyasmā ānando ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā yena bhagavā

tenañjalimpaṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca: ko nu kho bhante,hetu ko paccayo bhagavato

sitassa pātukammāya? Na akāraṇe2 tathāgatā sitaṃ pātukarontī'ti.

Bhūtapubbaṃ ānanda, imissāyeva mithilāya rājā ahosi makhādevo3 nāma dhammiko

dhammarājā dhamme ṭhito mahārājā dhammaṃ carati brāhmaṇagahapatikesu negamesu4

cepi jānapadesu ca. Uposathañca upavasati cātuddasiṃ [PTS Page 075] [\q 75/]

pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassa.

Atha kho ānanda, rājā makhādevo bahunnaṃ5 vassānaṃ bahunnaṃ vassasatānaṃ bahunnaṃ

vassasahassānaṃ accayena kappakaṃ āmantesi: 'yadā me samma kappaka, passeyyāsi

sirasmiṃ palitāni6 jātāni, atha me āroceyyāsī'ti. Evaṃ devāti kho ānanda, kappako rañño

makhādevassa paccassosi. Addasā kho ānanda, kappako bahunnaṃ5 vassānaṃ bahunnaṃ

vassasatānaṃ bahunnaṃ vassasahassānaṃ accayena rañño makhādevassa sirasmiṃ palitāni

jātāni. Disvāna rājānaṃ makhādevaṃ etadavoca: pātubhūtā kho devassa devadūtā, dissanti

sirasmiṃ palitāni6 jātānī'ti. Tena hi samma kappaka, tāni palitāni sādhukaṃ saṇḍāsena

uddharitvā mama7 añjalismiṃ patiṭṭhāpehīti. Evaṃ devāti kho ānanda, kappako rañño

makhādevassa paṭissutvā tāni palitāni sādhukaṃ saṇḍāsena uddharitvā rañño

makhādevassa añjalismiṃ patiṭṭhāpesi.

Atha kho ānanda, rājā makhādevo kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ

āmantāpetvā etadavoca: pātubhūtā kho me tāta kumāra devadūtā, dissanti sirasmiṃ palitāni

jātāni,bhūttā kho pana me mānusakā kāmā, samayo dibbe kāme pariyesituṃ. Ehi tvaṃ tāta

kumāra, imaṃ rajjaṃ paṭipajja, ahaṃ pana kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā

agārasmā anagāriyaṃ

-------------------------

1.Maghadevambavane-machasaṃ,syā. 2. Na akāraṇena-[PTS 3.] Maghadevo-machasaṃ,syā 4.

Nigamesu-sīmu. 5. Bahūnaṃ - machasaṃ,syā 6.Phalitāni-[PTS 7.]Mamaṃ-[PTS]

[BJT Page 454] [\x 454/]

Pabbajissāmi. Tena hi tāta kumāra, yadā tvampi passeyyāsi sirasmiṃ palitāni jātāni, atha

kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsitvā

kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyyāsi. Yena

me idaṃ kalyāṇaṃ vaṭṭaṃ1 nihitaṃ anuppavatteyyāsi. Mā kho me tvaṃ antimapuriso ahosi.

Yasmiṃ kho tāta kumāra, purisayuge vattamāne evarūpassa kālyāṇassa vaṭṭassa

samucchedo hoti, so tesaṃ antimapuriso hoti. Taṃ tāhaṃ tāta kumāra, evaṃ vadāmi: 'yena me

idaṃ kalyāṇaṃ [PTS Page 076] [\q 76/] vaṭṭaṃ nihitaṃ anuppavatteyyāsi, mā kho me

tvaṃ antimapuriso ahosī'ti.

Atha kho ānanda, rājā makhādevo kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ

sādhukaṃ rajje samanusāsitvā imasmiṃyeva makhādevambavane kesamassuṃ ohāretvā

kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbaji. So mettāsahagatena cetasā ekaṃ

disaṃ pharitvā vihāsi. Tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthiṃ2, iti uddhamadho tiriyaṃ

sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena

appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā vihāsi, karuṇāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ

pharitvā vihāsi. Tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthiṃ, iti uddhamadho tiriyaṃ

sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ karuṇāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena

appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā vihāsi, muditāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ

pharitvā vihāsi. Tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthiṃ2, iti uddhamadho tiriyaṃ

sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ muditāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena

appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā vihāsi, upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ

pharitvā vihāsi. Tathā dutiyaṃ,tathā tatiyaṃ, tathā catutthiṃ, iti uddhamadho tiriyaṃ

sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena

appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā vihāsi,

Rājā kho panānanda, makhādevo caturāsītivassasahassāni kumārakīḷitaṃ kīḷi,

caturāsītivassasahassāni oparajjaṃ3 kāresi, caturāsīti vassasahassāni rajjaṃ kāresi,

caturāsītivassasahassāni imasmiṃ yeva makhādevambavane agārasmā anagāriyaṃ pabbajito

brahmacariyaṃ cari. So cattāro brahmavihāre bhāvetvā kāyassa bhedā parammaraṇā

brahmalokūpago ahosi.

Atha kho ānanda, rañño makhādevassa putto bahunnaṃ vassānaṃ bahunnaṃ vassasatānaṃ

bahunnaṃ vassasahassānaṃ accayena kappakaṃ āmantesi: 'yadā me samma kappaka,

passeyyāsi sirasmiṃ palitāni jātāni. Atha me āroceyyāsī'ti. Evaṃ devāti kho ānanda, kappako

rañño makhādevassa puttassa paccassosi. Addasā kho ānanda, kappako bahunnaṃ vassānaṃ

bahunnaṃ vassasatānaṃ bahunnaṃ vassasahassānaṃ accayena rañño makhādevassa puttassa

sirasmiṃ palitāni jātāni, disvāna rañño makhādevassa puttaṃ etadavoca: 'pātubhūtā kho

devassa devadūtā, dissanti sirasmiṃ [PTS Page 077] [\q 77/] palitāni jātānī'ti. Tena hi

samma kappaka, tāni palitāni sādhukaṃ saṇḍāsena uddharitvā mama añjalismiṃ

patiṭṭhāpehī'ti. Evaṃ devāti kho ananda, kappako rañño makhādevassa puttassa paṭissutvā

tāni palitāni sādhukaṃ saṇḍāsena uddharitvā rañño makhādevassa añjalismiṃ patiṭṭhāpesi.

-------------------------

1.Vattaṃ-machasaṃ,syā 2. Catutthaṃ-machasaṃ,syā 3. Uparajjaṃ-syā.

[BJT Page 456] [\x 456/]

Atha kho ānanda, rañño makhādevassa putto kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ

kumāraṃ āmantāpetvā etadavoca: 'pātubhūtā kho me tāta kumāra, devadūtā dissanti,

sirasmiṃ palitāni jātāni, bhūttā kho pana me mānusakā kāmā, samayo dibbe kāme

pariyesituṃ, ehi tvaṃ tāta kumāra, imaṃ rajjaṃ paṭipajja, ahaṃ pana kesamassuṃ ohāretvā

kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmi. Tena hi tāta kumāra, yadā

tvampi passeyyasi sirasmiṃ palitāni jātāni, atha kappakassa gāmavaraṃ datvā, jeṭṭhaputtaṃ

kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsitvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā

agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyyāsi. Yena me idaṃ kalyāṇaṃ vaṭṭaṃ nihitaṃ

anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaṃ antimapuriso ahosi. Yasmiṃ kho tāta kumāra,

purisayuge vattamāne evarūpassa kalyāṇassa vaṭṭassa samucchedo hoti, so tesaṃ

antimapuriso hoti. Taṃ tāhaṃ tāta kumāra, evaṃ vadāmi: yena me idaṃ kalyāṇaṃ vaṭṭaṃ

nihitaṃ anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaṃ antimapuriso ahosī'ti.

Atha kho ānanda,rañño makhādevo putto kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ

kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsitvā imasmiṃyeva makhādevambavane kesamassuṃ

ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbaji. So mettāsahagatena

cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi. Tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthiṃ2, iti

uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya1 sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā

vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā vihāsi,

karuṇāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi. Tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā

catutthiṃ, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ

karuṇāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā

vihāsi, muditāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi. Tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ,

tathā catutthiṃ2, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ

muditāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā

vihāsi, upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi. Tathā dutiyaṃ,tathā tatiyaṃ,

tathā catutthiṃ, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ

upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena [PTS

Page 078] [\q 78/] pharitvā vihāsi. Rañño kho panānanda, makhādevassa putto

caturāsītivassasahassāni kumārakiḷitaṃ kīḷi, caturāsītivassasahassāni oparajjaṃ kāresi,

caturāsītivassasahassāni rajjaṃ kāresi, caturāsītivassasahassāni imasmiṃyeva

makhādevambavane agārasmā anagāriyaṃ pabbajito brahmacariyaṃ cari. So cattāro

brahmavihāre bhāvetvā kāyassa bhedā parammaraṇā brahmalokūpago ahosi.

Rañño kho panānanda,makhādevassa puttappaputtakā2. Tassa paramparā

caturāsītikhattiyasahassāni3 imasmiṃyeva makhādevambavane kesamassuṃ ohāretvā

kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajiṃsu. Te mettāsahagatena cetasā

ekaṃ disaṃ pharitvā vihariṃsu. Tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ, tathā catutthiṃ4. Iti uddhamadho

tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena

mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena eritvā vihariṃsu. Karuṇāsahagatena cetasā

ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi. Tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthiṃ, iti uddhamadho

tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ karuṇāsahagatena cetasā vipulena

mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā vihāsi, muditāsahagatena cetasā

ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi. Tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthiṃ2, iti uddhamadho

tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ muditāsahagatena cetasā vipulena

mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā vihāsi, upekkhāsahagatena cetasā

ekaṃ disaṃ pharitvā vihariṃsu.

-------------------------

1.Sabbatthatāya-sīmu. 2.Puttappaputtikā -sīmu. 3. Caturāsītirājasahassāni-machasaṃ

caturāsītisahassāni-syā 4. Catutthaṃ-machasaṃ,syā.

[BJT Page 458] [\x 458/]

Tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthiṃ, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya

sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena

abyāpajjhena pharitvā vihariṃsu. Te caturāsītivassasahassāni kumārakiḷitaṃ kīḷiṃsu,

caturāsītivassasahassāni oparajjaṃ1 kāresuṃ,caturāsītivassasahassāni rajjaṃ kāresuṃ,

caturāsītivassasahassāni imasmiṃyeva makhādevambavane agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā

brahmacariyaṃ cariṃsu. Te cattāro brahmavihāre bhāvetvā kāyassa bhedā parammaraṇā

brahmalokūpagā ahesuṃ.

Nimi tesaṃ rājānaṃ2 pacchimako ahosi dhammiko dhammarājā, dhamme ṭhito mahārājā

dhammaṃ carati brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca, uposathañca

upavasati cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassa.

Bhūtapubbaṃ ānanda, devānaṃ tāvatiṃsānaṃ [PTS Page 079] [\q 79/] sudhammāyaṃ

sabhāyaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarā kathā udapādi: 'lābhā vata bho

videhānaṃ, suladdhaṃ vata3 bho videhānaṃ. Yesaṃ nimirājā dhammiko dhammarājā

dhamme ṭhito mahārājā dhammaṃ carati brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu

ca, uposathañca upavasati cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassāti.

Atha kho ānanda, sakko devānamindo deve tāvatiṃse āmantesi: 'iccheyyātha no tumhe

mārisā, nimiṃ rājānaṃ daṭṭhu'nti. Icchāma mayaṃ mārisa, nimiṃ rājānaṃ daṭṭhunti. Tena

kho pana samayena nimi rājā tadahuposathe paṇṇarase sasīsaṃ nahāto4 uposathiko upari

pāsādavaragato nisinno hoti. Atha kho ānanda, sakko devānamindo seyyathāpi nāma balavā

puriso sammiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya pasāritaṃ vā bāhaṃ sammiñjeyya, evamevaṃ devesu

tāvatiṃsesu antarahito nimissa rañño pamukhe5 pāturahosi. Atha kho ānanda, sakko

devānamindo nimiṃ rājānaṃ etadavoca: 'lābhā te mahārāja,suladdhaṃ te mahārāja, devā te

mahārāja tāvatiṃsāsudhammāya sabhāyaṃ kittayamānarūpā sannisinnā: 'lābhā vata bho

videhānaṃ, suladdhaṃ vata bho videhānaṃ yesaṃ nimi rājā dhammiko dhammarājā dhamme

ṭhito mahārājā dhammaṃ carati brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca,

uposathañca upavasati cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassā'ti. Devā te mahārāja,

tāvatiṃsā dassanakāmā, tassa te ahaṃ mahārāja, sahassayuttaṃ ājaññarathaṃ pahiṇissāmi,

abhiruheyyāsi mahārāja, dibbaṃ yānaṃ avikampamāno'ti.

Adhivāsesi kho ānanda,nimirājā tuṇhībhāvena. Atha kho ānanda, sakko devānamindo

nimissa rañño adhivāsanaṃ viditvā seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjitaṃ vā bāhaṃ

pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ sammiñjeyya. Evamevaṃ nimissa rañño pamukhe antarahito

devesu tāvatiṃsesu pāturahosi.

-------------------------

1.Uparajjaṃ-syā,machasaṃ. 2. Rājā-syā. 3. Suladdhalābhāvata-sīmu.

4. Sīsanahāto-syā sīsaṃ nahāto-[PTS 5.]Sammukhe-syā.

[BJT Page 460] [\x 460/]

Atha kho ānanda, sakko devānamindo mātalisaṅgāhakaṃ āmantesi: ehi tvaṃ samma mātali,

sahassayuttaṃ ājaññarathaṃ yojetvā nimiṃ rājānaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadesi: 'ayaṃ te

mahārāja, sahassayutto ājaññaratho sakkena devānamindena pesito. Abhirubheyyāsi

mahārāja, dibbaṃ [PTS Page 080] [\q 80/] yānaṃ avikampamāno'ti. Evaṃ

bhaddantavāti2 kho ānanda, mātali saṅgāhako sakkassa devānamindassa paṭissutvā

sahassayuttaṃ ājaññarathaṃ yojetvā nimiṃ rājānaṃ upasaṅkamitvā etadavoca: 'ayaṃ te

mahārāja sahassayutto ājaññaratho sakkena devānamindena pesito, abhiruha mahārāja,

dibbaṃ yānaṃ avikampamāno. Api ca mahārāja, katamena taṃ nemi, yena vā pāpakammā

pāpakānaṃ kammānaṃ vipākaṃ paṭisaṃvedenti, yena vā kalyāṇakammā kalyāṇānaṃ

kammānaṃ vipākaṃ paṭisaṃvedentī'ti?. Ubhayeneva maṃ mātali nehīti. Sampāpesi3 kho

ānanda, mātalisaṅgāhako nimiṃ rājānaṃ sudhammaṃ sabhaṃ4. Addasā kho ānanda, sakko

devānamindo nimiṃ rājānaṃ dūratova āgacchantaṃ,disvāna nimiṃ rājānaṃ etadavoca:

Ehi kho mahārāja, svāgataṃ5 mahārāja, devā te6 mahārāja, tāvatiṃsā sudhammāyaṃ

sabhāyaṃ kittayamānarūpā sannisinnā, 'lābhā vata bho videhānaṃ, suladdhaṃ vata7 bho

videhānaṃ, yesaṃ nimi rājā dhammiko dhammarājā dhamme ṭhito mahārājā dhammaṃ

carati brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca. Uposathañca upavasati

cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassā'ti. Devā te mahārāja, tāvatiṃsā dassanakāmā,

abhirama mahārāja, devesu devānubhāvenāti. Alaṃ mārisa, tattheva maṃ mithilaṃ paṭinetu.

Tatthāhaṃ dhammaṃ carissāmi brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva jānapadesu ca,

uposathañca upavasissāmi cātuddasiṃ pañcadasiṃ aṭṭhamiñca pakkhassāti atha kho ananda,

sakko devānamindo mātali saṅgāhakaṃ āmantesi: ehi tvaṃ samma mātali, sahassayuttaṃ

ājaññarathaṃ yojetvā nimiṃ rājānaṃ tattheva mitilaṃ paṭinehīti. Evaṃ bhaddantavāti kho

ānanda, mātalisaṅgāhako sakkassa devānamindassa paṭissutvā sahassayuttaṃ ājaññarathaṃ

yojetvā nimiṃ rājānaṃ tattheva mithilaṃ paṭinesi.

Tatra sudaṃ ānanda, nimirājā dhammaṃ carati brāhmaṇagahapatikesu negamesu ceva

jānapadesu ca, uposathañca [PTS Page 081] [\q 81/] upavasati cātuddasiṃ pañcadasiṃ

aṭṭhamiñca pakkhassa. Atha kho ānanda, nimirājā bahunnaṃ vassasahassānaṃ accayena

kappakaṃ āmantesi, 'yadā me samma kappaka, passeyyāsi sirasmiṃ palitāni jātāni, atha me

āroceyyāsī'ti. Evaṃ devāti kho ānanda, kappako nimissa rañño paccassosi. Addasā kho

ānanda, kappako bahunnaṃ vassānaṃ bahunnaṃ vassasatānaṃ bahunnaṃ vassasahassānaṃ

accayena nimissa rañño sirasmiṃ palitāni jātāni, disvāna nimiṃ rājānaṃ etadavoca: pātubhūtā

kho devassa devadūtā, dissanti sirasmiṃ palitāni jātānī'ti. Tena hi samma

--------------------------

1. Mātaliṃ saṅgāhakaṃ-machasaṃ,syā 2. Evaṃ hotu bhaddantavāti-[PTS 3.]

Sampavesesi-syā,machasaṃ 4. Sudhammāyaṃ sabhāyaṃ-syā 5. Sāgataṃ-sīmu.[PTS 6.@]Ta

dassanakāmā- machasaṃ. 7. Suladdhalābhā vata-sīmu.

[BJT Page 462] [\x 462/]

Kappaka,tāni palitāni sādhukaṃ saṇḍāsena uddharitvā mama añjalismiṃ patiṭṭhāpehī'ti.

Evaṃ devāti kho ānanda, kappako nimissa rañño paṭisutvā tāni palitāni sādhukaṃ

saṇḍāsena uddharitvā nimissa rañño añjalismiṃ patiṭṭhāpesi. Atha kho ānanda, nimi rājā

kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ āmantāpetvā etadavoca: 'pātubhūtā kho

me tāta kumāra, devadūtā, dissanti sirasmiṃ palitāni jātāni, bhuttā kho pana me mānusakā

kāmā, samayo dibbe kāme pariyesituṃ. Ehi tvaṃ tāta kumāra, imaṃ rajjaṃ paṭipajja, ahaṃ

pana kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmi.

Tena hi tāta kumāra, yadā tvampi passeyyāsi sirasmiṃ palitāni jātāni, atha kappakassa

gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsitvā kesamassuṃ ohāretvā

kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyyāsi, yena me idaṃ kalyāṇaṃ

vaṭṭaṃ nihitaṃ anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaṃ antimapuriso ahosi. Yasmiṃ kho tāta

kumāra, purisayuge vattamāne evarūpassa kalyāṇassa vaṭṭassa samucchedo hoti, so tesaṃ

antimapuriso hoti. Taṃ tāhaṃ tāta kumāra, evaṃ vadāmi: 'yena me idaṃ kalyāṇaṃ vaṭṭaṃ

nihita anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaṃ antimapuriso ahosī'ti.

Atha kho ānanda, rājā makhādevo kappakassa gāmavaraṃ datvā jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ

sādhukaṃ rajje samanusāsitvā imasmiṃyeva makhādevambavane kesamassuṃ ohāretvā

kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbaji. So mettāsahagatena cetasā ekaṃ

disaṃ pharitvā vihāsi. Tathā dutiyaṃ, tathā [PTS Page 082] [\q 82/] tatiyaṃ, tathā

catutthiṃ2, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ

mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā

vihāsi, karuṇāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi. Tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ,

tathā catutthiṃ, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ

karuṇāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā

vihāsi, muditāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi. Tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ,

tathā catutthiṃ2, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ

muditāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā

vihāsi, upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā vihāsi. Tathā dutiyaṃ,tathā tatiyaṃ,

tathā catutthiṃ, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ

upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena

pharitvā vihāsi,

Nimi kho panānanda, rājā caturāsītivassasahassāni kumārakīḷitaṃ kīḷi,

caturāsītivassasahassāni oparajjaṃ kāresi, caturāsītivassasahassāni rajjaṃ kāresi, caturāsīti

vassasahassāni imasmiṃyeva makhādevambavane agārasmā anagāriyaṃ pabbajito

brahmacariyaṃ cari. So cattāro brahmavihāre bhāvetvā kāyassa bhedā parammaraṇā

brahmalokūpago ahosi.

Nimissa kho panānanda, rañño kalārajanako nāma putto ahosi. So na agārasmā anagāriyaṃ

pabbaji. So taṃ kalyāṇaṃ vaṭṭaṃ samucchindi. So tesaṃ antimapuriso ahosi. Siyā kho pana

te ānanda, evamassa: añño nūna tena samayena rājā makhādevo

[BJT Page 464] [\x 464/]

Ahosi yena1 taṃ kalyāṇaṃ vaṭṭaṃ nihitanti2. Na kho panetaṃ ānanda, evaṃ daṭṭhabbaṃ.

Ahaṃ tena samayena rājā makhādevo ahosiṃ., Ahaṃ taṃ kalyāṇaṃ vaṭṭaṃ nihiniṃ3 mayā taṃ

kalyāṇaṃ vaṭṭaṃ nihitaṃ pacchimā janatā anuppavattesi. Taṃ kho panānanda, kalyāṇaṃ

vaṭṭaṃ na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya

na nibbānāya saṃvattati, yāvadeva brahmalokūpapattiyā.

Idaṃ kho panānanda, etarahi mayā kalyāṇaṃ vaṭṭaṃ nihitaṃ ekantanibbidāya virāgāya

nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati. Katamā cānanda,etarahi

mayā kalyāṇaṃ vaṭṭaṃ nihitaṃ ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya

sambodhāya nibbānāya saṃvattati: ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Seyyathīdaṃ:

sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājivo [PTS Page 083] [\q

83/] sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Idaṃ kho ānanda, etarahi mayā

kalyāṇaṃ vaṭṭaṃ nihitaṃ ekkanta nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya

sambodhāya nibbānāya saṃvattati. Taṃ kho ahaṃ ānanda, evaṃ vadāmi: yena me idaṃ

kalyāṇaṃ vaṭṭaṃ nihitaṃ anuppavatteyyātha. Mā kho me tumhe antimasurisā ahuvattha.

Yasmiṃ kho ānanda, purisayuge vattamāne evarūpassa kalyāṇassa vaṭṭassa samucchedo

hoti, so tesaṃ antimapuriso hoti. Taṃ vo ahaṃ ānanda, evaṃ vadāmi: yena me idaṃ kalyāṇaṃ

vaṭṭaṃ nihitaṃ anuppavatteyyātha. Mā kho me tumhe antimapurisā ahuvatthā'ti.

Idamavoca bhagavā attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinanditi.

Makhādeva4 suttaṃ tatiyaṃ.

--------------------------

1.Yo-sīmu. 2. Nihinīti-sīmu 3. Nihaniṃ-[PTS 4.] Maghadeva-machasaṃ,syā.

[BJT Page 466] [\x 466/]

2.4.4.

Madhurasuttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ āyasmā mahākaccāno madhurāyaṃ viharati gundāvane.1

Assosi kho rājā mādhuro2 avantiputto: samaṇo khalu bho kaccāno madhurāyaṃ viharati

gundāvane.1 Taṃ kho pana bhavantaṃ kaccānaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato:

'paṇḍito byatto medhāvī bahussuto cittakathi kalyāṇapaṭibhāno vuddho3 ceva arahā ca,

sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī'ti. Atha kho rājā mādhuro2

avantiputto bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā bhadraṃ yānaṃ abhiruhitvā bhadrehi

bhadrehi yānehi madhurāya niyyāsi mahaccarājānubhāvena4 āyasmantaṃ mahākaccānaṃ

dassanāya, yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikova yenāyasmā

mahākaccāno tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā [PTS Page 084] [\q 84/] āyasmatā

mahākaccānena saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇiyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ

nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho rājā mādhuro avantiputto āyasmantaṃ mahākaccānaṃ

etadavoca: "brāhmaṇā bho kaccāna, evamāhaṃsu. Brāhmaṇāva seṭṭho vaṇṇo, hīno añño

vaṇṇo. Brāhmaṇāva sukko vaṇṇo, kaṇho añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva sujjhanti, no

abrāhmaṇā. Brāhmaṇāva brahmuno puttā orasā mukhato jātā brahmajā brahmanimmitā

brahmadāyādā"ti. Idha5 bhavaṃ kaccāno kimāhāti6. Ghosoyeva kho eso mahārāja,lokasmiṃ:

brāhmaṇāva seṭṭho vaṇṇo,hīno añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva sukko vaṇṇo, kaṇho añño

vaṇṇo. Brāhmaṇāva sujjhanti, no abrāhmaṇā. Brāhmaṇāva brahmuno puttā orasā mukhato

jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādā'ti. Tadaminā petaṃ mahārāja, pariyāyena

veditabbaṃ,yathā ghosoyeva eso lokasmiṃ: 'brāhmaṇāva seṭṭho vaṇṇo,hīno añño vaṇṇo

brāhmaṇāva sukko vaṇṇo,kaṇho añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva sujjhanti, no abrāhmaṇā.

Brāhmaṇāva brahmuno puttā orasā mukhato jātā brahmajā brahmanimmitā

brahmadāyādā'ti.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, khattiyassa cepi ijjheyya7 dhanena vā dhaññena vā rajatena vā

jātarūpena vā, khattiyopissāssa pubbuṭṭhāyi pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī

piyavādi,

Brāhmaṇopissāssa pubbuṭṭhāyi pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādi,

vessopissāssa pubbuṭṭhāyi pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādi,

suddopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādīti

--------------------------

1.Gundavane-sīmu, gundhuvane-syā 2. Madhuro-machasaṃ,syā,[PTS 3.] Vuḍḍho-syā 4.

Mahaccā rājānubhāvena-sīmu. 5. Iti-sīmu, idaṃ-syā. 7. Iccheyya sīmu.

[BJT Page 468] [\x 468/]

Khattiyassa cepi bho kaccāna, ijjheyya dhanena vā dhaññena vā rajatena vā jātarūpena

vā,khattiyopissāssa pubbuṭṭhāyi pacchānipāti kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī

piyavādī,brāhmaṇopissāssa pubbuṭṭhāyi pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī

piyavādi, vessopissāssa pubbuṭṭhāyi pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādi,

suddopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādīti

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, brāhmaṇassa cepi ijjheyya dhanena vā dhaññena vā rajatena vā

jātarūpena vā, brāhmaṇopissāssa pubbuṭṭhāyi pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī

piyavādi, vessopissāssa pubbuṭṭhāyi pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādi,

suddopissāssa [PTS Page 085] [\q 85/] pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī

manāpacārī piyavādīti khattiyopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī

manāpacārī piyavādīti.

Brāhmaṇassa cepi bho kaccāna, ijjheyya dhanena vā dhaññena vā rajatena vā jātarūpena vā,

brāhmaṇopissāssa pubbuṭṭhāyi pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādi,

vessopissāssa pubbuṭṭhāyi pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādi,

suddopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādīti

khattiyopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādīti.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, vessassa cepi ijjheyya dhanena vā dhaññena vā rajatena vā

jātarūpena vā, vessopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī

piyavādī, suddopissāssa pubbuṭṭhāyi pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī,

khattiyopissāssa brāhmaṇopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī

piyavādīti?

Vessassa cepi bho kaccāna, ijjheyya dhanena vā dhaññena vā rajatena vā jātarūpena vā.

Vessopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipāti kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī,

suddopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipāti kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādi,

kattiyopissāssa pacchānipāti kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī, brāhmaṇopissāssa

pubbuṭṭhāyī pacchānipāti kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādīti.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, suddassa cepi ijjheyya dhanena vā dhaññena vā rajatena vā

jātarūpena vā, suddopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī

piyavādī, khattiyopissāssa pubbuṭṭhāyi pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī

piyavādi, vessopissāssa pubbuṭṭhāyī paccānipāti kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādīti?

[BJT Page 470] [\x 470/]

Suddassa cepi bho kacacāna, ijjheyya dhanena vā dhaññena vā rajatena vā jātarūpena vā,

suddopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī,

khattiyopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī,

brāhmaṇopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṅkārapaṭissāvi manāpacārī piyavādī

vessopissāssa pubbuṭṭhāyī pacchānipāti kiṅkārapaṭissāvi manāpacārī piyavādīti.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, yadi evaṃ sante ime cattāro vaṇṇā samasamā1 honti, no vā,

kathaṃ vā te ettha hotīti? [PTS Page 086] [\q 86/]

Addhā kho bho kaccāna, evaṃ sante ime cattāro vaṇṇā samasamā1 honti. Nesaṃ2 ettha

kiñci nānākaraṇaṃ samanupassāmīti.

Imināpi kho etaṃ mahārāja, pariyāyena veditabbaṃ: 'yathā ghosoyeveso lokasmiṃ,

brāhmaṇāva seṭṭho vaṇṇo, hīno añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva sukko vaṇṇo, kaṇho añño

vaṇṇo. Brāhmaṇāva sujjhanti, no abrāhmaṇā. Brāhmaṇāva brahmuno puttā orasā mukhato

jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādā"ti.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, idhāssa khattiyo pāṇātipātī adinnādāyī kāmesu micchācārī

musāvādī pisunāvāco pharusāvāco samphappalāpī abhijjhālū byāpannacitto micchādiṭṭhi,

kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, no vā, kathaṃ

vā te ettha hoti'ti?

Khattiyopi hi bho kaccāna, pāṇātipātī adinnādāyī kāmesumicchācārī musāvādī pisunāvāco

pharusāvāco samphappalāpī abhijjhālū byāpannacitto micchādiṭṭhi, kāyassa bhedā

parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya3. Evaṃ me ettha hoti, evañca

pana me etaṃ arahataṃ sutanti.

Sādhu sādhu mahārāja, sādhu kho te etaṃ mahārāja, evaṃ hoti: sādhu ca pana te etaṃ

arahataṃ sutaṃ, taṃ kiṃmaññasi mahārāja, idhāssa brāhmaṇo pāṇātipātī adinnādāyī kāmesu

micchācārī musāvādi pisunāvāco pharūsāvāco samphappalāpī abhijjhālū byāpannacitto

micchādiṭṭhi,kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinīpātaṃ nirayaṃ upapajjeyya,

no vā, kathaṃ vā te ettha voti'ti

Sādhu sādhu mahārāja, sādhu kho te etaṃ mahārāja, evaṃ hoti: sādhu ca pana te etaṃ

arahataṃ sutaṃ, taṃ kiṃmaññasi mahārāja, idhāssa vesso pāṇātipātī adinnādāyī kāmesu

micchācārī musāvādi pisunāvāco pharūsāvāco samphappalāpī abhijjhālū byāpannacitto

micchādiṭṭhi,kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya,

no vā, kathaṃ vā te ettha hoti'ti

Sādhu sādhu mahārāja, sādhu kho te etaṃ mahārāja, evaṃ hoti: sādhu ca pana te etaṃ

arahataṃ sutaṃ, taṃ kiṃmaññasi mahārāja, idhāssa suddo pāṇātipātī adinnādāyī

kāmesumicchācārī musāvādī pisunāvāco pharusāvāco samphappalāpi abhijjhālu

byāpannacitto micchādiṭṭhi, kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ

nirayaṃ upapajjeyya, no vā, kathaṃ vā te ettha hotīti?

Suddopi hi bho kaccāna, pāṇātipātī adinnādāyī kāmesumicchācārī musāvādī pisunāvāco

pharusāvāco samphappalāpī abhijjhālū byāpannacitto micchādiṭṭhi, kāyassa bhedā

parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya.2. Evaṃ me ettha hoti, evañca

pana me etaṃ arahataṃ sutanti.

Sādhu sādhu mahārāja, sādhu kho te etaṃ mahārāja, evaṃ hoti, sādhu ca pana te etaṃ

arahataṃ sutaṃ. Taṃ kiṃmaññasi mahārāja,yadi evaṃ sante ime cattāro vaṇṇā samasamā

honti, no vā, kathaṃ vā te ettha hotīti? [PTS Page 087] [\q 87/]

Addhā kho bho kaccāna, evaṃ sante ime cattāro vaṇṇā samasamā honti, nesaṃ ettha kiñci

nānākaraṇaṃ samanupassāmīti.

--------------------------

1. Samā honti-syā. 2. Nāhaṃ-syā 3.Uppajjeyya-[PTS.]

[BJT Page 472] [\x 472/]

Imināpi kho etaṃ mahārāja, pariyāyena veditabbaṃ: yathā ghoso yeveso lokasmiṃ

'brahmaṇāva seṭṭho vaṇṇo, hīno añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva sukko vaṇṇo, kaṇho añño

vaṇṇo. Brāhmaṇāva sujjhanti,no abrāhmaṇā. Brāhmaṇāva brahmuno puttā orasā mukhato

jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādā'ti.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, idhāssa khattiyo pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā paṭivirato

kāmesu micchācārā paṭivirato musāvādā paṭivirato pisunāvācā1 paṭivirato pharusāvācā2

paṭivirato samphappalāpā paṭivirato anabhijjhālū abyāpannacitto sammādiṭṭhi kāyassa

bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, no vā, kathaṃ vā te ettha hotīti?

Khattiyopi hi bho kaccāna, pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā paṭivirato kāmesu micchācārā

paṭivirato musāvādā paṭivirato pisunāvācā1 paṭivirato pharusāvācā2 paṭivirato

samphappalāpā paṭivirato anabhijjhālū abyāpannacitto sammādiṭṭhi, kāyassa bhedā

parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, evaṃ me ettha hoti, evañca pana me etaṃ

arahataṃ sutanti.

Sādhu sādhu mahārāja, sādhu kho te etaṃ mahārāja, evaṃ hoti. Sādhu ca pana te etaṃ

arahataṃ sutaṃ. Taṃ kiṃmaññasi mahārāja, idhāssa brāmaṇo pāṇātipātā paṭivirato

adinnādāna paṭivirato kāmesu micchācārā paṭivirato musāvādā paṭivirato pisunāvācā1

paṭivirato pharusāvācā2 paṭivirato samphappalāpā paṭivirato anabhijjhālū abyāpannacitto

sammādiṭṭhi kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, no vā,kathaṃ

vā te ettha hotīti?

Sādhu sādhu mahārāja, sādhu kho te etaṃ mahārāja, evaṃ hoti. Sādhu ca pana te etaṃ

arahataṃ sutaṃ. Taṃ kiṃmaññasi mahārāja, idhāssa vesso pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā

paṭivirato kāmesu micchācārā paṭivirato musāvādā paṭivirato pisunāvācā1 paṭivirato

pharusāvācā2 paṭivirato samphappalāpā paṭivirato anabhijjhālū abyāpannacitto

sammādiṭṭhi kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, no vā, kathaṃ

vā te ettha hotīti?

Sādhu sādhu mahārāja, sādhu kho te etaṃ mahārāja, evaṃ hoti. Sādhu ca pana te etaṃ

arahataṃ sutaṃ. Taṃ kiṃmaññasi mahārāja,idhāssa suddo pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā

paṭivirato kāmesu micchācārā paṭivirato musāvādā paṭivirato pisunāvācā1 paṭivirato

pharusāvācā2 paṭivirato samphappalāpā paṭivirato anabhijjhālu abyāpannacitto

sammādiṭṭhi, kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, no vā,

kathaṃ vā te ettha hotīti?.

Suddopi hi bho kaccāna, pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā paṭivirato kāmesu micchācārā

paṭivirato musāvādā paṭivirato pisunāvācā1 paṭivirato pharusāvācā2 paṭivirato

samphappalāpā paṭivirato anabhijjhālū abyāpannacitto sammādiṭṭhi, kāyassa bhedā

parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, evaṃ me ettha hoti, evañca pana me etaṃ

arahataṃ sutanti.

Sādhu sādhu mahārāja, sādhu kho te etaṃ mahārāja, evaṃ hoti. Sādhu ca pana te etaṃ

arahataṃ sutaṃ. Taṃ kiṃmaññasi mahārāja, yadi evaṃ sante ime cattāro vaṇṇā samasamā

honti, no vā, kathaṃ vā te ettha hotīti?

Addhā kho bho kaccāna, evaṃ sante ime cattāro vaṇṇā samasamā honti. Nesaṃ2 ettha kiñci

nānākaraṇaṃ samanupassāmīti.

Imināpi kho etaṃ mahārāja, pariyāyena veditabbaṃ: yathā ghoso yeveso

lokasmiṃ,brāhmaṇāva seṭṭho vaṇṇo, hīno añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva sukko

vaṇṇo,kaṇaho añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva sujjhanti, no abrāhmaṇā. Brāhmaṇāva brahmuno

puttā orasā mukhato jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādā"ti.

--------------------------

1. Pisuṇāya vācāya-machasaṃ,syā. - Pisunāvācāya-[PTS]

2. Pharusāya vācāya-machasaṃ,fasyā - pharusāvācāya-[PTS]

3. Nāsaṃ-sīmu. Nāhaṃ-syā.

[BJT Page 474] [\x 474/]

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, idha khattiyo sandhiṃ vā chindeyya, nillopaṃ vā hareyya,

ekāgārikaṃ vā kareyya, paripanthe vā, tiṭṭheyya, paradāraṃ vā gaccheyya. Taṃ cete purisā

gahetvā dasseyyuṃ, 'ayaṃ te deva, coro āgucārī1, imassa yaṃ icchasi, taṃ daṇḍaṃ paṇehī'ti

kinti naṃ kareyyāsīti?

Ghāteyyāma vā, bho kaccāna, jāpeyyāma2vā, pabbājeyyāma vā, yathāpaccayaṃ vā

kareyyāma. Taṃ kissa hetu? Yā hissa bho kaccāna, pubbe khattiyoti samaññā, sāssa

antarahitā, corotveva saṅkhaṃ3 gacchatī'ti.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, idha brāhmaṇo sandhiṃ vā chindeyya,nillopaṃ vā hareyya,

ekāgārikaṃ vā kareyya, paripanthe vā, tiṭṭheyya, paradāraṃ vā gaccheyya. Taṃ cete purisā

gahetvā dasseyyuṃ, 'ayaṃ te deva, coro āgucārī,imassa yaṃ icchasi, taṃ daṇḍaṃ paṇehī'ti

kinti naṃ kareyyāsīti?

Ghāteyyāma vā, bho kaccāna, jāpeyyāma vā, pabbājeyyāma vā, yathāpaccayaṃ vā

kareyyāma. Taṃ kissa hetu? Yā hissa bho kaccāna, pubbe brāhmaṇoti samaññā, sāssa

antarahitā, corotveva saṅkhaṃ3 gacchatī'ti.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, idha vesso sandhiṃ vā chindeyya,nillopaṃ vā hareyya,

ekāgārikaṃ vā kareyya, paripanthe vā, tiṭṭheyya, paradāraṃ vā gaccheyya. Taṃ cete purisā

gahetvā dasseyyuṃ, 'ayaṃ te deva, coro āgucārī,imassa yaṃ icchasi, taṃ daṇḍaṃ paṇehī'ti

kinti naṃ kareyyāsīti?

Ghāteyyāma vā, bho kaccāna, jāpeyyāma vā, pabbājeyyāma vā, yathāpaccayaṃ vā

kareyyāma. Taṃ kissa hetu? Yā hissa bho kaccāna, pubbe vessoti samaññā, sāssa antarahitā,

corotveva saṅkhaṃ3 gacchatī'ti.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, idha suddo sandhiṃ vā chindeyya,nillopaṃ vā hareyya,

ekāgārikaṃ vā kareyya, paripanthe vā, tiṭṭheyya, paradāraṃ vā gaccheyya. Taṃ cete purisā

gahetvā dasseyyuṃ, 'ayaṃ te deva, coro āgucārī,imassa yaṃ icchasi, taṃ daṇḍaṃ paṇehī'ti

kinti naṃ kareyyāsīti?

Ghāteyyāma vā, bho kaccāna, jāpeyyāma vā, pabbājeyyāma vā, yathāpaccayaṃ vā

kareyyāma. Taṃ kissa hetu? Yā hissa bho kaccāna, pubbe suddoti samaññā, sāssa antarahitā,

corotveva saṅkhaṃ3 gacchatī'ti.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, yadi evaṃ sante, ime cattāro vaṇṇā samasamā honti, no vā,

kathaṃ vā te ettha hotīti? [PTS Page 088] [\q 88/]

Addhā kho bho kaccāna, evaṃ sante ime cattāro vaṇṇā samasamā honti nesaṃ ettha kiñci

nānākaraṇaṃ samanupassāmīti.

Imināpi kho etaṃ mahārāja, pariyāyena veditabbaṃ: yathā ghosoyeveso lokasmiṃ,

brāhmaṇāva seṭṭho vaṇṇo, hīno añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva sujjhanti, no abrāhmaṇā,

brāhmaṇāva brahmuṇo puttā orasā mukhato jātā brahmajā brahmanimmitā

brahmadāyādā"ti.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, idha khattiyo kesamasuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā

agārasmā anagāriyaṃ pabbajito assa, virato pāṇātipātā virato adinnādānā virato musāvādā

ekabhattiko brahmacārī sīlavā kalyāṇadhammo, kinti naṃ kareyyāsīti?

Abhivādeyyāma vā bho kaccāna, paccuṭṭheyyāma vā āsanena vā nimanteyyāma

abhinimanteyyāma vā naṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi,

dhammikaṃ vā assa rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidaheyyāma. Taṃ kissa hetu? Yā hissa bho

kaccāna, pubbe khattiyoti samaññā, sāssa antarahitā, samaṇotveva saṅkhaṃ3 gacchatīti.

--------------------------

1.Āguṃ cārī- syā. 2. Phāleyyāma-sya 3. Saṅkhyaṃ - machasaṃ.

[BJT Page 476] [\x 476/]

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, idha brāhmaṇo kesamasuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni

acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito assa, virato pāṇātipātā virato adinnādānā virato

musāvādā ekabhattiko brahmacārī sīlavā kalyāṇadhammo, kinti naṃ kareyyāsīti?

Abhivādeyyāma vā bho kaccāna, paccuṭṭheyyāma vā āsanena vā nimanteyyāma

abhinimanteyyāma vā naṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi,

dhammikaṃ vā assa rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidaheyyāma. Taṃ kissa hetu? Yā hissa bho

kaccāna, pubbe brāhmaṇoti samaññā, sāssa antarahitā, samaṇotveva saṅkhaṃ gacchatīti.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, idha vesso kesamasuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā

agārasmā anagāriyaṃ pabbajito assa, virato pāṇātipātā virato adinnādānā virato musāvādā

ekabhattiko brahmacārī sīlavā kalyāṇadhammo, kinti naṃ kareyyāsīti?

Abhivādeyyāma vā bho kaccāna, paccuṭṭheyyāma vā āsanena vā nimanteyyāma

abhinimanteyyāma vā naṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi,

dhammikaṃ vā assa rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidaheyyāma. Taṃ kissa hetu? Yā hissa bho

kaccāna, pubbe vessoti samaññā, sāssa antarahitā, samaṇotveva saṅkhaṃ gacchatīti.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, idha suddo kesamasuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā

agārasmā anagāriyaṃ pabbajito assa, virato pāṇātipātā virato adinnādānā virato musāvādā

ekabhattiko brahmacārī sīlavā kalyāṇadhammo, kinti naṃ kareyyāsīti?

Abhivādeyyāma vā bho kaccāna, paccuṭṭheyyāma vā āsanena vā nimanteyyāma

abhinimanteyyāma vā naṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi,

dhammikaṃ vā assa rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidaheyyāma. Taṃ kissa hetu? Yā hissa bho

kaccāna, pubbe suddoti samaññā, sāssa antarahitā, samaṇotveva saṅkhaṃ gacchatīti.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, yadi evaṃ sante ime cattāro vaṇṇā samasamā honti, no vā,

kathaṃ vā te ettha hotīti?

Addhā kho bho kaccāna, evaṃ sante ime cattāro vaṇṇā samasamā honti, nesaṃ ettha kiñci

nānākaraṃ samanupassāmīti.

Imināpi kho etaṃ mahārāja, pariyāyena veditabbaṃ: yathā ghosoyeveso lokasmiṃ

brāhmaṇāva seṭṭho vaṇṇo, [PTS Page 089] [\q 89/] hīno añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva

sukko vaṇṇo, kaṇho añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva sujjhanti, no abrāhmaṇā. Brāhmaṇāva

brahmuno puttā orasā mukhato jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādāti. [PTS Page

090] [\q 90/]

Evaṃ vutte rājā mādhuro avantiputto āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etadavoca: abhikkantaṃ

bho kaccāna, abhikkantaṃ bho kaccāna, seyyathāpi bho kaccāna, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya

paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ

dhāreyya cakkhumanto rūpāni dakkhintīti. Evamevaṃ bhotā kaccānena anekapariyāyena

dhammo pakāsito, esāhaṃ bhavantaṃ kaccānaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca

bhikkhūsaṅghañca, upāsakaṃ maṃ bhavaṃ kaccāno dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ

gatanti.

Mā kho maṃ tvaṃ mahārāja, saraṇaṃ agamāsi, tameva tvaṃ bhagavantaṃ saraṇaṃ gaccha

yamahaṃ saraṇaṃ gatoti.

Kahaṃ pana bho kaccāna, etarahi so bhagavā viharati arahaṃ sammāsambuddhoti?

Parinibbuto kho mahārāja, etarahi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddhoti.

[BJT Page 478] [\x 478/]

Sace hi mayaṃ bho kaccāna, suṇeyyāma taṃ bhagavantaṃ dasasu yojanesu, dasapi mayaṃ

yojanāni gaccheyyāma taṃ bhagavantaṃ dassanāya arahantaṃ sammāsambuddhaṃ. Sace hi

mayaṃ bho kaccāna, suṇeyyāma taṃ bhagavantaṃ vīsatiyā yojanesu, tiṃsatiyā yojanesu,

cattāḷīsāya yojanesu, paññāsāya yojanesu, paññāsampi mayaṃ yojanāni gaccheyyāma taṃ

bhagavantaṃ dassanāya arahantaṃ sammāsambuddhaṃ yojanasate cepi mayaṃ bho kaccāna,

suṇeyyāma taṃ bhagavantaṃ,yojanasatampi mayaṃ gaccheyyāma taṃ bhagavantaṃ

dassanāya arahantaṃ sammāsambuddhaṃ. Yato ca kho bho kaccāna, parinibbuto so bhagavā,

parinibbutampi mayaṃ taṃ bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca bhikkhusaṅghañca.

Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ kaccāno dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti. [PTS Page

091] [\q 91/]

Madhurasuttaṃ catutthaṃ.

[BJT Page 480] [\x 480/]

2.4.5

Bodhirājakumārasuttaṃ.

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā bhaggesu viharati suṃsumāragire bhesakalāvane

migadāye. Tena kho pana samayena bodhissa rājakumārassa kokanado1 nāma pāsādo

acirakārito hoti anajjhāvuttho2 samaṇena vā brāhmaṇena vā kenaci vā manussabhūtena.

Atha kho bodhi rājakumāro sañjikāputtaṃ māṇavaṃ āmantesi: ehi tvaṃ samma sañjikāputta,

yena bhagavā tenupasaṅkama, upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā

vanda3, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha, bodhi bhante,

rājakumāro bhagavato pāde sirasā vandati, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ

phāsuvihāraṃ pucchatī'ti. Evañca vadehi: 'adhivāsetu kira bhante, bhagavā bodhissa

rājakumārassa svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā'ti evaṃ bhoti kho sañjikāputto

māṇavo bodhissa rājakumārassa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā

bhagavatā saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ

nisīdi, ekamantaṃ nisinno kho sañjikāputto māṇavo bhagavantaṃ etadavoca: bodhi bho

gotama, rājakumāro4 [PTS Page 092] [\q 92/] bhoto gotamassa pāde sirasā vandati,

appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchati evañca vadeti:

adhivāsetu kira bhavaṃ gotamo bodhissa rājakumārassa svātanāya bhattaṃ saddhiṃ

bhikkhusaṅghonāti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.

Atha kho sañjikāputto māṇavo bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā yena bodhi

rājakumāro tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bodhiṃ rājakumāraṃ etadavoca: " avocumhā kho

mayaṃ bhoto vacanena taṃ bhavantaṃ gotamaṃ: bodhi bho gotama, rājakumāro bhoto

gotamassa pāde sirasā vandati, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ

pucchati. Evañca vadeti: 'adhivāsetu kira bhavaṃ gotamo bodhissa rājakumārassa svātanāya

bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā"ti. Adhivutthañca pana samaṇena gotamenāti.

-------------------------

1. Kokanudo-syā 2.Anajjhāvuṭṭho - machasaṃ ,syā 3. Vandāhi-sīmu. 4. Bodhi kho

rājakumāro-sīmu, machasaṃ.

[BJT Page 482] [\x 482/]

Atha kho bodhi rājakumāro tassā rattiyā accayena sake nivesane paṇītaṃ khādanīyaṃ

bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā kokanadañca pāsādaṃ odātehi dussehi santharāpetvā yāva

pacchimā sopāṇakaḷeparā1 sañjikāputtaṃ māṇavaṃ amantesi:'ehi tvaṃ samma sañjikāputta,

yena bhagavā tenupasaṅkama, upasaṅkamitvā bhagavato kālaṃ ārocehi: 'kālo bhante,

niṭṭhitaṃ bhatta'nti. Evaṃ bhoti kho sañjikāputto māṇavo bodhissa rājakumārassa paṭissutvā

yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavato kālaṃ ārocasi: 'kālo bho gotama2,

niṭṭhitaṃ bhattanti.

Atha kho bhagavā pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya yena bodhissa

rājakumārassa nivesanaṃ tenupasaṅkami tena kho pana samayena bodhi rājakumāro

bahidvārakoṭṭhake ṭhito hoti bhagavantaṃ āgamayamāno. Addasā kho bodhi rājakumāro

bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ, disvāna paccuggantvā bhagavantaṃ abhivādetvā

purakkhatvā3 yena kokanado pāsādo tenupasaṅkami.

Atha kho bhagavā pacchimaṃ sopāṇakaḷeparaṃ nissāya aṭṭhāsi. Atha kho bodhi rājakumāro

bhagavantaṃ etadavoca: 'abhirūhatu bhante, bhagavā dussāni, abhirūhatu sugato dusasāni,

yaṃ mamaṃ asasa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā'ti. Evaṃ vutte bhagavā tuṇhī ahosi dutiyampi

kho bodhi rājakumāro bhagavantaṃ etadavoca: 'abhirūhatu bhante, bhagavā dussāni,

abhīrūhatu sugato dussāni, yaṃ mamaṃ assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā'ti. Dutiyampi kho

bhagavā tuṇhī ahosi. Tatiyamipi kho bodhi rājakumāro bhagavantaṃ etadavoca: 'abhirūhatu

bhante, bhagavā dussāni, abhīrūhatu sugato dussāni, yaṃ mamaṃ assa dīgharattaṃ hitāya

sukhāyā'ti.

Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ apalokesi. Atha [PTS Page 093] [\q 93/] kho

āyasmā ānando bodhiṃ rājakumāraṃ etadavoca: 'saṃharatu4 rājakumāra, dussāni. Na kho

bhagavā celapattikaṃ5 akkamissati. Pacchimaṃ janataṃ tathāgato apaloketī'ti.6 Atha kho

bodhi rājakumāro dussāni saṃharāpetvā upari kokanade pāsāde7 āsanāni paññāpesi.

Paññāpesi. Atha kho bhagavā kokanadaṃ pāsādaṃ abhirūhitvā paññatte āsane nisīdi

saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Atha kho bodhi rājakumāro buddhapamukhaṃ bhikkhusaṅgha

paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi, sampavāresi. Atha kho bodhi

rājakumāro bhagavantaṃ bhuttāviṃ oṇītapattapāṇīṃ aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā

ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho bodhi rājakumāro bhagavantaṃ etadavoca:

'mayhaṃ kho bhante, evaṃ hoti, 'na kho sukhena sukhaṃ adhigantabbaṃ, dukkhena kho

sukhaṃ adhigantabba'nti.

-------------------------

1.Sopāṇakaḷevarā-machasaṃ, syā,[PTS 2.] Kālo bhante-sīmu 3. Purakkhitvā-[PTS 4.]

Saṃharantu-[PTS 5.] Telapaṭikaṃ-sīmu, machasaṃ,syā. 6. Anukampatīti-machasaṃ 7.

Kokanadapāsāde-machasaṃ.

[BJT Page 484] [\x 484/]

Mayhamipi kho rājakumāra, pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sate

etadahosi: " na kho sukhena sukhaṃ adhigantabbaṃ, dukkhena kho sukhaṃ adhigantatabba"

nti. So kho ahaṃ rājakumāra, aparena samayena daharo'ca samāno susu kāḷakeso bhadrena

yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā, akāmakānaṃ mātāpitunnaṃ1 assumukhānaṃ

rudantānaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ

pabbajiṃ. So evaṃ pabbajito samāno kiṃkusalagavesī anuttaraṃ santivarapadaṃ

pariyesamāno yena āḷāro kālāmo tenupasaṃkamiṃ, upasaṃkamitvā āḷāraṃ kālāmaṃ

etadavocaṃ: 'icchāmahaṃ āvuso kālāma, imasmiṃ dhammavinaye brahmacariyaṃ caritu'nti.

Evaṃ vutte rājakumāra, āḷāro kālāmo maṃ etadavoca: 'viharatāyasmā, tādiso ayaṃ dhammo,

yattha viññā puriso na cirasse'va sakaṃ ācariyakaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja

vihareyyā"ti. So kho ahaṃ rājakumāra, na cirasse'va khippameva taṃ dhammaṃ pariyāpuṇiṃ.

So kho ahaṃ rājakumāra, [PTS Page 094] [\q 94/] tāvatakeneva oṭṭhappahatamattena

lapitalāpanamattena ñāṇavādañca vadāmi. Theravādañca, 'jānāmi, passāmī'ti ca paṭijānāmi,

ahañce va aññe ca. Tassa mayhaṃ rājakumāra etadahosi: " na kho āḷāro kālāmo imaṃ

dhammaṃ kevalaṃ saddhāmattakena sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmī'ti

pavedeti. Addhā āḷāro kālāmo imaṃ dhammaṃ jānaṃ passaṃ viharati'ti.

Atha khvāhaṃ rājakumāra, yena āḷāro kālāmo tenupasaṃkamiṃ. Upasaṃkamitvā āḷāraṃ

kālāmaṃ etadavocaṃ: " kittāvatā no āvuso kālāma, imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja viharāmī'ti. Pavedesī"ti. Evaṃ vutte rājakumāra, āḷāro kālāmo

ākiñcaññāyatanaṃ pavedesi. Tassa mayhaṃ rājakumāra, etadahosi: " na kho āḷārasseva

kālāmassa atthi saddhā, mayhampatthi saddhā. Na kho āḷārasse'va kālāmassa atthi viriyaṃ,

mayhampatthi viriyaṃ, na kho āḷārasse'va kālāmassa atthi sati, mayhampatthi sati. Na kho

āḷārasseva kālāmassa atthi samādhi, mayhampatthi samādhi. Na kho āḷārasse'va kālāmassa

atthi paññā, mayhampatthi paññā, yannūnāhaṃ yaṃ dhammaṃ āḷāro kālāmo sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja viharāmī'ti pavedeti, tassa dhammassa sacchikiriyāya

padaheyya"nti. So kho ahaṃ rājakumāra, na cirasse'va khippameva taṃ dhammaṃ sayaṃ

abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsiṃ.

Atha khvāhaṃ rājakumāra, yena āḷāro kālāmo tenupasaṃkamiṃ. Upasaṃkamitvā āḷāraṃ

kālāmaṃ etadavocaṃ: "ettāvatā, no āvuso kālāma, imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā

upasampajja viharāmī'ti pavedesī"ti. Ettāvatā kho ahaṃ āvuso imaṃ dhammaṃ sayaṃ

abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedemī'ti. Ahampi kho āvuso ettāvatā imaṃ dhammaṃ

sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmī'ti.

--------------------------

1.Mātāpitūnaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 486] [\x 486/]

Lābhā no āvuso, suladdhaṃ no āvuso, ye mayaṃ āyasmantaṃ tādisaṃ sabrahmacāriṃ

passāma. Iti yāhaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedemi, taṃ tvaṃ

dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi. Taṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ

abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi. Yaṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā

upasampajja viharasi. Tamahaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja

pavedemi. Iti yāhaṃ dhammaṃ jānāmi. Taṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi. Yaṃ tvaṃ dhammaṃ

jānāsi. Tamahaṃ dhammaṃ jānāmi. Iti yādiso ahaṃ, tādiso tvaṃ yādiso tvaṃ, tādiso ahaṃ.

Ehidāni āvuso ubho'va santā imaṃ gaṇaṃ pariharāmā'ti. Iti kho rājakumāra āḷāro kālāmo

ācariyo me samāno antevāsiṃ maṃ samānaṃ attano.1 Samasamaṃ ṭhapesi, uḷārāya ca maṃ

pūjāya pūjesi. Tassa mayhaṃ rājakumāra, etadahosi: " nāyaṃ dhamamo nibbidāya na virāgāya

na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati.

Yāvadeva ākiñcaññāyatanūpapattiyā"ti. So kho ahaṃ rājakumāra, taṃ dhammaṃ analaṃ

karitvā tasmā dhammā nibbijja apakkamiṃ.

So kho ahaṃ rājakumāra, kiṃkusalagavesī anuttaraṃ santivarapadaṃ pariyesamāno yena

uddako2 rāmaputto tenupasaṃkamiṃ. Upasaṃkamitvā uddakaṃ rāmaputtaṃ etadavocaṃ:

"icchāmahaṃ āvuso rāma3 imasmiṃ dhammavinaye brahmacariyaṃ caritu"nti. Evaṃ vutte

rājakumāra, uddako rāmaputto maṃ etadavoca: " viharatāyasmā, tādiso ayaṃ dhammo,

yattha viññū puriso na cirasse'va sakaṃ ācariyakaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja

vihareyyā"ti so kho ahaṃ rājakumāra. Na cirasse'va khippameva taṃ dhammaṃ pariyāpuṇiṃ.

So kho ahaṃ rājakumāra, tāvatakeneva oṭṭhappahatamattena lapitalāpanamattena

ñāṇavādañca vadāmi. Theravādañca, 'jānāmi passāmī'ti ca paṭijānāmi ahañceva aññe ca.

Tassa mayhaṃ rājakumāra, etadahosi: " na kho rāmo imaṃ dhammaṃ kevalaṃ

saddhāmattakena 'sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmī'ti pavedesi. Addhā

rāmo imaṃ dhammaṃ jānaṃ passaṃ vihāsī"ti.

Atha khvāhaṃ rājakumāra, yena uddako rāmaputto tenupasaṃkamiṃ, upasaṃkamitvā

uddakaṃ rāmaputtaṃ etadavocaṃ: "kittāvatā no āvuso rāma4 imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja viharāmī'ti pavedesī"ti. Evaṃ vutte rājakumāra, uddako rāmaputto

nevasaññā nāsaññāyatanaṃ pavedesi. Tassa mayhaṃ rājakumāra etadahosi: " na kho

rāmasse'va ahosi saddhā, mayhampatthi saddhā. Na kho rāmasse'va ahosi viriyaṃ,

mayhampatthi viriyaṃ. Na kho rāmasse'va ahosi sati, mayhampatthi sati. Na kho rāmasse'va

ahosi samādhi, mayhampatthi samādhi. Na kho rāmasse'va ahosi paññā, mayhampatthi

paññā. Yannūnāhaṃ yaṃ dhammaṃ rāmo 'sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja

viharāmī'ti pavedesi. Tassa dhammassa sacchikiriyāya padaheyya"nti. So kho ahaṃ

rājakumāra, na cirasse'va khippameva taṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vihāsiṃ.

-------------------------

1.Attanā-machasaṃ 2.Udako-machasaṃ 3.Āvuse-machasaṃ 4 rāmo-machasaṃ.

[BJT Page 488] [\x 488/]

Atha khvāhaṃ rājakumāra, yena uddako rāmaputto tenupasaṃkami, usaṃkamitvā uddakaṃ

rāmaputtaṃ etadavocaṃ: 'ettāvatā no āvuso rāma1 imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja pavedesī"ti. Ettāvatā kho ahaṃ āvuso imaṃ dhammaṃ sayaṃ

abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedemi'ti2. 'Ahampi kho avuso ettāvatā imaṃ dhammaṃ

sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmī'ti. Lābhā no āvuso, suladdhaṃ no āvuso,

ye mayaṃ āyasmantaṃ tādisaṃ sabrahmacāriṃ passāma, iti yaṃ dhammaṃ rāmo sayaṃ

abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesi, taṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā

upasampajja viharasi. Yaṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi,

taṃ dhammaṃ rāmo aññāsi, taṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi. Yaṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi, taṃ

dhammaṃ rāmo aññāsi, taṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi. Yaṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi, taṃ dhammaṃ

rāmo aññāsi. Iti yādiso rāmo ahosi, tādiso tvaṃ, yādiso tvaṃ tādiso rāmo ahosi. Ehidāni

āvuso tvaṃ imaṃ gaṇaṃ pariharā'ti. Iti kho rājakumāra uddako rāmaputto sabrahmacārī me

samāno ācariyaṭṭhāne ca3 maṃ ṭhapesi. Uḷārāya ca maṃ pūjāya pūjesi. Tassa mayhaṃ

rājakumāra, etadahosi: " nāyaṃ dhammo nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya

na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati, yāvadeva

nevasaññānāsaññāyatanūpapattiyā'ti. So kho ahaṃ rājakumāra, taṃ dhammaṃ analaṃ karitvā

tasmā dhammā nibbijja apakkamiṃ.

So kho ahaṃ rājakumāra, kiṃ kusalagavesī anuttaraṃ santivarapadaṃ pariyesamāno

magadhesu anupubbena cārikaṃ caramāno yena uruvelā senānigamo tadavasariṃ.

Tatthaddasaṃ ramaṇiyaṃ bhūmibhāgaṃ pāsādikañca vanasaṇḍaṃ nadīñca sandantiṃ,

setakaṃ supatitthaṃ ramaṇīyaṃ, samantā ca gocaragāmaṃ. Tassa mayhaṃ rājakumāra,

etadahosi: " ramaṇīyo vata bhūmibhāgo, pāsādiko ca vanasaṇḍo nadī ca sandati. Setakā

supatitthā ramaṇīyā, samantā ca gocaragāmo. Alaṃ vatidaṃ kulaputtassa padhānatthikassa

padhānāyā"ti. So kho ahaṃ rājakumāra, tatthe'va nisīdiṃ alamidaṃ padhānāyā'ti.

Apissu maṃ rājakumāra, tisso upamāyo paṭibhaṃsu. Anacchariyā pubbe assutapubbā: "

seyyathāpi rājakumāra,allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ4 udake nikkhittaṃ, atha puriso āgaccheyya

uttarāraṇiṃ ādāya 'aggiṃ abhinibbattessāmi, tejo pātukarissāmī'ti. Taṃ kiṃ maññasi

rājakumāra, apinu so puriso amuṃ allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ4 udake nikkhittaṃ uttarāraṇiṃ

ādāya abhimanthento5 aggiṃ abhinibbatteyya, tejo pātukareyyā'ti. No hidaṃ 6 bhante. Taṃ

kissa hetu? Aduṃ hi bhante7 allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ4 tañca pana udake nikkhittaṃ,

yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assā'ti. Evameva kho rājakumāra

yehi keci8 samaṇā vā brāhmaṇā vā kāyena ceva cittena ca kāmehi9 avupakaṭṭhā viharanti.

Yo ca nesaṃ kāmesu kāmacchando kāmasineho10 kāmamucchā kāmapipāsā kāmapariḷāho,

so ca ajjhattaṃ na suppahīno heti. Na

--------------------------

1. Rāmo-machasaṃ 2.Pavedesī'ti- machasaṃ 3. Ācariyaṭṭhāne-macasaṃ 4. Sassinehaṃ-sīmu.

5. Abhimatthanto-syā 6. No hetaṃ-sīmu. 7. Bho gotama-sīmu. 8. Yekeci-sīmu. 9. Kāyena

ceva kāmehi-syā. 10.Kāmasneho-machasaṃ

[BJT Page 490] [\x 490/]

Suppaṭippassaddho. Opakkamikā cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā dukkhā tippā1 kaṭukā

vedanā vediyanti. Abhabbā ca te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. No cepi te

bhonto samaṇabrāhmaṇā opakkamikā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyanti. Abhabbā'va

te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. Ayaṃ kho maṃ rājakumāra, paṭhamā upamā

paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā.

Aparā'pi kho maṃ rājakumāra, dutiyā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā.

Seyyathā'pi rājakumāra, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ ārakā udakā thale nikkhittaṃ, atha puriso

āgaccheyya uttarāraṇiṃ ādāya aggiṃ abhinibbattessāmi2 tejo pātukarissāmī'ti. Taṃ kiṃ

maññasi rājakumāra, apinu so puriso amuṃ allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ ārakā udakā thale

nikkhittaṃ uttarāraṇiṃ ādāya abhimanthento aggiṃ abhinibbatteyya, tejo pātukareyyā'ti? No

hidaṃ bhante, taṃ kissa hetu? Aduṃ hi bhante allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ kiñcā'pi ārakā udakā

thale nikkhittaṃ yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assā'ti. Evameva

kho rājakumāra, yehi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kāyena kho kāmehi vūpakaṭṭhā

viharanti, yo ca tesaṃ kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapipāsā

kāmapariḷāho so ca ajjhattaṃ na suppahīno3 hoti na suppaṭippassaddho4 opakkamikā ce'pi

te bhonto samaṇabrāhmaṇā dukkhā tippā1 kharā kaṭukā vedanā vediyanti5 abhabbā'va te

ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya, no ce'pi te bhonto samaṇabrāhmaṇā

opakkamikā dukkhā tippā kharā kaṭukā vedanā vediyanti. Abhabbā'va te ñāṇāya dassanāya

anuttarāya sambodhāya. Ayaṃ kho maṃ rājakumāra, dutiyā upamā paṭibhāsi anacchariyā

pubbe assutapubbā.

Aparā pi kho maṃ rājakumāra, tatiyā upamā paṭibhāsi. Anacchariyā pubbe assutapubbā.

Seyyathā'pi rājakumāra, sukkhaṃ kaṭṭhaṃ kolāpaṃ ārakā udakā thale nikkhittaṃ. Atha

puriso āgaccheyya uttarāraṇiṃ ādāya " aggiṃ abhinibbattessomi tejo pātukarissāmī" ti. Taṃ

kiṃ maññasi rajakumāra,api nu so puriso amuṃ sukkhaṃ kaṭṭhaṃ kolāpaṃ ārakā udakā thale

nikkhittaṃ uttarāraṇiṃ ādāya abhimanthento aggiṃ abhinibbatteyya, tejo pātu kareyyāti.

Evambhante, taṃ kissa hetu, aduṃ hi bhante sukkhaṃ kaṭṭhaṃ kolāpaṃ, tañca pana ārakā

udakā thale nikkhittanti. Evameva kho rājakumāra,ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā

kāyena ceva cittena ca6 kāmehi vūpakaṭṭhā viharanti. Yo ca nesaṃ kāmesu kāmacchando

kāmasneho kāmamucchā kāmapipāsā kāmapariḷāho, so ca ajjhattaṃ suppahīno hoti

suppaṭippassaddho opakkamikā ce'pi te bhonto samaṇabrāhmaṇā dukkhā tippā kharā

kaṭukā vedanā vediyanti, bhabbā'va te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. No cepi

te bhonto samaṇabrāhmaṇā opakkamikā dukkhā tippā kharā kaṭukā vedanā vediyanti

bhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. Ayaṃ kho maṃ rājakumāra, tatiyā

upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā. Imā kho maṃ rājakumāra,tisso upamā

paṭibhaṃsu anacchariyā pubbe assutapubbā.

--------------------------

1. Tibbā-machasaṃ 2.Aggi nibbattessāmi-machasaṃ 3. Supahīno-machasaṃ 4.

Supaṭippassaddho-machasaṃ. 5. Vedayanti-machasaṃ 6. Kāyena ceva-syā.

[BJT Page 492] [\x 492/]

Tassa mayhaṃ rājakumāra etadahosi: " yannūnāhaṃ dantehi dantamādhāya jivhāya tāluṃ

āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇheyyaṃ abhinippīḷeyyaṃ abhisantāpeyya"nti. So kho ahaṃ

rājakumāra, dantehidantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhāmi

abhinippīḷemi abhisantāpemi. Tassa mayhaṃ rājakumāra, dantebhidantamādhāya jivhāya

tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhayato abhinippīḷayato abhisantāpayato kacchehi sedā

muccanti. Seyyathā'pi rājakumāra, balavā puriso dubbalataraṃ purisaṃ sīse vā gahetvā

khandhe vā gahetvā abhiniggaṇheyya abhinippīḷeyya abhisantāpeyya, evameva kho me

rājakumāra, dantehidantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhayato

abhinippīḷayato abhisantāpayato kacchehi sedā muccanti. Āraddhaṃ kho pana me

rājakumāra, viriyaṃ hoti asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati apammuṭṭhā1, sāraddho ca pana me kāyo

hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato.

Tassa mayhaṃ rājakumāra, etadahosi: " yannūnāhaṃ appāṇakaṃ jhānaṃ2 jhāyeyya"nti, yo

kho ahaṃ rājakumāra, mukhato ca nāsato ca assāsapassāse uparundhiṃ,tassa mayhaṃ

rājakumāra, mukhato ca nāsato ca assāsapassāsesu uparuddhesu kaṇṇasotehi vātānaṃ

nikkhamantānaṃ adhimatto saddo hoti. Seyyathā'pi nāma kammāragaggariyā dhamamānāya

adhimatto saddo hoti evameva kho rājakumāra, mukhato ca nāsato ca assāsapassāsesu

uparuddhesu kaṇṇasotehi vātānaṃ nikkhamantānaṃ adhimatto saddo hoti. Āraddhaṃ kho

pana me rājakumāra, viriyaṃ hoti asallīnaṃ upaṭṭhitā sati apammuṭṭhā sāraddho ca pana

me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato.

Tassa mayhaṃ rājakumāra, etadahosi: " yannūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya"nti. So

kho ahaṃ rājakumāra, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa

mayhaṃ rājakumāra, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu

adhimattā vātā muddhānaṃ3 ūhananti4 seyyathā'pi rājakumāra, balavā puriso tiṇhena

sikharena muddhānaṃ3 abhimantheyya, evameva kho me rājakumāra mukhato ca nāsato ca

kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā vātā muddhānaṃ ūhananti. Āraddhaṃ

kho pana me rājakumāra viriyaṃ hoti asallīnaṃ upaṭṭhitā sati apammūṭṭhā sāraddho ca

pana me kāyo hoti appaṭippassaddho tene'va dukkhappadhānena padhābhitunnassa sato.

-------------------------

1.Asammuṭṭhā- machasaṃ, appammuṭṭhā-syā 2. Appāṇaṃyeva jhānaṃ-machasaṃ

3.Muddhati-machasaṃ, 4. Ohananti-syā.

[BJT Page 494] [\x 494/]

Tassa mayhaṃ rājakumāra, etadahosi: " yannūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya"nti. So

kho ahaṃ rājakumāra, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa

mayhaṃ rājakumāra, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu

adhimattā sīse sīsavedanā honti. Seyyathā'pi rājakumāra, balavā puriso daḷhena

varattakabandhena1 sīse sīsavedhaṃ dadeyya, evameva kho rājakumāra mukhato ca nāsato

ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā sīse sīsavedanā honti. Āraddhaṃ

kho pana me rājakumāra viriyaṃ hoti asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati apammuṭṭhā, sāraddho ca

pana me kāyo hoti appaṭippassaddho tene'va dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato.

.1

Tassa mayhaṃ rājakumāra, etadahosi: " yannūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya"nti. So

kho ahaṃ rājakumāra, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa

mayhaṃ rājakumāra, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu

adhimattā vātā kucchiṃ parikantanti. Seyyathā'pi rājakumāra,dakkho goghātako vā

goghātakantevāsi vā tiṇhena govikantanena kucchiṃ parikanteyya evameva kho rājakumāra

mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā sīse sīsavedanā

honti. Āraddhaṃ kho pana me rājakumāra viriyaṃ hoti asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati

apammuṭṭhā, sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho tene'va

dukkhappadhānena nena padhānābhitunnassa sato.

Tassa mayhaṃ rājakumāra, etadahosi: " yannūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya"nti. So

kho ahaṃ rājakumāra, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa

mayhaṃ rājakumāra, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu

adhimatto kāyasmiṃ ḍāho hoti. Seyyathā'pi rājakumāra, dve balavanto purisā dubbalataraṃ

purisaṃ nānā bāhāsu gahetvā aṅgārakāsuyā santāpeyyuṃ, samparitāpeyyuṃ.Evameva kho me

rāja kumāra, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimatto

kāyasmiṃ ḍāho hoti. Āraddhaṃ kho pana me rājakumāra viriyaṃ hoti asallīnaṃ, upaṭṭhitā

sati apammuṭṭhā, sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho tene'va

dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato.

Apissu maṃ rājakumāra, devatā disvā evamāhaṃsu: " kālakato2 samaṇo gotamo" ti ekaccā

devatā evamāhaṃsu: " na kālakato2 samaṇo gotamo apica kālaṃkarotī"ti. Ekaccā devatā

evamāhaṃsu: " na kālakato2 samaṇo gotamo na'pi kālaṃ karoti, arahaṃ samaṇo gotamo,

vihāro'tveveso3 arahato evarūpo hotī'ti.

-------------------------

1. Varattakkhaṇḍena-machasaṃ. Varattakkhandhena-syā 2. Kālaṃkato-machasaṃ 3.

Vihāro'tvevaso-machasaṃ,syā.

[BJT Page 496] [\x 496/]

Tassa mayhaṃ rājakumāra, etadahosi: " yannūnāhaṃ sabbaso āhārūpacchedāya

paṭipajjeyya"nti. Atha kho maṃ rājakumāra, devatā upasaṅkamitvā etadavocuṃ: " mā kho

tvaṃ mārisa sabbaso āhārūpacchedāya paṭipajji, sace kho tvaṃ mārisa sabbaso

āhārūpacchedāya paṭipajjissasi, tassa te mayaṃ dibbaṃ ojaṃ lomakupehi ajjhoharissāma1 tāya

tvaṃ yāpessasī"ti tassa mayhaṃ rājakumāra, etadahosi: " ahañceva kho pana sabbaso

ajaddhukaṃ2 paṭijāneyyaṃ imā ca me devatā dibbaṃ ojaṃ lomakūpehi ajjhohareyyuṃ3 tāya

cāhaṃ yāpeyyaṃ, taṃ mamāssa musā"ti. So kho ahaṃ rājakumāra, tā devatā paccācikkhāmi

halanti vadāmi.

Tassa mayhaṃ rājakumāra, etadahosi: " yannūnāhaṃ thokaṃ thokaṃ āhāraṃ āhāreyyaṃ

pasataṃ pasataṃ, yadi vā muggayūsaṃ yadi vā kulatthayūsaṃ, yadi vā kalāyayūsaṃ yadi vā

hareṇukayūsanti, so kho ahaṃ rājakumāra thokaṃ thokaṃ āhāraṃ āhāresiṃ pasataṃ

pasataṃ,yadi vā muggayūsaṃ yadi vā kulatthayūsaṃ yadi vā kalāyayūsaṃ yadi vā

hareṇukayūsaṃ. Tassa mayhaṃ rājakumāra, thokaṃ thokaṃ āhāraṃ āhārayato pasataṃ

pasataṃ, yadi vā muggayūsaṃ yadi vā kulatthayūsaṃ yadi vā kalāyayusaṃ yadi vā

hareṇukayūsaṃ, adhimattakasīmānaṃ patto kāyo hoti seyyathā'pi nāma āsītikapabbāni vā

kākapabbāni vā. Evamevassu me aṅgapaccaṅgāni bhavanti tāyevappāhāratāya. Seyyathā'pi

nāma oṭṭhapadaṃ evamevassu me ānisadaṃ hoti tāyevappāhāratāya. Seyyathā'pi nāma

vaṭṭanāvalī evamevassu me piṭṭhikaṇṭako unnatāvanato hoti tāyevappāhāratāya.

Seyyathā'pi nāma jarasālāya gopānasiyo oluggaviluggā bhavanti evamevassu me phāsuliyo

oluggaviluggā bhavanti tāyevappāhāratāya. Seyyathā'pi nāma gambhīre udapāne

udakatārakā gambhīragatā okkhāyikā dissanti, evamevassu me akkhikūpesu akkhitārakā

gambhīragatā okkhāyikā dissanti tāyevappāhāratāya. Seyyathā'pi nāma tittikālābu

āmakacchinno vātātapena samphuṭito hoti sammilāto evamevassu me sīsacchavi

samaphuṭitā hoti sammilātā tāyevappahāratāya. So kho ahaṃ rājakumāra, 'udaracchaviṃ

parāmasissā'mīti piṭṭhikaṇṭakaṃ yeva parigaṇhāmi. Piṭṭhikaṇṭakaṃ parāmasissāmī'ti

udaracchaviṃyeva parigaṇhāmi. Yāvassu me rājakumāra, udaracchavi piṭṭhikaṇṭakaṃ

allīnā hoti tāyevappāhāratāya. So kho ahaṃ rājakumāra, 'vaccaṃ vā muttaṃ vā karissāmī'ti,

tatthe'va avakujjo papatāmi tāyevappāhāratāya. So kho ahaṃ rājakumāra, imameva kāyaṃ

assāsento pāṇinā gattāni anumajjāmi. Tassa mayhaṃ rājakumāra, pāṇinā gattāni anumajjato

pūtimūlāni lomāni kāyasmā papatanti tāyevappāhāratāya. Apissu maṃ rājakumāra, manussā

disvā evamāhaṃsu: 'kāḷo samaṇo gotamo'ti ekacce manussā evamāhaṃsu: 'na kāḷo samaṇo

gotamo sāmo samaṇo gotamo'ti. Ekacce manussā evamāhaṃsu: " na kāḷo samaṇo gotamo

na'pi sāmo, maṅguracchavi samaṇo gotamo'ti. Yāvassu me rājakumāra, tāva parisuddho

chavivaṇṇo pariyodāto,upahato hoti tāyevappāhāratāya.

--------------------------

1. Ajjhohāressāma-machasaṃ 2. Ajajjitaṃ-machasaṃ 3. Ajjhohāreyyaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 498] [\x 498/]

Tassa mayhaṃ rājakumāra etadahosi: " ye kho keci atīta maddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā

vā opakkamikā dukkhā tippā1 kaṭukā vedanā vediyiṃsu, etāvaparamaṃ nayito bhiyyo. Ye'pi

hi keci anāgatamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā opakkamikā dukkhā tippā kaṭukā

vedanā vediyissanti, etāvaparamaṃ nayito bhiyyo. Ye'pi hi keci etarahi samaṇā vā

brāhmaṇā vā opakkamikā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyanti, etāva paramaṃ nayito

bhiyyo. Na kho panā'haṃ imāya kaṭukāya dukkarakārikāya adhigacchāmi

uttarīmanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ. Siyā nukho añño maggo bodhāyā'ti?

Tassa mayhaṃ rājakumāra, etadahosi: " abhijānāmi,kho panā'haṃ pitu sakkassa kammante

sītāya jambucchāyāya nisinno vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ

savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharitā. Siyā nu kho eso

maggo bodhāyā'ti? Tassa mayhaṃ rājakumāra, satānusārī viññāṇaṃ ahosi: " eso'va maggo

bodhāyā"ti. Tassa mayhaṃ rājakumāra, etadahosi: "kinnu kho ahaṃ tassa sukhassa bhāyāmi,

yaṃ taṃ sukhaṃ aññatre'va kāmehi aññatra akusalehī dhammehi"ti. Tassa mayhaṃ

rājakumāra, etadahosi: " na kho ahaṃ tassa sukhassa bhāyāmi, yaṃ taṃ sukhaṃ aññatre'va

kāmehi aññatra akusalehi dhammehi"ti.

Tassa mayhaṃ rājakumāra, etadahosi: "na kho taṃ sukaraṃ sukhaṃ adigantuṃ evaṃ

adhimattakasīmānaṃ pattakāyena. Yannūnāhaṃ oḷārikaṃ āhāraṃ āhāreyyaṃ

odanakummāsanti. Yo kho ahaṃ rājakumāra,oḷārikaṃ āhāraṃ āhāresiṃ odanakummāsaṃ tena

kho pana maṃ rājakumāra, samayena pañcavaggiyā bhikkhū paccupaṭṭhitā honti: " yaṃ kho

samaṇo gotamo dhammaṃ adhigamissati taṃ no ārocessatī"ti. Yato kho ahaṃ rājakumāra,

oḷārikaṃ āhāraṃ āhāresiṃ odanakummāsaṃ. Atha me te pañcavaggiyā bhikkhū nibbijja

pakkamiṃsu " bāhuliko2 samaṇo gotamo padhānavibbhanto āvatto bāhullāyā"ti.

So kho ahaṃ rājakumāra, oḷārikaṃ āhāraṃ āhāretvā balaṃ gahetvā vivicceva kāmehi vivicca

akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ

upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso

ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃjhānaṃ upasampajja

viharati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati. Sato ca sampajāno sukhañca kāyena

paṭisaṃvedeti. Yantaṃ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti taṃ tatiyaṃjhānaṃ

upasampajja viharati. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā, pubbeva

somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā1 adukkhaṃ asukhaṃ2 upekkhāsatipārisuddhiṃ

catutthaṃ jhānaṃ3 upasampajja vihāsiṃ.

So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatupakkilese mudubhūte

kammaniye ṭhite āneñjappatte4 pubbe nivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So

anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi, seyyathīdaṃ: ekampi jātiṃ dvepi jātiyo, tissopi jātiyo

catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsatimpi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattārīsamipi

jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi

saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe amutrāsiṃ evannāmo

evaṅgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedi evamāyupariyanto. So tato

cuto amutra udapādiṃ5 tatrāpāsiṃ evannāmo evaṅgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro

evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedi evamāyupariyanto. So tato cuto idhūpapanno'ti. Iti sākāraṃ

sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi. Ayaṃ kho me rājakumāra, rattiyā

paṭhame yāme paṭhamā vijjā adhigatā avijjā vihatā, vijjā uppannā, tamo vihato, āloko

uppanno, yathā taṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato.

--------------------------

1. Tibbā-machasaṃ. 2.Bāhulliko-machasaṃ,syā 3. Seyyathīdaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 500] [\x 500/]

So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte

kammaniye ṭhite āneñjappatte4 sattānaṃ cūtupapātañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So dibbena

cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne, hine

paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. Ime vata

bhonte sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena

samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchadiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa

bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā, ime vā pana bhonto

sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā

ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā

parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā'ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena

atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe

dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāmi. Ayaṃ kho me rājakumāra,

rattiyā majjhime yāme dutiyā vijjā adhigatā avijjā vihatā, vijjā uppannā, tamo vihato, āloko

uppanno, yathā taṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato.

So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mūdubhūte

kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ so 'idaṃ

dukkha'nti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ.

Ayaṃ dakkhanirodhoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ. 'Ime āsavā'ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ

'ayaṃ āsava samudayoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ. Ayaṃ āsava nirodhoti yathābhūtaṃ

abbhaññāsiṃ. Tassa me evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavā'pi cittaṃ vimuccittha,

bhavāsavā'pi cittaṃ vimuccittha, avijjāsavā'pi cittaṃ vimuccittha. Vimuttasmiṃ vimuttamiti

ñāṇaṃ ahosi. Khiṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇiyaṃ nāparaṃ itthattāya'ti

abbhaññāsiṃ. Ayaṃ kho me rājakumāra, rattiyā pacchime yāme tatiyā vijjā adhigatā, avijjā

vihatā, vijjā uppannā, tamo vihato, āloko uppanno,yathā taṃ appamattassa ātāpino

pahitattassa viharato.

Tassa mayhaṃ rājakumāra , etadahosi: " adhigato kho myāyaṃ dhammo gamhīro duddaso

duranubodho santo paṇito atakkāvacaro nipuṇo paṇḍitavedanīyo, ālayarāmā kho panā'yaṃ

pajā ālayaratā ālayasammuditā, ālayarāmāya kho pana pajāya ālaratāya ālayasammuditāya

duddasaṃ idaṃ ṭhānaṃ yadidaṃ idappaccayatā paṭiccasamuppādo, idampi kho ṭhānaṃ

duddasaṃ yadidaṃ sabbasaṃkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo

nirodho nibbānaṃ. Ahañce'va kho pana dhammaṃ deseyyaṃ pare ca me na ājāneyyuṃ, so

mamassa kilamatho, sā mamassa vihesā"ti. Apissu maṃ rājakumāra, imā anacchāriyā gāthā1

paṭibhaṃsu pubbe assutapubbā.

" Kicchena me adhigataṃ halaṃ dāni pakāsituṃ

Rāgadosaparetehi nā'yaṃ dhammo susambudho

Paṭisotagāmiṃ nipuṇaṃ gambhīraṃ duddasaṃ aṇuṃ

Rāgarattā na dakkhinti2 tamokkhandhena āvaṭā3" ti.

Itiha me rājakumāra, paṭisaṃcikkhato appossukkatāya cittaṃ namati no dhammadesanāya.

-------------------------

1.Gāthāyo-machasaṃ 2. Dakkhanti-machasaṃ,syā 3. Tamokhandhena āvuṭā-machasaṃ,

tamokkhandhena āvutā-syā.

[BJT Page 502] [\x 502/]

Atha kho rājakumāra, brahmuṇo sahampatissa mama cetasā cetoparivitakkamaññāya

etadahosi. " Nassati vata bho loko, vinassati vata bho loko, yatra hi nāma tathāgatassa

arahato sammāsambuddhassa appossukkatāya cittaṃ namati no dhammadesanāyā"ti. Atha

kho rājakumāra, brahmā sahampati seyyathā'pi nāma balavā puriso sammiñjitaṃ1 vā bāhaṃ

pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ sammiñjeyya2, evameva brahmaloke antarahito mama purato

pāturahosi, atha kho rājakumāra, brahmā sahampati ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yenā'haṃ

tenañjaliṃ paṇāmetvā maṃ etadavoca: desetu bhante bhagavā dhammaṃ,desetu sugato

dhammaṃ, santi sattā apparajakkhajātikā assavaṇatā dhammassa parihāyanti. Bhavissanti

dhammassa aññātāro"ti. Idamavoca rājakumāra, brahmā sahampati. Idaṃ vatvā athāparaṃ

etadavoca:

"Pāturahosi magadhesu pubbe dhammo asuddho samalehi cintito

Avāpuretaṃ3 amatassa dvāraṃ suṇantu dhammaṃ vimalenānubuddhaṃ.

Sele yathā pabbatamuddhaniṭṭhito

Yathā'pi passe janataṃ samantato

Tathūpamaṃ dhammamayaṃ sumedha

Pāsādamāruyha samantacakkhu

Sokāvatiṇṇaṃ4 janatamapetasoko

Avekkhassu jātijarābhibhūtaṃ

Uṭṭhehi vīra vijitasaṅgāma

Satthavāha anaṇa5 vicara loke

Desassu6 bhagavā dhammaṃ

Aññātāro bhavissantī"ti.

Atha khvāhaṃ rājakumāra, brahmuno ca ajjhesanaṃ viditvā sattesu ca kāruññataṃ paṭicca

buddhacakkhunā lokaṃ olokesiṃ. Addasaṃ kho ahaṃ rājakumāra, buddhacakkhunā lokaṃ

volokento satte apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre suviññāpaye7

appekacce paralokavajjabhayadassāvino8 viharante. Seyyathā'pi nāma uppaliniyaṃ vā

paduminiyaṃ vā puṇḍarīkiniyaṃ vā appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni

vā udake jātāni udake saṃvaddhāni udakānuggatāni anto nimuggaposinī9 appekaccāni

uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake

jātāni udake saṃvaddhāni udakā accuggamma tiṭṭhanti anupalittāni udakena, evameva kho

ahaṃ

--------------------------

1. Samiñjitaṃ-machasaṃ 2.Samiñjeyya-machasaṃ 3. Apāpuretaṃ-machasaṃ,syā

4.Sokāvakiṇṇaṃ-syā 5. Aṇṇa-machasaṃ 6. Desetu-syā 7. Svākāre dvākāre suviññāpaye

duviññāpaye-machasaṃ,syā 8. Bhayadassāvine-syā. 9. Positāni-syā

[BJT Page 504] [\x 504/]

Rājakumāra, buddhacakkhunā lokaṃ volokento addasaṃ satte apparajakkhe mahārajakkhe

tikkhindriye mudindriye svākāre suviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvino

viharante, atha khvāhaṃ rājakumāra, brahmānaṃ sahampatiṃ gāthāya paccabhāsiṃ:

"Apārutā tesaṃ amatassa dvārā

Ye sotavanto pamuñcantu saddhaṃ

Vihiṃsasaññi paguṇaṃ na bhāsiṃ

Dhammaṃ panetaṃ manujesu brahme"ti.

Atha kho rājakumāra, brahmā sahampati " katāvakāso khomhi bhagavatā

dhammadesanāyā"ti maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyi.

Tassa mayhaṃ rājakumāra, etadahosi: " kassa nu kho ahaṃ paṭhamaṃ dhammaṃ deseyyaṃ,

ko imaṃ dhammaṃ khippameva ājānissatī"ti. Tassa mayhaṃ rājakumāra, etadahosi: " ayaṃ

kho āḷāro kālāmo paṇḍito byatto medhāvi dīgharattaṃ apparajakkhajātiko, yannūnā"haṃ

āḷārassa kālāmassa paṭhamaṃ dhammaṃ deseyyaṃ, so imaṃ dhammaṃ khippameva

ājānissatī"ti. Atha kho maṃ rājakumāra, devatā upasaṅkamitvā etadavoca: " sattāhakālakato1

bhante, āḷāro kālāmo"ti ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi: " sattāhakālakato āḷāro

kālāmo"ti. Tassa mayhaṃ rājakumāra, etadahosi: " mahājāniyo kho āḷāro kālāmo, sace hi so

imaṃ dhammaṃ suṇeyya, khippameva ājāneyyā"ti.

Tassa mayhaṃ rājakumāra, etadahosi: " kassa nu kho ahaṃ paṭhamaṃ dhammaṃ deseyyaṃ,

ko imaṃ dhammaṃ khippameva ājānissatī"ti. Tassa mayhaṃ rājakumāra, etadahosi: " ayaṃ

kho uddako2 rāmaputto paṇḍito byatto medhāvi dīgharattaṃ apparajakkhajātiko,

yannūnāhaṃ uddakassa rāmaputtassa paṭhamaṃ dhammaṃ deseyyaṃ, so imaṃ dhammaṃ

khippameva ājānissatī"ti. Atha kho maṃ rājakumāra, devatā upasaṅkamitvā etadavoca: "

abhidosakālakato1 bhante, uddako rāmaputto"ti tassa mayhaṃ rājakumāra etadahosi: "

mahājāniyo kho uddako rāmaputto, sace hi so imaṃ dhammaṃ suṇeyya, khippameva

ājāneyyā"ti.

Tassa mayhaṃ rājakumāra, etadahosi: " kassa nu kho ahaṃ paṭhamaṃ dhammaṃ deseyyaṃ,

ko imaṃ dhammaṃ khippameva ājānissatī"ti tassa mayhaṃ rājakumāra, etadahosi: "

bahukārā kho me pañcavaggiyā bhikkhu ye maṃ padhānapahitattaṃ upaṭṭhahiṃsu

yannūnāhaṃ pañcavaggiyānaṃ bhikkhūnaṃ paṭhamaṃ dhammaṃ deseyya"nti. Tassa mayhaṃ

rājakumāra, etadahosi: " kahannū kho etarahi pañcavaggiyā bhikkhū viharantī"ti. Addasaṃ

kho ahaṃ rājakumāra, dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta mānusakena pañcavaggiye

bhikkhū bārāṇasiyaṃ viharante isipatane migadāye. Atha khvāhaṃ rājakumāra, uruvelāyaṃ

yathābhirantaṃ viharitvā yena bārāṇasī tena cārikaṃ pakkāmiṃ. Addasā kho maṃ

rājakumāra,

--------------------------

1.Kālaṃkato-machasaṃ 2. Udako-machasaṃ.

[BJT Page 506] [\x 506/]

Upako ājīvako antarā ca gayaṃ antarā ca bodhiṃ addhānamaggapaṭipannaṃ. Disvāna maṃ

etadavoca: "vippasannāni kho te āvuso indriyāni, parisuddho chavivaṇṇo pariyodāto, kaṃsi

tvaṃ avuso uddissa pabbajito, ko vā te satthā, kassa vā tvaṃ dhammaṃ rocesī"ti. Evaṃ vutte

ahaṃ rājakumāra, upakaṃ ājivakaṃ gāthāhi ajjhabhāsiṃ:

"Sabbābhibhū sabbavidūhamasmi

Sabbesu dhammesu anūpalitto

Sabbañjaho taṇhakkhayo vimutto

Sayaṃ abhiññāya kamuddiseyyaṃ

Na me ācariyo atthi sadiso me na vijjati

Sadevakasmiṃ lokasmiṃ natthi me paṭipuggalo

Ahaṃ hi arahā loke ahaṃ satthā anuttaro

Ekomhi sammāsamubuddho sitibhūtosmi nibbuto.

Dhammacakkaṃ pavattetuṃ gacchāmi kāsinaṃ puraṃ

Andhabhūtasmiṃ1 lokasmiṃ āhañchaṃ2 amatadundubhiṃ"ti.

Yathā kho tvaṃ āvuso paṭijānāsi arahasi anantajino"ti,

"Mādisā ve jinā honti ye pattā āsavakkhayaṃ

Jitā me pāpakā dhammā tasmāhaṃ upakā jino"ti.

Evaṃ vutte rājakumāra, upako ājivako " hūveyya pāvuso"ti vatvā sīsaṃ okampetvā

ummaggaṃ gahetvā pakkāmi.

Atha khvāhaṃ rājakumāra, anupubbena cārikaṃ caramāno yena bārāṇasī isipatanaṃ

migadāyo yena pañcavaggiyā bhikkhū tenupasaṃkamiṃ. Addasaṃsu kho maṃ rājakumāra,

pañcavaggiyā bhikkhū dūrato'va āgacchantaṃ disvāna aññamaññaṃ saṇṭhapesuṃ: " ayaṃ

kho āvuso samaṇo gotamo āgacchati bāhuliko padhānavibbhanto āvatto bāhullāya. So neva

abhivādetabbo, na paccuṭṭhātabbo, nāssa pattacīvaraṃ paṭiggahetabbaṃ, api ca kho āsanaṃ

ṭhapetabbaṃ sace ākaṃkhissati nisīdissatī"ti. Yathā yathā kho ahaṃ rājakumāra,

upasaṃkamāmi, tathā tathā pañcavaggiyā bhikkhū nāsakkhiṃsu sakāya katikāya saṇṭhātuṃ.

Appekacce maṃ paccuggantvā pattacīvaraṃ paṭiggahesuṃ. Appekacce āsanaṃ paññāpesuṃ.

Appekacce pādodakaṃ upaṭṭhapesuṃ. Api ca kho maṃ nāmena ca āvusovādena ca

samudācaranti. Evaṃ vutte ahaṃ rājakumāra, pañcavaggiye bhikkhū etadavocaṃ: 'mā

bhikkhave tathāgataṃ nāmena ca āvusovādena ca samudācarittha3 arahaṃ bhikkhave

tathāgato sammāsambuddho odahatha bhikkhave sotaṃ,amatamadhigataṃ,ahamanusāsāmi,

ahaṃ dhammaṃ desemi, yathānusiṭṭhaṃ tathā paṭipajjamānā na cirasseva yassatthāya

kulaputtā sammadeva agārasmā anāgāriyaṃ pabbajanti. Tadanuttaraṃ

brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja

viharissathā"ti.

--------------------------

1. Andhibhūtasmiṃ-machasaṃ 2 āhaññiṃ-syā 3. Samudācaratha-machasaṃ.

[BJT Page 508] [\x 508/]

Evaṃ vutte rājakumāra, pañcavaggiyā bhikkhū maṃ etadavocuṃ: "tāya'pi kho tvaṃ āvuso

gotama, iriyāya tāya paṭipadāya tāya dukkarakārikāya nājjhagamā uttarimanussadhammā

alamariyañāṇadassana visesaṃ, kimpana tvaṃ etarahi bāhuliko padhānavibbhanto āvaṭṭo

bāhullāya adhigamissasi uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesa"nti. Evaṃ vutte

ahaṃ rājakumāra, pañcavaggiye bhikkhū etadavocaṃ: " na bhikkhave tathāgato bāhuliko na

padhānavibbhanto na āvatto bāhullāya arahaṃ bhikkhave tathāgato sammāsambuddho

odahatha bhikkhave sotaṃ, amatamadhigataṃ ahamanusāsāmi. Ahaṃ dhammaṃ desemi,

yathānusiṭṭhaṃ tathā paṭipajjamānā na cirasse'va yassatthāya kulaputtā sammadeva

agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti. Tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme

sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā"ti. Dutiyampi kho rājakumāra,

pañcavaggiyā bhikkhū maṃ etadavocuṃ: "tāya'pi kho tvaṃ āvuso iriyāya tāya paṭipadāya

tāya dukkarakārikāya nājjhagamā uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassana visesaṃ.

Kimpana tvaṃ etarahi bāhuliko padhānavibbhanto na āvatto bāhullāya adhigamissasi

uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesa'nti. Dutiyampi kho ahaṃ rājakumāra,

pañcavaggiye bhikkhū etadavocaṃ: "na bhikkhave tathāgato bāhuliko na padhānavibbhanto

na āvatto arahaṃ bāhullāya arahaṃ bhikkhave tathāgato sammāsambuddho odahatha

bhikkhave sotaṃ amatamadhigataṃ, ahamanusāsāmi ahaṃ dhammaṃ desemi.

Yathānusiṭṭhaṃ tathā paṭipajjamānā na cirasse'va yassatthāya kulaputtā sammadeva

agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme

sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā"ti. Tatiyampi kho rājakumāra,

pañcavaggiyā bhikkhū maṃ etadavocuṃ: " tāya'pi kho tvaṃ āvuso iriyāya tāya paṭipadāya

tāya dukkarakārikāya nājjhagamā uttarimanussadhammā alamariyañaṇādassanavisesaṃ.

Kimpana tvaṃ etarahi bāhuliko padhānavibbhanto āvatto bāhullāya adhigamissasī

uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesa"nti. Evaṃ vutte ahaṃ rājakumāra,

pañcavagagiye bhikkhū etadavocaṃ: abhijānātha me no tumhe bhikkhave ito pubbe

evarūpaṃ vabbhāvitameta'nti1 no hetaṃ bhante na bhikkhave tathāgato bāhuliko, na

padhānavibbhanto na āvatto bāhullāya arahaṃ bhikkhave tathāgato sammāsambuddho,

odahatha bhikkhave sotaṃ,

Amatamadhigataṃ ahamanusāsāmi, ahaṃ dhammaṃ desemi. Yathānusiṭṭhaṃ tathā

paṭipajjamānā na cirasse'va yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ

pabbajanti, tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja viharissathā"ti.

Asakkhiṃ kho ahaṃ rājakumāra, pañcavaggiye bhikkhu saññāpetuṃ. Dve'pi sudaṃ

rājakumāra, bhikkhū ovadāmi tayo bhikkhū piṇḍāya caranti. Yaṃ tayo bhikkhū piṇḍāya

caritvā āharanti, tena chabbaggiyā yāpema. Tayo'pi sudaṃ rājakumāra, bhikkhū ovadāmi,

dve bhikkhū pīṇḍāya caranti. Yaṃ dve bhikkhū piṇḍāya caritvā āharanti. Tena chabbaggiyā

yāpema atha kho rājakumāra, pañcavaggiyā bhikkhū mayā evaṃ ovadiyamānā evaṃ

anusāsiyamānā na cirasse'va yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ

pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja vihariṃsū'ti.

--------------------------

1. Pabhāvitametanti-machasaṃ, bhāsitametanti-syā.

[BJT Page 510] [\x 510/]

Evaṃ vutte bodhirājakumāro bhagavantaṃ etadavoca: 'kīvacīrena nu kho bhante, bhikkhū

tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agarasmā anagāriyaṃ

pabbajanti, tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja vihareyyāti.

Tena hi rājakumāra, taññevettha paṭipucchissāmi yathā te khameyya, tathā naṃ

byākareyyāsi taṃ kimmaññasi rājakumāra, kusalo tvaṃ hatthāruyhe1 aṅkusagayhe2 sippeti?

Evaṃ bhante, kusalo ahaṃ hatthāruyhe1 aṅkusagayhe2 sippeti. Taṃ kimmaññasi rājakumāra,

idha puriso āgaccheyya 'bodhirājakumāro hatthāruyhaṃ3 aṅkusagayhaṃ4 sippaṃ jānāti.

Tassāhaṃ santike hatthāruyhaṃ aṅkusagayhaṃ sippaṃ sikkhissāmiti. So cassa assaddho.

Yāvatakaṃ saddhena pattabbaṃ, taṃ na sampāpuṇeyya. So cassa bavhābādho, yāvatakaṃ

appābādhena pattabbaṃ, taṃ na sampāpuṇeyya. So cassa saṭho māyāvī, yāvatakaṃ asaṭhena

amāyāvinā pattabbaṃ, taṃ na sampāpuṇeyya. So cassa kusīto, yāvatakaṃ āraddhaviriyena

pattabbaṃ, taṃ na sampāpuṇeyya, so cassa duppañño, yāvatakaṃ paññavatā pattabbaṃ, taṃ

na sampāpuṇeyya. Taṃ kimmaññasi rājakumāra, api nu so puriso tava santike hatthāruyhaṃ

aṅkusagayhaṃ sippaṃ sikkheyyāti? Ekamekenapi bhante, aṅgena samannāgato so puriso na

mama santike hatthāruyhaṃ aṅkusagayhaṃ sippaṃ sikkheyya. Ko pana vādo pañcahaṅgehīti.

Taṃ kimmaññasi rājakumāra,idha puriso āgaccheyya [PTS Page 095 [\q 95/]

'@]bādhirājakumāro hatthāruyhaṃ3 aṅkusagayhaṃ4 sippaṃ jānāti. Tassāhaṃ santike

hatthāruyhaṃ aṅkusagayhaṃ sippaṃ sikkhissāmiti. So cassa saddho yāvatakaṃ saddhena

pattabbaṃ, taṃ sampāpuṇeyya. So cassa appābādho, yāvatakaṃ appābādhena pattabbaṃ, taṃ

sampāpuṇeyya. So cassa asaṭho amāyāvī, yāvatakaṃ asaṭhena amāyāvinā pattabbaṃ, taṃ

sampāpuṇeyya. So cassa āraddhaviriyo, yāvatakaṃ āraddhaviriyena pattabbaṃ, taṃ na

sampāpuṇeyya. So cassa paññavā, yāvatakaṃ paññavatā pattabbaṃ, taṃ sampāpuṇeyya. Taṃ

kimmaññasi rājakumāra, api nu so puriso tava santike hatthāruyhaṃ aṅkusagayhaṃ sippaṃ

sikkheyyāti? Ekamekenapi bhante, aṅgena samannāgato so puriso mama santike

hatthāruyhaṃ aṅkusagayhaṃ sippaṃ sikkheyya. Ko pana vādo pañcahaṅgehīti.

-------------------------

1: Hatthārūḷhe-machasaṃ,syā. 2. Aṅkusagaṇhe-syā. 3. Hatthārūḷhaṃ-machasaṃ,syā 4.

Aṅkusagaṇhaṃ-syā.

[BJT Page 512] [\x 512/]

Eva meva kho rājakumāra, pañcimāni padhāniyaṅgāni. Katamāni pañca? Idha rājakumāra,

bhikkhū saddho hoti, saddahati tathāgatassa bodhiṃ 'itipi so bhagavā arahaṃ

sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi

satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā"ti. Appābādho hoti appātaṅko samavepākiniyā

gahaṇiyā samannāgato nātisītāya nāccuṇhāya majjhimāya padhānakkhamāya. Asaṭho hoti

amāyāvi yathābhūtaṃ attānaṃ āvikattā1 satthari vā viññūsu vā sabrahmacārīsu.

Āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ

uppādāya2 thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Paññavā hoti

udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya

sammādukkhakkhayagāminiyā imāni kho rājakumāra, pañca padhāniyaṅgāni. Imehi kho

rājakumāra, pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno

yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ

brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhevadhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja [PTS

Page 096] [\q 96/] vihareyya sattavassāni.

Tiṭṭhantu3 rājakumāra, sattavassāni, imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu

tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ

pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhevadhamme sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja vihareyya chaṭṭha vassāni.

Tiṭṭhantu3 rājakumāra, sattavassāni, imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu

tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ

pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhevadhamme sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja vihareyya pañca vassāni.

Tiṭṭhantu3 rājakumāra, sattavassāni, imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu

tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ

pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhevadhamme sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja vihareyya cattāri vassāni.

Tiṭṭhantu3 rājakumāra, sattavassāni, imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu

tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ

pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhevadhamme sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja vihareyya tīṇi vassāni.

Tiṭṭhantu3 rājakumāra, sattavassāni, imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu

tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ

pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhevadhamme sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja vihareyya dve vassāni.

Tiṭṭhantu3 rājakumāra, sattavassāni, imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu

tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ

pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhevadhamme sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja vihareyya ekaṃ vassaṃ.

Tiṭṭhantu rājakumāra,ekaṃ vassaṃ. Imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu

tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ

pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhevadhamme sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja vihareyya sattamāsāni.

Tiṭṭhantu rājakumāra,ekaṃ vassaṃ. Imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu

tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ

pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhevadhamme sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja vihareyya ekaṃ vassāni.

Tiṭṭhantu rājakumāra,satta māsāni imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu

tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ

pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhevadhamme sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja vihareyya sattavassāni.

Tiṭṭhantu rājakumāra,satta māsāni imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu

tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ

pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhevadhamme sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja vihareyya chaṭṭhavassāni.

Tiṭṭhantu rājakumāra,chaṭṭha māsāni imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu

tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ

pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhevadhamme sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja vihareyya pañca vassāni.

Tiṭṭhantu rājakumāra,pañca māsāni imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu

tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ

pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhevadhamme sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja vihareyya cattāri vassāni.

Tiṭṭhantu rājakumāra,cattāri māsāni imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu

tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ

pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhevadhamme sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja vihareyya tīṇi vassāni.

Tiṭṭhantu rājakumāra,tīṇi māsāni imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu

tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ

pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhevadhamme sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja vihareyya dvevassāni.

Tiṭṭhantu rājakumāra,dve māsāni imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu

tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ

pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhevadhamme sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja vihareyya ekaṃ māsaṃ vassāni.

Tiṭṭhantu rājakumāra,ekaṃ māsaṃ māsāni imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato

bhikkhu tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā

anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhevadhamme sayaṃ

abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya addhamāsaṃ vassāni.

Tiṭṭhatu rājakumāra, addhamāso, imehī pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu

tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ

pabbajanti. Tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhevadhamme sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja vihareyya satta rattindivāni.

Tiṭṭhantu rājakumāra,satta rattindivāni.Imehī pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato

bhikkhu tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā

anagāriyaṃ pabbajanti. Tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ

abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya chaṭṭha rattindivāni.

Tiṭṭhantu rājakumāra,chaṭṭha rattindivāni.Imehī pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato

bhikkhu tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā

anagāriyaṃ pabbajanti. Tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ

abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya pañca rattindivāni.

Tiṭṭhantu rājakumāra,pañca rattindivāni.Imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato

bhikkhu tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā

anagāriyaṃ pabbajanti. Tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ

abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya cattāri rattindivāni.

Tiṭṭhantu rājakumāra,cattāri rattindivāni.Imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato

bhikkhu tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā

anagāriyaṃ pabbajanti. Tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ

abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya tīṇi rattindivāni.

Tiṭṭhantu rājakumāra,tīṇi rattindivāni.Imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu

tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ

pabbajanti. Tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja vihareyya dve rattindivāni.

Tiṭṭhantu rājakumāra,dve rattindivāni.Imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato bhikkhu

tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ

pabbajanti. Tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja vihareyya ekaṃ rattindivāni.

--------------------------

1.Āvīkatvā-sīmu, āvīkatvā-sīmu, [PTS 2.] Upasampadāya-machasaṃ,syā,[PTS 3.]

Tiṭṭhatu-[PTS.]

[BJT Page 514] [\x 514/]

Tiṭṭhatu rājakumāra, ekaṃ rattindivaṃ,1 imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgato

bhikkhu tathāgataṃ vināyakaṃ labhamāno sāyamanusiṭṭho pāto visesaṃ adhigamissati.

Pātamanusiṭṭho sāyaṃ visesaṃ adhigamissati.

Evaṃ vutte bodhi rājakumāro bhagavantaṃ etadavoca: aho buddho, aho dhammo, aho

dhammassa svākkhātatā, yatra hi nāma sāyamanusiṭṭho pāto visesaṃ adhigamissati,

pātamanusiṭṭho sāyaṃ visesaṃ adhigamissatīti.

Evaṃ vutte sañjikāputto māṇavo bodhirājakumāraṃ etadavoca: evameva panāyaṃ bhavaṃ

bodhi aho buddho, aho dhammo, aho dhammassa svākkhātatāti ca vadeti2. Atha ca pana

bhavaṃ2 na taṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchati4 dhammañca bhikkhusaṅghañcāti.

Mā hevaṃ samma sañjikāputta avaca, mā hevaṃ samma sañjikāputta avaca, sammukhāmetaṃ

samma sañjikāputta, ayyāya sutaṃ [PTS Page 097] [\q 97/] sammukhā paṭiggahītaṃ

ekamidaṃ samma sañjikāputta, samayaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharati ghositārāme. Atha

kho me ayyā kucchimati5 yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnā kho me ayyā bhagavantaṃ etadavoca: yo

me ayaṃ bhante, kucchigato kumārako vā kumārikā vā, so bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchati

dhammañca bhikkhusaṅghañca, upāsakaṃ taṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ

saraṇaṃ gatanti.

Ekamidaṃ samma sañjikāputta, samayaṃ bhagavā idheva bhaggesu viharati suṃsumāragire

bhesakalāvane migadāye atha kho mamaṃ dhātī aṅkena vāhitvā6 yena bhagavā

tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi ekamantaṃ

ṭhitā kho mamaṃ7 dhātī bhagavantaṃ etadavoca:ayaṃ bhante, bodhirājakumāro

bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchati dhammañca bhikkhusaṅghañca upāsakaṃ taṃ bhagavā

dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.

Esā'haṃ samma sañjikāputta, tatiyampi bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca

bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.

Bodhirājakumārasuttaṃ pañcamaṃ.

--------------------------

1. Eko rattindivo-machasaṃ,syā,[PTS 2.] Vadesi-sīmu, pavedeti-syā 3. Atha ca pana-

machasaṃ,sīmu,[PTS. 4.] Gacchāmi-[PTS 5.] Kucchivatī-[PTS 6.] Pāyitvā-syā

haritvā-machasaṃ, 7. Maṃ dhātī-machasaṃ,[PTS.]

Ritvā-machasaṃ, 7. Maṃ dhātī-machasaṃ,[PTS.]

[BJT Page 516] [\x 516/]

2.4.6

Aṅgulimāla suttaṃ.

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena rañño pasenadissa kosalassa vijite coro aṅgulimālo nāma

hoti luddo lohitapāṇī hatapahate niviṭṭho adayāpanno pāṇabhutesu. Tena gāmāpi agāmā

katā, nigamāpi [PTS Page 098] [\q 98/] anigamā katā, janapadāpi ajanapadā katā. So

manusse vadhitvā vadhitvā aṅgulīnaṃ mālaṃ dhāreti. Atha kho bhagavā pubbanhasamayaṃ

nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya sāvatthiṃ1 piṇḍāya pāvisi. Sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā

pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaraṃ ādāya yena coro

aṅgulimālo tena'ddhānamaggaṃ paṭipajji.

Addasaṃsu2 kho gopālakā pasupālakā kassakā pathāvino3 bhagavantaṃ yena coro

aṅgulimālo tenaddhānamaggaṃ paṭipannaṃ disvāna bhagavantaṃ etadavocuṃ: mā samaṇa,

etaṃ maggaṃ paṭipajji, etasmiṃ samaṇa, magge coro aṅgulimālo nāma luddo lohitapāṇī

hatapahate niviṭṭho adayāpanno pāṇabhūtesu. Tena gāmāpi agāmā katā, nigamāpi anigamā

katā, janapadāpi ajanapadā katā. So manusse vadhitvā vadhitvā aṅgulīnaṃ mālaṃ dhāreti.

Etaṃ hi samaṇa, maggaṃ dasapi purisā vīsatimpi purisā tiṃsampi purisā cattārīsampi purisā

paññāsampi purisā saṃharitvā saṃharitvā4 paṭipajjanti. Tepi corassa aṅgulimālassa

hatthatthaṅgacchantī'ti5. Evaṃ vutte bhagavā tuṇhībhūto agamāsi.

Dutiyampi kho gopālakā pasupālakā kassakā pathāvino3 bhagavantaṃ etadavocuṃ: mā

samaṇa, etaṃ maggaṃ paṭipajji, etasmiṃ samaṇa magge coro aṅgulimālo nāma luddo

lohitapāṇī hatapahate niviṭṭho adayāpanno pāṇabhutesu. Tena gāmāpi agāmā katā,

nigamāpi anigamā katā, janapadāpi ajanapadā katā. So manusse vadhitvā vadhitvā

aṅgulīnaṃ mālaṃ dhāreti. Etaṃ samaṇa, maggaṃ dasapi purisā vīsatimpi purisā tiṃsampi

purisā vattārisampi purisā paññāsampi purisā saṃharitvā saṃharitvā4 paṭipajjanti, tepi

corassa aṅgulimālassa hatthatthaṅgacchantī'ti.5 Tatiyampi kho bhagavā tuṇhībhūto agamāsi.

--------------------------

1. Sāvatthiyaṃ-sīmu 2. Addasāsuṃ-machasaṃ,sīmu,[PTS 3.]Padhāvino-[PTS,]syā. 4.

Saṅkaritvā saṅkaritvā-machasaṃ ,saṅkaritvā saṅkaritvā-syā.

5. Hatthattaṃ gacchanti-sīmu. Hatthatthaṃ gacchanti-machasaṃ,syā,[PTS.]

[BJT Page 518] [\x 518/]

Addasā kho coro aṅgulimālo bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ, disvānassa etadahosi:

acchariyaṃ vata bho abbhūtaṃ vata bho. Imaṃ hi maggaṃ dasapi purisā, vīsatimpi [PTS Page

099] [\q 99/] purisā, tiṃsampi purisā, cattārisampi purisā, paññāsampi purisā saṃharitvā

saṃharitvā paṭipajjanti, tepi mama hatthatthaṅgacchanti. Atha ca panāyaṃ samaṇo eko

adutiyo pasayha maññe āgacchati. Yannūnāhaṃ imaṃ samaṇaṃ jīvitā voropeyya'nti.

Atha kho coro aṅgulimālo asicammaṃ gahetvā dhanukalāpaṃ sannayahitvā bhagavantaṃ

piṭṭhito piṭṭhito anubandhi. Atha kho bhagavā tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhiṅkhāsi1.

Yathā coro aṅgulimālo bhagavantaṃ pakatiyā gacchantaṃ sabbatthāmena gacchanto na

sakkoti sampāpuṇituṃ. Atha kho corassa aṅgulimālassa etadahosi: acchariyaṃ vata bho

abbhūtaṃ vata bho, ahaṃ hi pubbe hatthimpi dhāvantaṃ anupatitvā gaṇhāmi, assampi

dhāvantaṃ anupatitvā gaṇhāmi, rathampi dhāvantaṃ anupatitvā gaṇhāmi, migampi

dhāvantaṃ anupatitvā gaṇhāmi. Atha ca panāhaṃ imaṃ samaṇaṃ pakatiyā gacchantaṃ

sabbatthāmena gacchanto na sakkomi sampāpuṇitu'nti ṭhito bhagavantaṃ etadavoca: tiṭṭha

samaṇa, tiṭṭha samaṇāti. hito ahaṃ aṅgulimāla, tvañca tiṭṭhāti.

Atha kho corassa aṅgulimālassa etadahosi: ime kho samaṇā sakyaputtiyā saccavādino

saccapaṭiñño, atha ca panāyaṃ samaṇo gacchaṃyeva samāno evamāha2 ṭhito ahaṃ

aṅgulimāla, tvañca tiṭṭhā'ti. Yannūnāhaṃ imaṃ samaṇaṃ puccheyyanti. Atha kho coro

aṅgulimālo bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi:

Gacchaṃ vadesi samaṇa ṭhitomhi

Mamañca brūsi ṭhitaṃ aṭṭhitoti,

Pucchāmi taṃ samaṇa etamatthaṃ

Kathaṃ ṭhito tvaṃ ahamaṭṭhitomhī'ti?

hito ahaṃ 'aṅgulimāla sabbadā

Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍaṃ,

Tuvañca pāṇesu asaññatosi

Tasmā ṭhitohaṃ tuvamaṭṭhitosī'ti.

[PTS Page 100] [\q 100/]

Cirassaṃ vata me mahito mahesī

Mahāvanaṃ samaṇoyaṃ paccupādi3,

Sohaṃ cirassāpi pahassaṃ4 pāpaṃ

Sutvāna gāthaṃ tava dhammayuttaṃ.

Itveva coro asiāvudhañca

Sobbhe papāte narake anvakāri5,

Avandi coro sugatassa pāde

Tattheva naṃ pabbajjaṃ ayāci.

--------------------------

1. Abhisaṅkhāresi-syā. 2. Gacchaṃyevāha- machasaṃ,syā,[PTS]

3. Mahāvanaṃ pāpuṇi saccavādi-machasaṃ mahāvanaṃ samaṇa paccupādi-syā, mahāvanaṃ

samaṇoyaṃ paccavādi [PTS. 4.] Pahāya-machasaṃ. Pajahissa-syā pahāssaṃ-sīmu, [PTS 5.]

Akiri-machasaṃ. Manvakāri-syā.

[BJT Page 520] [\x 520/]

Buddho ca kho kāruṇiko mahesi

Yo satthā lokassa sadevakassa,

Tamehi bhikkhūti tadā avoca

Esova tassa ahu bhikkhubhāvo'ti.

Atha kho bhagavā āyasmatā aṅgulimālena pacchāsamaṇena yena sāvatthi tena cārikaṃ

pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena sāvatthi tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā

sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena rañño

pasenadissa kosalassa antepuradvāre mahājanakāyo santipatitvā uccāsaddo mahāsaddo hoti.

Coro te deva, vijite aṅgulimālo nāma luddo lohitapāṇī hatapahate niviṭṭho adayāpanno

pāṇabhūtesu. Tena gāmāpi agāmā katā, nigamāpi anigamā katā, janapadāpi ajanapadā katā,

so manusse vadhitvā vadhitvā aṅgulīnaṃ mālaṃ dhāreti. Taṃ devo paṭisedhetu'ti.

Atha kho rājā pasenadi kosalo pañcamattehi assasatehi sāvatthiyā nikkhami. Divādivassa

yenārāmo tena pāyāsi. Yāvatikā1 yānassa bhūmi, yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikova

yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā [PTS Page 101] [\q 101/] bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ bhagavā

etadavoca: kinnu te maharāja, rājā māgadho seniyo bimbisāro kupito, vesālikā vā licchavī,

aññe vā paṭirājāno'ti. Na kho me bhante, rājā māgadho seniyo bimbisāro kupito, napi

vesālikā licchavī, napi aññe paṭirājāno. Coro me bhante, vijite aṅgulimālo nāma luddo

lohitapāṇi hatapahate niviṭṭho adayāpanno pāṇabhūtesu. Tena gāmāpi agāmā katā,

nigamāpi anigamā katā, janapadāpi ajanapadā katā. So manusse vadhitvā vadhitvā

aṅgulīnaṃ mālaṃ dhāreti. Tāhaṃ bhante paṭisedhissāmīti.

Sace pana tvaṃ mahārāja, aṅgulimālaṃ passeyyāsi kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni

acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitaṃ, virataṃ pāṇātipātā virataṃ adinnādānā virataṃ

musāvādā ekabhattikaṃ brahmacāriṃ sīlavantaṃ kalyāṇadhammaṃ, kinti naṃ kareyyāsīti?

Abhivādeyyāma vā mayaṃ bhante, paccuṭṭheyyāma vā āsanena vā nimanteyyāma

abhinimanteyyāmapi naṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi,

dhammikaṃ vā assa ra rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidaheyyāma kuto panassa bhante,

dussīlassa pāpadhammassa evarūpo sīlasaṃyamo bhavissatīti? Tena kho pana samayena

āyasmā aṅgulimālo bhagavato avidūre nisinno hoti. Atha kho bhagavā dakkhiṇaṃ bāhuṃ2

paggahetvā rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ etadavoca: eso maharāja, aṅgulimālo'ti.

--------------------------

1.Yāvatiko-[PTS. 2.] Dakkhiṇabāhaṃ-[PTS.]

[BJT Page 522] [\x 522/]

Atha kho rañño pasenadissa kosalassa ahudeva bhayaṃ ahuchamhitattaṃ ahu lomahaṃso.

Atha kho bhagavā rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ bhītaṃ saṃviggaṃ lomahaṭṭhajātaṃ viditvā

rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ etadavoca: mā bhāyi maharāja, mā bhāyi mahārāja, natthi te ato

bhayanti. Atha kho rañño pasenadissa kosalassa yaṃ ahosi bhayaṃ [PTS Page 102] [\q 102/]

vā chamhitattaṃ vā lomahaṃso vā, so paṭippassamhī. Atha kho rājā pasenadi kosalo

yenāyasmā aṅgulimālo tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ aṅgulimālaṃ etadavoca:

ayyo no bhante, aṅgulimāloti? Evaṃ mahārājāti. Kathaṃgotto bhante, ayyassa pitā,

kathaṃgottā mātāti? Gaggo kho mahārāja, pitā, mantānī mātāti. Abhiramatu bhante, ayyo

gaggo mantāniputto. Ahamayyassa gaggassa mantāniputtassa ussukkaṃ karissāmi

cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti1.

Tena kho pana samayena āyasmā aṅgulimālo āraññako hoti piṇḍapātiko paṃsukuliko

tecīvariko. Atha kho āyasmā aṅgulimālo rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ etadavoca: alaṃ

mahārāja, paripuṇṇaṃ me ticīvaranti atha kho rājā pasenadi kosalo yena bhagavā,

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinno kho rājā pasenadi kosalo bhagavantaṃ etadavoca: acchariyaṃ bhante, abbhūtaṃ

bhante, yāvañcidaṃ bhante, bhagavā adantānaṃ dametā asantānaṃ2 sametā aparinibbutānaṃ3

parinibbāpetā. Yaṃ hi mayaṃ bhante, nāsakkhimhā daṇḍenapi satthenapi dametuṃ. So

bhagavatā adaṇḍena asattheneva4 danto. Handa ca dāni5 mayaṃ bhante, gacchāma

bahukiccā mayaṃ bahukaraṇiyāti. Yassadāni tvaṃ mahārāja, kālaṃ maññasīti. Atha kho rājā

pasenadi kosalo uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.

Atha kho āyasmā aṅgulimālo pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya sāvatthiṃ6

piṇḍāya pāvisi. Addasā kho āyasmā aṅgulimālo sāvatthiyaṃ sapadānaṃ piṇḍāya caramāno

aññataraṃ itthiṃ mūḷhagabbhaṃ vighātagabhaṃ7 disvānassa [PTS Page 103] [\q 103/]

etadahosi: kilissanti vata bho sattā kilissanti vata bho sattā'ti. Atha kho āyasmā aṅgulimālo

sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ

nisinno kho āyasmā aṅgulimālo bhagavantaṃ etadavoca: idhāhaṃ bhante, pubbanhasamayaṃ

nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya sāvatthiṃ6 piṇḍāya pāvisiṃ addasaṃ kho ahaṃ bhante,

sāvatthiyaṃ sapadānaṃ piṇḍāya caramāno aññataraṃ itthiṃ mūḷhagabbhaṃ vighātagabbhaṃ7

disvāna me etadahosi: kilissanti vata bho sattā, kilissanti vata bho sattā'ti.

-------------------------

1. Parikkhārehīti-sīmu. 2. Asamentānaṃ-syā 3. Apparinibbutānaṃ-syā 4. Asatthena-syā 5.

Handadāni-syā,[PTS 6.] Sāvatthiyaṃ-sīmu,machasaṃ 7. Visātagabbhaṃ-[PTS.]

[BJT Page 524] [\x 524/]

Tena hi tvaṃ aṅgulimāla, yena sā itthi1 tenupasaṅkama, upasaṅkamitvā taṃ itthiṃ evaṃ

vadehi: yatohaṃ bhagini jāto2 nābhijānāmi sañcicca pāṇaṃ jīvitā voropetā. Tena saccena

sotthi te hotu, sotthi gabbhassā'ti. So hī nūna me bhante, sampajānamusāvādo bhavissati,

mayā hi bhante, bahū sañcicca pāṇā jīvitā voropitāti.

Tena hi tvaṃ aṅgilimāla, yena sā itthi itthināparaṃ tenupasaṅkama. Upasaṅkamitvā taṃ itthiṃ

evaṃ vadehi: yatohaṃ bhagini, ariyāya jātiyā jāto nābhijānāmi sañcicca pāṇaṃ jīvitā

voropetā. Tena saccena sotthi te hotu sotthi gabbhassā'ti. Evaṃ bhanteti kho āyasmā

aṅgulimālo bhagavato paṭissutvā yena sā itthi1, tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā taṃ itthiṃ

etadavoca: yatohaṃ bhagini, āriyāya jātiyā jāto, nābhijānāmi sañcicca pāṇaṃ jīvitā voropetā,

tena saccena sotthi te hotu sotthi gabbhassā'ti. Atha kho sotthi itthiyā ahosi3 sotthi

gabbhassa.

Atha kho āyasmā aṅgulimālo eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto na

cirasseva yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti. Tadanuttaraṃ

brahmacariyaṃ pariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja

vihāsi. Khīṇā jāti, vusita brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ [PTS Page 104] [\q

104/] itthattāyāti abbhaññāsi. Aññataro ca kho panāyasmā aṅgulimālo arahataṃ ahosi.

Atha kho āyasmā aṅgulimālo pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya sāvatthiṃ

piṇḍāya pāvisi, tena kho pana samayena aññenapi leḍḍu khitto āyasmato aṅgulimālassa

kāye nipatati, aññenapi daṇḍo khitto āyasmato aṅgulimālassa kāye nipatati, aññenapi

sakkharā khittā āyasmato aṅgulimālassa kāye nipatati. Atha kho āyasmā aṅgalimālo

bhinnena sīsena lohitena galantena bhinnena pattena vipphālitāya4 saṅghāṭiyā yena

bhagavā tenupasaṅkami. Addasā kho bhagavā āyasmantaṃ aṅgulimālaṃ dūratova

āgacchantaṃ, disvāna āyasmantaṃ aṅgulimālaṃ etadavoca: adhivāsehi tvaṃ brāhmaṇa,

adhivāsehi tvaṃ brāhmaṇa, yassa kho tvaṃ kammassa vipākena bahūni vassāni bahūni

vassasatāni bahūni vassasahassāni niraye pacceyyāsi. Tassa tvaṃ brāhmaṇa, kammassa

vipākaṃ diṭṭheva dhamme paṭisaṃvedesī'ti. Atha kho āyasmā aṅgulimālo rahogato

paṭisallīno vimuttisukhapaṭisaṃvedi tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

Yo ca pubbe pamajjitvā pacchā so nappamajjati,

So imaṃ lokaṃ pabhāseti abbhā muttova candimā.

-------------------------

1. Sāvatti- [PTS 2.] Jātiyā jāto-sīmu. 3. Atha khvāssā itthiyā sotthi ahosi- sīmu, machasaṃ 4.

Vipphāritāya-sīmu.

[BJT Page 526] [\x 526/]

Yassa pāpaṃ kataṃ kammaṃ kusalena pithiyati,

So imaṃ lokaṃ pabhāseti abbhā muttova candimā.

Yo have daharo bhikkhu yuñjati buddhasāsane,

So imaṃ lokaṃ pabhāseti abbhā muttova candimā

Disā hi me dhammakathaṃ suṇantu

Disā hi me yuñjantu buddhasāsane,

Disā hi me te manuje1 bhajantu

Ye dhammamevādapayanti santo.

[PTS Page 105] [\q 105/]

Disā hi me khantivādānaṃ2 avirodhappasaṃsinaṃ,3

Suṇantu dhammaṃ kālena tañca anuvidhīyantu.

Na hi jātu so mamaṃ hiṃse aññaṃ vā pana kañcanaṃ4,

Pappuyya paramaṃ santiṃ rakkheyya tasathāvare.

Udakaṃ hi nayanti nettikā usukārā namayanti tejanaṃ

Dāruṃ namayanti tacchakā attānaṃ damayanti paṇḍitā.

Daṇḍeneke damayanti aṅkusehi kasāhi ca,

Adaṇḍena asatthena ahaṃ dantomhi tādinā.

Ahiṃsakoti me nāmaṃ hiṃsakassa pure sato,

Ajjāhaṃ saccanāmomhi na naṃ hiṃsāmi kañcanaṃ5.

Coro ahaṃ pure āsiṃ aṅgulimālo ti vissuto,

Vuyhamāno mahoghena buddhaṃ saraṇamāgamaṃ.

Lohitapāṇi pure āsiṃ aṅgulimāloti vissuto,

Saraṇāgamanaṃ passa bhavanetti samūhatā.

Tādisaṃ kammaṃ katvāna bahuṃ6 duggatigāminaṃ,

Phuṭṭho kammavipākena anaṇo bhuñjāmi bhojanaṃ.

Pamādamanuyuñjanti bālā dummedhino janā,

Appamādañca medhāvī dhanaṃ seṭṭhaṃva rakkhati.

Mā pamādamanuyuñjetha mā kāmaratisanthavaṃ,

Appamatto hi jhāyanto pappoti vipulaṃ sukhaṃ.

-------------------------

1. Manussā-sīmu- manujā -machasaṃ,syā, manusse-[PTS 2.] Khantivodāniṃ-syā 3.

Avirodhappasaṃsanaṃ-syā, saṃsinaṃ-machasaṃ. 4. Kiñci naṃ-machasaṃ 5. Kañci naṃ - sīmu,

[PTS,]syā. Kiñci naṃ - machasaṃ 6. Bahu-[PTS.]

[BJT Page 528] [\x 528/]

Sāgataṃ1 nāpagataṃ nayidaṃ dummantitaṃ mama,

Saṃvibhattesu2 dhammesu yaṃ seṭṭhaṃ tadupāgamaṃ.

Sāgataṃ1 nāpagataṃ nayidaṃ dummantitaṃ mama,

Tisso vijjā anuppattā kataṃ buddhassa sāsananti.

[PTS Page 106] [\q 106/]

Aṅgulimālasuttaṃ jaṭṭhaṃ.

-------------------------

1. Svāgata1-machasaṃ,syā 2. Suvibhattesu-syā paṭibhattesu[PTS.]

[BJT Page 530] [\x 530/]

2.4.7

Piyajātika suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samaya1 bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena aññatarassa gahapatissa ekaputtako piyo manāpo kālakato1

hoti. Tassa kālakiriyāya neva kammantā paṭibhanti, na bhattaṃ paṭibhāti. So āḷāhanaṃ2

gantvā gantvā kandati kahaṃ ekaputtaka, kahaṃ ekaputtakā'ti. Atha kho so gahapati yena

bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi

ekamantaṃ nisinnaṃ kho taṃ gahapatiṃ bhagavā etadavoca: na kho te gahapati, sake citte

ṭhitassa indriyāni, atthi te indriyānaṃ aññathatta'nti.

Kiṃ hi me bhante indriyānaṃ nāññathattaṃ bhavissati? Mayhaṃ hi bhante, ekaputtako piyo

manāpo kālakato tassa kālakiriyāya neva kammantā paṭibhanti, na bhattaṃ paṭibhāti. Sohaṃ

āḷāhanaṃ2 gantvā gantvā kandāmi kahaṃ ekaputtaka, kahaṃ ekaputtakā'ti.

Evameva gahapati, piyajātikā hi gahapati , sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā

piyappabhavikā'ti3.

Kissa nu kho4 nāmetaṃ bhante, evaṃ bhavissati: piyajātikā

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā, piyajātikā hi kho bhante,

ānandasomanassā piyappabhavikāti. Atha kho so gahapati bhagavato bhāsitaṃ

anabhinanditvā paṭikkositvā5 uṭṭhāyāsanā pakkāmi.

Tena kho pana samayena sambahulā akkhadhuttā bhagavato avidūre akkhehi dibbanti. Atha

kho so gahapati yena te akkhadhuttā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā te akkhadhutte

etadavoca: idhāhaṃ bhonto, yena samaṇo [PTS Page 107] [\q 107/] gotamo

tenupasaṅkamiṃ. Upasaṅkamitvā samaṇaṃ gotamaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisidiṃ.

Ekamantaṃ nisinnaṃ kho maṃ bhonto, samaṇo gotamo etadavoca: na kho te gahapati, sake

citte ṭhitassa indriyāni atthi. Te indriyānaṃ aññathatta'nti. Evaṃ vutte ahaṃ bhonto,

samaṇaṃ gotamaṃ etadavocaṃ: kiṃ hi me bhante, indriyānaṃ nāññathattaṃ bhavissati,

mayhaṃ hi bhante, ekaputtako piyo manāpo kālakato, tassa kālakiriyāya neva kammantā

paṭibhanti, na bhattaṃ paṭibhāti. Sohaṃ āḷāhanaṃ gantvā gantvā kandāmi: ' kahaṃ

ekaputtaka, kahaṃ ekaputtakā'ti. Evametaṃ gahapati, evametaṃ gahapati, piyajātikā hi

gahapati, sokaparidevadukkhadomassupāyāsā piyappabhavikāti. Kissa4nu.

-------------------------

1. Kālaṃkato-machasaṃ 2.Āḷāhaṇaṃ-sīmu. 3. Piyappabhūtikāti-syā 4. Kassa

kho-machasaṃ,[PTS.] Kassa kho-syā 5. Appaṭikkositvā-syā.

[BJT Page 532] [\x 532/]

Kho nāmetaṃ bhante, evaṃ bhavissati: piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā

piyappabhavikā, piyajātikā hi kho bhante, ānandasomanassā piyappabhavikāti. Atha

khvāhaṃ1 bhonto, samaṇassa gotamassa bhāsitaṃ anabhinanditvā paṭikkositvā uṭṭhāyāsanā

pakkami'nti.

Evametaṃ gahapati, evametaṃ gahapati, piyajātikā hi gahapati, ānandasomanassā

piyappabhavikā'ti. Atha kho so gahapati, sameti me akkhadhuttehīti pakkāmi. Atha kho

idaṃ kathāvatthuṃ anupubbena rājantepuraṃ pāvisi.

Atha kho pasenadi kosalo mallikaṃ deviṃ āmantesi: idante mallike, samaṇena gotamena

bhāsitaṃ: 'piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā'ti.

Sace taṃ mahārāja, bhagavatā bhāsitaṃ, evametanti.

Evamevaṃ panāyaṃ mallikā yaññadeva samaṇo gotamo bhāsati taṃtadevassa

abbhanumodati. Sace taṃ mahārāja, bhagavatā bhāsitaṃ evameta'nti. Seyyathāpi nāma

ācariyo yaññadeva antevāsissa2 bhāsati, taṃ tadevassa antevāsī abbhanumodati: evametaṃ

ācariyā evametaṃ ācariyāti. Evamevaṃ kho tvaṃ mallike, yaññadeva samaṇo gotamo bhāsati.

Taṃ tadevassa abbhanumodasi. Sace taṃ [PTS Page 108] [\q 108/] mahārāja, bhagavatā

bhāsitaṃ evameta'nti. Cara pare3 mallike vinassāti.

Atha kho mallikā devī nāḷijaṅghaṃ brāhmaṇaṃ āmantesi: ehi tvaṃ brāhmaṇa, yena bhagavā

tenupasaṅkama, upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirisā vandāhi, appābādhaṃ

appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha: 'mallikā bhante, devī bhagavato pāde

sirasā vandati, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchatī'ti. Evañca

vadehi: " bhāsitā nu kho bhante, bhagavatā esā vācā: piyajātikā

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā'ti. Yathā ca te bhagavā vyākaroti,

tathā taṃ sādhukaṃ uggahetvā mamaṃ āroceyyāsi. Na hi tathāgatā vitathaṃ bhaṇantī"ti.

Evaṃ bhotīti kho nāḷijaṅgho brāhmaṇo mallikāya deviyā paṭissutvā yena bhagavā

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ

sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho nāḷijaṅgho brāhmaṇo

bhagavantaṃ etadavoca: 'mallikā bho gotama, devī bhoto gotamassa pāde sirasā vandati,

appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchati. Evañca vadeti: " bhāsitā

nu kho bhante, bhagavatā esā vācā piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā

piyappabhavikā"ti.

--------------------------

1. Atha khohaṃ-syā 2. Antevāsiṃ-sīmu. 3.Cara pi re - [PTS]

[BJT Page 534] [\x 534/]

Evametaṃ brāhmaṇa, evametaṃ brāhmaṇa, piyajātikā hi kho brāhmaṇa,

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikāti.

Tadamināpetaṃ brāhmaṇa, pariyāyena veditabbaṃ: 'yathā piyajātikā

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā'ti. Bhūtapubbaṃ brāhmaṇa,

imissāyeva sāvatthiyā aññatarassā1 itthiyā mātā kālamakāsi. Sā tassā kālakiriyāya ummattikā

khittacittā rathiyāya2 rathiyaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā evamāha: 'api me

mātaraṃ addasatha3 api me mātaraṃ addasathā'ti?

[PTS Page 109] [\q 109/]

Imināpi kho etaṃ brāhmaṇa, pariyāyena veditabbaṃ: yathā piyajātikā

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikāti. Bhūtapubbaṃ brāhmaṇa,

imissāyeva sāvatthiyā aññatarassā1 itthiyā pitā kālamakāsi sā tassa kālakiriyāya ummattikā

khittacittā rathiyāya2 rathiyaṃ siṅghāṭakena siṅgāṭakaṃ upasaṅkamitvā evamāha: api me

pitaraṃ assasatha3 api me pitaraṃ addasathā'ti?

Imināpi kho etaṃ brāhmaṇa pariyāyena veditabbaṃ : yathā piyajātikā

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikāti. Bhūtapubbaṃ brāhmaṇa

imissāyeva sāvatthiyā aññatarassā1 itthiyā bhātā kālamakāsi. Sā tassa kālakiriyāya

ummattikā khittacittā rathiyāya2 rathiyaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā

evamāha: api me bhātaraṃ addasatha api me bhātaraṃ addasathā'ti?

Imināpi kho etaṃ brāhmaṇa pariyāyena veditabbaṃ : yathā piyajātikā

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā'ti. Bhūtapubbaṃ brāhmaṇa,

imissāyeva sāvatthiyā aññatarassā itthiyā bhaginī kālamakāsi. Sā tassā kālakiriyāya

ummattikā khittacittā rathiyāya2 rathiyaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā

evamāha: 'api me bhaginiṃ addasatha3 api me bhaginiṃ addasathā'ti?

Imināpi kho etaṃ brāhmaṇa, pariyāyena veditabbaṃ : yathā piyajātikā

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā'ti. Bhūtapubbaṃ brāhmaṇa,

imissāyeva sāvatthiyā aññatarassā itthiyā putto kālamakāsi. Sā tassā kālakiriyāya ummattikā

khittacittā rathiyāya2 rathiyaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā evamāha: 'api me

puttaṃ addasatha3 api me puttaṃ addasathā'ti?

Imināpi kho etaṃ brāhmaṇa, pariyāyena veditabbaṃ yathā piyajātikā

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā'ti. Bhūtapubbaṃ brāhmaṇa,

imissāyeva sāvatthiyā aññatarassā itthiyā dhītā kālamakāsi. Sā tassā kālakiriyāya ummattikā

khittacittā rathiyāya2 rathiyaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā evamāha: 'api me

dhītaraṃ addasatha3 api me dhītaraṃ addasathā'ti ?

Imināpi kho etaṃ brāhmaṇa, pariyāyena veditabbaṃ: yathā piyajātikā

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā'ti. Bhūtapubbaṃ brāhmaṇa,

imissāyeva sāvatthiyā aññatarassā itthiyā sāmiko kālamakāsi. Sā tassa kālakiriyāya

ummattikā khittacittā rathiyāya rathiyaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā evamāha:

'api me sāmikaṃ addasatha3 api me sāmikaṃ addasathā'ti?

Imināpi kho etaṃ brāhmaṇa, pariyāyena veditabbaṃ: 'yathā piyajātikā

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā'ti. Bhūtapubbaṃ brāhmaṇa,

imissāyeva sāvatthiyā aññatarassa purisassa mātā kālamakāsi. So tassā kālakiriyāya

ummattako khittacitto rathiyāya2 rathiyaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā

evamāha: 'api me mātaraṃ addasatha, api me mātaraṃ addasathā'ti?

Imināpi kho etaṃ brāhmaṇa, pariyāyena veditabbaṃ: 'yathā piyajātikā

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā'ti. Bhūtapubbaṃ brāhmaṇa,

imissāyeva sāvatthiyā aññatarassa purisassa pitā kālamakāsi. So tassa kālakiriyāya

ummattako khittacitto rathiyāya rathiyaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā

evamāha: ' api me pitaraṃ addasatha api me pitaraṃ addasathā'ti?

Imināpi kho etaṃ brāhmaṇa, pariyāyena veditabbaṃ: yathā piyajātikā

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā'ti. Bhūtapubbaṃ brāhmaṇa,

imissāyeva sāvatthiyā aññatarassa purisassa bhātā kālamakāsi. So tassa kālakiriyāya

ummattako khittacitto rathiyāya2 rathiyaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā

evamāha:'api me bhātaraṃ addasathā api me bhātaraṃ addasathā'ti?

Imināpi kho etaṃ brāhmaṇa, pariyāyena veditabbaṃ: yathā piyajātikā

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā'ti. Bhūtapubbaṃ brāhmaṇa,

imissāyeva sāvatthiyā aññatarassa purisassa bhaginī kālamakāsi. So tassā kālakiriyāya

ummattako khittacitto rathiyāya2 rathiyaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā

evamāha: 'api me bhaginiṃ addasatha3 api me bhaginiṃ addasathā'ti?

Imināpi kho etaṃ brāhmaṇa, pariyāyena veditabbaṃ: yathā piyajātikā

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā'ti. Bhūtapubbaṃ brāhmaṇa,

imissāyeva sāvatthiyā aññatarassa purisassa addasathā'ti? Putto kālamakāsi. So tassa

kālakiriyāya ummattako khittacitto rathiyāya2 rathiyaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ

upasaṅkamitvā evamāha: 'api me puttaṃ addasatha3 api me puttaṃ addasathā'ti?

Imināpi kho etaṃ brāhmaṇa, pariyāyena veditabbaṃ yathā piyajātikā

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā'ti. Bhūtapubbaṃ brāhmaṇa,

imissāyeva sāvatthiyā aññatarassa purisassa dhītā kālamakāsi. So tassā kālakiriyāya

ummattako khittacitto rathiyāya2 rathiyaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā

evamāha:'api me dhītaraṃ addasatha3 api me dhītaraṃ addasathā'ti?

Imināpi kho etaṃ brāhmaṇa, pariyāyena veditabbaṃ: yathā piyajātikā

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā'ti. Bhūtapubbaṃ brāhmaṇa,

imissāyeva sāvatthiyā aññatarassa purisassa pajāpati kālamakāsi. So tassā kālakiriyāya

ummattako khittacitto rathiyāya rathiyaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā

evamāha:'api me pajāpatiṃ addasatha3 api me pajāpatiṃ addasathā'ti?

Imināpi kho etaṃ brāhmaṇa, pariyāyena veditabbaṃ: 'yathā piyajātikā

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā'ti. Bhūtapubbaṃ brāhmaṇa,

imissāyeva sāvatthiyā aññatarā itthi ñātikulaṃ āgamāsi. Tassā te ñātakā sāmikā4 acchinditvā

aññassa dātukāmā, sā ca taṃ na icchati. Atha kho sā itthi5 sāmikaṃ etadavoca: 'ime maṃ6

ayyaputta, ñātakā tayā7 acchinditvā aññassa dātukāmā ahañca

-------------------------

1. Aññatarissā- machasaṃ 2. Rathikāya rathikaṃ-machasaṃ , rathiyā rathiyaṃ-sīmu. 3.

Adassatha-syā , addassatha-machasaṃ 4. Sāmikaṃ-sīmu, machasaṃ, syā, [PTS. 5.]

Sāvatthi-[PTS 6.] Mama-syā,mamaṃ-[PTS 7.] Taṃ- sīmu, syā,[PTS.] Tvaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 536] [\x 536/]

Taṃ na icchāmi'ti. Atha kho so puriso taṃ itthiṃ dvidhā chetvā [PTS Page 110] [\q 110/]

attānaṃ opādesi1, 'ubho pecca bhavissāmā'ti. Imināpi kho etaṃ brāhmaṇa, pariyāyena

veditabbaṃ: 'yathā piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā, piyappabhavikā'ti.

Atha kho nāḷijaṅgho brāhmaṇo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā

yena mallikā devī tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā yāvatako ahosi bhagavatā saddhiṃ

kathāsallāpo, taṃ sabbaṃ mallikāya deviyā ārocesi. Atha kho mallikā devī yena rājā pasenadi

kosalo tenupasaṅkami,upasaṅkamitvā rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ etadavoca:

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, piyā te vajirī kumārīti?

Evaṃ mallike,piyā me vajirī kumārīti.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, vajiriyā te kumāriyā vipariṇāmaññathābhāvā uppajjeyyuṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā'ti?

Vajiriyā me mallike, kumāriyā vipariṇāmaññathābhāvā jīvitassapi siyā aññathattaṃ,kimpana

me na uppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā'ti?

.2

Idaṃ kho taṃ mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena

sandhāya bhāsitaṃ:'piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā'ti.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, piyā te vāsabhā khattiyāti2?.

Evaṃ mallike, piyā me vāsabhā khattiyāti.2

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, vāsabhāya te khattiyāya viparināmaññathābhāvā uppajjeyyuṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti?

Vāsabhāya me mallike, khattiyāya vipariṇāmaññathābhāvā jīvitassapi siyā aññathattaṃ,kiṃ

pana me na uppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā'ti.

Idaṃ kho taṃ mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena

sandhāya bhāsitaṃ:'piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā'ti.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, piyo te viḍūḍabho3 senāpatī'ti?.

Evaṃ mallike, piyo me viḍūḍabho senāpatī'ti. [PTS Page 111] [\q 111/]

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, viḍūḍabhassa te senāpatissa viparināmaññathābhāvā

uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti?

-------------------------

1.Upphālesi-machasaṃ,syā. ,Uppāṭesi-sīmu,[PTS 2.]Vāsabhakhattiyāti-syā 3. Viṭaṭūbho

machasaṃ.

[BJT Page 538] [\x 538/]

Viḍūḍabhassa me mallike, senāpatissa vipariṇāmaññathābhāvā jīvitassapi siyā aññathattaṃ.

Kiṃ pana me na uppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti?

Idaṃ kho taṃ mahārāja,tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya

bhāsitaṃ: 'piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā'ti.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, piyā te ahanti?

Evaṃ mallike, piyā mesi tvanti.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, mayhaṃ te vipariṇāmaññathābhāvā uppajjeyyuṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā'ti?

Tuyhaṃ hi me mallike, vipariṇāmaññathābhāvā jīvitassapi siyā aññathattaṃ. Kiṃ pana me

na uppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā'ti.

Idaṃ kho taṃ mahārāja,tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya

bhāsitaṃ: 'piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā'ti.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, piyā te kāsikosalāti?

Evaṃ mallike, piyā me kāsikosalā. Kāsikosalānaṃ mallike,anubhāvena kāsikosalaṃ

kāsikacandanaṃ paccanubhoma, mālāgandhavilepanaṃ dhāremā'ti.

Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, kāsikosalānaṃ te vipariṇāmaññathābhāvā uppajjeyyuṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā'ti?

Kāsikosalānaṃ hi me mallike, vipariṇāmaññathābhāvā jīvitassapi siyā aññathattaṃ. Kiṃ pana

me na uppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā'ti.

Idaṃ kho taṃ mahārāja,tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya

bhāsitaṃ: 'piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā'ti.

Acchariyaṃ mallike, abbhūtaṃ mallike, yāvañca [PTS Page 112] [\q 112/] so bhagavā

paññāya ativijjha maññe1 passati. Ehi mallike, ācāmehīti2

Atha kho rājā pasenadi kosalo uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā

tenañchaliṃ panāmetvā tikkhattuṃ udānaṃ udānesi: 'namo tassa bhagavato arahato

sammāsambuddhassa, namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa, namo tassa

bhagavato arahato sammāsambuddhassā'ti.

Piyajātikasuttaṃ sattamaṃ.

--------------------------

1. Ativijjha paññāya-[PTS 2.]Ācamehīti- machasaṃ.

[BJT Page 540] [\x 540/]

2.4.8.

Bāhitika suttaṃ.

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Atha kho ayasmā ānando pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya

sāvatthiṃ1 piṇḍāya pāvisi. Sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ

piṇḍapātapaṭikkanto, yena pubbārāmo migāramātu2 pāsādo tenupasaṅkami divāvihārāya.

Tena kho pana samayena rājā pasenadi kosalo ekapuṇḍarīkaṃ nāgaṃ abhiruhitvā sāvatthiyā

niyyāsi divādivassa. Addasā kho rājā pasenadi kosalo āyasmantaṃ ānandaṃ dūratova

āgacchantaṃ. Disvāna sirivaḍḍhaṃ mahāmattaṃ āmantesi: 'āyasmā nu kho eso samma

sirivaḍḍha, ānando'ti? Evaṃ mahārāja, āyasmā eso ānando'ti. Atha kho rājā pasenadi kosalo

aññataraṃ purisaṃ āmantesi: 'ehi tvaṃ ambho purisa, yenāyasmā ānando tenupasaṅkama.

Upasaṅkamitvā mama vacanena āyasmato ānandassa pāde sirasā vandāhi: rājā bhante,

pasenadi kosalo āyasmato ānandassa pāde sirasā vandatī'ti.3 Evañca vadehi4: 'sace kira

bhante, āyasmato ānandassa na kiñci accāyikaṃ karaṇīyaṃ, āgametu kira bhante, āyasmā

ānando [PTS Page 113] [\q 113/] muhuttaṃ anukampaṃ upādāyā'ti. Evaṃ devāti kho so

puriso rañño pasenadissa kosalassa paṭissutvā yenāyasmā ānando tenupasaṅkami,

upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho

so puriso āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca: " rājā bhante, pasenadi kosalo āyasmato

ānandassa pāde sirasā vandati, evañca vadeti: 'sace kira bhante, āyasmato ānandassa na

kiñci accāyikaṃ karaṇīyaṃ, āgametu kira bhante, āyasmā ānando muhuttaṃ anukampaṃ

upādāyā"ti. Adivāsesi kho āyasmā ānando tuṇhībhāvena.

Atha kho rājā pasenadi kosalo yāvatikā nāgassa bhūmi, nāgena gantvā nāgā paccorohitvā

pattikova yenāyasmā ānando tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho rājā pasenadi kosalo āyasmantaṃ

ānandaṃ etadavoca: 'sace bhante,āyasmato ānandassa na kiñci accāyikaṃ karaṇīyaṃ, sādhu

bhante, āyasmā ānando yena aciravatiyā nadiyā tīraṃ, tenupasaṅkamatu anukampaṃ

upādāyāti. Adhivāsesi kho āyasmā ānando tuṇhībhāvena.

-------------------------

1. Sāvatthiyaṃ-sīmu, machasaṃ 2. Migāramātuyā-syā 3. Vandati-sīmu. 4,Vadeti-sīmu.

[BJT Page 542] [\x 542/]

Atha kho āyasmā ānando yena aciravatiyā nadiyā tīraṃ, tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā

aññatarasmiṃ rukkhamūle paññatte āsane nisīdi. Atha kho rājā pasenadi kosalo yāvatikā

nāgassa bhūmi nāgena gantvā nāgā paccorohitvā pattikova yenāyasmā ānando

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.

Ekamantaṃ ṭhito kho rājā pasenadi kosalo āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca: idha bhante,

āyasmā ānando hatthatthare nisīdatu'ti. Alaṃ mahārāja, nisīda tvaṃ, nisinno ahaṃ sake

āsane'ti. Nisīdi kho rājā pasenadi kosalo paññatte āsane, nisajja kho rājā pasenadi kosalo

āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca:

Kinnu kho bhante ānanda, so bhagavā tathārūpaṃ kāyasamācāraṃ samācareyya yvāssa1

kāyasamācāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehiti2? Na kho mahārāja, so bhagavā

tathārūpaṃ kāyasamācāraṃ samācareyya yvāssa kāyasamācāro opārambho samaṇehi

brāhmaṇehi viññūhī'ti. [PTS Page 114] [\q 114/]

Kimpana bhante ānanda, so bhagavā tathārūpaṃ vacīsamācāraṃ samācareyya yvāssa

vacīsamācāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehiti? Na kho mahārāja, so bhagavā tathārūpaṃ

vacīsamācāraṃ samācareyya yvāssa vacīsamācāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehi

viññūhī'ti. Kimpana bhante ānanda, so bhagavā tathārūpaṃ manosamācāraṃ samācareyya

yvāssa1 manosamācāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehīti2? Na kho mahārāja, so bhagavā

tathārūpaṃ manosamācāraṃ samācareyya yvāssa manosamācāro opārambho samaṇehi

brāhmaṇehi viññūhīti.

Acchariyaṃ bhante,abbhūtaṃ bhante, yaṃ hi mayaṃ bhante, nāsakkhimhā pañhena

paripūretuṃ, taṃ bhante, āyasmatā ānandena pañhassa veyyākaraṇena paripūritaṃ. Ye te

bhante, bālā abyattā ananuvicca apariyogāhetvā paresaṃ vaṇṇaṃ vā avaṇṇaṃ vā bhāsanti,

na mayaṃ taṃ sārato paccāgacchāma. Ye ca kho te3 bhante, paṇḍitā byattā4 medhāvino

anuvicca pariyogāhetvā paresaṃ vaṇṇaṃ vā avaṇṇaṃ vā bhāsanti, taṃ mayaṃ sārato

paccāgacchāma.

Katamo pana bhante ānanda, kāyasamācāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti?.

Yo kho mahārāja, kāyasamācāro akusalo

Katamo pana bhante, kāyasamācāro akusalo?

Yo kho mahārāja, kāyasamācāro sāvajjo.

Katamo pana bhante, kāyasamācāro sāvajjo?

Yo kho mahārāja, kāyasamācāro sabyāpajjho5.

Katamo pana bhante, kāyasamācāro sabyāpajjho?

Yo kho mahārāja, kāyasamācāro dukkhavipāko.

Katamo pana bhante, kāyasamācāro dukkhavipāko?

--------------------------

1. Yvāyaṃ-syā. 2.Brāhmaṇehi viññūhīti-sīmu,[PTS 3.] Ye pana te-machasaṃ, 4.

Viyattā-machasaṃ 5. Sabyābajjho-machasaṃ.

[BJT Page 544] [\x 544/]

Yo mahārāja, kāyasamācāro attavyābādhāyapi saṃvattati, paravyābādhāyapi saṃvattati,

ubhayavyābādhāyapi saṃvattati. Tassa akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā

parihāyanti. Evarūpo kho mahārāja,kāyasamācāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehi

viññūhiti.

Katamo pana bhante ānanda, so bhagavā tathārūpaṃ vacīsamācāraṃ samācareyya yvāssa

vacīsamācāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehiti? Na kho mahārāja, so bhagavā tathārūpaṃ

vacīsamācāraṃ samācareyya yvāssa vacīsamācāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehi

viññūhī'ti.Katamo pana bhante ānanda, so bhagavā tathārūpaṃ manosamācāraṃ samācareyya

yvāssa1 manosamācāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehīti2? Na kho mahārāja, so bhagavā

tathārūpaṃ manosamācāraṃ samācareyya yvāssa manosamācāro opārambho samaṇehi

brāhmaṇehi viññūhīti.?

Yo kho mahārāja, manosamācāro akusalo

Katamo pana bhante, manosamācāro akusalo?

Yo kho mahārāja, manosamācāro sāvajjo.

Katamo pana bhante, manosamācāro sāvajjo?

Yo kho mahārāja, manosamācāro sabyāpajjho5.

Katamo pana bhante, manosamācāro sabyāpajjho?

Yo kho mahārāja, manosamācāro dukkhavipāko.

Katamo pana bhante, manosamācāro dukkhavipāko?

Yo kho mahārāja, manosamācāro attavyābādhāyapi saṃvattati, paravyābādhāyapi saṃvattati,

ubhayavyābādhāyapi saṃvattati. Tassa akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā

parihāyanti. Evarūpo kho mahārāja, manosamācāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehi

viññūhiti.

Kinnu kho bhante ānanda, so bhagavā sabbesaṃyeva akusalānaṃ dhammānaṃ pahānaṃ

vaṇṇetīti?

Sabbā'kusaladhammapahīno1 kho mahārāja, tathāgato kusaladhammasamannāgatoti.

Katamo pana bhante ānanda, kāyasamācāro anopārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti?

Yo kho mahārāja, kāyasamācāro akusalo

Katamo pana bhante, kāyasamācāro akusalo? [PTS Page 115] [\q 115/]

Yo kho mahārāja, kāyasamācāro sāvajjo.

Katamo pana bhante, kāyasamācāro sāvajjo?

Yo kho mahārāja, kāyasamācāro sabyāpajjho5.

Katamo pana bhante, kāyasamācāro sabyāpajjho?

Yo kho mahārāja, kāyasamācāro dukkhavipāko.

Katamo pana bhante, kāyasamācāro dukkhavipāko?

--------------------------

1. Sabbā akusalā dhammā pahīṇo-sīmu. 2. Abyābajjho-machasaṃ.

[BJT Page 546] [\x 546/]

Yo kho mahā rāja, kāyasamācāro nevattavyābādhāyapisaṃvattati, na paravyābādhāyapi

saṃvattati, na ubhayavyābādhāyapi saṃvattati. Tassa akusalā dhammā parihāyanti, kusalā

dhammā abhivaḍḍhanti. Evarūpo kho mahārāja, kāyasamācāro anopārambho samaṇehi

brāhmaṇehi viññūhīti.

Katamo pana bhante ānanda, vacīsamācāro

Katamo pana bhante ānanda,so bhagavā tathārūpaṃ vacīsamācāro samācareyya yvāssa

vacīsamācāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehiti? Na kho mahārāja, so bhagavā tathārūpaṃ

vacīsamācāro samācareyya yvāssa vacīsamācāro anopārambho samaṇehi brāhmaṇehi

viññūhī'ti.Katamo pana bhante ānanda, so bhagavā tathārūpaṃ manosamācāro samācareyya

yvāssa1 manosamācāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehiti2? Na kho mahārāja,so bhagavā

tathārūpaṃ manosamācāro samācareyya yvāssa manosamācāro opārambho samaṇehi

brāhmaṇehi viññūhīti.?

Yo kho mahārāja, manosamācāro kusalo [PTS Page 116] [\q 116/]

Katamo pana bhante, manosamācāro kusalo?

Yo kho mahārāja, manosamācāro anavajjo.

Katamo pana bhante, manosamācāro anavajjo?

Yo kho mahārāja, manosamācāro abyāpajjho5.

Katamo pana bhante, manosamācāro abyāpajjho?

Yo kho mahārāja, manosamācāro sukhavipāko.

Katamo pana bhante, manosamācāro sukhavipāko?

Yo kho mahā rāja, manosamācāro nevattavyābādhāyapisaṃvattati, na paravyābādhāyapi

saṃvattati, na ubhayavyābādhāyapi saṃvattati. Tassa akusalā dhammā parihāyanti, kusalā

dhammā abhivaḍḍhanti. Evarūpo kho mahārāja, manosamācāro anopārambho samaṇehi

brāhmaṇehi viññūhīti.

Kiṃ pana1 bhante ānanda, so bhagavā sabbesaṃyeva kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadaṃ

vaṇṇetīti?

Sabbā'kusaladhammapahīno kho mahārāja, tathāgato kusaladhammasamannāgatoti.

Acchariyaṃ bhante, abbhūtaṃ bhante, yāvasubhāsitañcidaṃ2 bhante, āyasmatā ānandena.

Iminā ca mayaṃ bhante, āyasmato ānandassa subhāsitena attamanābhiraddhā, evaṃ

attamanābhiraddhā ca mayaṃ bhante, āyasmato ānandassa subhāsitena, sace bhante,

āyasmato ānandassa hatthiratanaṃ kappeyya, hatthiratanampi mayaṃ āyasmato ānandassa

dadeyyāma. Sace bhante, āyasmato ānandassa assa ratanaṃ kappeyya, assaratanampi mayaṃ

āyasmato ānandassa dadeyyāma. Sace bhante, āyasmato ānandassa gāmavaraṃ kappeyya,

gāmavarampi mayaṃ āyasmato ānandassa dadeyyāma. Api ca bhante, mayampetaṃ3

jānāma: netaṃ āyasmato ānandassa kappatīti. Ayaṃ me bhante, bāhitikā raññā4 māgadhena

ajātasattunā vedehiputtena vatthanāḷiyā5 pakkhipitvā pahitā soḷasasamā āyāmena,

aṭṭhasamā vitthārena, taṃ bhante, āyasmā ānando patigaṇhātu anukampaṃ upadāyāti.

-------------------------

1.Kiṃnukho pana-syā. 2,Subhāsitamidaṃ-sīmu. 3. Mayampetaṃ taṃ-sīmu 4. Rañño-[PTS 5.]

Chattanāḷiyā-syā,[PTS.]

[BJT Page 548] [\x 548/]

Alaṃ mahārāja, paripuṇṇaṃ me ticīvaranti. [PTS Page 117] [\q 117/]

Ayaṃ bhante, aciravatī nadī diṭṭhā āyasmatā ceva ānandena amhehi ca, yadā upari pabbate

mahāmegho ahippavuṭṭho hoti1 athāyaṃ aciravatī nadī ubhato kulāni saṃvissandantī

gacchati. Evameva kho bhante, āyasmā ānando imāya bāhitikāya attano ticīvaraṃ karissati.

Yampanāyasmato ānandassa purāṇaṃ ticīvaraṃ, taṃ sabrahmacārīhi saṃvibhajissati. Evāya

ambhākaṃ dakkhiṇā saṃvissandantī maññe gamissati. Patigaṇhātu bhante, āyasmā ānando

bāhitikanti.

Paṭiggahesi kho āyasmā ānando bāhitikaṃ. Atha kho rājā pasenadi kosalo āyasmantaṃ

ānandaṃ etadavoca: 'handa cadāni mayaṃ bhante ānanda, gacchāma, bahukiccā mayaṃ

bahukaraṇīyā'ti. Yassadāni tvaṃ mahārāja, kālaṃ maññasīti.

Atha kho rājā pasenadi kosalo āyasmato ānandassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā

uṭṭhāyāsanā āyasmantaṃ ānandaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.

Atha kho āyasmā ānando acirapakkantassa raññopasenadissa kosalassa yena bhagavā

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinno kho āyasmā ānando yāvatako ahosi raññā pasenadinā kosalena saddhiṃ

kathāsallāpo. Taṃ sabbaṃ bhagavato ārocesi. Tañca bāhitikaṃ bhagavato pādāsi.

Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi: 'lābhā bhikkhave, rañño pasenadissa kosalassa,

suladdhalābhā bhikkhave, rañño pasenadissa kosalassa. Yaṃ rājā2 pasenadi kosalo labhati

ānandaṃ dassanāya. Labhati payirupāsanāyāti.

Idamavoca bhagavā, attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. [PTS Page 118]

[\q 118/]

Bāhitikasuttaṃ aṭṭhamaṃ.

--------------------------

1.Abhippavāhoti-sīmu, 2.Ayaṃ rājā-sīmu.

[BJT Page 550] [\x 550/]

2.4.9.

Dhammacetiya suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: eka samayaṃ bhagavā sakkesu viharati medataḷumpaṃ1 nāma sakyānaṃ

nigamo. Tena kho pana samayena rājā pasenadi kosalo nagarakaṃ2 anuppatto hoti

kenacideva karaṇīyena. Atha kho rājā pasenadi kosalo dīghaṃ kārāyanaṃ āmantesi: ' yojehi

samma kārāyana, bhadrāni bhadrāni yānāni, uyyānabhūmiṃ gacchāma subhumiṃ

dassanāyā'ti. Evaṃ devāti kho dīgho kārāyano rañño pasenadissa kosalassa paṭissutvā

bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā rañño pasenadissa kosalassa paṭivedesi: 'yuttāni kho

deva bhadrāni bhadrāni yānāni, yassadāni kālaṃ maññasī'ti. Atha kho rājā pasenadi kosalo

bhadraṃ yānaṃ abhiruhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi nagaramhā niyyāsi mahacca3

rājānubhāvena yena ārāmo tena pāyāsi. Yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā yānā

paccorohitvā pattikova ārāmaṃ pāvisi.

Addasā kho rājā pasenadi kosalo ārāme jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno

rukkhamūlāni pāsādikāni pasādanī yāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni

manussarāhaseyyakāni paṭisallānasāruppāni. Disvāna bhagavantaṃyeva ārabbha sati

udapādi: 'imāni kho tāni4 rukkhamūlāni pāsādikāni pasādanīyāni appasaddāni

appanigghosāni vijanavātāni manussarāhaseyyakāni paṭisallānasāruppāni, yattha sudaṃ

mayaṃ taṃ bhagavantaṃ payirupāsāma arahantaṃ sammāsambuddhanti.

Atha kho rājā pasenadi kosalo dighaṃ kārāyanaṃ āmantesi: imāni kho samma kārāyana, tāni

rukkhamūlāni pāsādāni pasādanīyāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni

manussarāhaseyyakāni paṭisallānasāruppāni. Yattha sudaṃ5 mayaṃ taṃ bhagavanataṃ

payirupāsāma arahantaṃ sammāsambuddhaṃ. Kahaṃ nu kho samma kārāyana, etarahi [PTS

Page 119] [\q 119/] so bhagavā viharati arahaṃ sammāsambuddho'ti.?

Atthi mahārāja, medataḷumpaṃ1 nāma sakyānaṃ nigamo. Tattha so bhagavā etarahi arahaṃ

sammāsambuddho viharatī'ti. Kīva dūro pana samma kārāyana, nagarakamhā6

medataḷumpaṃ1 nāma sakyānaṃ nigamo hotīti? Na dūre mahārāja, tīṇi yojanāni. Sakkā

divasāvasesena gantunti. Tena hi samma kārāyana, yojehi bhadrāni bhadrāni yānāni

gamissāma mayaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya arahantaṃ sammāsambuddha'nti.

--------------------------

1. Medāḷupaṃ- machasaṃ,syā, medaḷumpaṃ-[PTS] metalupaṃ-sīmu. 2. Naṅgarakaṃ-[PTS 3.]

Mahaccā-sīmu,machasaṃ 4. Imāni khodāni-sīmu. 5. Yatthassudaṃ-[PTS 6.]

Naṅgaramhā-[PTS.]

[BJT Page 552] [\x 552/]

Evaṃ devāti kho digho kārāyano rañño pasenadissa kosalassa paṭissutvā bhadrāni bhadrāni

yānāni yojāpetvā rañño pasenadissa kosalassa paṭivedesi: yuttāni kho te deva, bhadrāni

bhadrāni yānāni. Yassadāni kālaṃ maññasi'ti. Atha kho rājā pasenadi kosalo bhadraṃ yānaṃ

abhiruhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi nagarakamhā nikkhamitvā yena metaḷumpaṃ nāma

sakyānaṃ nigamo tena pāyāsi teneva divasāvasesena medataḷumpaṃ nāma sakyānaṃ

nigamaṃ sampāpuṇi yena ārāmo tena pāyāsi. Yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā yānā

paccorohitvā pattikova ārāmaṃ pāvisi.

Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū abhokāse caṅkamanti. Atha kho rājā pasenadi

kosalo yena te bhikkhu tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā te bhikkhu etadavoca: kahaṃ nu kho

bhante, etarahi so bhagavā viharati arahaṃ sammāsambuddho, dassanakāmā hi mayaṃ taṃ

bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddha'nti. Eso mahārāja vihāro saṃvutadvāro tena

appasaddo upasaṅkamitvā ataramāno ālindaṃ pavisitvā ukkāsitvā aggalaṃ ākoṭehi,

vivarissati te bhagavā dvāra'nti. Atha kho rājā pasenadi kosalo tattheva khaggañca

uṇhīsañca dīghassa kārāyanassa pādāsi, atha kho dīghassa kārāyanassa etadahosi: rahāyati

khodāni mahārājā tenidhevadāni1 mayā ṭhātabba'nti. Atha kho rājā pasenadi kosalo yena so

vihāro saṃvutadvāro tena appasaddo upasaṅkamitvā ataramāno ālindaṃ pavisitvā ukkāsitvā

aggalaṃ ākoṭesi. Vivari bhagavā dvāraṃ. Atha kho rājā pasenadi kosalo [PTS Page 120] [\q

120/] vihāraṃ pavisitvā bhagavato pāde sirasā nipatitvā bhagavato pādāni mukhena ca

paricumbati. Pāṇīhi ca parisambāhati, nāmañca sāveti: rājāhaṃ bhante, pasenadi kosalo,

rājāhaṃ bhante, pasenadi kosalo'ti.

Kiṃ pana tvaṃ mahārāja, atthavasaṃ sampassamāno imasmiṃ sarīre evarūpaṃ

paramanipaccākāraṃ karosi cittūpahāraṃ2 upadaṃsesīti?

Atthi kho me bhante, bhagavati dhammanvayo, hoti sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto

bhagavatā dhammo, supaṭipanno3 bhagavato sāvakasaṅgho'ti. Idhāhaṃ bhante, passāmi eke

samaṇabrāhmaṇe pariyantakataṃ brahmacariyaṃ caranti. Dasapi vassāni, vīsatimpi vassāni,

tiṃsampi vassāni,cattārisampi vassāni. Te aparena samayena sunahātā suvilittā

kappitakesamassu pañcahi kāmaguṇehi samappitā samaṅgībhūtā paricārenti4 idha panāhaṃ

bhante, bhikkhu passāmi yāvajīvaṃ apāṇakoṭikaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ

carante, na kho panāhaṃ bhante, ito bahiddhā aññaṃ evaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ

brahmacariyaṃ samanupassāmi. Ayampi kho me bhante, bhagavatī dhammanvayo, hoti

sammāsambuddho bhagavā,svākkhāto bhagavatā dhammo, supaṭipanno saṅghoti5.

--------------------------

1. Idhevadāni-sīmu, machasaṃ,syā,[PTS 2.] Mittūpahāraṃ-machasaṃ,syā,[PTS 3.]

Suppaṭipanno-machasaṃ 4. Parivārenti - [PTS 5.] Bhagavato sāvakasaṅghoti-machasaṃ.

[BJT Page 554] [\x 554/]

Puna ca paraṃ bhante, rājānopi rājūhi vivadanti. Khattiyāpi khattiyehi vivadanti.

Brāhmaṇāpi brāhmaṇehi vivadanti. Gahapatīpi gahapatīhi vivadanti. Mātāpi puttena

vivadati. Puttopi mātarā vivadati. Pitāpi puttena vivadati. Puttopi pitarā vivadati. Bhātāpi

bhātarā vivadati. Bhātāpi bhaginiyā vivadati. Bhaginiyāpi bhātarā vivadati. Sahāyopi

sahāyena vivadati. Idha panāhaṃ bhante, bhikkhu passāmi samaggā sammodamānā

avivadamānā khīrodakībhūtā aññamaññaṃ [PTS Page 121] [\q 121/] piyacakkhūhi

sampassantā viharanti1. Na kho panāhaṃ bhante, ito bahiddhā aññaṃ evaṃ samaggaṃ

parisaṃ samanupassāmi. Ayampi kho me bhante, bhagavati dhammanvayo hoti:

sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, supaṭipanno saṅghoti.

Puna ca parāhaṃ bhante, ārāmena ārāmaṃ uyyānena uyyānaṃ anucaṅkamāmi anuvicarāmi.

Sohaṃ tattha passāmi eke samaṇabrāhmaṇe kise lūkhe dubbaṇṇe uppaṇḍuppaṇḍukajāte2

dhamanisanthatagatte na viya maññe cakkhuṃ bandhante janassa dassanāya. Tassa mayhaṃ

bhante evaṃ hoti3 addhā ime āyasmanto anabhiratā4 vā brahmacariyaṃ caranti. Atthi vā

nesaṃ kiñci pāpaṃ kammaṃ kataṃ paṭicchannaṃ tathā ime āyasmanto kisā lūkhā dubbaṇṇā

uppaṇḍuppaṇḍukajātā dhamanisanthatagattā na viya maññe cakkhuṃ bandhanti janassa

dassanāyāti. Tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi: kinnu tumhe āyasmanto kisā lūkhā

dubbaṇṇā uppaṇḍuppaṇḍukajātā dhamanisanthatagattā, na viya maññe cakkhuṃ

bandhatha janassa dassanāyāti. Te evamāhaṃsu: bandhukarogo no maharājā'ti. Idha panāhaṃ

bhante, bhikkhū passāmi haṭṭhapahaṭṭhā udaggudaggā abhiratarūpā pīṇitindriyā

appossukkā pannalomā paradavuttā migabhūtena cetasā viharanti5 tassa mayhaṃ bhante

evaṃ hoti3. Addhā ime āyasmanto tassa bhagavato sāsane uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ

sañjānanti, tathā ime āyasmanto haṭṭhapahaṭṭhā udaggudaggā abhiratarūpā pīṇitindriyā

appossukkā pannalomā paradavuttā migabhūtena cetasā viharantī'ti. Ayampi kho me

bhante, bhagavatī dhammanvayo hoti sammāsambuddho bhagavā svākkhāto bhagavatā

dhammo, supaṭipanno saṅghoti.

Puna ca parāhaṃ bhante, rājā khattiyo muddhāvasitto [PTS Page 122] [\q 122/] pahomi

ghātetāyaṃ vā ghātetuṃ jāpetāyaṃ vā jāpetuṃ. Pabbājetāyaṃ vā pabbājetuṃ. Tassa mayhaṃ

bhante, aṭṭakaraṇe6 nisinnassa antarantarā kathaṃ opātenti. Sohaṃ na labhāmi: māme7

bhonto aṭṭakaraṇe6 nisinnassa me antarantarā kathaṃ opātetha.8 Kathāpariyosānaṃ me

bhavanto āgamentūti. Tassa mayhaṃ bhante, antarantarāva.

--------------------------

1. Samagge sammodamāne khīrodakībhūte aññamaññaṃ piyacakkhūhi passante

viharante-[PTS ,]machasaṃ. 2. Uppaṇḍupaṇḍukajāte-syā 3. Etadahosi-syā 4.

Anabhirataṃ-sīmu. 5. Haṭṭhapahaṭṭhe udaggudagge abhiratarūpe paṇītindriye appossukke

paṇṇalome paradavutte migabhūtena cetasā viharante- [PTS.] Machasaṃ 6.

Atthakaraṇe-sīmu.[PTS 7.] Ime-sīmu. 8. Opātentu-sīmu.

[BJT Page 556] [\x 556/]

Kathaṃ opātenti. Idha panāhaṃ bhante bhikkhu pasasāmi yasmiṃ samaye bhagavā

anekasatāya parisāya dhammaṃ deseti. Neva tasmiṃ samaye bhagavato sāvakānaṃ

khipitasaddo vā hoti ukkāsitasaddo vā. Bhūtapubbaṃ bhante, bhagavā anekasatāya parisāya

dhammaṃ desasi. Tatraññataro bhagavato sāvako ukkāsi. Tamenaññataro sabrahmacārī

jaṇṇukena ghaṭṭesi: ' appasaddo āyasmā hotu, māyasmā saddamakāsi. Satthā no bhagavā

dhammaṃ desatī'ti, tassa mayhaṃ bhante, etadahosi: acchariyaṃ vata bho, abbhūtaṃ vata

bho. Adaṇḍena vata kira bho asatthena evaṃ suvinītā parisā bhavissatī'ti. Na kho panāhaṃ

bhante, ito bahiddhā aññaṃ evaṃ suvinītaṃ parisaṃ samanupassāmi. Ayampi kho me

bhante, bhagavati dhammanvayo hoti: 'sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā

dhammo,supaṭipanno saṅgho'ti.

.1

Puna ca parāhaṃ bhante, passāmi idhekacce khattiyapaṇḍite nipuṇe kataparappavāde

vāḷavedhirūpe vobhindantā1 maññe caranti paññāgatena diṭṭhigatāni. Te suṇanti samaṇo

khalu bho gotamo amukaṃ nāma gāmaṃ vā nigamaṃ vā osarissatīti. Te pañhaṃ

abhisaṅkharonti. Imaṃ mayaṃ pañhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ upasaṅkamitvā pucchisasāma:

'evaṃ ce no puṭṭho evaṃ byākarissati,evamassa mayaṃ vādaṃ āropessāma. Evaṃ cepi no

puṭṭho evaṃ byākarissati, evampissa mayaṃ vādaṃ āropessāmā'ti. Te suṇanti 'samaṇo khalu

bho gotamo amukaṃ nāma gāmaṃ vā nigamaṃ vā osaṭo'ti. Te yena bhagavā

tenupasaṅkamanti. Te bhagava dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti [PTS

Page 123] [\q 123/] sampahaṃseti: te bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā

samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā na ceva bhagavantaṃ pañhaṃ pucchanti. Kuto2 vādaṃ

āropessanti. Aññadatthu3 bhagavato sāvakā sampajjanti. Ayampi kho me bhante bhagavati

dhammanvayo hoti. 'Sammāsambuddho bhagavā,svākkhāto bhagavatā dhammo,

supaṭipanno saṅgho'ti.

.1

Puna caparāhaṃ bhante, passāmi idhekacce brāhmaṇapaṇḍite nipuṇe kataparappavāde

vāḷavedhirūpe vobhindantā1 maññe caranti paññāgatena diṭṭhigatāni. Te suṇanti samaṇo

khalu bho gotamo amukaṃ nāma gāmaṃ vā nigamaṃ vā osarissatīti. Te pañhaṃ

abhisaṅkharonti. Imaṃ mayaṃ pañhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ upasaṅkamitvā pucchisasāma:

'evaṃ ce no puṭṭho evaṃ byākarissati,evamassa mayaṃ vādaṃ āropessāma. Evaṃ cepi no

puṭṭho evaṃ byākarissati, evampissa mayaṃ vādaṃ āropessāmā'ti. Te suṇanti 'samaṇo khalu

bho gotamo amukaṃ nāma gāmaṃ vā nigamaṃ vā osaṭo'ti. Te yena bhagavā

tenupasaṅkamanti. Te bhagavā dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti

sampahaseti: te bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā

sampahaṃsitā na ceva bhagavantaṃ pañhaṃ pucchanti. Kuto2 vādaṃ āropessanti.

Aññadatthu3 bhagavato sāvakā sampajjanti. Ayampi kho me bhante bhagavati

dhammanvayo hoti. 'Sammāsambuddho bhagavā,svākkhāto bhagavatā dhammo,

supaṭipanno saṅgho'ti.

Puna ca parāhaṃ bhante, passāmi idhekacce gahapatipaṇḍite nipuṇe kataparappavāde

vāḷavedhirūpe vobhindantā1 maññe caranti paññāgatena diṭṭhigatāni. Te suṇanti samaṇo

khalu bho gotamo amukaṃ nāma gāmaṃ vā nigamaṃ vā osarissatīti. Te pañhaṃ

abhisaṅkharonti. Imaṃ mayaṃ pañhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ upasaṅkamitvā pucchisasāma:

'evaṃ ce no puṭṭho evaṃ byākarissati,evamassa mayaṃ vādaṃ āropessāma. Evaṃ cepi no

puṭṭho evaṃ byākarissati, evampissa mayaṃ vādaṃ āropessāmā'ti. Te suṇanti 'samaṇo khalu

bho gotamo amukaṃ nāma gāmaṃ vā nigamaṃ vā osaṭo'ti. Te yena bhagavā

tenupasaṅkamanti. Te bhagavā dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti

sampahaseti: te bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā

sampahaṃsitā na ceva bhagavantaṃ pañhaṃ pucchanti. Kuto2 vādaṃ āropessanti.

Aññadatthu3 bhagavato sāvakā sampajjanti. Ayampi kho me bhante bhagavati

dhammanvayo hoti. 'Sammāsambuddho bhagavā,svākkhāto bhagavatā dhammo,

supaṭipanno saṅgho'ti.

Puna ca parāhaṃ bhante, passāmi idhekacce samaṇapaṇḍite nipuṇe kataparappavāde

vāḷavedhirūpe vobhindantā1 maññe caranti paññāgatena diṭṭhigatāni. Te suṇanti samaṇo

khalu bho gotamo amukaṃ nāma gāmaṃ vā nigamaṃ vā osarissatīti. Te pañhaṃ

abhisaṅkharonti. Imaṃ mayaṃ pañhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ upasaṅkamitvā pucchisasāma:

'evaṃ ce no puṭṭho evaṃ byākarissati,evamassa mayaṃ vādaṃ āropessāma. Evaṃ cepi no

puṭṭho evaṃ byākarissati, evampissa mayaṃ vādaṃ āropessāmā'ti. Te suṇanti 'samaṇo khalu

bho gotamo amukaṃ nāma gāmaṃ vā nigamaṃ vā osaṭo'ti. Te yena bhagavā

tenupasaṅkamanti. Te bhagavā dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti

sampahaṃseti: te bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā

sampahaṃsitā na ceva bhagavantaṃ pañhaṃ pucchanti. Kuto2 vādaṃ āropessanti.

Aññadatthu3 bhagavantaññeva okāsaṃ yācanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya. Te bhagavā

--------------------------

1. Te bhindantā - syā, machasaṃ 2. Kutassa-syā 3. Aññadatthuṃ-syā.

[BJT Page 558] [\x 558/]

Pabbājeti. Te tathā pabbajitā samānā ekā vūpakaṭṭhā appamattā ātāpino pahitattā viharantā

na cirasseva yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti.

Tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā

upasampajja viharanti. Te evamāhaṃsu: 'manaṃ 1 vata bho anassāma, manaṃ1 vata bho

panassāma. Mayaṃ hi pubbe assamaṇāva samānā samaṇamhāti paṭijānimhā, abrāhmaṇāva

samānā brāhmaṇamhāti paṭijānimhā, anarahantova samānā arahantomhāti paṭijānimhā.

Idāni khomhā samaṇā, idāni khomhā brāhmaṇā, idāni khomhā arahanto'ti. Ayampi kho me

bhante, bhagavati dhammanvayo hoti: 'sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā

dhammo, supaṭipanno saṅgho'ti.

Puna ca paraṃ bhante, ime isidattapurāṇā thapatayo mamabhattā mamayānā ahaṃ nesaṃ

jīvitassa padātā2 yasassa āhattā atha ca pana no tathā mayi [PTS Page 124] [\q 124/]

nipaccākāraṃ karonti yathā bhagavati. Bhūtapubbāhaṃ bhante senaṃ abbhūyyāno samāno

imeva isidattapurāṇā thapatayo vimaṃsamāno aññatarasmiṃ sambādhe āvasathe vāsaṃ

upagañchiṃ. Atha kho bhante, ime isidattapurāṇā thapatayo bahudeva rattiṃ dhammiyā

kathāya vītināmetvā yato ahosi bhagavā tato sīsaṃ katvā maṃ pādato karitvā nipajjiṃsu.

Tassa mayhaṃ bhante, etadahosi: 'acchariyaṃ vata bho, abbhūtaṃ vata bho,ime

isidattapurāṇā thapatayo mamabhattā mamayānā, ahaṃ tesaṃ jīvitassa padātā, yasassa

āhattā. Atha ca pana no tathā mayi nipaccākāraṃ karonti yathā bhagavati. Addhā ime

āyasmanto tassa bhagavato sāsane uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ sañjānantī'ti. Ayampi kho

me bhante, bhagavati dhammanvayo hoti: 'sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto

bhagavatā dhammo supaṭipanno saṅgho'ti.

Puna ca paraṃ bhante, bhagavāpi khattiyo, ahampi khattiyo, bhagavāpi kosalako, ahampi

kosalako, bhagavāpi āsītiko, ahampi āsitiko yampi bhante, bhagavāpi khattiyo, ahampi

khattiyo, bhagavāpi kosalako, ahampi kosalako, bhagavāpi āsītiko, ahamipi āsītiko,

imināvārahāmevāhaṃ bhante, bhagavati paramanipaccākāraṃ kattuṃ. Cittūpavāraṃ

upadaṃsetuṃ. Handa ca dāni mayaṃ bhante, gacchāma. Bahukiccā mayaṃ bahukaraṇiyā'ti.

Yassadāni tvaṃ mahārāja, kālaṃ maññasīti:atha kho rājā pasenadi kosalo uṭṭhāyāsanā

bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.

-------------------------

1.Mayaṃ-syā 2. Jivikāya,dātā-machasaṃ ,jīvitaṃ dātā-[PTS.]

[BJT Page 560] [\x 560/]

Atha kho bhagavā acirapakkantassa rañño pasenadissa kosalassa bhikkhū āmantesi: 'eso

bhikkhave, rājā pasenadi kosalo dhammacetiyāni bhāsitvā uṭṭhāyāsanā pakkanto.

Uggaṇhātha1 bhikkhave, dhammacetiyāni. Pariyāpuṇātha [PTS Page 125] [\q 125/]

bhikkhave, dhammacetiyāni. Dhāretha bhikkhave, dhammacetiyāni. Atthasaṃhitāni

bhikkhave, dhammacetiyāni ādibrahmacariyakānī'ti.

Idamavoca bhagavā attamanā te bhikkhu bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

Dhammacetiyasuttaṃ navamaṃ.

--------------------------

1. Uggaṇhatha -machasaṃ,syā.

[BJT Page 562] [\x 562/]

2.4.10

Kaṇṇakatthala suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā ujukāyaṃ1 viharati kaṇṇakatthale migadāye. Tena

kho pana samayena rājā pasenadi kosalo ujukaṃ anuppatto hoti kenacideva karaṇīyena.

Atha kho rājā pasenadi kosalo aññataraṃ purisaṃ āmantesi: 'ehi tvaṃ ambho purisā yena

bhagavā tenupasaṅkama, upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirisā vandāhi.

Appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha, 'rājā bhante, pasenadi

kosalo bhagavato pāde sirasā vandati, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ

phāsuvihāraṃ pucchatī'ti. Evañca vadehi: 'ajja kira bhante, rājā pasenadi kosalo

pacchābhattaṃ bhūttapātarāso bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamissatī'ti. Evaṃ devāti kho

so puriso rañño pasenadissa kosalassa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so

puriso bhagavantaṃ etadavoca: 'rājā bhante, pasenadi kosalo bhagavato pāde sirasā vandati.

Appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchati. Evañca vadeti: ajja kira

bhante, rājā pasenadi kosalo pacchābhattaṃ bhuttapātarāso bhagavantaṃ dassanāya

upasaṅkamissatī'ti.

Assosuṃ kho somā ca bhaginī sakulā ca bhaginī 'ajja [PTS Page 126] [\q 126/] kira rājā

pasenadi kosalo pacchābhattaṃ bhuttapātarāso bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamissatī'ti.

Atha kho somā ca bhaginī sakulā ca bhaginī rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ bhattābhihāre

upasaṅkamitvā etadavocuṃ: 'tena hi mahārāja, amhākampi vacanena bhagavato pāde sirasā

vandāhi. Appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha: 'somā ca

bhante, bhaginī sakulā ca bhaginī bhagavato pāde sirasā vandanti, appābādhaṃ appataṅkaṃ

lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchanti'ti.

Atha kho rājā pasenadi kosalo pacchābhattaṃ bhuttapātarāso yena bhagavā tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho rājā

pasenadi kosalo bhagavantaṃ etadavoca: 'somā ca bhante, bhaginī sakulā ca bhaginī

bhagavato pāde sirasā vandanti. Appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ

pucchantī'ti. Kimpana mahārāja, somā ca bhaginī sakulā ca bhaginī aññaṃ dūtaṃ

nālatthu'nti.

[BJT Page 564] [\x 564/]

Assosuṃ kho bhante, somā ca bhaginī sakulā ca bhaginī, ' ajja kira rājā pasenadi kosalo

pacchābhattaṃ bhuttapātarāso bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamissatī'ti. Atha kho bhante,

somā ca bhaginī sakulā ca bhaginī maṃ bhattābhihāre upasaṅkamitvā etadavocuṃ: tena hi

mahārāja, amhākampi vacanena bhagavato pāde sirasā vandāhi, appābādhaṃ appātaṅkaṃ

lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha, somā ca bhante, bhaginī sakulā ca bhaginī

bhagavato pāde sirasā vandanti, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ

pucchantī'ti.

Sukhiniyo hontu mahārāja, somā ca bhaginī sakulā ca bhaginīti.

Atha kho rājā pasenadi kosalo bhagavantaṃ etadavoca: " sutaṃ metaṃ bhante samaṇo

gotamo evamāha: 'natthi so samaṇo vā brāhmaṇo vā yo sabbaññū sabbadassāvī aparisesaṃ

ñāṇadassanaṃ paṭijānissati, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī'ti. Ye te bhante evamāhaṃsu: 'samaṇo

gotamo evamāha: [PTS Page 127] [\q 127/] natthi so samaṇo vā brāhmaṇo vā yo

sabbaññū sabbadassāvī aparisesaṃ ñāṇadassanaṃ paṭijānissati. Netaṃ ṭhānaṃ vijjatīti. Kacci

te bhante, bhagavato vuttavādino, na ca bhagavantaṃ abhūtena abbhācikkhanti. Dhammassa

cānudhammaṃ byākaronti, na ca koci sahadhammiko vādānuvādo gārayhaṃ ṭhānaṃ

āgacchatī'ti.

Ye te mahārāja, evamāhaṃsu: 'samaṇo gotamo evamāha: natthi so samaṇo vā brāhmaṇo vā

yo sabbaññu sabbadassāvī aparisesaṃ ñāṇadassanaṃ paṭijānissati. Netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Na

me tena vuttavādino abbhācikkhanti ca pana maṃ te asatā abhutenā'ti.

Atha kho rājā pasenadi kosalo viḍūḍabhaṃ1 senāpatiṃ āmantesi: 'ko nu khojja2 senāpati,

imaṃ kathāvatthuṃ 3 rājantepure abbhudāhāsīti? 'Sañjayo mahārāja, brāhmaṇo ākāsagotto'ti.

Atha kho rājā pasenadi kosalo aññataraṃ purisaṃ āmantesi,'ehi tvaṃ amho purisa, mama

vacanena sañjayaṃ brāhmaṇaṃ ākāsagottaṃ āmantesi. Rājā taṃ4 bhante, pasenadi kosalo

āmantetī'ti. Evaṃ devāti kho so puriso rañño pasenadissa kosalassa paṭissutvā yena sañjayo

brāhmaṇo ākāsagotto tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā sañjayaṃ brāhmaṇaṃ ākāsagottaṃ

etadavoca: 'rājā taṃ bhante, pasenadi kosalo āmantetī'ti.

Atha kho rājā pasenadi kosalo bhagavantaṃ etadavoca: siyā nu kho bhante, bhagavatā

aññadeva kiñci sandhāya vācā bhāsitā5, tañca jano aññathā vipaccāgaccheyyāti?6.

Abhijānāmi mahārāja vācaṃ bhāsitāti7.

-------------------------

1. Viṭaṭūbhaṃ-machasaṃ 2. Ko nu kho-machasaṃ,syā[PTS 3.] Kathāvatthu-sīmu 4. Rājā

te-[PTS 5.] Sandhāya bhāsitaṃ-machasaṃ,syā,[PTS 6.] Paccāgaccheyya-machaṃ,syā,[PTS 7.]

Abhijānāmi mahārāja vācaṃ bhāsitāti. Machasaṃ,syā,[PTS,]ūnaṃ.

[BJT Page 566] [\x 566/]

Yathā kathampana bhante, bhagavā abhijānāti vācaṃ bhāsitāti?1.

Evaṃ kho ahaṃ mahārāja, abhijānāmi vācaṃ bhāsitā1 'natthi so samaṇo vā brāhmaṇo vā,

[PTS Page 128] [\q 128/] yo sakideva sabbaṃ ñassati, sabbaṃ dakkhiti, netaṃ ṭhānaṃ

vijjatī'ti.

Heturūpaṃ bhante, bhagavā āha saheturūpaṃ bhante bhagavā āha:'natthi so samaṇo vā

brāhmaṇo vā,yo sakideva sabbaṃ ñassati, sabbaṃ dakkhiti, netaṃ ṭhānaṃ vijjatīti. Cattāro

me bhante, vaṇṇā: khattiyā brāhmaṇā vessā suddā. Imesaṃ nu kho bhante, catunnaṃ

vaṇṇānaṃ siyā viseso, siyā nānākaraṇa'nti?

Cattāro 'me mahārāja, vaṇṇā. Khattiyā brāhmaṇā vessā suddā. Imesaṃ kho mahārāja,

catunnaṃ vaṇṇānaṃ dve vaṇṇā aggamakkhāyanti, khattiyā ca brāhmaṇā ca. Yadidaṃ

abhivādanapaccuṭṭhānaañjalikammasāmicīkammānanti2.

Nāhaṃ bhante, bhagavantaṃ diṭṭhadhammikaṃ pucchāmi, samparāyikāhaṃ bhante,

bhagavantaṃ pucchāmi. Cattāro me bhante, vaṇṇā: khattiyā brāhmaṇā vessā suddā. Imesaṃ

nu kho bhante, catunnaṃ vaṇṇānaṃ siyā viseso, siyā nānākaraṇanti?

Pañcimāni mahārāja, padhāniyaṅgāni. Katamāni pañca? Idha mahārāja, bhikkhū saddho hoti,

saddahati tathāgatassa bodhiṃ: 'itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho

vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ

buddho bhagavā'ti. Appābādho hoti appātaṅko samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgato

nātisītāya nāccuṇhāya majjhimāya padhānakkhamāya asaṭho hoti amāyāvī yathābhūtaṃ

attānaṃ āvīkattā satthari vā viññūsu vā sabrahmacārīsu. Āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ

dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo

anikkhittadhūro kusalesu dhammesu. Paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya

samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā imāni kho mahārāja,

pañca padhāniyaṅgāni. Cattārome mahārāja, vaṇṇā: khattiyā brāhmaṇā vessā suddā. Te

cassu imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgatā, taṃ nesaṃ3 cassa dīgharattaṃ hitāya

sukhāyāti.

Cattāro me bhante vaṇṇā: khattiyā brāhmaṇā vessā [PTS Page 129] [\q 129/] suddā,te

cassu imehi pañcahi padhāniyaṅgehi samannāgatā ettha pana nesaṃ bhante, siyā viseso siyā

nānākaraṇanti?.

--------------------------

1.Vacā bhāsitā-sīmu. 2. Sāmīcikammānīti-machasaṃ ,sāmicikammanti-syā,[PTS. 3.]Ettha

pana nesaṃ-machasaṃ

[BJT Page 568] [\x 568/]

Ettha kho pana nesāhaṃ mahārāja, padhānavemattataṃ1 vadāmi. Seyyathāpassu2 mahārāja,

dve hatthidammā vā assadammā vā godammā vā sudantā suvinītā, dve hatthidammā vā

assadammā vā godammā vā adantā avinītā. Taṃ kiṃ maññasi mahārāja, ye te dve

hatthidammā vā assadammā vā godammā vā sudantā suvinītā, api nu te dantāva

dantakāraṇaṃ gaccheyyuṃ. Dantāva dantabhūmiṃ sampāpuṇeyyunti?

Evaṃ bhante.

Ye pana te dve hatthidammā vā assadammā vā godammā vā adantā avinītā, api nu te

adantāva dantakāraṇaṃ gaccheyyuṃ. Adantāva dantabhūmiṃ sampāpuṇeyyuṃ seyyathāpi

te dve hatthidammā vā assadammā vā godammā vā sudantā suvinītāti?

Nohetaṃ bhante.

Evameva kho mahārāja, yaṃtaṃ saddhena pattabbaṃ appābādhena asaṭhena amāyāvinā

āraddhaviriyena paññavatā, taṃ vata assaddho bavhābādho saṭho māyāvī kusito duppañño

pāpuṇissatī'ti netaṃ ṭhānaṃ vijjatīti.

Heturūpaṃ bhante, bhagavā āha. Saheturūpaṃ bhante bhagavā āha. Cattāro me bhante,

vaṇṇā: khattiyā brāhmaṇā vessā suddā, te cassu imehi pañcahi padhāniyaṅgehi

samannāgatā, te cassu sammappadhānā. Ettha pana nesaṃ bhante, siyā viseso, siyā

nānākaraṇanti.

Ettha kho pana nesāhaṃ3 mahārāja, na kiñci nānākaraṇaṃ vadāmi, yadidaṃ vimuttiyā

vimuttiṃ. Seyyathāpi mahārāja, puriso sukkhaṃ sākakaṭṭhaṃ ādāya aggiṃ abhinibbatteyya,

tejo pātukareyya. Atha aparo puriso sukkhaṃ sālakaṭṭhaṃ [PTS Page 130] [\q 130/]

ādāya, aggiṃ abhinibbatteyya, tejo pātukareyya. Atha aparo puriso sukkhaṃ ambakaṭṭhaṃ

ādāya aggiṃ abhinibbatteyya. Tejo pātukareyya. Atha aparo puriso sukkhaṃ

udumbarakaṭṭhaṃ ādāya aggiṃ abhinibbatteyya tejo pātukareyya. Taṃ kiṃ maññasi

mahārāja, siyā nu kho tesaṃ aggīnaṃ nānādāruto abhinibbattānaṃ kiñci nānākaraṇaṃ, acciyā

vā acciṃ vaṇṇena vā vaṇṇaṃ, ābhāya vā ābhanti?

No hetaṃ bhante.

Evameva kho mahārāja, yaṃ taṃ tejaṃ viriyaṃ nippharati, taṃ4 padhānābhinibbattaṃ5 nāhaṃ

tattha kiñci nānākaraṇaṃ vadāmi yadidaṃ vimuttiyā vimuttinti.

--------------------------

1. Nānatthaṃ-sīmu, vemattaṃ-[PTS 2.] Seyyathāpissu-machasaṃ,[PTS 3.] Ettha kho nesāhaṃ-

machasaṃ,[PTS 4.] Vīriyā nimmathitaṃ-machasaṃ 5. Pacchābhinibbattaṃ-sīmu.

[BJT Page 570] [\x 570/]

Heturūpaṃ bhante, bhagavā āha, saheturūpaṃ bhante, bhagavā āha kiṃ pana bhante, atthi

devāti? Kiṃ pana tvaṃ mahārāja? Evaṃ vadesi: kiṃ pana bhante, atthi devāti? Yadi vā te

bhante, devā āgantāro itthattaṃ, yadi vā anāgantāro itthattanti. Ye te mahārāja? Devā

sabyāpajjhā te devā āgantāro itthattaṃ ye te devā abyāpajjhā, te devā anāgantāro itthattanti.

Evaṃ vutte viḍūḍabho1 senāpati bhagavantaṃ etadavoca: 'ye te bhante devā sabyāpajjhā

āgantāro itthattaṃ, te devā ye te devā abyāpajjhā anāgantāro itthattaṃ te deve tamhā ṭhānā

cāvessanti vā pabbājessanti vā'ti.

Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi: 'ayaṃ kho viḍūḍabho senāpati rañño pasenadissa

kosalassa putto. Ahaṃ bhagavato putto. Ayaṃ kho kāloyaṃ putto puttena manteyyā'ti.

Atha kho āyasmā ānando viḍūḍabhaṃ senāpatiṃ āmantesi: 'tenahi senāpati, taṃ yevettha

paṭipucchissāmi. Yathā te khameyya tathā naṃ byākareyyāsi. Taṃ kiṃ maññasi senāpati,

yāvatā rañño pasenadissa kosalassa vijitaṃ, yattha ca rājā pasenadi kosalo issariyādhipaccaṃ

rajjaṃ kāreti. Pahoti tattha rājā pasenadi kosalo samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā puññavantaṃ vā

apuññavantaṃ vā brahmacariyavantaṃ vā abrahmacariyavantaṃ vā tahmā ṭhānā cāvetuṃ vā

pabbājetuṃ vā'ti?

Yāvatā bho rañño pasenadissa kosalassa vijitaṃ, yattha ca rājā pasenadi kosalo

issariyādhipaccaṃ [PTS Page 131] [\q 131/] rajjaṃ kāreti. Pahoti tattha rājā pasenadi

kosalo samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā puññavantaṃ vā apuññavantaṃ vā brahmacariyavantaṃ

vā abrahmacariyavantaṃ vā tamhā ṭhānā cāvetuṃ vā pabbājetuṃ vā'ti

Taṃ kiṃ maññasi senāpati, yāvatā rañño pasenadissa kosalassa avijitaṃ, yattha ca rājā

pasenadi kosalo issariyādhipaccaṃ rajjaṃ na kāreti. Pahoti tattha rājā pasenadi kosalo

samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā puññavantaṃ vā apuññavantaṃ vā brahmacariyavantaṃ vā

abrahmacariyavantaṃ vā tahmā ṭhānā cāvetuṃ vā pabbājetuṃ vā'ti

Yāvatā rañño pasenadissa kosalassa avijitaṃ, yattha ca rājā pasenadissa kosalo

issariyādhipaccaṃ rajjaṃ na kāreti.Na tattha pahoti rājā pasenadi kosalo samaṇaṃ vā

brāhmaṇaṃ vā puññavantaṃ vā apuññavantaṃ vā brahmacariyavantaṃ vā

abrahmacariyavantaṃ vā tahmā ṭhānā cāvetuṃ vā pabbājetuṃ vā'ti

Taṃ kiṃ maññasi senāpati, sutā te devā tāvatiṃsāti?

Evaṃ bho, sutaṃ me devā tāvatiṃsā. Idhāpi bhotā raññā pasenadinā kosalena sutā devā

tāvatiṃsā'ti.

--------------------------

1. Viṭaṭūbho-machasaṃ.

[BJT Page 572] [\x 572/]

Taṃ kiṃ maññasi senāpati, pahoti rājā pasenadi kosalo deve tāvatiṃse tamhā ṭhānā cāvetuṃ

vā pabbājetuṃ vāti?

Dassanāyapi bho rājā pasenadi kosalo deve tāvatiṃse nappahoti. Kuto pana tamhā ṭhānā

cāvessati vā pabbājessati vā'ti.

Evameva kho senāpati. Ye te devā sabyāpajjhā āgantāro itthattaṃ te devā, ye te devā

abyāpajjhā anāgantāro itthattaṃ, te devā dassanāyapi nappahonti, kuto pana tamhā ṭhānā

vācessanti vā pabbājessanti vā'ti.

Atha kho rājā pasenadi kosalo bhagavantaṃ etadavoca: 'ko nāmo ayaṃ bhante bhikkhūti?

Ānando nāma mahārājāti.

Ānando vata bho ānandarūpo vata bho. Heturūpaṃ [PTS Page 132] [\q 132/] bhante

āyasmā ānando āha. Saheturūpaṃ bhante, āyasmā ānando āha.

Kiṃ pana bhante, atthi brahmāti?

Kiṃ pana tvaṃ mahārāja evaṃ vadesi: kiṃ pana bhante, atthi brahmāti?

Yadi vā so bhante, brahmā āgantā itthattaṃ. Yadi vā anāgantā itthattanti.

Yo so mahārājā brahmā sabyāpajjho,so brahmā āgantā itthattaṃ, yo so brahmā abyāpajjho so

brahmā anāgantā itthattanti.

Atha kho aññataro puriso rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ etadavoca: 'sañjayo mahārāja,

brāhmaṇo ākāsagotto āgato'ti.

Atha kho rājā pasenadi kosalo sañjayaṃ brāhmaṇaṃ ākāsagottaṃ etadavoca: 'ko nu kho

brāhmaṇa, imaṃ kathāvatthuṃ rājantepure abbhudāhāsīti?

'Viḍūḍabho mahārāja, senāpatī'ti. Viḍūḍabho senāpati evamāha: sañjayo mahārāja,

brāhmaṇo ākāsagotto'ti.

Atha kho aññataro puriso rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ etadavoca. Yānakālo mahārājāti. Atha

kho rājā pasenadi kosalo bhagavantaṃ etadavoca: sabbaññūtaṃ mayaṃ bhante bhagavantaṃ

apucchimhā sabbaññūtaṃ bhagavā vyākāsi. Tañca panamhākaṃ ruccati ceva khamati ca, tena

camhā attamanā cātuvaṇṇiṃ suddhiṃ1 mayaṃ bhante, bhagavantaṃ apucchimhā

cātuvaṇṇiṃ suddhiṃ bhagavā vyākāsi tañca panamhākaṃ ruccati. Ceva khamati ca. Tena

camhā attamanā adhideve mayaṃ

--------------------------

1.Cātuvaṇṇisuddhiṃ-machasaṃ.

[BJT Page 574] [\x 574/]

Bhante, bhagavantaṃ apucchimhā, adhideve bhagavā vyākāyi. Tañca panamhākaṃ ruccati

ceva khamati ca. Tena camhā attamanā. Adhibrahmānaṃ mayaṃ bhante, bhagavantaṃ

apucchimhā, adhibrahmānaṃ bhagavā vyākāsi. Tañca panamhākaṃ ruccati ceva khamati ca,

tena camhā attamanā. Yaṃ yadeva ca pana maya bhante, bhagavantaṃ apucchimhā

tantadeva bhagavā vyākāsi. Tañca panamhākaṃ ruccati ceva khamati ca, tena camhā

attamanā handa [PTS Page 133] [\q 133/] cadāni mayaṃ bhante, gacchāma bahukiccā

mayaṃ bahukaraṇīyāti.

Yassadāni tvaṃ mahārāja, kālaṃ maññasiti.

Atha kho rājā pasenadi kosalo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā

bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmīti.

Kaṇṇakatthala suttaṃ dasamaṃ.

Rājavaggo catuttho

Tassa vaggassa uddānaṃ.

Ghaṭīkāro raṭṭhapālo makhādevo madhuriyaṃ,

Bodhi aṅgilimālo ca piyajātaṃ bāhitikaṃ,

Dhammacetiya suttaṃ ca dasamaṃ kaṇṇakatthalaṃ.

[BJT Page 576] [\x 576/]

5. Brāhmaṇavaggo

2.5.1

Brahmāyusuttaṃ.

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā videhesu cārikaṃ carati mahatā bhikkhusaṅghena

saddhiṃ pañcamattehi bhikkhūsatehi. Tena kho pana samayena brāhmāyu nāma brāhmaṇo

mithilāyaṃ paṭivasati jiṇṇo vuddho mahallako addhagato vayo anuppatto vīsaṃvassasatiko

jātiyā, tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragu sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ

itihāsapañcamānaṃ padako veyyākaraṇo lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo. Assosi

kho brahmāyu brāhmaṇo: " samaṇo khalu bho gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito

videhesu cārikaṃ carati mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi. Taṃ

kho pana bhagavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo .1

Abbhūggato 'itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇa sampanno sugato

lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā. So imaṃ

lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ

sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ

pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ

pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hoti'ti. [PTS Page 134] [\q 134/]

.1

Tena kho pana samayena brahmāyussa brāhmaṇassa uttaro nāma māṇavo antevāsī hoti

tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragu sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ

padako veyyākaraṇo lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo. Atha kho brahmāyu

brāhmaṇo uttaraṃ māṇavaṃ āmantesi: 'ayaṃ tāta uttara, samaṇo gotamo sakyaputto

sakyakulā pabbajito videhesu cārikaṃ carati mahatā bhikkhūsaṅghena saddhiṃ pañcamattehi

bhikkhusatehi. Taṃ kho pana bhagavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo

abbhūggato'itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇa sampanno sugato

lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā.So imaṃ

lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ

sayaṃ abhiññā ññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ

pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ

pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hoti'ti. Ehi tvaṃ tāta uttara, yena

samaṇo gotamo tenupasaṅkama. Upasaṅkamitvā samaṇaṃ gotamaṃ jānāhi yadi vā taṃ

bhavantaṃ gotamaṃ tathā santaṃ yeva saddo abbhuggato. Yadi vā no tathā, yadi vā so

bhavaṃ gotamo tādiso, yadi vā na tādiso, tayā mayaṃ taṃ bhavantaṃ gotamaṃ vedissāmā'ti.

Yathā kathampanāhaṃ bho taṃ bhavantaṃ gotamaṃ jānissāmi: yadi vā taṃ bhavantaṃ

gotamaṃ tathā santaṃ yeva saddo abbhuggato, yadi vā no tathā, yadi vā so bhavaṃ gotamo

tādiso yadivā natādiso'ti.

[BJT Page 578] [\x 578/]

Āgatāni kho tāta uttara, amhākaṃ mantesu dvattiṃsa mahāpurisalakkhaṇāni, yehi

samannāgatassa mahāpurisassa dveyeva gatiyo bhavanti anaññā, sace agāraṃ ajjhāvasati,

rājā hoti cakkavattī dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto

sattaratanasamannāgato. Tassimāni sattaratanāni bhavanti, seyyathīdaṃ: cakkaratanaṃ

hatthiratanaṃ assaratanaṃ maṇiratanaṃ itthiratanaṃ gahapatiratanaṃ parināyakaratanameva

sattamaṃ. Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā.

So imaṃ paṭhaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasati:

sace kho pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, arahaṃ hoti sammāsambuddho loke

vivattacchado1. Ahaṃ kho pana te tāta uttara,mantānaṃ dātā, tvaṃ me mantānaṃ

paṭiggahetāti.

Evaṃ hoti kho uttaro māṇavo brahmāyussa brāhmaṇassa paṭissutvā uṭṭhāyāsanā

brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā videhesu yena bhagavā tena [PTS

Page 135] [\q 135/] cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena bhagavā

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ

sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho uttaro māṇavo bhagavato

kāye dvattiṃsa mahāpurisalakkhaṇāni sammannesi. Addasā kho uttaro māṇavo bhagavato

kāye dvattiṃsa mahāpurisalakkhaṇāni yebhūyyena ṭhapetvā dve. Dvīsu

mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati: ' kosohite ca

vatthaguyhe pahūtajivhatāya cā'ti. Atha kho bhagavato etadahosi: 'passati kho me ayaṃ

uttaro māṇavo dvattiṃsa mahāpurisalakkhaṇāni yebhūyyena ṭhapetvā dve. Dvīsu

mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasidati kosohite ca

catthaguyhe pahūtajivhatāya cā'ti.

Atha kho bhagava tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāsi2. Yathā addasa uttaro

māṇavo bhagavato kosohitaṃ vatthaguyhaṃ. Atha kho bhagavā jivhaṃ ninnāmetvā ubhopi

kaṇṇasotāni anumasi parimasi3. Ubhopi nāsikāsotāni anumasi parimasi. Kevalampi4

lalāṭamaṇḍalaṃ5 jivhāya chādesi.

Atha kho uttarassa māṇavassa etadahosi: samannāgato kho samaṇo gotamodvattiṃsa

mahāpurisalakkhaṇehi. Yannūnāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ anubandheyyaṃ iriyāpathañcassa

passeyya'nti. Atha kho uttaro māṇavo satta māsāni bhagavantaṃ anubandhi jāyāva

anapāyinī atha kho uttaro māṇavo sattannaṃ māsānaṃ accayena videhesu yena mithilā tena

cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena mithilā yena brahmāyu brāhmaṇo

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.

Ekamantaṃ nisinnaṃ kho uttaraṃ māṇavaṃ brahmāyu brāhmaṇo etadavoca: kacci tāta

uttara, taṃ bhavantaṃ gotamaṃ tathā santaṃ yeva saddo [PTS Page 136] [\q 136/]

abbhuggato no aññatā, kacci ca pana so bhavaṃ gotamo tādiso, no aññādiso'ti.

-------------------------

1.Vīvattacchaddo-sīmu 2. Abhisaṅkhāresi-syā 3. Paṭimasi-machasaṃ,syā,[PTS 4.]

Kevalakampi-[PTS 5.] Nalāṭamaṇḍalaṃ-machasaṃ,syā,[PTS.]

[BJT Page 580] [\x 580/]

Tathāsantaṃyeva bho taṃ bhavantaṃ gotamaṃ tathā saddo abbhuggato, no aññathā, tādiso

ca bho so bhavaṃ gotamo, na aññādiso. Samannāgato ca so bho bhavaṃ gotamo dvattiṃsa

mahāpurisalakkhaṇehi.

Suppatiṭṭhitapādo kho pana so bhavaṃ gotamo, idampi tassa1 bhoto gotamassa

mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati.

Heṭṭhā kho panassa bhoto gotamassa pādatalesu cakkāni jātāni sahassārāni sanemikāni

sanābhikāni sabbākāraparipūrāṇi.

Āyatapaṇhī kho pana so bhavaṃ gotamo

Dīghaṅgulī kho pana so bhavaṃ gotamo

Mudutaḷuṇahatthapādo kho pana so bhavaṃ gotamo

Jālahatthapādo kho pana so bhavaṃ gotamo

Ussaṅkhapādo kho pana so bhavaṃ gotamo

Eṇijaṅgho kho pana so bhavaṃ gotamo

hitakova kho pana so bhavaṃ gotamo anonamanto ubhohi pāṇitalehi jaṇṇukāni parimasati

parimajjati.

Kosohitavatthaguyho kho pana so bhavaṃ gotamo.

Suvaṇṇavaṇṇo kho pana so bhavaṃ gotamo kañcanasantibhattaco.

Sukhumacchavi kho pana so bhavaṃ gotamo sukhumattā chaviyā rajojallaṃ kāye na

upalippati.2

Ekekalomo kho pana so bhavaṃ gotamo,ekekāni lomāni lomakūpesu jātāni.

Uddhaggalomo kho pana so bhavaṃ gotamo uddhaggāni lomāni jātāni nīlāni

añjanavaṇṇāni kuṇḍalāvattāni3 padakkhiṇāvattakajātāni.

Brahmujjugatto kho pana so bhavaṃ gotamo

Sattussado kho pana so bhavaṃ gotamo

Sīhapubbaddhakāyo kho pana so bhavaṃ gotamo

Citantaraṃso kho pana so bhavaṃ gotamo

Nigrodhaparimaṇḍalo kho pana so bhavaṃ gotamo, yāvatakvassa kāyo tāvatakvassa vyāmo

yāvatakvassa vyāmo tāvatakvassa kāyo

------------------------

1. Idampissa-sīmu. 2. Upalimpati-sīmu, machasaṃ 3, kuṇḍalāvaṭṭāni-machasaṃ, syā.

[BJT Page 582] [\x 582/]

Samavattakkhandho kho pana so bhavaṃ gotamo

Rasaggasaggi kho pana so bhavaṃ gotamo

Sīhahanu kho [PTS Page 137] [\q 137/] pana so bhavaṃ gotamo

Cattāḷisadanto kho pana so bhavaṃ gotamo

Samadanto kho pana so bhavaṃ gotamo

Avivaradanto kho pana so bhavaṃ gotamo

Susukkadāṭho kho pana so bhavaṃ gotamo

Pahutajivho kho pana so bhavaṃ gotamo

Brahmassaro kho pana so bhavaṃ gotamo ,karavīkabhāṇī.

Abhinīlanetto kho pana so bhavaṃ gotamo

Gopakhumo kho pana so bhavaṃ gotamo

Uṇṇā kho panassa bhoto gotamassa bhamukantare jātā odātā mudutulasantibhā.

Uṇhīsasīso kho pana so bhavaṃ gotamo idampi tassa bhoto gotamassa mahāpurisassa

mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati. Imehi kho so bhavaṃ gotamo dvatiṃsa

mahāpurisalakkhaṇehi samannāgato.

Gacchanto kho pana so bhavaṃ gotamo dakkhiṇeneva pādena paṭhamaṃ pakkamati, so

nātidūre pādaṃ uddharati, nāccāsanne pādaṃ nikkhipati, so nātisīghaṃ gacchati, nātisanikaṃ

gacchati, na ca adduvena addūvaṃ saṅghaṭṭento gacchati, na ca gopphakena gopphakaṃ

gaṅghaṭṭento gacchati, so gacchanto na satthiṃ unnāmeti, na satthiṃ onāmeti, na sattiṃ

sannāmeti, na sattiṃ vināmeti. Gacchato kho panassa bhoto gotamassa adharakāyova1 iñjati.

Na ca kāyabalena gacchati. Avalokento kho pana so bhavaṃ gotamo sabbakāyeneva

avaloketi. So na uddhaṃ ulloketi. Na adho oloketi. Na ca vipekkhamāno gacchati.

Yugamattañca pekkhati. Tato cassa uttariṃ anāvaṭaṃ ñāṇadassanaṃ bhavati.

So antaragharaṃ pavisanto na kāyaṃ unnāmeti. Na kāyaṃ onāmeti. Na kāyaṃ sannāmeti.

[PTS Page 138] [\q 138/] na kāyaṃ vināmeti. So nātidūre nāccāsanne āsanassa parivattati.

Na ca pāṇinā ālambhitvā āsane nisīdati. Na ca āsanasmiṃ kāyaṃ pakkhipati. So antaraghare

nisinno samāno na hatthakukkuccaṃ āpajjati. Na pādakukkuccaṃ āpajjati. Na ca adduvena

adduvaṃ2 āropetvā nisīdati. Na ca gopphakena gopphakaṃ āropetvā nisīdati. Na ca pāṇinā

hanukaṃ upādiyitvā3 nisīdati. So antaraghare nisinnova samāno nacchambhati na kampati

na vedhati na paritassati. Acchamahī akampī avedhī aparitassī vigatalomahaṃso.

Vivekāvatto ca4 so bhavaṃ gotamo antaraghare nisinno hoti.

-------------------------

1. Āraddhakāyova-syā 2. Addhavena addhavaṃ-sya 3. Upadahitvā-machasaṃ upadahetvā-syā

4. Vivekavatto-sīmu.

[BJT Page 584] [\x 584/]

So pattodakaṃ patigaṇhanto na pattaṃ unnāmeti. Na pattaṃ onāmeti. Na pattaṃ sannāmeti.

Na pattaṃ vināmeti. So pattodakaṃ patigaṇhāti nātithokaṃ nātibahuṃ. So na

bulubulukārakaṃ1 pattaṃ dhovati. Na samparivattakaṃ pattaṃ dhovati. Na pattaṃ bhumiyaṃ

nikkhipitvā hatthe dhovati. Hatthesu dhotesu patto dhoto hoti. Patte dhote hatthā dhotā

honti. So pattodakaṃ chaḍḍheti nātidūre nāccāsanne na ca vicchaḍḍayamāno.

So odanaṃ patigaṇhanto2 na pattaṃ unnāmeti. Na pattaṃ onāmeti. Na pattaṃ sannāmeti na

pattaṃ vināmeti. So odanaṃ patigaṇhāti nātithokaṃ nātibahuṃ. Byañjanaṃ kho pana so

bhavaṃ gotamo byañjanamattāya āhāreti, na ca byañjanena ālopaṃ atimāneti3.

Dvattikkhattuṃ kho pana so bhavaṃ gotamo mukhe ālopaṃ samparivattetvā ajjhoharati. Na

cassa kāci odanamiñjā asambhinnaṃ kāyaṃ pavisati, na cassa kāci odanamiñjā mukhe

avasiṭṭhā hoti. Athāparaṃ ālopaṃ upanāmeti. Rasapaṭisaṃvedi kho pana so bhavaṃ gotamo

āhāraṃ āhāreti no ca rasarāgapaṭisaṃvedī. Aṭṭhaṅgasamannāgataṃ kho pana so bhavaṃ

gotamo āhāraṃ āhāreti. Neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya yāvadeva

imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya iti purāṇañca

[PTS Page 139] [\q 139/] vedanaṃ paṭihaṅkhāmi. Navañca vedanaṃ na uppādessāmi.

Yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cā'ti.

So bhuttāvī pattodakaṃ patigaṇhanto na pattaṃ unnāmeti na pattaṃ onāmeti. Na pattaṃ

sannāmeti. Na pattaṃ vināmeti. So pattodakaṃ patigaṇhāti nātithokaṃ nātibahuṃ. So na

bulubulukārakaṃ1 pattaṃ dhovati na samparivattakaṃ pattaṃ dhovati. Na pattaṃ bhumiyaṃ

nikkhipitvā hatthe dhovati. Hatthesu dhotesu patto dhoto hoti. Patte dhote hatthā dhotā

honti. So pattodakaṃ chaḍḍeti nātidūre nāccāsanne, na ca vicchaḍḍayamāno. So bhuttāvī

na pattaṃ4 bhumiyaṃ nikkhipati nātidure nāccāsanne. Na ca anattiko pattena hoti, na ca

ativelānurakkhī pattasmiṃ.

So bhuttāvī muhuttaṃ tuṇhī nisidati. Na ca anumodanassa kālamatināmeti. So bhuttāvī

anumodati. Na taṃ bhattaṃ garahati. Na aññaṃ bhattaṃ pāṭikaṅkhati5 aññadatthu

dhammiyāva kathāya taṃ parisaṃ sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti. So taṃ

parisaṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā

uṭṭhāyāsanā pakkamati.

--------------------------

1.Khulukhulukārakaṃ-machasaṃ,syā,[PTS. 2.] Paṭiggaṇhantomachasaṃ,syā 3.

Atināmeti-machasaṃ,syā,[PTS 4.] Bhuttāvī pattaṃ-[PTS 5.] Paṭikaṅkhī-sīmu.

[BJT Page 586] [\x 586/]

So nātisīghaṃ gacchati. Nātisanikaṃ gacchati. Na ca nimuccitukāmo1 gacchati na ca tassa

bhoto gotamassa kāye cīvaraṃ accukkaṭṭhaṃ hoti, na ca accokkaṭṭhaṃ, na ca kāyasmiṃ

allīnaṃ, na ca kāyasmā apakaṭṭhaṃ, na ca tassa bhoto gotamassa kāyamhā vāto cīvaraṃ

apavahati2. Na ca tassa bhoto gotamassa kāye rajojallaṃ upalippati3

So ārāmagato nisīdati paññatte āsane. Nisajja pāde pakkhāleti. Na ca so bhavaṃ gotamo

pādamaṇḍanānuyogamanuyutto viharati. So pāde pakkhāletvā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā

ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So neva attavyābādhāya ceteti na

paravyābādhāya ceteti. Na ubhayavyābādhāya ceteti. Attahitaṃ parahitaṃ ubhayahitaṃ

sabbalokahitameva [PTS Page 140] [\q 140/] so bhavaṃ gotamo cintento nisinno hoti.

So ārāmagato parisatiṃ dhammaṃ deseti na taṃ parisaṃ ussādeti. Na taṃ parisaṃ apasādeti.

Aññadatthu dhammiyāva kathāya taṃ parisaṃ sandasseti samādapeti samuttejeti

sampahaṃseti. Aṭṭhaṅgasamannāgato kho panassa bhoto gotamassa mukhato

ghosoniccharati. Vissaṭṭhoca viññeyyo ca mañchu ca savanīyo ca bindu ca avisārī ca

gambhīro ca ninnādi ca. Yathāparisaṃ kho pana so bhavaṃ gotamo sarena viññāpeti. Na

cassa bahiddhā parisāya ghoso niccharati. Te tena bhotā gotamena dhammiyā kathāya

sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā uṭṭhāyāsanā pakkamanti

apalokayamānāyeva avijahantā bhāvena4. Addasāma kho mayaṃ bho taṃ bhavantaṃ

gotamaṃ gacchantaṃ. Addasāma ṭhitaṃ. Addasāma antaragharaṃ pavisantaṃ5 addasāma

antaraghare nisinnaṃ tuṇhībhūtaṃ. Addasāma bhuttāviṃ anumodantaṃ. Addasāma ārāmaṃ

gacchantaṃ6 addasāma āramagataṃ nisinnaṃ tuṇhībhūtaṃ. Addasāma āramagataṃ parisatiṃ

dhammaṃ desentaṃ. Ediso ca ediso ca bho so bhavaṃ gotamo, tato ca bhiyyo'ti.

Evaṃ vutte brahmāyu brāhmaṇo uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā

tenañjaliṃ panāmetvā tikkhattuṃ udānaṃ udānesi: namo tassa bhagavato arahato

sammāsambuddhassa, namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa, namo tassa

bhagavato arahato sammāsambuddhassa. Appeva nāma mayaṃ kadāci karahaci tena bhotā

gotamena saddhiṃ samāgaccheyyāma, appeva nāma siyā kocideva kathāsallāpo'ti.

--------------------------

1. Muccitukāmo-machasaṃ,syā,[PTS,] vimuccitukāmo-sīmu. 2. Asaṃvahati-syā 3.

Upalimpati-sīmu,syā,machasaṃ 4. Avijahantā-machasaṃ 5. Addasāma antaragharaṃ

pavisantaṃ-[PTS,]ūnaṃ 6.Āgacchantaṃ-syā.

[BJT Page 588] [\x 588/]

Atha kho bhagavā videhesu anupubbena cārikaṃ caramāno yena mithilā tadavasari. Tatra

sudaṃ bhagavā mithilāyaṃ viharati makhādevambavane assosuṃ kho methileyyakā1

brāhmaṇagahapatikā samaṇo khalu bho [PTS Page 141] [\q 141/] gotamo sakyaputto

sakyakulā pabbajito videhesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhū saṅghena saddhiṃ

pañcamattehi bhikkhusatehi mithilaṃ anuppatto mithilāyaṃ viharati makhādevambavane.

Taṃ kho pana bhagavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato: 'itipi so bhagavā

arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro

purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā, so imaṃ lokaṃ sadevakaṃ

samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā

sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ

sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho

pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hoti'ti. Atha kho methileyyakā1 appekacce

bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu,

sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ2 vītisāretvā ekamantaṃ nisidiṃsu. Appekacce yena

bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisidiṃsu, appekacce bhagavato santike

nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

Assosi kho brahmāyu brāhmaṇo,'samaṇo khalu bho gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito

mithilaṃ anuppatto, mithilāyaṃ viharati makhādevambavane'ti. Atha kho brahmāyu

brāhmaṇo sambahulehi māṇavakehi saddhiṃ yena makhādevambavanaṃ tenupasaṅkami,

atha kho brahmāyuno brāhmaṇassa avidūre ambavanassa etadahosi: 'na kho metaṃ

patirūpaṃ yohaṃ pubbe appaṭisaṃvidito samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkameyya'nti.

Atha kho brahmāyu brāhmaṇo aññataraṃ māṇavakaṃ āmantesi: 'ehi tvaṃ māṇavaka, yena

samaṇo gotamo tenupasaṅkama, upasaṅkamitvā mama vacanena samaṇaṃ gotamaṃ

appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha, brahmāyu bho gotama

brāhmaṇo bhavantaṃ gotamaṃ appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ

pucchatī'ti. Evaṃ ca vadehi,brahmāyu bho gotama,brāhmaṇo jiṇṇo vuddho mahallako

addhagato vayo anuppatto vīsaṃvassasatiko jātiyā tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragu

sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ padako veyyākaraṇo

lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo. Yāvatā kho brāhmaṇagahapatikā mithilāyaṃ

paṭivasanti brahmāyu tesaṃ brāhmaṇo aggamakkhāyati yadidaṃ bhogehi. Brahmāyu tesaṃ

brāhmaṇo aggamakkhāyati yadidaṃ mantehi. [PTS Page 142] [\q 142/] brahmāyu tesaṃ

brāhmaṇo aggamakkhāyati yadidaṃ āyunā ceva yasasā ca. So bhoto gotamassa

dassanakāmo'ti.

-------------------------

1.Mithileyyakā-machasaṃ,sya 2.Sāraṇiyaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 590] [\x 590/]

Evaṃ bhoti kho so māṇavako brahmāyussa brāhmaṇassa paṭissutvā yena bhagavā

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ

sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho so māṇavako bhagavantaṃ

etadavoca: brahmāyu bho gotama, brāhmaṇo bhagavantaṃ gotamaṃ appābādhaṃ

appātaṅkaṃ la lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchati. Brahmāyu bho gotama, brāhmaṇo

jiṇṇo vuddho mahallako addhagato vayo anuppatto vīsaṃvassasatiko jātiyā tiṇṇaṃ

vedānaṃ pāragu sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ padako

veyyākaraṇo lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo. Yāvatā bho brāhmaṇagahapatikā

mithilāyaṃ paṭivasanti, brahmāyu tesaṃ brāhmaṇo aggamakkhāyati yadidaṃ bhogehi.

Brahmāyu tesaṃ brāhmaṇo aggamakkhāyati yadidaṃ mantehi. Brahmāyu tesaṃ brāhmaṇo

aggamakkhāyati yadidaṃ āyunā ceva yasasā ca. So bhoto gotamassa dassanakāmo'ti.

'Yassadāni māṇavaka, brahmāyu brāhmaṇo kālaṃ maññatī'ti.

Atha kho so māṇavako yena brahmāyu brāhmaṇo tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā

brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ etadavoca: 'katāvakāso kho bhavaṃ samaṇena gotamena, yassadāni

bhavaṃ kālaṃ maññatī'ti.

Atha kho brahmāyu brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami. Addasā kho sā parisā

brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ dūratova āgacchantaṃ, disvāna atha naṃ1 okāsamakāsi yathā taṃ

ñātassa yasassino. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo taṃ parisaṃ etadavoca: alaṃ bho,

nisīdatha tumhe sake āsane, idhāhaṃ samaṇassa gotamassa santike nisīdissāmīti. Atha kho

brahmāyu brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ

sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinno kho brahmāyu brāhmaṇo bhagavato [PTS Page 143] [\q 143/] kāye dvattiṃsa

mahāpurisalakkhaṇāni sammannesi. Addasā kho brahmāyu brāhmaṇo bhagavato kāye

dvattiṃsa mahāpurisalakkhaṇāni, yebhūyyena ṭhapetvā dve dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu

kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati. Kosohite ca vatthaguyhe pahūtajivhatāya

ca. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo bhagavantaṃ gāthāhi ajjhabhāsi:

'Ye me dvattiṃsāti sutā mahāpurisalakkhaṇā,

Duve tesaṃ na passāmi bhoto kāyasmiṃ gotama.

Kacci kosohitaṃ bhoto vatthaguyhaṃ naruttama,

Nārīsahanāma savhayā2 kacci jivhā na rassikā3

Kacci pahutajivhosi? Yathā taṃ jāniyāmase,

Ninnāmayetaṃ tanukaṃ kaṅkhaṃ vinaya no ise,

Diṭṭhadhammahitatthāya samparāya sukhāya ca,

Katāvakāsā pucchemu4 yaṃ kiñci abhipatthita'nti.

-------------------------

1. Disvāna oramiya-machasa , disvā oramattha-syā , disvāna oramattha-[PTS 2.]

Nārīsamānasavhayā-sīmu, machasaṃ 3. Tadassikā-sīmu, na dassakā-machasaṃ 4,

pucchema-sīmu, pucchāma -machasaṃ,syā,[PTS]

[BJT Page 592] [\x 592/]

Atha kho bhagavato etadahosi: 'passati kho me ayaṃ brahmāyu brāhmaṇo dvattiṃsa

mahāpurisalakkhaṇāni yebhūyyena ṭhapetvā dve dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati

vicikicchati nādimuccati na sampasīdati kosohite ca catthaguyha pahūtajivhatāya cāti. Atha

kho bhagavā tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāsi. Yathā addasa brahmāyu

brāhmaṇo bhagavato kosohitaṃ catthaguyhaṃ. Atha kho bhagavā jivhaṃ ninnāmetvā ubhopi

kaṇṇasotāni anumasi parimasi1, ubhopi nāsikāsotāni anumasi parimasi. Kevalampi2

lalāṭamaṇḍalaṃ3 jivhāya chādesi4 atha kho bhagavā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ gāthāhi

paccabhāsi.

Ye te dvattiṃsāti sutā mahāpurisalakkhaṇā,

Sabbe te mama kāyasmiṃ mā te kaṅkhāhu brāhmaṇa.

Abhiññeyyaṃ abhiññātaṃ bhāvetabbañca bhāvitaṃ,

Pahātabbaṃ pahīnaṃ me tasmā buddhosmi brāhmaṇa. [PTS Page 144] [\q 144/]

Diṭṭhadhammahitatthāya samparāya sukhāya ca,

Katāvakāso pucchassu yaṃ kiñci abhipatthitanti.

Atha kho brahmāyussa brāhmaṇassa etadahosi: 'katāvakāso khomhi samaṇena gotamena.

Kinnu kho ahaṃ samaṇaṃ gotamaṃ puccheyyaṃ diṭṭhadhammikaṃ vā atthaṃ samparāyikaṃ

vāti. Atha kho brahmāyussa brāhmaṇassa etadahosi: 'kusalo kho ahaṃ diṭṭhadhammikānaṃ

atthānaṃ, aññepi maṃ diṭṭhadhammikaṃ atthaṃ pucchanti. Yannūnāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ

samparāyikaññeva atthaṃ puccheyya'nti. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo bhagavantaṃ

gāthāhi ajjhabhāsi.

'Kathaṃ bho5 brāhmaṇo hoti kathaṃ bhavati vedagu,

Tevijjo bho kathaṃ hoti sottiyo6 kintivuccati.

Arahaṃ bho kathaṃ hoti kathaṃ bhavati kevalī,

Municca7 bho kathaṃ hoti buddho kinti pavuccatī'ti.

Atha kho bhagavā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ gāthāhi paccabhāsi.

'Pubbenivāsaṃ yo vedi saggāpāyañca passati,

Atho jātikkhayaṃ patto abhiññā vosito muni.

Cittaṃ visuddhaṃ jānāti muttaṃ rāgehi sabbaso,

Pahīna jātimaraṇo brahmacariyassa kevalī

Pāragu sabbadhammānaṃ buddho tādi pavuccati'ti.

--------------------------

1.Paṭimasi-machasaṃ,syā,[PTS 2.] Kevalakampi-[pts.] Kevalakappaṃ-syā. 3.

Nalāṭamaṇḍalaṃ-machasaṃ,syā,[PTS 4.] Pacchādesi-[PTS 5.] Kathaṃ kho-machasaṃ

6.Sotthiyo-sīmu,[PTS 7.] Muni ca-sīmu, machasaṃ,syā,[PTS]

[BJT Page 594] [\x 594/]

Evaṃ vutte brahmāyu brāhmaṇo uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā bhagavato

pādesu sirasā nipatitvā bhagavato pādāni mukhena ca paricumbati. Pāṇīhi ca

parisambāhati. Nāmañca sāveti: brahmāyu cāhaṃ1 bho gotama brāhmaṇo, brahmāyu cāhaṃ1

bho gotama brāhmaṇo'ti. Atha kho sā parisā acchariyabbhūtacittā jātā ahosi: 'acchariyaṃ vata

bho, abbhūtaṃ vata bho, samaṇassa mahiddhikatā mahānubhāvatā2. Yatrahi nāmāyaṃ

brahmāyu brāhmaṇo ñāto yassasī evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ3 karissatī'ti.

Atha kho bhagavā brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ etadavoca: [PTS Page 145 [\q 145/] ']alaṃ

brāhmaṇa, uṭṭhaha, nisīda tvaṃ sake āsane, yato te mayi cittaṃ pasanna'nti. Atha kho

brahmāyu brāhmaṇo uṭṭhabhitvā sake āsane nisīdi.

Atha kho bhagavā brahmāyussa brāhmaṇassa ānupubbīkathaṃ kathesi. Seyyathīdaṃ:

'dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṅkilesaṃ nekkhamme

ānisaṃsaṃ pakāsesi yadā bhagavā aññāsi brahmāyuṃ brāhmaṇaṃ kallacittaṃ muducittaṃ

vinīvaraṇacittaṃ udaggacittaṃ pasannacittaṃ, atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā

dhammadesanā taṃ pakāsesi dukkhaṃ samudayaṃ nirodhaṃ maggaṃ. Seyyathāpi nāma

suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ patigaṇheyya, evamevaṃ

brahmāyussa brāhmaṇassa tasmiññeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi,

yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhammanti. Atha kho brahmāyu

brāhmaṇo diṭṭhadhammo, pattadhammo, viditadhammo, pariyogāḷhadhammo

tiṇṇavicikiccho vigatakathaṅkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane bhagavantaṃ

etadavoca: " abhikkantaṃ ho gotama, abhikkantaṃ bho gotama. Seyyathāpi bho gotama

nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya. Paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya,

andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya 'cakkhūmanto rūpāni dakkhinti'ti. Evamevaṃ bhotā

gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito esāhaṃ bhagavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ

gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca, upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamamo dhāretu

ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṅgataṃ. Adivāsetu ca me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ

saddhiṃ bhikkhusaṅghenā"ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.

Atha kho brahmāyu brāhmaṇo bhagavato adivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ

abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo tassā rattiyā

accayena sake nivesane paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ

ārocāpesi: kālo bho gotama, niṭṭhitaṃ bhatta'nti. [PTS Page 146] [\q 146/] atha kho

bhagavā pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya yena brahmāyussa brāhmaṇassa

nivesanaṃ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.

--------------------------

1. Brahmāyu ahaṃ- machasaṃ, ,brahmāyvāhaṃ-syā,[PTS , 2.] Samaṇassa mahīddhikatā

mahānubhāvatā-machasaṃ,ūnaṃ 3. Paramanipaccākāraṃ-sīmu, paramaṃ nipaccākāraṃ-syā.

[BJT Page 596] [\x 596/]

Saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo sattāhaṃ buddhapamukhaṃ

bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi. Atha

kho bhagavā tassa sattāhassa accayena videhesu cārikaṃ pakkāmi. Atha kho brahmāyu

brāhmaṇo acirapakkantassa bhagavato kālamakāsi.

Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā

bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhu

bhagavantaṃ etadavocuṃ: 'brahmāyu bhante, brāhmaṇo kālakato, tassa kā gati, ko

abhisamparāyo'ti.

Paṇḍito bhikkhave, brahmāyu brāhmaṇo, paccapādi dhammassānudhammaṃ na ca maṃ1

dhammādhikaraṇaṃ vihesesi. Brahmāyu bhikkhave, brāhmaṇo pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ

saññojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokāti.

Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

Brahmāyusuttaṃ paṭhamaṃ

-------------------------

1. Neva maṃ-syā.

[BJT Page 598] [\x 598/]

2.5.2.

Sela suttaṃ.

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā aṅguttarāpesu cārikaṃ caramāno māno mahatā

bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhateḷasehi bhikkhusatehi, yena āpaṇaṃ nāma aṅguttarāpānaṃ

nigamo tadavasari. Assosi kho keṇiyo jaṭilo samaṇo khalu bho gotamo sakyaputto

sakyakulā pabbajito aṅguttarāpesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ

aḍḍhateḷasehi bhikkhusatehi āpaṇaṃ anuppatto. Taṃ kho pana bhagavantaṃ gotamaṃ evaṃ

kalyāṇo kittisaddo abbhuggato: 'itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho

vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ

buddho bhagavāti. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ

sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So

dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhe kalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ

kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ

arahataṃ dassanaṃ hoti'ti.

Atha kho keṇiyo jaṭilo yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ

sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇiyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinnaṃ kho keṇiyaṃ jaṭilaṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi

sampahaṃsesi. Atha kho keṇiyojaṭilo bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito

samuttejito sampahaṃsito bhagavantaṃ etadavoca: ' adhivāsetu me bhavaṃ gotamo

svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā'ti.

Evaṃ vutte bhagavā keṇiyaṃ jaṭilaṃ etadavoca: mahā kho keṇiya, bhikkhusaṅgho

aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni. Tvañca kho brāhmaṇesu abhippasanno'ti. Dutiyampi kho

keṇiyo jaṭilo bhagavantaṃ etadavoca: 'kiñcāpi bho gotama, mahā bhikkhusaṅgho,

aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni, ahañca brāhmaṇesu abhippasanno, adhivāsetu me bhavaṃ

gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghonā'ti. Dutiyampi kho bhagavā keṇiyaṃ

jaṭilaṃ etadavoca: 'mahā kho keṇiya, bhikkhusaṅgho aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni. Tvañca

kho brāhmaṇesu abhippasanno'ti, tatiyampi kho keṇiyo jaṭilo bhagavantaṃ etadavoca: '

'kiñcāpi bho gotama mahā bhikkhusaṅgho, aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni. Ahañca

brāhmaṇesu abhippasanno, adivāsetu me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ

bhikkhusaṅghenā'ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.

[BJT Page 600] [\x 600/]

Atha kho kheṇiyo jaṭilo bhagavato adivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā yena sako assamo

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā mittāmacce ñātisālohite āmantesi: suṇantu me bhonto

mittāmaccā ñātisālohitā, samaṇo me gotamo nimantito svātanāya bhattaṃ saddhiṃ

bhikkhusaṅghena. Yena me kāyaveyyāvaṭikaṃ1. Kareyyāthā'ti. Evaṃ bhoti kho keṇiyassa

jaṭilassa mittāmaccā ñātisālohitā keṇiyassa jaṭilassa paṭissutvā appekacce uddhanāni

khaṇanti, appekacce kaṭṭhāni phālenti, appekacce bhājanāni dhovanti, appekacce

udakamaṇikaṃ patiṭṭhāpenti, appekacce āsanāni paññāpenti, keṇiyo pana jaṭilo sāmaññeva

maṇḍalamālaṃ paṭiyādeti.

Tena kho pana samayena selo brāhmaṇo āpaṇe paṭivasati tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragu

sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ padako veyyākaraṇo

lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo. Tīṇi ca māṇavakasatāni mante vāceti. Tena kho

pana samayena keṇiyo jaṭilo sele brāhmaṇe abhippasanno hoti. Atha kho selo brāhmaṇo

tihi māṇavakasatehī parivuto chaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno yena

keṇiyassa jaṭilassa assamo tenupasaṅkami addasā kho selo brāhmaṇo keṇiyassa jaṭilassa

assame appekacce uddhanāni khaṇante, appekacce kaṭṭhāni phālente, appekacce bhājanāni

dhovante, appekacce udakamaṇikaṃ patiṭṭhāpente, appekacce āsanāni paññāpente2,

keṇiyaṃ pana jaṭilaṃ sāmaññeva maṇḍalamālaṃ paṭiyādentaṃ. Disvāna keṇiyaṃ jaṭilaṃ

etadavoca: kinnu bhoto keṇiyassa āvāho vā bhavissati, vivāho vā bhavissati, mahāyañño vā

paccupaṭṭhito, rājā vā māgadho seniyo bimbisāro nimantito svātanāya saddhiṃ

balakāyenā'ti. Na me bho sela āvāho bhavissati, napi vivābho bhavissati, napi rājā māgadho

seniyo bimbisāro nimantito svātanāya saddhiṃ balakāyena. Api ca kho me mahāyañño

paccupaṭṭhito. Atthi bho samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito aṅguttarāpesu

cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅgena saddhiṃ aḍḍhateḷasehi bhikkhusatehi āpaṇaṃ

anuppatto. Taṃ kho pana bhagavantaṃ3 gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato: 'itipi

so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro

purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā'ti. So me nimantito svātanāya

bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā'ti. Buddhoti bho keṇiya vadesi, buddhoti bho sela

vadāmi. Buddhoti bho keṇiya vadesi, buddhoti bho sela vadāmi. Buddhoti bho keṇiya

vadesi, buddhoti bho sela vadāmi'ti.

Atha kho selassa brāhmaṇassa etadahosi: ghosopi kho eso dullabho lokasmiṃ yadidaṃ

buddhoti. Āgatāni kho panasmākaṃ mantesu dvattiṃsa mahāpurisalakkhaṇāni, yehi

samannāgatassa mahāpurisassa dveva4 gatiyo bhavanti anaññā. Sace agāraṃ ajjhāvasati, rājā

hoti cakkavattī dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto

sattaratanasamannāgato. Tassimāni sattaratanāni bhavanti. Seyyathīdaṃ: cakkaratanaṃ

hatthiratanaṃ assaratanaṃ

-------------------------

1.Kāyaveyyāvattikaṃ-syā 2, paññapente-machasaṃ 3. Bhavantaṃmachasaṃ,syā 4.

Dveyeva-machasaṃ.

[BJT Page 602] [\x 602/]

Maṇiratanaṃ itthiratanaṃ gahapatiratanaṃ parināyakaratanameva sattamaṃ. Parosahassaṃ

kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. So imaṃ paṭhaviṃ

sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasati. Sace pana agārasmā

anagāriyaṃ pabbajati, arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭṭacchado1 kahaṃ pana bho

keṇiyaṃ etarahi so bhavaṃ gotamo viharati arahaṃ sammāsambuddho'ti. Evaṃ vutte keṇiyo

jaṭilo dakkhiṇaṃ bāhuṃ paggahetvā selaṃ brāhmaṇaṃ etadavoca: yenesā bho sela

nīlavanarājī'ti. Atha kho selo brāhmaṇo tīhi māṇavakasatehi saddhiṃ yena bhagavā

tenupasaṅkami. Atha kho selo brāhmaṇo te māṇavake āmantesi: appasaddā bhonto

āgacchantu pāde pādaṃ2 nikkhipantā, durāsadā hi te bhagavanto sīhāva ekacarā,yadā cāhaṃ

bho samaṇena gotamena saddhiṃ manteyyaṃ, mā me bhonto antarantarā kathaṃ opātetha,

kathāpariyosānaṃ me bhavanto āgamentu'ti.

Atha kho selo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ

sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ

nisinno kho selo brāhmaṇo bhagavato kāye dvattiṃsa mahāpurisalakkhaṇāni sammannesi3

addasā ko selo brāhmaṇo bhagavato kāye dvattiṃsa mahāpurisa lakkhaṇāni yebhūyyena

ṭhapetvā dve, dvisu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na

sampasīdati, kosohite ca catthaguyhe pahūtajivhatāya cā'ti. Atha kho bhagavato etadahosi:

passati kho me ayaṃ selo brāhmaṇo dvattiṃsa mahāpurisalakkhaṇāni yebhūyyena ṭhapetvā

dve, dvisu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati,

kosohite ca vatthaguyhe pahūtajivhatāya cāti. Atha kho bhagavā tathārūpaṃ

iddhābhisaṅkhāraṃ ahisaṅkhāsi yathā addasa selo brāhmaṇo bhagavato kosohitaṃ

vatthaguyhaṃ. Atha kho bhagavā jivhaṃ ninnāmetvā ubhopi kaṇṇasotāni anumasi

parimasi4. Ubhopi nāsikāsotāni5 anumasi parimasi. Kevalampi6 lalāṭamaṇḍalaṃ7 jivhāya

chādesi.

Atha kho selassa brāhmaṇassa etadahosi: samannāgato kho samaṇo gotamo dvattiṃsa

mahāpurisalakkhaṇehi paripuṇṇehi no aparipuṇṇehi, no va kho naṃ jānāmi buddho vā no

vā. Sutaṃ kho pana metaṃ brāhmaṇānaṃ vuddhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ

bhāsamānānaṃ. Ye te bhavanti arahanto sammāsambuddhā, te sake vaṇṇe bhaññamāne

attānaṃ pātukaronti. Yannūnāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ sammukhā sāruppāhi gāthāhi

abhitthaveyya'nti. Atha kho selo brāhmaṇo bhagavantaṃ sammukhā sāruppāhi gāthāhi

abhitthavi.

-------------------------

1. Vivattacchaddo-sīmu. Vivaṭacchado-syā 2. Pade padaṃ -machasaṃ,syā 3.

Samannesi-machasaṃ 4. Paṭimasi-macasaṃ 5. Nāsikasotāni-machasaṃ,syā, 6.

Kevalakappaṃ-syā 7. Nalāṭamaṇḍalaṃ-machasaṃ,syā.

[BJT Page 604] [\x 604/]

Paripuṇṇakāyo suruci sujāto cārudassano

Suvaṇṇavaṇṇosi bhagavā susukkadāṭhosi viriyavā1

Narassa hi sujātassa ye bhavanti viyañjanā2

Sabbe te tava kāyasmiṃ mahāpurisalakkhaṇā.

Pasannanetto sumukho brahā3 uju patāpavā,

Majjhe samaṇasaṅghassa ādiccova virocasi.

Kalyāṇadassano bhikkhu kañcanasannibhattaco,

Kinte samaṇabhāvena evaṃ uttamavaṇṇino

Rājā arahasi bhavituṃ cakkavattī rathesabho,

Cāturanto vijitāvī jambusaṇḍassa4 issaro

Khattiyā bhogi rājāno5 anuyuttā6 bhavantu te,

Rājābhirājā manujindo rajjaṃ kārehi gotama.

Rājāhamasmi selā'ti dhammarājā anuttaro,

Dhammena cakkaṃ vattemi cakkaṃ appativattiyaṃ7

Sambuddho paṭijānāsi dhammarājā anuttaro.

Dhammena cakkaṃ vattemi iti hāsasi gotama.

Ko nu senāpati bhoto sāvako satthuranvayo8,

Ko te imaṃ anuvatteti9 dhammacakkaṃ pavattitaṃ

Mayā pavattitaṃ cakkaṃ(selāti bhagavā) dhammacakkaṃ anuttaraṃ,

Sāriputto anuvatteti anujāto tathāgataṃ.

Abhiññeyyaṃ abhiññātaṃ bhāvetabbañca bhāvitaṃ,

Pahātabbaṃ pahīnaṃ me tasmā buddhosmi brāhmaṇa.

Vinayassu mayi kaṅkhaṃ adhimuccassu brāhmaṇa,

Dullabhaṃ dassanaṃ hoti sambuddhānaṃ abhiṇhaso.

Yesaṃ ve dullabho loke pātubhāvo abhiṇhaso,

Sohaṃ brāhmaṇa sambuddho sallakatto anuttaro.

Brahmabhūto atitulo mārasenappamaddano,

Sabbāmitte10 vasī katvā modāmi akutobhayo.

Imaṃ bhonto nisāmetha yathā bhāsati cakkhumā,

Sallakatto mahāvīro sīhova nadatī vane.

-------------------------

1. Vīriyavā-machasaṃ, susukkadāṭho saviriyavā-syā 2. Vyañjanā-sīmu, vissuñjanā-syā 3.

Brahmā-syā. 4. Jambumaṇḍassa-sīmu. 5. Bhojarājāno-sīmu. 6. Anuyantā-machasaṃ 7.

Appaṭivaṭṭiyaṃ-machasaṃ,syā 8. Satthudanvayo-syā 9. Tamanuvatteti-machasaṃ 10.Sabbe

mitte-sīmu.

[BJT Page 604] [\x 604/]

Brahmabhūtaṃ atitulaṃ mārasenappamaddanaṃ,

Ko disvā nappasīdeyya api kaṇhābhijātiko,

Yo maṃ icchati anvetu yo vānicchati gacchatu,

Idhāhaṃ pabbajissāmi varapaññassa santike

Etañce1 ruccati bhoto sammāsambuddhasāsanaṃ2

Mayampi pabbajissāma varapaññassa santike.

Brāhmaṇā tisatā ime yācanti pañjalīkatā,

Brahmacariyaṃ carissāma bhagavā tava santike.

Svākkhātaṃ brahmacariyaṃ ( selāti bhagavā) sandiṭṭhimakālikaṃ,

Yattha amoghā pabbajjā appamattassa sikkhato'ti.

Alattha kho selo brāhmaṇo sapariso bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ.

Atha kho keṇiyo jaṭilo tassā rattiyā accayena sake assame paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ

paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi: 'kālo bho gotama, niṭṭhitaṃ bhatta'nti. Atha kho

bhagavā pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya yena keṇiyassa jaṭilassa assamo

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Atha kho

keṇiyo jaṭilo buddhapamukhaṃ3 bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena

sahatthā santappesi sampavāresi. Atha kho keṇiyo jaṭilo bhagavantaṃ bhuttāviṃ

onītapattapāṇiṃ aññataraṃ nīcaṃ asanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ

kho keṇiyaṃ jaṭilaṃ bhagavā imāhi gāthāhi anumodi.

Aggihuttamukhā yaññā sāvittī chandaso mukhaṃ,

Rājā mukhaṃ manussānaṃ nadinaṃ sāgaro mukhaṃ.

Nakkhattānaṃ mukhaṃ cando ādicco tapataṃ mukhaṃ,

Puññaṃ ākaṅkhamānānaṃ saṅgho ve yajataṃ mukha'nti.

Atha kho bhagavā keṇiyaṃ jaṭilaṃ imāhi gāthāhi anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha

kho āyasmā selo sapariso eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpi pahitatto viharanto na cirasseva

yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti. Tadanuttaraṃ

brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi.

Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ,nāparaṃ itthattāyāti abbhaññāsi.

Aññataro ca kho panāyasmā selo sapariso arahataṃ ahosi.

-------------------------

1.Evañce-machasa,syā, 2. Sāsane-macasa. 3. Buddhappamukhaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 608] [\x 608/]

Atha kho āyasmā selo sapariso yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ

cīvaraṃ katvā yena bhagavā tenañjalimpaṇāmetvā bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi.

Yantaṃ saraṇamāgamma ito aṭṭhami cakkhumā1,

Sattarattena2 bhagavā dantamhā3 tava sāsane.

Tuvaṃ buddho tuvaṃ satthā tuvaṃ mārābhibhu muni,

Tuvaṃ anusaye chetvā tiṇṇo tāresimaṃ pajaṃ.

Upadhī te samatikkantā āsavā te padālitā,

Sīhova anupādāno pahīnabhayabheravo.

Bhikkhavo tisatā ime tiṭṭhanti pañjalīkatā,

Pāde vīra pasārehi nāgā vandantu satthuno'ti.

Selasuttaṃ [PTS Page 147] [\q 147/] dutiyaṃ.

-------------------------

1.Cakkhuma-syā 2. Anutrena-machasaṃ 3. Dantamha-sīmu,machasaṃ.

[BJT Page 610] [\x 610/]

2.5.3.

Assalāyanasuttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena nānāverajjakānaṃ brāhmaṇānaṃ pañcamattāni

brāhmaṇasatāni sāvatthiyaṃ paṭivasanti kenacideva karaṇīyena. Atha kho tesaṃ

brāhmaṇānaṃ etadahosi: 'ayaṃ kho samaṇo gotamo cātuvaṇṇiṃ suddhiṃ paññāpeti1 ko nu

kho pahoti samaṇena gotamena saddhiṃ asmiṃ vacane patimantetu'nti.

Tena kho pana samayena assalāyano nāma māṇavo sāvatthiyaṃ paṭivasati daharo vuttasiro

soḷasavassuddesiko jātiyā, tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragu sanighaṇḍukeṭubhānaṃ

sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ padako veyyākaraṇo

lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo. Atha kho tesaṃ brāhmaṇānaṃ etadahosi: 'ayaṃ kho

assalāyano māṇavo sāvatthiyaṃ paṭivasati daharo vuttasiro soḷasavassuddesiko jātiyā,

tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragu sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ,

padako veyyākaraṇo lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo. So kho pahoti samaṇena

gotamena saddhiṃ asmiṃ vacane patimantetu'nti.

Atha kho te brāhmaṇā yena assalāyano māṇavo tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā

assalāyanaṃ māṇavaṃ etadavocuṃ: 'ayaṃ bho assalāyana, samaṇo gotamo cātuvaṇṇiṃ

suddhiṃ paññāpeti1 etu bhavaṃ assalāyano samaṇena gotamena saddhiṃ asmiṃ vacane

patimantetu'ti. Evaṃ vutte assalāyano māṇavo te brāhmaṇe etadavoca: 'samaṇo khalu bho

gotamo dhammavādī, dhammavādino ca pana duppatimantiyā bhavanti. Nāhaṃ sakkomi

samaṇena gotamena saddhiṃ asamiṃ vacane patimantetu'nti. Dutiyampi kho te brāhmaṇā

assalāyanaṃ māṇavaṃ etadavocuṃ: 'ayaṃ bho assalāyana, samaṇo gotamo cātuvaṇṇiṃ

suddhiṃ paññāpeti. Etu bhavaṃ assalāyano samaṇena gotamena [PTS Page 148] [\q 148/]

saddhiṃ asmiṃ vacane patimantetuṃ. Caritaṃ kho pana bhotā assalāyaṇena

paribbājaka'nti. Dutiyampi kho assalāyano māṇavo te brāhmaṇe etadavoca: 'samaṇo khalu

bho gotamo dhammavādi, dhammavādino ca pana duppatimantiyā bhavanti. Nāhaṃ

sakkomi samaṇena gotamena saddhiṃ asmiṃ vacane patimantetu'nti. Tatiyampi kho te

brāhmaṇā assalāyanaṃ māṇavaṃ etadavocuṃ: 'ayaṃ bho assalāyana samaṇo gotamo

cātuvaṇṇiṃ suddhiṃ paññāpeti. Etu bhavaṃ asasalāyano samaṇena gotamena saddhiṃ

asmiṃ vacane patimantetuṃ. Caritaṃ kho pana bhotā assalāyanena paribbājakaṃ, mā bhavaṃ

assalāyano ayuddhaparājitaṃ parājiyī'ti.

--------------------------

1.Paññapeti-machasaṃ.

[BJT Page 612] [\x 612/]

Evaṃ vutte assalāyano māṇavo te brāhmaṇe etadavoca: 'addhā kho ahaṃ bhavanto1 na

labhāmi. Samaṇo khalu bho gotamo dhammavādi, dhammavādino ca pana duppatimantiyā

bhavanti. Nāhaṃ sakkomi samaṇena gotamena saddhiṃ asmiṃ vacane patimantetuṃ. Api

cāhaṃ bhavantānaṃ2 vacanena gamissāmi'ti.

Atha kho assalāyano māṇavo mahatā brāhmaṇagaṇena saddhiṃ yena bhagavā

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ

sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho assalāyano māṇavo

bhagavantaṃ etadavoca: 'brāhmaṇā bho gotama, evamāhaṃsu: 'brāhmaṇāva seṭṭho vaṇṇo.

Hīno añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva sukko vaṇṇo, kaṇho añño vaṇṇo, brāhmaṇāva sujjhanti

no abrāhmaṇā, brāhmaṇāva brahmuṇo puttā orasā mukhato jātā brahmajā brahmanimmitā

brahmadāyādā'ti. Idha bhavaṃ gotamo kimāhā'ti?

Dissante3 kho pana assalāyana, brāhmaṇānaṃ brāhmaṇiyo utuniyopi gabhiniyopi

vijāyamānāpi pāyamānāpi te ca brāhmaṇā, yonijāva samānā, evamāhaṃsu: 'brāhmaṇāva

seṭṭho vaṇṇo, hīno añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva sukko vaṇṇo, kaṇho añño vaṇṇo.

Brāhmaṇāva sujjhanti no abrāhmaṇā, brāhmaṇāva brahmuno puttā orasā mukhato jātā

brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādā'ti.

Kiñcāpi bhavaṃ gotamo evamāha. Atha kho brāhmaṇā evametaṃ maññanti. 'Brāhmaṇāva

seṭṭho vaṇṇo hīno añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva sukko vaṇṇo, kaṇho añño vaṇṇo.

Brāhmaṇāva sujjhanti no abrāhmaṇā, brāhmaṇāva brahmuno puttā orasā mukhato jātā

brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādā'ti. [PTS Page 149] [\q 149/]

Taṃ kiṃ maññasi assalāyana, sutaṃ te: 'yonakambojesu4 aññesu ca paccantimesu janapadesu

dveva vaṇṇā, ayyo ceva dāso ca. Ayyo hutvā dāso hoti, dāso hutvā ayyo hotī'ti.

Evaṃ bho sutaṃ me yonakambojesu aññesu ca paccantimesu janapadesu dveva vaṇṇā ayyo

ceva dāso ca. Ayyo hutvā dāso hoti, dāso hutvā ayyo hoti'ti. Ettha assalāyana brāhmaṇānaṃ

kiṃ balaṃ ko assāso, yadettha brāhmaṇā evamāhaṃsu: 'brāhmaṇāva seṭṭho vaṇṇo, hīno

añño vaṇṇo, brāhmaṇāva sukko vaṇṇo, kaṇho añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva sujjhanti no

abrāhmaṇā, brahmaṇāva brahmuno puttā orasā mukhato jātā brahmajā brahmanimmitā

brahmadāyādā'ti.

Kiñcāpi bhavaṃ gotamo evamāha. Atha kho ettha brāhmaṇā evametaṃ maññanti:

'brāhmaṇāva seṭṭho vaṇṇo hīno añño vaṇṇo,brāhmaṇāva sukko vaṇṇo, kaṇho añño

vaṇṇo. Brāhmaṇāva sujjhanti no abrāhmaṇā, brāhmaṇāva brahmuno puttā orasā mukhato

jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādā'ti.

Taṃ kiṃ maññasi assalāyana, khattiyova nu kho pāṇātipāti adinnādāyi kāmesu micchācārī

musāvādi pisunāvāco pharusāvāco samphappalāpi abhijjhālu byāpannacitto micchādiṭṭhi,

kāyassa bhedā parammaraṇā, apāyaṃ duggatiṃ vinīpātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, no

brāhmaṇo vessova nu kho pāṇātipātī adinnādāyī kāmesu micchācārī musāvādī pisunāvāco

pharusāvāco samphappalāpī abhijjhālu byāpannacitto micchādiṭṭhi, kāyassa bhedā

parammaraṇā, apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, no brāhmaṇo. Suddova nu

kho pāṇātipātī adinnādāyī kāmesu micchācārī musāvādī pisunāvāco parusāvāco

samphappalāpi abhijjhālu byāpannacitto micchādiṭṭhi, kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ

duggatiṃ vinīpātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, no brāhmaṇoti.

-------------------------

1. Bhante-syā bhavante-[PTS 2.] Bhavataṃ-syā 3. Dissanti-machasaṃ 4. Yonakakambojesu-syā.

[BJT Page 614] [\x 614/]

No hidaṃ bho gotama, khattiyopi hi bho gotama, pāṇātipātī adinnādāyī kāmesu micchācārī

musāvādī pisunāvāco pharusāvāco samphappalāpi abhijjhālu byāpannacitto micchādiṭṭhi,

kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, brāhmaṇopi

hi bho gotama pāṇātipātī

Adinnādāyī kāmesu micchācārī musāvādī pisunāvāco pharusāvāco samphappalāpi

abhijjhālu byāpannacitto micchādiṭṭhi, kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ

vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, vessopi hi bho gotama pāṇātipātī

Adinnādāyī kāmesu micchācārī musāvādī pisunāvāco pharusāvāco samphappalāpi

abhijjhālu byāpannacitto micchādiṭṭhi, kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ

vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, suddopi hi bho gotama pāṇātipātī

Adinnādāyī kāmesu micchācārī musāvādī pisunāvāco pharusāvāco samphappalāpi

abhijjhālu byāpannacitto micchādiṭṭhi, kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ

vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya,sabbepi hi bho gotama,cattāro vaṇṇā pāṇātipātī1

Adinnādāyī [PTS Page 150] [\q 150/] kāmesu micchācārī musāvādī pisunāvācā

pharusāvācā samphappalāpī abhijjhālu byāpannacittā micchādiṭṭhī, kāyassa bhedā

parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyyu'nti.

.1

Ettha assalāyana, brāhmaṇānaṃ kiṃ balaṃ ko assāso,yadettha brāhmaṇā evamāhaṃsu: '

brāhmaṇāva seṭṭho vaṇṇo ,hīno añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva sukko vaṇṇo, kaṇho añño

vaṇṇo. Brāhmaṇāva sujjhanti no abrāhmaṇā, brāhmaṇāva brahmuno puttā orasā mukhato

jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādā'ti.

Kiñcāpi bhavaṃ gotamo evamāha. Atha kho ettha [PTS Page 151] [\q 151/] brāhmaṇā

evametaṃ maññanti: 'brāhmaṇāva seṭṭho vaṇṇo hīno añño vaṇṇo,brāhmaṇāva sukko

vaṇṇo, kaṇho añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva sujjhanti no abrāhmaṇā, brāhmaṇāva brahmuno

puttā orasā mukhato jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādā'ti. .1

Taṃ kiṃ maññasi assalāyana, brāhmaṇova nu kho pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā

paṭivirato kāmesu micchācārā paṭivirato musāvāda paṭivirato pisunāvācā paṭivirato

pharusāvācā paṭivirato samphappalāpā paṭivirato anabhijjhālu abyāpannacitto sammādiṭṭhi

kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya. No khattiyo, no vesso, no

suddo'ti.

No hidaṃ bho gotama, khattiyopi hi bho gotama, pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā

paṭivirato kāmesu micchācārā paṭivirato musāvādā paṭivirato pisunāvācā paṭivirato

pharusāvācā paṭivirato samphappalāpā paṭivirato anabhijjhālu abyāpannacitto sammādiṭṭhi

kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya. No khattiyo, no vesso, no

suddo'ti.

No hidaṃ bho gotama, brāhmaṇopi hi bho gotama, pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā

paṭivirato kāmesu micchācārā paṭivirato musāvādā paṭivirato pisunāvācā paṭivirato

pharusāvācā paṭivirato samphappalāpā paṭivirato anabhijjhālu abyāpannacitto sammādiṭṭhi

kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya.

No hidaṃ bho gotama, vessopi hi bho gotama, pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā paṭivirato

kāmesu micchācārā paṭivirato musāvādā paṭivirato pisunāvācā paṭivirato pharusāvācā

paṭivirato samphappalāpā paṭivirato anabhijjhālu abyāpannacitto sammādiṭṭhi kāyassa

bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya.

No hidaṃ bho gotama, suddopi hi bho gotama, pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā paṭivirato

kāmesu micchācārā paṭivirato musāvādā paṭivirato pisunāvācā paṭivirato pharusāvācā

paṭivirato samphappalāpā paṭivirato anabhijjhālu abyāpannacitto sammādiṭṭhi kāyassa

bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya.

No hidaṃ bho gotama,sabbepi hi bho gotama,cattāro vaṇṇā pāṇātipātā paṭiviratā

adinnādānā paṭiviratā kāmesu micchācārā paṭiviratā musāvādā paṭiviratā pisunāvācā

paṭiviratā pharusāvācā paṭiviratā samphappalāpā paṭiviratā anabhijjhālu abyāpannacitto

sammādiṭṭhi kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyyu'nti.

Ettha assalāyana, brāhmaṇānaṃ kiṃ balaṃ ko assāso,yadettha brāhmaṇā evamāhaṃsu: '

brāhmaṇāva seṭṭho vaṇṇo ,hīno añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva sukko vaṇṇo, kaṇho añño

vaṇṇo. Brāhmaṇāva sujjhanti no abrāhmaṇā, brāhmaṇāva brahmuno puttā orasā mukhato

jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādā'ti.

Kiñcāpi bhavaṃ gotamo evamāha. Atha kho ettha brāhmaṇā evametaṃ maññanti:

'brāhmaṇāva seṭṭho vaṇṇo hīno añño vaṇṇo,brāhmaṇāva sukko vaṇṇo, kaṇho añño

vaṇṇo. Brāhmaṇāva sujjhanti no abrāhmaṇā, brāhmaṇāva brahmuno puttā orasā mukhato

jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādā'ti.

--------------------------

1. Pāṇātipātino-machasaṃ,syā,[PTS]

[BJT Page 616] [\x 616/]

Taṃ kiṃ maññasi assalāyana, brāhmaṇova nu kho pahoti asmiṃ padese averaṃ abyāpajjhaṃ

mettaṃ cittaṃ bhāvetuṃ no khattiyo no vesso no suddo'ti.

No hidaṃ bho gotama, khattiyopi hi bho gotama, pahoti asmiṃ padese averaṃ abyāpajjhaṃ

mettaṃ cittaṃ bhāvetuṃ, brāhmaṇopi hi bho gotama ,pahoti asmiṃ padese averaṃ

abyāpajjhaṃ mettaṃ cittaṃ bhāvetuṃ,vessopi hi bho gotama, pahoti asmiṃ padese averaṃ

abyāpajjhaṃ mettaṃ cittaṃ bhāvetuṃ, suddopi hi bho gotama pahoti asmiṃ padese averaṃ

abyāpajjhaṃ mettaṃ cittaṃ bhāvetuṃ, sabbepi hi bho gogatama, cattāro vaṇṇā pahonti asmiṃ

padese averaṃ abyāpajjhaṃ mettaṃ cittaṃ bhāvetu'nti.

.1

Ettha assalāyana,brāhmaṇānaṃ kiṃ balaṃ ko assāso, yadettha brāhmaṇā evamāhaṃsu:

'brāhmaṇāva seṭṭho vaṇṇo, hīno añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva sukko vaṇṇo, kaṇho añño

vaṇṇo. Brāhmaṇāva sujjhanti no abrāhmaṇā, brāhmaṇāva brahmuno puttā orasā mukhato

jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādā'ti.

.1

Kiñcāpi bhavaṃ gotamo evamāha. Atha kho ettha brāhmaṇā evametaṃ maññanti:

'brāhmaṇāva seṭṭho vaṇṇo, hīno añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva sukko vaṇṇo, kaṇho añño

vaṇṇo. Brāhmaṇāva sujjhanti no abrāhmaṇā, brāhmaṇāva brahmuno puttā orasā mukhato

jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādā'ti.

Taṃ kiṃ maññasi assalāyana, brāhmaṇova nu kho pahoti sottiṃ sināniṃ1 ādāya nadiṃ gantvā

rajojallaṃ pavāhetuṃ,no khattiyo no vesso no suddo'ti.

No hidaṃ bho gotama, khattiyopi hi bho gotama, pahoti sottiṃ sināniṃ1 ādāya nadiṃ gantvā

rajojallaṃ pavāhetuṃ, brāhmaṇopi hi bho gotama, pahoti sottiṃ sināniṃ1 ādāya nadiṃ gantvā

rajojallaṃ pavāhetuṃ, vessopi hi bho gotama, pahoti sottiṃ sināniṃ1 ādāya nadiṃ gantvā

rajojallaṃ pavāhetuṃ, suddopi hi bho gotama, pahoti sottiṃ sināniṃ1 ādāya nadiṃ gantvā

rajojallaṃ pavāhetuṃ, sabbepi hi bho gotama, cattāro vaṇṇā pahonti sottiṃ sināniṃ ādāya

nadiṃ gantvā rajojallaṃ pavāhetunti. Ettha assalāyana brāhmaṇānaṃ kiṃ balaṃ ko assāso,

yadettha brāhmaṇā evamāhaṃsu: 'brāhmaṇāva seṭṭho vaṇṇo, hīno añño vaṇṇo.

Brāhmaṇāva sukko vaṇṇo, kaṇho añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva sujjhanti no abrāhmaṇā,

brāhmaṇāva brahmuno puttā orasā mukhato jātā brahmajā brahmanimmitā

brahmadāyādā'ti.

Kiñcāpi bhavaṃ gotamo evamāha, atha kho ettha brāhmaṇā evametaṃ maññanti:

'brāhmaṇāva seṭṭho vaṇṇo, hīno añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva sukko vaṇṇo, kaṇho añño

vaṇṇo. Brāhmaṇāva sujjhanti no abrāhmaṇā, brāhmaṇāva brahmuno puttā orasā mukhato

jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādā'ti.

Taṃ kiṃ maññasi assalāyana,idha rājā khattiyo [PTS Page 152] [\q 152/] muddhāvasitto

nānājaccānaṃ purisānaṃ purisasataṃ sannipāteyya: āyantu bhonto, ye tattha khattiyakulā

brāhmaṇakulā rājaññakulā uppannā sālassa vā salaḷassa vā2 candanassa vā padumassa3 vā

uttarāraṇiṃ ādāya aggiṃ abhinibbattentu, tejo pātukarontu, āyantu puna bhonto, ye tattha

caṇḍālakulā nesādakulā veṇakulā4 rathakārakulā pukkusakulā uppannā sāpānadoṇiyā vā

sūkaradoṇiyā vā rajakadoṇiyā vā eḷaṇḍakaṭṭhassa vā uttarāraṇiṃ ādāya aggiṃ

abhinibbattentu, tejo pātukarontu'ti.

--------------------------

1. Sottisināniṃ-machasaṃ ,sotthiṃ sināniṃ-simu. 2, Sākassa vā sallassa vā-machasaṃ,syā 3.

Padumakassa-machasaṃ,syā, [PTS 4.@]Vaṇūkulā- syā .

[BJT Page 618] [\x 618/]

Taṃ kiṃ maññasi assalāyana yo evaṃ nu kho so khattiyakulā brāhmaṇakulā rājaññakulā

uppannehi sālassa vā salaḷassa vā candanassa vā padumassa vā uttarāraṇiṃ ādāya aggi

abhinibbatto tejo pātukato, so evanukhvāssa aggi accimā ca vaṇṇavā ca pabhassaro ca. Tena

ca sakkā agginā aggikaraṇīyaṃ kātuṃ. Yo pana so caṇḍālakulā nesādakulā veṇakulā

rathakārakulā pukkusakulā uppannehi sāpānadoṇiyā vā sūkaradoṇiyā vā rajakadoṇiyā vā

eḷaṇḍakaṭṭhassa vā uttarāraṇiṃ ādāya aggi abhinibbatto tejo pātukato, svāssa aggi na ceva

accimā, na ca vaṇṇavā, na ca pabhassaro, na ca tena sakkā agginā aggikaraṇīyaṃ kātu'nti.

.2

No hidaṃ bho gotama, yo so bho gotama, khattiyakulā brāhmaṇakulā rājaññakulā

uppannehi sālassa vā salaḷassa vā candanassa vā padumassa vā uttarāraṇiṃ ādāya aggi

abhinibbatto tejo pātukato, svāssa aggi accimā ca vaṇṇavā ca pabhassaro ca. Tena ca sakkā

agginā aggikaraṇiyaṃ kātuṃ. Yopi so caṇḍālakulā nesāda kulā veṇakulā rathakārakulā

pukkusakulā uppannehi sāpānadoṇiyā vā sūkaradoṇiyā vā rajakadoṇiyā vā

eḷaṇḍakaṭṭhassa vā uttarāraṇiṃ ādāya aggi abhinibbatto tejo pātukato, so cassa agginā

accimā ca vaṇṇavā, ca pabhassaro ca, tena ca sakkā agginā aggikaraṇīyaṃ kātuṃ sabbopi

hi bho gotama, aggi accimā [PTS Page 153] [\q 153/] ca vaṇṇavā ca pabhassaro ca

sabbenapi ca sakkā agginā aggikaraṇīyaṃ kātu'nti.

Ettha assalāyana, brāhmaṇānaṃ kiṃ balaṃ ko assāso, yadettha brāhmaṇā evamāhaṃsu:

brāhmaṇāva seṭṭho vaṇṇo, hīno añño vaṇṇo brāhmaṇāva sukko vaṇṇo, kaṇho añño

vaṇaṇo. Brāhmaṇāva sujjhanti no abrāhmaṇā. Brāhamaṇāva brahmuno puttā orasā

mukhato jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādāti.

Kiñcāpi bhavaṃ gotamo evamāha, atha kho ettha brāhmaṇā evametaṃ maññanti:

'brāhmaṇāva seṭṭho vaṇṇo, hīno añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva sukko vaṇṇo, kaṇho añño

vaṇṇo. Brāhmaṇāva sujjhanti no abrāhmaṇā, brāhmaṇāva brahmuno puttā orasā mukhato

jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādā'ti.

Taṃ kiṃ maññasi assalāyana, idha khattiyakumāro brāhmaṇakaññāya saddhiṃ saṃvāsaṃ

kappeyya. Tesaṃ saṃvāsamanvāya putto jāyetha, yo so khattikumārena brāhmaṇakaññāya

putto uppanno siyā, so mātupi sadiso. Pitupi sadiso 'khattiyo' tipi vattabbo 'brāhmaṇo' tipi

vattabbo'ti.

Yo so bho gotama, khattiyakumārena brāhmaṇakaññāya putto uppanno siyā, so mātupi

sadiso, pitupi sadiso, 'khattiyo' tipi vattabbo, brāhmaṇo' tipi vattabboti.

Taṃ kiṃ maññasi assalāyana, idha brāhmaṇakumāro khattiyakaññāya saddhiṃ saṃvāsaṃ

kappeyya. Tesaṃ saṃvāsamanvāya putto jāyetha. Yo so brāhmaṇakumārena khattiyakaññāya

putto uppanno siyā, so mātupi sadiso,pitupi sadiso, khattiyotipi vattabbo, brāhmaṇotipi

vattabbo'ti.

[BJT Page 620] [\x 620/]

Yo so bho gotama, brāhmaṇakumārena khattiyakaññāya putto uppanno siyā, so mātupi

sadiso, pitupi sadiso, khattiyo tipi vattabbo, brāhmaṇotipi vattabbo'ti.

Taṃ kiṃ maññasi assalāyana,idha vaḷavaṃ gadrabhena sampayojeyyuṃ. Tesaṃ

sampayogamanvāya kisoro jāyetha. Yo so vaḷavāya gadrabhena kisoro uppanno siyā, so

mātupi sadiso pitupi sadiso, assoti vattabbo, gadrabhoti vattabbo'ti.

Vekurañjāya hi1 so bho gotama, assataro hoti. Idaṃ [PTS Page 154] [\q 154/] hissa bho

gotama, nānākaraṇaṃ passāmi. Amutra ca panesānaṃ2 na kiñci nānākaraṇaṃ3 passāmīti.

Taṃ kiṃ maññasi assalāyana, idhassu dve māṇavakā bhātaro saudariyā, eko ajjhāyako

upanīto, eko anajjhāyako anupanīto. Kamettha brāhmaṇā paṭhamaṃ bhojeyyuṃ saddhe vā

thālipāke vā yaññe vā pāhune4 vāti?

Yo so bho gotama, māṇavako ajjhāyako upanīto tamettha brāhmaṇā paṭhamaṃ bhojeyyuṃ

saddhe vā thālipāke vā yaññe vā pāhune vā. Kiṃ hi bho gotama, anajjhāyake anupanīte

dinnaṃ mahapphalaṃ bhavissatī'ti?

Taṃ kiṃ maññasi assalāyana, idhassu dve māṇavakā bhātaro saudariyā, eko ajjhāyako

upanīto dussīlo pāpadhammo, eko anajjhāyako anupanīto sīlavā kalyāṇadhammo.

Kamettha brāhmaṇā paṭamaṃ bhojeyyuṃ saddhe vā thālipāke vā yaññe vā pāhune vāti? Yo

so bho gotama, māṇavako anajjhāyako anupanīto sīlavā kalyāṇadhammo, tamettha

brāhmaṇā paṭhamaṃ bhojeyyuṃ saddho vā thālipāke vā yaññe vā pāhune vā. Kiṃ hi bho

gotama, dussīle papadhamme dinnaṃ mahapphalaṃ bhavissati'ti?

Pubbe kho tvaṃ assalāyana, jātiṃ agamāsi. Jātiṃ gantvā mante agamāsi. Mante gantvā tape

agamāsi. Tape gantvā cātuvaṇṇiṃ suddhiṃ paccāgato yamahaṃ paññāpemī'ti.

Evaṃ vute assalāyano māṇavo tuṇhībhūto maṅkubhūto pattakkhandho adhomukho

pajjhāyanto appaṭibhāno nisīdi.

Atha kho bhagavā assalāyanaṃ māṇavaṃ tuṇhībhūtaṃ maṅkubhūtaṃ pattakkhandhaṃ

adhomukhaṃ pajjhāyantaṃ appaṭibhānaṃ viditvā assalāyanaṃ māṇavaṃ etadavoca.

-------------------------

1.Kuṇḍaṃhi-machasaṃ ,kumāraṇḍupihi-syā 2. Amutra ca pana - sānaṃ,syā 3.

Nānākāraṇaṃ-sīmu. 4. Pāhuṇe-sīmu.[PTS 5.] Apaṭibhāno-[PTS]

[BJT Page 622] [\x 622/]

Bhūtapubbaṃ assalāyana, sattannaṃ brāhmaṇisīnaṃ araññāyatane paṇṇakuṭīsu

sammantānaṃ evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ hoti: brāhmaṇāva seṭṭho vaṇṇo,

hīno [PTS Page 155] [\q 155/] añño vaṇṇo, brāhmaṇāva sukko vaṇṇo, kaṇho añño

vaṇṇo. Brāhmaṇāva sujjhanti no abrāhmaṇā, brāhmaṇāva brahmuno puttā orasā mukhato

jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādā'ti. Assosi kho assalāyana, asito devalo isi

sattannaṃ kira brāhmaṇisīnaṃ araññāyatane paṇṇakuṭisu sammantānaṃ evarūpaṃ pāpakaṃ

diṭṭhigataṃ uppannaṃ hoti:brāhmaṇāva seṭṭho vaṇṇo hīno añño vaṇṇo brāhmaṇāva

sukko vaṇṇo, kaṇho añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva sujjhanti no abrāhmaṇā, brāhmaṇāva

brahmuno puttā orasā mukhato jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādā'ti.Atha kho

assalāyana, asito devalo isi kesamassuṃ kappetvā mañjeṭṭhavaṇṇāni dussāni nivāsetvā

aṭaliyo1 upāhanā āruhitvā jātarūpamayaṃ daṇḍaṃ gahetvā sattannaṃ brāhmaṇisīnaṃ

patthaṇḍile pāturahosi.

Atha kho assalāyana, asito devalo isi sattannaṃ brāhmaṇisīnaṃ patthaṇḍile caṅkamamāno

evamāha: handa kva nu kho2 ime bhavante brāhmaṇisayo gatā.Handa kva nu kho2 ime

bhavanto brāhmaṇisayo gatā'ti3 atha kho assalāyana,sattannaṃ brāhmaṇisīnaṃ etadahosi:

konāyaṃ gāmaṇḍalarūpo viya sattannaṃ brāhmaṇisīnaṃ patthaṇḍile caṅkamamāno

evamāha: handa kva nu kho ime bhavanto brāhmaṇisayo gatā, handa kva nu kho ime

bhavanto brāhmaṇisayo gatā'ti. Handanaṃ abhisapāmāti4. Atha kho assalāyana,

sattabrāhmaṇisayo asitaṃ devalaṃ isiṃ abhisapiṃsu: bhasmā vasala hohīti5. Yathā yathā kho

assalāyana, satta brāhmaṇisayo asitaṃ devalaṃ isiṃ abhisapiṃsu. Tathā tathā asito devalo isi

abhirūpataro ceva hoti dassanīyataro ca pāsādikataro ca.

Atha kho assalāyana, sattannaṃ brāhmaṇisīnaṃ etadahosi: moghaṃ vata no tapo, aphalaṃ

brahmacariyaṃ, mayaṃ hi pubbe yaṃ abhisapāma bhasmā vasala hohī'ti bhasmāva bhavati

ekacco. Imaṃ pana mayaṃ yathā yathā abhisapāma, tathā tathā abhirūpataro ceva hoti

dassanīyataro ca pāsādikataro cā'ti.

Na bhavantānaṃ moghaṃ tapo, nāphalaṃ6 brahmacariyaṃ. Iṅgha bhavanto yo mayi

manopadoso, taṃ pajahathāti. [PTS Page 156] [\q 156/]

Yo bhavati manopadoso taṃ pajahāma. Ko nu kho bhavaṃ hotīti?

Suto no bhavataṃ asito devalo isi'ti?

Evaṃ bho.

So khvāhaṃ homiti.

-------------------------

1. Paṭaliyo-machasaṃ, agaliyo- syā 2. Handa ko nu kho-machasaṃ,syā,[PTS 3.] Gantā-syā. 4.

Abhisapissāmāti-syā 5. Bhasmā vasaḷa hotīti-sīmu. Bhasmā vasala hoti bhasmā vasala

hohiti-machasaṃ bhasmā capali hoti bhasmā capalī hoti bhasmā capalī hohīti- syā , bhasmā

vasalī hohīti[PTS 6.] Na panāphalaṃ-[PTS.]

[BJT Page 624] [\x 624/]

Atha kho assalāyana, satta brāhmaṇisayo asitaṃ devalaṃ isiṃ abhivādetuṃ upasaṅkamiṃsu.

Atha kho assalāyana, asito devalo isi satta brāhmaṇisayo etadavoca:'sutaṃ metaṃ bho,

sattannaṃ kira brāhmaṇisīnaṃ araññāyatane paṇṇakuṭīsu vasantānaṃ evarūpaṃ pāpakaṃ

diṭṭhigataṃ uppannaṃ: 'brāhmaṇāva seṭṭho vaṇṇo, hīno añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva sukko

vaṇṇo, kaṇho añño vaṇṇo. Brāhmaṇāva sujjhanti, no abrāhmaṇā. Brāhmaṇāva brahmuno

puttā1 orasā mukhato jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādāti.

Evambho

Jānanti pana bhonto yā janikā mātā2 brāhmaṇaṃ yeva agamāsi. No abrāhmaṇanti.

No hidaṃ bho.

Jānanti pana bhonto yā janikāmātumātā yāva sattamā mātāmahayugā brāhmaṇaṃ yeva

agamāsi, no abrāhmaṇanti.

No hidaṃ bho.

Jānanti pana bhonto yo janako pitā3 brāhmaṇiṃ yeva agamāsi no abrāhmaṇinti.

No hidaṃ bho.

Jānanti pana bhonto yo janakapitupitā yāvasattamā pitāmahayugā brāhmaṇiṃyeva agamāsi,

no abrāhmaṇinti.

No hidaṃ bho.

Jānanti pana bhonto yathā gabbhassa avakkanti hotīti?

Jānāma mayaṃ bho yathā gabbhassa avakkanti hoti. [PTS Page 157] [\q 157/] idha

mātāpitaroca sannipatitā honti. Mātā ca utunī hoti, gandhabbo ca paccupaṭṭhito hoti. Evaṃ

tiṇṇaṃ sannipātā gabbhassa avakkanti hotīti.

Jānanti pana bhonto yagghe4 so gandhabbo khattiyo vā brāhmaṇo vā vesso vā suddo vāti?

Na mayaṃ bho, jānāma yagghe so gandhabbo khattiyo vā brahmaṇo vā vesso vā suddo vāti.

--------------------------

1. Putto-[PTS 2.]Janimātā-syā. Janīmātā-[PTS 3.] Janīpitā-syā,[PTS 4.] Tagghe-machasaṃ.

[BJT Page 626] [\x 626/]

Evaṃ sante bho jānātha ke tumhe hothāti1

Evaṃ sante bho, na mayaṃ jānāma ke ca mayaṃ homāti.

Tehi nāma assalāyana, satta brāhmaṇisayo asitena devalena isinā sake jātivāde

samanuyuñjiyamānā samanubhāsiyamānā samanugāhiyamānā na sampāyissanti. Kiṃ pana

tvaṃ etarahī mayā sakasmiṃ jātivāde samanuyuñjiyamāno samanubhāsiyamāno

samanugāhiyamāno sampāyissasi. Yesaṃ tvaṃ sācariyako na puṇṇo dabbigāhoti.

Evaṃ vutte assalāyano māṇavo bhagavantaṃ etadavoca: acchariyambhante, abbhūtambhante.

Kappiyaṃ vata bhante bhikkhū āhāraṃ āhārenti. Anavajjaṃ vata bhante bhikkhū āhāraṃ

āhārenti. Abhikkantaṃ bho gotama abhikkantaṃ bho gotama, seyyathāpi bho gotama

nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya,mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya'

andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya, 'cakkhumanto rūpāni dakkhintī'ti, evamevaṃ bhotā

gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhagavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ

gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge

pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.

Assalāyanasuttaṃ tatiyaṃ

-------------------------

1.Hotiti-simu,

[BJT Page 628] [\x 628/]

2.5.4

Ghoṭamukhasuttaṃ.

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ āyasmā udeno bārāṇasiyaṃ viharati khemiyambavane. Tena

kho pana samayena ghoṭamukho brāhmaṇo bārāṇasiṃ anuppatto hoti kenacideva

karaṇīyena. Atha kho ghoṭamukho brāhmaṇo [PTS Page 158] [\q 158/] chaṅghāvihāraṃ

anucaṅkamamāno anuvicaramāno yena khemiyambavanaṃ tenupasaṅkami. Tena kho pana

samayena āyasmā udeno abbhokāse caṅkamati.

Atha kho so ghoṭamukho brāhmaṇo yenāyasmā udeno tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā

āyasmatā udenena saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā

āyasmantaṃ udenaṃ caṅkamantaṃ1 anucaṅkamamāno evamāha: ambho samaṇa, natthi

dhammiko paribbājo, evaṃ me ettha hoti, tañca kho bhavantarūpānaṃ vā adassanā, yo vā

panettha dhammo'ti.

Evaṃ vutte āyasmā udeno caṅkamā orohitvā vihāraṃ pavisitvā paññatte āsane nisīdi.

Ghoṭamukhopi kho brāhmaṇo caṅkamā orohitvā vihāraṃ pavisitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.

Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho ghoṭamukhaṃ brāhmaṇaṃ āyasmā udeno etadavoca: saṃvijjante kho

brāhmaṇa, āsanāni sace ākaṅkhasi nisidā'ti.

Etadeva ca kho pana mayaṃ bhoto udenassa āgamayamānā na nisīdāma. Kathaṃ hi nāma

mādiso pubbe animantito āsane nisiditabbaṃ maññeyyā'ti. Atha kho ghoṭamukho brāhmaṇo

aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho ghoṭamukho

brāhmaṇo āyasmantaṃ udenaṃ etadavoca: ambho samaṇa, natthi dhammiko paribbājo, evaṃ

me ettha hoti, tañca kho bhavantarūpānaṃ vā adassanā, yo vā panettha dhammo'ti.

Sace kho pana me tvaṃ brāhmaṇa, anuññeyyaṃ2 anujāneyyāsi, paṭikkositabbañca

paṭikkoseyyāsi, yassa ca pana me bhāsitassa attha na jāneyyāsi, mamaṃyeva tattha uttariṃ

paṭipuccheyyāsi: idaṃ bho udena kathaṃ, imassa kvatthoti? Evaṃ katvā sayā no ettha

kathāsallāpoti.

Anuññeyyaṃ2 khvāhaṃ bhoto udenassa anujānissāmi, paṭikkositabbañca paṭikkosissāmi.

Yassa ca panāhaṃ [PTS Page 159] [\q 159/] bhoto udenassa bhāsitassa atthaṃ na

jānissāmi, bhavantaṃyeva tattha udenaṃ uttariṃ paṭipucchissāmi: idaṃ bho udena kathaṃ,

imassa kvattho'ti? Evaṃ katvā hotu no ettha kathāsallāpoti.

--------------------------

1.Ekamantaṃ-[PTS 2.] Anumaññeyyaṃ-[PTS.]

[BJT Page 630] [\x 630/]

Cattārome brāhmaṇa, puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ, katame cattāro: idha brāhmaṇa,

ekacco puggalo attantapo hoti attaparitāpanānuyogamanuyutto. Idha pana brāhmaṇa,

ekacco puggalo parantapo hoti paraparitāpanānuyogamanuyutto. Idha brāmhaṇa, ekacco

puggalo attantapo ca hoti attaparitāpanānuyogamanuyutto, parantapo ca

paraparitāpanānuyogamanuyutto. Idha pana brāhmaṇa, ekacco puggalo nevattantapo hoti

nāttaparitāpanānuyogamanuyutto, na parantapo na paraparitāpanānuyogamanuyutto, so

anattantapo aparantapo diṭṭheva dhamme nicchāto nibbuto sītibhūto sukhapaṭisaṃvedi

brahmabhūtena attanā viharati. Imesaṃ brāhmaṇa, catunnaṃ puggalānaṃ katamo te puggalo

cittaṃ ārādhetī'ti.?

Yvāyaṃ bho udena, puggalo attantapo attaparitāpanānuyogamanuyutto, ayaṃ me puggalo

cittaṃ nārādheti. Yopāyaṃ bho udena, puggalo parantapo paraparitāpanānuyogamanuyutto,

ayampi me puggalo cittaṃ nārādheti. Yopāyaṃ bho udena,puggalo attantapo ca

attaparitāpanānuyogamanuyutto parantapo ca paraparitāpanānuyogamanuyutto, ayampi me

puggalo cittaṃ nārādheti. Yo ca kho ayaṃ bho udena, puggalo nevattantapo

nāttaparitāpanānuyogamanuyutto na parantapo na paraparitāpanānuyogamanuyutto, so

anattantapo aparantapo diṭṭhevadhamme nicchāto nibbuto sītībhūto sukhapaṭisaṃvedi

brahmabhūtena attanā viharati. Ayaṃ me puggalo cittaṃ ārādhetī'ti.

Kasmā pana te brāhmaṇa, ime tayo puggalā cittaṃ nārādhenti'ti? Yvāyaṃ bho udena,

puggalo attantapo attaparitāpanānuyogamanuyutto, so attānaṃ sukhakāmaṃ

dukkhapaṭikkūlaṃ ātāpeti paritāpeti,iminā me ayaṃ puggalo cittaṃ nārādheti. [PTS Page 160]

[\q 160/] yopāyaṃ bho udena, puggalo parantapo paraparitāpanānuyogamanuyutto, so

paraṃ sukhakāmaṃ dukkhapaṭikkūlaṃ ātāpeti paritāpeti, iminā me ayaṃ puggalo cittaṃ

nārādheti. Yopāyaṃ bho udena, puggalo attantapo ca attaparitāpanānuyogamanuyutto,

parantapo ca paraparitāpanānuyogamanuyutto, so attānañca parañca sukhakāmaṃ

dukkhapaṭikkūlaṃ ātāpeti paritāpeti, iminā me ayaṃ puggalo cittaṃ nārādheti. Yo ca kho

ayaṃ bho udena, puggalo nevattantapo nāttaparitāpanānuyogamanuyutto na parantapo na

paraparitāpanānuyogamanuyutto, so anattantapo aparantapo diṭṭhevadhamme nicchāto

nibbuto sītībhūto sukhapaṭisaṃvedi brahmabhūtena attanā viharati. So attānañca parañca

sukhakāme dukkhapaṭikkūle neva ātāpeti, na paritāpeti, iminā me ayaṃ puggalo cittaṃ

ārādheti'ti.

[BJT Page 632] [\x 632/]

Dvemā brāhmaṇa parisā, katamā dve: idha brāhmaṇa, ekaccā parisā sārattarattā

maṇikuṇḍalesu puttabhariyaṃ pariyesati, dāsidāsaṃ pariyesati, khettavatthuṃ pariyesati,

jātarūparajataṃ pariyesati. Idha pana brāhmaṇa, ekaccā parisā asārattarattā maṇikuṇḍalesu

puttabhariyaṃ pahāya dāsidāsaṃ pahāya khettavatthuṃ pahāya jātarūparajataṃ pahāya

agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā. Yvāyaṃ brāhmaṇa,puggalo nevattantapo

nāttaparitāpanānuyogamanuyutto na parantapo na paraparitāpanānuyogamanuyutto, so

anattantapo aparantapo diṭṭhevadhamme nicchāto nibbuto sītībhūto sukhapaṭisaṃvedi

brahmabhūtena attanā viharati. Imaṃ tvaṃ brāhmaṇā,puggalaṃ katamassa parisāyaṃ bahulaṃ

samanupassasi:1 yā cāyaṃ2 parisā sārattarattā maṇikuṇḍalesu puttabhariyaṃ pariyesati,

dāsidāsaṃ pariyesati, khettavatthuṃ pariyesati, jātarūparajataṃ pariyesati. Yā cāyaṃ2 parisā

asārattarattā maṇikuṇḍalesu puttabhariyaṃ pahāya dāsidāsaṃ pahāya khettavatthuṃ pahāya

jātarūparajataṃ pahāya agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā'ti. [PTS Page 161] [\q 161/]

Yvāyaṃ bho udena, puggalo nevattantapo nāttaparitāpanānuyogamanuyutto, na parantapo

na paraparitāpanānuyogamanuyutto, so anattantapo aparantapo diṭṭhevadhamme nicchāto

nibbuto sitībhūto sukhapaṭisaṃvedi brahmabhūtena attanā viharati. Imāhaṃ puggalaṃ yāyaṃ

parisā asārattarattā maṇikuṇḍalesu puttabhariyaṃ pahāya dāsidāsaṃ pahāya khettavatthuṃ

pahāya jātarūparajataṃ pahāya agārasmā anagāriyaṃ pabbājitā, imissaṃ parisāyaṃ bahulaṃ

samanupassāmi'ti.

Idāneva kho pana te brāhmaṇa, bhāsitaṃ: mayaṃ evaṃ ājānāma, ambho samaṇa, natthi

dhammiko paribbājo, evaṃ me ettha hoti, tañca kho bhavantarūpānaṃ vā adassanā, yo vā

panettha dhammo'ti.

Addhāmesā bho udena, sānuggahā vācā bhāsitā atthi dhammiko paribbājo, evaṃ me ettha

hoti, evañca pana maṃ bhavaṃ udeno dhāretu. Yecime bhotā udenena cattāro puggalo

saṅkhittena vuttā vitthārena avibhattā, sādhu me bhavaṃ udeno ime cattāro puggale

vitthārena vibhajatu anukampaṃ upādāyāti.

Tena hi brāhmaṇa, suṇāhi,sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmiti.

Evaṃ bhoti kho ghoṭamukho brāhmaṇo āyasmato udenassa paccassosi. Āyasmā udeno

etadavoca:

--------------------------

1. Idha katamaṃ tvaṃ brāhmaṇa, puggalaṃ katamāya parisāya bahulaṃ

samanupassasi-machasaṃ, 2. Yā vāyaṃ-[PTS.]

[BJT Page 634] [\x 634/]

Katamo ca brāhmaṇa, puggalo attantapo attaparitāpanānuyogamanuyutto: idha brāhmaṇa,

ekacco puggalo acelako hoti muttācāro, hatthāvalekhano na ehibhadantiko na

tiṭṭhabhadantiko nābhihaṭaṃ na uddissa kaṭaṃ na nimantanaṃ sādiyati, so na kumhimukhā

patigaṇhāti, na khalopimukhā patigaṇhāti, na eḷakamantaraṃ na daṇḍamantaraṃ na

musalamantaraṃ na dvinnaṃ bhuñjamānānaṃ na gabbhiniyā na pāyamānāya [PTS Page 162]

[\q 162/] na purisantaragatāya na saṅkittīsu na yattha sā upaṭṭhito hoti, na yattha

makkhikā saṇḍasaṇḍacārinī, na macchaṃ na maṃsaṃ na suraṃ na merayaṃ na thusodakaṃ

pivati, so ekāgāriko vā hoti ekālopiko vā, dvāgāriko vā hoti dvālopiko vā sattāgāriko vā hoti

sattālopiko vā,ekissāpi dattiyā yāpeti, dvīhipi dattīhi yāpeta sattahipi dattehi yāpeti.

Ekāhikampi āhāraṃ āhāreti, dvīhikampi āhāraṃ āhāreti, sattāhikampi āhāraṃ āhāreti iti

evarūpaṃ addhamāsikampi pariyāyabhattabhojanānuyogamanuyutto viharati. So

sākabhakkho vā heti, sāmākabhakkho vā hoti, nīvārabhakkho vā hoti daddulabhakkho vā

hoti, haṭabhakkho vā hoti, kaṇabhakkho vā hoti, ācāmabhakkho vā hoti, piññākabhakkho

vā hoti. Tiṇabhakkho vā hoti, gomayabhakkho vā hoti, vanamūlaphalāhāro yāpeti

pavattaphalabhoji. Se sāṇānipi dhāreti, masāṇānipi dhāreti, cavadussānipi dhāreti,

paṃsukulānipi dhāreti, tirīṭānipi dhāreti, ajinānipi dhāreti, ajinakkhipampi dhāreti,

kusacīrampi dhāreti, vākacīrampi dhāreti, phalakacīrampi dhāreti. Kesakambalampi

dhāreti, vāḷakambalampi dhāreti, ulūkapakkhampi dhāreti. Kesamassulocakopi hoti

kesamassulocanānuyogamanuyutto, ubbaṭṭakopi1 hoti āsanapaṭikkhitto, ukkuṭikopi hoti

ukkuṭikappadhānamanuyutto, kaṇṭakāpassayikopi hoti kaṇṭakāpassaye seyyaṃ kappeti,

sāyatatiyakampi udakorohaṇānuyogamanuyutto viharati. Iti evarūpaṃ anekavihitaṃ kāyassa

ātāpanaparitāpanānuyogamanuyutto viharati. Ayaṃ vuccati brāhmaṇa,puggalo attantapo

attaparitāpanānuyogamanuyutto.

Katamo ca brāhmaṇa, puggalo parantapo paraparitāpanānuyogamanuyutto: idha brāhmaṇa,

ekacco puggalo orabhiko hoti, sūkariko sākuntiko2 māgaviko ḷuddo macchaghātako coro

coraghātako bandhanāgāriko, ye vā panaññepi keci kurūrakammantā,ayaṃ vuccati

brāhmaṇa, puggalo parantapo paraparitāpanānuyogamanuyutto.

-------------------------

1. Ubbaṭṭhakopi-machasaṃ ,ubbhatthakopi-syā 2. Sākuṇiko-machasaṃ.

[BJT Page 636] [\x 636/]

Katamo ca brāhmaṇa, puggalo attantapo ca attaparitāpanānuyogamanuyutto parantapo ca

paraparitāpanānuyogamanuyutto: idha brāhmaṇa, ekacco puggalo rājā vā hoti khattiyo

muddhābhisitto1, brāhmaṇā vā mahāsāḷo, so puratthimena nagarassa navaṃ santhāgāraṃ

kārāpetvā kesamassuṃ ohāretvā kharājinaṃ nivāsetvā sappitelena kāyaṃ abbhañjitvā

migavisāṇena2 piṭṭhiṃ kaṇaḍūvamāno santhāgāraṃ pavisati saddhiṃ mahesiyā

brāhmaṇena ca purohitena. So tattha anantarahitāya bhūmiyā haritupattāya3 seyyaṃ

kappeti, ekissā gāviyā sarūpavacchāya yaṃ ekasmiṃ thane khiraṃ hoti, tena rājā yāpeti. Yaṃ

dutiyasmiṃ thane khīraṃ hoti, tena mahesi yāpeti. Yaṃ tatiyasmiṃ thane khiraṃ hoti, tena

brāhmaṇo purohito yāpeti. Yaṃ catutthasmiṃ thane khīraṃ hoti, tena aggiṃ juhanti.

Avasesena vacchako yāpeti. So evamāha: 'ettakā usabhā haññantu yaññatthāya, ettakā

vacchatarā haññantu yaññatthāya, ettikā vacchatariyo haññantu yaññatthāya, ettakā ajā

haññantu yaññatthāya, ettakā urabbhā haññantu yaññatthāya, ettakā rukkhā chijjantu

yūpatthāya, ettakā dabbā lūyantu barihisatthāyā'ti.4 Yepissa te honti dāsāti vā pessāti vā

kammakarāti vā, tepi daṇḍatajjitā bhayatajjitā assumukhā rudamānā parikammāni karonti.

Ayaṃ vuccati brāhmaṇa, puggalo attantapo ca attaparitāpanānuyogamanuyutto parantapo

ca paraparitāpanānuyogamanuyutto.

Katamo ca brāhmaṇa, puggalo nevattantapo nāttaparitāpanānuyogamanuyutto, na

parantapo na paraparitāpanānuyogamanuyutto, so anattantapo aparantapo

diṭṭhevadhamme nicchāto nibbuto sitībhūto sukhapaṭisaṃvedi brahmabhūtena attanā

viharati: 'idha brāhmaṇa, tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho

vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ

buddho bhagavā. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ

pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti

ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ

parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Taṃ dhammaṃ suṇāti gahapati vā gahapatiputto vā

aññatarasmiṃ kule paccājāto, so taṃ dhammaṃ sutvā tathāgate saddhaṃ paṭilabhati. So tena

saddhā paṭilābhena samannāgato iti paṭisañcikkhati: 'sambādho gharāvāso rajāpatho,

abbhokāso pabbajjā, nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ

ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ, yannūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā

kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya'nti. So aparena samayena

appaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya appaṃ vā ñāti

parivaṭṭaṃ pahāya mahantaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni

vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati.

-------------------------

1.Muddhāvasitto-machasaṃ 2.Magavisāṇena-machasaṃ 3. Haritūpalittāya-machasaṃ,syā 4.

Parisatthāyāti-syā.

[BJT Page 638] [\x 638/]

So evaṃ pabbajito samāno bhikkhūnaṃ sikkhāsājivasamāpanno pāṇātipātaṃ pahāya

pāṇātipātā paṭivirato hoti, nihitadaṇḍo nihitasattho lajji dayāpanno

sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati. Adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti,

dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī athenena sucibhūtena attanā viharati. Abrahmacariyaṃ pahāya

brahmacārī hoti, ārācārī virato methunā gāmadhammā. Musāvādaṃ pahāya musāvādā

paṭivirato hoti, saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassa. Pisunaṃ vācaṃ

pahāya pisunāya vācāya paṭivirato hoti, ito sutvā na amutra akkhātā imesaṃ

bhedāya,amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya, iti bhinnānaṃ vā sandhātā

sahitānaṃ vā anuppadātā, samaggārāmo samaggarato samagganandi samaggakaraṇiṃ vācaṃ

bhāsitā hoti. Pharusaṃ vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti, yā sā vācā nelā

kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā, tathārūpaṃ

vācaṃ bhāsitā hoti. Samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā paṭivirato hoti, kālavādī

bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā kālena sāpadesaṃ

pariyantavatiṃ atthasaṃhitaṃ.

So bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirato hoti. Ekabhattiko hoti rattuparato virato

vikālabhojanā. Naccagītavāditavisūkadassanā paṭivirato hoti.

Mālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭivirato hoti.

Uccāsayanamahāsayanā paṭivirato hoti. Jātarūparajatapaṭiggahanā paṭivirato hoti

āmakadhaññapaṭiggahanā paṭivirato hoti. Āmakamaṃsapaṭiggahanā paṭivirato hoti.

Itthikumārikapaṭiggahanā paṭivirato hoti. Dāsidāsapaṭiggahanā paṭivirato hoti.

Ajeḷakapaṭiggahanā paṭivirato hoti. Kukkuṭasūkarapaṭiggahanā paṭivirato hoti.

Hatthigavāssavaḷavāpaṭiggahanā paṭivirato hoti. Khettavatthupaṭiggahanā paṭivirato hoti.

Dūteyyapahīnagamanānuyogā paṭivirato hoti. Kayavikkayā paṭivirato hoti.

Tulākūṭakaṃsakuṭamānakūṭā paṭivirato hoti. Ukkoṭanavañcananikatisāciyogā paṭivirato

hoti. Chedanavadhabandhanaviparāmosaālopasahasākārā paṭivirato hoti.

So santuṭṭho hoti kāyaparihārikena cīvarena, kucchiparihārikena piṇḍapātena, so yena

yeneva pakkamati, samādāyeva pakkamati. Seyyathāpi nāma pakkhī sakuṇo yena yeneva

ḍeti, sapattabhārova ḍeti. Evamevaṃ bhikkhu santuṭṭho hoti kāyaparihāri kena cīvarena,

kucchiparihārikena piṇḍapātena. Yena yeneva pakkamati samādāyeva pakkamati. So iminā

ariyena sīlakkhandhena samannāgato ajjhattaṃ anavajjasukhaṃ paṭisaṃvedeti.

So cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī, yatvādhikaraṇamenaṃ

cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā

anvāssaveyyuṃ,tassa saṃvarāya paṭipajjati,rakkhati cakkhundriyaṃ,cakkhundriyesaṃvaraṃ

āpajjati.

So sotena saddaṃ sutvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī, yatvādhikaraṇamenaṃ

sotendriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā

anvāssaveyyuṃ,tassa saṃvarāya paṭipajjati,rakkhati sotendriyaṃ, sotendriyesaṃvaraṃ āpajjati.

So ghānena gandhaṃ ghāyitvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī,

yatvādhikaraṇamenaṃ ghānendriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā

akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ,tassa saṃvarāya paṭipajjati,rakkhati

ghānendriyaṃ,ghānendriye saṃvaraṃ āpajjati.

So jivhāya rasaṃ sāyitvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī, yatvādhikaraṇamenaṃ

jivhendriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā

anvāssaveyyuṃ,tassa saṃvarāya paṭipajjati,rakkhati jivhendriyaṃ,jivhendriye saṃvaraṃ

āpajjati.

So kāyena phoṭṭhabbaṃ phūsitvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī,

yatvādhikaraṇamenaṃ kāyendriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā

akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ,tassa saṃvarāya paṭipajjati,rakkhati

kāyendriyaṃ,kāyendriye saṃvaraṃ āpajjati.

So manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī,

yatvādhikaraṇamenaṃ manendriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā

akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ,tassa saṃvaraṃ paṭipajjati,rakkhati

manendriyaṃ,manendriye saṃvaraṃ āpajjati. So iminā ariyena indriyasaṃvarena samannāgato

ajjhattaṃ abyāsekasukhaṃ paṭisaṃvedeti

[BJT Page 640] [\x 640/]

So abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti,

sammiñjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti,

asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate

ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti.

So iminā ca ariyena sīlakkhandhena samannāgato iminā ca ariyena indriyasaṃvarena

samannāgato iminā ca ariyena satisampajaññena samannāgato vivittaṃ senāsanaṃ bhajati.

Araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapattaṃ abbhokāsaṃ

palālapuñjaṃ.

So pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ panidhāya,

parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati,

abhijjhāya cittaṃ parisodheti. Byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati

sabbapāṇabhūtahitānukampī. Byāpādapadosā cittaṃ parisodheti, thīnamiddhaṃ pahāya

vigatatīnamiddho viharati ālokasaññi sato sampajāno. Thīnamiddhā cittaṃ parisodheti,

uddaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṃ vūpasantacitto. Uddhaccakukkuccā

cittaṃ parisodheti. Vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṅkathī kusalesu

dhammesu. Vicikicchāya cittaṃ parisodheti.

So ime pañcanīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe, vivicceva kāmehi

vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ

upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso

ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja

viharati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati. Sato ca sampajāno sukhañca kāyena

paṭisaṃvedeti. Yantaṃ ariyā ācikkhanti:upekkhako satimā sukhavihārīti taṃ tatiyaṃ jhānaṃ

upasampajja viharati. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā, pubbeva

somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā1 adukkhaṃ asukhaṃ2 upekkhāsatipārisuddhiṃ

catutthaṃ jhānaṃ3 upasampajja viharati.

So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatupakkilese mudubhūte

kammaniye ṭhite āneñjappatte4 pubbe nivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So

anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, seyyathīdaṃ: ekampi jātiṃ dvepi jātiyo, tissopi jātiyo

catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsatimpi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattārīsamipi

jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi

saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe amutrāsiṃ evannāmo

evaṅgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedi evamāyupariyanto. So tato

cuto amutra udapādiṃ5 tatrāpāsiṃ evannāmo evaṅgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro

evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedi evamāyupariyanto. So tato cuto idhūpapanno'ti. Iti sākāraṃ

sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.

[BJT Page 642] [\x 642/]

So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte

kammaniye ṭhite āneñjappatte4 sattānaṃ cūtupapātañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So dibbena

cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne, hine

paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. Ime vata

bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena

samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchadiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa

bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā, ime vā pana bhonto

sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā

ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā

parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā'ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena

atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe

dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti,

So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte

kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti, so idaṃ

dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ

dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ dukkhanirodhagāminīpaṭipadāti yathābhūtaṃ

pajānāti. Ime āsavāni yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ āsavasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti,

ayaṃ āsavanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ āsavanirodhagāminīpaṭipadāti yathābhūtaṃ

pajānāti. Tassa evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati, bhavāsavāpi cittaṃ

vimuccati, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti: khīṇā jāti

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānāti. Ayaṃ vuccati

brāhmaṇa, puggalo nevattantapo nāttaparitāpanānuyogamanuyutto, na parantapo na

paraparitāpanānuyogamanuyutto, so anattantapo aparantapo diṭṭhevadhamme nicchāto

nibbuto sītibhūto sukhapaṭisaṃvedi brahmabhūtena attanā viharatī'ti.

Evaṃ vutte ghoṭamukho brāhmaṇo āyasmantaṃ udenaṃ etadavoca: abhikkantaṃ bho udena,

abhikkantaṃ bho udena, seyyathāpi bho udena, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā

vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya,

'cakkhumanto rūpāni dakkhintī'ti, evamevaṃ bhotā udenena anekapariyāyena dhammo

pakāsito. Esāhaṃ bhavantaṃ udenaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca.

Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ udeno dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata'nti.

Mā kho maṃ tvaṃ brāhmaṇa,saraṇaṃ agamāsi, tameva tvaṃ bhagavantaṃ saraṇaṃ gaccha

yamahaṃ saraṇaṃ gatoti.

Kahaṃ pana bho udena, etarahi so bhavaṃ gotamo viharati arahaṃ sammāsambuddhoti?

Parinibbuto kho brāhmaṇa, etarahi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddhoti.

[BJT Page 644] [\x 644/]

Sace hi mayaṃ bho udena, suṇeyyāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassu yojanesu, dasapi

mayaṃ yojanāni gaccheyyāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya arahantaṃ

sammāsambuddhaṃ. Sace mayaṃ bho udena, suṇeyyāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ vīsatiyā

yojanesu,vīsatipi mayaṃ yojanāni gaccheyyāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya

arahantaṃ sammāsambuddhaṃ. Sace hi mayaṃ bho udena, suṇeyyāma taṃ bhavantaṃ

gotamaṃ tiṃsāya yojanesu, tiṃsmapi mayaṃ yojanāni gaccheyyāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ

dassanāya arahantaṃ sammāsambuddhaṃ. Sace mayaṃ bho udena, suṇeyyāma taṃ

bhavantaṃ gotamaṃ cattārisāya yojanesu, cattārismapi mayaṃ yojanāni gaccheyyāma taṃ

bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya arahantaṃ sammāsambuddhaṃ. Sace mayaṃ bho udena,

suṇeyyāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ paññāsāya yojanesu, paññāsampi mayaṃ yojanāni

gaccheyyāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya arahantaṃ sammāsambuddhaṃ.

Yojanasatepi [PTS Page 163] [\q 163/] mayaṃ bho udena, suṇeyyāma taṃ bhavantaṃ

gotamaṃ, yojanasatampi mayaṃ gaccheyyāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya arahantaṃ

sammāsambuddhaṃ. Yato ca kho bho udena, parinibbuto so bhavaṃ gotamo, parinibbutampi

mayaṃ taṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca bhikkhusaṅghañca.

Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ udeno dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ. Atthi ca me bho

udena, aṅgarājā devasikaṃ niccabhikkhaṃ dadāti. Tatohaṃ bhoto udenassa ekaṃ

niccabhikkhaṃ dadāmīti.

Kiṃ pana te brāhmaṇa, aṅgarājā devasikaṃ niccabhikkhaṃ dadātīti? Pañca bho udena,

kahāpaṇasatānīti na kho no brāhmaṇa, kappati jātarūparajata paṭiggahetunti.

Sace taṃ bhoto udenassa na kappati, vihāraṃ bhoto udenassa kārāpessāmīti.

Sace kho me tvaṃ brāhmaṇa, vihāraṃ kārāpetukāmo,pāṭalīputte saṅghassa upaṭṭhānasālaṃ

kārāpehīti.

Imināpahaṃ1 bhoto udenassa bhiyyosomattāya attamano abhiraddho, yaṃ maṃ bhavaṃ

udeno saṅghe dāne2 samādapeti. Esāhaṃ3 bho udena, etissā ca niccabhikkhāya aparāya ca

niccabhikkhāya pāṭaliputte saṅghassa upaṭṭhānasālaṃ kārāpessāmiti.

Atha kho ghoṭamukho brāhmaṇo etissā ca niccabhikkhāya aparāya ca niccabhikkhāya

pāṭaliputte saṅghassa upaṭṭhānasālaṃ kārāpesi. Sā etarahi ghoṭamukhiti vuccatīti. [PTS

Page 164] [\q 164/]

Ghoṭamukhasuttaṃ catutthaṃ

-------------------------

1.Imināhaṃ-syā,imināpavaṃ-[PTS 2.] Dānaṃ-[PTS 3.] Sohaṃ-sīmu

[BJT Page 646] [\x 646/]

2.5.5.

Caṅkīsuttaṃ.

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena

saddhiṃ yena opasādaṃ1 nāma kosalānaṃ brāhmaṇagāmo tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā

opasāde viharati uttarena opasādaṃ1 devavane sālavane. Tena kho pana samayena

caṅkībrāhmaṇo opasādaṃ ajjhāvasati sattussadaṃ satiṇakaṭṭhodakaṃ sadhaññaṃ

rājabhoggaṃ raññā pasenadinā kosalena dinnaṃ rājadāyaṃ brahmadeyyaṃ.

Assosuṃ kho opasādakā brāhmaṇagahapatikā: 'samaṇo khalu bho gotamo sakyaputto

sakyakulā pabbajito kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ opasādaṃ

anuppatto opasāde viharati uttarena opasādaṃ devavane sālavane

Taṃ kho pana bhagavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato: 'itipi so bhagavā

arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro

purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā'ti. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ

samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā

sacchikatvā pavedeti, so dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ

sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho

pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī'ti.

Atha kho opasādakā2 brāhmaṇagahapatikā opasādā nikkhamitvā saṅghāsaṅghī3 gaṇībhūtā

uttarena mukhā4 gacchanti yena devavanaṃ sālavanaṃ. Tena kho pana samayena caṅkī

brāhmaṇo upari pāsāde divāseyyaṃ upagato hoti. Addasā kho caṅkī brahmaṇo opasādake

brāhmaṇagahapatike, opasādā nikkhamitvā saṅghāsaṅghī3 gaṇībhūte uttarena mukhe

gacchante yena devavanaṃ sālavanaṃ5, disvāna khattaṃ āmantesi: kinnu kho bho khatte,

opasādakā brāhmaṇagahapatikā opasādā nikkhamitvā saṅghāsaṅghī3 gaṇībhūtā uttarena

mukhā4 gacchanti yena devavanaṃ sālavananti.

Atthi bho caṅkī, samaṇo bho gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito kosalesu cārikaṃ

caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ opasādaṃ anuppatto opasāde viharati uttarena

opasādaṃ devavane sālavane. Taṃ kho pana bhagavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo

abbhuggato: itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato

lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā'ti. Tamete

bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamanti'ti.

--------------------------

1. Opāsādaṃ-machasaṃ,syā 2 opāsādakā-machasaṃ,syā 3. Saṅghasaṅghī-syā,machasaṃ, 4.

Uttarena mukhe-[PTS 5.] Uttarena mukhaṃ yena devavanaṃ salavanaṃ

tenusaṅkamante-machasaṃ.

[BJT Page 648] [\x 648/]

Tena hi bho khatte, yena opasādakā brāhmaṇagahapatikā tenupasaṅkama, upasaṅkamitvā

opasādake brāhmaṇagahapatike evaṃ vadehi: caṅkī bho brāhmaṇo evamāha: āgamentu kira

bhavanto, caṅkīpi brāhmaṇo samaṇaṃ getamaṃ dassanāya upasaṅkamissati'ti. Evaṃ bhoti

kho so khatto1 caṅkissa brāhmaṇassa [PTS Page 165] [\q 165/] paṭissutvā yena

opasādakā brāhmaṇagahapatikā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā opasādake

brāhmaṇagahapatike etadavoca: caṅkī bho brāhmaṇo evamāha: āgamentu kira bhavanto,

caṅkīpi brāhmaṇo samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissati'ti.

Tena kho pana samayena nānāverajjakānaṃ brāhmaṇānaṃ pañcamattāni brāhmaṇasatāni

opasāde paṭivasanti kenacideva karaṇīyena. Assosuṃ kho te brāhmaṇā caṅkī kira

brāhmaṇo samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissati'ti. Atha kho te brāhmaṇā yena

caṅkī brāhmaṇo tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā caṅkiṃ brāhmaṇaṃ etadavocuṃ: saccaṃ

kira bhavaṃ caṅkī samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissatī'ti.

Evaṃ kho me bho hoti,ahampi samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissāmīti.

Mā bhavaṃ caṅkī samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkami. Na arahati bhavaṃ caṅkī

samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ, samaṇotveva gotamo arahati bhavantaṃ

caṅkiṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Bhavaṃ hī caṅkī ubhato sujāto mātito ca pitito ca,

saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena, yampi

bhavaṃ caṅkī ubhato sujāto mātito ca pītito ca, saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā

pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena. Imināpaṅgena na arahati bhavaṃ caṅkī

samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ, samaṇotveva gotamo arahati bhavantaṃ

caṅkiṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Yampi bhavaṃ hi caṅkī aḍḍho mahaddhano mahābhogo

imināpaṅgena na arahati bhavaṃ caṅkī samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ,

samaṇotveva gotamo arahati bhavantaṃ caṅkiṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Yampi bhavaṃ

hi caṅkī tiṇṇaṃ vedanānaṃ pāragu sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ

itihāsapañcamānaṃ,padako veyyākaraṇaṇo lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo

imināpaṅgena na arahati bhavaṃ ḍaṅki samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ, yampi

bhavaṃ hi caṅkī abhirūpo dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato

brahmavaṇṇī brahmavaccasī2 akkhuddāvakāso dassanāya imināpaṅgena na arahati bhavaṃ

caṅkī samaṇaṃ gotamaṃ dasnāya upasaṅkamituṃ, samaṇotveva gotamo arahati bhavantaṃ

caṅkiṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Yampi bhavaṃ caṅkī, sīlavā vuddhasīlī vuddhasīlena

samannāgato imināpaṅgena na arahati bhavaṃ caṅkī samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya

upasaṅkamituṃ. Yampi bhavaṃ hi caṅkī kalyāṇavāco kalyāṇavākkaraṇo [PTS Page 166] [\q

166/] poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya aneḷagaḷāya atthassa viññāpaniyā

imināpaṅgena na arahati bhavaṃ caṅkī samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ, yampi

bhavaṃ caṅkī, bahunnaṃ ācariyapācariyo tīṇi māṇavakasatāni mante vāceti imināpaṅgena

na arahati bhavaṃ caṅkī samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ, yampi bhavaṃ hi

caṅkī rañño pasenadissa kosalassa sakkato garukato mānito pūjito apacito imināpaṅgena na

arahati bhavaṃ caṅkī samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ, yampi bhavaṃ caṅkī

brāhmaṇassa pokkharasātissa sakkato garukato mānito pūjito apacito imināpaṅgena na

arahati bhavaṃ caṅkī samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ, yampi bhavaṃ caṅkī

opasādaṃ ajjhāvasati sattussadaṃ satiṇakaṭṭhodakaṃ sadhaññaṃ rājabhoggaṃ raññaṃ

pasenadinā kosalena dinnaṃ rājadāyaṃ brahmadeyyaṃ. Yampi bhavaṃ caṅkī opasādaṃ

ajjhāvasati sattussadaṃ satiṇakaṭṭhodakaṃ sadhaññaṃ rājabhoggaṃ raññā pasenadinā

kosalena dinnaṃ rājadāyaṃ brahmadeyyaṃ imināpaṅgena na arahati bhavaṃ caṅkī samaṇaṃ

gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Samaṇo tveva gotamo arahati bhavantaṃ caṅkiṃ

dassanāya upasaṅkamitu'nti.

--------------------------

1.Khattā-[PTS 2.] Brahmavacchasī-sīmu, machasaṃ,syā 3. Rañño-[PTS]

[BJT Page 650] [\x 650/]

Evaṃ vutte caṅkī brāhmaṇo te brāhmaṇe etadavoca: tena hi bho, mamapi suṇātha yathā

mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ1 dassanāya upasaṅkamituṃ. Na tveva arahati

so bhavaṃ gātamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ.

Samaṇo khalū bho gotamo ubhato sujāto mātito ca pitito ca, saṃsuddhagahaṇiko yāva

sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena. Yampi bho samaṇo gotamo

ubhato sujāto mātito ca pitato ca, saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto

anupakkuṭṭho jātivādena, imināpaṅgena na arahati so bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya

upasaṅkamituṃ, atha kho mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya

upasaṅkamituṃ.

Samaṇo khalū bho gotamo pahūtaṃ hiraññasuvaṇṇaṃ pahāya pabbajito bhumigatañca

vehāsaṭṭhañca yampi bho samaṇo gotamo pahutaṃ hiraññasuvaṇṇaṃ pahāya pabbajito

bhūmigatañca vehāsaṭṭhañca imināpaṅgena na arahati so bhavaṃ gotamo amhākaṃ

dassanāya upasaṅkamituṃ, atha kho mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ dassanāya

upasaṅkamituṃ.

Samaṇo khalu bho gotamo daharo samāno susukālakeso bhadrena yobbanena samannāgato

paṭhamena vayasā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito imināpaṅgena na arahati so bhavaṃ

gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ, atha kho mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ

gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ.

Samaṇo khalu bho gotamo akāmakānaṃ mātāpitunnaṃ assumukhānaṃ rudantānaṃ

kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito

imināpaṅgena na arahati so bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ, atha kho

mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ.

Samaṇo khalu bho gotamo abhirūpo dassanīyo pasādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya

samannāgato [PTS Page 167] [\q 167/] brahmavaṇṇī brahmavaccasī2 akkhuddāvakāso

dassanāya imināpaṅgena na arahati kho bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya

upasaṅkamituṃ, atha kho mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya

upasaṅkamituṃ.

Samaṇo khalu bho gotamo sīlavā ariyasilī kusalasīlī kusalasīlena samannāgato

imināpaṅgena na arahati so bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ, atha kho

mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ.

Samaṇo khalu bho gotamo kalyāṇavāco kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato

vissaṭṭhāya aneḷagaḷāya atthassa viññāpaniyā imināpaṅgena na arahati so bhavaṃ gotamo

amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ, atha kho mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ

dassanāya upasaṅkamituṃ.

Samaṇo khalu bho gotamo bahunnaṃ ācariyapācariyo imināpaṅgena na arahati so bhavaṃ

gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ, atha kho mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ

gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ.

Samaṇo khalu bho gotamo khīṇakāmarāgo vigatacāpallo3 imināpaṅgena na arahati so

bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ, atha kho mayameva arahāma taṃ

bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ.

Samaṇo khalu bho gotamo kammavādī kiriyavādī apāpapurekkhāro brahmaññāya pajāya

imināpaṅgena na arahati so bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ, atha kho

mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ.

Samaṇo khalu bho gotamo uccākulā pabbajito asambhinnā khattiyakulā imināpaṅgena na

arahati so bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ, atha kho mayameva

arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ.

--------------------------

1. Samaṇaṃ gotamaṃ-syā 2.Brahmavacchasī- sīmu, machasaṃ,syā. 3. Vigatapapañco-sīmu.

[BJT Page 652] [\x 652/]

Samaṇo khalu bho gotamo aḍḍhakulā1 pabbajito mahaddhanā mahābhogā imināpaṅgena

na arahati so bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ, atha kho mayameva

arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ.

Samaṇaṃ khalu bho gotamaṃ tiroraṭṭhā tirojanapadā sampucchituṃ āgacchanti

imināpaṅgena na arahati so bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ, atha kho

mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ.

Samaṇaṃ khalu bho gotamaṃ anekāni devatāsahassāni pāṇehi saraṇaṃ gatāni imināpaṅgena

na arahati so bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ, atha kho mayameva

arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ.

Samaṇaṃ khalu bho gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato: itipi so bhagavā arahaṃ

sammāsambuddho vijjācaranasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi

satthā devamanussānaṃ1 buddho bhagavāti imināpaṅgena na arahati so bhavaṃ gotamo

amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ, atha kho mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ

dassanāya upasaṅkamituṃ.

Samaṇo khalu bho gotamo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi samannāgato imināpaṅgena na

arahati so bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ, atha kho mayameva

arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ.

Samaṇaṃ khalu bho gotamaṃ rājā māgadho seniyo bimbisāro saputtadāro pāṇehi saraṇaṃ

gato imināpaṅgena na arahati so bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ, atha

kho mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ.

Samaṇaṃ khalu bho gotamaṃ rāja pasenadi kosalo saputtadāro pāṇehi saraṇaṃ gato

imināpaṅgena na arahati so bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ, atha kho

mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ.

Samaṇaṃ khalu bho gotamaṃ brāhmaṇo pokkharasāti saputtadāro pāṇehi saraṇaṃ gato

imināpaṅgena na arahati so bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ , atha kho

mayameva arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ.

Samaṇo khalu bho gotamo opasādaṃ anuppatto opasāde viharati uttarena opasādaṃ

devavane sālavane. Ye pana kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā amhākaṃ gāmakkhettaṃ

āgaccanti. Atithi no te honti. Atithi kho panamhehi sakkātabbā garukātabbā mānetabbā

pūjetabbā, yampi bho samaṇo gotamo opasādaṃ anuppatto opasāde viharati uttarena

opasādaṃ devavane sālavane. Atithi asmākaṃ2 samaṇo gotamo. Atithi kho panambhehi

sakkātabbā garukātabbo mānetabbo pūjetabbo. [PTS Page 168] [\q 168/] iminā paṅgena3

na arahati so bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Atha kho mayameva

arahāma taṃ bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Ettakaṃ kho ahaṃ bho tassa

bhoto gotamassa vaṇṇaṃ pariyāpuṇāmi. Na ca so bhavaṃ gotamo ettakavaṇṇo,

aparimāṇavaṇṇo hi so bhavaṃgotamo. Ekamekenapi bho, aṅgena samannāgato na arahati

so bhavaṃ gotamo amhākaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Atha kho mayameva arahāma taṃ

bhavantaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Tena hi bho sabbeva mayaṃ samaṇaṃ

gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissāmā'ti.

--------------------------

1. Addhakulā-syā 2. Atithamhākaṃ-machasaṃ 2. Atithismākaṃ-[PTS 3.] Imināpanaṅgena

bho-sīmu.

[BJT Page 654] [\x 654/]

Atha kho caṅkī brāhmaṇo mahatā brāhmaṇagaṇena saddhiṃ yena bhagavā tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā

ekamantaṃ nisīdi. Tena kho pana samayena bhagavā vuddhehi vuddhehi1 brāhmaṇehi

saddhiṃ kiñci kiñci kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā nisinno hoti.

Tena kho pana samayena kāpaṭiko2 nāma māṇavo daharo vuttasiro soḷasavassuddesiko

jātiyā, tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragu sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ

itihāsapañcamānaṃ padako veyyākaraṇo lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo, tassaṃ

parisāyaṃ nisinno hoti. So vuddhānaṃ brāhmaṇānaṃ bhagavatā saddhiṃ mantayamānānaṃ

antarantarā kathaṃ opāteti. Atha kho bhagavā kāpaṭikaṃ māṇavaṃ apasādesi: māyasmā

bhāradvājo vuddhānaṃ vuddhānaṃ brāhmaṇānaṃ mantayamānānaṃ antarantarā kathaṃ

opātetu3, kathāpariyosānaṃ āyasmā bharadvājo āgametu'ti. Evaṃ vutte caṅkī brāhmaṇo

bhagavantaṃ etadavoca: mā bhavaṃ gotamo kāpaṭikaṃ māṇavaṃ apasādesi, kulaputto ca

kāpaṭiko māṇavo bahussuto ca kāpaṭiko māṇavo kalyāṇavākkaraṇo va kāpaṭiko māṇavo

paṇḍito ca kāpaṭiko māṇavo, pahoti ca kāpaṭiko māṇavo bhotā gotamena saddhiṃ asmiṃ

vacane patimantetu'nti.

Atha kho bhagavato etadahosi :'addhā [PTS Page 169] [\q 169/] kho kāpaṭikassa

māṇavassa tevijjake pāvacane kataṃ4 bhavissati. Tathā hi naṃ brāhmaṇā

sampurekkharontī'ti. Atha kho kāpaṭikassa māṇavassa etadahosi: 'yadā me samaṇo gotamo

cakkhunā cakkhuṃ upasaṃharissati, athāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ pañhaṃ pucchissāmī'ti. Atha

kho bhagavā kāpaṭikassa māṇavassa cetasā cetoparivitakkamaññāya yena kāpaṭiko māṇavo

tena cakkhūni upasaṃhāsi. Atha kho kāpaṭikassa māṇavassa etadahosi: 'samannāharati kho

maṃ samaṇo gotamo, yannūnāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ pañhaṃ puccheyyanti. Atha kho

kāpaṭiko māṇavo bhagavantaṃ etadavoca: 'yamidaṃ bho gotama, brāhmaṇānaṃ porāṇānaṃ

mantapadaṃ itihitiha paramparāya piṭakasampadāya, tattha ca brāhmaṇā ekaṃsena niṭṭhaṃ

gacchanti. ' Idameva saccaṃ moghamañña'nti, idha bhavaṃ gotamo kimāhā'ti.

Kiṃ pana bhāradvāja, atthi koci brāhmaṇānaṃ ekabrāhmaṇopi yo evamāhaṃ: 'ahametaṃ

jānāmi, ahametaṃ passāmi: 'idameva saccaṃ moghamañña'nti.

No hidaṃ bho gotama.

Kiṃ pana bhāradvāja, atthi koci brāhmaṇānaṃ ekācariyopi ekācariyapācariyopi yāva sattamā

ācariyamahayugāpi, yo evamāha: ahametaṃ jānāmi, ahametaṃ passāmi, idameva saccaṃ

moghamaññanti.

Nohidaṃ bho gotama.

-------------------------

1.Vuḍḍhehi vuḍḍhehi-syā 2. Kāpadiko-syā, kāpaṭhīko-[PTS 3.] Opātetuṃ-sīmu, opātesi-syā

4. Kathaṃ-sīmu,kathā-machasaṃ.

[BJT Page 656] [\x 656/]

Kiṃ pana bhāradvāja, yepi te brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ

pavattāro, yesamidaṃ etarahi brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ

tadanugāyanti tadanu bhāsanti, bhāsitamanubhāsanti, vācitamanuvācenti. Seyyathīdaṃ1:

'aṭṭako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo

bhagu. Tepi evamāhaṃsu: 'mayametaṃ jānāma, mayametaṃ passāma: 'idameva saccaṃ

moghamañña'nti. [PTS Page 170] [\q 170/]

No hidaṃ bho gotama.

Iti kira bhāradvāja, natthi koci brāhmaṇānaṃ ekabrāhmaṇopi yo evamāha: 'ahametaṃ

jānāmi, ahametaṃ passāmi, idameva saccaṃ moghamañña'nti. Natthi koci brāhmaṇānaṃ

ekācariyopi ekācariyapācariyopi yāva sattamā ācariyamahayugā, yo evamāha: 'ahametaṃ

jānāmi, ahametaṃ passāmi, idameva saccaṃ moghamañña'nti. Yepi te brāhmaṇānaṃ pubbakā

isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro. Yesamidaṃ etarahi brāhmaṇā porāṇaṃ

mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ tadanugāyanti, tadanubhāsanti, bhāsitamanubhāsanti,

vācitamanuvācenti. Seyyathīdaṃ: 'aṭṭako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso

bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu' tepi na evamāhaṃsu: 'mayametaṃ jānāma, mayametaṃ

passāma, idameva saccaṃ moghamañña'nti.

'Seyyathāpi bhāradvāja, andhaveṇi2 paramparāsaṃsattā purimopi na passati, majjhimopi na

passati, pacchimopi na passati. Evameva kho bhāradvāja, andhaveṇūpamaṃ maññe

brāhmaṇānaṃ bhāsitaṃ sampajjati. Purimopi na passati, majjhimopi na passati, pacchimopi

na passati. Taṃ kiṃ maññasi bhāradvāja, na nu evaṃ sante brāhmanānaṃ amūlikā saddhā

sampajjati'ti.

Na khottha3 bho gotama, brāhmaṇā saddhāyeva payirupāsanti, anussavāpettha brāhmaṇā

payirupāsantī'ti.

Pubbeva kho tvaṃ bhāradvāja, saddhaṃ agamāsi, anussavaṃ idāni vadesi. Pañca kho ime

bhāradvāja, dhammā diṭṭhevadhamme dvidhā vipākā. Katame pañca: saddhā ruci anussavo

ākāraparivitakko diṭṭhinijjhānakkhanti. Ime kho bhāradvāja, pañca dhammā diṭṭheva

dhamme dvidhā vipākā. Api ca bhāradvāja, susaddahitaṃ yeva hoti, tañca hoti rittaṃ

tucchaṃ musā, no cepi susaddahitaṃ hoti, bhūtaṃ tacchaṃ anaññathā. Api ca bhāradvāja,

surucitaṃ yeva hoti. Tañca hoti rittaṃ tucchaṃ musā, no cepi susaddahitaṃ hoti, bhūtaṃ

tacchaṃ anaññathā. Api ca bhāradvāja, svānussutaṃ yeva hoti. Tañca hoti rittaṃ tucchaṃ

musā, no cepi susaddahitaṃ hoti, bhūtaṃ tacchaṃ anaññathā. Api [PTS Page 171] [\q 171/]

ca bhāradvāja suparivitakkitaṃ yeva hoti. Tañca hoti rittaṃ tucchaṃ musā, no cepi

susaddahitaṃ hoti. Api ca bhāradvāja sunijjhāyitaṃ yeva hoti tañca hoti rittaṃ tucchaṃ musā,

no cepi sunijjhāyitaṃ hoti, bhūtaṃ tacchaṃ anaññathā. Saccamanurakkhatā bhāradvāja,

viññunā purisena nālamettha ekaṃsena niṭṭhaṃ gantuṃ 'idameva sacchaṃ moghamañña'nti.

-------------------------

1. Seyyathīdaṃ-chasaṃ 2.Andhaveṇu-sīmu. 3. Na khvettha-sīmu,machasaṃ,syā.

[BJT Page 658] [\x 658/]

Kittāvatā pana bho gotama, saccānurakkhanā hoti, kittāvatā saccamanurakkhati?

Saccānurakkhanaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmā'ti.

Saddhā cepi bhāradvāja, purisassa hoti, 'evaṃ me saddhā'ti iti vadaṃ saccamanurakkhati, na

tveva tāva ekaṃsena niṭṭhaṃ gacchati: 'idameva saccaṃ moghamañña'nti. Ettāvatā kho

bhāradvāja saccānurakkhanā hoti. Ettāvatā saccamanurakkhati. Ettāvatā ca mayaṃ

saccānurakkhanaṃ paññāpema. Na tve tāva saccānubodho hoti.1

Ruci cepi bhāradvāja, purisassa hoti, 'evaṃ me ruci'ti iti vadaṃ saccamanurakkhati, na tveva

tāva ekaṃsena niṭṭhaṃ gacchati: 'idameva saccaṃ moghamañña'nti. Ettāvatā kho bhāradvāja

saccānurakkhanā hoti. Ettāvatā saccamanurakkhati. Ettāvatā ca mayaṃ saccānurakkhanaṃ

paññāpema. Na tve tāva saccānubodho hoti.1

Anussavo cepi bhāradvāja,purisassa hoti,'evaṃ me anussavo'ti iti vadaṃ saccamanurakkhati,

na tveva tāva ekaṃsena niṭṭhaṃ gacchati: 'idameva saccaṃ moghamañña'nti. Ettāvatā kho

bhāradvāja saccānurakkhanā hoti. Ettāvatā saccamanurakkhati. Ettāvatā ca mayaṃ

saccānurakkhanaṃ paññāpema. Na tve tāva saccānubodho hoti.1

Ākāraparivitakko cepi bhāradvāja, purisassa hoti. 'Evaṃ me ākāraparivitakkana'ti iti vadaṃ

saccamanurakkhati,na tveva tāva ekaṃsena niṭṭhaṃ gacchati:'idameva saccaṃ

moghamañña'nti. Ettāvatā kho bhāradvāja saccānurakkhanā hoti. Ettāvatā

saccamanurakkhati. Ettāvatā ca mayaṃ saccānurakkhanaṃ paññāpema. Na tve tāva

saccānubodho hoti.1

Diṭṭhinijjhānakkhanti cepi bhāradvāja, purisassa hoti, 'evaṃ me diṭṭhinijjhānakkhantī'ti iti

vadaṃ saccamanurakkhati, na tveva tāva ekaṃsena niṭṭhaṃ gacchati:'idameva saccaṃ

moghamañña'nti. Ettāvatā kho bhāradvāja saccānurakkhanā hoti. Ettāvatā

saccamanurakkhati. Ettāvatā ca mayaṃ saccānurakkhanaṃ paññāpema. Na tve tāva

saccānubodho hoti.1

Ettāvatā bho gotama, saccānurakkhanā hoti, ettāvatā saccamanurakkhati, ettāvatā ca mayaṃ

saccānurakkhanaṃ pekkhāma. Kittāvatā pana bho gotama, saccānubodho hoti, kittāvatā

saccamanubujjhati? Saccānubodhaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchamā'ti.

Idha2 bhāradvāja bhikkhu aññataraṃ gāmaṃ vā nigamaṃ vā upanissāya viharati. Tamenaṃ3

gahapati vā gahapatiputto vā upasaṅkamitvā tīsu dhammesu samannesati: [PTS Page 172]

[\q 172/] lobhanīyesu dhammesu dosanīyesu dhammesu mohanīyesu dhammesu.

Atthi nu kho imassa āyasmato tathārūpā lobhanīyā dhammā yathārūpehi lobhanīyehi

dhammehi pariyādinnacitto ajānaṃ vā vadeyya jānāmīti, apassaṃ vā vadeyya passāmīti,

paraṃ vā tathattāya4 samādapeyya yaṃ paresaṃ assa dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyāti.

Tamenaṃ samannesamāno evaṃ jānāti: natthi kho imassāyasmato tathārūpā lobhanīyā

dhammā yathārūpehi lobhanīyehi dhammehī pariyādinnacitto ajānaṃ vā vadeyya jānāmīti

apassaṃ vā vadeyya passāmīti, paraṃ vā tathattāya4 samādapeyya, yaṃ paresaṃ assa

dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyāti, tathā5 kho panimassāyasmato kāyasamācāro, tathā

vacīsamācāro, yathā taṃ aluddhassa.Yaṃ kho pana ayamāyasmā dhammaṃ deseti, gambhīro

so dhammo duddaso duranubodho santo paṇīto atakkāvacaro nipuṇo paṇḍitavedanīyo,

na so dhammo sudesiyo luddhenāti.

-------------------------

1. Ettāvatā-pe- hoti-machasaṃ ūnaṃ 2 idha kira-syā 3. Tameva-syā. 4 Tadatthāya-sīmu,

machasaṃ 5. Tathārūpo-machasaṃ.

[BJT Page 660] [\x 660/]

Yato naṃ samannesamāno visuddhaṃ lobhanīyehi dhammehi samanupassati1. Tato naṃ

uttariṃ samannesati dosanīyesu dhammesu: atthi nu kho imassa āyasmato tathārūpā

dosanīyā dhammā yathārūpehi dosanīyehi dhammehi pariyādinnacitto ajānaṃ vā vadeyya

jānāmīti, apassaṃ vā vadeyya passāmīti, paraṃ vā tathattāya samādapeyya, yaṃ paresaṃ

assa digharattaṃ ahitāya dukkhāyāti. Tamenaṃ samannesamāno evaṃ jānāti: natthi kho

imassāyasmato tathārūpā dosanīyā dhammā, yathārūpehi dosanīyehi dhammehi

pariyādinnacitto ajānaṃ vā vadeyya jānāmīti, apassaṃ vā vadeyya passāmīti, paraṃ vā

tathattāya2 samādapeyya yaṃ paresaṃ assa dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyā'ti. Tathā3 kho

panimassāyasmato kāyasamācāro, tathā vacīsamācāro, yathā taṃ aduṭṭhassa. Yaṃ kho pana

ayamāyasmā dhammaṃ deseti. Gambhīro so dhammo duddaso duranubodho santo paṇīto

atakkāvacaro nipuṇo paṇḍitavedanīyo, na so dhammo sudesiyo duṭṭhenāti.

Yato naṃ samannesamāno visuddhiṃ dosanīyehi dhammehi [PTS Page 173] [\q 173/]

samanupassati. Tato naṃ uttariṃ samannesati mohanīyesu dhammesu: atthi nu kho imassa

āyasmato tathārūpā mohanīyā dhammā, yathā rūpehi mohanīyehi dhammehi

pariyādinnacitto ajānaṃ vā vadeyya jānāmīti, apassaṃ vā vadeyya passāmīti. Paraṃ vā

tathattāya2 samādapeyya, yaṃ paresaṃ assa dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyāti. Tamenaṃ

samannesamāno evaṃ jānāti: natthi kho imassāyasmato tathārūpā mohanīyā dhammā,

yathārūpehi mohanīyehi dhammehi pariyādinnacitto ajānaṃ vā vadeyya jānāmīti, apassaṃ

vā vadeyya passāmīti. Paraṃ vā tathattāya2 samādapeyya yaṃ paresaṃ assa dīgharattaṃ

ahitāya dukkhāya. Tathā3 kho panimassāyasmato kāyasamācāro, tathā vacīsamācāro, yathā

taṃ amūḷhassa. Yaṃ kho pana ayamāyasmā dhammaṃ deseti. Gambhīro so dhammo

duddaso duranubodho santo paṇīto atakkāvacaro nipuṇo paṇḍitavedanīyo na so dhammo

sudesiyo mūḷhenā'ti.

Yato naṃ samannesamāno visuddhaṃ mohanīyehi dhammehi samanu passati. Atha tasmiṃ

saddhaṃ niveseti. Saddhājāto upasaṅkamati upasaṅkamanto payirupāsati. Payirupāsanto

sotaṃ odahati. Ohitasoto dhammaṃ suṇāti. Sutvā dhammaṃ dhāreti. Dhatānaṃ dhammānaṃ

atthaṃ upaparikkhati. Atthaṃ upaparikkhato dhammā nijjhānaṃ khamanti.

Dhammanijjhānakkhantiyā sati chando jāyati. Chandajāto ussahati. Ussahitvā tulayati.

Tulayitvā pahadati. Pahitatto samāno kāyena ceva paramasaccaṃ sacchikaroti. Paññāya ca

naṃ ativijjha passati. Ettāvatā kho bhāradvāja, saccānubodho hoti. Ettāvatā

saccamanubujjhati. Ettāvatā ca mayaṃ saccānubodhaṃ paññāpema. Na tveva tāva4

saccānupatti hotīti.

-------------------------

1. Passati samanupassati-syā. 2. Tadatthāya-sīmu. 3. Tathārūpo-machasaṃ. 4. Na tveva-[PTS.]

[BJT Page 662] [\x 662/]

Ettāvatā bho gotama, saccānubodho hoti, ettāvatā saccamanubujjhati, ettāvatā ca mayaṃ

saccānubodhaṃ pekkhāma. Kittāvatā pana bho gotama, saccānupatti hoti? Kittāvatā

saccamanupāpuṇāti? Saccānupattiṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchamāti. [PTS Page 174]

[\q 174/]

Tesaṃyeva kho bhāradvāja, dhammānaṃ āsevanā bhāvanā bahulī kammā saccānupatti hoti,

ettāvatā kho bhāradvāja, saccānupatti hoti, ettāvatā saccamanupāpuṇāti, ettāvatā ca mayaṃ

saccānupattiṃ paññāpemāti.

Ettāvatā bho gotama, saccānupatti hoti, ettāvatā saccamanupāpuṇāti, ettāvatā ca mayaṃ

saccānupattiṃ pekkhāma. Saccānupattiyā pana bho gotama, katamo dhammo bahukāro?

Saccānupattiyā bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchamāti.

Saccānupattiyā kho bhāradvāja, padhānaṃ bahukāraṃ. No cetaṃ padaheyya, nayidaṃ saccaṃ

anupāpuṇeyya. Yasmā ca kho padahati, tasmā saccaṃ anupāpuṇāti. Tasmā saccānupattiyā

padhānaṃ bahukāranti.

Padhānassa pana bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Padhānassa bahukāraṃ

dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmāti.

Padhānassa kho bhāradvāja, tulanā bahukārā. No cetaṃ tuleyya, nayidaṃ padaheyya. Yasmā

ca kho tuleti, tasmā padahati. Tasmā padhānassa tulanā bahukārāti.

Tulanāya pana bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Tulanāya bahukāraṃ dhammaṃ

mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmāti.

Tulanāya kho bhāradvāja, ussāho bahukāro. No cetaṃ ussaheyya, nayidaṃ tuleyya. Yasmā ca

kho ussahati, tasmā tuleti. Tasmā tulanāya ussāho bahukāroti.

Ussāhassa pana bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Ussāhassa bahukāraṃ dhammaṃ

mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmāti.

Ussāhassa kho bhāradvāja, chando bahukāro. No cetaṃ chando jāyetha, nayidaṃ ussaheyya.

Yasmā ca kho chando jāyati, tasmā ussahati. Tasmā ussāhassa chando bahukāroti.

Chandassa pana bho gotama, katamo dhammo bahukāro? [PTS Page 175] [\q 175/]

chandassa bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmāti.

Chandassa kho bhāradvāja, dhammanijjhānakkhanti bahukārā. No cetaṃ dhammanijjhānaṃ

khameyyuṃ, nayidaṃ chando jāyetha. Yasmā ca kho dhammanijjhānaṃ khamanti, tasmā

chando jāyati. Tasmā chandassa dhammanijjhānakkhanti bahukārāti.

[BJT Page 664] [\x 664/]

Dhammanijjhānakkhantiyā pana bho gotama, katamo dhammo bahukāro?

Dhammanijjhānakkhantiyā bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmāti.

Dhammanijjhānakkhantiyā kho bhāradvāja, atthūpaparikkhā bahukārā. No cetaṃ atthaṃ

upaparikkheyya, nayidaṃ dhammanijjhānaṃ khameyyuṃ. Yasmā ca kho atthaṃ

upaparikkhati, tasmā dhammanijjhānaṃ khamanti. Tasmā dhammanijjhānakkhantiyā

atthupaparikkhā bahukārāti.

Atthūpaparikkhāya pana bho gotama, katamo dhammo bahukāro atthūpaparikkhāya

bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmāti.

Atthūpaparikkhāya kho bhāradvāja, dhammadhāraṇā bahukārā. No cetaṃ dhammaṃ

dhāreyya, nayidaṃ atthaṃ upaparikkheyya. Yasmā ca kho dhammaṃ dhāreti, tasmā atthaṃ

upaparikkhati. Tasmā atthupaparikkhāya dhammadhāraṇā bahukārāti.

Dhammadhāraṇāya pana bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Dhammadhāraṇāya

bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmāti.

Dhammadhāraṇāya kho bhāradvāja, dhammasavanaṃ bahukāraṃ no cetaṃ dhammaṃ

suṇeyya, nayidaṃ dhammaṃ dhāreyya. Yasmā ca kho dhammaṃ suṇāti, tasmā dhammaṃ

dhāreti tasmā dhammadhāraṇāya dhammasavanaṃ bahukāranti.

Dhammasavanassa pana bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Dhammasavanassa

bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmāti.

Dhammasavanassa kho bhāradvāja, sotāvadhānaṃ [PTS Page 176] [\q 176/] bahukāraṃ.

No cetaṃ sotaṃ odaheyya, na idaṃ dhammaṃ suṇeyya. Yasmā ca kho sotaṃ odahati, tasmā

dhammaṃ suṇāti tasmā dhammasavanassa sotāvadhānaṃ bahukāranti.

Sotāvadhānassa pana bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Sotāvadhānassa bahukāraṃ

dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmāti.

Sotāvadhānassa kho bhāradvāja, payirupāsanā bahukārā. No cetaṃ payirupāseyya, nayidaṃ

sotaṃ odaheyya. Yasmā ca kho payirupāsati. Tasmā sotaṃ odahati. Tasmā sotāvadhānassa

payirupāsanā bahukārāti.

Payirupāsanāya pana bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Payirupāsanāya bahukāraṃ

dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmāti.

Payirupāsanāya kho bhāradvāja, upasaṅkamanaṃ bahukāraṃ. No cetaṃ upasaṅkameyya,

nayidaṃ payirupāseyya. Yasmā ca kho upasaṅkamati, tasmā payirupāsati. Tasmā

payirupāsanāya upasaṅkamanaṃ bahukāranti.

Upasaṅkamanassa pana bho gotama, katamo dhammo bahukāro? Upasaṅkamanassa

bahukāraṃ dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ pucchāmāti.

[BJT Page 666] [\x 666/]

Upasaṅkamanassa kho bhāradvāja, saddhā bahukārā. No cetaṃ saddhā jāyetha, nayidaṃ

upasaṅkameyya. Yasmā ca kho saddhā jāyati, tasmā upasaṅkamati. Tasmā upasaṅkamanassa

saddhā bahukārāti.

Saccānurakkhanaṃ mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ apucchimha. Saccānurakkhanaṃ bhavaṃ

gotamo byākāsi. Tañca panamhākaṃ ruccati ceva khamati ca, tena camhā attamanā.

Saccānubodhaṃ1 mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ apucchimha. Saccānubodhaṃ1 bhavaṃ gotamo

byākāsi. Tañca panamhākaṃ ruccati ceva khamati ca, tena camhā attamanā. Saccānupattiṃ

mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ apucchimha. Saccānupattiṃ bhavaṃ gotamo byākāsi. Tañca

panamhākaṃ ruccati ceva khamati ca, tena camhā attamanā. Saccānupattiyā bahukāraṃ

dhammaṃ mayaṃ bhavantaṃ [PTS Page 177] [\q 177/] gotamaṃ apucchimha.

Saccānupattiyā bahukāraṃ dhammaṃ bhavaṃ gotamo byākāsi. Tañca panamhākaṃ ruccati

ceva khamati ca, tena camhā attamanā. Yaṃ yadeva ca pana mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ

apucchimha, taṃ tadeva bhavaṃ gotamo byākāsi. Tañca panamhākaṃ ruccati ceva khamati

ca, tena camhā attamanā.

Mayaṃ hi bho gotama, pubbe evaṃ jānāma: ke ca muṇḍakā samaṇakā ibbhā kaṇhā

bandhupādāpaccā, ke ca dhammassa aññātāroti. Ajanesi vata me bhavaṃ gotamo samaṇesu

samaṇapemaṃ, samaṇesu samaṇapasādaṃ, samanesu samaṇagāravaṃ. Abhikkantaṃ bho

gotama abhikkantaṃ bho gotama, seyyathāpi bho gotama nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya,

paṭicchannaṃ vā vivareyya,mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya' andhakāre vā telapajjotaṃ

dhāreyya, 'cakkhumanto rūpāni dakkhintī'ti, evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena

dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhagavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca

bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ

gatanti.

Caṅkīsuttaṃ pañcamaṃ.

-------------------------

1.Saccamanubodhaṃ-syā.

[BJT Page 668] [\x 668/]

2.5.6.

Phasukārīsuttaṃ.

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Atha kho esukārī brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā

bhagavatā saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ

nisidi. Ekamantaṃ nisinno kho esukārī brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca:

Brāhmaṇā bho gotama, catasso pāricāriyā paññāpenti. Brāhmaṇassa pāricariyaṃ paññāpenti,

khattiyassa pāricariyaṃ paññāpenti, vessassa pāricariyaṃ paññāpenti, suddassa pāricariyaṃ

paññāpenti. Tatridaṃ bho gotama, brāhmaṇā brāhmaṇassa [PTS Page 178] [\q 178/]

pāricariyaṃ paññāpenti, brāhmaṇo vā brāhmaṇaṃ paricareyya, khattiyo vā brāhmaṇaṃ

paricareyya, vesso vā brāhmaṇaṃ paricareyya, suddo vā brāhmaṇaṃ paricareyyāti. Idaṃ kho

bho gotama, brāhmaṇā brāhmaṇassa pāricariyaṃ paññāpenti. Tatīradaṃ bho gotama,

brāhmaṇā khattiyassa pāricariyaṃ paññāpenti. Khattiyo vā khattiyaṃ paricareyya, vesso vā

khattiyaṃ paricareyya, suddo vā khattiyaṃ paricareyyāti. Idaṃ kho bho gotama, brāhmaṇā

khattiyassa pāricariyaṃ paññāpenti. Tatīradaṃ bho gotama brāhmaṇā vessassa pāricariyaṃ

paññāpenti. Vessā vā vessaṃ paricareyya, suddo vā vessaṃ paricareyyāti. Idaṃ kho bho

gotama, brāhmaṇā vessassa pāricariyaṃ paññāpenti. Tatīradaṃ bho gotama, brāhmaṇā

vessassa pāricariyaṃ paññāpenti. Tatīradaṃ bho gotama, brāhmaṇā suddassa pāricariyaṃ

paññāpenti. Suddo vā suddaṃ paricareyya. Ko vā panañño suddaṃ paricarissatī'ti. Idaṃ kho

bho gotama, brāhmaṇā suddassa pāricariyaṃ paññāpenti. Brāhmaṇā bho gātama, imā

catasso pāricariyā paññāpenti. Idha bhavaṃ gotamo kimāhāti?

Kiṃ pana brāhmaṇa, sabbo loko brāhmaṇānaṃ etadabbhanūjānāti imā catasso pāricariyā

paññāpentī'ti.1

Nohidaṃ bho gotama.

Seyyathāpi brāhmaṇa, puriso daḷiddo assako anāḷhiyo, tassa akāmakassa bilaṃ olaggeyyuṃ:

idha te ambho purisa, maṃsaṃ khāditabbaṃ, mūlañca anuppadātabba'nti. Evameva kho

brāhmaṇa, brāhmaṇā apaṭiññāya2 tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ. Atha ca panimā catasso

paricariyā paññāpenti nāhaṃ brāhmaṇa, sabbaṃ paricaritabbanti vadāmi. Na panāhaṃ

brāhmaṇa, sabbaṃ na paricaritabbanti vadāmi. Yaṃ hissa brāhmaṇa, paricarato,

pāricariyāhetu pāpiyo assa na seyyo. Nāhantaṃ paricaritabbanti vadāmi. Yañca khvāssa

brāhmaṇa, paricarato pāricariyāhetu seyyo assa na pāpiyo, tamahaṃ paricaritabbanti

vadāmi.

-----------------------------

1.Paññapentuti-machasaṃ,syā.- Paññāpentūti [PTS 2.] Appaṭiññāya-sīmu,machasaṃ,

[BJT Page 670] [\x 670/]

Khattiyañcepi brāhmaṇa, evaṃ puccheyyuṃ: yaṃ vā te paricarato pāricariyāhetu pāpiyo assa

na seyyo, yaṃ vā te paricarato pāricariyāhetu seyyo assa na pāpiyo. Kamettha

paricareyyāsī'ti? Khattiyo'pi hi brāhmaṇa, [PTS Page 179] [\q 179/] sammā

byākaramāno evaṃ byākareyya: yaṃ hi me paricarato pāricariyāhetu pāpiyo assa na seyyo,

nāhaṃ taṃ paricareyyaṃ. Yañca kho me paricarato pāricariyāhetu seyyo assa na pāpiyo,

tamahaṃ paricareyya'nti.

Brāhmaṇañcepi brāhmaṇa, evaṃ puccheyyuṃ: yaṃ vā te paricarato pāricariyāhetu pāpiyo

assa na seyyo, yaṃ vā te paricarato pāricariyāhetu seyyo assa na pāpiyo. Kamettha

paricareyyāsī'ti? Brāhmaṇo'pi hi brāhmaṇa, sammā byākaramāno evaṃ byākareyya: yaṃ hi

me paricarato pāricariyāhetu pāpiyo assa na seyyo, nāhaṃ taṃ paricareyyaṃ. Yañca kho me

paricarato pāricariyāhetu seyyo assa na pāpiyo, tamahaṃ paricareyya'nti.

Vessañcepi brāhmaṇa, evaṃ puccheyyuṃ: yaṃ vā te paricarato pāricariyāhetu pāpiyo assa na

seyyo, yaṃ vā te paricarato pāricariyāhetu seyyo assa na pāpiyo. Kamettha paricareyyāsī'ti?

Vesso'pi hi brāhmaṇa, sammā byākaramāno evaṃ byākareyya: yaṃ hi me paricarato

pāricariyāhetu pāpiyo assa na seyyo, nāhaṃ taṃ paricareyyaṃ. Yañca kho me paricarato

pāricariyāhetu seyyo assa na pāpiyo, tamahaṃ paricareyya'nti.

Suddañcepi brāhmaṇa, evaṃ puccheyyuṃ: yaṃ vā te paricarato pāricariyāhetu pāpiyo assa

na seyyo, yaṃ vā te paricarato pāricariyāhetu seyyo assa na pāpiyo. Kamettha

paricareyyāsī'ti? Suddo'pi hi brāhmaṇa, sammā byākaramāno evaṃ byākareyya: yaṃ hi me

paricarato pāricariyāhetu pāpiyo assa na seyyo, nāhaṃ taṃ paricareyyaṃ. Yañca kho me

paricarato pāricariyāhetu seyyo assa na pāpiyo, tamahaṃ paricareyya'nti.

Nāhaṃ brāhmaṇa, uccākulīnatā seyyaṃsoti vadāmi. Na panāhaṃ brāhmaṇa, uccākulīnatā

pāpiyaṃsoti vadāmi. Nāhaṃ brāhmaṇa uḷāravaṇṇatā seyyaṃsoti vadāmi. Na panāhaṃ

brāhmaṇa, uḷāravaṇṇatā pāpiyaṃsoti vadāmi. Nāhaṃ brāhmaṇa, uḷārabhogatā seyyaṃsoti

vadāmi. Na panāhaṃ brāhmaṇa, uḷārabhogatā pāpiyaṃsoti vadāmi.

Uccākulīno'pi hi brāhmaṇa, idhekacco pāṇātipātī hoti, adinnādāyī hoti, kāmesu micchācārī

hoti, musāvādo hoti, pisunāvāco hoti, pharusāvāco hoti, samphappalāpī hoti, abhijjhālu hoti,

byāpannacitto hoti, micchādiṭṭhi hoti, tasmā na uccākulīnatā seyyaṃsoti vadāmi.

Uccākulīno'pi hi brāhmaṇa idhekacco pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato

hoti, kāmesu micchācārā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, pisunāvācā paṭivirato

hoti, pharusāvācā paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti, anabhijjhālu hoti,

abyāpannacitto hoti, sammādiṭṭhi hoti. Tasmā na uccākulīnatā pāpiyaṃsoti vadāmi.

Uḷāravaṇṇo'pi hi brāhmaṇa, idhekacco pāṇātipātī hoti, adinnādāyī hoti, kāmesu

micchācārī hoti, musāvādo hoti, pisunāvāco hoti, pharusāvāco hoti, samphappalāpī hoti,

abhijjhālu hoti, byāpannacitto hoti, micchādiṭṭhi hoti, tasmā na uḷāravaṇṇatā seyyaṃsoti

vadāmi. Uḷāravaṇṇo'pi hi brāhmaṇa idhekacco pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā

paṭivirato hoti, kāmesu micchācārā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, pisunāvācā

paṭivirato hoti, pharusāvācā paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti, anabhijjhālu

hoti, abyāpannacitto hoti, sammādiṭṭhi hoti. Tasmā na uḷāravaṇṇatā pāpiyaṃsoti vadāmi.

Uḷārabhogo'pi hi brāhmaṇa, idhekacco pāṇātipātī hoti, adinnādāyī hoti, kāmesu

micchācārī hoti, musāvādo hoti, pisunāvāco hoti, pharusāvāco hoti, samphappalāpī hoti,

abhijjhālu hoti, byāpannacitto hoti, micchādiṭṭhi hoti, tasmā na uḷārabhogatā seyyaṃsoti

vadāmi. Uḷārabhogo'pi hi brāhmaṇa idhekacco pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā

paṭivirato hoti, kāmesu micchācārā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, pisunāvācā

paṭivirato hoti, pharusāvācā paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti, anabhijjhālu

hoti, abyāpannacitto hoti, sammādiṭṭhi hoti. Tasmā na uḷārabhogatā [PTS Page 180] [\q

180/] pāpiyaṃsoti vadāmi.

Nāhaṃ brāhmaṇa, sabbaṃ paricaritabbanti vadāmi. Na panāhaṃ brāhmaṇa, sabbaṃ na

paricaritabbanti vadāmi. Yaṃ hissa brāhmaṇa, paricarato pāricariyāhetu saddhā vaḍḍhati,

sīlaṃ vaḍḍhati, sutaṃ vaḍḍhati, cāgo vaḍḍhati, paññā vaḍḍhati. Tamahaṃ paricaritabbanti

vadāmi. Yaṃ hissa brāhmaṇa paricarato pāricariyāhetu na saddhā vaḍḍhati, na sīlaṃ

vaḍḍhati, na sutaṃ vaḍḍhati, na cāgo vaḍḍhati, na paññā vaḍḍhati. Nāhaṃ taṃ

paricaritabbanti vadāmī'ti.

[BJT Page 672] [\x 672/]

Evaṃ vutte phasukārī brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca: brāhmaṇā bho gotama, cattāri

dhanāni paññāpenti. Brāhmaṇassa sandhanaṃ paññāpenti. Khattiyassa sandhanaṃ

paññāpenti. Vessassa sandhanaṃ paññāpenti. Suddassa sandhanaṃ paññāpenti.

Tatridaṃ bho gotama, brāhmaṇā brāhmaṇassa sandhanaṃ paññāpenti bhikkhācariyaṃ.

Bhikkhācariyañca pana brāhmaṇo sandhanaṃ atimaññamāno akiccakārī hoti gopova

adinnaṃ ādiyamānoti. Idaṃ kho bho gotama, brāhmaṇā brāhmaṇassa sandhanaṃ

paññāpenti.

Tatridaṃ bho gotama, brāhmaṇā khattiyassa sandhanaṃ paññāpenti dhanukalāpaṃ.

Dhanukalāpañca pana khattiyo sandhanaṃ atimaññamāno akiccakārī hoti. Gopova adinnaṃ

ādiyamāno'ti. Idaṃ kho bho gotama, brāhmaṇā khattiyassa sandhanaṃ paññāpenti.

Tatridaṃ bho gotama, brāhmaṇā vessassa sandhanaṃ paññāpenti kasigorakkhaṃ.

Kasigorakkhañca pana vesso sandhanaṃ atimaññamāno akiccakārī hoti gopova adinnaṃ

ādiyamāno'ti. Idaṃ kho bho gotama, brāhmaṇā vessassa sandhanaṃ paññāpenti.

Tatridaṃ bho gotama, brāhmaṇā suddassa sandhanaṃ paññāpenti asitabyābhaṅgiṃ.

Asitabyābhaṅgiñca pana suddo sandhanaṃ atimaññamāno akiccakārī hoti gopova adinnaṃ

ādiyamāno'ti. Idaṃ kho bho gotama, brāhmaṇā suddassa sandhanaṃ paññāpenti brāhmaṇā

bho gotama, imāni cattāri dhanāni paññāpenti. Idha bhavaṃ gotamo kimāhāti.

Kiṃ pana brāhmaṇa, sabbo loko brāhmaṇānaṃ etadabhanujānāti. Imāni cattāri1 dhanāni

paññāpentī'ti2? [PTS Page 181] [\q 181/] no hidaṃ bho gotama.

Seyyathāpi brāhmaṇa, puriso daḷiddo assako anāḷhiyo tassa akāmassa bilaṃ olaggeyyuṃ:

idaṃ te amho purisa, maṃsaṃ khāditabbaṃ mūlañca anuppadātabbanti. Evameva kho

brāhmaṇa, apaṭiññāya tesaṃ3 samaṇabrāhmaṇānaṃ. Atha ca panimāni cattāri dhanāni

paññāpenti:

Ariyaṃ kho ahaṃ brāhmaṇa, lokuttaraṃ dhammaṃ purisassa sandhanaṃ paññāpemi.

Porāṇaṃ kho panassa mātāpettikaṃ kulavaṃsaṃ anussarato yattha yattheva attabhāvassa

abhinibbatti hoti, tena teneva saṅkhaṃ gacchati. Khattiyakule ce attabhāvassa abhinibbatti

hoti, khattiyotveva saṅkhaṃ gacchati. Brāhmaṇakule ce attabhāvassa abhinibbatti hoti,

brāhmaṇotveva saṅkhaṃ gacchati. Vessakule ce attabhāvassa abhinibbatti hoti, vessotveva

saṅkhaṃ gacchati. Suddakule ce attabhāvassa abhinibbatti hoti, suddotveva saṅkhaṃ gacchati.

-----------------------

1.Cattāri-[PTS,]ūnaṃ 2. Paññāpetūti-machasaṃ,syā,[PTS 3.]Appaṭiññāye tesaṃ-[PTS]

[BJT Page 674] [\x 674/]

Seyyathāpi brāhmaṇa yaññadeva paccayaṃ paṭicca aggi jalati, tena teneva saṅkhaṃ gacchati.

Kaṭṭhañce paṭicca aggi jalati, kaṭṭhaggitveva saṅkhaṃ gacchati. Sakalikañce paṭicca aggi

jalati, sakalikaggitveva saṅkhaṃ gacchati. Tiṇañce paṭicca aggi jalati, tiṇaggitveva saṅkhaṃ

gacchati. Gomayañce paṭicca aggi jalati, gomayaggitveva saṅkhaṃ gacchati. Evameva kho

ahaṃ brāhmaṇa, ariyaṃ lokuttaraṃ dhammaṃ purisassa sandhanaṃ paññāpemi. Porāṇaṃ kho

panassa mātāpettikaṃ kulavaṃsaṃ anussarato yattha yattheva attabhāvassa abhinibbatti hoti,

tena teneva saṅkhaṃ gacchati. Khattiyakule ce attabhāvassa abhinibbatti hoti, khattiyotveva

saṅkhaṃ gacchati. Brāhmaṇakule ce attabhāvassa abhinibbatti hoti, brāhmaṇotveva saṅkhaṃ

gacchati. Vessakule ce attabhāvassa abhinibbatti hoti, vessotveva saṅkhaṃ gacchati.

Suddakule ce attabhāvassa abhinibbatti hoti, suddotveva saṅkhaṃ gacchati.

Khattiyakulā cepi brāhmaṇa, agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti, so ca tathāgatappaveditaṃ

dhammavinayaṃ āgamma pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato hoti,

abrahmacariyā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, pisunāvācā paṭivirato hoti,

pharusāvācā paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti, anabhijjhālu hoti.

Abyāpannacitto hoti, sammādiṭṭhi hoti, ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.

Brāhmaṇakulā cepi brāhmaṇa, agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti, so ca

tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ āgamma pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā

paṭivirato hoti, abrahmacariyā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, pisunāvācā

paṭirato hoti, pharusāvācā paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti, anabhijjhālu hoti.

Abyāpannacitto hoti, sammādiṭṭhi hoti. Ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ. Vessakulā

cepi brāhmaṇa, agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti, so ca tathāgatappaveditaṃ

dhammavinayaṃ āgamma pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānā paṭivirato hoti,

abrahmacariyā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, pisunāvācā paṭivirato hoti,

pharusāvācā paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti, anabhijjhālu hoti.

Abyāpannacitto hoti, sammādiṭṭhi hoti, ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.

Brāhmaṇa,agārasmā [PTS Page 182] [\q 182/]

Taṃ kiṃ maññasi brāhmaṇa, brāhmaṇova nu kho pahoti asmiṃ padese averaṃ abyāpajjhaṃ

mettacittaṃ bhāvetuṃ. No khattiyo, no vesso, nosuddoti?

No hidaṃ bho gotama, khattiyo pi hī bho gotama, pahoti asmiṃ padese averaṃ abyāpajjhaṃ

mettacittaṃ bhāvetuṃ. Brāhmaṇopi hī bho gotama, pahoti asmiṃ padese averaṃ abyāpajjhaṃ

mettacittaṃ bhāvetuṃ . Vessopi hi bho gotama, pahoti asmiṃ padese averaṃ abyāpajjhaṃ

mettacittaṃ bhāvetuṃ. Suddopi hi bho gotama, pahoti asmiṃ padese averaṃ abyāpajjhaṃ

mettacittaṃ bhāvetu'nti. Sabbepi hi bho gotama, cattāro vaṇṇā pahonti asmiṃ padese averaṃ

abyāpajjhaṃ mettacittaṃ bhāvetu'nti.

Evameva kho brāhmaṇa, khattiyakulā cepi agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti, so ca

tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ āgamma pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā

paṭivirato hoti, abrahmacariyā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, pisunāvācā

paṭivirato hoti, pharusāvācā paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti, anabhijjhālu

hoti. Abyāpannacitto hoti, sammādiṭṭhi hoti, ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.

Brāhmaṇakulā cepi brāhmaṇa, agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti, so ca

tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ āgamma pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā

paṭivirato hoti, abrahmacariyā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, pisunāvācā

paṭirato hoti, pharusāvācā paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti, anabhijjhālu hoti.

Abyāpannacitto hoti, sammādiṭṭhi hoti, ārādhako hoti, ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ. Vessakulā

cepi brāhmaṇa, agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti, so ca tathāgatappaveditaṃ

dhammavinayaṃ āgamma pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānā paṭivirato hoti,

abrahmacariyā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, pisunāvācā paṭivirato hoti,

pharusāvācā paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti, anabhijjhālu hoti.

Abyāpannacitto hoti, sammādiṭṭhi hoti, ārādhako hoti, ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ. Suddakulā

cepi brāhmaṇa, agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti, so ca

[BJT Page 676] [\x 676/]

Tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ āgamma pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānā

paṭivirato hoti, abrahmacariyā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, pisunāvācā

paṭivirato hoti, pharusāvācā paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti, anabhijjhālu

hoti. Abyāpannacitto hoti, sammādiṭṭhi hoti, ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.

Taṃ kiṃ maññasi brāhmaṇa, brāhmaṇova nu kho pahoti sottiṃ sināniṃ1 ādāya nadiṃ gantvā

rajojallaṃ pavāhetuṃ. No khattiyo, no vesso, no suddo'ti?

No hidaṃ bho gotama, khattiyopi hī bho gotama, pahoti sottiṃ sināniṃ ādāya nadiṃ gantvā

rajojallaṃ pavāhetuṃ. Brāhmaṇopi hi bho gotama, pahoti sottiṃ sināniṃ ādāya nadiṃ gantvā

rajojallaṃ pavāhetuṃ. Vessopi hī bho gotama,pahoti [PTS Page 183] [\q 183/] sottiṃ

sināniṃ ādāya nadiṃ ganatvā rajojallaṃ pavāhetuṃ. Suddopi hi bho gotama, pahoti sottiṃ

sināniṃ ādāya nadiṃ gantvā rajojallaṃ pavāhetuṃ. Sabbepi hi bho gotama, cattāro vaṇṇā

pahonti sottiṃ sināniṃ ādāya nadiṃ ganatvā rajojallaṃ pavāhetunti.

Evameva kho brāhmaṇa, khattiyakulā cepi agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti, so ca

tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ āgamma pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā

paṭivirato hoti, abrahmacariyā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, pisunāvācā

paṭivirato hoti, pharusāvācā paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti, anabhijjhālu

hoti. Abyāpannacitto hoti, sammādiṭṭhi hoti, ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.

Brāhmaṇakulā cepi brāhmaṇa, agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti, so ca

tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ āgamma pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā

paṭivirato hoti, abrahmacariyā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, pisunāvācā

paṭirato hoti, pharusāvācā paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti, anabhijjhālu hoti.

Abyāpannacitto hoti, sammādiṭṭhi hoti, ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ. Vessakulā

cepi brāhmaṇa, agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti, so ca tathāgatappaveditaṃ

dhammavinayaṃ āgamma pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānā paṭivirato hoti,

abrahmacariyā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, pisunāvācā paṭivirato hoti,

pharusāvācā paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti, anabhijjhālu hoti.

Abyāpannacitto hoti, sammādiṭṭhi hoti, ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.

*

Suddakulā cepi brāhmaṇa, agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti, so ca tathāgatappaveditaṃ

dhammavinayaṃ āgamma pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato hoti,

abrahmacariyā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, pisunāvācā paṭivirato hoti,

pharusāvācā paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti, anabhijjhālu hoti.

Abyāpannacitto hoti, sammādiṭṭhi hoti, ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ. *

Taṃ kiṃ maññasi brāhmaṇa, idha rājā khattiyo muddhāvasitto nānājaccānaṃ purisānaṃ

purisasataṃ sannipāteyya, āyantu bhonto ye tattha khattiyakulā brāhmaṇakulā rājaññakulā

uppannā sākassa vā2 sālassa vā, salaḷassa vā candanassa vā padumakassa vā uttarāraṇiṃ

ādāya aggiṃ abhinibbattentu tejo pātukarontu. Āyantu pana bhonto ye tattha caṇḍālakulā

nesādakulā veṇakulā3 rathakārakulā pukkusakulā uppannā, sāpānadoṇiyā vā sūkaradoṇiyā

vā rajakadoṇiyā vā eḷaṇḍakaṭṭhassa vā uttarāraṇiṃ ādāya aggiṃ abhinibbattentu tejo

pātukarontu'ti. Taṃ kiṃ maññasi brāhmaṇa, yo eva nu kho so khattiyakulā brāhmaṇakulā

rājaññakulā uppannehī sākassa vā sālassa vā salaḷassa vā candanassa vā padumakassa vā

uttarāraṇiṃ ādāya aggi abhinibbatto tejo pātukato, sveva nu khvassa aggi accimā ceva

vaṇṇimā ca pabhassaro vā, tena ca sakkā agginā aggikaraṇīyaṃ kātuṃ. Yo pana so

caṇḍālakulā nesādakulā veṇakulā3 rathakārakulā pukkusakulā uppannehī sāpānadoṇiyā

vā sūkaradoṇiyā vā rajakadoṇiyā vā eḷaṇḍakaṭṭhassa vā uttarāraṇiṃ ādāya aggi

abhinibbatto tejo pātukato. Svāssa aggi na ceva accimā na ca vaṇṇimā na ca pabhassaro, na

ca tena sakkā agginā aggikaraṇīyaṃ kātunti.

--------------------------

1. Sottisināniṃ-machasaṃ,2.Sākassa vā -sīmu,natthi. 3.Veṇukulā-sīmu.

[BJT Page 678] [\x 678/]

No hidaṃ bho gotama, yo so bho khattiyakulā brāhmaṇakulā rājaññakulā uppannehī

sākassa [PTS Page 184] [\q 184/] vā sālassa vā salaḷassa vā candanassa vā padumakassa

vā uttarāraṇiṃ ādāya aggi abhinibbatto, tejo pātukato. Svāssa aggi accimā ceva vaṇṇimā ca

pabhassaro ca. Tena ca sakkā agginā aggikaraṇiyaṃ kātuṃ. Yopi so caṇḍālakulā nesādakulā

veṇakulā rathakārakulā pukkusakulā uppannehī sāpānadoṇiyā vā sūkaradoṇiyā vā

rajakadoṇiyā vā eḷaṇḍakaṭṭhassa vā uttarāraṇiṃ ādāya aggi abhinibbatto, tejo patukato.

Svāssa aggi accimā ceva vaṇṇimā ca pabhassaro ca. Tenapi ca1 sakkā agginā aggikaraṇīyaṃ

kātuṃ. Sabbopi bho gotama, aggi accimā ceva vaṇṇimā ca pabhassaro ca sabbenapi ca2

sakkā agginā aggikaraṇīyaṃ kātunti.

Evameva kho brāhmaṇa, khattiyakulā cepi agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti, so ca

tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ āgamma pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā

paṭivirato hoti, abrahmacariyā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, pisunāvācā

paṭivirato hoti, pharusāvācā paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti, anabhijjhālu

hoti. Abyāpannacitto hoti, sammādiṭṭhi hoti, ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.

Brāhmaṇakulā cepi brāhmaṇa, agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti, so ca

tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ āgamma pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā

paṭivirato hoti, abrahmacariyā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, pisunāvācā

paṭirato hoti, pharusāvācā paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti, anabhijjhālu hoti.

Abyāpannacitto hoti, sammādiṭṭhi hoti ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ. Vessakulā

cepi brāhmaṇa, agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti, so ca tathāgatappaveditaṃ

dhammavinayaṃ āgamma pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānā paṭivirato hoti,

abrahmacariyā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, pisunāvācā paṭivirato hoti,

pharusāvācā paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti, anabhijjhālu hoti.

Abyāpannacitto hoti, sammādiṭṭhi hoti, ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ. .

Suddakulā cepi brāhmaṇa, agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti, so ca tathāgatappaveditaṃ

dhammavinayaṃ āgamma pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato hoti,

abrahmacariyā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, pisunāvācā paṭivirato hoti,

pharusāvācā paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti, anabhijjhālu hoti.

Abyāpannacitto hoti, sammādiṭṭhi hoti, ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.

Evaṃ vutte phasukārī brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca: abhikkantaṃ bho gotama

abhikkantaṃ bho gotama, seyyathāpi bho gotama nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā

vīvareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya' andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya,

'cakkhumanto rūpāni dakkhintī'ti, evameva bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo

pakāsito. Esāhaṃ bhagavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dhammañca bhikkhusaṅghañca.

Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.

Phasukārīsuttaṃ chaṭṭhamaṃ.

---------------------------

1.Tena ca- machasaṃ 2. Sabbenapi-machasaṃ.

[BJT Page 680] [\x 680/]

2.5.7

Dhanañjānisuttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena

kho pana samayena āyasmā sāriputto dakkhiṇāgirismiṃ cārikaṃ carati mahatā

bhikkhusaṅghena saddhiṃ. Atha kho aññataro [PTS Page 185] [\q 185/] bhikkhu

rājagahe vassaṃ vuttho yena dakkhiṇāgiri yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami,

upasaṅkamitvā āyasmatā sāriputtena saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ

vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinnaṃ kho taṃ bhikkhuṃ āyasmā sāriputto

etadavoca:

Kaccāvuso, bhagavā arogo ca balavā cā'ti?

Arogo cāvuso, bhagavā balavā cā'ti.

Kacci panāvuso, bhikakkhusaṅgho arogo ca balavā cā'ti?

Bhikkhusaṅghopi kho āvuso, arogo ca balavā cā'ti.

Etthāvuso, taṇḍulapāladvārāyaṃ1 dhanañjāni2 nāma brāhmaṇo atthi. Kaccāvuso,

dhanañjāni nāma brāhmaṇo arogo ca balavā cā'ti.

Dhanañjānipi kho avuso, brāhmaṇo arogo ca balavā cā'ti.

Kacci panāvuso dhanañjāni brāhmaṇo appamattoti.

Kuto no āvuso, dhanañjānissa brāhmaṇassa appamādo? Dhanañjāni āvuso, brāhmaṇo

rājānaṃ nissāya brāhmaṇagahapatike vilumpati. Brāhmaṇagahapatike nissāya rājānaṃ

vilumpati. Yāpissa bhariyā saddhā saddhākulā3 ānītā, sāpissa kālakatā, añña'ssa4 bhariyā

assaddhā assaddhākulā5 ānītā'ti.

Dussutaṃ1 vatāvuso assumhā, dussutaṃ vatāvuso assumhā, ye mayaṃ dhanañjāniṃ

brāhmaṇaṃ pamattaṃ assumhā. Appevanāma mayaṃ kadāci karahaci dhanañjāninā

brāhmaṇena saddhiṃ samāgaccheyyāma. Appevanāma siyā kocideva kathāsallāpo'ti.

----------------------------

1. Taṇḍulapālidvārāyaṃ-machasaṃ 2. Dhānañjāni-[PTS 3.]Saddhakulā-machasaṃ

4.Aññāssa-sīmu,machasaṃ, 5.Assaddhakulā-machasaṃ.

[BJT Page 682] [\x 682/]

Atha kho āyasmā sāriputto dakkhiṇāgirismiṃ yathābhirantaṃ viharitvā yena rājagahaṃ tena

cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena rājagahaṃ tadavasari. Tatra sudaṃ

āyasmā sāriputto rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Atha kho āyasmā sāriputto

pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ piṇḍāya pāvisi.

[PTS Page 186] [\q 186/]

Tena kho pana samayena dhanañjāni brāhmaṇo bahinagare gāvo goṭṭhe dohāpeti1 atha kho

āyasmā sāriputto rājagahe piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena

dhanañjāni brāhmaṇo tenupasaṅkami. Addasā kho dhanañjāni brāhmaṇo āyasmantaṃ

sāriputtaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna yenāsmā sāriputto tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā

āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca: ito bho sāriputta, payo pīyataṃ tāva bhattassa kālo

bhavissatī'ti.

Alaṃ brāhmaṇa, katamme ajja bhattakiccaṃ. Amukasmiṃ me rukkhamūle divāvihāro

bhavissati. Tattha āgaccheyyāsī'ti.

Evaṃ bhoti kho dhanañjāni brāhmaṇo āyasmato sāriputtassa paccassosi. Atha kho

dhanañjāni brāhmaṇo pacchābhattaṃ bhuttapātarāso yenayasmā sāriputto tenupasaṅkami,

upasaṅkamitvā āyasmatā sāriputtena saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ

vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho dhanañjāniṃ brāhmaṇaṃ āyasmā

sāriputto etadavoca:

Kaccisi dhanañjāni, appamatto'ti?

'Kuto bho sāriputta, amhākaṃ appamādo yesaṃ no mātāpitaro posetabbā, puttadārā

posetabbā, dāsakammakaraporisaṃ posetabbaṃ, mittāmaccānaṃ mittāmaccakaraṇīyaṃ

kātabbaṃ ñātisālo hitānaṃ ñātisālohitakaraṇīyaṃ kātabbaṃ, atithīnaṃ atithikaraṇīyaṃ

kātabbaṃ, pubbapetānaṃ pubbapetakaraṇīyaṃ kātabbaṃ, devatānaṃ devatākaraṇīyaṃ

kātabbaṃ, rañño rājakaraṇīyaṃ kātabbaṃ, ayampi kāyo pīnetabbo brūhetabbo'ti.

Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, idhekacco mātāpitunnaṃ2 hetu adhammacārī visamacārī assa,

tamenaṃ adhammacariyā visamacariyāhetu nirayaṃ nirayapālā upakaḍḍheyyuṃ. Labheyya

nu kho so 'ahaṃ kho mātāpitunnaṃ hetu adhammacārī visamacārī ahosiṃ, mā maṃ nirayaṃ

[PTS Page 187] [\q 187/] nirayapālā'ti. Mātāpitaro vā panassa labheyyuṃ 'eso kho

amhākaṃ hetu adhammacārī visamacārī ahosi, mā naṃ nirayaṃ nirayapālā'ti.

No hidaṃ bho sāriputta, atha kho naṃ vikkandantaṃ3 yeva niraye nirayapālā pakkhipeyyuṃ.

------------------------

1.Dūhāpeti-machasaṃ,syā. 2. Mātāpitunaṃ-syā,machasaṃ, 3.Vikandantaṃ-syā,[PTS.]

[BJT Page 684] [\x 684/]

Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, idhekacco puttadārassa hetu dhammacārī visamacārī assa,

tamenaṃ adhammacariyā visamacariyāhetu nirayaṃ nirayapālā upakaḍḍheyyuṃ. Labheyya

nu kho so 'ahaṃ kho puttadārassa hetu adhammacārī visamacārī ahosiṃ. Mā maṃ nirayaṃ

nirayapālā'ti. Puttadārā vā panassa labheyyuṃ1 'eso kho amhākaṃ hetu adhammacārī

visamacārī ahosi, mā naṃ nirayaṃ nirayapālā'ti?

No hidaṃ bho sāriputta, atha kho naṃ vikkandantaṃyeva niraye nirayapālā pakkhipeyyuṃ.

Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, idhekacco dāsakammakaraporisassa hetu adhammacārī

visamacārī assa, tamenaṃ adhammacariyā visamacariyāhetu nirayaṃ nirayapālā

upakaḍḍheyyuṃ. Labheyya nu kho so 'ahaṃ kho dāsakammakaraporisassa hetu

adhammacārī visamacārī ahosiṃ. Mā maṃ nirayaṃ nirayapālā'ti. Dāsakammakaraporisaṃ vā

panassa labheyya,'eso kho amhākaṃ hetu adhammacārī visamacārī ahosi, mā naṃ nirayaṃ

nirayapālā'ti?

No hidaṃ bho sāriputta, atha kho naṃ vikkandantaṃyeva niraye nirayapālā pakkhipeyyuṃ.

Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, idhekacco mittāmaccānaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa,

tamenaṃ adhammacariyā visamacariyāhetu nirayaṃ nirayapālā upakaḍḍheyyuṃ. Labheyya

nu kho so 'ahaṃ kho mittāmaccānaṃ hetu adhammacārī visamacārī ahosiṃ. Mā maṃ nirayaṃ

nirayapālā'ti. Mittāmaccā vā panassa labheyyuṃ. 'Eso kho amhākaṃ hetu adhammacārī

visamacārī ahosi, mā naṃ nirayaṃ nirayapālā'ti?

No hidaṃ bho sāriputta, atha kho naṃ vikkandantaṃyeva niraye nirayapālā pakkhipeyyuṃ.

[PTS Page 188] [\q 188/]

Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, idhekacco ñātisālohitānaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa,

tamenaṃ adhammacariyā visamacariyāhetu nirayaṃ nirayapālā upakaḍḍheyyuṃ. Labheyya

nu kho so 'ahaṃ kho ñātisāḷohitānaṃ hetu adhammacārī visamacārī ahosiṃ. Mā maṃ

nirayaṃ nirayapālā'ti. Ñātisāḷohitā vā panassa labheyyuṃ. 'Eso kho amhākaṃ hetu

adhammacārī visamacārī ahosi, mā naṃ nirayaṃ nirayapālā'ti?

No hidaṃ bho sāriputta, atha kho naṃ vikkandantaṃyeva niraye nirayapālā pakkhipeyyuṃ.

Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, idhekacco atithīnaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa,

tamenaṃ adhammacariyā visamacariyāhetu nirayaṃ nirayapālā upakaḍḍheyyuṃ. Labheyya

nu kho so'ahaṃ kho atithīnaṃ hetu adhammacārī visamacārī ahosiṃ. Mā maṃ nirayaṃ

nirayapālā'ti. Atithi vā panassa labheyyuṃ. 'Eso kho amhākaṃ hetu adhammacārī visamacārī

ahosi, mā naṃ nirayaṃ nirayapālā'ti?

No hidaṃ bho sāriputta, atha kho naṃ vikkandantaṃyeva niraye nirayapālā pakkhipeyyuṃ.

------------------------

1. Labheyya-sīmu.

[BJT Page 886] [\x 886/]

Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, idhekacco pubbapetānaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa,

tamenaṃ adhammacariyā visamacariyāhetu nirayaṃ nirayapālā upakaḍḍheyyuṃ. Labheyya

nu kho so 'ahaṃ kho pubbapetānaṃ hetu adhammacārī visamacārī ahosi, mā maṃ nirayaṃ

nirayapālā'ti. Pubbapetā vā panassa labheyyuṃ. 'Eso kho amhākaṃ hetu adhammacārī

visamacārī ahosi, mā naṃ nirayaṃ nirayapālā'ti?

No hidaṃ bho sāriputta, atha kho naṃ vikkandantaṃ yeva niraye nirayapālā pakkhipeyyuṃ.

Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, idhekacco devatānaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa,

tamenaṃ adhammacariyā visamacariyāhetu nirayaṃ nirayapālā upakaḍḍheyyuṃ. Labheyya

nu kho so'ahaṃ kho devatānaṃ hetu adhammacārī visamacārī ahosiṃ. Mā maṃ nirayaṃ

nirayapālā'ti. Devatā vā panassa labheyyuṃ 'eso kho amhākaṃ hetu adhammacārī

visamacārī ahosi, mā naṃ nirayaṃ nirayapālā'ti?

No hidaṃ bho sāriputta, atha kho naṃ vikkandantaṃyeva niraye nirayapālā pakkhipeyyuṃ.

Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, idhekacco rañño hetu adhammacārī visamacārī assa, tamenaṃ

adhammacariyā visamacariyāhetu nirayaṃ nirayapālā upakaḍḍheyyuṃ. Labheyya nu kho so

'ahaṃ kho rañño hetu adhammacārī visamacārī ahosiṃ. Mā maṃ nirayaṃ nirayapālā'ti. Rājā

vā panassa labheyya 'eso kho amhākaṃ hetu adhammacārī visamacārī ahosi, mā naṃ

nirayaṃ nirayapālā'ti?

No hidaṃ bho sāriputta, atha kho naṃ vikkandantaṃyeva niraye nirayapālā pakkhipeyyuṃ.

Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, idhekacco kāyassa pīṇanahetu1 brūhanahetu2 adhammacārī

visamacārī assa, tamenaṃ adhammacariyā visamacariyāhetu nirayaṃ nirayapālā

upakaḍḍheyyuṃ. Labheyya nu kho so'ahaṃ kho kāyassa pīṇanahetu1 brūhanahetu2

adhammacārī visamacārī ahosiṃ. Mā maṃ nirayaṃ nirayapālā'ti. Pare vā panassa labheyyuṃ

'eso kho kāyassa pīṇanahetu brūhanahetu adhammacārī visamacārī ahosi, mā naṃ nirayaṃ

nirayapālā'ti?

No hidaṃ bho sāriputta, atha kho naṃ vikkandantaṃyeva niraye nirayapālā pakkhipeyyuṃ.

Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, yo vā mātāpitunnaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa. Yo

vā mātāpitunnaṃ hetu dhammacārī samacārī assa, katamaṃ seyyo'ti?

Yo hi bho sāriputta, mātāpitunnaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, na taṃ seyyo yo ca

kho bho sāriputta, mātāpitunnaṃ hetu dhammacārī samacārī assa, tadevettha seyyo.

Adhammacariyā visamacariyā hi bho sāriputta, brahmacariyā samacariyā seyyo'ti.

---------------------

1. Pīṇanāhetu-machasaṃ,syā,[PTS 2.]Brūhanāhetu-machasaṃ,syā,[PTS.]

[BJT Page 688] [\x 688/]

Atthi kho dhanañjāni, aññe sahetukā dhammikā kammantā, yehi sakkā mātāpitaro ceva

posetuṃ. Na ca pāpaṃ kammaṃ kattuṃ1, puññañca paṭipadaṃ paṭipajjituṃ. Taṃ kiṃ maññasi

dhanañjāni, yo vā puttadārassa hetu adhammacārī visamacārī assa, yo vā puttadārassa hetu

dhammacārī samacārī assa. Katamaṃ seyyo'ti?

Yo hi bho sāriputta, puttadārassa hetu adhammacārī visamacārī assa, na taṃ seyyo. Yo ca

kho bho sāriputta, puttadārassa hetu dhammacārī samacārī assa, tadevettha seyyo.

Adhammacariyā visamacariyā hi bho sāriputta, dhammacariyā samacariyā seyyo'ti.

Atthi kho dhanañjāni, aññe sahetukā dhammikā kammantā, ye hi sakkā puttadāre2 ceva

posetuṃ, na ca pāpaṃ kammaṃ kattuṃ, puññañca paṭipadaṃ paṭipajjituṃ. Taṃ kiṃ maññasi

dhanañjāni, yo vā dāsakammakaraporisassa hetu adhammacārī visamacārī assa, yo vā

dāsakammakaraporisassa hetu dhammacārī samacārī assa. Katamaṃ seyyo'ti.?

[PTS Page 189] [\q 189/]

Yo hi bho sāriputta, dāsakammakaraporisassa hetu adhammacārī visamacārī assa, na taṃ

seyyo. Yo ca kho bho sāriputta, dāsakammakaraporisassa hetu dhammacārī samacārī assa,

tadevettha seyyo. Adhammacariyā visamacariyā hi bho sāriputta, dhammacariyā samacariyā

seyyo'ti.?

Atthi kho dhanañjāni, aññe sahetukā dhammikā kammantā, ye hi sakkā

dāsakammakaraporisañceva posetuṃ, na ca pāpaṃ kammaṃ kattuṃ, puññañca paṭipadaṃ

paṭipajjituṃ. Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, yo vā mittāmaccānaṃ hetu adhammacārī

visamacārī assa,yo vā mittāmaccānaṃ hetu dhammacārī samacārī assa. Katamaṃ seyyo'ti?

Yo hi bho sāriputta, mittāmaccānaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, na taṃ seyyo. Yo ca

kho bho sāriputta, mittāmaccānaṃ hetu dhammacārī samacārī assa, tadevettha seyyo.

Adhammacariyā visamacariyā hi bho sāriputta, dhammacariyā samacariyā seyyo'ti.?

Atthi kho dhanañjāni, aññe sahetukā dhammikā kammantā, ye hi sakkā mittāmaccānañceva

mittāmaccakaraṇīyaṃ kātuṃ, na ca pāpaṃ kammaṃ kattuṃ, puññañca paṭipadaṃ

paṭipajjituṃ. Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, yo vā ñātisālohitānaṃ hetu adhammacārī

visamacārī assa, yo vā ñātisālohitānaṃ hetu dhammacārī samacārī assa. Katamaṃ seyyo'ti.?

[PTS Page 190] [\q 190/]

Yo hi bho sāriputta, ñātisālehitānaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, na taṃ seyyo. Yo ca

kho bho sāriputta, ñātisālohitānaṃ hetu dhammacārī samacārī assa, tadevettha seyyo.

Adhammacariyā visamacariyā hi bho sāriputta, dhammacariyā samacariyā seyyo'ti.?

-----------------------

1.Pāpakammaṃ kātuṃ-machasaṃ,[PTS. 2.]Puttadāraṃ-syā.

[BJT Page 690] [\x 690/]

Atthi kho dhanañjāni, aññe sahetukā dhammikā kammantā, yehi sakkā ñātisālohitānañceva

ñātisālohitakaraṇīyaṃ kātuṃ, na ca pāpaṃ kammaṃ kattuṃ, puññañca paṭipadaṃ

paṭipajjituṃ. Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, yo vā atithīnaṃ hetu adhammacārī visamacārī

assa, yo vā atithīnaṃ hetu dhammacārī samacārī assa. Katamaṃ seyyo'ti?

Yo hi bho sāriputta, atithīnaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, na taṃ seyyo. Yo ca kho

bho sāriputta, atithīnaṃ hetu dhammacārī samacārī assa, tadevettha seyyo. Adhammacariyā

visamacariyā hi bho sāriputta, dhammacariyā samacariyā seyyo'ti.

Atthi kho dhanañjāni, aññe sahetukā dhammikā kammantā, yehi sakkā atithīnañceva

atithikaraṇīyaṃ kātuṃ, na ca pāpaṃ kammaṃ kattuṃ, puññañca paṭipadaṃ paṭipajjituṃ. Taṃ

kiṃ maññasi dhanañjāni, yo vā pubbapetānaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, yo vā

pubbapetānaṃ hetu dhammacārī samacarī assa. Katamaṃ seyyo'ti?

Yo hi bho sāriputta, pubbapetānaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, na taṃ seyyo. Yo ca

kho bho sāriputta, pubbapetānaṃ hetu dhammacārī samacārī assa, tadevettha seyyo

adhammacariyā visamacariyā hi bho sāriputta, dhammacariyā samacariyā seyyo'ti.

Atthi kho dhanañajāni , aññe sahetukā dhammikā kammantā, yehi sakkā pubbapetānañceva

pubbapetakaraṇīyaṃ kātuṃ, na ca pāpaṃ kammaṃ kattuṃ, puññañca paṭipadaṃ paṭipajjituṃ.

Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, yo vā devatānaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, yo vā

devatānaṃ hetu dhammacārī samacārī assa. Katamaṃ seyyo'ti.?

Yo hi bho sāriputta, devatānaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, na taṃ seyyo. Yo ca kho

bho sāriputta, devatānaṃ hetu dhammacārī samacārī assa, tadevettha [PTS Page 191] [\q

191/] seyyo. Adhammacariyā visamacariyā hi bho sāriputta, dhammacariyā samacariyā

seyyo'ti.

Atthi kho dhanañjāni , aññe sahetukā dhammikā kammantā, yehi sakkā devatānañceva

devatākaraṇīyaṃ kātuṃ, na ca pāpaṃ kammaṃ kattuṃ, puññañca paṭipadaṃ paṭipajjituṃ.

Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, yo vā rañño hetu adhammacārī visamacārī assa, yo vā rañño

hetu dhammacārī samacārī assa. Katamaṃ seyyo'ti.?

Yo hi bho sāriputta, rañño hetu adhammacārī visamacārī assa, na taṃ seyyo. Yo ca kho bho

sāriputta, rañño hetu dhammacārī samacārī assa, tadevettha seyyo. Adhammacariyā

visamacariyā hi bho sāriputta, dhammacariyā samacariyā seyyo'ti.

Atthi kho dhanañjāni, añño sahetukā dhammikā kammantā, yehi sakkā rañño ceva

rājakaraṇīyaṃ kātuṃ, na ca pāpaṃ kammaṃ kattuṃ, puññañca paṭipadaṃ paṭipajjituṃ. Taṃ

kiṃ maññasi dhanañjāni, yo vā kāyassa pīṇanahetu brūhanahetu adhammacārī visamacārī

assa, yo vā kāyassa pīṇanahetu brūhanahetu dhammacārī samacārī assa. Katamaṃ

seyyo'ti.?

[BJT Page 692] [\x 692/]

Yo hi bho sāriputta, kāyassa piṇanahetu brūhanahetu adhammacārī visamacārī assa, na taṃ

seyyo. Yo ca kho bho sāriputta, kāyassa piṇanahetu brūhanahetu dhammacārī samacārī

assa, tadevettha seyyo, adhammacariyā visamacariyāhī bho sāriputta, dhammacariyā

samacariyā seyyoti.

Atthi kho dhanañjāni, aññe sahetukā dhammikā kammantā, yehi sakkā kāyañceva pīṇetuṃ

brūhetuṃ, na ca pāpaṃ kammaṃ kattuṃ, puññañca paṭipadaṃ paṭipajjitunti.

Atha kho dhanañjāni brāhmaṇo āyasmato sāriputtassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā

uṭṭhāyāsanā pakkāmi.

Atha kho dhanañjāni brāhmaṇo aparena samayena ābādhiko ahosi dukkhito bāḷhagilāno.

Atha kho dhanañjāni brāhmaṇo aññataraṃ purisaṃ āmantesi: ehi tvaṃ amho [PTS Page 192]

[\q 192/] purisa, yena bhagavā tenupasaṅkama, upasaṅkamitvā mama vacanena

bhagavato pāde sirasā vandāhī,'dhanañjāni bhante, brāhmaṇo ābādhiko dukkhito

bāḷhagilāno, so bhagavato pāde sirasā vandatī'ti. Yena cāyasmā sāriputto tenupasaṅkama,

upasaṅkamitvā mama vacanena āyasmato sāriputtassa pāde sirasā vandāhi,'dhanañjāni

bhante, brāhmaṇo ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno. So āyasmato sāriputtassa pāde sirasā

vandatī'ti. Evañca vadehi: 'sādhu kira bhante, āyasmā sāriputto yena dhanañjānissa

brāhmaṇassa nivesanaṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā'ti.

Evaṃ bhanteti kho so puriso dhanañjānissa brāhmaṇassa paṭissutvā yena bhagavā

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ

nisinno kho so puriso bhagavantaṃ etadavoca. 'Dhanañjāni bhante, brāhmaṇo ābādhiko

dukkhito bāḷhagilāno so bhagavato pāde sirasā vandatī'ti. Yena cāyasmā sāriputto

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.

Ekamantaṃ nisinno kho so puriso āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca: 'dhanañjāni nte,

brāhmaṇo ābādiko dukkhito bāḷhagilāno so āyasmato sāriputtassa pāde sirasā vandati,

evañca vadeti. 'Sādhu kira bhante, āyasmā sāriputto yena dhanañjānissa brāhmaṇassa

nivesanaṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā'ti. Adhivāsesi kho āyasmā sāriputto

tuṇhībhāvena.

Atha kho āyasmā sāriputto nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya yena dhanañjānissa brāhmaṇassa

nivesanaṃ tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi, nisajja kho āyasmā

sāriputto dhanañjāniṃ brāhmaṇaṃ etadavoca: 'kacci te dhanañjāni, khamanīyaṃ kacci

yāpanīyaṃ kacci dukkhā vedanā paṭikkamanti no abhikkamanti, paṭikkamosānaṃ

paññāyati, no abhikkamoti?

[BJT Page 694] [\x 694/]

Na me bho sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīya, bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti no

paṭikkamanti, abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamoti. Seyyathāpi [PTS Page 193] [\q

193/] bho sāriputta, balavā puriso tiṇhena sikharena muddhani1 abhimantheyya.2

Evameva kho me bho sāriputta, adimattā vātā muddhani1 ūhananti3 na me ho sāriputta,

khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ. Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti no paṭikkamanti,

abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamoti.

Seyyathāpi bho sāriputta, balavā puriso daḷhena varattabandhanena4 sīse sīsaveṭhanaṃ5

bandheyya6, evameva kho me bho sāriputta, adhimattā sīse sīsavedanā hoti. Na me bho

sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ. Bāḷhā me dukkhā vedanā. Abhikkamanti no

paṭikkamanti, abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamoti.

Seyyathāpi bho sāriputta, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā tiṇhena govikattanena

kucchiṃ parikanteyya. Evameva kho me bho sāriputta, adhimattā vātā kucchiṃ parikantanti.

Na me bho sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ, bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti

no paṭikkamanti, abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamoti.

Seyyathāpi bho sāriputta, dve balavanto purisā dubbalataraṃ purisaṃ nānābāhāsu gahetvā

aṅgārakāsuyā santāpeyyuṃ samparitāpeyyuṃ, evameva kho me bho sāriputta, adhimatto

kāyasmiṃ dāho, na me bho sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ bāḷhā me dukkhā vedanā

abhikkamantī no paṭikkamanti, abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamoti.

Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, katamaṃ seyyo, nirayo vā tiracchānayoni vā'ti?

Nirayā bho sāriputta, tiracchānayoni seyyoti.

Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, katamaṃ seyyo, tiracchānayoni vā pettivisayo7 vā'ti?

Tiracchānayoniyā bho sāriputta, pettivisayo seyyoti.

Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, katamaṃ seyyo, pettivisayo vā manusso vā'ti?

Pettivisayā bho sāriputta, manussā seyyoti. [PTS Page 194] [\q 194/]

Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, katamaṃ seyyo, manussā vā cātummahārājikā devā vā'ti?

---------------------

1.Muddhānaṃ-syā 2.Abhimattheyya-machasaṃ,[PTS 3.]Ohananti-syā 4.Varattakhandhena-syā

5.Sīsavedhanaṃ-syā,sīsaveṭhaṃ-machasaṃ. 6.Dadeyya-machasaṃ,syā 7.Pittivisayo-syā.

[BJT Page 696] [\x 696/]

Manussehi bho sāriputta, cātummahārājikā devā seyyoti.

Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, katamaṃ seyyo, cātummahārājikā vā devā tāvatiṃsā vā devā'ti?

Cātummahārājikehi bho sāriputta, devehi tāvatiṃsā devā seyyoti.

Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, katamaṃ seyyo,tāvatiṃsā vā devā yāmā vā devā'ti?

Tāvatiṃsehi bho sāriputta, devehi yāmā devā seyyoti.

Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, katamaṃ seyyo,yāmā vā devā tusitā vā

Devāti?

Yāmehi bho sāriputta, devehi tusitā devā yyoti.

Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, katamaṃ seyyo, tusitā vā devā nimmānaratī vā devā'ti?

Tusitehi bho sāriputta, devehi nimmānaratī devā seyyoti.

Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, katamaṃ seyyo, nimmānaratī vā devā paranimmitavasavattī

vā devā'ti?

Nimmānaratīhi bho sāriputta, devehi paranimamitavasavattī devā seyyoti.

Taṃ kiṃ maññasi dhanañjāni, katamaṃ seyyo, paranimmitavasavattī vā devā brahmaloko

vā'ti?

Brahmalokoti bhavaṃ sāriputte, āha, brahmalokoti bhavaṃ sāriputto āhāti.

Atha kho āyasmato sāriputtassa etadahosi: ime kho brāhmaṇā brahmalokādhimuttā.

Yannūnāhaṃ dhanañjānissa brāhmaṇassa brahmānaṃ sahavyatāya maggaṃ deseyyanti.

Brahmānaṃ te dhanañjāni sahavyatāya maggaṃ desissāmi. Taṃ suṇāhi sādhukaṃ manasi

karohī bhāsissāmī'ti. Evambhoti kho dhanañjāni brāhmaṇo āyasmato sāriputtassa

paccassosi. [PTS Page 195] [\q 195/]

Āyasmā sāriputto etadavoca: 'katamo ca dhanañjāni, brahmānaṃ sahavyatāya maggo? Idha

dhanañjāni, bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati. Tathā dutiyaṃ,

tathā tatiyaṃ, tathā catutthiṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya1 sabbāvantaṃ

lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena

eritvā viharati. Ayampi kho dhanañjāni, brahmānaṃ sahavyatāya maggo.

--------------------

1.Sabbatthatāya-sīmu, syā.

[BJT Page 698] [\x 698/]

Puna ca paraṃ dhanañjāni, bhikkhu karuṇāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati.

Tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthiṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya

sabbāvantaṃ lokaṃ karuṇāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena

abyāpajjhena eritvā viharati. Ayampi kho dhanañjāni, brahmānaṃ sahavyatāya maggo'ti.

Puna ca paraṃ dhanañjāni, bhikkhu muditāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati.

Tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthiṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya

sabbāvantaṃ lokaṃ muditāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena

abyāpajjhena eritvā viharati. Ayampi kho dhanañāni, brāhmānaṃ sahavyatāya maggo'ti.

Puna ca paraṃ dhanañjāni , bhikkhu upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati.

Tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthiṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya

sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena

abyāpajjhena eritvā viharati. Ayampi kho dhanañajāni, brahmānaṃ sahavyatāya maggo'ti.

Tena hi bho sāriputta, mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandāhi, 'dhanañjāni bhante,

brāhmaṇo ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno, so bhagavato pāde sirasā vandatī'ti.

Atha kho āyasmā sāriputto dhanañjāniṃ brāhmaṇaṃ sati uttariṃ karaṇiye hīne brahmaloke

patiṭṭhāpetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.

Atha kho dhanañjāni brāhmaṇo acirapakkante āyasmante sāriputte kālamakāsi,

brahmalokañca upapajji1.

Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi: eso bhikkhave, sāriputto dhanañjāniṃ brāhmaṇaṃ sati

uttariṃ karaṇīye, hīne brahmaloke patiṭṭhāpetvā uṭṭhāyāsanā pakkanto'ti.

Atha kho āyasmā sāriputto yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sāriputto bhagavantaṃ

etadavoca: dhanañjāni bhante, brāhmaṇo ābādiko dukkhito bāḷhagilāno, so bhagavato pāde

sirasā vandatī'ti.

Kiṃ pana tvaṃ sāriputta, dhanañjāniṃ brāhmaṇaṃ [PTS Page 196] [\q 196/] sati uttariṃ

kariṇīye, hīne brahmaloke patiṭṭhāpetvā uṭṭhāyāsanā pakkantoti?

Mayhaṃ kho bhante, evaṃ ahosi: ime kho brāhmaṇā brahmalokādhimuttā yannūnāhaṃ

dhanañjānissa brāhmaṇassa brahmānaṃ sahavyatāya maggaṃ deseyyanti.

Kālakato ca sāriputta, dhanañjāni brāhmaṇo brahmalokañca upapannoti2.

Dhanañjānisuttaṃ3 sattamaṃ.

---------------------------

1.Uppajji -sīmu,[PTS 2,] uppannoti-sīmu,[PTS 3.]Dhānañjānisuttaṃ-[PTS.]

[BJT Page 700] [\x 700/]

2.5.8.

Vāseṭṭhasuttaṃ

Evaṃ mesutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā icchānaṅgale viharati icchānaṅgalavanasaṇḍe. Tena

kho pana samayena sambahulā abhiññātā abhiññātā brāhmaṇamahāsāḷā icchānaṅgale

paṭivasanti. Seyyathīdaṃ: caṅkī brāhmaṇo, tārukkho brāhmaṇo, pokkharasāti brāhmaṇo,

jānussoṇi brāhmaṇo, todeyyo brāhmaṇo, añño ca abhiññātā abhiññātā brāhmaṇamahāsāḷā.

Atha kho vāseṭṭhabhāradvājānaṃ māṇavānaṃ jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamānānaṃ

anuvicaramānānaṃ1 ayamantarā kathā udapādi: ' kathambho brāhmaṇo hotī'ti. Bhāradvājo

māṇavo evamāha: yato kho bho ubhato sujāto hoti mātito ca pitito ca, saṃsuddhagahaṇiko

yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena. Ettāvatā kho bho, brāhmaṇo

hoti'ti. Vāseṭṭho māṇavo evamāha: 'yato kho bho, sīlavā ca hoti vatasampanno2 ca. Ettāvatā

kho bho, brāhmaṇo hotī'ti. Neva kho asakkhī bhāradvājo māṇavo vāseṭṭhaṃ māṇavaṃ

saññāpetuṃ. Na pana asakkhi vāseṭṭho māṇavo bhāradvājaṃ māṇavaṃ saññāpetuṃ.

Atha kho vāseṭṭho māṇavo bhāradvājaṃ māṇavaṃ āmantesi: 'ayaṃ kho bho bhāradvāja,

samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito icchānaṅgale viharati

icchānaṅgalavanasaṇḍe. Taṃ kho pana bhagavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo

abbhuggato: itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato

lokavidū anuttaro purisadammasārathī satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā'ti. Āyāma

bho bhāradvāja, yena samaṇo gotamo tenupasaṅkamissāma. Upasaṅkamitvā samaṇaṃ

gotamaṃ etamatthaṃ pucchissāma. Yathā no samaṇo gotamo byākarissati. Tathā naṃ

dhāressāmā'ti. Evambhoti kho bhāradvājo māṇavo vāseṭṭhassa māṇavassa paccassosi.

Atha kho vāseṭṭha, bhāradvājā māṇavā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā

bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇiyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ

nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho vāseṭṭho māṇavo bhagavantaṃ gāthāhī ajjhabhāsi:

-------------------------

1.Anucaṅkamantānaṃ anuvicarantānaṃ- machasaṃ,syā.

2.Vattasampanno-machasaṃ,sīmu.Syā.

[BJT Page 702] [\x 702/]

Anuññātapaṭiññātā tevijjā mayamassu bho

Ahaṃ pokkharasātissa tārukkhassāyaṃ māṇavo

Tevijjānaṃ yadakkhātaṃ tattha kevalino'smase

Padakasmā veyyākaraṇā1 jappe ācariyasādisā.

Tesaṃ no jātivādasmiṃ vivādo atthi gotama,

Jātiyā brāhmaṇo hoti bhāradvajo iti bhāsati

Ahañca kammanā brūmi evaṃ jānāhi cakkhuma.

Te na sakkoma ñāpetuṃ aññamaññaṃ mayaṃ ubho

Bhagavantaṃ puṭṭumāgamma2 sambuddhaṃ iti vissutaṃ.

Candaṃ yathā khayātītaṃ pecca pañjalikā janā

Candamānā namassanti evaṃ lokasmiṃ gotamaṃ

Cakkhuṃ loke samuppannaṃ mayaṃ pucchāma gotamaṃ.

Jātiyā brāhmaṇo hoti udāhu bhavati kammanā

Ajānataṃ no pabrūhi yathā jānemu brāhmaṇanti.

Tesaṃ vohaṃ vyācikkhissaṃ3(vāseṭṭhāti bhagavā) anupubbaṃ yathātathaṃ

Jātivibhaṅgaṃ pāṇānaṃ aññamaññā hi jātiyo.

Tiṇarukkhepi jānātha na cāpi paṭijānare

Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ aññamaññā hi jātiyo.

Catuppadepi jānātha khuddake ca mahallake

Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ aññamaññā hi jātiyo

Pādūdarepi jānātha urage dīghapiṭṭhike5

Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ aññamaññā hi jātiyo.

Tato macchepi jānātha udake vārigocare

Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ aññamaññā hī jātiyo.

Tato pakkhīpi jānātha pattayāne vihaṅgame

Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ aññamaññā hi jātiyo.

Yathā etāsu jātīsu liṅgaṃ jātimayaṃ puthu

Evaṃ natti manussesu liṅgaṃ jātamayaṃ puthu.

--------------------------

1.No byākaraṇā-sīmu 2.Puṭṭhumāgamā-machasaṃ, puṭṭhuṃ āgamma-syā 3.Vo ahaṃ

byakkhissaṃ-machasaṃ 4.Pataṅge-sīmu. 5.Dighapiṭṭhake-sīma.

[BJT Page 704] [\x 704/]

Na kesehi na sīsehi na kaṇṇehi na akkhīhi,

Na mukhena na nāsāya na oṭṭhehi bhamuhi vā.

Na gīvāya na aṃsehi na udarena na piṭṭiyā

Na soṇiyā na urasā na sambādhena methune.

Na hatthehi na pādehi nāṅgulīhi nakhehi vā,

Na jaṅghāhi na ūruhi na vaṇṇena sarena vā

Liṅgaṃ jātimayaṃ neva yathā aññāsu jātisu.

Paccattaṃ ca sarīresu manussesvetaṃ na vijjati

Vokārañca manussesu samaññāya pavuccati.

Yo hi koci manussesu gorakkhaṃ upajīvati

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi kassako so na brāhmaṇo.

Yo hi koci manussesu puthusippena jīvati

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi sippiko so na brāhmaṇo.

Yo hi koci manussesu vohāraṃ upajīvati

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi vāṇijo so na brāhmaṇo.

Yo hi koci manussesu parapessena jīvati

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi pessiko so na brāhmaṇo.

Yo hi koci munussesu adinnaṃ upajīvati

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi coro eso na brāhmaṇo

Yo hi koci manussesu issatthaṃ upajīvati

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi yodhājivo na brāhmaṇo.

Yo hi koci manussesu porohiccena jīvati

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi yājako so na brāhmaṇo.

Yo hi koci manussesu gāmaṃ raṭṭhañca bhuñjati

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi rājā eso na brāhmaṇo.

Na cāhaṃ brāhmaṇaṃ brūmi yonijaṃ mattisambhavaṃ

Bhovādi nāma so hoti sace hoti sakiñcano

Akiñcanaṃ anādānaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

Sabbasaññojanaṃ chetvā yo ve na paritassati

Saṅgātigaṃ visaññuttaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

Chetvā nandiṃ varattañca sandānaṃ sahanukkamaṃ

Ukkhittapaḷighaṃ buddhaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

[BJT Page 706] [\x 706/]

Akkosaṃ vadhabandhañca aduṭṭho yo titikkhati

Khantibalaṃ balāṇikaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

Akkodhanaṃ vatavantaṃ sīlavantaṃ anussadaṃ

Dantaṃ antimasārīraṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

Vāri pokkharapatteva āraggeriva sāsapo

Yo na lippati1 kāmesu tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

Yo dukkhassa pajānāti idheva khayamattano

Pannabhāraṃ visaṃyuttaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

Gambhīrapaññaṃ medhāviṃ maggāmaggassa kovidaṃ

Uttamatthamanuppattaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

Asaṃsaṭṭhaṃ gahaṭṭhehi anāgārehi cubhayaṃ

Anokasāriṃ appicchaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

Nidhāya daṇḍanaṃ bhūtesu tasesu thāvaresu ca

Yo na hanti na ghāteti tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ

Aviruddhaṃ viruddhesu attadaṇḍesu nibbutaṃ

Sādānesu anādānaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

Yassa rāgo ca doso ca māno makkho ca ohito

Sāsaporiva āraggā tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ

Akakkasaṃ viññapaniṃ2 giraṃ saccaṃ udīraye

Yāya nābhisaje3 kiñci tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ

Yo ca dīghaṃ ca rassaṃ vā aṇuṃ thūlaṃ subhāsubhaṃ

Loke adinnaṃ nādiyati4 tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ

Āsā yassa na vijjanti asmiṃ loke paramhi ca

Nirāsayaṃ5 visaṃyuttaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ

Yassālayā navijjanti aññāya akathaṅkathī6

Amatogadhaṃ anuppattaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ

Yodha puññañca pāpañca ubhosaṅgaṃ upaccagā

Asokaṃ virajaṃ suddhaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ

Candaṃva vimalaṃ suddhaṃ vippasannamanāvilaṃ

Nandībhavaparikkhīṇaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ

-------------------------

1.Limpati-sīmu,machasaṃ,syā 2.Viññāpaniṃ-sīmu,machasaṃ,syā 3.Nābhisajje-machasaṃ,syā

4.Nādeti-machasaṃ,syā 5.Nirāsāsaṃ-machasaṃ,syā 6.Akataṅkathī-sīmu.

[BJT Page 708] [\x 708/]

Yo imaṃ paḷipathaṃ duggaṃ saṃsāraṃ mohamaccagā

Tiṇṇo pāragato jhāyī anejo akathaṅkathī

Anupādāya nibbuto tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

Yodha kāme pahatvāna anāgāro paribbaje

Kāmabhavaparikkhīṇaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ

Yodha taṇhaṃ pahatvāna anāgāro paribbaje

Taṇhā bhavaparikkhīṇaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

Hitvā mānusakaṃ yogaṃ dibbaṃ yogaṃ upaccagā

Sabbayogavisaṃyuttaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ

Hitvā ratiñca aratiṃ sītībhūtaṃ nirūpadhiṃ

Sabbālokābhibhūṃ vīraṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

Cutiṃ yo vedi sattānaṃ upapattiñca sabbaso

Asattaṃ sugataṃ buddhaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ

Yassa gatiṃ na jānanti devā gandhabbamānusā

Khīṇāsavaṃ arahantaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

Yassa pure ca pacchā ca majjhe ca natthi kiñcanaṃ

Akiñcanaṃ anādānaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

Usabhaṃ pavaraṃ vīraṃ mahesiṃ vijitāvinaṃ

Anejaṃ nahātakaṃ buddhaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

Pubbenivāsaṃ yo vedi saggāpāyañca passati

Atho jātikkhayaṃ patto tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

Samaññā'hesā lokasmiṃ nāmagottaṃ pakappitaṃ

Samucca1 samudāgataṃ tattha tattha pakappitaṃ

Dīgharattamanusayitaṃ diṭṭhigatamajānataṃ

Ajānantā2 no pabruvanti3 jātiyā hoti brāhmaṇo.

Na jaccā brāhmaṇo4 hoti na jaccā hoti abrāhmaṇo5

Kammanā brāhmaṇo4 hoti kammanā hoti abrāhmaṇo5

Kassako kammanā hoti sippiko hoti kammanā

Vāṇijo kammanā hoti pessiko hoti kammanā.

Coropi kammanā hoti yodhājīvopi kammanā

Yājako kammanā hoti rājāpi hoti kammanā.

----------------------------

1.Sammuccā-sīmu. 2.Jānantā-sīmu. 3.Pabrunti-machasaṃ 4.Vasalo-syā 5.Brāhmaṇo-syā.

[BJT Page 710] [\x 710/]

Evametaṃ yathābhūtaṃ kammaṃ passanti paṇḍitā

Paṭiccasamuppādadasā kammavipākakovidā

Kammanā vattati loko kammanā vattati pajā

Kammanibandhanā sattā rathassāṇīva yāyato

Tapena brahmacariyena saṃyamena damena ca

Etena brāhmaṇo hoti etaṃ brāhmaṇamuttamaṃ.

Tīhi vijjāhi sampanno santo khīṇapunabbhavo,

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi brahmā sakko vijānatanti.

Evaṃ vutte vāseṭṭhabhāradvājā māṇavā bhagavantaṃ etadavocuṃ: abhikkantaṃ bho gotama,

abhikkantaṃ bho gotama, seyyathāpi bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ

vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya,

cakkhumanto rūpāni dakkhintī'ti. Evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo

pakāsito, ete mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāma, dhammañca bhikkhusaṅghañca.

Upāsake no bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gateti.

Vāseṭṭhasuttaṃ aṭṭhamaṃ.

[BJT Page 712] [\x 712/]

2.5.9

Subhasuttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvattiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena subho māṇavo todeyyaputto sāvatthiyaṃ paṭivasati

aññatarassa gahapatissa nivesane kenacideva karaṇīyena. Atha kho subho māṇavo

todeyyaputto yassa gahapatissa nivesane paṭivasati, taṃ gahapatiṃ etadavoca: sutaṃ metaṃ

gahapati, avīvittā sāvatthi arahantehī'ti. Kannu khvajja samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā

payirupāseyyāmā'ti? [PTS Page 197] [\q 197/]

Ayaṃ bhante, bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Taṃ bhante,

bhagavantaṃ payirupāsassū'ti.

Atha kho subho māṇavo todeyyaputto tassa gahapatissa paṭissutvā yena bhagavā

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ

sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho subho māṇavo

tedeyyaputto bhagavantaṃ etadavoca:

Brāhmaṇā bho gotama, evamāhaṃsu: gahaṭṭho ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ, na

pabbajito ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusala'nti. Idha bhavaṃ gotamo kimāhāti?

Vibhajjavādo kho ahamettha māṇava, nāhamettha ekaṃsavādo, gihissa vāhaṃ māṇava,

pabbajitassa vā micchāpaṭipattiṃ na vaṇṇemi. Gihī vā hī māṇava, pabbajito vā

micchāpaṭipanno micchāpaṭipannādhīkaraṇahetu na ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ

kusalaṃ. Gihissa vāhaṃ māṇava, pabbajitassa vā sammāpaṭipattiṃ vaṇṇemi. Gihī vā hī

māṇava, pabbajito vā sammāpaṭipanno sammāpaṭipannādhikaraṇahetu ārādhako hoti

ñāyaṃ dhammaṃ kusala'nti.

Brāhmaṇā bho gotama, evamāhaṃsu:'mahaṭṭhamidaṃ1 mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ

mahāsamārambhaṃ gharāvāsakammaṭṭhānaṃ mahapphalaṃ hoti appaṭṭhamidaṃ appakiccaṃ

appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ pabbajjākammaṭṭhānaṃ appaphalaṃ hotī'ti. Idha

bhavaṃ gotamo kimāhāti?

---------------------------

1.Mahaṭṭhaṃ-syā.

[BJT Page 714] [\x 714/]

Etthāpi kho ahaṃ māṇava, vibhajjavādo, nāhamettha ekaṃsavādo. Atthi māṇava,

kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ

appaphalaṃ hoti. Atthi māṇava, kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ

mahāsamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti. Atthi māṇava, kammaṭṭhānaṃ

appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti.

Atthi māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ

sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti.

Katamañca1 [PTS Page 198] [\q 198/] māṇava, kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ

mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti: kasī kho māṇava,

kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ

appaphalaṃ hoti.

Katamañca māṇava, kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ

mahāsamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahappaphalaṃ hoti: kasiyeva kho māṇava,

kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ

appaphalaṃ hoti.

Katamañca māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ

appasamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti: vaṇijjā kho māṇava, kammaṭṭhānaṃ

appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti.

Katamañca māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ

appasamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahappaphalaṃ hoti: vaṇijjāyeva kho māṇava,

kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ sampajjamānaṃ

mahappaphalaṃ hoti.

Seyyathāpi māṇava, kasi kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ

mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti: evameva kho māṇava,

gharāvāsakammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ

vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti.

Seyyathāpi māṇava, kasiyeva kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ

mahāsamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti: evameva kho māṇava,

gharāvāsakammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ

sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti.

-------------------------

1.Katamaṃ-syā.

[BJT Page 716] [\x 716/]

Seyyathāpi māṇava, vaṇijjā kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ

appasamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti. Evameva kho māṇava,

pabbajjākammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ

vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti.

Seyyathāpi māṇava, vaṇijjāyeva kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ

appasamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti. Evameva [PTS Page 199] [\q 199/]

kho māṇava, pabbajjā kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ

appasamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti.

Brāhmaṇā bho gotama, pañca dhamme paññāpenti puññassa kiriyāya kusalassa

ārādhanāyāti.

Ye te māṇava, brāhmaṇā pañca dhamme paññāpenti puññassa kiriyāya kusalassa

ārādhanāya. Sace te agaru, sādhu te pañca dhamme imasmiṃ parisatiṃ bhāsassūti.

Na kho me bho gotama, garu yatthassu bhavanto vā nisinnā bhavantarūpā vā'ti.

Tena hi māṇava, bhāsassūti.

Saccaṃ kho bho gotama, brāhmaṇā paṭhamaṃ dhammaṃ paññāpenti puññassa kiriyāya

kusalassa ārādhanāya. Tapaṃ kho bho gotama, brāhmaṇā dutiyaṃ dhammaṃ paññāpenti

puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya. Brahmacariyaṃ kho bho gotama, brāhmaṇā tatiyaṃ

dhammaṃ paññāpenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya. Ajjhesanaṃ kho bho gotama,

brāhmaṇā catutthaṃ dhammaṃ paññāpenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya. Cāgaṃ

kho bho gotama, brāhmaṇā pañcamaṃ dhammaṃ paññāpenti puññassa kiriyāya kusalassa

ārādhanāya. Brāhmaṇā bho gotama, ime pañca dhamme paññāpenti puññassa kiriyāya

kusalassa ārādhanāyāti. Idha bhavaṃ gotamo kimāhāti?

Kiṃ pana māṇava, atthi koci brāhmaṇānaṃ ekabrāhmaṇopi yo evamāha: 'ahaṃ imesaṃ

pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemī'ti?

No hidaṃ bho gotama.

Kiṃ pana māṇava, atthi koci brāhmaṇānaṃ ekācariyopi ekācariya pācariyopi yāvasattamā

ācariyamahayugā, yo evamāha: ahaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā

sacchikatvā vipākaṃ pavedemī'ti.

No hidaṃ bho gotama.

[PTS Page 200] [\q 200/]

[BJT Page 718] [\x 718/]

Kiṃ pana māṇava, yepi te brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ

pavattāro, yesamidaṃ etarahi brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ

tadanugāyanti. Tadanubhāsanti, bhāsitamanubhāsanti, vācitamanuvācenti, seyyathīdaṃ:

aṭṭako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo

bhagu. Tepi evamāhaṃsu: mayaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā

vipākaṃ pavedemā'ti?

No hidaṃ bho gotama.

Iti kira māṇava, natthi koci brāhmaṇānaṃ ekabrāhmaṇopi yo evamāha: ahaṃ imesaṃ

pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemī'ti. Natthi koci

brāhmaṇānaṃ ekācariyopi ekācariyapācariyopi yāvasattamā ācariyamahayugā, yo evamāha:

'ahaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemī'ti. Yepi

te brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro, yesamidaṃ etarahi

brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ tadanugāyanti. Tadanubhāsanti,

bhāsitamanubhāsanti, vācitamanuvācenti, seyyathīdaṃ: aṭṭako vāmako vāmadevo

vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu. Tepi evamāhaṃsu:

mayaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemā'ti?

No hetaṃ bho gotama.

Seyyathāpi māṇava, andhaveṇiparamparā saṃsattā:?1 Purimopi na passati, majjhamopi na

passati, pacchimopi na passati. Evameva kho māṇava, andhaveṇūpamaṃ maññe

brāhmaṇānaṃ bhāsitaṃ sampajjati. Purimopi na passati, majjhamopi na passati, pacchimopi

na passatīti.

Evaṃ vutte subho māṇavo todeyyaputto bhagavatā andhaveṇūpamena vuccamāno kupito

anattamano bhagavantaṃyeva khuṃsento bhagavantaṃyeva vambhento bhagavantaṃyeva

vadamāno 'samaṇo gotamo pāpito bhavissatī'ti. Bhagavantaṃ etadavoca: brāhmaṇo bho

gotama, pokkharasāti opamañño subhagavaniko evamāha: evameva panimeke2

samaṇabrāhmaṇā uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ paṭijānanti.

Tesamidaṃ bhāsitaṃ [PTS Page 201] [\q 201/] hassakaṃyeva sampajjati, nāmakaṃyeva

sampajjati, rittakaṃyeva sampajjati, tucchakaṃyeva sampajjati. Kathaṃ hī nāma

manussabhūto uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ ñassati vā dakkhiti3 vā

sacchi vā karissati. Netaṃ ṭhānaṃ vijjatī'ti.

-------------------------

1.Sambhattā-syā 2.Panimekacce-machasaṃ 3.Dakkhati-machasaṃ.Dakkhissati-sīmu.

[BJT Page 720] [\x 720/]

Kiṃ pana māṇava, brāhmaṇo pokkharasāti opamañño subhagavaniko sabbesaṃyeva

samaṇabrāhmaṇānaṃ cetasā ceto paricca pajānāti'ti.?

Sakāyapi hi bho gotama, puṇṇakāya dāsiyā brāhmaṇo pokkharasāti opamañño

subhagavaniko na cetasā ceto paricca pajānāti, kuto pana sabbesaṃyeva

samaṇabrāhmaṇānaṃ cetasā ceto paricca pajānissatī'ti.

Seyyathāpi māṇava, jaccandho puriso na passeyya kaṇhasukkāni rūpāni, na passeyya

nīlakāni rūpāni, na passeyya pītakāni rūpāni, na passeyya lohītakāni rūpāni, na passeyya

mañjeṭṭhakāni rūpāni, na passeyya samavisamaṃ1, na passeyya tārakarūpāni, na passeyya

candimasūriye. So evaṃ vadeyya: natthi kaṇhasukkāni rūpāni, natthi kaṇhasukkānaṃ

rūpānaṃ dassāvi, natthi nīlakāni rūpāni, natthi nīlakānaṃ rūpānaṃ dassāvī, natthi pītakāni

rūpāni, natthi pītakānaṃ rūpānaṃ dassāvi, natthi lohitakāni rūpāni, natthi lohītakānaṃ

rūpānaṃ dassāvi. Natthi mañjeṭṭhikāni rūpāni, natthi mañjeṭṭhikānaṃ rūpānaṃ dassāvi,

natthi samavisamaṃ, natthi samavisamassa dassāvi, natthi tārakarūpāni, natthi tārakarūpānaṃ

dassāvī, natthi candimasūriyā ,natthi candimasūriyānaṃ dassāvi, ahametaṃ na jānāmi,

ahametaṃ na passāmi, tasmā natthī'ti. Sammā nu kho so māṇava, vadamāno vadeyyāti?

No hidaṃ bho gātama, atthi kaṇhasukkāni rūpāni, atthi kaṇhasukkānaṃ rūpānaṃ dassāvi,

atthi nīlakāni rūpāni, atthi nīlakānaṃ rūpānaṃ dassāvi, atthi pītakāni rūpāni, atthi pītakānaṃ

rūpānaṃ dassāvi, atthi lohitakāni rūpāni, atthi lohitakānaṃ rūpānaṃ dassāvi. Atthi

mañjeṭṭhikāni rūpāni, atthi mañjeṭṭhikānaṃ rūpānaṃ dassāvi, atthi samavisamaṃ, atthi

samavisamassa dassāvi, atthi tārakarūpāni, atthi tārakarūpānaṃ dassāvi, atthi

candimasuriyā2, atthi candimasuriyānaṃ dassāvi, ahametaṃ [PTS Page 202] [\q 202/] na

jānāmi, ahametaṃ na passāmi tasmā natthī'ti na hi so bho gotama, sammā vadamāno

vadeyyāti.

Evameva kho māṇava, brāhmaṇo pokkharasāti opamañño subhagavaniko andho

acakkhuko. So vata uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ ñassati vā

dakkhiti3 vā sacchi vā karissatī'ti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

Taṃ kiṃ maññasi māṇava, ye te kosalakā4 brāhmaṇamahāsāḷā seyyathīdaṃ: 'caṅkī

brāhmaṇo tārukkho brāhmaṇo pokkharasāti brāhmaṇo jānussoṇi brāhmaṇo pitā vā te

todeyyo. Katamā nesaṃ seyyā'yaṃ vā te sammuccā5 vācaṃ bhāseyyuṃ. Yaṃ vā asammuccāti6

Sammuccā bho gotama.

------------------------

1.Samavisamāni-syā,[PTS 2.]Candimasuriyo-sīmu. 3.Dakkhati-machasaṃ 4.Ye pana te

kosalikā-syā. 5.Sammusā-sīmu,[PTS,] sammucchā-syā 6.Asammusāti-sīmu,[PTS.]

[BJT Page 722] [\x 722/]

Katamā tesaṃ seyyo, yaṃ vā te mantā vācaṃ bhāseyyuṃ. Yaṃ vā amantāti?

Mantā bho gotama

Katamā tesaṃ seyyo, yaṃ vā te paṭisaṅkhāya vācaṃ bhāseyyuṃ yaṃ vā apaṭisaṅkhāya vācaṃ

bhāseyyuṃ yaṃ vā apaṭisaṅkhāyāti?

Paṭisaṅkhāya bho gotama.

Katamā tesaṃ seyyo, yaṃ vā te atthasaṃhitaṃ vācaṃ bhāseyyuṃ. Yaṃ vā anatthasaṃhitanti?

Atthasaṃhitaṃ bho gotama.

Taṃ kiṃ maññasi māṇava, yadi evaṃ sante brāhmaṇena pokkharasātinā opamaññena

subhagavanikena sammuccā vācā bhāsitā, asammuccā vā'ti?

Asammuccā bho gotama

Mantā vācā bhāsitā, amantā vā'ti?

Amantā bho gotama

Paṭisaṅkhāya vācā bhāsitā, apaṭisaṅkhāya vā'ti?

Apaṭisaṅkhāya bho gotama,

Atthasaṃhitā vācā bhāsitā, anatthasaṃhitā vā'ti?

Anatthasaṃhitā bho gotama. [PTS Page 203] [\q 203/]

Pañca kho ime māṇava, nīvaraṇā. Katame pañca: kāmacchandanīvaraṇaṃ

byāpādanīvaraṇaṃ thīnamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ

vicikicchānīvaraṇaṃ. Ime kho māṇava, pañcanīvaraṇā. Imehi kho māṇava, pañcahi

nīvaraṇehi brāhmaṇo pokkharasāti opamañño subhagavaniko āvuto1 nivuto ovuto2

pariyonaddho. So vata uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ ñassati vā

dakkhiti vā sacchi vā karissatīti. Netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

-----------------------

1.Āvaṭo-[PTS 2.]Ophuṭo-machasaṃ,syā.Ophuto-[PTS]

[BJT Page 724] [\x 724/]

Pañca kho ime māṇava kāmaguṇā, katame pañca: cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā

manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Jivhā viññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā. Kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.

Ime kho māṇava, pañca kāmaguṇā. Imehi kho māṇava, pañcahi kāmaguṇehi brāhmaṇo

pokkharasāti opamañño subhagavaniko gathito1 mucchito ajjhopanno anādīnavadassāvī

anissaraṇapañño paribhuñjati. So vata uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ

ñassati vā dakkhiti vā sacchi vā karissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

Taṃ kiṃ maññasi māṇava, yaṃ vā tiṇakaṭṭhūpādānaṃ paṭicca aggiṃ jāleyya, yaṃ vā

nissaṭṭhatiṇakaṭṭhūpādānaṃ aggiṃ jāleyya, katamo nu khvāssa aggi accimā ca vaṇṇimā ca

pabhassaro cāti?

Sace taṃ bho gotama, ṭhānaṃ nissaṭṭhatiṇakaṭṭhūpādānaṃ aggiṃ jāletuṃ, svāssa aggi accimā

ca vaṇṇimā ca pabhassaro cāti.

Aṭṭhānaṃ kho etaṃ māṇava, anavakāso, yaṃ nissaṭṭhatiṇakaṭṭhūpādānaṃ aggiṃ jāleyya

aññatra iddhimatā. Seyyathāpi māṇava, tiṇakaṭṭhūpādānaṃ paṭicca aggi jalati,

tathūpamāhaṃ māṇava, imaṃ pītiṃ vadāmi. Yāyaṃ pīti pañcakāmaguṇe paṭicca: seyyathāpi

māṇava, nissaṭṭhatiṇakaṭṭhūpādānaṃ paṭicca aggi jalati. Tathūpamāhaṃ māṇava, imaṃ

pītiṃ vadāmi, yāyaṃ pīti [PTS Page 204] [\q 204/] aññatreva kāmehi aññatra akusalehi

dhammehi.

Katamā ca māṇava, pīti aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi: idha māṇava,

bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ

pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayampi kho māṇava, pīti aññatreva

kāmehi aññatra akusalehi dhammehi. Puna ca paraṃ māṇava, bhikkhu vitakkavicārānaṃ

vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ

pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayampi kho māṇava, pīti aññatreva

kāmehi aññatra akusalehi dhammehi.

Ye te māṇava, brāhmaṇā pañca dhamme paññāpenti puññassa kiriyāya kusalassa

ārādhanāya. Kamettha brāhmaṇā dhammaṃ mahapphalataraṃ paññāpenti puññassa kiriyāya

kusalassa ārādhanāyāti

Yeme bho gotama, brāhmaṇā pañca dhamme paññāpenti puññassa kiriyāya kusalassa

ārādhanāya, cāgamettha brāhmaṇā dhammaṃ mahapphalataraṃ paññāpenti puññassa

kiriyāya kusalassa ārādhanāyāti.

--------------------------

1.Gabhito-syā.

[BJT Page 726] [\x 726/]

Taṃ kiṃ maññasi māṇava, idhaññatarassa brāhmaṇassa mahāyañño paccupaṭṭhito assa.

Atha dve brāhmaṇā āgaccheyyuṃ: 'itthannāmassa brāhmaṇassa mahāyaññaṃ

anubhavissāmā'ti. Tatrekassa brāhmaṇassa evamassa: 'aho vata ahameva labheyyaṃ

bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ, nāñño brāhmaṇo labheyya1 bhattagge

aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍanti. hānaṃ kho panetaṃ māṇava, vijjati: 'yaṃ añño

brāhmaṇo labheyya bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ, na so brāhmaṇo

labheyya bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ. Añño brāhmaṇo labhati bhattagge

aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ, nāhaṃ labhāmi bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ

aggapiṇḍa'nti, iti [PTS Page 205] [\q 205/] so kupito hoti anattamano. Imassa pana

māṇava, brāhmaṇā kiṃ vipākaṃ paññāpentī'ti?

Na khottha2 bho gotama, brāhmaṇā evaṃ dānaṃ denti: iminā paro kupito hotu

anattamano'ti atha khvettha brāhmaṇā anukampājātikaṃyeva dānaṃ denti'ti.

Evaṃ sante kho māṇava, brāhmaṇānaṃ idaṃ chaṭṭhaṃ puññakiriyāvatthu hoti yadidaṃ

anukampājātikanti.

Evaṃ sante bho gotama, brāhmaṇānaṃ idaṃ chaṭṭhaṃ puññakiriyāvatthu hoti yadidaṃ

anukampājātikanti.

Ye te māṇava, brāhmaṇā pañca dhamme paññāpenti puññassa kiriyāya kusalassa

ārādhanāya. Ime tvaṃ pañca dhamme kattha bahulaṃ samanupassasi3 gahaṭṭhesu vā

pabbajitesuvā'ti?

Yeme bho gotama, brāhmaṇā pañca dhamme paññāpenti puññassa kiriyāya kusalassa

ārādhanāya, imāhaṃ pañca dhamme pabbajitesu bahulaṃ samanupassāmi appaṃ gahaṭṭhesu.

Gahaṭṭho hi bho gotama, mahaṭṭho mahākicco mahādhikaraṇo mahāsamārambho, na

satataṃ samitaṃ saccavādī hoti. Pabbajito kho pana bho gotama, appaṭṭho appakicco

appādhikaraṇo appasamārambho, satataṃ samitaṃ saccavādī hoti. Gahaṭṭho hi bho gotama,

mahaṭṭho mahākicco mahādhikaraṇo mahāsamārambho, na satataṃ samitaṃ tapassī hoti.

Pabbajito kho pana bho gotama, appaṭṭho appakicco appādhikaraṇo appasamārambho,

satataṃ samitaṃ tapassī hoti. Gahaṭṭho hi bho gotama, mahaṭṭho mahākicco

mahādhikaraṇo mahāsamārambho, na satataṃ samitaṃ brahmacārī hoti. Pabbajito kho pana

bho gotama, appaṭṭho appakicco appādhikaraṇo appasamārambho, satataṃ samitaṃ

brahmacārī hoti. Gahaṭṭho hi bho gotama, mahaṭṭho mahākicco mahādhikaraṇo

mahāsamārambho na satataṃ samitaṃ sajjhāya bahulo hoti. Pabbajito kho pana bho gotama,

appaṭṭho appakicco appādhikaraṇo appasamārambho, satataṃ samitaṃ sajjhāya bahulo hoti.

Gahaṭṭho hi bho gotama, mahaṭṭho mahākicco mahādhikaraṇo mahāsamārambho, na

satataṃ samitaṃ cāgabahulo hoti. Pabbajito kho pana bho gotama, appaṭṭho appakicco

appādhikaraṇo appasamārambho, satataṃ samitaṃ cāgabahulo hoti. Hoti. Yeme bho gotama,

brāhmaṇā4 pañca dhamme paññāpenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya , imāhaṃ

pañca dhamme pabbajitesu bahulaṃ samanupassāmi appaṃ gahaṭṭhesūti.

--------------------------

1. Na aññe brāhmaṇā labheyyuṃ - sya 2. Nakhevattha-machasaṃ,syā.[PTS 3.]

Samanupassati-sīmu. 4. Samaṇabrāhmaṇā-[PTS.]

[BJT Page 728] [\x 728/]

Ye te māṇava, brāhmaṇā pañca dhamme paññāpenti puññassa kiriyāya kusalassa

ārādhanāya. Cittassāhaṃ [PTS Page 206] [\q 206/] ete parikkhāre vadāmi. Yadidaṃ cittaṃ

averaṃ abyāpajjhaṃ tassa bhāvanāya.

Idha māṇava, bhikkhu saccavādī hoti. So saccavādīmhīti1 labhati atthavedaṃ labhati,

dhammavedaṃ, labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmujjaṃ2 yantaṃ kusalūpasaṃhitaṃ pāmujjaṃ,

cittassāhaṃ etaṃ parikkhāraṃ vadāmi. Yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyāpajjhaṃ tassa bhāvanāya.

Idha māṇava, bhikkhu tapassī hoti. So tapassīmhīti labhati atthavedaṃ labhati,

dhammavedaṃ, labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmujjaṃ2 yantaṃ kusalūpasaṃhitaṃ pāmujjaṃ,

cittassāhaṃ etaṃ parikkhāraṃ vadāmi. Yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyāpajjhaṃ tassa bhāvanāya.

Idha māṇava, bhikkhu brahmacārī hoti. So brahmacārīmhīti labhati atthavedaṃ labhati,

dhammavedaṃ, labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmujjaṃ2 yantaṃ kusalūpasaṃhitaṃ pāmujjaṃ,

cittassāhaṃ etaṃ parikkhāraṃ vadāmi. Yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyāpajjhaṃ tassa bhāvanāya.

Idha māṇava, bhikkhu sajjhāyabahulo hoti. So sajjhāyabahulomhīti labhati atthavedaṃ

labhati, dhammavedaṃ, labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmujjaṃ2 yantaṃ kusalūpasaṃhitaṃ

pāmujjaṃ, cittassāhaṃ etaṃ parikkhāraṃ vadāmi. Yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyāpajjhaṃ tassa

bhāvanāya.

Idha māṇava, bhikkhu cāgabahulo hoti. So cāgabahulomhīti labhati atthavedaṃ labhati,

dhammavedaṃ, labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmujjaṃ2 yantaṃ kusalūpasaṃhitaṃ pāmujjaṃ,

cittassāhaṃ etaṃ parikkhāraṃ vadāmi. Yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyāpajjhaṃ tassa bhāvanāya.

Ye te māṇava, brāhmaṇā pañca dhamme paññāpenti puññassa kiriyāya kusalassa

ārādhanāya. Cittassā'haṃ ete parikkhāre vadāmi yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyāpajjhaṃ tassa

bhāvanāyāti.

Evaṃ vutte subho māṇavo todeyyaputto bhagavantaṃ etadavoca: sutaṃ metaṃ bho gotama,

samaṇo gotamo brahmānaṃ sahavyatāya maggaṃ jānātīti.3.

Taṃ kiṃ maññasi māṇava, āsanne ito naḷakāragāmo, nayito dūre naḷakāragāmoti?

Evaṃ bho. Āsanne ito naḷakāragāmo, nayito dūre naḷakāragāmoti.

Taṃ kiṃ maññasi māṇava, idhassa4 puriso naḷakāragāme jātavaddho5 tamenaṃ

naḷakāragāmato tāvadeva avasaṭaṃ6 naḷakāragāmassa maggaṃ puccheyyuṃ. Siyā nu kho

māṇava, tassa purisassa naḷakāragāme jātavaddhassa naḷakāragāmassa maggaṃ puṭṭhassa

dandhāyitattaṃ vā vitthāyitattaṃ vāti?

No hidaṃ bho gotama, taṃ kissa hetu: asu hi bho gotama, puriso naḷakāragāme jātavaddho

tassa sabbāneva naḷakāragāmassa maggāni suviditānī'ti.

-------------------------

1.Saccavādīmhīti-sīmu,syā 2. Pāmojjaṃ-machasaṃ 3. Pajānātīti-syā 4. Idhakhvassa-syā. 5.

Jātasaṃvaḍḍho-syā. 6. Apasattaṃ-syā.

[BJT Page 730] [\x 730/]

Siyā nu kho māṇava, tassa purisassa naḷakāragāme jātavaddhassa naḷakāragāmassa maggaṃ

puṭṭhassa dandhāyitattaṃ [PTS Page 207] [\q 207/] vā vitthāyitattaṃ vā, na tveva

tathāgatassa brahmalokaṃ vā brahmalokagāminiṃ vā paṭipadaṃ puṭṭhassa dandhāyitattaṃ

vā vitthāyitattaṃ vā. Brahmānaṃ cāhaṃ māṇava, pajānāmi, brahmalokañca

brahmalokagāminiñca paṭipadaṃ. Yathā paṭipanno ca brahmā brahmalokaṃ upapanno,

tañca pajānamī'ti.

'Sutaṃ metaṃ bho gotama, samaṇo gotamo brahmāṇaṃ sahavyatāya maggaṃ desetī'ti.

Sādhu me bhavaṃ gotamo brahmānaṃ sahavyatāya maggaṃ desetu'ti.

Tena hi māṇava, suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmīti.

Evaṃ bhoti kho subho māṇavo todeyyaputto bhagavato paccassosi.

Bhagavā etadavoca: 'katamo ca māṇava, brahmānaṃ sahavyatāya maggo: idha māṇava,

bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati. Tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ,

tathā catutthiṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya1 sabbāvantaṃ lokaṃ mettā

sahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā

viharati. Evaṃ bhāvitāya kho māṇava, mettāya cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ,

na taṃ tatrāvasissati. Na taṃ tatrāvatiṭṭhati.

Seyyathāpi māṇava, balavā saṅkhadhamo appakasireneva catuddisā2 viññāpeyya. Evameva

kho māṇava, evaṃ bhavitāya mettāya ceto vimuttiyā, yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ

tatrāvasissati. Na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Ayampi kho māṇava, brahmāṇaṃ sahavyatāya maggo.

Punacaparaṃ māṇava, bhikkhu karuṇāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati. Tathā

dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthiṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya4

sabbāvantaṃ lokaṃ karuṇāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena [PTS Page 208] [\q

208/] appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati. Evaṃ bhāvitāya kho māṇava,

karuṇāya cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ, na taṃ tatrāvasissati, na taṃ

tatrāvatiṭṭhati. Seyyathāpi māṇava, balavā saṅkhadhamo appakasireneva catuddisā

viññāpeyya. Evameva kho māṇava, evaṃ bhāvitāya karuṇāya cetovimuttiyā yaṃ

pamāṇakataṃ kammaṃ, na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Ayampi kho māṇava,

brāhmānaṃ sahavyatāya maggoti.

Punacaparaṃ māṇava bhikkhu muditāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati. Tathā

dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthiṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya4

sabbāvantaṃ lokaṃ muditāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena

abyāpajjhena pharitvā viharati. Evaṃ bhāvitāya kho māṇava, muditāya cetovimuttiyā yaṃ

pamāṇakataṃ kammaṃ, na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Seyyathāpi māṇava,

balavā saṅkhadhamo appakasireneva catuddisā viññāpeyya. Evameva kho māṇava, evaṃ

bhāvitāya muditāya cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ, na taṃ tatrāvasissati, na taṃ

tatrāvatiṭṭhati. Ayampi kho māṇava, brāhmāṇaṃ sahavyatāya maggoti.

Punacaparaṃ māṇava, bhikkhu upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati.

Tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthiṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya4

sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena

abyāpajjhena pharitvā viharati. Evaṃ bhāvitāya kho māṇava, upekkhāya cetovimuttiyā yaṃ

pamāṇakataṃ kammaṃ, na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Seyyathāpi māṇava,

balavā saṅkhadhamo appakasireneva catuddisā viññāpeyya. Evameva kho māṇava, evaṃ

bhāvitāya upekkhāya cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ, na taṃ tatrāvasissati, na taṃ

tatrāvatiṭṭhati. Ayampi kho māṇava, brāhmānaṃ sahavyatāya maggoti.

-------------------------

1.Sabbatthāya-sīmu,syā. 2.Cātuddisā-syā.

[BJT Page 732] [\x 732/]

Evaṃ vutte subho māṇavo todeyyaputto bhagavantaṃ etadavoca: abhikkantaṃ bho gotama

abhikkantaṃ bho gotama, seyyathāpi bho gotama nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā

vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya' andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya,

'cakkhumanto rūpāni dakkhintī'ti, evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo

pakāsito. Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca.

Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ. Handa cadāni

mayaṃ bho gotama, gacchāma, bahukiccā mayaṃ bahukaraṇiyyāti.

Yassadāni tvaṃ māṇava, kālaṃ maññasīti.

Atha kho subho māṇavo todeyyaputto bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā

uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.

Tena kho pana samayena jānussoṇi brāhmaṇo sabbasetena valabhīrathena2 sāvatthiyā

niyyāti divādivassa. Addasā kho jānussoṇi brāhmaṇo subhaṃ māṇavaṃ todeyyaputtaṃ

dūratova āgacchantaṃ. Disvāna subhaṃ māṇavaṃ todeyyaputtaṃ etadavoca: 'handa kuto nu

bhavaṃ bhāradvājo āgacchati divādivassāti?

Ito hi kho bho, ahaṃ āgacchāmi samaṇassa gotamassa sannikāti.

Taṃ kiṃ maññasi bhavaṃ bhāradvājo samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ paṇḍito

maññeti? [PTS Page 209] [\q 209/]

Ko cāhaṃ bho, ko ca samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ jānissāmi. Sopi nūnassa

tādisova, yo samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ jāneyyāti.

Uḷārāya khalu bhavaṃ bhāradvājo samaṇaṃ gotamaṃ pasaṃsāya pasaṃsatīti.

Ko cāhaṃ bho, ko ca samaṇaṃ gotamaṃ pasaṃsissāmi. Pasatthapasattho ca so bhavaṃ

gotamo, seṭṭho devamanussānaṃ, ye cime bho brāhmaṇa, pañca dhamme paññāpenti

puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya. Cittassa te samaṇo gotamo parikkhāre vadeti.

Yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyāpajjhaṃ tassa bhāvanāyāti.

----------------------------

1. Dakkhantīti-syā 2. Vaḷavābhirathena-machasaṃ,[PTS]

[BJT Page 734] [\x 734/]

Evaṃ vutte jāṇussoṇī brāhmaṇo sabbasetā vaḷabhīrathā1. Orohitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ

karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā udānaṃ udānesi. Lābhā rañño pasenadissa

kosalassa suladdhalābhā rañño pasenadissa kosalassa, yassa vijite tathāgato viharati arahaṃ

sammāsambuddho'ti.

Subhasuttaṃ navamaṃ.

-------------------------

1.Vaḷavāhirathā-machasaṃ,[PTS.]

[BJT Page 736] [\x 736/]

2.5.10

Saṅgāravasuttaṃ.

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ carati mahatā bhikkhusaṅghena

saddhiṃ. Tena kho pana samayena dhanañjānī1 nāma brāhmaṇī maṇḍalakappe2 paṭivasati

abhippasannā buddhe ca dhamme ca saṅghe ca. Atha kho dhanañjānī brāhmaṇī

upakkhalitvā tikkhattuṃ udānaṃ udānesi: 'namo tassa bhagavato arahato

sammāsambuddhassa, namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa, namo tassa

bhagavato arahato sammāsambuddhassā'ti. [PTS Page 210] [\q 210/]

Tena kho pana samayena saṅgāravo3 nāma māṇavo maṇḍalakappe paṭivasati tiṇṇaṃ

vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ padako

veyyākaraṇo lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo. Assosi kho saṅgāravo māṇavo

dhanañjāniyā brāhmaṇiyā evaṃ vācaṃ bhāsamānāya, sutvā dhanañjāniṃ brāhmaṇiṃ

etadavoca: avabhūtāva ayaṃ dhanañjānī brāhmaṇī paribhūtāva ayaṃ dhanañjānī brāhmaṇī

vijjamānānaṃ brāhmaṇānaṃ. Atha ca pana tassa muṇḍakassa samaṇakassa vaṇṇaṃ

bhāsatīti4

Na hi pana tvaṃ tāta bhadramukha, tassa bhagavato sīlapaññāṇaṃ jānāsi. Sace tvaṃ tāta

bhadramukha, tassa bhagavato sīlapaññāṇaṃ jāneyyāsi, na tvaṃ tāta bhadramukha, taṃ

bhagavantaṃ akkositabbaṃ paribhāsitabbaṃ maññeyyāsīti.

Tena hi bhoti, yadā samaṇo gotamo maṇḍalakappaṃ anuppatto hoti. Atha me5

āroceyyāsīti. Evaṃ bhadramukhāti kho dhanañjānī brāhmaṇī saṅgāravassa māṇavassa

paccassosi.

Atha kho bhagavā kosalesu anupubbena cārikaṃ caramāno yena maṇḍalakappaṃ

tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā maṇḍalakappe viharati todeyyānaṃ brāhmaṇānaṃ

ambavane. Assosi kho dhanañjānī brāhmaṇī. 'Bhagavā kira maṇḍalakappaṃ anuppatto

maṇḍalakappe viharati todeyyānaṃ brāhmaṇānaṃ ambavane'ti.

--------------------

1. Dhānañjānī-[PTS 2.] Cañcalikappe-machasaṃ , paccalakappesyā ,caṇḍalakappe-sīmu. 3.

Sagāravo-syā 4. Bhāsissatīti-machasaṃ 5. Atha kho,me-sīmu.

[BJT Page 738] [\x 738/]

Atha kho dhanañjānī brāhmaṇī yena saṅgāravo māṇavo, tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā

saṅgāravaṃ māṇavaṃ etadavoca: 'ayaṃ tāta mudramukha, so bhagavā maṇḍalakappaṃ

anuppatto, maṇḍalakappe viharati todeyyānaṃ brāhmaṇānaṃ ambavane. Yassadāni tvaṃ1

tāta bhadramukha, kālaṃ maññasīti.

'Evaṃ bhotī'ti2 kho saṅgāravo māṇavo dhanañjāniyā brāhmaniyā paṭissutvā yena bhagavā

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ [PTS Page 211]

[\q 211/] kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho

saṅgāravo māṇavo bhagavantaṃ etadavoca:

'Santi kho bho gotama, eke samaṇabrāhmaṇā diṭṭhadhammābhiññāvosānapāramippattā

ādibrahmacariyaṃ paṭijānanti. Tatra bho gotama, ye te samaṇabrāhmaṇā

diṭṭhadhammābhiññāvosānapāramippattā ādibrahmacariyaṃ paṭijānanti, tesaṃ bhavaṃ

gotamo katamo'ti.?

Diṭṭhadhammābhiññāvosānapāramippattānaṃ ādibrahmacariyaṃ paṭijānantānampi kho

ahaṃ bhāradvāja, vemattataṃ3 vadāmi. Santi bhāradvāja, eke samaṇabrāhmaṇā anussavikā,

te anussavena diṭṭhadhammābhiññāvosānapāramippattā ādibrahmacariyaṃ paṭijānanti

seyyathāpi brāhmaṇā tevijjā. Santi pana bhāradvāja, eke samaṇabrāhmaṇā kevalaṃ

saddhāmattakena diṭṭhadhammābhiññāvosānapāramippattā ādibrahmacariyaṃ paṭijānanti

seyyathāpi takkī vīmaṃsī. Santi bhāradvāja, eke samaṇabrāhmaṇā pubbe ananussutesu

dhammesu sāmaññeva dhammaṃ abhiññāya diṭṭhadhammābhiññāvosānapāramippattā

ādibrahmacariyaṃ paṭijānanti.

Tatra bhāradvāja, ye te samaṇabrāhmaṇā pubbe ananussutesu dhammesu sāmaññeva

dhammaṃ abhiññāya diṭṭhadhammābhiññāvosānapāramippattā ādibrahmacariyaṃ

paṭijānanti. Tesāhamasmi. Tadamināpetaṃ bhāradvāja, pariyāyena veditabbaṃ: yathā ye te

samaṇabrāhmaṇā pubbe ananussutesu dhammesu sāmaññeva dhammaṃ abhiññāya

diṭṭhadhammābhiññāvosānapāramippattā ādibrahmacariyaṃ paṭijānanti, tesāhamasmīti.

------------------------

1.Yassadāni-machasaṃ 2.Evaṃ bhoti-machasaṃ 3. Vemattaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 740] [\x 740/]

Idha me bhāradvāja, pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato

etadahosi: sambādho gharāvāso rajāpatho, abbhokāso pabbajjā, nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ

ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ,

yannūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ

pabbajeyya"nti. So kho ahaṃ bhāradvāja, aparena [PTS Page 212] [\q 212/] samayena

daharova samāno susukāḷakeso bhadrena yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā

akāmakānaṃ mātāpitunnaṃ assumukhānaṃ rudantānaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni

vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajiṃ. So evaṃ pabbajito samāno

kiṃkusalagavesī anuttaraṃ santivarapadaṃ pariyesamāno yena āḷāro kālāmo

tenupasaṅkamiṃ, upasaṅkamitvā āḷāraṃ kālāmaṃ etadavocaṃ: "icchāmahaṃ āvuso kālāma,

imasmiṃ dhammavinaye brahmacariyaṃ caritu"nti. Evaṃ vutte bhāradvāja, āḷāro kālāmo

maṃ etadavoca: " viharatāyasmā tādiso ayaṃ dhammo, yattha viññū puriso na cirasseva

sakaṃ ācariyakaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyā"ti. So kho ahaṃ

bhāradvāja, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ pariyāpuṇiṃ. So kho ahaṃ bhāradvāja,

tāvatakeneva oṭṭhappahatamattena lapitalāpanamattena ñāṇavādañca vadāmi theravādañca

' jānāmi passāmī" ti ca paṭijānāmi ahañceva aññe ca. Tassa mayhaṃ bhāradvāja, etadahosi:

" na kho āḷāro kālāmo imaṃ dhammaṃ kevalaṃ saddhāmattakena 'sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja viharāmi"ti pavedeti. Addhā āḷāro kālāmo imaṃ dhammaṃ jānaṃ

passaṃ viharatī"ti.

Atha khvāhaṃ bhāradvāja, yena āḷāro kālāmo tanupasaṅkamiṃ. Upasaṅkamitvā āḷāraṃ

kālāmaṃ etadavocaṃ: "kittāvatā no āvuso kālāma, imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā

upasampajja viharāmī'ti pavedemī"ti. Evaṃ vutte bhāradvāja, āḷārokālāmo

ākiñcaññāyatanaṃ pavedesi. Tassa mayhaṃ bhāradvāja, etadahosi: " na kho āḷārasseva

kālāmassa atthi saddhā, mayhampatthi saddhā. Na kho āḷārasseva kālāmassa atthi viriyaṃ

,mayhampatthi viriyaṃ. Na kho āḷārasseva kālāmassa atthi sati, mayhampatthi sati. Na kho

āḷārasseva kālāmassa atthi samādhi, mayhampatthi samādhi. Na kho āḷārasseva kālāmassa

atthi paññā, mayhampatthi paññā, yannūnāhaṃ yaṃ dhammaṃ āḷāro kālāmo sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja viharāmī'ti pavedeti, tassa dhammassa sacchikiriyāya

padaheyya"nti. So kho ahaṃ bhāradvāja, na cirasseva khippameva taṃ dhammaṃ sayaṃ

abhiññā sacchitvā upasampajja vihāsiṃ.

--------------------------

1.Udako-machasaṃ, 2attanā- machasaṃ.

[BJT Page 742] [\x 742/]

Atha khvāhaṃ bhāradvāja, yena āḷāro kālāmo tenupasaṅkamiṃ, upasaṅkamitvā āḷāraṃ

kālāmaṃ etadavocaṃ: " ettāvatā no āvuso kālāma, imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā

upasampajja pavedesī"ti. Ettāvatā kho ahaṃ āvuso, imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja pavedemī'ti. Ahampi kho āvuso ettāvatā imaṃ dhammaṃ sayaṃ

abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmī'ti. Lābhā no avuso, suladdhaṃ no āvuso ye

mayaṃ āyasmantaṃ tādisaṃ sabrahmacāriṃ passāma iti, yāhaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja pavedemi, taṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā

upayampajja viharasi. Yaṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi,

tamahaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedemi. Iti yāhaṃ dhammaṃ

jānāmi, taṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi. Yaṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi, tamahaṃ dhammaṃ jānāmi. Iti

yādiso ahaṃ, tādiso tuvaṃ. Yādiso tuvaṃ, tādiso ahaṃ. Ehi dāni āvuso, ubho'va santā imaṃ

gaṇaṃ pariharāmā'ti. Iti kho bhāradvāja, āḷāro kālāmo ācariyo me samāno attano antevāsiṃ

maṃ samānaṃ attano samasamaṃ ṭhapesi, uḷārāya ca maṃ pūjāya pūjesi. Tassa mayhaṃ

bhāradvāja, etadahosi: " nāyaṃ dhammo nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya

na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati, yāvadeva ākiñcaññāyanūpapattiyā"ti.

So kho ahaṃ bhāradvāja, taṃ dhammaṃ analaṅkaritvā tasmā dhammā nibbijja apakkamiṃ.

So kho ahaṃ bhāradvāja, kiṃkusalagavesī anuttaraṃ santivarapadaṃ pariyesamāno yena

uddako2 rāmaputto tenupasaṅkamiṃ. Upasaṅkamitvā uddakaṃ rāmaputtaṃ etadavocaṃ: "

icchāmahaṃ āvuso rāma1 imasmiṃ dhammavinaye brahmacariyaṃ caritu"nti. Evaṃ vutte

bhāradvāja, uddako rāmaputto maṃ etadavoca: 'viharatāyasmā, tādiso ayaṃ dhammo, yattha

viññū puriso na cirasseva sakaṃ ācariyakaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja

vihareyyā"ti. So kho ahaṃ bhāradvāja, na cirasseva khippameva taṃ dhammaṃ pariyāpuṇiṃ.

So kho ahaṃ bhāradvāja, tāvatakeneva oṭṭhappahatamattena lapita lāpanamattena

ñāṇavādañca vadāmi theravādañca 'jānāmi passāmī'ti ca paṭijānāmi ahañceva aññe ca.

Tassa mayhaṃ bhāradvāja, etadahosi: " na kho rāmo imaṃ dhammaṃ kevalaṃ

saddhāmattakena sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmī"ti. Pavedesi, addhā

rāmo imaṃ dhammaṃ jānaṃ passaṃ vihāsī'ti.

Atha khvāhaṃ bhāradvāja, yena uddako2 rāmaputto tenupasaṅkamiṃ. Upasaṅkamitvā

uddakaṃ rāmaputtaṃ etadavocaṃ: " kittāvatā no āvuso, rāmo imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja viharāmī'ti pavedesī"ti. Evaṃ vutte bhāradvāja, uddako rāmaputto

nevasaññānāsaññāyatanaṃ pavedesi. Tassa mayhaṃ bhāradvāja, etadahosi: " na kho

rāmasseva ahosi saddhā, mayhampatthi saddhā. Na kho rāmasseva ahosi viriyaṃ,

mayhampatthi virayaṃ. Na kho rāmasseva ahosi sati mayhampatthi sati. Na kho rāmasseva

ahosi samādhi ,mayhampatthi samādhi. Na kho rāmasseva ahosi paññā, mayhampatthi

paññā. Yannūnāhaṃ yaṃ dhammaṃ rāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmī'ti

pavedesi. Tassa dhammassa sacchikiriyāya padaheyya"nti. So kho ahaṃ bhāradvāja, na

cirasseva khippameva taṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsiṃ.

-------------------------

1.Āvuso-machasaṃ 2. Udako-machasaṃ.

[BJT Page 744] [\x 744/]

Atha khvāhaṃ bhāradvāja, yena uddako rāmaputto tenupasaṅkamiṃ, upasaṅkamitvā

uddakaṃ rāmaputtaṃ etadavocaṃ: " ettāvatā no avuso rāma1 imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja pavedesī"ti. Ettāvatā kho ahaṃ āvuso imaṃ dhammaṃ sayaṃ

abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedemī'ti2. 'Ahampi kho āvuso, ettāvatā imaṃ

dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmī'ti. Lābhā no āvuso, suladdhaṃ

no āvuso, ye mayaṃ āyasmantaṃ tādisaṃ brahmacāriṃ passāma. Iti yaṃ dhammaṃ rāmo

sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesi, taṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja viharasi. Yaṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā

upasampajja viharasi, taṃ dhammaṃ rāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesi.

Iti yaṃ dhammaṃ rāmo abhiññāsi, taṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi. Yaṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi, taṃ

dhammaṃ rāmo abhiññāsi. Iti yādiso rāmo ahosi, tādiso tuvaṃ, yādiso tuvaṃ, tādiso rāmo

ahosi. Ehi dāni āvuso, tuvaṃ imaṃ gaṇaṃ pariharā'ti. Iti kho bhāradvāja, uddako rāmaputto

sabrahmacārī me samāno ācariyaṭṭhāne maṃ ṭhapesi, uḷārāya ca maṃ pūjāya pūjesi. Tassa

mayhaṃ bhāradvāja, etadahosi: " nāyaṃ dhammo nibbidāya na virāgāya na nirodhaya na

upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati, yāvadeva

nevasaññānāsaññāyatanūpapattiyā"ti. So kho ahaṃ bhāradvāja, taṃ dhammaṃ analaṃkaritvā

tasmā dhammā nibbijja apakkamiṃ.

So kho ahaṃ bhāradvāja, kiṃkusalagavesī anuttaraṃ santivarapadaṃ pariyesamāno

magadhesu anupubbena cārikaṃ caramāno yena uruvelā senānigamo tadavasariṃ.

Tatthaddasaṃ ramaṇīyaṃ bhūmibhāgaṃ pāsādikañca vaṇasaṇḍaṃ nadīñca sandantiṃ

setakaṃ supatitthaṃ ramaṇīyaṃ samantā ca gocaragāmaṃ. Tassa mayhaṃ bhāradvāja,

etadahosi: " ramaṇīyo vata bho bhūmibhāgo, pāsādiko ca vanasaṇḍo ,nadī ca sandati

setakā supatitthā ramaṇīyā, samantā ca gocaragāmo, alaṃ vatidaṃ kulaputtassa

padhānatthikassa padhānāyā"ti. So kho ahaṃ bhāradvāja, tattheva nisīdiṃ 'alamimaṃ

padhānāyā'ti.

Apissu maṃ bhāradvāja, tisso upamāyo paṭibhaṃsu anacchariyā pubbe assutapubbā:

Seyyathā'pi bhāradvāja, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ udake nikkhittaṃ, atha puriso āgaccheyya

uttarāraṇiṃ ādāya aggiṃ abhinibbattessāmi, tejo pātukirissāmī'ti. Taṃ kiṃ maññasi

bhāradvāja, api nu so puriso amuṃ allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ udake nikkhittaṃ uttarāraṇiṃ

ādāya abhimanthento aggiṃ abhinibbatteyya tejo pātukareyyā'ti?

-------------------------------

3. Rāmo-machasaṃ 2. Ettāvatā kho āvuso rāmo imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā

upasampajja pavedesī'ti.Machasaṃ.

[BJT Page 746] [\x 746/]

No hidaṃ bho gotama, taṃ kissa hetu: aduṃ hi bho gotama, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ. Tañca

pana udake nikkhittaṃ. Yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assā'ti.

Evameva kho bhāradvāja, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kāyena ceva kāmehi

avupakaṭṭhā viharanti, yo ca nesaṃ kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā

kāmapipāsā kāmapariḷāho, so ca ajjhattaṃ na suppahīno hoti, na suppaṭippassaddho.

Opakkamikā ce'pi te bhonto samaṇabrāhmaṇā dukkhā tippā1 kaṭukā vedanā vediyanti,

abhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. No ce'pi te bhonto

samaṇabrāhmaṇā oppakkamikā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyanti, abhabbāva te

ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. Ayaṃ kho maṃ bhāradvāja, paṭhamā upamā

paṭihāsi anacchariyā pubbe assutapubbā.

Aparā'pi maṃ bhāradvāja dutiyā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā:

seyyathā'pi bhāradvāja, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ ārakā udakā thale nikkhittaṃ, atha puriso

āgaccheyya uttarāraṇiṃ ādāya aggiṃ abhinibbattessāmi, tejo pātukarissāmī'ti. Taṃ kiṃ

maññasi bhāradvāja, apinu so puriso amuṃ allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ ārakā udakā thale

nikkhittaṃ uttarāraṇiṃ ādāya abhimanthento aggiṃ abhinibbatteyya tejo pātukareyyā'ti?

No hidaṃ bho gotama, taṃ kissa hetu: aduṃ hi bho gotama, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ. Kiñcāpi

ārakā udakā thale nikkhittaṃ yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī

assā'ti.

Evameva kho bhāradvāja, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kāyena kho kāmehi

vūpakaṭṭhā viharanti. Yo ca nesaṃ kāmesu kāmacchando kāmasineho kāmamucchā

kāmapipāsā kāmapariḷāho, so ca ajjhattaṃ na suppahīno hoti na suppaṭippassaddho.

Opakkamikā ce'pi te bhonto samaṇabrāhmaṇā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyanti.

Abhabbā va te ñāṇaya dassanāya anuttarāya sambodhāya no ce'pi te bhonto

samaṇabrāhmaṇā opakkamikā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyanti2, ababbāva te

ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. Ayaṃ kho maṃ bhāradvāja, dutiyā upamā

paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā.

Aparā'pi kho maṃ bhāradvāja, tatiyā upamā paṭibhāsi, anacchariyā pubbe assutapubbā:

seyyathāpi bhāradvāja, sukkhaṃ kaṭṭhaṃ kolāpaṃ ārakā udakā thale nikkhittaṃ. Atha puriso

āgaccheyya uttarāraṇiṃ ādāya aggiṃ abhinibbattessāmi, tejo pātukarissāmī'ti. Taṃ kiṃ

maññasi bhāradvāja, apinu so puriso amuṃ sukkhaṃ kaṭṭhaṃ kolāpaṃ ārakā udakā thale

nikkhittaṃ uttarāraṇiṃ ādāya abhimanthento aggiṃ abhinibbatteyya, tejo pātukareyyā'ti?

------------------------

1.Tibbā kharā -machasaṃ. 2.Vedayanti-machasaṃ.

[BJT Page 748] [\x 748/]

Evaṃ bho gotama, taṃ kissa hetu: aduṃ hi bho gotama, sukkhaṃ kaṭṭhaṃ kolāpaṃ, tañca

pana ārakā udakā thale nikkhitta'nti.

Evameva kho bhāradvāja, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kāyena ceva cittena ca kāmehi

vūpakaṭṭhā viharanti. Yo ca nesaṃ kāmesu kāmacchando kāmasineho kāmamucchā

kāmapipāsā kāmapariḷāho, so ca ajjhattaṃ suppahīno hoti suppaṭippassaddho. Opakkamikā

ce'pi te bhonto samaṇabrāhmaṇā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyanti. Bhabbā va te

ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya. Ayaṃ kho maṃ bhāradvāja, tatiyā upamā

paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā. Imā kho maṃ bhāradvāja, tisso upamā paṭibhāsi

anacchariyā pubbe assutapubbā.

Tassa mayhaṃ bhāradvāja, etadahosi: " yannūnāhaṃ dantebhidantamādhāya jivhāya tāluṃ

āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇheyyaṃ abhinippīḷeyyaṃ abhisantāpeyya"nti. So kho ahaṃ

bhāradvāja, dantebhidantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhāmi

abhinippīḷemi abhisantāpemi. Tassa mayhaṃ bhāradvāja, dantebhidantamādhāya jivhāya

tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhato abhinippīḷayato abhisantāpayato kacchehi sedā

muccanti. Seyyathāpi bhāradvāja, balavā puriso dubbalataraṃ purisaṃ sīse vā gahetvā

khandhe vā gahetvā abhiniggaṇheyya abhinippīḷeyya abhisantāpeyya, evameva kho me

bhāradvāja, dantebhidantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhato

abhinippīḷayato abhisantāpayato kacchehi sedā muccanti. Āraddhaṃ kho pana me

bhāradvāja, viriyaṃ hoti asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati apammuṭṭhā, sāraddho ca pana me kāyo

hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena pādhānābhitunnassa sato.

Tassa mayhaṃ bhāradvāja, etadahosi: " yannūnāhaṃ appāṇakaṃ1 jhānaṃ jhāyeyya"nti. So kho

ahaṃ bhāradvāja, mukhato ca nāsato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa mayhaṃ

bhāradvāja, mukhato ca nāsato ca assāsapassāsesu uparuddhesu kaṇṇasotehi vātānaṃ

nikkhamantānaṃ adhimatto saddo hoti. Seyyathāpi nāma kammāragaggariyā dhammānāya

adhimatto saddo hoti evameva kho me bhāradvāja, mukhato ca nāsato ca assāsapassāsesu

uparuddhesu kaṇṇasotehi vātānaṃ nikkhamantānaṃ adhimatto saddo hoti. Āraddhaṃ kho

pana me bhāradvāja, viriyaṃ hoti asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati apammuṭṭhā2, sāraddho ca pana

me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato

-------------------------

1. Appāṇakaṃyeva - machasaṃ 2.Asammuṭṭhā - machasaṃ.

[BJT Page 750] [\x 750/]

Tassa mayhaṃ bhāradvāja, etadahosi: " yannūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya"nti. So

kho ahaṃ bhāradvāja, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa

mayhaṃ bhāradvāja, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu

adhimattā vātā muddhānaṃ1 ūhananti. Seyyathāpi bhāradvāja, balavā puriso tiṇhena

sikharena muddhani abhimantheyya, evameva kho me bhāradvāja, mukhato ca nāsato ca

kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā vātā muddhani ūhananti. Āraddhaṃ

kho pana me bhāradvāja, viriyaṃ hoti asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati apammuṭṭhā, sāraddho ca

pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato.

Tassa mayhaṃ bhāradvāja, etadahosi: " yannūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya"nti. So

kho ahaṃ bhāradvāja, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa

mayhaṃ bhāradvāja, mukhato ca nāsato ca kaṇṇatoca assāsapassāsesu uparuddhesu

adhimattā sīse sīsavedanā honti. Seyyathāpi bhāradvāja, balavā puriso daḷhena

varattakabandhena2 sīse sīsaveṭhaṃ dadeyya, evameva kho bhāradvāja mukhato ca nāsato

ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā sīse sīsavedanā honti. Āraddhaṃ

kho pana me bhāradvāja, viriyaṃ hoti asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati apammuṭṭhā, sāraddho ca

pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato.

Tassa mayhaṃ bhāradvāja, etadahosi: " yannūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya"nti. So

kho ahaṃ bhāradvāja, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa

mayhaṃ bhāradvāja, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu

adhimattā vātā kucchiṃ parikantanti, seyyathāpi bhāradvāja, dakkho goghātako vā

goghātakantevāsī vā tiṇhena govikantanena kucchiṃ parikanteyya, evameva kho me

bhāradvāja, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā vātā

kucchiṃ parikantanti. Āraddhaṃ kho pana me bhāradvāja, viriyaṃ hoti asallīnaṃ, upaṭṭhitā

sati apammuṭṭhā, sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva

dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato.

Tassa mayhaṃ bhāradvāja, etadahosi: " yannūnāhaṃ appaṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya"nti so

kho ahaṃ bhāradvāja, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ. Tassa

mayhaṃ bhāradvāja nāsato ca kaṇṇatoca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā kāyasmiṃ

ḍāho hoti, seyyathāpi bhāradvāja, dve balavanto purisā dubbalataraṃ purisaṃ nānābāhāsu

gahetvā aṅgārakāsuyā santāpeyya samparitāpeyya evameva kho me bhāradvāja, mukhato ca

nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimatto kāyasmiṃ ḍāho hoti.

Āraddhaṃ kho pana me bhāradvāja, viriyaṃ hoti asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati apammuṭṭhā,

sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena

padhānābhitunnassa sato.

-------------------------

1.Muddhani-machasaṃ 2.Varattakkhaṇḍena-machasaṃ.

[BJT Page 752] [\x 752/]

Apissu maṃ bhāradvāja, devatā disvā evamāhaṃsu:" kālakato1 samaṇo gotamo"ti ekaccā

devatā evamāhaṃsu: " na kālakato samaṇo gotamo, api ca kālaṅkarotī'ti. Ekaccā devatā

evamāhaṃsu: " na kālakato samaṇo gotamo, na'pi2 kālaṅkaroti. Arahaṃ samaṇo gotamo,

vihārotveveso3 arahato evarūpo hotī"ti.

Tassa mayhaṃ bhāradvāja, etadahosi: " yannūnāhaṃ sabbaso āhārūpacchedāya

paṭipajjeyya"nti. Atha kho maṃ bhāradvāja, devatā upasaṅkamitvā etadavocuṃ: "mā kho

tvaṃ mārisa, sabbaso āhārūpacchedāya paṭipajji. Sace kho tvaṃ mārisa, sabbaso

āhārūpacchedāya paṭipajjissasi, tassa te mayaṃ dibbaṃ ojaṃ lomakūpehi ajjhohāressāma4

tāyaṃ tvaṃ yāpessatī'ti. Tassa mayhaṃ bhāradvāja, etadahosi: 'ahañceva kho pana sabbaso

ajaddhukaṃ5 paṭijāneyyaṃ, imā ca me devatā dibbaṃ ojaṃ lomakūpehi ajjhohāreyyuṃ, tāya

cāhaṃ yāpeyyaṃ, taṃ mamassa musā"ti. So kho ahaṃ bhāradvāja, tā devatā paccācikkhāmi,

halanti vadāmi.

Tassa mayhaṃ bhāradvāja, etadahosi: "yannūnāhaṃ thokaṃ thokaṃ āhāraṃ āhāreyyaṃ pasataṃ

pasataṃ yadi vā muggayūsaṃ yadi vā kulatthayūsaṃ yadi vā kalāyayūsaṃ yadi vā

hareṇukayūsa"nti. So kho ahaṃ bhāradvāja, thokaṃ thokaṃ āhāraṃ āhāresiṃ pasataṃ pasataṃ

yadi vā muggayūsaṃ yadi vā kulatthayūsaṃ yadi vā kalāyayūsaṃ yadi vā hareṇukayūsaṃ.

Tassa mayhaṃ bhāradvāja, thokaṃ thokaṃ āhāraṃ āhārayato pasataṃ pasataṃ yadi vā

muggayūsaṃ yadi vā kulatthayūsaṃ yadi vā kalāyayūsaṃ yadi vā hareṇukayūsaṃ

adhimattakasīmānaṃ patto kāyo hoti seyyathāpi nāma āsītikapabbāni vā kāḷapabbāni vā,

evamevassu me aṅgapaccaṅgāni bhavanti tāyevappāhāratāya. Seyyathāpi nāma vaṭṭanāvalī,

evamevassu me piṭṭhikaṇṭako unnatāvanato hoti tāyevappāhāratāya. Seyyathāpi nāma jara

sālāya gopānasiyo oluggaviluggā bhavanti, evamassu me phāsuliyo oluggaviluggā bhavanti

tāyevappāhāratāya. Seyyathāpi nāma gambhīre udapāne udakatārakā gambhīragatā

okkhāyikā dissanti, evamevassu me akkhikūpesu akkhitārakā gambhīragatā okkhāyikā

dissanti tāyevappāhāratāya. Seyyathāpi nāma

--------------------------

1.Kālaṅkato-machasaṃ 2.Nāpi-machasaṃ 3. Vihārotveva so - machasaṃ 4.Ajjhoha

ressāma-machasaṃ 5. Ajajjitaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 754] [\x 754/]

Tittakā lābu āmakacchinno vātātapena samphuṭito hoti sammilāto, evamevassu me

sīsacchavī samphuṭitā hoti sammilātā tāyevappāhāratāya. So kho ahaṃ bhāradvāja,

udaracchaviṃ parāmasissāmī'ti piṭṭhikaṇṭakaṃyeva parigaṇhāmi. 'Piṭṭhikaṇṭakaṃ

parāmasissāmī'ti udaracchaviṃyeva parigaṇhāmi. Yāvassu me bhāradvāja, udaracchavi

piṭṭhikaṇaṭakaṃ allinā hoti tāyevappahāratāya, so kho ahaṃ bhāradvāja,'vaccaṃ vā muttaṃ

vā karissāmī'ti tattheva avakujjo papatāmi tāyevappāhāratāya. So kho ahaṃ bhāradvāja,

imameva kāyaṃ assāsento pāṇīnā gattāni anumajjāmi. Tassa mayhaṃ bhāradvāja, pāṇinā

gattāni anumajjato pūtimūlāni lomāni kāyasmā papatanti tāyevappāhāratāya. Apissu maṃ

bhāradvāja, manussā disvā evamāhaṃsu: "kāḷo samaṇo gotamo"ti. Ekacce manussā

evamāhaṃsu: " na kāḷo samaṇo gotamo, sāmo samaṇo gotamo"ti ekacce manussā

evamāhaṃsu: " na kāḷo samaṇo gotamo ,na'pi sāmo, maṅguracchavi samaṇo gotamo"ti.

Yāvassu me bhāradvāja, tāva parisuddho chavivaṇṇo pariyodāto upahato hoti

tāyevappāhāratāya.

Tassa mayhaṃ bhārādvāja, etadahosi: " ye kho keci atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā

vā opakkamikā dukkhā tippā1 kaṭukā vedanā vediyiṃsu,2 etāva paramaṃ nayito bhiyyo.

Ye'pi hi keci anāgatamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā opakkamikā dukkhā tippā1

kaṭukā vedanā vediyissanti,3 etāva paramaṃ nayito bhiyyo. Ye'pi hi keci etarahi samaṇā vā

brāhmaṇā vā opakkamikā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyanti,4 etāva paramaṃ nayito

bhiyyo. Na kho panāhaṃ imāya kaṭukāya dukkarakāriyāya adhigacchāmi

uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ. Siyā nu kho añño maggo bodhāyā"ti.?

Tassa mayhaṃ bhāradvāja, etadahosi: " abhijānāmi kho panā'haṃ pitusakkassa kammante

sītāya jambucchāyāya nisinno vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ

savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharitā. Siyā nukho eso

maggo bodhāyā"ti. Tassa mayhaṃ bhāradvāja, satānusārī viññāṇaṃ ahosi: " eso'va5 maggo

bodhāyā"ti. Tassa mayhaṃ bhāradvāja, etadahosi: " kiṃ nukho ahaṃ tassa sukhassa bhāyāmi,

yaṃ taṃ sukhaṃ aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehī"ti. Tassa mayhaṃ

bhāradvāja, etadahosi: " na kho ahaṃ tassa sukhassa bhāyāmi, yaṃ taṃ sukhaṃ aññatreva

kāmehi aññatra akusalehi dhammehī"ti.

-------------------------

1.Tibbā kharā-machasaṃ 2. Vedayiṃsu-machasaṃ

3. Vedayissanti-machasaṃ 4. Vedayanti-machasaṃ 5. Eseva-machasaṃ.

[BJT Page 756] [\x 756/]

Tassa mayhaṃ bhāradvāja, etadahosi:" na kho taṃ sukaraṃ sukhaṃ adhigantuṃ evaṃ

adhimattakasīmānaṃ pattakāyena, yannūnāhaṃ oḷārikaṃ āhāraṃ āhāreyyaṃ

odanakummāsa"nti. So kho ahaṃ bhāradvāja, oḷārikaṃ āhāraṃ āhāresiṃ odanakummāsaṃ.

Tena kho pana maṃ bhāradvāja, samayena pañcavaggiyā bhikkhū paccupaṭṭhitā honti, " yaṃ

kho samaṇo gotamo dhammaṃ adhigamissati, taṃ no ārocessatī"ti yato kho ahaṃ bhāradvāja

oḷārikaṃ āhāraṃ āhāresiṃ odanakummāsaṃ. Atha me te pañcavaggiyā bhikkhū nibbijja

pakkamiṃsu " bāhuliko1 samaṇo gotamo padhānavibbhanto āvatto bāhullāyā"ti.

So kho ahaṃ bhāradvāja, oḷārikaṃ āhāraṃ āhāretvā balaṃ gahetvā vivicceva kāmehi vivicca

akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ

upasampajja vihāsiṃ. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso

ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃjhānaṃ upasampajja vihāsiṃ.

Pītiyā ca virāgā upekkhako ca vihāsiṃ. Sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvediṃ.

Yantaṃ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti taṃ tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja

vihāsiṃ. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā, pubbeva somanassadomanassānaṃ

atthaṅgamā1 adukkhaṃ asukhaṃ2 upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ3 upasampajja

vihāsiṃ.

So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte

kammaniye ṭhite āneñjappatte4 pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ. So

anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi, seyyathīdaṃ: ekampi jātiṃ dvepi jātiyo, tissopi jātiyo

catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsatimpi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattārīsampi

jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi

saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe amutrāsiṃ evannāmo

evaṅgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto. So tato

cuto amutra udapādiṃ5 tatrāpāsiṃ evannāmo evaṅgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro

evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto. So tato cuto idhūpapanno'ti. Iti sākāraṃ

sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi. Ayaṃ kho me bhāradvāja, rattiyā

paṭhame yāme paṭhamā vijjā adhigatā, avijjā vihatā vijjā uppannā tamo vihato aloko

uppanno yathā taṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato.

So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte

kammaniye ṭhite āneñjappatte4 sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ. So

dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passāmi cavamāne upapajjamāne,

hine paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammupage satte pajānāmi. Ime vata

bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena

samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchadiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa

bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā, ime vā pana bhonto

sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā

ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā

parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upannā'ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena

atikkantamānusakena satte passāmi cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe

dubbaṇṇe sugate duggate yatākammūpage satte pajānāmi, ayaṃ kho me bhāradvāja, rattiyā

majjhime yāme dutiyā vijjā adhigatā, avijjā vihatā vijjā uppannā, tamo vihato āloko uppanno,

yathā taṃ appamattassa ātāpino pahītattassa viharato.

------------------------

1.Bāhulliko-machasaṃ.

[BJT Page 758] [\x 758/]

So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte

kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ. So idaṃ

dukkhanti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ. Ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ.

Ayaṃ dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ abbhāññāsiṃ. Ayaṃ dukkhanirodhagāmiṇīpaṭipadāti

yathābhūtaṃ abbhāññāsiṃ. Ime āsavāti yathābhūtaṃ abbhāññāsiṃ. Ayaṃ āsavasamudayoti

yathābhūtaṃ abbhāññāsiṃ. Ayaṃ āsavanirodhoti yathābhūtaṃ abbhāññāsiṃ ayaṃ

āsavanirodhagāminīpaṭipadāti yathābhūtaṃ abbhāññāsiṃ. Tassa me evaṃ jānato evaṃ

passato kāmāsavā pi cittaṃ vimuccittha. Bhavāsavāpi cittaṃ vimuccittha. Avijjāsavā pi cittaṃ

vimuccittha. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ ahosi. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ,

kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti abbhaññāsiṃ. Ayaṃ kho me bhāradvāja, rattiyā

pacchime yāme tatiyā vijjā adhigatā, avijjā vihatā vijjā uppannā, tamo vihato ,āloko uppanno,

yathā taṃ appamattassa ātāpino pahītattassa viharatoti.

Evaṃ vutte saṅgāravo māṇavo bhagavantaṃ etadavoca: aṭṭhitavataṃ bhoto gotamassa

padhānaṃ ahosi. Sappurisavataṃ bhoto gotamassa padhānaṃ ahosi, yathā taṃ arahato

sammāsambuddhassa.

Kinnu kho bho gotama, atthi devāti. hānaso metaṃ bhāradvāja, viditaṃ yadidaṃ atthi

devāti.

Kinnu kho bho gotama, atthi devāti puṭṭho samāno, ṭhānaso metaṃ bhāradvāja, viditaṃ

yadidaṃ atthi devāti1 vadesi? Na nu kho bho gotama, evaṃ sante tucchā2 musā hotī'ti.

Atthi devā'ti bhāradvāja, puṭṭho samāno, atthi devā'ti [PTS Page 213] [\q 213/] yo

vadeyya. hānaso me viditāti yo vadeyya, atha khevattha viññūnā purisena3 ekaṃsena

niṭṭhaṃ gantabbaṃ4 yadidaṃ atthi devāti.

Kissa pana me bhavaṃ gotamo, ādikeneva na byākāsīti

Uccena sammataṃ kho etaṃ bhāradvāja, lokasmiṃ yadidaṃ atthi devā'ti.

---------------------------

1.Adhidevāti-sīmu. 2.Tucchā-sīmu. 3.Viññūpurisena [PTS,]syā 4.Gantuṃvā -syā.

[BJT Page 760] [\x 760/]

Evaṃ vutte saṅgāravo māṇavo bhagavantaṃ etadavoca: abhikkantaṃ bho gotama

abhikkantaṃ bho gotama, seyyathāpi bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ

vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya' andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya,

'cakkhumanto rūpāni dakkhintī'ti, evamevaṃ gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito.

Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ

maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.

[PTS Page 214] [\q 214/]

Saṅgāravasuttaṃ dasamaṃ.

Brāhmaṇavaggo pañcamo

Tassa vaggassa uddānaṃ

Brahmāyu selassalāyano ghoṭamukho ca brāhmaṇo

Esu caṅkī dhanañjāni vāseṭṭho subha gāravoti.

Idaṃ vaggāna'muddānaṃ

Vaggo gahapati bhikkhu paribbājakanāmako

Rājavaggo brāhmaṇoti pañca majjhimaāgame

Majjhimapaṇṇāsakaṃ samattaṃ

[BJT Vol M - 3] [\z M /] [\w III /]

[BJT Page 002] [\x 2/]

Suttantapiṭake

Majjhimanikāyo

Uparipaṇṇāsako

1 Devadahavaggo

Namo tassa bhagavato arahato sammā sambuddhassa

3.1.1.

Devadaha suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati devadahaṃ nāma sakyānaṃ nigamo.

Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavo'ti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato

paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Santi bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃ vādino evaṃ diṭṭhino: 'yaṅkiñcāyaṃ

purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, sabbaṃ taṃ

pubbekatahetu. Iti purāṇānaṃ kammānaṃ tapasā vyantībhāvā1 navānaṃ kammānaṃ akaraṇā

āyatiṃ anavassavo āyatiṃ anavassavā kammakkhayo kammakkhayā dukkhakkhayo

dukkhakkhayā vedanākkhayo vedanākkhayā sabbaṃ dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ bhavissatī'ti

evaṃvādino bhikkhave nigaṇṭhā2.

Evaṃ vādāhaṃ bhikkhave, nigaṇṭhe upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi: saccaṃ kira tumhe āvuso

nigaṇṭhā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino 'yaṅkiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, sabbaṃ taṃ pubbekatahetu. Iti purāṇānaṃ kammānaṃ

tapasā vyantībhāvā1 navānaṃ kammānaṃ akaraṇā āyatiṃ anavassavo āyatiṃ anavassavā

kammakkhayo kammakkhayā dukkhakkhayo dukkhakkhayā vedanākkhayo vedanākkhayā

sabbaṃ dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ bhavissatī'ti.

Te ce me bhikkhave, nigaṇṭhā evaṃ puṭṭhā āmāti paṭijānanti: tyāhaṃ evaṃ vadāmi: 'kiṃ

pana tumhe āvuso nigaṇṭhā, jānātha. Ahuvamheva mayaṃ pubbe, na nāhuvamhā'ti.

No hidaṃ āvuso.

-------------------------

1.Byantībhāvā-majasaṃ.

Byantibhāvā-syā.

2.Niganthā-syā.

[BJT Page 004] [\x 4/]

Kiṃ pana tumhe āvuso nigaṇṭhā, jānātha: akaramheva mayaṃ pubbe pāpaṃ kammaṃ na

nākaramhā'ti.

No hidaṃ āvuso.

Kiṃ pana tumhe āvuso nigaṇṭhā jānātha evarūpaṃ vā pāpaṃ kammaṃ akaramhā'ti.

No hidaṃ āvuso.

Kiṃ pana tumhe āvuso nigaṇṭhā, jānātha: ettakaṃ vā dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ, ettakaṃ vā

dukkhaṃ nijjiretabbaṃ1 ettakamhi vā dukkhe nijjiṇṇe sabbaṃ dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ

bhavissatī'ti.

[PTS Page 215] [\q 215/]

No hidaṃ āvuso.

Kiṃ pana tumhe āvuso nigaṇṭhā, jānātha: diṭṭheva dhamme akusalānaṃ dhammānaṃ

pahānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ upasampada'nti.

No hidaṃ āvuso.

Iti kira tumhe āvuso nigaṇṭhā, na jānātha: 'ahuvamheva mayaṃ pubbe na nāhuvamhā'ti. Na

jānātha 'akaramheva mayaṃ pubbe pāpaṃ kammaṃ na nākaramhā'ti. Na jānātha, 'evarūpaṃ

vā evarūpaṃ vā pāpaṃ kammaṃ akaramhā'ti. Na jānātha 'ettakaṃ vā dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ,

ettakaṃ vā dukkhaṃ nijjiretabbaṃ1, ettakamhi vā dukkhe nijjiṇṇe sabbaṃ dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ

bhavissatī'ti. Na jānātha: diṭṭheva dhamme akusalānaṃ dhammānaṃ pahānaṃ, kusalānaṃ

dhammānaṃ upasampadaṃ. Evaṃ sante āyasmantānaṃ nigaṇṭhānaṃ na kallamassa

veyyākaraṇāya: "yaṅkiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti, sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ pubbe katahetu. Iti purāṇānaṃ kammānaṃ tapasā

vyantībhāvā navānaṃ kammānaṃ akaraṇā āyatiṃ anavassavo āyatiṃ anavassavā

kammakkhayo kammakkhayā dukkhakkhayo dukkhakkhayā vedanākkhayo vedanākkhayā

sabbaṃ dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ bhavissatī"ti.

Sace2 tumbhe āvuso nigaṇṭhā, jāneyyātha ahuvamheva mayaṃ pubbe na nāhuvamhā'ti.

Jāneyyātha akaramheva mayaṃ pubbe pāpaṃ kammaṃ na nākaramhā'ti. Jāneyyātha

'evarūpaṃ vā evarūpaṃ vā pāpaṃ kammaṃ akaramhā'ti, jāneyyātha 'ettakaṃ vā dukkhaṃ

nijjiṇṇaṃ ettakaṃ vā dukkhaṃ nijjiretabbaṃ,1 ettakamhi vā dukkhe nijjiṇṇe sabbaṃ dukkhaṃ

nijjiṇṇaṃ bhavissatī'ti. Jāneyyātha 'diṭṭheva dhamme akusalānaṃ dhammānaṃ pahānaṃ

kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadaṃ, evaṃ sante āyasmantānaṃ nigaṇṭhānaṃ kallamassa

veyyākaraṇāya: "yaṅkiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ pubbekatahetu. Iti purāṇānaṃ [PTS Page 216] [\q 216/]

kammānaṃ tapasā vyantībhāvā navānaṃ kammānaṃ akaraṇā āyatiṃ anavassavo āyatiṃ

anavassavā kammakkhayo kammakkhayā dukkhakkhayo dukkhakkhayā vedanākkhayo

vedanākkhayā sabbaṃ dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ bhavissatī"ti.

------------------------

1.Nijjiretabbaṃ-majasaṃ.

2.Sace pana-sīmu, majasaṃ, syā.

[BJT Page 006] [\x 6/]

Seyyathāpi āvuso nigaṇṭhā, puriso sallena viddho assa savisena gāḷhūpalepanena, so

sallassapi vedanāhetu1 dukkhā tippā2 kaṭukā vedanā vediyeyya. Tassa mittāmaccā

ñātisālohitā bhisakkaṃ sallakattaṃ upaṭṭhāpeyyuṃ. Tassa so bhisakko sallakatto satthena

vaṇamukhaṃ parikanteyya. So satthenapi vaṇamukhassa parikantanahetu dukkhā tippā2

kaṭukā vedanā vediyeyya. Tassa so bhisakko sallakatto esaniyā sallaṃ eseyya. So esaniyāpi

sallassa esanā hetu3 dukkhā tippā2 kaṭukā vedanā vediyeyya, tassa so bhisakko sallakatto

sallaṃ abbaheyya4. So sallassapi abbahanahetu5 dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyeyya.

Tassa so bhisakko sallakatto agadaṅgāraṃ vaṇamukhe odaheyya. So agadaṅgārassapi

vaṇamukhe odahanahetu dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyeyya. So aparena samayena

rūḷhena vaṇena sañchavinā arogo assa sukhī serī sayaṃvasī yena kāmaṅgamo. Tassa

evamassa: 'ahaṃ kho pubbe sallena viddho ahosiṃ savisena gāḷhūpalepanena. So'haṃ

sallassapi vedanāhetu dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyiṃ. Tassa me mittāmaccā

ñātisālohitā bhisakkaṃ sallakattaṃ upaṭṭhāpesuṃ6. Tassa me so bhisakko sallakatto satthena

vaṇamukhaṃ parikanti. So'haṃ satthenapi7 vaṇamukhassa parikantanahetu dukkhā tippā

kaṭukā vedanā vediyiṃ. Tassa me so bhisakko sallakatto esaniyā sallaṃ esi. So'haṃ esaniyāpi

sallassa esanāhetu3 dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyiṃ. Tassa me so bhisakko sallakatto

sallaṃ abbahi8 so'haṃ sallassāpi abbahanahetu5 dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyiṃ tassa

me so bhisakko sallakatto agadaṅgāraṃ vaṇamukhe odahi. So'haṃ agadaṅgārassapi

vaṇamukhe odahanahetu dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyiṃ. [PTS Page 217] [\q 217/]

so'mhi etarahi rūḷhena vaṇena sañchavinā arogo sukhī serī sayaṃvasī yena

kāmaṅgamo'ti.

Evameva kho āvuso nigaṇṭhā, sace tumhe jāneyyātha ahuvamheva mayaṃ pubbe, na

nānuvamhā'ti. Jāneyyātha evarūpaṃ vā evarūpaṃ vā pāpaṃ kammaṃ akaramhā'ti. Jāneyyātha

ettakaṃ vā dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ, ettakaṃ vā dukkhaṃ nijjiretabbaṃ. Ettakamhi vā dukkhe

nijjiṇṇe sabbaṃ dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ bhavissatī'ti. Jāneyyātha 'diṭṭheva dhamme akusalānaṃ

dhammānaṃ pahānaṃ, kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadaṃ. Evaṃ sante āyasmantānaṃ

nigaṇṭhānaṃ kallamassa veyyākaraṇāya yaṅkiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ

vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ pubbekatahetu: iti purāṇānaṃ kammānaṃ

tapasā vyantībhāvā navānaṃ kammānaṃ akaraṇā āyatiṃ anavassavo āyatiṃ anavassavā

kammakkhayo kammakkhayā dukkhakkhayo dukkhakkhayā vedanākkhayo vedanākkhayā

sabbaṃ dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ bhavissatī'ti.

--------------------------

1.Vedanahetu-syā

2.Tibbā-majasaṃ

3.Esanahetu-syā.

Esaṇāhetu-sīmu

4.Abbhuṇheyya-syā abbyaheyya-[PTS]

5.Abbhuṇhanahetu-syā.

Abbyahanahetu-[PTS]

6.Upaṭṭhapesuṃ-majasaṃ,syā.

7.Sallenapi-[PTS]

8.Abbyahi-[PTS]

Abbhuṇhi-syā.

[BJT Page 008] [\x 8/]

Yasmā ca kho tumhe āvuso nigaṇṭhā, na jānātha 'ahuvamheva mayaṃ pubbe na

nāhuvamhā'ti. Na jānātha 'akaramheva mayaṃ pubbe pāpaṃ kammaṃ, na nākaramhā'ti. Na

jānātha 'evarūpaṃ vā evarūpaṃ vā pāpaṃ kammaṃ akaramhā'ti. Na jānātha ettakaṃ vā

dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ ettakaṃ vā dukkhaṃ nijjiretabbaṃ, ettakamhi vā dukkhe nijjiṇṇe sabbaṃ

dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ bhavissatī'ti. Na jānātha diṭṭheva dhamme akusalānaṃ dhammānaṃ

pahānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadaṃ. Tasmā āyasmantānaṃ nigaṇṭhānaṃ na

kallamassa veyyākaraṇāya: 'yaṅkiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ

vā adukkhamasukhaṃ vā sabbaṃ taṃ pubbekatahetu. Iti purāṇānaṃ kammānaṃ tapasā

vyantībhāvā navānaṃ kammānaṃ akaraṇā āyatiṃ anavassavo. Āyatiṃ anavassavā

kammakkhayo kammakkhayā dukkhakkhayo dukkhakkhayā vedanākkhayo vedanākkhayā

sabbaṃ dukkhaṃ1 nijjiṇṇaṃ bhavissatī'ti.

Evaṃ vutte bhikkhave, te nigaṇṭhā maṃ etadavocuṃ: [PTS Page 218 [\q 218/]

']nigaṇṭho2 āvuso, nātaputto3 sabbaññū sabbadassāvī aparisesaṃ ñāṇadassanaṃ paṭijānāti:

'carato ca me tiṭṭhato ca suttassa ca jāgarassa ca satataṃ samitaṃ ñāṇadassanaṃ

paccupaṭṭhita'nti. So evamāha: 'atthi kho vo āvuso nigaṇṭhā, pubbeva pāpaṃ kammaṃ

kataṃ, taṃ imāya kaṭukāya dukkarakārikāya nijjīretha4. Yampanettha etarahi kāyena

saṃvutā vācāya saṃvutā manasā saṃvutā, taṃ āyatiṃ pāpassa kammassa5 akaraṇaṃ, iti

purāṇānaṃ kammānaṃ tapasā vyantībhāvā navānaṃ kammānaṃ akaraṇā āyatiṃ anavassavo

āyatiṃ anavassavā kammakkhayo kammakkhayā dukkhakkhayo dukkhakkhayā

vedanākkhayo vedanākkhayā sabbaṃ dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ bhavissatī'ti. Tañca panamhākaṃ

ruccati ceva khamati ca, tena camhā attamanā'ti

Evaṃ vutte ahaṃ bhikkhave, te nigaṇṭhe etadavocaṃ: 'pañca kho ime āvuso nigaṇṭhā,

dhammā diṭṭhevadhamme dvidhā vipākā. Katame pañca: saddhā ruci anussavo

ākāraparivitakko diṭṭhi nijjhānakkhanti. Ime kho āvuso nigaṇṭhā, pañca dhammā diṭṭheva

dhamme dvidhā vipākā. Tatrāyasmantānaṃ nigaṇṭhānaṃ kā atītaṃse satthari saddhā, kā

ruci, ko anussavo, ko ākāraparivitakko, kā diṭṭhinijjhānakkhantī'ti. Evaṃvādi kho ahaṃ

bhikkhave, nigaṇṭhesu na kiñci sahadhammikaṃ vādapaṭihāraṃ6 samanupassāmi

Punacaparāhaṃ bhikkhave, te nigaṇṭhe evaṃ vadāmi: 'taṃ kimmaññathāvuso nigaṇṭhā,

yasmiṃ hi vo samaye tibbo upakammo hoti tibbaṃ padhānaṃ, tibbā7 tasmiṃ samaye

opakkamikā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vedīyetha. Yasmiṃ pana vo samayena na tibbo

upakkamo hoti na nibbaṃ padhānaṃ, na tibbā tasmiṃ8 samaye opakkamikā dukkhā tippā

kaṭukā vedanā vedīyethā'ti.

--------------------------

1.Sabbaṃ taṃ dukkhaṃ-[PTS]

2.Nigantho-syā.

3.Nāṭaputto-majasaṃ,syā.

4.Nijjiretha-sīmu,majasaṃ

5.Pāpakammassa-majasaṃ.

6.Parihāraṃ-majasaṃ,sīmu,syā.

7.Tippaṃ,tippā-[PTS]

8.Tamhi-[PTS]

[BJT Page 010] [\x 10/]

Yasmiṃ no āvuso gotama, samaye tibbo upakkamo hoti tibbaṃ padhānaṃ, tibbā tasmiṃ

samaye opakkamikā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyāma. Yasmiṃ pana no [PTS Page

219] [\q 219/] samaye na tibbo upakkamo hoti, na tibbaṃ padhānaṃ,na tibbā tasmiṃ

samaye opakkamikā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyamā'ti.

Iti kirāvuso1 nigaṇṭhā, yasmiṃ vo2 samaye tibbo upakkamo hoti tibbaṃ padhānaṃ, tibbā

tasmiṃ samaye opakkamikā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyetha. Yasmiṃ pana vo

samaye na tibbo upakkamo hoti, na tibbaṃ padhānaṃ, na tibbā tasmiṃ samaye opakkamikā

dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyetha. Evaṃ sante āyasmantānaṃ nigaṇṭhānaṃ na

kallamassa veyyākaraṇāya: 'yaṅkiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ

vā adukkhamasukhaṃ vā, sabbaṃ taṃ pubbe katahetu. Iti purāṇānaṃ kammānaṃ tapasā

vyantībhāvā navānaṃ kammānaṃ akaraṇā āyatiṃ anavassavo āyatiṃ anavassavā

kammakkhayo kammakkhayā dukkhakkhayo dukkhakkhayā vedanākkhayo vedanākkhayā

sabbaṃ dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ bhavissatī'ti.

Sace āvuso nigaṇṭhā, yasmiṃ vo samaye tibbo upakkamo hoti tibbaṃ padhānaṃ, na tibbā

tasmiṃ samaye opakkamikā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyetha. Yasmiṃ pana vo

samaye na tibbo upakkamo hoti na tibbaṃ padhānaṃ, tibbā yasmiṃ samaye opakkamikā

dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyetha. Evaṃ sante āyasmantānaṃ nigaṇṭhānaṃ kallamassa

veyyākaraṇāya: 'yaṅkiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, sabbaṃ taṃ pubbekatahetu. Iti purāṇānaṃ kammānaṃ tapasā

vyantībhāvā navānaṃ kammānaṃ akaraṇā āyatiṃ anavassavo āyatiṃ

Anavassavā kammakkhayo kammakkhayā dukkhakkhayo dukkhakkhayā vedanākkhayo

vedanākkhayā sabbaṃ dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ bhavissatī'ti.

Yasmā ca kho āvuso nigaṇṭhā, yasmiṃ vo samaye tibbo upakkamo hoti tibbaṃ padhānaṃ,

tibbā tasmiṃ samaye opakkamikā dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyetha. Yasmiṃ pana vo

samaye na tibbo upakkamo hoti na tibbaṃ padhānaṃ, na tibbā tasmiṃ samaye opakkamikā

dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyetha. Te tumhe sāmaññeva opakkamikā dukkhā tippā

kaṭukā vedanā vediyamānā avijjā aññāṇā sammohā [PTS Page 220] [\q 220/]

vipaccetha: 'yaṅkiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, sabbaṃ taṃ pubbekatahetu. Iti purāṇānaṃ kammānaṃ tapasā

vyattībhāvā navānaṃ kammānaṃ akaraṇā āyatiṃ anavassavo. Āyatiṃ anavassavā

kammakkhayo kammakkhayā dukkhakkhayo dukkhakkhayā vedanākkhayo vedanākkhayā

sabbaṃ dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ bhavissatī'ti. Evaṃ vādīpi kho ahaṃ bhikkhave, nigaṇṭhesu na

kañci3 sahadhammikaṃ vādapaṭihāraṃ samanupassāmi.

Punacaparāhaṃ4 bhikkhave, te nigaṇṭhe evaṃ vadāmi: 'taṃ kiṃ maññathāvuso nigaṇṭhā,

'yamidaṃ kammaṃ diṭṭhadhammavedanīyaṃ, taṃ upakkamena vā padhānena vā

samparāyavedanīyaṃ hotū'ti labbhameta'nti.

No hidaṃ āvuso.

--------------------------

1.Kira āvuso-sīmu,majasaṃ.

2.Yasmiṃ vo pana-sīmu.

3.Kiñci-sīmu,[PTS]

4.Punacapanāhaṃ-[PTS']

[BJT Page 012] [\x 12/]

Yaṃ panidaṃ kammaṃ samparāyavedanīyaṃ, taṃ upakkamena vā padhānena vā

diṭṭhadhammavedanīyaṃ hotū'ti labbhameta'nti.

No hidaṃ āvuso

Taṃ kiṃ maññathāvuso nigaṇṭhā, yamidaṃ kammaṃ sukhavedanīyaṃ, taṃ upakkamena vā

padhānena vā dukkhavedanīyaṃ hotū'ti labbhameta'nti.

No hidaṃ āvuso.

Yaṃ panidaṃ kammaṃ dukkhavedanīyaṃ, taṃ upakkamena vā padhānena vā

sukhavedanīyaṃ hotū'ti labbhameta'nti.

No hidaṃ āvuso

Taṃ kiṃ maññathāvuso nigaṇṭhā, yamidaṃ kammaṃ paripakkavedanīyaṃ, taṃ upakkamena

vā padhānena vā aparipakkavedanīyaṃ hotū'ti labbhameta'nti.

No hidaṃ āvuso.

Yaṃ panidaṃ kammaṃ aparipakkavedanīyaṃ, taṃ upakkamena vā padhānena vā

paripakkavedanīyaṃ hotū'ti labbhameta'nti

No hidaṃ āvuso.

Taṃ kiṃ maññathāvuso nigaṇṭhā, 'yamidaṃ kammaṃ [PTS Page 221] [\q 221/]

bahuvedanīyaṃ, taṃ upakkamena vā padhānena vā 'appavedanīyaṃ hotū'ti labbhameta'nti.

No hidaṃ āvuso.

Yaṃ panidaṃ kammaṃ appavedanīyaṃ, taṃ upakkamena vā padhānena vā 'bahuvedanīyaṃ

hotū'ti labbhameta'nti.

No hidaṃ āvuso.

Taṃ kiṃ maññathāvuso nigaṇṭhā, 'yamidaṃ kammaṃ vedanīyaṃ taṃ upakkamena vā

padhānena vā 'avedanīyaṃ hotū'ti labbhameta'nti.

No hidaṃ āvuso.

Yaṃ panidaṃ kammaṃ avedanīyaṃ, taṃ upakkamena vā padhānena vā vedanīyaṃ hotū'ti

labbhametanti.

No hidaṃ āvuso.

[BJT Page 014] [\x 14/]

Iti kirāvuso nigaṇṭhā, yamidaṃ kammaṃ diṭṭhadhammavedanīyaṃ taṃ upakkamena vā

padhānena vā 'samparāyavedanīyaṃ hotū'ti alabbhametaṃ. Yamidaṃ1 kammaṃ

samparāyavedanīyaṃ, taṃ upakkamena vā padhānena vā 'diṭṭhadhammavedanīyaṃ hotū'ti

alabbhametaṃ. Yamidaṃ kammaṃ sukhavedanīyaṃ, taṃ upakkamena vā padhānena vā

'dukkhavedanīyaṃ hotū'ti alabbhametaṃ. Yamidaṃ kammaṃ dukkhavedanīyaṃ, taṃ

upakkamena vā padhānena vā sukhavedanīyaṃ hotū'ti alabbhametaṃ. Yamidaṃ kammaṃ

paripakkavedanīyaṃ, taṃ upakkamena vā padhānena vā aparipikkavedanīyaṃ hotū'ti

alabbhametaṃ, yamidaṃ kammaṃ aparipakkavedanīyaṃ, taṃ upakkamena vā padhānena vā

'paripakkavedanīyaṃ hotū'ti alabbhametaṃ. Yamidaṃ kammaṃ bahuvedanīyaṃ, taṃ

upakkamena vā padhānena vā appavedanīyaṃ hotū'ti. Yamidaṃ kammaṃ appavedanīyaṃ,

taṃ upakkamena vā padhāne vā bahuvedanīyaṃ hotū'ti alabbhametaṃ. Yamidaṃ kammaṃ

vedanīyaṃ, taṃ upakkamena vā padhānena vā avedanīyaṃ hotū'ti alabbhametaṃ. Yamidaṃ

kammaṃ avedanīyaṃ, taṃ upakkamena vā padhānena vā vedanīyaṃ hotū'ti alabbhametaṃ.

Evaṃ sante āyasmantānaṃ nigaṇṭhānaṃ aphalo [PTS Page 222] [\q 222/] upakkamo hoti

aphalaṃ padhānaṃ. Evaṃvādi bhikkhave, nigaṇṭhā evaṃvādīnaṃ bhikkhave nigaṇṭhānaṃ

dasa sahadhammikā vādānuvādā gārayhaṃ ṭhānaṃ2 āgacchanti.

Sace bhikkhave sattā pubbekatahetu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti, addhā bhikkhave,

nigaṇṭhā pubbe dukkatakammakārino, yaṃ etarahi evarūpā dukkhā tippā kaṭukā vedanā

vediyanti. Sace bhikkhave, sattā issaranimmāṇahetu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti, addhā

bhikkhave, nigaṇṭhā pāpakena issarena nimmitā, yaṃ etarahi evarūpā dukkhā tippā kaṭukā

vedanā vediyanti. Sace bhikkhave sattā saṅgatibhāvahetu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti,

addhā bhikkhave nigaṇṭhā pāpasaṅgatikā, yaṃ etarahi evarūpā dukkhā tippā kaṭukā vedanā

vediyanti. Sace bhikkhave, sattā abhijātihetu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti, addhā

bhikkhave,nigaṇṭhā pāpābhijātikā, yaṃ etarahi evarūpā dukkhā tippā kaṭukā vedanā

vediyanti. Sace bhikkhave, sattā diṭṭhadhammūpakkamahetu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti,

addhā bhikkhave, nigaṇṭhā pāpadiṭṭhadhammūpakkamā3. Yaṃ etarahi evarūpā dukkhā

tippā kaṭukā vedanā vediyanti.

--------------------------

1.Yaṃ panidaṃ-sīmu.Majasaṃ.

2.Gārayhaṭṭhānaṃ-syā.

3.Evarūpā diṭṭhadhammupakkamā-sīmu,majasaṃ.

[BJT Page 016] [\x 16/]

Sace bhikkhave, sattā pubbekatahetu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti gārayhā nigaṇṭhā. No

ce sattā pubbekatahetu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti, gārayhā nigaṇṭhā. Sace bhikkhave,

sattā issaranimmāṇahetu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti, gārayhā nigaṇṭhā. No ce sattā

issaranimmāṇahetu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti, gārayhā nigaṇṭhā. Sace bhikkhave, sattā

saṅgatibhāvahetu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti, gārayhā nigaṇṭhā. Sace bhikkhave sattā

abhijātihetu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti, gārayhā nigaṇṭhā. No ce sattā abhijātihetu

sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti, gārayhā nigaṇṭhā. Sace bhikkhave sattā

diṭṭhadhammūpakkamahetu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti, gārayhā nigaṇṭhā. No ce sattā

diṭṭhadhammūpakkamahetu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti, [PTS Page 223] [\q 223/]

gārayhā nigaṇṭhā. Evaṃvādī bhikkhave nigaṇṭhā. Evaṃvādīnaṃ bhikkhave, nigaṇṭhānaṃ

ime dasa sahadhammikā vādānuvādā gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchanti. Evaṃ kho bhikkhave,

aphalo upakkamo hoti aphalaṃ padhānaṃ.

Kathañca bhikkhave, saphalo upakkamo hoti saphalaṃ padhānaṃ. Idha bhikkhave, bhikkhu

na heva anaddhabhūtaṃ attānaṃ dukkhena addhabhāveti dhammikañca sukhaṃ na

pariccajati. Tasmiñca sukhe anadhimucchito1 hoti so evaṃ pajānāti: imassa kho me

dukkhanidānassa saṅkhāraṃ padahato saṅkhārappadhānā virāgo hoti. Imassa pana me

dukkhanidānassa ajjhupekkhato upekkhaṃ2 bhāvayato virāgo hotīti. So yassa hi khvāssa3

dukkhanidānassa saṅkhāraṃ padahato saṅkhārappadhānā virāgo hoti. Saṅkhāraṃ tattha

padahati. Yassa panassa4 dukkhanidānassa ajjhupekkhato upekkhaṃ bhāvayato virāgo hoti.

Upekkhaṃ tattha bhāveti. Tassa tassa dukkhanidānassa saṅkhāraṃ padahato

saṅkhārappadhānā virāgo hoti. Evampissa taṃ dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ hoti. Tassa tassa

dukkhanidānassa ajjhupekkhato upekkhaṃ bhāvayato virāgo hoti. Evampissa taṃ dukkhaṃ

nijjiṇṇaṃ hoti.

Seyyathāpi bhikkhave puriso itthiyā sāratto paṭibaddhacitto tibbacchando tibbāpekkho5. So

taṃ itthiṃ passeyya aññena purisena saddhiṃ santiṭṭhantiṃ sallapantiṃ sañjagghantiṃ

saṃhasantiṃ. Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave, api nu tassa purisassa amuṃ itthiṃ disvā aññena

purisena saddhiṃ santiṭṭhantiṃ sallapantiṃ sañjagghantiṃ saṃhasantiṃ uppajjeyyuṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti.

Evaṃ bhante, taṃ kissa hetu: asu hi6 bhante, puriso amussā itthiyā sāratto paṭibaddhacitto

tibbacchando tibbāpekkho5. [PTS Page 224] [\q 224/] tasmā taṃ itthiṃ disvā aññena

purisena saddhiṃ santiṭṭhantiṃ sallapantiṃ sañjagghantiṃ saṃhasantiṃ uppajjeyyuṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti.

-------------------------

1.Anadhimucchite-[PTS.]

2.Upekhaṃ-[PTS.]

3.Yassa hi khopanassa-sīmu

Yassa khavāssa-[PTS.]

4.Yassa hī khavāssa-sīmu.

5.Tibbāpekho-[PTS.]

6.Amuhi-[PTS.]

[BJT Page 018] [\x 18/]

Atha kho bhikkhave, tassa purisassa evamassa: ahaṃ kho amussā itthiyā sāratto

paṭibaddhacitto tibbacchando tibbāpekkho. Tassa me amuṃ itthiṃ disvā aññena purisena

saddhiṃ santiṭṭhantiṃ sallapantiṃ sañjagghantiṃ saṃhasantiṃ uppajjanti

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā. Yannūnāhaṃ so me amussā itthiyā chandarāgo taṃ

pajaheyya'nti. So yo amussā itthiyā chandarāgo taṃ pajaheyya, so taṃ itthiṃ passeyya

aparena samayena aññena purisena saddhiṃ santiṭṭhantiṃ sallapantiṃ sañjagghantiṃ

saṃhasantiṃ. Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave api nu tassa purisassa amuṃ itthiṃ disvā aññena

purisena saddhiṃ santiṭṭhantiṃ sallapantiṃ sañjagghantiṃ saṃhasantiṃ uppajjeyyuṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti.

No hetaṃ bhante, taṃ kissa hetu: asu hi bhante, puriso amussā itthiyā vītarāgo, tasmā taṃ

itthiṃ disvā aññena purisena saddhiṃ santiṭṭhantiṃ sallapantiṃ sañjagghantiṃ saṃhasantiṃ

na uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti.

Evameva kho bhikkhave, bhikkhu na heva1 anaddhabhūtaṃ attānaṃ dukkhena

addhabhāveti, dhammikañca sukhaṃ na pariccajati, tasmiñca sukhe anadhimucchito hoti. So

evaṃ pajānāti: 'imassa kho me dukkhanidānassa saṅkhāraṃ padahato saṅkhārappadhānā

virāgo hoti. Imassa pana me dukkhanidānassa ajjhupekkhato upekkhaṃ bhāvayato virāgo

hotī'ti. So yassa khvāssa dukkhanidānassa saṅkhāraṃ padahato saṅkhārappadhānā virāgo

hoti. Saṅkhāraṃ tattha padahati. Yassa panassa dukkhanidānassa ajjhupekkhato upekkhaṃ

bhāvayato virāgo hoti. Upekkhaṃ tattha bhāveti. Tassa tassa dukkhanidānassa saṅkhāraṃ

padahato saṅkhārappadhānā virāgo hoti. Evampissa taṃ dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ [PTS Page 225]

[\q 225/] hoti. Tassa tassa dukkhanidānassa ajjhupekkhato upekkhaṃ bhāvayato virāgo

hoti. Evampissa taṃ dukkhaṃ2 nijjiṇṇaṃ hoti. Evampi bhikkhave saphalo upakkamo hoti,

saphalaṃ padhānaṃ.

Puna ca paraṃ bhikkhave bhikkhu iti paṭisañcikkhati: 'yathāsukhaṃ kho me viharato akusalā

dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti. Dukkhāya pana me attānaṃ padahato

akusalā dhammā parihāyanti. Kusalā dhammā abhivaḍḍhanti yannūnāhaṃ dukkhāya

attānaṃ padaheyya'nti. So dukkhāya attānaṃ padahati. Tassa dukkhāya attānaṃ padahato

akusalā dhammā parihāyanti. Kusalā dhammā abhivaḍḍhanti. So na aparena samayena

dukkhāya attānaṃ padahati. Taṃ kissa hetu: yassa hi so bhikkhave, bhikkhu atthāya

dukkhāya attānaṃ padaheyya, svāssa attho abhinipphanno hoti. Tasmā na aparena

samayena dukkhāya attānaṃ padahati.

Seyyathāpi bhikkhave, usukāro tejanaṃ dvīsu alātesu ātāpeti paritāpeti ujuṃ karoti

kammaniyaṃ. Yato kho bhikkhave, usukārassa tejanaṃ dvīsu alātesu ātāpitaṃ hoti

paritāpitaṃ hoti ujuṃ kataṃ hoti kamaniyaṃ. Na so taṃ aparena samayena usukāro tejanaṃ

dvīsu alātesu ātāpeti ujuṃ karoti kammaniyaṃ. Taṃ kissa hetu: yassa hi so bhikkhave,

atthāya usukāro tejanaṃ dvīsu alātesu ātāpeyya paritāpeyya ujuṃ kareyya kammaniyaṃ.

Svāssa attho abhinipphanno hoti. Tasmā na aparena samayena usukāro tejanaṃ dvīsu

alātesu ātāpeti paritāpeti ujuṃ karoti kammaniyaṃ.

-------------------------

1.Bhikkhave naheva-[PTS.]

2.Evampissa dukkhaṃ-[PTS.]

[BJT Page 020] [\x 20/]

Evameva kho bhikkhave, bhikkhu iti paṭisañcikkhati: 'yathāsukhaṃ kho me viharato akusalā

dhammā abhivaḍḍhanti kusalā dhammā parihāyanti. Dukkhāya pana me attānaṃ padahato

akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhanti yannūnāhaṃ dukkhāya attānaṃ

padaheyya'nti. So dukkhāya attānaṃ padahati. Tassa dukkhāya attānaṃ padahato akusalā

dhammā parihāyanti. Kusalā dhammā abhivaḍḍhanti so na aparena samayena dukkhāya

[PTS Page 226] [\q 226/] attānaṃ padahati. Taṃ kissa hetu: yassa hi so bhikkhave,

bhikkhu atthāya dukkhāya attānaṃ padaheyya. Svāssa attho abhinipphanno hoti. Tasmā na

aparena samayena dukkhāya attānaṃ padahati. Evampi bhikkhave, saphalo upakkamo hoti

saphalaṃ padhānaṃ.

Punacaparaṃ bhikkhave, idha tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho

vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ

buddho bhagavā. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ

pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti

ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ

parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Taṃ dhammaṃ suṇāti gahapati vā gahapatiputto vā

aññatarasmiṃ vā kule paccājāto, so taṃ dhammaṃ sutvā tathāgate saddhaṃ paṭilabhati. So

tena saddhāpaṭilābhena samannāgato iti paṭisañcikkhati: 'sambādho gharāvāso rajāpatho

abbhokāso pabbajjā, nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ

ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Yannūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā

kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya'nti. So aparena samayena

appaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya appaṃ vā

ñātiparivaṭṭaṃ pahāya mahantaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni

vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati.

So evaṃ pabbajito samāno bhikkhūnaṃ sikkhāsājivasamāpanno pāṇātipātaṃ pahāya

pāṇātipātā paṭivirato hoti, nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno

sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati. Adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti,

dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī athenena sucibhūtena attanā viharati. Abrahmacariyaṃ pahāya

brahmacāri hoti ārācārī virato methunā gāmadhammā. Musāvādaṃ pahāya musāvādā

paṭivirato hoti, saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassa. Pisunaṃ vācaṃ

pahāya pisunāya vācāya paṭivirato hoti, ito sutvā na amutra akkhātā imesaṃ bhedāya,

amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya, iti bhinnānaṃ vā sandhātā sahitānaṃ

vā anuppadātā, samaggārāmo samaggarato samagganandī samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitaṃ

hoti. Pharusaṃ vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti, yā sā vācā neḷā kaṇṇasukhā

pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā, tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti.

Samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā paṭivirato hoti, kālavādī bhūtavādī atthavādī

vinayavādī nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasaṃhitaṃ.

[BJT Page 022] [\x 22/]

So bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirato hoti. Ekabhattiko hoti rattūparato virato

vikālabhojanā. Naccagītavāditavisūkadassanā paṭivirato hoti.

Mālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭivirato hoti.

Uccāsayanamahāsayanā paṭivirato hoti. Jātarūparajatapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti.

Āmakadhaññapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Āmakamaṃsapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti.

Itthikumārikā1 paṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Dāsidāsapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti.

Ajeḷakapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Kukkuṭasūkarapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti.

Hatthigavāssavaḷavā2paṭiggahaṇā paṭivirato hoti. Khettavatthupaṭiggahaṇā paṭivirato hoti.

Dūteyyapahinagamanānuyogā paṭivirato hoti. Kayavikkayā paṭivirato hoti.

Tulākūṭakaṃsakūṭamānakūṭā paṭivirato hoti. Ukkoṭanavañcananikatisāciyogā paṭivirato

hoti. Chedanavadhabandhanaviparāmosaālopasahasākārā paṭivirato hoti.

So santuṭṭho hoti kāyaparihārikena cīvarena kucchiparihārikena piṇḍapātena. So yena

yeneva pakkamati samādāyeva pakkamati seyyathāpi nāma pakkhi sakuṇo yena yeneva

ḍeti sapattabhārova ḍeti. Evameva bhikkhu santuṭṭho hoti kāyaparihārikena cīvarena

kucchiparihārikena piṇḍapātena. So yena yeneva pakkamati samādāyeva pakkamati. So

iminā ariyena sīlakkhandhena samannāgato ajjhattaṃ anavajjasukhaṃ paṭisaṃvedeti.

So cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī, yatvādhikaraṇamenaṃ

cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā

anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati rakkhati cakkhundriyaṃ cakkhundriye saṃvaraṃ

āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī,

yatvādhikaraṇamenaṃ sotindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā

akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati rakkhati sotindriyaṃ sotindriye

saṃvaraṃ āpajjati. Ghānena gandhaṃ ghāyitvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī,

yatvādhikaraṇamenaṃ ghānindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā

akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati rakkhati ghānindriyaṃ

ghānindriye saṃvaraṃ āpajjati. Jivhāya rasaṃ sāyitvā na nimittaggāhī hoti

nānubyañjanaggāhī, yatvādhikaraṇamenaṃ jivhindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā

domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati rakkhati

jivhindriyaṃ jivhindriye saṃvaraṃ āpajjati. Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā na nimittaggāhī

hoti nānubyañjanaggāhī, yatvādhikaraṇamenaṃ kāyindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā

domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati rakkhati

kāyindriyaṃ tāyindriye saṃvaraṃ āpajjati. Manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti

nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ

abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ. Tassa saṃvarāya paṭipajjati

rakkhati manindriyaṃ manindriye saṃvaraṃ āpajjati. So iminā ariyena indriyasaṃvarena

samannāgato ajjhattaṃ abyāsekasukhaṃ paṭisaṃvedeti.

So abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti ālokite vilokite sampajānakārī hoti.

Sammiñjite3 pasārite sampajānakārī hoti. Saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti.

Asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti. Uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti.

Gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti. So iminā ca ariyena

sīlakkhandhena samannāgato imāya ca ariyāya santuṭṭhiyā samannāgato iminā ca ariyena

indriyasaṃvarena samannāgato iminā ca ariyena satisampajaññena samanāgato vivittaṃ

senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ

abbhokāsaṃ paḷālapuñjaṃ.

--------------------------

1.Itthikumārika-sīmu,machasaṃ. 2.Gavāssavaḷava-sīmu,machasaṃ.

3.Samiñjite-machasaṃ.

[BJT Page 024] [\x 24/]

So pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya

parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati.

Abhijjhāya cittaṃ parisodheti. Byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati

sabbapāṇabhūtahitānukampī byāpādapadosā cittaṃ parisodheti. Thīnamiddhaṃ pahāya

vigatathīnamiddho viharati ālokasaññī sato sampajāno thīnamiddhā cittaṃ parisodheti.

Uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati. Ajjhattaṃ vūpasantacitto

uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti. Vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati

akathaṅkathī kusalesu dhammesu vicikicchāya cittaṃ parisodheti.

So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe vivicceva kāmehi

vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ

upasampajja viharati. Evampi bhikkhave, saphalo upakkamo hoti saphalaṃ padhānaṃ.

Punacaparaṃ bhikkhave, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā,ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso

ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja

viharati. Evampi bhikkhave, saphalo upakkamo hoti saphalaṃ padhānaṃ.

Punacaparaṃ bhikkhave, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno,

sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti. Yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti 'upekkhako satimā sukhavihārī'ti

taṃ tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Evampi bhikkhave saphalo upakkamo hoti

saphalaṃ padhānaṃ.

Punacaparaṃ bhikkhave, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva

somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhaṃ asukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ

jhānaṃ upasampajja viharati. Evampi bhikkhave, saphalo upakkamo hoti saphalaṃ

padhānaṃ.

So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhute

kammanīye ṭhite āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So

anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Seyyathīdaṃ: ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo

catassopi jātiyo pañcapi jātiyo, dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattāḷīsampi

jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi, anekepi

saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe, amutrāsiṃ evaṃnāmo

evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto. So tato

cuto amutra udapādiṃ. Tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro

evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto idhūpapannoti. Iti sākāraṃ

sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbe nivāsaṃ anussarati. Evampi bhikkhave, saphalo upakkamo

hoti saphalaṃ padhānaṃ.

[BJT Page 026] [\x 26/]

So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhute

kammaniye ṭhite āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So dibbena

cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne

paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti: 'ime vata

bhonto sattā kāya duccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena

samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa

bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā. Ime vā pana bhonto

sattā kāyasucariteta samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā

ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā

parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā'ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena

atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe

dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. Evampi bhikkhave, saphalo

upakkamo hoti saphalaṃ padhānaṃ.

[PTS Page 227] [\q 227/]

So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhute

kammanīye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So idaṃ

dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti. Ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti. Ayaṃ

dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ

pajānāti. Ime āsavāti yathābhūtaṃ pajānāti. Ayaṃ āsavasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti.

Ayaṃ āsavanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti. Ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadāti

yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati

bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati. Avijjāsavāpi cittaṃ vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti. "Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā'ti pajānāti.

Evampi kho1 bhikkhave, saphalo upakkamo hoti saphalaṃ padhānaṃ.

Evaṃvādī bhikkhave, tathāgato.2 Evaṃvādiṃ3 bhikkhave tathāgataṃ4 dasa sahadhammikā

pāsaṃsaṭṭhānā āgacchanti: sace bhikkhave, sattā pubbekatahetu sukhadukkhaṃ

paṭisaṃvedenti, addhā bhikkhave tathāgato pubbe sukatakammakārī, yaṃ etarahi evarūpā

anāsavā sukhā vedanā vedeti. Sace bhikkhave, sattā issaranimmāṇahetu sukhadukkhaṃ

paṭisaṃvedenti, addhā bhikkhave, tathāgato bhaddakena issarena nimmito, yaṃ etarahi

evarūpā anāsavā sukhā vedanā vedeti. Sace bhikkhave, sattā saṅgatibhāvahetu

sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti, addhā bhikkhave, tathāgato kalyāṇasaṅgatiko, yaṃ etarahi

evarūpā anāsavā sukhā vedanā vedeti. Sace bhikkhave,sattā abhijātihetu sukhadukkhaṃ

paṭisaṃvedenti, addhā bhikkhave, tathāgato kalyāṇābhijātiko, yaṃ etarahi evarūpā anāsavā

sukhā vedanā vedeti. Sace bhikkhave, sattā diṭṭhadhammūpakkamahetu sukhadukkhaṃ

paṭisaṃvedenti, addhā bhikkhave, tathāgato kalyāṇadiṭṭhadhammūpakkamo, yaṃ etarahi

evarūpā sukhā vedanā vedeti.

-------------------------

1.Evaṃ kho-[PTS.]

2.Tathāgato-sīmu,machasaṃ.

3.Evaṃ vādīnaṃ-sīmu,machasaṃ.

4.Tathāgatānaṃ-sīmu,machasaṃ.

[BJT Page 028] [\x 28/]

Sace bhikkhave, sattā pubbekatahetu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti, pāsaṃso tathāgato. No

ce sattā pubbekatahetu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti, pāsaṃso tathāgato. Sace bhikkhave,

sattā issaranimmāṇahetu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti, pāsaṃso tathāgato. No ce sattā

issaranimmāṇahetu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti, pāsaṃso tathāgato. Sace bhikkhave, sattā

saṅgatibhāvahetu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti, pāsaṃso tathāgato.No ce sattā

saṅgatibhāvahetū sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti, pāsaṃso tathāgato. Sace bhikkhave, sattā

abhijātihetu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti, pāsaṃso tathāgato, no ce sattā abhijātihetu

sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti, pāsaṃso tathāgato. Sace bhikkhave, sattā

diṭṭhadhammūpakkamahetu [PTS Page 228] [\q 228/] sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti,

pāsaṃso tathāgato. No ce sattā diṭṭhadhammupakkamahetu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedenti,

pāsaṃso tathāgato evaṃvādi bhikkhave tathāgato1. Evaṃvādiṃ2 bhikkhave, tathāgataṃ3 ime

dasa sahadhammikā pāsaṃsaṭṭhānā āgacchantīti.

Idamoca bhagavā, attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

Devadahasuttaṃ paṭhamaṃ.

--------------------------

1.Tathāgatā-sīmu,machasaṃ.

2.Evaṃ vādīnaṃ-sīmu,machasaṃ.

3.Tathāgatānaṃ-sīmu,machasaṃ

[BJT Page 030] [\x 30/]

3.1.2

Pañcattaya suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhu āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhu bhagavato

paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Santi bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā aparantakappikā aparantānudiṭṭhino aparantaṃ

ārabbha anekavihitāni adhivuttipadāni1 abhivadanti saññī attā hoti arogo parammaraṇā'ti

ittheke abhivadanti. 'Asaññī attā hoti arogo parammaraṇā'ti ittheke abhivadanti. 'Nevasaññī

nāsaññī attā hoti arogo parammaraṇā'ti ittheke abhivadanti. Sato vā pana sattassa ucchedaṃ

vināsaṃ vibhavaṃ paññāpenti. Diṭṭhadhammanibbānaṃ vā paneke abhivadanti iti santaṃ vā

attānaṃ paññāpenti arogaṃ parammaraṇā. Sato vā pana sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ

paññāpenti. Diṭṭhadhammanibbānaṃ vā paneke abhivadanti. Iti imāni pañca hutvā tīṇī

honti tīṇī hutvā pañca honti. Ayamuddeso pañcattayassa.

Tatra bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā saññiṃ attānaṃ2 [PTS Page 229] [\q 229/]

paññāpenti3 arogaṃ parammaraṇā. Rūpiṃ vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā saññiṃ attānaṃ

paññāpenti arogaṃ parammaraṇā. Arūpiṃ vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā saññiṃ attānaṃ

paññāpenti arogaṃ parammaraṇā. Rūpiñca arūpiñca vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā saññiṃ

attānaṃ paññāpenti arogaṃ parammaraṇā. Nevarūpiṃ nārūpiṃ vā te bhonto

samaṇabrāhmaṇā saññiṃ attānaṃ paññāpenti arogaṃ parammaraṇā. Ekattasaññiṃ vā te

bhonto samaṇabrāhmaṇā saññiṃ attānaṃ paññāpenti arogaṃ parammaraṇā. Nānattasaññiṃ

vā te bhonto samaṇabrahmaṇā saññiṃ attānaṃ paññāpenti arogaṃ parammaraṇā.

Parittasaññiṃ vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā saññiṃ attānaṃ paññāpenti arogaṃ

parammaraṇā appamāṇasaññiṃ vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā saññiṃ attānaṃ paññāpenti

arogaṃ parammaraṇā. Etaṃ vā panekesaṃ upātivattataṃ viññāṇakasiṇaṃ eke abhivadanti

appamāṇaṃ āneñjaṃ. Tayidaṃ bhikkhave, tathāgato pajānāti.

--------------------------

1.Adhimuttipadāti-syā.

2.Saññīmattānaṃ-sīmu.

3.Paññapenti-majasaṃ.

[BJT Page 032] [\x 32/]

Ye kho te bhonto samaṇabrāhmaṇā saññiṃ attānaṃ paññāpenti arogaṃ parammaraṇā, rūpiṃ

vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā saññiṃ attānaṃ paññāpenti arogaṃ parammaraṇā. Arūpiṃ vā

te bhonto samaṇabrāhmaṇā saññiṃ attānaṃ paññāpenti arogaṃ parammaraṇā. Rūpiñca

arūpiñca vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā saññiṃ attānaṃ paññāpenti arogaṃ parammaraṇā.

Nevarūpiṃ nārūpiṃ vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā saññiṃ attānaṃ paññāpenti arogaṃ

parammaraṇā. Ekattasaññiṃ vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā saññiṃ attānaṃ paññāpenti

arogaṃ parammaraṇā. Nānattasaññiṃ vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā saññiṃ attānaṃ

paññāpenti arogaṃ parammaraṇā. Parittasaññiṃ vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā saññiṃ

attānaṃ paññāpenti arogaṃ parammaraṇā. Appamāṇasaññiṃ vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā

saññiṃ attānaṃ paññāpenti arogaṃ parammaraṇā. Yā vā panetāsaṃ saññānaṃ parisuddhā

paramā aggā anuttariyā [PTS Page 230] [\q 230/] akkhāyati. Yadi rūpasaññānaṃ yadi

arūpasaññānaṃ yadi ekattasaññānaṃ yadi nānattasaññānaṃ natthi kiñci'ti ākiñcaññāyatanaṃ

eke abhivadanti appamāṇaṃ āneñjaṃ. Tayidaṃ saṅkhataṃ oḷārikaṃ. Atthi kho pana

saṅkhārānaṃ nirodho, atthetanti iti viditvā tassa nissaraṇadassāvī tathāgato tadupātivatto

Tatra bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā asaññiṃ attānaṃ paññāpenti arogaṃ parammaraṇā,

rūpiṃ vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā asaññiṃ attānaṃ paññāpenti arogaṃ parammaraṇā.

Arūpiṃ vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā asaññiṃ attānaṃ paññāpenti arogaṃ parammaraṇā.

Rūpiñca arūpiñca vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā asaññiṃ attānaṃ paññāpenti arogaṃ

parammaraṇā. Nevarūpiṃ nārūpiṃ vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā asaññiṃ attānaṃ

paññāpenti arogaṃ parammaraṇā. Tatra bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā saññiṃ attānaṃ

paññāpenti arogaṃ parammaraṇā, tesaṃ eke paṭikkosanti. Taṃ kissa hetu: saññārogo,

saññāgaṇḍo, saññāsallaṃ etaṃ sattaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ asaññanti. Tayidaṃ bhikkhave,

tathāgato abhijānāti.

Ye kho te bhonto samaṇabrāhmaṇā asaññiṃ attānaṃ paññāpenti arogaṃ parammaraṇā,

rūpiṃ vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā asaññiṃ attānaṃ paññāpenti arogaṃ parammaraṇā.

Arūpiṃ vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā asaññiṃ attānaṃ paññāpanti arogaṃ parammaraṇā.

Rūpiñca arūpiñca vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā asaññiṃ attānaṃ paññāpenti arogaṃ

parammaraṇā. Nevarūpiṃ nārūpiṃ vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā asaññiṃ attānaṃ

paññāpenti arogaṃ parammaraṇā. Yo hi koci bhikkhave, samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃ

vadeyya: 'ahamaññatra rūpā aññatra vedanāya aññatra saññāya aññatra saṅkhārehi

viññāṇassa1 āgatiṃ vā gatiṃ vā cutiṃ vā upapattiṃ2 vā vuddhiṃ vā virūḷhiṃ vā vepullaṃ vā

paññāpessāmī'ti, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Tayidaṃ saṅkhataṃ oḷārikaṃ. Atthi kho pana

saṅkhārānaṃ

[PTS Page 231] [\q 231/] nirodho, atthetanti iti viditvā tassa nissaraṇadassāvī tathāgato

tadupātivatto.

--------------------------

1.Aññatra viññāṇā-syā.

Aññatra viññāṇassa-[PTS.]

2.Uppattiṃ-sīmu,[PTS.]

[BJT Page 034] [\x 34/]

Tatra bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā nevasaññiṃ nāsaññiṃ1 attānaṃ paññāpenti arogaṃ

parammaraṇā, rūpiṃ vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā nevasaññiṃ nāsaññiṃ attānaṃ

paññāpenti arogaṃ parammaraṇā. Arūpiṃ vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā nevasaññiṃ

nāsaññiṃ attānaṃ paññāpenti arogaṃ parammaraṇā. Rūpiñca arūpiñca vā te bhonto

samaṇabrāhmaṇā nevasaññiṃ nāsaññiṃ attānaṃ paññāpenti arogaṃ parammaraṇā.

Nevarūpiṃ nārūpiṃ vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā nevasaññiṃ nāsaññiṃ attānaṃ paññāpenti

arogaṃ parammaraṇā. Tatra bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā saññiṃ attānaṃ paññāpenti

arogaṃ parammaraṇā,tesaṃ eke paṭikkosanti, yepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā asaññiṃ

attānaṃ paññāpenti arogaṃ parammaraṇā. Tesaṃ eke paṭikkosanti. Taṃ kissa hetu: saññā

rogo, saññāgaṇḍo, saññā sallaṃ, asaññā sammoho. Etaṃ sattaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ

nevasaññānāsaññanti, tayidaṃ bhikkhave, tathāgato abhijānāti.

Ye kho te bhonto, samaṇabrāhmaṇā nevasaññiṃ nāsaññiṃ attānaṃ paññāpenti arogaṃ

parammaraṇā, rūpiṃ vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā nevasaññiṃ nāsaññiṃ attānaṃ

paññāpenti arogaṃ parammaraṇā. Arūpiṃ vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā nevasaññiṃ

nāsaññiṃ attānaṃ paññāpenti arogaṃ parammaraṇā. Rūpiñca arūpiñca vā te bhonto

samaṇabrāhmaṇā nevasaññiṃ nāsaññiṃ attānaṃ paññāpenti arogaṃ parammaraṇā.

Nevarūpiṃ nārūpiṃ vā te bhonto samaṇabrāhmaṇā nevasaññiṃ nāsaññiṃ attānaṃ paññāpenti

arogaṃ parammaraṇā. Ye hi keci bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā

diṭṭhasutamutaviññātabbassa saṅkhāramattena2 etassa āyatanassa upasampadaṃ

paññāpenti. Byasanaṃ hetaṃ bhikkhave, akkhāyati etassa āyatanassa upasampadāya. [PTS

Page 232] [\q 232/] na hetaṃ bhikkhave, āyatanaṃ sasaṅkhārasamāpatti3

pattabbamakkhāyati. Saṅkhārāvasesa4 samāpattipattabbametaṃ bhikkhave āyatanaṃ

akkhāyati. Tayidaṃ saṅkhataṃ oḷārikaṃ. Atthi kho pana saṅkhārānaṃ nirodho, atthetanti iti

viditvā tassa nissaraṇadassāvī tathāgato tadupātivatto.

Tatra bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ

paññāpenti. Tatra bhikkhave ye te samaṇabrāhmaṇā saññiṃ attānaṃ paññāpenti arogaṃ

parammaraṇā,tesameke paṭikkosanti. Yepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā asaññiṃ attānaṃ

paññāpenti arogaṃ parammaraṇā tesameke paṭikkosanti. Yepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā

nevasaññiṃ nāsaññiṃ attānaṃ5 paññāpenti arogaṃ parammaraṇā, tesameke paṭikkosanti.

Taṃ kissa hetu: sabbepime bhonto samaṇabrāhmaṇā uddhaṃsarā6 āsattiṃ yeva abhivadanti.

Iti pecca bhavissāma iti pecca bhavissāmā'ti. Seyyathāpi nāma vāṇijassa gacchato evaṃ hoti:

ito me idaṃ bhavissati, iminā idra lacchāmī'ti. Evameva ime7 bhonto samaṇabrāhmaṇā

vāṇijūpamā maññe paṭibhanti iti pecca bhavissāma, iti pecca bhavissāmī'ti. Tayidaṃ

bhikkhave, tathāgato abhijānāti.

--------------------------

1.Nevasaññīnāsaññiṃ-majasaṃ.

2.Diṭṭhasutamuta viññātabbasaṅkhāramattena-sīmu,majasaṃ.

3.Saṅkhārasamāpatti-majasaṃ.

4.Sasaṅkhārāvasesa-sīmu.

5.Nevasaññīṃ nasaññiṃ attānaṃ-majasaṃ.

6.Uddhaṃ saraṃ-sīmu,majasaṃ

Uddhaṃ parāmasanti-syā.

7.Evamevime-majasaṃ.

Evameva khome-syā.

[BJT Page 036] [\x 36/]

Ye kho te bhonto samaṇabrāhmaṇā sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññāpenti,

te sakkāyabhayā sakkāyaparijegucchā sakkāyaññeva anuparidhāvanti anuparivattanti.

Seyyathāpi nāma sā gaddulabaddho1 daḷeha thambhe vā khīle vā upanibaddho2. [PTS Page

233] [\q 233/] thameva thambhaṃ vā khīlaṃ vā anuparidhāvati anuparivattati.

Evamevime bhonto samaṇabrāhmaṇā sakkāyabhayā sakkāyaparijegucchā sakkāyaññeva

anuparidhāvanti, anuparivattanti. Tayidaṃ saṅkhataṃ oḷārikaṃ, atthi kho pana saṅkhārānaṃ

nirodho atthetanti. Iti viditvā tassa nissaraṇadassāvī tathāgato tadupātivatto.

Ye hi keci bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā aparantakappikā aparantānudiṭṭhino

aparantaṃ ārabbha anekavihitāni adhivuttipadāni abhivadanti. Sabbe te imāneva

pañcāyatanāni abhivadanti etesaṃ vā aññataraṃ.

Santi bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā pubbantakappikā pubbantānudiṭṭhino pubbantaṃ

ārabbha anekavihitāni adhivuttipadāni abhivadanti. Sassato attā ca loko ca, idameva saccaṃ

moghamaññanti ittheke abhivadanti. Asassato attā

Ca loko ca, idameva saccaṃ moghamaññanti ittheke abhivadanti. Sassato ca asassato ca attā

ca loko ca, idameva saccaṃ moghamaññanti ittheke abhivadanti. Neva sassato nāsassato attā

ca loko ca, idameva saccaṃ moghamaññanti ittheke abhivadanti antavā attā ca loko ca,

idameva saccaṃ moghamaññanti ittheke abhivadanti. Anantavā attā ca loko ca, idameva

saccaṃ moghamaññanti ittheke abhivadanti. Antavā ca anantavā ca attā ca loko ca, idameva

saccaṃ moghamaññanti ittheke abhivadanti.Nevantavā nānantavā attā ca loko ca, idameva

saccaṃ moghamaññanti ittheke abhivadanti. Ekattasaññī attā ca loko ca, idameva saccaṃ

moghamaññanti ittheke abhivadanti. Nānattasaññī attā ca loko ca, idameva saccaṃ

moghamaññanti ittheke abhivadanti. Parittasaññi attā ca loko ca, idameva saccaṃ

moghamaññanti ittheke abhivadanti. Appamāṇasaññī attā ca loko ca, idameva saccaṃ

moghamaññanti ittheke abhivadanti. Ekantasukhī attā ca loko ca, idameva saccaṃ

moghamaññanti ittheke abhivadanti. Ekantadukkhī attā ca loko ca, idameva [PTS Page 234]

[\q 234/] saccaṃ moghamaññanti ittheke abhivadanti. Sukhadukkhī attā ca loko ca,

idameva saccaṃ moghamaññanti ittheke abhivadanti. Adukkhamasukhī attā ca loko ca,

idameva saccaṃ moghamaññanti ittheke abhivadanti.

--------------------------

1.Gaddulabandho-syā.

2.Upanibandho-syā

[BJT Page 038] [\x 38/]

Tatra bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃ vādino evaṃdiṭṭhino: sassato attā ca loko ca,

idameva saccaṃ moghamaññanti. Tesaṃ vata aññatreva saddhāya aññatra ruciyā aññatra

anussavā aññatra ākāraparivitakkā aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā paccattaṃ yeva ñāṇaṃ

bhavissati parisuddhaṃ pariyodātanti. Netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Paccattaṃ kho pana bhikkhave,

ñāṇe asati parisuddhe pariyodāte, yadapi te bhonto samaṇabrāhmaṇā tattha

ñāṇabhāgamattameva pariyodapenti, tadapi tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ

upādānamakkhāyati. Tayidaṃ saṅkhataṃ oḷārikaṃ, atthi kho pana saṅkhārānaṃ nirodho,

atthetanti iti viditvā tassa nissaraṇadassāvī tathāgato tadupātivatto.

Tatra bhikkhave, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: asassato attā ca loko ca,

idameva saccaṃ moghamaññanti ittheke abhivadanti. Sassato ca asassato attā ca loko ca,

idameva saccaṃ moghamaññanti itteke abhivadanti.Neva sassato nāsassato attā ca loko ca

idameva saccaṃ moghamaññanti ittheke abhivadanti antavā attā ca loko ca, idameva saccaṃ

moghamaññanti ittheke abhivadanti. Anantavā attā ca loko ca, idameva saccaṃ

moghamaññanti ittheke abhivadanti. Antavā ca anantavā ca attā ca loko ca idameva saccaṃ

moghamaññanti ittheke abhivadanti.Nevantavā nānantavā attā ca loko ca idameva saccaṃ

moghamaññanti ittheke abhivadanti. Ekattasaññī attā ca loko ca idameva saccaṃ

moghamaññanti ittheke abhivadanti. Nānattasaññi attā ca loko ca idameva saccaṃ

moghamaññanti ittheke abhivadanti. Parittasaññī attā ca loko ca idameva saccaṃ

moghamaññanti ittheke abhivadanti. Appamāṇasaññī attā ca loko ca idameva saccaṃ

moghamaññanti ittheke abhivadanti. Ekantasukhī attā ca loko ca idameva saccaṃ

moghamaññanti ittheke abhivadanti. Ekantadukkhī attā ca loko ca idameva saccaṃ

moghamaññanti ittheke abhivadanti. Sukhadukkhī attā ca loko ca idameva saccaṃ

moghamaññanti ittheke abhivadanti. Adukkhamasukhī attā ca loko ca idameva saccaṃ

moghamasaññanti. Tesaṃ vata aññatreva saddhāya aññatra ruciyā aññatra anussavā aññatra

ākāraparivitakkā aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā paccattaṃyeva ñāṇaṃ bhavissati

parisuddhaṃ pariyodātanti netaṃ [PTS Page 235] [\q 235/] ṭhānaṃ vijjati. Paccattaṃ kho

pana bhikkhave, ñāṇe asati parisuddhe pariyodāte, yadipi te bhonto samaṇabrāhmaṇā

tattha ñāṇabhāgamattameva pariyodapenti. Tadipi tesaṃ bhavataṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ

upādānamakkhāyati. Tayidaṃ saṅkhataṃ oḷārikaṃ. Atthi kho pana saṅkhārānaṃ nirodho,

atthetanti iti viditvā tassa nissaraṇadassāvī tathāgato tadupātivatto.

Idha bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā pubbantānudiṭṭhinañca paṭinissaggā

aparantānudiṭṭhinañca paṭinissaggā sabbaso kāmasaññojanānaṃ anadhiṭṭhānā pavivekaṃ

pītiṃ upasampajja viharati. 'Etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ, yadidaṃ pavivekaṃ pītiṃ

upasampajja viharāmī'ti. Tassa sā pavivekā pīti nirujjhati, pavivekāya pītiyā nirodhā

uppajjati domanassaṃ. Domanassassa nirodhā [PTS Page 236] [\q 236/] uppajjati

pavivekā pīti. Seyyathāpi bhikkhave, yaṃ chāyā jahati taṃ ātapo pharati, yaṃ ātapo jahati,

taṃ chāyā pharati. Evameva kho bhikkhave, pavivekāya pītiyā nirodhā uppajjati

domanassaṃ, domanassassa nirodhā uppajjati pavivekā pīti. Tayidaṃ bhikkhave, tathāgato

abhijānāti:' ayaṃ kho bhavaṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā pubbantānudiṭṭhinañca paṭinissaggā

aparantānudiṭṭhinañca paṭinissaggā sabbaso-

[BJT Page 040] [\x 40/]

Kāmasaññojanānaṃ anadhiṭṭhānā, pavivekaṃ pītiṃ upasampajja viharati: 'etaṃ santaṃ etaṃ

paṇītaṃ, yadidaṃ pavivekaṃ pītiṃ upasampajja viharāmī'ti. Tassa sā pavivekā pīti

nirujjhati, pavivekāya pītiyā nirodhā uppajjati domanassaṃ. Domanassassa nirodhā uppajjati

pavivekā pīti. Tayidaṃ saṅkhataṃ oḷārikaṃ, atthi kho pana saṅkhārānaṃ nirodho, attheta'nti

iti viditvā tassa nissaraṇadassāvī tathāgato tadupātivatto.

Idha pana bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā pubbantānudiṭṭhīnañca

paṭinissaggā aparantānudiṭṭhīnañca paṭinissaggā sabbaso kāmasaññojanānaṃ anadhiṭṭhānā

pavivekāya pītiyā samatikkamā nirāmisaṃ sukhaṃ upasampajja viharati: 'etaṃ santaṃ etaṃ

paṇītaṃ-yadidaṃ [PTS Page 237] [\q 237/] nirāmisaṃ sukhaṃ upasampajja viharāmī'ti

tassa taṃ nirāmisaṃ sukhaṃ nirujjhati. Nirāmisassa sukhassa nirodhā uppajjati pavivekā pīti.

Pavivekāya pītiyā nirodhā uppajjati nirāmisaṃ sukhaṃ. Seyyathāpi bhikkhave, yaṃ chāyā

jahati, taṃ ātapo pharati. Yaṃ ātapo jahati, taṃ chāyā pharati. Evameva kho bhikkhave,

nirāmisassa sukhassa nirodhā uppajjati pavivekā pīti , pavivekāya pītiyā nirodhā uppajjati

nirāmisaṃ sukhaṃ. Tayidaṃ bhikkhave, tathāgato abhijānāti: 'ayaṃ kho bhavaṃ samaṇo vā

brāhmaṇo vā pubbantānudiṭṭhinañca paṭinissaggā aparantānudiṭṭhīnañca paṭinissaggā

sabbaso kāmasaññojanānaṃ anadhiṭṭhānā pavivekāya pītiyā samatikkamā nirāmisaṃ sukhaṃ

upasampajja viharati: 'etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ nirāmisaṃ sukhaṃ upasampajja

viharāmī'ti. Tassa taṃ nirāmisaṃ sukhaṃ nirujjhati. Nirāmisassa sukhassa nirodhā uppajjati

pavivekā pīti, pavivekāya pītiyā nirodhā uppajjati nirāmisaṃ sukhaṃ. Tayidaṃ saṅkhataṃ

oḷārikaṃ, atthi kho pana saṅkhārānaṃ nirodho, atthetanti iti viditvā tassa nissaraṇadassāvī

tathāgato tadupātivatto.

Idha pana bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā pubbantānudiṭṭhīnañca

paṭinissaggā aparantānudiṭṭhīnañca paṭinissaggā sabbaso kāmasaññojanānaṃ anadhiṭṭhānā

pavivekāya pītiyā samatikkamā nirāmisassa sukhassa samatikkamā adukkhamasukhaṃ

vedanaṃ upasampajja viharati.' Etaṃ santaṃ eta paṇītaṃ yadidaṃ adukakhamasukhaṃ

vedanaṃ upasampajja viharāmī'ti.Tassa sā adukkhamasukhā vedanā nirujjhati.

Adukkhamasukhāya vedanāya nirodhā uppajjati nirāmisaṃ sukhaṃ. Nirāmisassa sukhassa

nirodhā uppajjati adukkhamasukhā vedanā. Seyyathāpi bhikkhave, yaṃ chāyā jahati, taṃ

ātapo pharati. Yaṃ ātapo jahati, taṃ chāyā pharati. Evameva kho bhikkhave,

adukkhamasukhāya vedanāya nirodhā uppajjati nirāmisaṃ sukhaṃ, nirāmisassa sukhassa

nirodhā uppajjati adukkhamasukhā vedanā. Tayidaṃ bhikkhave, tathāgato pajānāti: 'ayaṃ

kho bhavaṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā pubbantānudiṭṭhīnañca paṭinissaggā

aparantānudiṭṭhīnañca paṭinissaggā sabbaso kāmasaññojanānaṃ anadhiṭṭhānā pavivekāya

pītiyā samatikkamā nirāmisassa sukhassa samatikkamā adukkhamasukhaṃ vedanaṃ

upasampajja viharati: etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ adukkhamasukhaṃ vedanaṃ

upasampajja viharāmī'ti. Tassa sā adukkhamasukhā vedanā nirujjhati. Adukkhamasukhāya

vedanāya nirodhā uppajjati nirāmisaṃ sukhaṃ. Nirāmisassa sukhassa nirodhā uppajjati

adukkhamasukhā vedanā. Tayidaṃ saṅkhataṃ oḷārikaṃ, atthi kho pana saṅkhārānaṃ nirodho,

atthetanti iti viditvā tassa nissaraṇadassāvī tathāgato tadupātivatto.

[BJT Page 042] [\x 42/]

Idha pana bhikkhave, ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā pubbantānudiṭṭhīnañca

paṭinissaggā aparantānudiṭṭhīnañca paṭinissaggā sabbaso kāmasaññojanānaṃ anadhiṭṭhānā

pavivekāya pītiyā samatikkamā nirāmisassa sukhassa samatikkamā adukkhamasukhāya

vedanāya samatikkamā santohamasmi nibbutohamasmi anupādānohamasmī'ti

samanupassati. Tayidaṃ bhikkhave, tathāgato pajānāti: 'ayaṃ kho bhavaṃ samaṇo vā

brāhmaṇo vā pubbantānudiṭṭhīnañca paṭinissaggā aparantānudiṭṭhīnañca paṭinissaggā

sabbaso kāmasaññojanānaṃ anadhiṭṭhānā pavivekāya pītiyā samatikkamā nirāmisassa

sukhassa samatikkamā adukkhamasukhāya vedanāya samatikkamā santohamasmi

nibbutohamasmi anupādānohamasmī'ti samanupassati. Addhā ayamāyasmā

nibbānasappāyaññeva paṭipadaṃ abhivadati. Atha ca panāyaṃ bhavaṃ samaṇo vā

brāhmaṇo vā pubbantānudiṭṭhiṃ vā upādiyamāno upādiyati. Aparantānudiṭṭhiṃ vā

upādiyamāno upādiyati. Kāmasaññojanānaṃ vā upādiyamāno upādiyati. Pavivekaṃ vā pītiṃ

upādiyamāno upādiyati. Nirāmisaṃ vā sukhaṃ upādiyamāno upādiyati. Adukkhamasukhaṃ

vā vedanaṃ upādiyamāno upādiyati. Yañca kho ayamāyasmā 'santohamasmi,

nibbutohamasmi anupādinohamasmī'ti samanupassati. Tadapi imassa bhoto samaṇassa

brāhmaṇassa upādānamakkhāyati. Tayidaṃ saṅkhataṃ oḷārikaṃ, atthi kho pana saṅkhārānaṃ

nirodho, atthetanti iti viditvā tassa nissaraṇadassāvī tathāgato tadupātivatto.

Idaṃ kho pana bhikkhave, tathāgatena anuttaraṃ santivarapadaṃ1 [PTS Page 238] [\q 238/]

abhisambuddhaṃ 'yadidaṃ channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca

assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā anupādā vimokkho'ti.

Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

Pañcattayasuttaṃ dutiyaṃ

--------------------------

1.Santaṃ varapadaṃ-syā.

[BJT Page 044] [\x 44/]

3.1.3

Kinti suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā kusiṇārāyaṃ1 viharati baliharaṇe vanasaṇḍe. Tatra

kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ,

bhagavā etadavoca:

Kinti vo bhikkhave, mayi hoti: 'cīvarahetu vā samaṇo gotamo dhammaṃ deseti,

piṇḍapātahetu vā samaṇo gotamo dhammaṃ deseti, senāsanahetu vā samaṇo gotamo

dhammaṃ deseti, iti bhavābhavahetu vā samaṇo gotamo dhammaṃ desetī'ti.

Na kho no bhante, bhagavati evaṃ hoti: 'cīvarahetu vā samaṇo gotamo dhammaṃ deseti,

piṇḍapātahetu vā samaṇo gotamo dhammaṃ deseti, senāsanahetu vā samaṇo gotamo

dhammaṃ deseti, iti bhavābhavahetu vā samaṇo gotamo dhammaṃ deseti'tī.

Na ca kira vo bhikkhave, mayi evaṃ hoti : 'cīvarahetu vā samaṇo gotamo dhammaṃ deseti,

piṇḍapātahetu vā samaṇo gotamo dhammaṃ deseti, senāsanahetu vā samaṇo gotamo

dhammaṃ deseti, iti bhavābhavahetu vā samaṇo gotamo dhammaṃ desetī'ti. Atha kinti

carahi vo bhikkhave mayi hotī'ti.

Evaṃ kho no bhante, bhagavati hoti: 'anukampako bhagavā hitesī, anukampaṃ upādāya

dhammaṃ desetī'ti

Evañca kira vo bhikkhave, mayi hoti: 'anukampako bhagavā hitesī, anukampaṃ upādāya

dhammaṃ desetī'ti. Tasmātiha bhikkhave, ye vo mayā dhammā abhiññā desitā,

Seyyathīdaṃ : 'cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni

pañca balāni satta [PTS Page 239] [\q 239/] bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Tattha

sabbeheva samaggehi sammodamānehi avivadamānehi sikkhitabbaṃ.

------------------------

1.Pisinārāyaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 046] [\x 46/]

Tesañca vo bhikkhave, samaggānaṃ sammodamānānaṃ avivadamānānaṃ sikkhataṃ, tattha

siyuṃ1 dve bhikkhū abhidhamme nānāvādā. Tatra ce tumhākaṃ evamassa: 'imesaṃ kho

āyasmantānaṃ atthato ceva nānaṃ byañjanato ca nāna'nti. Tattha yaṃ bhikkhuṃ suvacataraṃ

maññeyyātha so upasaṅkamitvā evamassa vacanīyo: 'āyasmantānaṃ kho atthato ceva nānaṃ.

Byanañjanato ca nānaṃ. Tadamināpetaṃ āyasmanto jānātha yathā atthato ceva nānaṃ

byañjanato ca nānaṃ mā āyasmanto vivādaṃ āpajjitthā'ti. Athāparesaṃ ekato pakkhikānaṃ

bhikkhūnaṃ yaṃ bhikkhuṃ suvacataraṃ maññeyyātha, so upasaṅkamitvā evamassa vacanīyo:

' āyasmantānaṃ kho atthato ceva nānaṃ byañjanato ca nānaṃ. Tadamināpetaṃ āyasmanto

jānātha yathā atthato ceva nānaṃ byañjanato ca nānaṃ mā āyasmanto vivādaṃ āpajjitthā'ti.

Iti duggahitaṃ duggahitato dhāretabbaṃ suggahitaṃ suggahitato dhāretabbaṃ duggahitaṃ

duggahitato dhāretvā suggahitaṃ suggahitato dhāretvā yo dhammo yo vinayo so bhāsitabbo.

Tatra ce tumhākaṃ evamassa. 'Imesaṃ kho āyasmantānaṃ atthato hi kho nānaṃ, byañjanato

sametī'ti. Tattha yaṃ bhikkhuṃ suvacataraṃ maññeyyātha, so upasaṅkamitvā evamassa

vacanīyo: 'āyasmantānaṃ atthato hi kho nānaṃ, byañjanato sameti. Tadamināpetaṃ

āyasmanto jānātha yathā atthato hi kho nānaṃ, byañjanato sameti. Mā āyasmanto vivādaṃ

āpajjitthā'ti. Athāparesaṃ ekato pakkhikānaṃ bhikkhūnaṃ yaṃ bhikkhuṃ suvacataraṃ

maññeyyātha, so upasaṅkamitvā evamassa vacanīyo: 'āyasmantānaṃ kho atthato hi kho

nānaṃ byañjanato sameti. Tadamināpetaṃ āyasmanto jānātha 'yathā atthato hi kho nānaṃ,

byañjanato sameti. Mā āyasmanto vivādaṃ āpajjitthā'ti. [PTS Page 240] [\q 240/] iti

duggahitaṃ duggahitato dhāretabbaṃ suggahitaṃ suggahitato dhāretabbaṃ. Duggahitaṃ

duggahito dhāretvā suggahitaṃ suggahitato dhāretvā yo dhammo yo vinayo so bhāsitabbo.

Tatra ce tumhākaṃ evamassa: 'imesaṃ kho āyasmantānaṃ atthato hi kho sameti. Byañjanato

nāna'nti. Tattha yaṃ bhikkhuṃ suvacataraṃ maññeyyātha, so upasaṅkamitvā evamassa

vacanīyo: 'āyasmantānaṃ kho atthato hi sameti. Byañjanato nānaṃ. Tadamināpetaṃ

āyasmanto jānātha 'yathā atthato hi kho sameti. Byañjanato nānaṃ. Appamattakaṃ kho

panetaṃ yadidaṃ byañjanaṃ mā āyasmanto appamattake vivādaṃ āpajjitthā'ti. Athāparesaṃ

ekato pakkhikānaṃ bhikkhunaṃ yaṃ bhikkhuṃ suvacataraṃ maññeyyātha, so upasaṅkamitvā

evamassa vacanīyo: āyasmantānaṃ kho atthato hi kho sameti. Byañjanato nānaṃ.

Tadamināpetaṃ āyasmanto jānātha 'yathā atthato hi kho sameti byañjanato nānaṃ.

Appamattakaṃ kho panetaṃ yadidaṃ byañjanaṃ. Mā āyasmanto appamattake vivādaṃ

āpajjitthā'ti. Iti suggahitaṃ suggahitato dharetabbaṃ duggahitaṃ duggahitato dhāretabbaṃ.

Suggahitaṃ suggahitato dhāretvā duggahitaṃ duggahitato dhāretvā yo dhammo yo vinayo

so bhāsitabbo.

--------------------------

1.Siyaṃsu-machasaṃ,sīmū.

[BJT Page 048] [\x 48/]

Tatra ce tumhākaṃ evamassa: 'imesaṃ kho āyasmantānaṃ atthato ceva sameti. Byañjanato ca

sametī'ti. Tattha yaṃ bhikkhuṃ suvacataraṃ maññeyyātha so upasaṅkamitvā evamassa

vacanīyo: 'āyasmantānaṃ kho atthato ceva sameti. Byañjanato ca sameti. Tadamināpetaṃ

āyasmanto jānātha 'yathā atthato ceva sameti, byañjanato ca sameti.Mā āyasmanto vivādaṃ

āpajjitthā'ti. Athāparesaṃ ekato pakkhikānaṃ bhikkhūnaṃ yaṃ bhikkhuṃ suvacataraṃ

maññeyyātha, so upasaṅkamitvā evamassa vacanīyo: 'āyasmantānaṃ kho attato ceva sameti.

Byañjanato ca sameti. Tadamināpetaṃ āyasmanto jānātha 'yathā atthato ceva sameti,

byañjanato ca sameti. Mā āyasmanto [PTS Page 241] [\q 241/] vivādaṃ āpajjitthā'ti. Iti

suggahitaṃ suggahitato dhāretabbaṃ suggahitaṃ suggahitato dhāretvā yo dhammo yo vinayo

so bhāsitabbo.

Tesañca vo bhikkhave, samaggānaṃ sammodamānānaṃ avivadamānānaṃ sikkhataṃ, siyā

aññatarassa bhikkhuno āpatti siyā vītikkamo tatra bhikkhave, na codanāya taritabbaṃ,

puggalo upaparikkhitabbo, iti mayhañca avihesā bhavissati. Parassa ca puggalassa

anupaghāto, paro hi puggalo akkodhano anupanāhī adandhadiṭṭhī suppaṭinissaggī,

sakkomi cā' haṃ etaṃ puggalaṃ akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpetu'nti. Sace

bhikkhave, evamassa kallaṃ vacanāya.

Sace pana bhikkhave, evamassa: 'mayhaṃ kho avihesā bhavissati. Parassa ca puggalassa

upaghāto, paro hi puggalo kodhano upanāhī adandhadiṭṭhī suppaṭinissaggī, sakkomi

cāhaṃ etaṃ puggalaṃ akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpetuṃ. Appamattakaṃ kho

panetaṃ yadidaṃ parassa puggalassa upaghāto. Atha kho etadeva bahutaraṃ, 'sohaṃ1

sakkomi etaṃ puggalaṃ akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpetu'nti. Sace

bhikkhave,evamassa kallaṃ vacanāya.

Sace pana bhikkhave, evamassa: 'mayhaṃ kho vihesā bhavissati. Parassa ca puggalassa

Anupaghāto, paro hi puggalo akkodhano anupanāhī adandhadiṭṭhī duppaṭinissaggī.

Sakkomi cāhaṃ etaṃ puggalaṃ akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpetuṃ. Appamattakaṃ

kho panetaṃ 'yadidaṃ mayhaṃ vihesā. Atha kho etadeva bahutaraṃ, sohaṃ

Sakkomi etaṃ puggalaṃ akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpetu'nti. Sace

bhikkhave,evamassa kallaṃ vacanāya.

Sace pana bhikkhave, evamassa: mayhañca kho vihesā bhavissati. Parassa ca puggalassa

Upaghāto, paro hi puggalo kodhano upanāhī adandhadiṭṭhī duppaṭinissaggī.

Sakkomi cāhaṃ etaṃ puggalaṃ akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpetuṃ. Appamattakaṃ

kho panetaṃ 'yadidaṃ mayhañca vihesā parassa ca puggalassa upaghāto,

Atha kho etadeva bahutaraṃ, sohaṃ sakkomi etaṃ puggalaṃ akusalā

Vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpetu'nti. Sace bhikkhave, evamassa kallaṃ vacanāya.

-------------------------

1.Svāhaṃ-machasaṃ.

[BJT Page 050] [\x 50/]

Sace pana bhikkhave, evamassa: 'mayhañca kho vihesā bhavissati. Parassa ca puggalassa

upaghāto, paro [PTS Page 242] [\q 242/] hi puggalo kodhano upanāhī dandhadiṭṭhī

duppaṭinissaggī. Na cāhaṃ sakkomi etaṃ puggalaṃ akusalā vuṭṭhāpetvā kusale

patiṭṭhāpetu'nti. Evarūpe bhikkhave, puggale upekkhā nātimaññitabbā

Tesañca vo bhikkhave, samaggānaṃ sammodamānānaṃ avivadamānānaṃ sikkhataṃ

aññamaññassa vacīsaṃsāro1 uppajjeyya diṭṭhipalāso cetaso āghāto appaccayo anabhiraddhi.

Tattha ekato pakkhikānaṃ bhikkhūnaṃ yaṃ bhikkhuṃ suvacataraṃ maññeyyātha, so

upasaṅkamitvā evamassa vacanīyo: 'yaṃ no āvuso, amhākaṃ samaggānaṃ

sammodamānānaṃ avivadamānānaṃ sikkhataṃ aññamaññassa vacīsaṃsāro uppanno

diṭṭhipalāso cetaso āghāto appaccayo anabhiraddhi. Taṃ jānamāno samāno2 garaheyyāti.

Sammā byākaramāno [PTS Page 243] [\q 243/] bhikkhave, bhikkhu evaṃ byākareyya:

yaṃ no āvuso amhākaṃ samaggānaṃ sammodamānānaṃ avivadamānānaṃ sikkhataṃ

aññamaññassa vacīsaṃsāro1 uppanno diṭṭhipalāso cetaso āghāto appaccayo anabhiraddhi.

Taṃ jānamāno samāno2 garaheyyāti. Etaṃ panāvuso dhammaṃ appahāya nibbānaṃ

sacchikareyyāti. Sammā byākaramāno bhikkhave, evaṃ byākareyya: etaṃ kho āvuso,

dhammaṃ appahāya na nibbānaṃ sacchikareyyāti.

Athāparesaṃ ekato pakkhikānaṃ bhikkhūnaṃ yaṃ bhikkhuṃ suvacatarā maññeyyātha, so

upasaṅkamitvā evamassa vacanīyo: yaṃ no āvuso amhākaṃ samaggānaṃ sammodamānānaṃ

avivadamānānaṃ sikkhataṃ aññamaññassa vacīsaṃsaro1 uppanno diṭṭhipalāso cetaso āghāto

appaccayo anabhiraddhi. Taṃ jānamāno samāno2 garaheyyāti. Sammā byākaramāno

bhikkhave, bhikkhu evaṃ byākareyya: yaṃ no āvuso amhākaṃ samaggānaṃ

sammodamānānaṃ avivadamānānaṃ sikkhataṃ aññamaññassa vacīsaṃsāro uppanno

diṭṭhipalāso cetaso āghāto appaccayo anabhiraddhi. Taṃ jānamāno samāno garaheyyāti.

Etaṃ panāvuso dhammaṃ appahāya na nibbānaṃ sacchikareyyāti. Sammā byākaramāno

bhikkhave, bhikkhu evaṃ byākareyya: etaṃ kho āvuso, dhammaṃ appahāya na nibbānaṃ

sacchikareyyā'ti.

Tañce bhikkhave, bhikkhuṃ pare evaṃ puccheyyuṃ: āyasmatā no ete bhikkhū akusalā

vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpitāti. Sammā byākaramāno bhikkhave, bhikkhu evaṃ

byākareyya: idhāhaṃ āvuso, yena bhagavā tenupasaṅkamiṃ, tassa me bhagavā dhammaṃ

desesi, tāhaṃ dhammaṃ sutvā tesaṃ bhikkhūnaṃ abhāsiṃ: taṃ te bhikkhū dhammaṃ sutvā

akusalā vuṭṭhahiṃsu. Kusale patiṭṭhahiṃsū'ti. Evaṃ byākaramāno kho bhikkhave, bhikkhu

na ceva attānaṃ ukkaṃseti, na paraṃ vambheti, dhammassa cānudhammaṃ byākaroti, na ca

koci sahadhammiko vādānuvādo gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchatī'ti.

Idamavoca bhagavā attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

Kinti suttaṃ tatiyaṃ

--------------------------

1.Vacīsaṃhāro-machasaṃ.

Saṃkhāro-sīmu.

2.Samaṇo-machasaṃ,[PTS.]

[BJT Page 052] [\x 52/]

3.1.4

Sāmagāma suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati sāmagāme. Tena kho pana

samayena nigaṇṭho nātaputto1 pāvāyaṃ adhunā kālakato2 hoti. Tassa kālakiriyāya3 bhinnā

nigaṇṭhā dvedhikajātā bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattīhi

vitudantā viharanti. 'Na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi, ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ

ājānāmi, kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi? Micchā paṭipanno tvamasi, ahamasmi

sammāpaṭipanno. Sahitaṃ me, asahitaṃ te. Pure vacanīyaṃ pacchā [PTS Page 244] [\q 244/]

avaca pacchā vacanīyaṃ pure avaca. Āciṇṇaṃ4 te viparāvattaṃ, āropito te vādo,

niggahitosi, cara vādappamokkhāya, nibbeṭhehi vā sace pahosī'ti. Vadho yeva kho5 maññe

nigaṇṭhesu nātaputtiyesu vattati.

Yepi nigaṇṭhassa nātaputtassa sāvakā gihī odātavasanā, tepi nigaṇṭhesu nātaputtiyesu

nibbinnarūpā virattarūpā paṭivānarūpā, yathā taṃ durakkhāte dhammavinaye duppavedite

aniyyāṇike anupasamasaṃvattanike asammāsambuddhappavedite bhinnathūpe

appaṭisaraṇe'ti.

Atha kho cundo samaṇuddeso pāvāyaṃ vassaṃ vuttho6 yena sāmagāmo yenāyasmā ānando

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi,

ekamantaṃ nisinno kho cundo samaṇuddeso āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca: nigaṇṭho

bhante, nātaputto pāvāyaṃ adhunā kālakato. Tassa kālakiriyāya bhinnā nigaṇṭhā

dvedhikajātā bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpantā aññamaññaṃ mukhasattīhi vitudantā

viharanti 'na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi ahaṃ

Imaṃ dhammavinayaṃ ājānāmi, kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi? Micchā

paṭipanno tvamasi, ahamasmi sammāpaṭipanno. Sahitaṃ me, asahitaṃ te. Pure vacanīyaṃ

pacchā avaca pacchā vacanīyaṃ pure avaca. Āciṇṇaṃ te viparāvattaṃ, āropito te vādo,

niggahitosi, cara vādappamokkhāya, nibbeṭhehi vā sace pahosī'ti. Vadho yeva kho maññe

nigaṇṭhesu nātaputtiyesu vattati.

Yepi nigaṇṭhassa nātaputtassa sāvakā gihī odātavasanā, tepi nigaṇṭhesu nātaputtiyesu

nibbinnarūpā virattarūpā paṭivānarūpā, yathā taṃ durakkhāte dhammavinaye duppavedite

aniyyāṇike anupasamasaṃvattanike asammāsambuddhappavedite bhinnathūpe

appaṭisaraṇe'ti.

Evaṃ vutte āyasmā ānando cundaṃ samaṇuddesaṃ etadavoca: atthi kho idaṃ āvuso cunda,

kathāpābhataṃ bhagavantaṃ dassanāya. Āyāmāvuso cunda, yena bhagavā

tenupasaṅkamissāma, upasaṅkamitvā etamatthaṃ bhagavato ārocessāmā'ti. Evaṃ bhanteti

kho cundo samaṇuddeso āyasmato ānandassa paccassosi.

--------------------------

1.Nāthaputto-machasaṃ,syā.

2.Kālaṅkato-machasaṃ,simu.

3.Kālaṅkiriyāya-machasaṃ,

4.Adhiviṇṇaṃ-machasaṃ. Aviciṇṇaṃ-sīmu.

5.Vadho yeveko-sīmu,[PTS.]

6.Vassaṃ vuṭṭho-machasaṃ.

Vassavuttho-[PTS.]

[BJT Page 054] [\x 54/]

Atha kho āyassamā ca ānando cundo ca samaṇuddeso yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu.

Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho

[PTS Page 245] [\q 245/] āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca: ayaṃ bhante, cundo

samaṇuddeso evamāha: nigaṇṭho bhante, nātaputto pāvāyaṃ adhunā kālakato. Tassa

kālakiriyāya bhinnā nigaṇṭhā dvedhikajātā bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpantā

aññamaññaṃ mukhasattīhi vitudantā viharanti 'na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi ahaṃ

imaṃ dhammavinayaṃ ājānāmi, kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi? Micchā

paṭipanno tvamasi, ahamasmi sammāpaṭipanno. Sahitaṃ me, asahitaṃ te. Pure vacanīyaṃ

pacchā avaca pacchā vacanīyaṃ pure avaca. Āciṇṇaṃ te viparāvattaṃ, āropito te vādo,

niggahitosi, cara vādappamokkhāya, nibbeṭhehi vā sace pahosī'ti. Vadho yeva kho maññe

nigaṇṭhesu nātaputtiyesu vattati.

Yepi nigaṇṭhassa nātaputtassa sāvakā gihī odātavasanā, tepi nigaṇṭhesu nātaputtiyesu

nibbinnarūpā virattarūpā paṭivānarūpā, yathā taṃ durakkhāte dhammavinaye duppavedite

aniyyāṇike anupasamasaṃvattanike asammāsambuddhappavedite bhinnathūpe

appaṭisaraṇe'ti. Tassa mayhaṃ bhante, evaṃ hoti: māheva bhagavato accayena saṅghe

vivādo uppajji. Sossa1 vivādo bahu janāhitāya bahujanāsukhāya bahuno janassa anatthāya

ahitāya dukkhāya devamanussāna'nti.

Taṃ kiṃ maññasi ānanda, ye vo mayā dhammā abhiññā desitā seyyathīdaṃ: cattāro

satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta

bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Passasi no tvaṃ ānanda, imesu dhammesu dvepi bhikkhū

nānāvāde'ti. Yeme bhante, dhammā bhagavatā abhiññā desitā, seyyathīdaṃ: cattāro

satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta

bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Nāhaṃ passāmi imesu dhammesu dvepi bhikkhū

nānāvāde. Ye ca kho2 bhante, puggalā bhagavantaṃ patissayamānarūpā viharanti. Tepi

bhagavato accayena saṅghe vivādaṃ janeyyuṃ ajjhājīve vā adhipātimokkhe vā. Sossa1

vivādo bahujanāhitāya bahujanāsukhāya bahuno janassa anatthāya ahitāya dukkhāya

devamanussānanti.

Appamattako so ānanda, vivādo yadidaṃ ajjhājīve vā adhipātimokkhe vā magge vāpi

ānanda, paṭipadāya vā saṅghe vivādo uppajjamāno uppajjeyya. Sossa1 vivādo

bahujanāhitāya bahujanāsukhāya bahuno janassa anatthāya ahitāya dukkhāya

dvemanussānanti.

Chayimāni ānanda, vivādamūlāni. Katamāni cha: idhānanda, bhikkhu kodhano hoti

upanāhī, yo so ānanda bhikkhu kodhano hoti upanāhī, so sattharipi agāravo viharati

appatisso. Dhammepi agāravo viharati appatisso. Saṅghepi agāravo [PTS Page 246] [\q

246/] viharati appatisso. Sikkhāyapi na paripūrakāri hoti. Yo so ānanda, bhikkhu satthari

agāravo viharati appatisso. Dhamme agāravo viharati appatisso. Saṅghe agāravo viharati

appatisso. Sikkhāya na paripūrakāri hoti. So saṅghe vivādaṃ janeti, yo hoti vivādo

bahujanāhitāya bahujanāsukhāya bahuno janassa anatthāya ahitāya dukkhāya

devamanussānaṃ. Evarūpaṃ ce tumhe ānanda, vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā

samanupasseyyātha. Tatra tumhe ānanda, tasseva pāpakassa vivādamūlassa pahānāya

vāyameyyātha. Evarūpaṃ ce tumhe ānanda, vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā na

samanupasseyyātha. Tatra tumhe ānanda, tasseva pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ

anavassavāya paṭipajjeyyātha. Evametassa pāpakassa vivādamūlassa pahānaṃ hoti,

evametassa pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ anavassavo hoti.

--------------------------

1.Svāssa-machasaṃ,syā.

2.Santi ca kho-syā.

[BJT Page 056] [\x 56/]

Puna ca paraṃ ānanda, bhikkhu makkhī hoti palāsī

Yo so ānanda bhikkhu kodhano hoti upanāhī, so sattharipi agāravo

Viharati appatisso. Dhammepi agāravo viharati appatisso. Saṅghepi agāravo viharati

appatisso. Sikkhāyapi na paripūrakāri hoti. Yo so ānanda, bhikkhu satthari agāravo viharati

appatisso. Dhamme agāravo viharati appatisso. Saṅghe agāravo viharati appatisso. Sikkhāya

na paripurakāri hoti. So saṅghe vivādaṃ janeti, yo hoti vivādo bahujanāhitāya

bahujanāsukhāya bahuno janassa anatthāya ahitāya dukkhāya devamanussānaṃ. Evarūpaṃ

ce tumhe ananda, vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā samanupasseyyātha. Tatra tumhe

ānanda, tasseva pāpakassa vivādamūlassa pahānāya vāyameyyātha. Evarūpaṃ ce tumhe

ānanda, vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā na samanupasseyyātha. Tatra tumhe ānanda,

tasseva pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ anavassavāya paṭipajjeyyātha. Evametassa

pāpakassa vivādamūlassa pahānaṃ [PTS Page 247] [\q 247/] hoti, evametassa pāpakassa

vivādamūlassa āyatiṃ anavassavo hoti. Issukī hoti maccharī yo so ānanda bhikkhu kodhano

hoti upanāhī, so sattharipi agāravo viharati appatisso. Dhammepi agāravo viharati

appatisso. Saṅghepi agāravo viharati appatisso. Sikkhāyapi na paripūrakāri hoti. Yo so

ānanda, bhikkhu satthari agāravo viharati appatisso. Dhamme agāravo viharati appatisso.

Saṅghe agāravo viharati appatisso. Sikkhāya na paripurakāri hoti. So saṅghe vivādaṃ janeti,

yo hoti vivādo bahujanāhitāya bahujanāsukhāya bahuno janassa anatthāya ahitāya dukkhāya

devamanussānaṃ. Evarūpaṃ ce tumhe ananda, vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā

samanupasseyyātha. Tatra tumhe ānanda, tasseva pāpakassa vivādamūlassa pahānāya

vāyameyyātha. Evarūpaṃ ce tumhe ānanda, vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā na

samanupasseyyātha. Tatra tumhe ānanda, tasseva pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ

anavassavāya paṭipajjeyyātha. Evametassa pāpakassa vivādamūlassa pahānaṃ hoti,

evametassa pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ anavassavo hoti. Saṭho hoti māyāvi yo so

ānanda bhikkhu kodhano hoti upanāhī, so sattharipi agāravo viharati appatisso. Dhammepi

agāravo viharati appatisso. Saṅghepi agāravo viharati appatisso. Sikkhāyapi na paripūrakāri

hoti. Yo so ānanda, bhikkhu satthari agāravo viharati appatisso. Dhamme agāravo viharati

appatisso. Saṅghe agāravo viharati appatisso. Sikkhāya na paripurakāri hoti. So saṅghe

vivādaṃ janeti, yo hoti vivādo bahujanāhitāya bahujanāsukhāya bahuno janassa anatthāya

ahitāya dukkhāya devamanussānaṃ. Evarūpaṃ ce tumhe ananda, vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā

bahiddhā vā samanupasseyyātha. Tatra tumhe ānanda, tasseva pāpakassa vivādamūlassa

pahānāya vāyameyyātha. Evarūpaṃ ce tumhe ānanda, vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā

na samanupasseyyātha. Tatra tumhe ānanda, tasseva pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ

anavassavāya paṭipajjeyyātha. Evametassa pāpakassa vivādamūlassa pahānaṃ hoti,

evametassa pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ anavassavo hoti. Pāpiccho hoti

Micchādiṭṭhi yo so ānanda bhikkhu kodhano hoti upanāhī, so sattharipi agāravo viharati

appatisso. Dhammepi agāravo viharati appatisso. Saṅghepi agāravo viharati appatisso.

Sikkhāyapi na paripūrakāri hoti. Yo so ānanda, bhikkhu satthari agāravo viharati appatisso.

Dhamme agāravo viharati appatisso. Saṅghe agāravo viharati appatisso. Sikkhāya na

paripurakāri hoti. So saṅghe vivādaṃ janeti, yo hoti vivādo bahujanāhitāya bahujanāsukhāya

bahuno janassa anatthāya ahitāya dukkhāya devamanussānaṃ. Evarūpaṃ ce tumhe ananda,

vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā samanupasseyyātha. Tatra tumhe ānanda, tasseva

pāpakassa vivādamūlassa pahānāya vāyameyyātha. Evarūpaṃ ce tumhe ānanda,

vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā na samanupasseyyātha. Tatra tumhe ānanda, tasseva

pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ anavassavāya paṭipajjeyyātha. Evametassa pāpakassa

vivādamūlassa pahānaṃ hoti, evametassa pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ anavassavo hoti.

Sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādhānagāhi1 duppaṭinissaggī. Yo so ānanda, bhikkhu

sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādhānagāhī duppaṭinissaggī. So sattharipi agāravo viharati

appatisso., Dhammepi agāravo viharati appatisso, saṅghepi agāravo viharati appatisso,

sikkhāyapi na paripūrakārī hoti. Yo so ānanda, bhikkhu satthari agāravo viharati appatisso.,

Dhamme agāravo viharati appatisso. Saṅghe agāravo viharati appatisso. Sikkhāya na

paripūrakārī hoti. So saṅghe vivādaṃ janeti. Yo hoti vivādo bahujanāhitāya bahujanāsukhāya

bahuno janassa anatthāya ahitāya dukkhāya devamanussānaṃ. Evarūpaṃ ce tumhe ānanda,

vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā samanupasseyyātha. Tatra tumhe ānanda, tasseva

pāpakassa vivādamūlassa pahānāya vāyameyyātha. Evarūpaṃ ce tumhe ānanda,

vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā na samanupasseyyātha. Tatra tumhe ānanda, tasseva pāpakassa

vivādamūlassa āyatiṃ anavassavāya paṭipajjeyyātha evametassa pāpakassa vivādamūlassa

pahānaṃ hoti. Evametassa pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ anavassavo hoti. Imāni kho

ānanda, cha vivādamūlāni.

Cattārimāni ānanda, adhikaraṇāni. Katamāni cattāri: vivādādhikaraṇaṃ anuvādādhikaraṇaṃ

āpattādhikaraṇaṃ kiccādhikaraṇaṃ, imāni kho ānanda cattāri adhikaraṇāni.

Satta kho panime ānanda, adhikaraṇasamathā upannuppannānaṃ adhikaraṇānaṃ samathāya

vūpasamāya, sammukhāvinayo dātabbo sativinayo dātabbo amūḷahavinayo dātabbo

paṭiññāya kāretabbaṃ yebhuyyasikā tassapāpiyyasikā tiṇavatthārako'ti.

Kathañca ānanda, sammukhāvinayo hoti: idhānanda bhikkhu vivadanti dhammoti vā

adhammoti vā vinayoti vā avinayoti vā. Tehānanda2 bhikkhuhi sabbeheva samaggehi

sannipatitabbaṃ. Sannipatitvā dhammanetti samanumajjitabbā. Dhammanettiṃ

samanumajjitvā yathā tattha sameti. Tathā taṃ adhikaraṇaṃ vūpasametabbaṃ. Evaṃ kho

ānanda, sammukhāvinayo hoti. Evañca panidhekaccānaṃ adhikaraṇānaṃ vupasamo hoti,

yadidaṃ sammukhāvinayena.

Kathañca ānanda, yebhuyyasikā hoti: te ce ānanda, bhikkhu na sakkonti taṃ adhikaraṇaṃ

tasmiṃ āvāse vūpasametuṃ. Tehānanda, bhikkhuhi yasmiṃ āvāse bahutarā bhikkhu, so āvāso

gantabbo. Tattha sabbeheva samaggehi sannipatitabbaṃ. Sannipatitvā dhammanetti

samanumajjitabbā. Dhammanettiṃ samanumajjitvā yathā tattha sameti, tathā taṃ

adhikaraṇaṃ vūpasammetabbaṃ. Evaṃ kho ānanda, yebhuyyasikā hoti. Evañca

panidhekaccānaṃ adhikaraṇānaṃ vūpasamo hoti, yadidaṃ yebhuyyasikāya.

--------------------------

1.Ādhānaggāhī-majasaṃ.

2.Teneva ānanda-sīmu,syā.

[BJT Page 058] [\x 58/]

Katañca ānanda, sativinayo hoti: idhānanda, bhikkhu bhikkhuṃ evarūpāya garukāya āpattiyā

codeti pārājikena vā pārājikasāmantena vā 'saratāyasmā evarūpiṃ1 garukaṃ āpattiṃ āpajjitā

pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā'ti. So evamāha: 'na kho ahaṃ āvuso, sarāmi evarūpiṃ

garukaṃ āpattiṃ āpajjitā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ [PTS Page 248] [\q 248/] vā'ti.

Tassa kho ānanda2, bhikkhuno sativinayo dātabbo. Evaṃ kho ānanda, sativinayo hoti.

Evañca panidhekaccānaṃ adhikaraṇānaṃ vūpasamo hoti, yadidaṃ sativinayena.

Kathañca ānanda, amūlhavinayo hoti: idhānanda, bhikkhu bhikkhuṃ evarūpāya garukāya

āpattiyā codeti pārājikena vā pārājikasāmantena vā saratāyasmā evarūpiṃ1 garukaṃ āpattiṃ

āpajjitā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vāti. So evamāha: 'na kho ahaṃ āvuso, sarāmi

evarūpiṃ garukaṃ āpattiṃ āpajjitā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā'ti. Tamenaṃ so

nibbeṭhentaṃ ativeṭheti3 iṅghāyasmā sādhukameva jānāhi, yadi sarasi evarūpiṃ garukaṃ

āpattiṃ āpajjitā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā'ti. So evamāha: 'ahaṃ kho āvuso, ummādaṃ

pāpuṇiṃ cetaso vipariyesaṃ4. Tena me ummattakena bahuṃ assāmaṇakaṃ ajjhāciṇṇaṃ

bhāsitaparikantaṃ5, nāhaṃ taṃ sarāmi. Mūḷhena me etaṃ katanti. Tassa kho ānanda,

bhikkhuno amūḷhavinayo dātabbo. Evaṃ kho ānanda, amūḷhavinayo hoti. Evañca

panidhekaccānaṃ adhikaraṇānaṃ vūpasamo hoti, yadidaṃ amūḷhavinayena.

Kathañca ānanda, paṭiññātakaraṇaṃ hoti: idhānanda, bhikkhu codito vā acodito vā6 āpattiṃ

sarati vivarati uttānīkaroti. Tenānanda, bhikkhunā buḍḍhataro bhikkhu7 upasaṅkamitvā

ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassa

vacanīyo 'ahaṃ bhante, itthannāmaṃ āpattiṃ āpanno, taṃ paṭidesemī'ti. So evamāha:

'passasī'ti, 'passāmī'ti8. Āyatiṃ saṃvaraṃ āpajjeyyāsīti9 saṃvaraṃ āpajjissāmīti10. Evaṃ kho

ānanda, paṭiññātakaraṇaṃ hoti. Evañca panidhekaccānaṃ adhikaraṇānaṃ vūpasamo hoti,

yadidaṃ paṭiññātakaraṇena. [PTS Page 249] [\q 249/]

Katañca ānanda, tassapāpiyyasikā11 hoti: idhānanda, bhikkhu bhikkhuṃ evarūpāya garukāya

āpattiyā codeti pārājikena vā pārājikasāmantena vā, 'saratāyasmā evarūpiṃ garukaṃ āpattiṃ

--------------------------

1.Evarūpaṃ-syā.

2.Tassa kho evaṃ ānanda-sīmu,syā.[PTS.]

3.Nibbedhentaṃ ativedheti-syā.

4.Vipariyāsaṃ-majasaṃ,[PTS.]

5.Parikkantaṃ-majasaṃ

6.Cudito vā acudito vā-syā.

7.Vuḍḍhataraṃ bhikkhuṃ-majasaṃ,sīmu.

8.Āma passāmiti-sīmu, majasaṃ.

9.Āyatiṃ saṃvareyyāsīti-majasaṃ.

10.Saṃvarissāmīti-majasaṃ.

11.Tassapāpiyasikā-majasaṃ,syā.

[BJT Page 060] [\x 60/]

Āpajjitā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā'ti. So evamahā: 'na kho ahaṃ āvuso, sarāmi

evarūpiṃ garukaṃ āpattiṃ āpajjitā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā'ti tamenaṃ so

nibbaṭhentaṃ ativeṭheti. Iṅghāyasmā sādhukameva jānāhi, yadi sarasi evarūpiṃ garukaṃ

āpattiṃ āpajjitā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā'ti. So evamāha: 'na kho ahaṃ āvuso, sarāmi

evarūpiṃ garukaṃ āpattiṃ āpajjitā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā, sarāmi kho ahaṃ āvuso

evarūpiṃ appamattikaṃ āpattiṃ āpajjitā'ti tamenaṃ so nibbeṭhentaṃ ativeṭheti, iṅghāyasmā

sādhukameva jānāhi, yadi sarasi evarūpiṃ garukaṃ āpattiṃ āpajjitā pārājikaṃ vā

pārājikasāmantaṃ vā'ti. So evamāha: 'imaṃ hi nāmāhaṃ āvuso, appamattikaṃ āpattiṃ āpajjitvā

apuṭṭho paṭijānissāmi. Kimpanāhaṃ evarūpiṃ garukaṃ āpattiṃ āpajjitvā pārājikaṃ vā

pārājikasāmantaṃ vā puṭṭho na paṭijānissāmī'ti. So evamāha: 'imaṃ hi nāma tvaṃ āvuso,

appamattikaṃ āpattiṃ āpajjitvā apuṭṭho na paṭijānissasi. Kimpana tvaṃ evarūpiṃ garukaṃ

āpattiṃ āpajjitvā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā puṭṭho paṭijānissasi, 'iṅghāyasmā

sādhukameva jānāhi, yadi sarasi evarūpiṃ garukaṃ āpattiṃ āpajjitā pārājikaṃ vā

pārājikasāmantaṃ vā'ti. So evamāha: 'sarāmi kho ahaṃ āvuso , evarūpiṃ garukaṃ āpattiṃ

āpajjitā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā 'davā me evaṃ vuttaṃ, ravā me evaṃ vuttaṃ,

'nāhaṃ taṃ sarāmi evarūpiṃ garukaṃ āpattiṃ āpajjitā pārājikaṃ vā pārājikasāmantaṃ vā'ti.

Evaṃ kho ānanda, tassapāpiyyasikā hoti. Evañca panidhekaccānaṃ adhikaraṇānaṃ vūpasamo

hoti, yadidra tassapāpiyyasikāya.

[PTS Page 250] [\q 250/]

Kathañca ānanda, tiṇavatthārako hoti: idhānanda, bhikkhunaṃ bhaṇḍanajātānaṃ

kalahajātānaṃ vivādāpannānaṃ viharataṃ bahuṃ assāmaṇakaṃ ajjhāciṇṇaṃ hoti

bhāsitaparikantaṃ. Tehānanda, bhikkhuhi sabbeheva samaggehi sannipatitabbaṃ.

Sannipatitvā ekato pakkhikānaṃ bhikkhunaṃ byattatarena1. Bhikkhunā uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ

cīvaraṃ katvā añjalimpanāmetvā saṅgho ñāpetabbo.

'Suṇātu me bhante, saṅgho: idaṃ amhākaṃ bhaṇḍanajātānaṃ kalahajātānaṃ vivādāpannānaṃ

viharataṃ bahuṃ assāmaṇakaṃ ajjhāciṇṇaṃ bhāsiparikantaṃ. Yadi saṅghassa pattakallaṃ,

ahaṃ yā ceva imesaṃ āyasmantānaṃ āpatti, yā ca attano āpatti, imesañceva āyasmantānaṃ

atthāya attanoca atthāya saṅghamajjhe tiṇavatthārakena deseyyaṃ ṭhapetvā thullavajjaṃ

ṭhapetvā gihīpaṭisaṃyutta'nti.

Athāparesaṃ ekato pakkhikānaṃ bhikkhunaṃ byattatarena1 bhikkhunā uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ

cīvaraṃ katvā añjalimpanāmetvā saṅgho ñāpetabbo:

--------------------------

1.Byattena-majasaṃ,syā.

[BJT Page 062] [\x 62/]

'Suṇātu me bhante, saṅgho: idaṃ amhākaṃ1 bhaṇḍanajātānaṃ kalahajātānaṃ

vivādāpannānaṃ viharataṃ bahuṃ assāmaṇakaṃ ajjhāciṇṇaṃ bhāsitaparikantaṃ. Yadi

saṅghassa pattakallaṃ, ahaṃ yā ceva imesaṃ āyasmantānaṃ āpatti, yā ca attano āpatti,

imesañceva āyasmantānaṃ atthāya attanoca atthāya saṅghamajjhe tiṇavatthārakena deseyyaṃ

ṭhapetvā thullavajjaṃ ṭhapetvā gihīpaṭisaṃyutta'nti.

Evaṃ kho ānanda, tiṇavatthārako hoti. Evañca panidhekaccānaṃ adhikaraṇānaṃ vūpasamo

hoti, yadidaṃ tiṇavatthārakena.

Chayime ānanda, dhammā sārāṇīyā2 piyakaraṇā garukaraṇā saṅgahāya avivādāya

sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattanti. Katame cha: idhānanda, bhikkhuno mettaṃ kāyakammaṃ

paccuṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvīceva raho ca. Ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo

garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati.

Punacaparaṃ ānanda, bhikkhuno mettaṃ vacīkammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti. Sabrahmacārisu

āvī ceva raho ca. Ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya

sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati.

Punacaparaṃ ānanda, bhikkhuno mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti.

Sabrahmacārisu āvī ceva raho ca. Ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo [PTS

Page 251] [\q 251/] saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati.

Punacaparaṃ ānanda, bhikkhu ye te lābhā dhammikā dhammaladdhā antamaso

pattapariyāpannamattampi, tathārūpehi lābhehi appaṭivibhattabhogi3 hoti sīlavantehi

sabrahmacārīhi sādhāraṇabhogī. Ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo

saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati.

Punacaparaṃ ānanda, bhikkhu yāni tāni sīlāni akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni akammāsāni

bhujissāni4 viññuppasatthāni aparāmaṭṭhāni samādhisaṃvattanikāni. Tathārūpesu sīlesu

sīlasāmaññagato viharati sabrahmacārīhi āvī ceva raho ca ayampi dhammo sārāṇīyo

piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati.

Punacaparaṃ ānanda, bhikkhu yāyaṃ diṭṭhi ariyā niyyāṇikā niyyāti takkarassa sammā

dukkhakkhayāya. Tathārūpāya diṭṭhiyā diṭṭhisāmaññagato viharati sabrahmacārīhi āvī

Ceva raho ca. Ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya

sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati.

Ime kho ānanda, cha sārāṇīyā dhammā piyakaraṇā garukaraṇā saṅgahāya avivādāya

sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattanti.

--------------------------

1.Idhamhākaṃ-syā.

2.Sārāṇīyā-majasaṃ.

3.Apaṭivibhattabhogī-sīmu.

4.Bhujjissāni-[PTS.]

[BJT Page 064] [\x 64/]

Ime ce tumhe ānanda, cha sārāṇīye dhamme samādāya saṃvatteyyātha. Passatha no tumhe,

ānanda, taṃ vacanapathaṃ aṇuṃ vā thulaṃ vā, yaṃ tumhe nādhivāseyyāthāti.

No hetaṃ bhante,

Tasmātihānanda, ime cha sārāṇīye dhamme samādāya vattatha1. Taṃ vo bhavissati

dīgharattaṃ hitāya sukhāyāti.

Idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti. [PTS Page

252] [\q 252/]

Sāmagāma suttaṃ catutthaṃ.

--------------------------

1.Saṃvatteyyātha-syā.

[BJT Page 066] [\x 66/]

3.1.5

Sunakkhatta suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Tena

kho pana samayena sambahulehi bhikkhūhi bhagavato santike aññā byākatā hoti 'khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānāmā'ti. Assosi kho

sunakkhatto licchaviputto 'sambahulehi kira bhikkhūhi bhagavato santike aññā byākatā hoti

'khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā'ti pajānāmā'ti.

Atha kho sunakkhatto licchaviputto yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā

bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinno kho sunakkhatto

licchaviputto bhagavantaṃ etadavoca:

'Sutaṃ metaṃ bhante sambhahulehi kira bhikkhūhi bhagavato santike aññā byākatā 'khīṇā

jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattayā'ti pajānāmā'ti. Ye te bhante,

bhikkhū bhagavato santike aññaṃ byākaṃsu 'khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ

karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattayā'ti pajānāmā'ti. Kacci te bhante, bhikkhū sammadeva aññaṃ

byākaṃsu udāhu santetthekacce bhikkhū adhimānena aññaṃ byākaṃsū'ti.?

Ye te sunakkhatta, bhikkhū mama santike aññaṃ byākaṃsu 'khīṇā jāti, vusitaṃ

brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānāmā'ti. Santetthekacce bhikkhū

sammadeva aññaṃ byākaṃsu,santi panidhekacce bhikkhū adhimānenapi aññaṃ byākaṃsu.

Tatra sunakkhatta, ye te bhikkhū sammadeva aññaṃ byākaṃsu tesaṃ taṃ tatheva hoti. Ye

pana te bhikkhū adhimānena aññaṃ byākaṃsu, tatra sunakkhatta, tathāgatassa evaṃ hoti:

'dhammaṃ nesaṃ desessa'nti. Evañcettha sunakkhatta, tathāgatassa hoti: 'dhammaṃ nesaṃ

desessa'nti. Atha ca panidhekacce moghapurisā pañhaṃ abhisaṅkharitvā abhisaṅkharitvā

tathāgataṃ upasaṅkamitvā pucchanti. Tatra sunakkhatta, [PTS Page 253] [\q 253/] yampi

tathāgatassa evaṃ hoti: 'dhammaṃ nesaṃ desessa'nti. Tassapi hoti aññathattanti.

Etassa bhagavā kālo, etassa sugata kālo. 'Yaṃ bhagavā dhammaṃ deseyya, bhagavato sutvā

bhikkhū dhāressantī'ti. Tena hi sunakkhatta, suṇohi sādhukaṃ manasi karohi bhāsissāmīti.

Evaṃ bhantehi kho sunakkhatto licchaviputto bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca:

[BJT Page 068] [\x 68/]

Pañca kho ime sunakkhatta, kāmaguṇā. Katame pañca: cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā

manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā, ime kho sunakkhatta pañca kāmaguṇā.

Ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, ime kho

sunakkhatta pañca kāmaguṇā. Jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā, ime kho sunakkhatta pañca kāmaguṇā. Kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā

iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, ime kho sunakkhatta pañca

kāmaguṇā.

hānaṃ kho panetaṃ sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo lokāmisādhimutto

assa, lokāmisādhimuttassa kho sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā

saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ

āpajjati. Āneñjapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati,

na aññā cittaṃ upaṭṭhapeti1, na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati.

Seyyathāpi sunakkhatta, puriso sakammā gāmā vā nigamā vā ciravippavutto assa, so

aññataraṃ purisaṃ passeyya tamhā gāmā vā nigamā vā acirapakkantaṃ, so taṃ purisaṃ tassa

gāmassa vā nigamassa vā khematañca subhikkhatañca appābādhatañca puccheyya, tassa so

puriso tassa gāmassa vā nigamassa vā khematañca subhikkhatañca [PTS Page 254] [\q 254/]

appābādhatañca puccheyya, tassa so puriso tassa gāmassa vā nigamassa vā khematañca

subhikkhatañca appābādhatañca saṃseyya. Taṃ kiṃ maññasi sunakkhatta, api nu so puriso

tassa pūrisassa sussūseyyā,2 sotaṃ odaheyya, aññā cittaṃ upaṭṭhapeyya, tañca purisaṃ

bhajeyya, tena ca vittiṃ āpajjeyyā'ti?

Evaṃ bhante.

Evameva kho, sunakkhatta, ṭhānametaṃ3 vijjati: yaṃ idhekacco purisapuggalo

lokāmisādhimutto assa, lokāmisādhimuttassa kho sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpi

ceva kathā saṇṭhāti. Tadanudhamamañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati,

tena ca vittiṃ āpajjati. Āneñjapaṭisaññuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na

sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhapeti,1 na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ

āpajjati. So evamassa veditabbo: āneñjasaṃyojanena hi kho visaṃyutto lokāmisādhimutto

purisapuggaloti.

hānaṃ kho panetaṃ sunakkhatta, vijjati: yaṃ idhekacco purisapuggalo āneñjādhimutto assa,

āneñjādhimuttassa kho sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti,

tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati.

Lokāmisapaṭisaññuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na

aññā cittaṃ upaṭṭhapeti1, na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati.

--------------------------

1.Upaṭṭhāpeti-majasaṃ. 2.Tassa sussūseyya-[PTS.]

3. hānaṃ etaṃ-sīmu.

[BJT Page 070] [\x 70/]

Seyyathāpi sunakkhatta, pāṇḍupalāso bandhanā pavutto abhabbo haritattāya. Evameva kho

sunakkhatta, āneñjādhimuttassa purisapuggalassa ye lokāmisasaññojane se pavutte. So

evamassa veditabbo: lokāmisasaññojanena hi kho visaññutto āneñjādhimutto

purisapuggalo'ti.

hānaṃ kho panetaṃ sunakkhatta, vijjati: yaṃ idhekacco purisapuggalo

ākiñcaññāyatanādhimutto assa, ākiñcaññāyatanādhimuttassa kho sunakkhatta,

purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi,

anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ [PTS Page 255] [\q 255/] āpajjati.

Āneñjapaṭisaññuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā

cittaṃ upaṭṭhapeti, na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati.

Seyyathāpi sunakkhatta, puthusilā dvedhā bhinnā appaṭisandhikā hoti. Evameva kho

sunakkhatta, ākiñcaññāyatanādhimuttassa purisapuggalassa ye āneñjasaññojane se bhinne.

So evamassa veditabbo: āneñjasaññojanena hi kho visaññutto ākiñcaññāyatanādhimutto

purisapuggalo'ti.

hānaṃ kho panetaṃ sunakkhatta, vijjati: yaṃ idhekacco purisapuggalo

nevasaññānāsaññāyatanādhimutto assa, nevasaññānāsaññāyatanādhimuttassa kho

sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca

anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati.

Ākiñcaññāyatanapaṭisaññuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ

odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhapeti,

Na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati.

Seyyathāpi sunakkhatta, puriso manuññabhojanaṃ bhuttāvi chaḍḍeyya. Taṃ kiṃ maññasi

sunakkhatta, api nu tassa purisassa tasmiṃ bhante puna bhottukamyatā1 assā'ti?

No hetaṃ bhante, taṃ kissa hetu: aduṃ hi bhante, bhattaṃ paṭikkulasammatanti.

Evameva kho sunakkhatta, nevasaññānāsaññāyatanādhimuttassa purisapuggalassa ye

ākiñcaññāyatanasaññojane se vante. So evamassa veditabbo: ākiñcaññāyatanasaññojanena hi

kho visaññutto nevasaññānāsaññāyatanādhimutto purisapuggalo'ti.

--------------------------

1.Bhattakamyatā5-[PTS.]

[BJT Page 072] [\x 72/]

hānaṃ kho panetaṃ sunakkhatta, vijjati: yaṃ idhekacco purisapuggalo

sammānibbānādhimutto assa, sammānibbānādhimuttassa kho sunakkhatta,

Purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi,

anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati.

Nevasaññānāsaññāyatanapaṭisaññuttāya ca pana kathāya [PTS Page 256] [\q 256/]

kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhapeti, na ca taṃ purisaṃ

bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati.

Seyyathāpi sunakkhatta, tālo matthakacchinno abhabbo puna virūḷhiyā. Evameva kho

sunakkhatta, sammānibbānādhimuttassa purisapuggalassa ye

nevasaññānāsaññāyatanasaññojane se ucchinnamūle tālāvatthukate anabhāvakate1 āyatiṃ

anuppādadhamme. So evamassa veditabbo: 'nevasaññānāsaññāyatanasaññojanena hi kho

visaññutto sammā nibbānādhimutto purisapuggalo'ti.

hānaṃ kho panetaṃ sunakkhatta vijjati. Yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evamassa: taṇhā kho

sallaṃ samaṇena vuttaṃ avijjāvisadoso chandarāgabyāpādena ruppati. Taṃ me taṇhāsallaṃ

pahīnaṃ, apanīto avijjāvisadoso, sammānibbānādhimuttohamasmī'ti. Evaṃ mānī2 assa

atathaṃ 'sa mānaṃ3. So yāni sammā nibbānādhimuttassa asappāyāni, tāni anuyuñjeyya:

asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ sotena saddaṃ anuyuñjeyya,

asappāyaṃ ghānena gandhaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ anuyuñjeyya,

asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ manasā dhammaṃ anuyuñjeyya.

Tassa asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ sotena saddaṃ

anuyuttassa, asappāyaṃ ghāneta gandhaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ

anuyuttassa, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ manasā dhammaṃ

anuyuttassa rāgo cittaṃ anuddhaṃseyya. So rāgānuddhaṃsitena cittena maraṇaṃ vā

nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.

Seyyathāpi sunakkhatta, puriso sallena viddho assa savisena gāḷhupalepanena. Tassa

mittāmaccā ñātisālohitā bhisakkaṃ sallakattaṃ upaṭṭhāpeyyuṃ4 tassa so bhisakko sallakatto

satthena vaṇamukhaṃ parikanteyya, satthena vaṇamukhaṃ parikantetvā esaniyā sallaṃ

eseyya, esaniyā sallaṃ esetvā [PTS Page 257] [\q 257/] sallaṃ abbaheyya5 apaneyya

visadosaṃ saupādisesaṃ saupādisesoti6 maññamāno7 so evaṃ vadeyya: 'ambho purisa,

ubbhataṃ kho te sallaṃ, apanīto

-------------------------

1.Anabhāvaṃ kate-sīmu,majasaṃ

Anabhāvaṃ gate-syā. 2.Evaṃmāni-majasaṃ,evamāni-syā.

3.Atthaṃ samānaṃ-[PTS,]syā. 4.Upaṭṭhapeyyuṃ-sīmu,syā,majasaṃ.

Atathaṃ samānaṃ-sīmu.

5.Abbuheyya-sīmu,majasaṃ.

Abbāheyya-syā. 6.Anupādisesoti-syā,[PTS.]

7.Jānamāno-sīmu,majasaṃ.Syā.

[BJT Page 074] [\x 74/]

Visadoso saupādiseso1, analañca2 te antarāyāya. Sappāyāni ceva bhojanāni bhuñjeyyāsi, mā

te asappāyāni bhojanāni bhuñjato vaṇo assāvi assa. Kālena ca kālaṃ vaṇaṃ dhoveyyāsi,

kālena ca kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpeyyāsi, mā te na kālena kālaṃ vaṇaṃ dhovato na kālena

kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpato pubbalohitaṃ vaṇamukhaṃ pariyonandhi, mā ca vātātape

cārittaṃ anuyuñji, mā te vātātape cārittaṃ anuyuttassa rājosūkaṃ3 vaṇamukhaṃ

anuddhaṃsesi, vaṇānurakkhī ca ambho purisa vihareyyāsi vaṇasāropī'ti. Tassa evamassa:

'ubbhataṃ kho me sallaṃ, apanīto visadoso anupādiseso, analañca me antarāyāyā'ti. So

asappayāni ceva bhojanāni bhuñjeyya. Tassa asappāyāni bhojanāni bhuñjato vaṇo assāvi

assa. Na ca kālena kālaṃ vaṇaṃ dhoveyya. Na ca kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpeyya.

Tassa na kālena kālaṃ vaṇaṃ dhovato na kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpato pubbalohitaṃ

vaṇamukhaṃ pariyonandheyya. Vātātape ca cārittaṃ anuyuñjeyya. Tassa vātātape cārittaṃ

anuyuttassa rajosūkaṃ3 vaṇamukhaṃ anuddhaṃseyya na ca vaṇānurakkhī vihareyya na

vaṇasāropī. Tassa imissā ca4 asappāyakiriyāya, asu ca visadosā5 apanīto saupādiseso,

tadubhayena vaṇo puthuttaṃ gaccheyya, so puthuttaṃ gatena vaṇena maraṇaṃ vā

nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.

Evameva kho sunakkhatta, ṭhānametaṃ vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evamassa: taṇhā

kho sallaṃ samaṇena vuttaṃ, avijjāvisadoso chandarāgabyāpādena6 ruppati, taṃ me

taṇhāsallaṃ pahīnaṃ, [PTS Page 258] [\q 258/] apanīto avijjāvisadoso, sammā

nibbānādhimuttohama'smī'ti evaṃ māni assa. Atathaṃ'sa mānaṃ7. So yāni

sammānibbānādhimuttassa asappāyāni tāni anuyuñjeyya: asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ

anuyuñjeyya, asappāyaṃ sotena saddaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ

anuyuñjeyya, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ

anuyuñjeyya, asappāyaṃ manasā dhammaṃ anuyuñjeyya. Tassa asappāyaṃ cakkhunā

rūpadassanaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ sotena saddaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ ghānena

gandhaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ kāyena voṭṭhabbaṃ

anuyuttassa, asappāyaṃ manasā dhammaṃ anuyuttassa rāgo cittaṃ anuddhaṃseyya. So

rāgānuddhaṃsitena cittena maraṇaṃ vā nigaccheyya, maraṇa mattaṃ vā dukkhaṃ. Maraṇaṃ

hetaṃ sunakkhatta, ariyassa vinaye yo sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati. Maraṇamattaṃ

hetaṃ sunakkhatta, dukkhaṃ yo aññataraṃ saṅkiliṭṭhaṃ āpattiṃ āpajjati.

--------------------------

1.Anupādiseso-syā,[PTS.]

2.Alañca-syā,[PTS. 6.]Chandarāgavyāpādehi-[PTS,]syā

3.Rajosukaṃ-syā,[PTS, 7.]Atthaṃ samānaṃ-sabbattha.

4.Imissāva-syā. 5.Asuci visadoso-sabbattha.

6. Chandarāgavyāpādehi - [PTS,] syā. 7.Atthaṃ samānaṃ sabbattha.

[BJT Page 076] [\x 76/]

hānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evamassa: 'taṇhā kho

sallaṃ samaṇena vuttaṃ, avijjāvisadoso chandarāgabyāpādena ruppati. Taṃ me taṇhāsallaṃ

pahīnaṃ apanīto avijjāvisadoso. Sammā nibbānādhimuttohamasmī'ti sammā

nibbānādhimuttasseva sato. So yāni sammānibbānādhimuttassa asappāyāni, tāni

nānuyuñjeyya, asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ sotena saddaṃ

nānuyuñjeyya, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ

nānuyuñejayya, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ nānuyuñjeyya: asappāyaṃ manasā

dhammaṃ nānuyuñjeyya. Tassa asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ

sotena saddaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ jivhāya

rasaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ nānuyuttassa rāgo cittaṃ

nānuddhaṃseyya. So na [PTS Page 259] [\q 259/] rāgānuddhaṃsitena cittena neva

maraṇaṃ vā nigaccheyya, na maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.

Seyyathāpi sunakkhatta, puriso sallena viddho assa savisena gāḷhūpalepanena. Tassa

mittāmaccā ñātisālohitā bhisakkaṃ sallakattaṃ upaṭṭhāpeyyuṃ. Tassa so bhisakko sallakatto

satthena vaṇamukhaṃ parikanteyya. Satthena vaṇamukhaṃ parikantetvā esaniyā sallaṃ

eseyya. Esaniyā sallaṃ esetvā sallaṃ abbaheyya1 apaneyya visadosaṃ anupādisesaṃ.

Anupādisesoti jānamāno. So evaṃ vadeyya: amho purisa, ubbhataṃ kho te sallaṃ apanīto

visadoso anupādiseso, analañca te antarāyāya. Sappayāni ceva bhojanāni bhuñjeyyāsi. Mā te

asappāyāni bhojanāni bhuñjato vaṇo assāvī assa. Kālena ca kālaṃ vaṇaṃ dhoveyyāsi.

Kālena ca kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpeyyāsi. Mā te na kālena kālaṃ vaṇaṃ dhevato na kālena

kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpato pubbalohitaṃ vaṇamukhaṃ pariyonandhi. Mā ca vātā tape

cārittaṃ anuyuñji. Mā te vātātape cārittaṃ ananuyuttassa2 rajosūkaṃ vaṇamukhaṃ

anuddhaṃsesi. Vaṇānurakkhī ca ambho purisa, vihareyyāsi vaṇasāropi'ti. Tassa evamassa:

ubbhataṃ kho me sallaṃ apanīto visadoso anupādiseso, analañca me antarāyāyā'ti. So

sappāyāni ceva bhojanāni bhuñjeyya, tassa sappāyāni bhojanāni bhuñjato vaṇo na assāvī

assa. Kālena ca kālaṃ vaṇaṃ dhoveyya, kālena ca kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpeyya, tassa

kālena kālaṃ vaṇaṃ dhovato kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpato pubbalohitaṃ

vaṇamukhaṃ na pariyonandheyya, na ca vātātape cārittaṃ anuyuñjeyya, tassa vātātape

cārittaṃ ananuyuttassa rajosūkaṃ vaṇamukhaṃ nānuddhaṃseyya, vaṇānurakkhī ca

vihareyya vaṇasāropī. Tassa imissā ca sappāya kiriyāya asu ca visadoso apanīto

anupādiseso. Tadūbhayena vaṇo virūheyya3 so rūḷhena vaṇena sañchavinā neva maraṇaṃ

vā nigaccheyya, na maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.

-------------------------

1.Abbuheyya-majasaṃ. 2.Anuyuttassa-[PTS.]

Abbāheyya-syā 4.Parūheyya-[PTS.]

[BJT Page 078] [\x 78/]

Evameva kho sunakkhatta, ṭhānametaṃ vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evamassa: taṇhā

kho sallaṃ samaṇena [PTS Page 260] [\q 260/] vuttaṃ. Avijjā visadoso

chandarāgabyāpādena ruppati. Taṃ me taṇhāsallaṃ pahīnaṃ, apanīto avijjāvisadoso. Sammā

nibbānādhimuttohamasmī'ti sammā nibbānādhimuttasseva sato so yāni sammā

nibbānādhimuttassa asappāyāni, tāni nānuyuñjeyya: asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ

nānuyuñjeyya, asappāyaṃ sotena saddaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ

nānuyuñjeyya, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ

nānuyuñjeyya, asappāyaṃ manasā dhammaṃ nānuyuñjeyya. Tassa asappāyaṃ cakkhunā

rūpadassanaṃ nānuyuttassa asappāyaṃ sotena saddaṃ nānuyuttassa asappāyaṃ ghānena

gandhaṃ nānuyuttassa asappāyaṃ jivhāya rasaṃ nānuyuttassa asappāyaṃ kāyena

phoṭṭhabbaṃ nānuyuttassa asappāyaṃ manasā dhammaṃ nānuyuttassa rāgo cittaṃ

nānuddhaṃseyya, so na rāgānuddhaṃsitena cīttena neva maraṇaṃ vā nigaccheyya, na

maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.

Upamā kho me ayaṃ sunakkhatta, katā atthassa viññāpanāya. Ayamevettha attho: vaṇoti

kho sunakkhatta, channetaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ. Visadosoti kho

sunakkhatta, avijjāyetaṃ adhivacanaṃ. Sallanti kho sunakkhatta, taṇhāyetaṃ adhivacanaṃ.

Esanīti kho sunakkhatta, satiyāyetaṃ adhivacanaṃ. Satthanti kho sunakkhatta, ariyāyetaṃ

paññāya adhivacanaṃ.Bhisakko sallakattoti kho sunakkhatta, tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ

arahato sammāsambuddhassa. So vata sunakkhatta, bhikkhu chasu essāyatanesu

saṃvutakārī. Upadhi dukkhassa mūlanti1 iti vidatvā nirupadhi, upadhisaṅkhaye vimutto

upadhismiṃ vā kāyaṃ upasaṃharissati cittaṃ vā uppādessatī'ti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

Seyyathāpi sunakkhatta, āpāniyakaṃso vaṇṇasampanno gandhasampanno rasasampanno,

so ca kho visena saṃsaṭṭho. Atha puriso āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo

dukkhapaṭikkūlo. Taṃ kiṃ maññasi sunakkhatta, api nu so puriso amuṃ āpāniyakaṃsa

piveyya. Yaṃ jaññā imāhaṃ pivitvā maraṇaṃ vā nigacchāmi, maraṇamattaṃ vā dukkha'nti?

No hetaṃ bhante.

[PTS Page 261] [\q 261/]

Evameva kho sunakkhatta, so vata bhikkhu chasu phassāyatanesu saṃvutakārī upadhi

dukkhassa mūlanti iti viditvā nirupadhi, upadhisaṅkhaye vimutto upadhismiṃ vā kāyaṃ

upasaṃharissati, cittaṃ vā uppādessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

-------------------------

1.Dukkhamūlaṃ-syā.

[BJT Page 080] [\x 80/]

Seyyathāpi sunakkhatta, āsīviso ghoraviso, atha puriso āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo

sukhakāmo dukkhapaṭikkulo. Taṃ kiṃ maññasi sunakkhatta, api nu so puriso amussa

āsīvisassa ghoravisassa hatthaṃ aṅguṭṭhaṃ vā yuñjeyya yaṃ jaññā imināhaṃ daṭṭho

maraṇaṃ vā nigacchāmi, maraṇamattaṃ vā dukkha'nti?

No hetaṃ bhante.

Evameva kho sunakkhatta, so vata bhikkhu chasu phassāyatanesu saṃvutakārī, upadhi

dukkhassa mūlanti iti viditvā nirupadhi, upadhi saṅkhaye vimutto upadhismiṃ vā kāyaṃ

upasaṃharissati, cittaṃ vā uppādessatī'ti netaṃ ṭhānaṃ vijjatīti.

Idamavoca bhagavā attamano sunakkhatto licchaviputto bhagavato bhāsitaṃ abhinandī'ti.

Sunakkhatta suttaṃ pañcamaṃ

[BJT Page 082] [\x 82/]

3.1.6

Āneñjasappāya suttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā kurūsu viharati kammāsadammaṃ nāma kurūnaṃ

nigamo. Tatra kho bhagavā bhikkhu āmantesi bhikkhavoti, bhadanteti te bhikkhu bhagavato

paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Aniccā bhikkhave, kāmā tucchā mosadhammā. Māyākatametaṃ bhikkhave, bālalāpanaṃ. Ye

ca diṭṭhadhammikā kāmā, ye ca samparāyikā kāmā, yā ca diṭṭhadhammikā [PTS Page 262]

[\q 262/] kāmasaññā, yā ca samparāyikā kāmasaññā, ubhayametaṃ māradheyyaṃ,

mārassesavisayo, marassesanivāpo, mārassesagocaro. Etthete pāpakā akusalā mānasā

abhijjhāpi byāpādāpi sārambhāpi saṃvattanti. Teva ariyasāvakassa idhamanusikkhato

antarāyāya sambhavanti.

Tatra bhikkhave ariyasāvako iti paṭisañcikkhati: ye ca diṭṭhadhammikā kāmā ye ca

samparāyikā kāmā, yā ca diṭṭhadhammikā kāmasaññā yā ca samparāyikā kāmasaññā,

ubhayametaṃ māradheyyaṃ. Mārassesavisayo, mārassesanivāpo, mārassesagocaro. Etthete

pāpakā akusalā mānasā abhijjhāpi byāpādāpi sārambhāpi saṃvattanti. Teva ariyasāvakassa

idhamanusikkhato antarāyāya sambhavanti. Yannūnāhaṃ vipulena mahaggatena cetasā

vihareyyaṃ abhibhuyya lokaṃ adhiṭṭhāya manasā. Vipulena hi me mahaggatena cetasā

viharato abhibhuyya lokaṃ adhiṭṭhāya manasā. Ye pāpakā akusalā manasā abhijjhāpi

Sārambhāpi, te na bhavissanti. Tesaṃ pahānā aparittañca me cittaṃ bhavissati, appamāṇaṃ

subhāvita'nti. Tassa evaṃ paṭipannassa tabbahulavihārino āyatane cittaṃ pasīdati.Sampasāde

sati etarahi vā āneñjaṃ1 samāpajjati, paññāya vā adhimuccati. Kāyassa bhedā parammaraṇā

ṭhānametaṃ vijjati: yaṃ taṃ saṃvattanikaṃ viññāṇaṃ assa āneñjupagaṃ. Ayaṃ bhikkhave,

paṭhamā āneñjasappāyā paṭipadā akkhāyati.

------------------------

1.Ānejjaṃ-sīmu.

[BJT Page 084] [\x 84/]

Puna ca paraṃ bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati, ye ca diṭṭhadhammikā kāmā ye

ca samparāyikā kāmā, yā ca diṭṭhadhammikā kāmasaññā yā ca samparāyikā kāmasaññā,

yaṃ kiñci rūpaṃ1 cattāri ca mahābhūtāni catunnañca mahābhūtānaṃ rūpa'nti. Tassa evaṃ

paṭipannassa tabbahulavihārino āyatane cittaṃ pasīdati. Sampasāde sati etarahi vā āneñjaṃ

samāpajjati, paññāya vā adhimuccati. Kāyassa bhedā parammaraṇā ṭhānametaṃ vijjati: yaṃ

taṃ saṃvattanikaṃ viññāṇaṃ assa āneñjupagaṃ. Ayaṃ bhikkhave, dutiyā āneñjasappāyā

paṭipadā akkhāyati.

[PTS Page 263] [\q 263/]

Puna ca paraṃ bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati, ye ca diṭṭhadhammikā kāmā ye

ca samparāyikā kāmā, yā ca diṭṭhadhammikā kāmasaññā yā ca samparāyikā kāmasaññā,

yeca diṭṭhadhammikā rūpā, ye ca samparāyikā rūpā, yā ca diṭṭhadhammikā rūpasaññā yā

ca samparāyikā rūpasaññā ubhayametaṃ aniccaṃ yadaniccaṃ taṃ nālaṃ abhinandituṃ, nālaṃ

abhivadituṃ, nālaṃ ajjhositu'nti. Tassa evaṃ paṭipannassa tabbahulavihārino āyatane cittaṃ

pasīdati. Sampasāde sati etarahi vā āneñjaṃ samāpajjati,

Paññāya vā adhimuccati. Kāyassa bhedā parammaraṇā ṭhānametaṃ vijjati: yaṃ taṃ

saṃvattanikaṃ viññāṇaṃ assa āneñjupagaṃ. Ayaṃ bhikkhave, tatiyā āneñjasappāyā paṭipadā

akkhāyati.

Puna ca paraṃ bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati. Ye ca diṭṭhadhammikā kāmā ye

ca samparāyikā kāmā, yā ca diṭṭhadhammikā kāmasaññā yā ca samparāyikā kāmasaññā, ye

ca diṭṭhadhammikā rūpā ye ca samparāyikā rūpā, yā ca diṭṭhadhammikā rūpasaññā yā ca

samparāyikā rūpasaññā yā ca āneñjasaññā, sabbā saññā yatthetā aparisesā nirujjhanti. Etaṃ

santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ ākiñcaññāyatana'nti. Tassa evaṃ paṭipannassa

tabbahulavihārino āyatane cittaṃ pasīdati. Sampasāde sati etarahi vā ākiñcaññāyatanaṃ

samāpajjati. Paññāya vā adhimuccati. Kāyassa bhedā parammaraṇā ṭhānametaṃ vijjati: yaṃ

taṃ saṃvattanikaṃ viññāṇaṃ assa ākiñcaññāyatanūpagaṃ. Ayaṃ bhikkhave, paṭhamā

ākiñcaññāyatanasappāyā paṭipadā akkhāyati.

Puna ca paraṃ bhikkhave, ariyasāvako araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā

iti paṭisañcikkhati: suññamidaṃ attena vā attaniyena vā'ti. Tassa evaṃ

Paṭipannassa tabbahulavihārino āyatane cittaṃ pasīdati. Sampasāde sati etarahi vā

ākiñcaññāyatanaṃ samāpajjati. Paññāya vā adhimuccati. Kāyassa bhedā parammaraṇā

ṭhānametaṃ vijjati: yaṃ taṃ saṃvattanikaṃ viññāṇaṃ assa ākiñcaññāyatanūpagaṃ. Ayaṃ

bhikkhave, dutiyā ākiñcaññāyatanasappāyā paṭipadā akkhāyati.

-------------------------

1.Yaṃ kiññi rūpaṃ sabbaṃ rūpaṃ-majasaṃ,syā.

[BJT Page 086] [\x 86/]

Puna ca paraṃ bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati: nāhaṃ kvacani kassacī

kiñcanattasmiṃ, na ca [PTS Page 264] [\q 264/] mama kvacani kismici kiñcanatatthi'ti1

tassa evaṃ paṭipannassa tabbahulavihārino āyatane cittaṃ pasīdati. Sampasāde sati etarahi

vā ākiñcaññāyatanaṃ samāpajjati. Paññāya vā adhimuccati. Kāyassa bhedā parammaraṇā

ṭhānametaṃ vijjati: yaṃ taṃ saṃvattanikaṃ viññāṇaṃ assa ākiñcaññāyatanūpagaṃ. Ayaṃ

bhikkhave, tatiyā ākiñcaññāyatanasappāyā paṭipadā akkhāyati.

Puna ca paraṃ bhikkhave, ariyasāvako iti paṭisañcikkhati: ye ca diṭṭhadhammikā kāmā ye

ca samparāyikā kāmā, yā ca diṭṭhadhammikā kāmasaññā yā ca samparāyikā kāmasaññā, ye

ca diṭṭhadhammikā rūpā ye ca samparāyikā rūpā, yā ca diṭṭhadhammikā rūpasaññā yā ca

samparāyikā rūpasaññā, yā ca āneñjasaññā, yā ca ākiñcaññāyatanasaññā, sabbā saññā

yatthetā aparisesā nirujjhanti. Etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ

nevasaññānāsaññāyatana'nti. Tassa evaṃ paṭipannassa

Tabbahulavihārino āyatane cittaṃ pasīdati. Sampasāde sati etarahi vā

nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpajjati, paññāya vā adhimuccati. Kāyassa bhedā

parammaraṇā ṭhānametaṃ vijjati: yaṃ taṃ saṃvattanikaṃ viññāṇaṃ assa

nevasaññānāsaññāyatanūpagaṃ, ayaṃ bhikkhave, nevasaññānāsaññāyatanasappāyā paṭipadā

akkhāyatīti.

Evaṃ vutte āyasmā ānando bhavantaṃ etadavoca: 'idha bhante. Bhikkhu evaṃ paṭipanno

hoti, no cassa, no ca me siyā na bhavissati, na me bhavissati. Yadatthi yaṃ bhūtaṃ taṃ

pajāhāmī'ti evaṃ upekkhaṃ paṭilabhati. Parinibbāyeyya nu kho so bhante. Bhikkhu na vā

parinibbāyeyyā'ti.

Apetthekacco ānanda, bhikkhu parinibbāyeyya, apetthekacco bhikkhu na parinibbāyeyyā'ti.

Ko nu kho bhante, hetu, ko paccayo, yenapetthekacco bhikkhu parinibbāyeyya, apetthekacco

bhikkhu na parinibbāyeyyāti.

Idhānanda bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti: 'no cassa, no ca me siyā. Na bhavissati. Yadatthi

[PTS Page 265] [\q 265/] yaṃ bhūtaṃ taṃ pajāhāmī'ti evaṃ upekkhaṃ paṭilabhati. So taṃ

upekkhaṃ abhinandati, abhivadati, ajjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ upekkhaṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato taṃ nissitaṃ hoti viññāṇaṃ, tadupādānaṃ saupādāno ānanda,

bhikkhu na parinibbāyatī'ti.

--------------------------

1.Kiñcanaṃ natthiti-sīmu,majasaṃ,[PTS.]

[BJT Page 088] [\x 88/]

'Kahampana so bhante, bhikkhu upādiyamāno upādiyatī'ti.

Nevasaññānāsaññāyatanaṃ ānandāti.

Upādānaseṭṭhaṃ kira so bhante, bhikkhu upādiyamāno upādiyatīti.

Upādānaseṭṭhaṃ hi so ānanda, bhikkhu upādiyamāno upādiyati. Upādānaseṭṭhaṃ hetaṃ

ānanda, yadidaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ.

Idhānanda bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti: no cassa, no ca me siyā. Na bhavissati. Na me

bhavissati. Yadatthi yaṃ bhūtaṃ taṃ pajahāmī'ti. Evaṃ upekkhaṃ paṭilabhati. So taṃ

upekkhaṃ nābhinandati, nābhivadati, nājjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ upekkhaṃ anabhinandato

anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na taṃ nissitaṃ hoti viññāṇaṃ, na tadupādānaṃ

anupādāno ānanda, bhikkhu parinibbāyatīti.

Acchariyaṃ bhante! Abbhutaṃ bhante! Nissāya nissāya kira no bhante, bhagavatā oghassa

nittharaṇā akkhātā. Katamo pana bhante, ariyo vimokkhoti

Idhānanda, ariyasāvako bhikkhu itipaṭisañcikkhati: ye ca diṭṭhadhammikā kāmā, ye ca

samparāyikā kāmā, yā ca diṭṭhadhammikā kāmasaññā, yā ca samparāyikā kāmasaññā ye ca

diṭṭhadhammikā rūpā ye ca samparāyikā rūpā yā ca diṭṭhadhammikā rūpasaññā, yā ca

samparāyikā rūpasaññā, yā ca āneñjasaññā, yā ca ākiñcaññāyatanasaññā, yā ca

nevasaññānāsaññāyatanasaññā, esa sakkāyo, yāvatā sakkāyo, etaṃ amataṃ yadidaṃ anupādā

cittassa vimokkho.

Iti kho ānanda, desitā mayā aneñjasappayā paṭipadā, desitā ākiñcaññāyatanasappāyā

paṭipadā, desitā nevasaññānāsaññāyatanasappāyā paṭipadā, desitā nissāya nissāya oghassa

nittharaṇā, desito ariyo vimokkho. Yaṃ kho ānanda, satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā

anukampakena anukampaṃ upādāya. [PTS Page 266] [\q 266/] kataṃ vo taṃ mayā. Etāni

ānanda, rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha ānanda, mā pamādattha, mā pacchā

vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

Idamavoca bhagavā, attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

Āneñjasappāya suttaṃ jaṭaṭhaṃ.


Rechtsinhaber*in
GRETIL project

Zitationsvorschlag für dieses Objekt
TextGrid Repository (2025). Pali Collection. Majjhimanikaya 2. Majjhimanikaya 2. GRETIL. GRETIL project. https://hdl.handle.net/21.11113/0000-0016-D316-1