Subodhalankara

Header

Data entry: Sri Lanka Tripitaka Project

Date of this version: 2025-05-28

Source:

  • .

Publisher: Göttingen Register of Electronic Texts in Indian Languages (GRETIL), SUB Göttingen

Licence:

Distributed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

Interpretive markup: none

Notes:

Due to the heterogeneity of the sources the header markup might be suboptimal. For the sake of transparency the header of the legacy file is documented below.



Subodhalankara

Input by the Sri Lanka Tripitaka Project

[CPD Classification 5.8.1]
[SL Vol Subodh] [\z Subodh /] [\w I /]
[SL Page 001] [\x 1/]

Subodhālaṅkāro

Revisions:

  • 2025-04-02: TEI encoding by mass conversion
  • 2025-04-23: metadata structuring
  • 2025-05-28: Added several metadata fields.

Text

Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa

1

Munindavadana'mbhoja - gabbhasambhavasundarī

Saraṇaṃ pāṇinaṃ vāṇī - mayhaṃ pīṇayataṃ manaṃ

2

Rāmasammā'dyalaṅkārā - santi santo purātanā

Tathā'pi tu valañjenti - suddhamāgadhikā na te

3

Tenā'pi nāma toseyya - mete'laṅkāravajjite

Anurūpenā'laṅkāre - nesa meso parissamo.

4

Yesaṃ na sañcitā paññā - nekasatthantaro'citā

Sammohabbhāhatā'vete - nā'vabujjhanti kiñcipi.

5

Kiṃ tehi pādasussusā - yesaṃ natthi 1 gurūniha

Ye tappadarajokiṇṇā -te'va sādhu vivekino.

6

Kabbanāṭakanikkhitta - nettacittā kavījanā

Yaṃ kiñci 2 racayante'taṃ - na vimbhayakaraṃ paraṃ

7

Teyeva paṭibhāvanto - sova bandho savimhayo

Yena tosenti viññu ye - tatthā'pyavihitā'darā.

8

Bandho ca nāma saddatthā - sahitā dosavajjitā

3Gajjapajjavimīssānaṃ - bhedenā'yaṃ tidhā bhave.

9

4Nibaddho vā'nibaddho ca - puna dvedhā nirūpyate

Taṃ tu pāpentyalaṅkārā - vindanīyatarattanaṃ

10

Anavajjaṃ mukhambhoja - manavajjā ca bhārati

Alaṅkatā'va sobhante - kinnu te niralaṅkatā?

11

Vinā gurūpadesantaṃ - bālo'laṅkattumicchati.

Sampāpuṇe na viññūhi - hassabhāvaṃ kathannuso?

12

5Gandho pi kavivācāna - malaṅkārappakāsako

Yāti tabbacanīyattaṃ - tabbohārū'pacārato,

13

Dvippakārā alaṅkārā - tattha saddatthabhedato

Saddatthā bandhanāmā'va - taṃsajjitatadāvalī.

14

Guṇālaṅkārasaṃyuttā - api 6 dosalava'ṅkitā

7Pāsaṃsiyā na viññuhi - sākaññā viya tā disī.

1 Garūniha 2 ravayantyetaṃ 3 pajjagajjavimissānaṃ 4 nibandho cā

Nibandho ca. 5 Gatthopi 6 dosaṃ lavaṅkatā 7 pasaṃsiya.

[SL Page 002] [\x 2/]

15

Tena dosanirāso'va - mahussāhena sādhiyo

Niddosā sabbathā sā'yaṃ - saguṇā na bhaveyya kiṃ?

16

Sā'laṅkāraviyuttā'pi - guṇayuttā manoharā

Niddosā dosarahitā - guṇayuttā vadhū viya.

17

Pade vākye tadatthe ca - dosā ye vividhā matā

So'dāharaṇametesaṃ - lakkhaṇaṃ kathāyāmyahaṃ.

18

Viruddhatthantarā,dhyattha - kiliṭṭhāni virodhi ca

Neyyaṃ visesanāpekkhaṃ - hīnatthakamanatthakaṃ.

19

Dosā padānaṃ 1 vākyānaṃ - ekatthaṃ bhaggarītikaṃ

Tathā byākiṇṇagammāni - yatihīnaṃ kamaccutaṃ

Ativuttamapetatthaṃ-sabandhapharusaṃ tathā 20

Apakkamo cityahīnaṃ bhaggarīti sasaṃsayaṃ

Gammaṃ duṭṭhālaṅkatī'ti - dosāvākyatthanissitā.

21

Viruddhatthantaraṃtañhi - yassa'ññattho virujjhati

2Adhippete yathā' megho - visado sukhaye janaṃ."

22

Visessamadhikaṃ yenā - dhyatthametaṃ bhave yathā,

"Ohāsitā'sesadiso - khajjoto yaṃ virājate."

23

Yassa'tthā'vagamo 3 dukkho - pakatyādivibhāgato

Kiliṭṭhaṃ taṃ yathā "tāya - 4so'yamāliṅgyate piyā."

24

Yaṃ kiliṭṭhapadaṃ mandā - bhidheyyayamakādikaṃ

Kiliṭṭhapadadose'va - tampi anto karīyati.

25

Patītasaddaracitaṃ - siliṭṭhapadasandhikaṃ

Pasādaguṇa 5 saṃyuttaṃ - yamakaṃ 6 matamedisaṃ.

26

7 Abyapetaṃ byapetāñña - māvuttā'nekavaṇṇujaṃ

Yamaka taṃ ca pādāna - mādimajjhantagocaraṃ.

27

Sujanā'sujanā sabbe - guṇenā'pi vivekino

Vivekaṃ na samāyanti - avivekījanantike.

Abyapetapaṭhamapādādiyamakaṃ.

28

Kusalā'kusalā sabbe - pabalā'pabalā'thavā

No yātā tāva'hosittaṃ - sukhadukkhappadā siyuṃ

Abyapetapaṭhama - dutiyapādādiyamakaṃ.

29

Sādaraṃ sā daraṃ hantu - vihitā vihitā mayā

Vandanā vandanāmāna - bhājane ratanattaye.

Abyapetapaṭhama - dutiya - tatiyapādādiyamakaṃ.

1 Vākyānamekatthaṃ 2 adhippato 3 dukkhā 4 soyamāliṅgate

5 Saññutta 6 matamadasaṃ 7 abyapetabyapetāñña

[SL Page 003] [\x 3/]

30

Kamalaṃkamalaṅkattuṃ - vanado vanado'mbaraṃ

Sugato sugato lokaṃ - sahitaṃ sa hitaṃkaraṃ

Abyapeta 1 catuppādādīyamakaṃ.

31

Abyapetā'diyamaka - sse'so leso nidassito

Ñeyyānī'māye'va disā - ya'ññāni yamakāni'pi.

32

Accantabahavo tesaṃ - bhedā 2 sambhedayoniyo

Tatthā'pi keci sukarā - keci accantadukkarā

33

Yamakaṃ taṃ paheli ca - nekantamadhurāni'ti

Upekkhīyantisabbāni - sissakhedabhayā mayā.

34

Desakālakalāloka - ñāyā'gamavirodhi yaṃ

Taṃ virodhi padaṃ ce'ta - mudāharaṇato phuṭaṃ.

35

Yadappatītamānīya - vattabbaṃ neyyamāhutaṃ

Yathā "sabbā'pi dhavalā - disā rocanti rattiyaṃ."

36

Ne'disaṃ bahumaññanti - sabbe sabbattha viññuno

Dullabhā'vagatī sadda - sāmatthiyavilaṅghinī

37

Siyāvisesanāpekkhaṃ - yaṃ taṃ patvā visesanaṃ

Sātthakaṃ taṃ yathā "taṃ so - bhiyyo passati cakkhunā"

38

Hīnaṃ kare visessaṃ yaṃ - taṃ hīnatthaṃ bhave yathā:

"Tippabhīkatakhajjoto - samudeti divākaro."

39

3Pādapūraṇamattaṃ yaṃ - anatthamiti taṃ mataṃ

Yathā "hi vande buddhassa - pādapaṅkeruhampi ca"

40

Saddato atthato vuttaṃ - yattha bhīyyo'pi vuccati

Tamekatthaṃ yathā "bhāti - vārido vārido ayaṃ."

Yathā ca-

41

Titthiyaṅkurabījāni - jahaṃ diṭṭhigatāni'ha

Pasādeti pasanneso - mahāmuni mahājane.

42

4Āraddhakkamavicchedā - bhaggarīti bhave yathā

"Kā'pi paññā ko'pi guṇo - pakatī'pi aho tava."

43

Padānaṃ dubbinikkhepā -5byāmoho yattha jāyatī

Taṃ byākiṇṇanti viññeyyaṃ - tadudāharaṇaṃ yathā.

44

Bahū guṇe paṇamati - 6 dujjanānampyayaṃ jano

Hitaṃ pamudito niccaṃ - sugataṃ samanussaraṃ.

1 Catukkapādādi 2 samhedayonayo 3 padapūraṇamattaṃ 4 āraddhakka

Mavicchedo 5 vyāmoho 6 dujjanānampayaṃ.

[SL Page 004] [\x 4/]

45

Visiṭṭhavacanā'petaṃ - gammantyabhimataṃ yathā

"Kaññe! Kāmayamānaṃ maṃ - na kāmayasi 1 kinanvidaṃ?"

46

Padasandhānato kiñci - duppatītikaraṃ bhave

Tampi gammantya'bhimataṃ - yathā "yā bhavato piyā."

47

Vuttesu suvite ṭhāne - padacchedo bhave yati

Yaṃ tāya hīnaṃ taṃ vuttaṃ - yatihīnanti sā pana-

48

Yati sabbattha pādante -vuttaddhe ca visesato

Pubbā'parā' nekavaṇṇa - padamajjhepi katthaci.

Tatthodāharaṇapaccudāharaṇāni yathā.

49

Taṃ name sirasā cāmi - karavaṇṇaṃ tathāgataṃ

Sakalā'pi disā 2 siñca - tīva soṇṇarasehi yo.

50

Sarosandhimhi pubbanto - viya lope vibhattiyā

Aññathā tva ññathā tattha - yādesā'di parā'di'va.

51

Cā'di pubbapadantā'va - niccaṃ pubbapadassitā

Pāda'yo niccasambandhā - parā'di'va parena tu.

Sabbattho'dāharaṇāni yathā.

52

Name taṃ sirasā sabbo - pamā'tītaṃ tathāgataṃ

Yassa lokaggataṃ patta - ssopamā na hi yujjati.

53

Munindaṃ taṃ sadā vandā - myanantamatimuttamaṃ

Yassa paññā ca mettā ca - nissīmā'tivijambhati.

Cādipādisu paccudāharaṇāni yathā,

54

Mahāmettā mahāpaññā - ca yattha paramodayā paṇamāmi jinaṃ taṃ pa - varaṃ

varaguṇā'layaṃ.

55

Padatthakkamato muttaṃ - kamaccutamidaṃ yathā

"Khettaṃ vā dehi gāmaṃ vā - desaṃ vā mama sobhanaṃ."

56

Lokiyatthamatikkanta - mativuttaṃ mataṃ yathā

"Atisambādhamākāsa - metissā thanajumhane."

57

Samudāya'tthato'petaṃ - tamapetatthakaṃ yathā

"Gāviputto balivaddo - tiṇaṃ khādi pivi jalaṃ."

58

Bandhe pharusatā yattha - taṃ bandhapharusaṃ yathā,

"Kharā 3 khilā parikkhīṇā - khette khittaṃ phalatyalaṃ"

59

Ñeyyaṃ lakkhaṇamanvattha - vasenāpakkamādinaṃ

Udāharaṇametesaṃ - dāni 4 sandassa yāmyahaṃ.

1 Kiṃ idaṃ 2 siñcateva 3 khīlā 4. Sandassayāmahaṃ

[SL Page 005] [\x 5/]

Tatthā pakkamaṃ yathā,

60

Bhāvanādānasīlāni - sammā sampāditāni'ha

Bhogasaggādinibbāna - sādhanāni na saṃsayo.

Ocityahīnaṃ yathā,

61

Pūjanīyataro loke - ahameko nirantaraṃ

1Maye'kasmiṃ guṇā sabbe - yato samuditā ahu.

Yathā ca,

62

Yācito'haṃ kathaṃ nāma - na dajjāmyapi jīvitaṃ?

Tathā'pi puttadānena - vedhate hadayaṃ mama.

Bhaggarīti yathā,

63

Itthinaṃ dujjanānaṃ ca- vissāso no'papajjate

Vise siṅgimhi nadiyaṃ - roge rājakulamhica.

Saṃsayaṃ yathā,

64

Munindacandimā'loka - 3 rasalolavilocano

Jano'vakkantapantho'va - gopadassanapīṇito.

65

Vākyatthato duppatīti - karaṃ gammaṃ mataṃ yathā,

"Poso viriyavā so'yaṃ - paraṃhantvāna vissami"

66

Duṭṭhālaṅkaraṇantetaṃ - yatthā'laṅkāradūsanaṃ

Tassā'laṅkāraniddese - rūpamāvibhavissati.

67

Kato'trasaṅkhepanayā mayā'yaṃ

Dosānamesaṃ pavaro vibhāgo

Eso'va'lambo dhayituṃ kavīnaṃ

Tamatthi ce khedakaraṃ parampi.

Itī saṅgharakkhita mahāsāmipāda viracite subodhālaṅkāre

Dosā'vabodho nāma paṭhamo paricechedo.

68

Kadāci kavikosallā - virodho sakalo'pyayaṃ

4Dosasaṅkhyamatikkamma - guṇavīthiṃ vigāhate.

69

Tena vuttavirodhāna - mavirodho yathā siyā

Tathā dosaparihārā - vabodho'dāni nīyate.

Tattha viruddhatthantarassa parihāro yathā,

70

Vindantaṃ pākasālīnaṃ - sālīnaṃ dassanā sukhaṃ

Taṃ kathaṃ nāma megho'yaṃ - visado sukhaye janaṃ?

1 Mayyekasmiṃ 2 sasaṃsayaṃ 3 rasā 4 dosasaṅkhā dosasaṅkhyā.

[SL Page 006] [\x 6/]

Yathā vā

71

Vināyako pi nāgo'si -gotamo'pi mahāmati

Paṇīto'pi rasā'peto - citta me sāmi! Te gati.

Adhikattassa yathā,

72

Kathaṃ tādiguṇā'bhāve - lokaṃ toseti dujjano?

Obhāsitā'sesadiso - khajjoto nāma kiṃ bhave?

73

Pahelikāyamāruḷhā - na hi duṭṭhā kiliṭṭhatā

Piyā sukhā'liṅgitaṃ ka - māliṅgati nu no iti.

74

Yamake no payojeyya - kiliṭṭhapadamicchite

Tato yamakamaññantu - sabbametammayaṃ viya.

Desavirodhino yathā,

75

Bodhisattappabhāvena - thale'pi jalajānyahuṃ

1 Nudantānī'va suciraṃ - vāsaklesaṃ tahiṃ jale.

Kālavirodhīno yathā

76

Mahānubhāvapisuno - munino mandamāruto

Sabbotukamayaṃ vāyī - dhunanto kusumaṃ samaṃ.

Kalāvirodhino yathā,

77 Nimuggamanaso buddha - guṇe pañcasikhassa'pi

Tantissaravirodho so - na sampīṇeti kaṃ janaṃ?

Lokavirodhino yathā,

78

Gaṇaye cakkavāḷaṃso - vandanā dapi sītalaṃ

Sambodhisattahadayo - padittaṅgārapūritaṃ.

Ñāyavirodhino yathā,

79

Pariccattabhavo'pi tva - mupanītabhavo asi

Acintyaguṇasārāya - namo te munipuṅgava!

Āgamavirodhino yathā,

80

Nevā'lapati kenā'pi - vacīviññattito yati

Sampajānamusāvādā - phuseyyā'patti dukkaṭaṃ.

Neyyassa yathā,

81

Marīcicandanā'lepa - lābhā sītamarīcino

Imā sabbā'pi dhavalā -disā rovanti nibbharaṃ.

Yathā vā,

82

2 Manonurañjano māra - ṅganā siṅgāravibbhamo

Jinenāsamanuññāto - mārassa hadayānalo.

1 Nudattāneva 2 manonurañjanā.

[SL Page 007] [\x 7/]

Visesanāpekkhassa yathā,

83

Apayātā'parādhampi - ayaṃ 1 verijano janaṃ

Kodhapāṭalabhutena - bhīyyo passati cakkhunā.

Hīnatthassa yathā,

84

Appakānampi pāpānaṃ - pabhāvaṃ nāsaye budho

Api nippabhatā'nīta - khajjoto hoti bhānumā?

Anatthassa yathā,

85

Na pādapūraṇatthāya - padaṃ yojeyya katthaci

Yathā "vande munindassa - pādapaṅkeruhaṃ varaṃ."

86

Bhayakodha pasaṃsādi - viseso tādiso yadi

2Vattukāmiyate doso - na tatthe'katthatā kato.

Yathā,

87

Sappo sappo ayaṃ handa! - Nivattatu bhavaṃ tato

Yadi jīvitukāmo'si - kathaṃ tamupasappasi?

Bhaggarītino yathā,

88

Yo koci rūpātisayo - kanti kā'pi manoharā

Vilāsātisayo ko'pi - aho buddhamahodayo.

89

3 Avyāmohakaraṃ bandha - mavyākiṇṇaṃ manoharaṃ

Adūrapada vinyāsaṃ - pasaṃsanti kavissarā.

Yathā,

90

Nīluppalābhaṃ nayanaṃ - bandhukaruciro'dharo

Nāsā hemaṅkuso tena - jino'yaṃ piyadassano.

91

Samatikkantagammattaṃ - kantavācā'bhīsaṅkhaṭaṃ

Bandhanaṃ rasahetuttā - gammattamati vattati.

Yathā,

92

Dhunoti kāmacaṇḍālo - so maṃ sadaya niddayo

4 Īdisavyasanāpannaṃ - sukhi'pi kimupekkhase?

93

Yatīhīnaparihāro - na pune'dāni nīyate

Yato na savaṇubbegaṃ - heṭṭhā retaṃ vicāritaṃ.

Kamaccutassa yathā,

94

Udāracarito'si tvaṃ - tene'vā'rādhanā tvayi

Desaṃ vā dehi gāmaṃ vā - khettaṃ vā mama sobhanaṃ.

1 Verijanaṃ 2 vantuṃ 3 akhyāmoha. 4 Īdisabyasanāpantaṃ īdisa vyasanāpannaṃ.

[SL Page 008] [\x 8/]

Ativuttassa yathā,

95

Munindacandasambhuta - yasorāsimarīcinaṃ

Sakalo'pyayamākāso - nā'vakāso vijamhane.

96

Vākyaṃbyāpanna cittāna - mapetatthamaninditaṃ

Tenummattādikānaṃ taṃ - vacana'ññatra dussati.

Yathā,

97

Samuddo pīyate so'ya - mahamajja jarāturo

Ime gajjanti jimūtā - sakkasse'rāvaṇo piyo

98

Sukhumālā'virodhitta - dittabhāvappabhāvitaṃ

Bandhanaṃ 1 bandhapharusa - dosaṃ saṃdūsayeyya taṃ

Yathā,

99

Passantā rūpavibhavaṃ - suṇantāmadhuraṃ giraṃ

Caranti sādhu sambuddha - kāle 2 keliparammukhā.

Apakkamassa yathā,

100

Bhāvanādānasīlāni - sammāsampāditāni'ha

Nibbānabhogasaggādi -sādhanāni na saṃsayo.

101

Uddiṭṭhavisayo 3 koci - viseso tādiso yadi

Anuddiṭṭhesu ne'vatthi - doso kamavilaṅghane.

Yathā,

102

Kusalā'kusalaṃ abyā - katamiccesu pacchimaṃ

Abyākataṃ pākadaṃ na - pākadaṃ paṭhamadvayaṃ.

103

Saguṇā nā vikaraṇe - kāraṇe sati tādise

Ocityahīnatāpatti - natthi bhutatthasaṃ sino.

104

Ocityaṃ nāmaviññeyyaṃ - loke vikkhyātamādarā

Tattho'padesappabhavā - sujanā kavipuṅgavā.

105

Viññāto'cityavibhavo - cityahīnaṃ parīhare

Tato'cityassa sampose - rasaposo siyā kate.

Yathā,

106

Yo mārasenamāsanna - māsannavijayussavo

Tiṇāya'pī na maññittha - so vo detu jayaṃ jino.

107

Āraddhakattukammādi - kamātikkamalaṅghane

Bhaggarītivirodho'yaṃ - gatiṃ na kvā'pi vindati.

Yathā,

108

Sujana'ññānamitthīnaṃ - vissāso no'papajjate

Visassa siṅgino roga - nadīrājakulassa ca.

1 Bandhapharusadosaṃ 2 keḷiparamamukhā 3 kopi.

[SL Page 009] [\x 9/]

109

Bhesajje vihite suddha - buddhādiratanattaye

Pasādamācare niccaṃ - sajjane sagguṇe'pi ca.

Saṃsayassa yathā-

110

Munindacandimā'loka - rasalolavilocano

Jano'vakkantapantho'va - raṃsidassanapīṇito.

111

Saṃsayāyeva yaṅkiñci - yadikīḷādihetunā

Payujjate na doso'va - sasaṃsayasamappito.

Yathā-

112

Yāte dutiyaṃ nilayaṃ - 1 gurumhi sakagehato

Pāpuṇeyyāma niyataṃ - 2 sukhamajjhayanādinā.

113

Subhagā bhaginī sā'ya - metassiccevamādikaṃ

Na gamma miti niddiṭṭhaṃ - kavihi sakalehi'pi.

114

Duṭṭhā'laṅkāravigame - sobhanā'laṅkatikkamo

Alaṅkāraparicchede - āvibhāvaṃ gamissati.

115

Dose parīharitumesa varopadeso

Satthantarā'nusaraṇena kato mayevaṃ

Vīññāyimaṃ 3 guruvarāna'dhikappasādā

Dose paraṃ parihareyya yaso'bhilāsī.

Iti saṅgharakkhita mahāsāmipāda viracite subodhalaṅkāre

Dosapariharāvabodho nāma dutiyo paricchedo.

116

Sambhavanti guṇā yasmā - dosāne'vamatikkame

4 Dassayissaṃ tato'dāni - saddesambhusayanti ye.

117

Pasādo'jo madhuratā - samatā sukhumālatā

Sileso'dāratā - kanti 5 atthabyattī - samādhayo.

118

Guṇe he'tehi sampanno -bandho kavimanoharo

Sampādayati kattunaṃ - kittimaccantanimmalaṃ

119

Adurā'hitasambandha - subhagā yā padāvali

Suppasiddhā'bhidheyyā'yaṃ - pasādaṃ janaye yathā -

120

Alaṅkarontā vadanaṃ - munino'dhararaṃsiyo

Sobhante'ruṇaraṃsīva - 6 sampatanta'mbujodare.

121

Ojo 7 samāsabāhulla - meso gajjassajīvitaṃ

Pajje'pyanākulo so'yaṃ - kanto kāmīyate yathā -

1 Garumhi 2 sukhamajjhesanādinā 3 garuvarā 4 dassessaṃ te

5 Atthavyatti 6 sampatantāmbujodare 7 samāsabāhulya.

[SL Page 010] [\x 10/]

122

Munindamandasañjāta - hāsacandanalimpitā

Pallavā dhavalā tasse - veko nā'dharapallavo.

123

Padāhidheyyavisayaṃ - 1 samāsavyāsasambhavaṃ

Yaṃ pāriṇatyaṃ hotīhi - so'pi ojo'va taṃ yathā-

124

Jotayitvāna saddhammaṃ - santāretvā sadevake

Jalitvā aggikkhandho'va- nibbuto so sasāvako.

125

Matthakaṭṭhimatassā'pi - rajobhāvaṃ vantu me

Yato puññena te senti -2 jinapādambujadvaye.

126

Iccatra niccappaṇati - gedho sādhu padissati

Jāyate'yaṃ guṇo tikkha - paññānamabhiyogato.

127

Madhurattaṃ padāsatti - 3 ranuppāsavasā dvidhā

Siyā samasutī pubbā - 4 vaṇṇā vutti paro yathā-

128

Yadā eso'bhisambodhiṃ - sampatto munipuṅgavo.

Tadāppabhuti dhammassa - loke jāto mahussavo.

129

Munindamandahāsā te - kundasandohavibbhamā

Disantamanudhāvanti - hasantā candakantiyo.

130

Sabbakomalavaṇṇehi - nā'nuppaso pasaṃsiyo

Yathāyaṃ mālatīmālā - līnalolālimālinī.

131

Mudūhi vā kevalehi - kevalehi phuṭehi vā

Missehi vā tidhā hoti - vaṇṇehi samatā yathā -

132

Kokilā'lāpasaṃvādī munindā'lāpavibbhamo

Hadayaṅgamataṃ yāti - sataṃ deti va nibbutiṃ.

133

Sambhāvanīyasabbhāvaṃ 5 - bhagavantaṃ bhavantuguṃ

Bhavanta - sādhanā'kaṅkhī - ko na 6 sambhāvaye vibhuṃ

134

Laddhacandanasaṃsagga - sugandhimalayā'nilo

Mandamāyāti bhīto'va - munindamukhamārutā.

135

Aniṭṭhurakkharappāyā - sabbakomalanissaṭā

Kicchamuccāraṇāpeta - byañjanā sukhumālatā.

136

Passantā rūpavibhavaṃ - suṇantā madhuraṃ giraṃ

Caranti sādhu sambuddha - kāle 7 keliparammukhā.

137

Alaṃkāravihīnā'pi - sataṃ sammūkhate'disī

Ārohati visesena -8 ramaṇīyā tadujjalā.

1 Samāsabyāsa 2 jenapādambujadvaye 3 anuppāsavasā 4 vaṇṇavuttī.

5 Sambhāvaṃ 6 sambhavayeṃ 7 keḷi 8 rammaṇiyā.

[SL Page 011] [\x 11/]

138

1 Lomañcapiñjaracanā - sādhuvādāhitaddhani

2 Laḷanti'me munīmeghu - mmadā sādhusikhāvalā.

139

Sukhumālattamattheva - padatthavisayampi ca

Yathā matādi'saddesu - kittisesā'dikittanaṃ

140

Siliṭṭhapadasaṃsagga 3 - ramaṇīyaguṇālayo

Sabandhagāravoso'yaṃ - sileso nāma taṃ yathā -

141

Bālinduvibbhamacchedi - nakharāvalikantihi

Sā munindapadamhoja - kanti vo valītā'vataṃ

142

Ukkaṃsavanto yo koci - guṇo yadi patīyane

Udāro'yaṃ bhave tena - sanāthā bandhapaddhati

143

Pādambhojarajolitta - gattā ye tava gotama!

Aho te jantavo yanti - sabbathā nirajattanaṃ.

144

Evaṃ jinānu'bhāvassa - samukkaṃso'tra dissati

Paññavā vidhinā'nena - cintaye paramīdisaṃ.

145

Udāro sopi viññeyyo - yaṃ pasatthavisesanaṃ

Yathā kīlāsaro līlā - hāsahemaṅgadādayo.

146

Lokiyatthā'natikkantā - kantāsabbajanāna'pi

Kanti nāmātivuttassa - vuttā sā parihārato.

Yathā - "muninda" iccādi.

147

Atthabyatthā'bhidheyyassā - neyyatā saddato'tthato

Sāyaṃ taduhayāneyya - parihāre padassitā.

Yathā-marīciccādi, manonurañjaneccādi.

Puna atthena yathā-

148

Sabhāvā'malatādhīra! - Mudhā 4 pādanakhesu te

Yato te'vanatānanta - molicchāyā jahanti no.

149

Bandhasāroti maññanti - yaṃ samaggā'pi viññuno

Dassanāvasarappatto - samādhi nāma'yaṃ guṇo.

150

Aññadhammo tato'ññattha - lokasīmānurādhato

Sammā ādhīyate'cce so - samādhīti niruccati.

151

Appāṇe pāṇinaṃ dhammo - sammā ādhīyate kvacī

Nirūpe rūpayuttassa - nirase sarasassa ca-

152

Adrave dravayuttassa - akattari'pi 5 kattuno

Kaṭhinassā'sarīre'pi - rūpaṃ tesaṃ kamā siyā.

1 Romañca 2 lalanti munīmeghenummadā 3 ramaṇīyā 4 padanakhesu

5 Katatutā.

[SL Page 012] [\x 12/]

153

Uṇṇapuṇṇindunā nātha! - Divāpi saha saṅgamā

Viniddāsampamodanti - maññe kumudinī tava.

154

Dayārasesu 1 mujjantā - janā'matarasesvi ca

Sukhītā hatadosā te - nātha!Pādambujā'natā.

155

Madhure'pi guṇe dhīra! - Nappasīdanti ye tava

Kīdisi manaso vutti - tesaṃ 2 khāraguṇāna he!

156

Sabbatthasiddha cūlaka! - Puṭapeyyā mahā guṇā

Disā samantā dhāvanti - kundasobhāsalakkhaṇā.

157

Mārāribalavissaṭṭhā - kuṇṭhā nānāvidhāyudhā

Lajjamāna'ññavesena - jina! Pādā'natā tava.

158

Munindabhānumā kālo - dito bodho'dayācale

Saddhammaraṃsinābhāti - bhindamandhantamaṃ paraṃ.

159

Vamanuggilanā'dyetaṃ - guṇavutya pariccutaṃ

Atisundaramaññantu - kāmaṃ vindati gammataṃ

160

Kantīnaṃ 3 vamanavyājā - munipādanakhāvalī

Vandakantī pivantīva - nippahantaṃ karontiyo.

161

Acittakattukaṃ 4 rucya - miccevaṃ guṇakammakaṃ

Sacittakattukampe taṃ - guṇakammaṃ yaduttamaṃ.

162

Uggiranto'va sasneha - rasaṃ jīnavaro jane

Bhāsanto madhuraṃ dhammaṃ - kaṃ na sampīṇaye janaṃ.

163

Yo saddasatthakusalo kusalo nighaṇḍu-

Chandoalaṅkatīsu niccakatā'bhiyogo

So yaṃ kavittavikalo'pi kavīsu saṅkhya-

Mogayha vindati hi kittimamandarūpaṃ.

Iti saṅgharakkhita mahāsāmipāda viracite subodhālaṅkāre

Guṇāvabodho nāma tatiyo paricchedo.

164

Atthā'laṅkārasahitā - saguṇā bandhapaddhati

5 Accantakantā kantā'va - vuccante te tato'dhunā

165

Sabhāvavaṅkavuttinaṃ - bhedā dvedhā alaṃkriyā

Paṭhamā tattha vatthūnaṃ - nānāvatthā vibhāvinī.

Yathā

166

Līlāvikkantisubhago - 6 disāthiravilocano

Bodhisatta'ṅkuro bhāsaṃ - viroci vācamāsahiṃ.

1 Majjantā 2 khāraguṇāna'bho 3 vamanavyañjā 4 rucava

5 Yato accantakantāca 6 disādhīravilokano

[SL Page 013] [\x 13/]

167

Vuttivatthusabhāvassa - 1 yā'ññatā sā parābhave

Tassā'nantavikappattā - hoti bījopadassanaṃ.

168

Tatthā'tisayaupamā - rūpakā'vuttidīpakā

2 Ākkhepo'tthantaranyāso - vyatireko vibhāvanā-

169

Hetukkamo piyataraṃ - sāmāsaparikappanā

3 Samāhitaṃ pariyāya - vuttivyājopavaṇṇanā-

170

Visesarūḷhā'haṅkārā - sileso tulyayogitā

Nidassanaṃ mahantattaṃ - vañcanā'ppakatatthuti-

171

Ekāvalī aññamaññaṃ - sahavutti virodhitā

Parivutti bbhamo bhāvo - missamāsi rasī iti.

172

Ete bhedā samuddidṭhā - bhāvo jīvitamuccate

Vaṅkavuttisu poseti - 4 sīlesotusiriṃ paraṃ

173

Pakāsikā visesassa - siyā'tisayavuttī 5yā

Lokātikkantavisayā - lokiyā'ti ca sā dvidhā

174

Lokiyātisayasse'te - bhedā ye jāti ādayo

Pāṭipādīyate tvajja - lokā'tikkantagocarā.

175

6Pibanti dehakantī ye - netta'ñjalipuṭena te

Nā'laṃ hantuṃ jine'saṃ tvaṃ - taṇhaṃ taṇhāharo'pi kiṃ?

176

Upamānopameyyānaṃ - sadhammattaṃ siyo'pamā

Saddatthagammā vākyattha - visayā'ti casā tidhā

177

Samāsapaccaye'vādī - saddā tesaṃ vasā tidhā

Saddagammā samāsena - munindo vandimānano.

178

Āyādi paccayā tehi - "vadanaṃ paṅkajāyate"

Munindanayanadvandaṃ - nīluppaladalīyatī.

179

Ivādī iva-vā-tulya- samāna -nibha-sannibhā

Yathā-saṅkāsa-tulita- 5pakāsa -patirūpakā-

180

8Sadī-sadikkha-saṃvādī- 9 virodhi-sadisā-viya

Paṭipakkha-paccanikā-sapakkho'pamitopamā-

181

Paṭibimba-paṭicchanta-sarūpa-sama-sammitā

Savaṇṇā'bhāpaṭinidhi - sadhammādi - salakkhaṇā-

182

Jayatyakkosati -hasati - paṭigajjati -dūbhati

10 Usūyatyavajānāti - nindatissati - rundhati

1 Yaññathā 2 akkhepo 3 sāmahitappariyāyavuttaṃ vyājopavaṇṇanā

4 Sīleso ti. 5 Sā 6 pīvanti 7 pakāsappaṭirūpakā 8 sadisā dikkha

9 Virodha 10 usuyyatāvajānāti.

[SL Paage 014] [\x 14/]

183

Tassa coreti sobhaggaṃ - tassakantiṃ vilumpati

Tena saddhiṃ vivadati - 1 tulaṃ tenā'dhirohati-

184

Kacchaṃ vigāhate tassa - tamanvetyanubandhati

Taṃsīlaṃ tannisedheti - tassa cā'nukaroti'me.

185

Upamāno'pameyyānaṃ - sadhammattaṃ vibhāvihī

Imehi upamābhedā - keci nīyanti sampati.

186

"Vikāsi padumaṃvā'ti - sundaraṃ sugatā'nanaṃ"

Iti dhammopamā nāma -tulyadhammanidassanā.

187

Dhammahīnā "mukhamembhāja - sadisaṃ munino"iti

Viparītopamā "tulya - mānanena - mbujaṃ tava"

188

"Tavā'nanamiva'mhoja - mamhojamiva te mukhaṃ"

Aññamaññopamā sā'yaṃ - aññamaññopamānato.

189

"Yadi kiñci bhave mhojaṃ - locanabbhamuvibbhamaṃ

Dhāretuṃmukhasobhaṃ taṃ - tave" tesababhūtopamā.

190

Sugandhi sobhāsambandhi - sisiraṃsuvirodhi ca

Mukhaṃ tava'mbujaṃ'veti - sā silesopamā matā.

191

Sarūpasaddavāccattā - sā santānopamā yathā-

"Bālā vuyyānamālā'yaṃ - sālakānanasobhinī"

192

"Khayī cando bahurajaṃ - padumaṃ tehi te mukhaṃ

Samānampi samukkaṃsī" - tyayaṃ nindopamā matā

193

"Asamattho mukheni'ndu - jina! Te paṭigajjituṃ

Jaḷo kalaṅki"ti ayaṃ - paṭisedhopamā siyā.

194

"Kacchaṃ candā'ravindāna - matikkamma mukhaṃ tava

Attanā'vasamaṃ jāta " - mityasādhāranopamā.

195

2"Sabbāmhojappabhāsāro - rāsibhūto'va katthaci

Tavā'nanaṃ vibhātī"ti - 3 hotā 'bhūtopamā ayaṃ.

196

Patīyate'ttha gammā tu - saddasāmatthiyākvaci samāsappaccaye'vādi - saddayogaṃ vinā api.

197

"Bhiṅgāne'māni cakkhūni - 4 nā'mbujaṃ mukhamevidaṃ

5 Suvyattasadisattena - sā sarūpopamā matā.

198

6"Mayeva mukhasobhā"sse - tyalamindu! Vikatthanā

Yato'mbuje'pi sātthi"tī - parikappopamā ayaṃ.

1 Tulyaṃ ; sabbāmbhoja 3 hotyabhutopamā 4 nambujaṃ 5 sukhyatta

6 Mayyeva.

[SL Page 015] [\x 15/]

199

"Kiṃ vā'mbujanto bhantāli - kiṃ lolanayanaṃ mukhaṃ?

Mama dolāyate citta" - mityayaṃ saṃsayopamā

200

Kiñci vatthuṃ padassetvā - sadhammassā'bhidhānato

Sāmyappatīti 1 sabbhāvā - paṭivatthūpamā yathā-

201

Janesu jāyamānesu - ne'ko'pi jinasādiso

Dutiyo nanu nattheva - pārijātassa pādapo.

202

Vākyatthene'va vākyattho - yadikocūpamīyate

Ivayuttaviyuttattā - sā vākyatthopamā dvidhā.

203

Jino saṃklesatattāna - māvabhuto janāna'yaṃ

Ghammasantāpatattānaṃ - 2 ghammakāle mbudo viya.

204

Munitdānanamāgāti - vilāsekamanoharaṃ

Uddhaṃ samuggatassā'pi - kiṃ te caṇda! Vijambhanā?

205

Samubbejeti dhīmantaṃ - bhinnaliṅgādikaṃ tu yaṃ

Upamādusanāyā'la - metaṃ katthaci taṃ yathā-

206

"Haṃsīvā'yaṃ sasī" bhinna - liṅgākāsaṃ sarāni'ca

Vijātīvacanābhīnā - 'sā'va bhatto bhavo'dhipe"

207

"Khajjoto bhānumālīva - vihātī" tyadhikopamā

Apuḍhatthā "balambodhi - sāgaro viya saṅkhuhi."

208

3"Caṇdo kalaṅko bhiṅgova" - upamāpekkhiṇī ayaṃ

Khaṇḍitā "keravā'kāro - sakalaṅko nisākaro."

209

Iccevamādirūpesu bhavanti vigatā darā

Karonta vā'daraṃ dhīrā - payoge kvavideva tu.

210

"Itthavā'yaṃ jano yāti" - 4 "vadatyesāpumā viya"

"Piyopāṇā ivā'yaṃ me" - "vijjā dhanamiva'vajjitā"

211

"Bhavaṃ viya mahīpāla! - 5 Devarājā virājate"

"Alamaṃsumato kacchaṃ - tejasā rohituṃ ayaṃ"

212

Upamānopameyyāna - mahedassa nirūpanā

6Upameva tirobhūta - bhedā rupakamuccate

213

Asesavatthuvisaya - mekadesavivatti ca

Taṃvidhā puna paccekaṃ - samāsādivasā tidhā.

214

Aṅgulīdalasaṃsobhī - nakhadīdhitikesaraṃ

Sirasā na 7pilaṇdhenti - ke muniṇda padambujaṃ.

1 Sambhāvā 2 ghammakālambudo 3 vaṇdekalaṅko 4 vadatesā

5 Devarājo 6 upamakāva 7 pilaṇdhanti.

[SL Page 016] [\x 16/]

215

Ratanāni guṇā bhuri - karuṇā sītalaṃ jalaṃ

Gambhīrattamagādhattaṃ - paccakkho'yaṃ jino'mbudhi.

216

Caṇdikā maṇdahāsā te - muniṇda! Vadaniṇduno

1Pabodhayatyayaṃ sādhu - manokumudakānanaṃ

217

Asesavatthuvisaye - pahedo rūpake ayaṃ

Ekadesavivattimhi - bhedo'dāti pavuccati.

218

Vilāsahāsakusumaṃ - rucirā'dharapallavaṃ

Sukhaṃ kevāna viṇdanti - passantā muninomukhaṃ?

219

Pādadvaṇdaṃ muniṇdassa - dadātu vijayaṃ tava

Nakharaṃsi paraṃ kantā - yassa pāpajayaddhajā.

220

Sunimmalakapolassa - muniṇdavadaniṇduno

Sādhuppabuddhahadayaṃ - jātaṃ keravakānanaṃ.

221

Rūpakāni bahunyeva - yuttā'yuttādibhedato

Visuna naṃ tāni vuttāni - ettheva'ntogadhāni'ti.

222

"Vaṇdimā'kāsapaduma" - miccetaṃ khaṇḍarūpakaṃ

Duṭṭhama "mhoruhavanaṃ - nettāni"ccādi suṇdaraṃ.

223

Pariyananto vikappānaṃ - rūpakasso'pamāya ca

Natthi yaṃ tena viññeyyā - mavuttamanumānato

224 Punappunuccāraṇaṃ yaṃ - atthassa ca padassa ca

Ubhayesaṃ ca viññeyyā - sā'yamāvutti nāmato

225

Mano harati sabbesa - mādadāti disā dasa

Gaṇhāti nimmalattaṃ ca - yasorāsi jinassa'yaṃ.

226

Vibhāsenti disā sabbā - munino dehakantiyo

Vibhā sentī va sabbā'pi - vaṇdādīnaṃ hatā viya.

227

Jitvā viharati klesa - ripū loke jino ayaṃ

Viharatyarivaggo'yaṃ - rāsibhuto'va dujjane.

228

Ekattha vattamānampi - sabbavākyopakārakaṃ

Dīpakaṃ nāma taṃ vādi - majjhantavīsayaṃ tidhā.

229

Akāsi buddho veneyya - baṇdhūnamamitodayaṃ

Sabbapāpehahi ca samaṃ - nekatitthiyamaddanaṃ.

230

Dassanaṃ munino sādhu - janānaṃ jātate'mataṃ

Tadaññesaṃ tu jantūnaṃ - visaṃ niccopatāpanaṃ.

231

Accantakantalāvaṇya - vaṇdā tapamanoharo

Jinānaniṇduriṇdu ca - kassa nā'naṇdako bhave?

1 Pabodhayatiyaṃ.

[SL Page 017] [\x 17/]

232

1 Hotyavippaṭīsārāya - sīlaṃ pāmojjanehatu so

Taṃ pītihetu sā vā'yaṃ - passaddhādipasiddhiyā.

233

Iccādidīpakatte'pi - pubbaṃ pubbamapekkhinī

Vākyamālā pavattā'ti- taṃ mālādīpakaṃ mataṃ

234

Aneneca pakārena - sesānamapi dīpake

Vikappānaṃ vidhātabbā - taṃ mālādīpakaṃ mataṃ

235

Visesavacanicchāya - nisedhavacanantu yaṃ

Ākkhepo nāma so'yaṃ ca - tidhā kālappabhedato

236

Ekākī'nekasenā taṃ - māraṃ sa vijayī jino

Kathaṃ tamathavā tassa - pāramībalamīdisaṃ.

2 Atītā'kkhepo.

237

Kiṃ citte'jāsamugghāta - mapakpatto'smiti khijjase?

Paṇāmo nanu soyeva - sakimpi sugate kato.

Vattamānā'kkhepo.

238

Saccaṃ 3 na te gamissanti - sivaṃ sujanagocaraṃ

Micchādiṭṭhiparikkanta - mānasā ye sudujjanā.

Anāgatā'kkhepo.

239

4Ñeyyoso'tthantaranyāso - yo'ññavākyatthasādhano

Sabbavyapīvisesaṭṭhā - himisiṭṭhā'ssa bhedato

240

Tepi'lokahitā'sattā - suriyo caṇdimārapi

Atthaṃ passagamissanti - niyamo kena laṅghyate.

241

Satthā devamanussānaṃ - vasī so'pi munissaro

Gato'ca nibbutiṃ sabbe - saṅkharā na hisassatā.

242

Jino saṃsārakantārā - janaṃ pāpeti nibbutiṃ

Nanu yuttā gatī sā'yaṃ - vesārajjasamaṅginaṃ.

243

Surattaṃ te'dharapuvaṃ - jina! Rañjeti mānasaṃ

Sayaṃ rāgapatītā hi - pare rañjenti saṅgate

244

Vācce 5 gamme'tha vatthūnaṃ - sadisatte pabhedanaṃ

Vyatireko'yamappyeko - bhayabhedā catubbīdho.

245

Gambhīrattamahattādi - guṇā jaladhinā jina!

Tulyo tvamasi hedo tu - sarīrenedisena te.

246

Mahasattā'tigambhīrā - sāgaro sugato pi ca

Sāgaro'ñjanasaṅkāso - jino cāmīkarajjuti

1 Hotāvippaṭisārāya 2 aatītakkhepo 3 te na 4 ñeyyo satthi

Ntaranyāso 5 vacce.

[SL Page 018] [\x 18/]

247

Na 1 santāpāpahaṃ nevi - cchitadaṃ vigalocanaṃ

Muniṇda! Nayanadvaṇdaṃ - tava tagguṇabhūsitaṃ

248

Munitdānanamamhoja - mesaṃ nānattamīdisaṃ

Suvuttā'matasaṇdāyī - vadanaṃ ne'disambujaṃ.

249

Pasiddhaṃ kāraṇaṃ yattha - nivattetvā'ññakāraṇaṃ

Sābhāvikattamathavā - vibhāvyaṃ sā vibhāvanā.

250

Anañjitāsitaṃnetta - madharo'rañjitā'ruṇo

Samānatā bhamū vā'yaṃ - jinā'nāvajjitā tava

251

Na hoti khalu dujjanya - mapi dujjanasaṅgame

Sabhāvanimmalatare - sādhu jantunavetasi.

252

Janakogñāpako ceti - duvidhā hetavo siyuṃ

Paṭisaṅkharaṇaṃ tesa - malaṅkāratayo'ditaṃ

253

Bhāvā'bhāvakiccavasā - cittahetuvasā'pi ca

Bhedā'nantā idaṃ tesaṃ - mukhamattanidassanaṃ.

254

Paramatthappakāseka - rasā sabbamanoharā

Munino desanā'yaṃ me - kāmaṃ toseti mānasaṃ

Bhāvakicco kārakahetu

255

Dhirehi saha saṃvāsā - saddhammassā'bhiyogato

Niggaheniṇdriyānañca - dukkhassūpasamo siyā.

Abhāvakicco kārakahetu.

256

Munīṇda!Vaṇdasaṃvādi - kantabhāvopasobhanā

Mukheneva subodhaṃ te - manaṃ pāpā'bhinissavaṃ.

Bhāvakicco ñāpakahetu.

257

Sādhuhatthā'raviṇdāni - saṅkocayati te kathaṃ

Muniṇda! Caraṇadvaṇda - rāgabālātapo phusaṃ?

Ayuttakārī cittahetu.

258

Saṅkocayanti jantunaṃ - pāṇipaṅkeruhāni'ha

Muniṇdacaraṇadvaṇda - nakhavaṇdānamaṃsavo

Yuttakārī cittahetu.

259

Uddiṭṭhānaṃ padatthānaṃ - anuddeso yathākkamaṃ

Saṅkhyānamiti niddiṭṭhaṃ - yathāsaṅkhyā kamo'pi ca.

260

Aālāpahāsalīlāhi - munīṇda! Vijayā tava

Kokilā kumudānī'vo - pasevante vanaṃ jalaṃ

1 Sattāpahataṃ.

[SL Page 019] [\x 19/]

261

Siyā piyataraṃ nāma - atthararūpassa kassaci

Piyassā'tīsayenetaṃ - yaṃ hoti paṭipādanaṃ.

262

Pīti yā me samuppantā - santa! Saṇdassanā tava

Kālenā'yaṃ bhave pīti - 1 taveva punadassanā.

263

Vaṇṇiteno'pamānena - vuttyadhippetavatthuno

Samāsavutti nāmā'yaṃ - atthasaṅkheparūpato.

264

Sā'yaṃ visessamattena - bhinnā'bhinna visesanā

Attheva aparā'pyatthī - bhinnābhinnavisesanā

265

Visuddhā'matasaṇdāyī - pasattharatanālayo

Gambhīro vā'yamambodhi - puññenā'sādito mayā.

266

Icchitatthappado sāro - phalapupphepasobhito

Sacchāyo'yamapubbova - kapparukkho samuṭṭhīto.

267

Sāgarattena saddhammo - rukkhattainodito jino

Sabbe sādhāraṇā dhammā - pubbatra'ññatra tu ttayaṃ.

268

Vatthuno'ññappakārena - ṭhitā vutti tadaññathā

Parikappīyate yattha - sā hoti parikappanā.

269

Upamābbhantarattena - kiriyādivasena ca

Kamenodāharissāmi - vividhā parikappanā.

270

Icchābhaṅgā'turā'sīnā - 2 atiniccalamaccharā

Vasaṃ nentīva dhīraṃ taṃ - tadā yogābhiyogato.

271

Gajaṃ māro samāruḷho - yuddhāya'ccacantamuttataṃ

Maggamaṇvesatī nūna - jinabhīto palāyituṃ.

272

Muniṇda! Pādadvaṇde te - cārurājivasuṇdare

Maññepāpābhisammadda - jātasoṇena soṇimā.

273

Maññe saṅke dhuvaṃ nūna - mīva iccevamādihi

Sā'yaṃ 3 vyañjī yanate kvāpi - kvāpi vākyena gamyate.

274

Dayāsañcārasarasā - dehā nikkhanta kantiyo

Pīṇentā jina! Te sādhu - janaṃ sarasataṃ nayuṃ.

275

4 Ārabhantassa yaṃ kiñci - 5 kattuṃ puññavasā puna

Sādhanantaralāho yo - taṃ vadanti samāhitaṃ.

276

Mārāribhaṅgābhimukha - manaso tassa satthuno

Mahāmahī 6 mahāravaṃ - ravi,yamupakārikā.

1 Tameva 2 tātinivacala 3 byañjīyate 4 ārabbhantassa 5 kātuṃ

6 Mahārāvaṃ

[SL Page 020] [\x 20/]

277

Avatvā'bhimataṃ tassa - siddhiyā dassanaññathā

Vadanti taṃ 1 pariyāya - vuttīti sucībuddhaneyā.

278

Vivaṭaṅakgananikkhittaṃ - dhanamārakkhavajjitaṃ

Dhanakāma! Yathākamaṃ - tuvaṃ gaccha yadi'cchasi.

279

Thutiṃ karoti niṇdanto - viya taṃ vyājavaṇṇanaṃ

Dosābhāsā guṇā eva - yanti santidhimatra hi

280

Sañcāletumalaṃ tvaṃ'si - bhusaṃ kuvalayā'khilaṃ

Visesaṃ tāvatā nātha! - Guṇānaṃ te vadāma kiṃ?

281

Visesicchāya dabbassa - kriyā-jāti-guṇassa ca

Vekalladassanaṃ yatra - viseso nāma'yaṃ bhave.

282

Na rathā na ca mātaṅgā - na bhayā na padātayo

Jito mārārimuninā - sambhārā'vajjanena hi.

Dabbavisesavutti.

283

Na baddhā bhukuṭī neva - 2 pharito dasanacchado

Mārāribhaṅgañcā'kāsi - munivīro varo sayaṃ.

Kriyāvisesavutti.

284

Na disāsu tatā raṃsi - nā'loko lokapatthaṭo

Tathā'pyaṇdhantamaharaṃ - paraṃ sādhusubhāsitaṃ.

Jātīvisesavuttī

285

Na kharaṃ na hi vā thanddhaṃ - munīṇda! Vacanaṃ tava

Tathā'pi gāḷhaṃ khanati - nimmulaṃ janatāmadaṃ.

Guṇavisesavutti

286

Dassīyate'tidittantu - suravīrattanaṃ yahiṃ.

Vadanti viññu vacanaṃ - rūḷhāhaṅkāramīdisaṃ

287

Dame naṇdopanaṇdassa - kiṃ me 3 vyāpāradassanā?

Puttā me pādasambhattā - sajjā santeva tādise

288

Siloso vacanā nekā - bhidheyyekapadāyutaṃ

Abhinnapadavākyādi - vasā tedhā'yamīrito

289

Aṇdhantamaharo hāri - samārūḷho mahodayaṃ

Rājate raṃsimālī'yaṃ - bhagavā bodhayaṃ jane.

Abhinnapadavākyasileso.

290

Sāradāmalakābhāso - samānitaparikkhayo

Kumudākarasambodho - pīṇeti janataṃ sudhī. Bhinnapadavākyasileso.

1 Pariyāyavutattanti 2 purito 3 byāpāra.

[SL Page 021] [\x 21/]

291

Samānahitattavinayo- ahīnamadamaddano

Sugato visadaṃ pātu - pāṇinaṃ so vināyako.

Hinnābhinnapadavākyasileso.

292

Viruddhā'viruddhā'bhinna - mammā niyamavā paro

Niyamā'kkhepavacano - avirodhī 1 virodhyapi-

293

Ocityasamposakādī - sileso 2 padajādi'ti

Esaṃ nidassanesveva - rūpamāvibhavissati.

294

Savase vattayaṃ loka - makhilaṃ kalaviggaho

Parābhavati mārāri - dhammarājā vijambhate.

295

Sabhāvamadhuraṃ puñña - visesodayasambhavaṃ

Suṇanti vācaṃ munino - janā passanti vā'mataṃ

296

Aṇdhakārā'pahārāya - sabhāvamadhurāya ca

Mano 3 dhinoti jantunaṃ - jino vācāya bhāya ca

297

Kesakkī naṃ ca kaṇhattaṃ - bhamūnaṃ yeva vaṅkatā

Pāṇīpadādharānaṃva - muniṇdassā'hirattatā

298

Pāṇipādādharesveva - sārāgo tava dissati

Dissate so'yamathavā - nātha! 4 Sādhuguṇesvapi.

299

Salakkhaṇo'tisubhago - tejassī niyatodayo

Lokeso jitasaṃkleso - vibhātisamaṇissaro.

300

Asamo'pi samo loke - lokeso'pi naruttamo

Sadayo'pyadayo pāpe - cittā'yaṃ munino gati.

301

Saṃsāradukkhopahatā - vanatā jajanatā tvayi

Sukhamicchitamaccanta - mamataṇdada! Viṇdati.

302

Guṇayuttehi vatthūhi - samaṃ katvāna katthavi

Saṅkittanaṃ bhavati yaṃ - sā matā tulyayogitā

303

Sampatta 5 sammado loko - sampattā'lo sampado

Ubhohi raṃsimālī va -bhagavā catamonudo.

304

Atthantaraṃ sādhayatā - kiñcitaṃ sadisaṃ phalaṃ

Dassīyate asantaṃ vā - santaṃ vā taṃ niddassanaṃ

305

Udayā samaṇiṇdassa - yanti pāpā parābhavaṃ

Dhammarājaviruddhānaṃ - 6 dīpayantā durantataṃ

306

Sironikkhittacaraṇo - cchariyāna mbujāna'yaṃ

Paramabbhutataṃ loke - viññāpetattano jino.

1 Virodhipi, virodhica 2 padajātipi 3 pīṇeti 4 sādhuguṇesupi

5 Sampado 6 sūcayantā.

[SL Page 022] [\x 22/]

307

Vibhutiyā mahantattaṃ - adhippāyassa vāsiyaṃ

Paramukkaṃsataṃ yātaṃ - taṃ mahantattamiritaṃ.

308

Kirīṭaratanacchāyā - nuviddhā'tapacāraṇo

Purā paraṃ siriṃ viṇdi - bodhisatto'bhinikkhamā.

309

Satto sambodhiyaṃ bodhi - satto sattahitāya so

Hitvā sneharasā'baddha - mapi rāhulamātaraṃ

310

Gopetvā vaṇṇanīyaṃ yaṃ - kiñci dassīyate paraṃ

Asamaṃ vā samaṃ tassa - sadisā vañcanā matā.

311

Purato na vasahassesu - na pañcesucatādino

Māro paresu 1 tasse'saṃ - sahassaṃ dasavaḍḍhitaṃ

312

Vivādamanuyuñjanto - muniṇdavadaniṇdunā

Sampuṇṇo vaṇdimā nā'yaṃ - chattametaṃ manobhuno.

313

Parā'nuvattanādīhi - nibbiṇdeni'ha yā katā

Thūkirappakate sā'yaṃ - siyā appakatatthuti.

314

Sukhaṃ jīvanti hariṇā 2 - vanesvaparasevino

3 Anāyāsopalāhehi - jaladabbhaṅkurādihi

315

Uttaraṃ uttaraṃ yattha - pubbapubbavisesanaṃ

Siyā ekāvalī sā'yaṃ - dvidhā vidhinisedhato.

316

4Pādā nakhālirucirā - nakhālī raṃsibhāsurā

Raṃsī tamopahāreka - rasā sobhanti satthuno.

317

Asantuṭṭho yatī neva - santoso nā'layāhato.

Nā'layo yo sa jantunaṃ - nā'nantabyasanāvaho

318

5 Yahiṃ bhusiyabhusattaṃ - aññamaññantu vatthunaṃ

Vinā'va sadisattaṃ tu - aññamaññavibhusanaṃ.

319

Vyāmaṃsumaṇḍalaṃ tena - muninā lokabaṇdhunā

Mahantiṃ viṇdatī kantiṃ - so'pi teneca 6 tādisiṃ

320

Kathanaṃ sahabhāvassa - kriyāya ca guṇassa ca

7 Sahavuttīti viññeyyaṃ - tadudāharaṇaṃ yathā-

321

Jalanti caṇdaraṃsīhi - samiṃ satthunakhaṃsavo

Vijambhati ca caṇdena - samaṃ tammukhacaṇdimā.

322

Jinodayena malinaṃ - saha dujjanavetasā

Pāpaṃ disā suvimalā - saha sajjanacetasā

323

Virodhinaṃ padatthānaṃ - yattha saṃsaggadassanaṃ

Samukkaṃsābhidhānatthaṃ - matā sā'yaṃ virodhitā.

1 Tassekaṃ 2 gariṇo 3 anāyāsenopalababha 4 padā 5 yamahi.

6 Tādisi 7 sahavuttanti.

[SL Page 023] [\x 23/]

324

Guṇā sabhāvamadhurā - apilokekabaṇdhuno

Sevitā pāpasevinaṃ - 1 sampadussanti mānasā.

325

Yassakassaci dānena - yassa kassaci vaṇthuno

Visiṭṭhassa yamādānaṃ - parivuttīti sā matā.

326

Purā paresaṃ datvāna - manuññaṃ nayanādikaṃ

Munināsamanuppattā - dāni sabbaññutāsiri.

327

Kiñci disvāna viññātā - paṭipajjati taṃ samaṃ

Saṃsayāpagataṃ vatthuṃ - yattha so'yaṃ bhamo mato.

328

Samaṃ disāsujjalāsu -jinapādanakhaṃsunā

Passantā abhinaṇdanti - caṇdātapamanā janā.

329

Pavuccate yaṃ nāmādi - kavīnaṃ bhāvabodhanaṃ

Yena kenaci vaṇṇena - bhāvo namā'yamirito.

330

Nanu te yeva santā no - sāgarā na kulāvalā

Manaṃpi mariyādaṃ ye - saṃvaṭṭe'pi jahanti no.

331

Aṅgāṅagibhāvā sadisa - balabhāvā ca baṇdhane

Saṃsaggo laṅkatīnaṃ yo - taṃ missanti pavuccati

332

Pasatvā munino pāda - nakharaṃsimahānadī.

Aho! Gāḷhaṃ nimugge'pi - 2 sukhayatyeva te jane.

333

Veso sabhāvamadhuro - rūpaṃ nettarasāyanaṃ

Madhūva munino vāvā - na sampīṇeti kaṃ janaṃ.

334

Āsi nāma siyā'tthassa - iṭṭhassā siṃsanaṃ yathā-

Tilokekagatī nātho - pātu lokamapāyato

335

Rasappatītijanakaṃ - jāyate yaṃ vibhusanaṃ

Rasavantanti taṃ ñeyyaṃ - rasavantavidhānato.

336

Rāgā'natabbhutasarojamukhaṃ dharāya

Pādā 3 tilokagurāno'dhikabaddharāgā.

Ādāya niccasarasena karena gāḷhaṃ

Saṃcumbayanti satatā'hitasambhamena.

337

Iccā'nugamma purimā'cariyānubhāvaṃ

Saṅkhepato nigadito'yamalaṅkatīnaṃ

Bhedo parūpari kavīhi vikappiyānaṃ

Ko nama passitumalaṃ khalu tāsamantaṃ

Iti saṅgharakkhita mahāsāmīpāda viracite subodhālaṅkāre

Atthālaṅkārāvabodho nāma catuttho paricchedo.

1 Sampadūsenti 2 sukhayanteva 3 tilokagaruno.

[SL Page 024] [\x 24/]

338

Paṭihānavatā loka - vohāramanusārinā

1Tato'vityasamullāsa - vedinā kavinā paraṃ-

339

hāyīsambaṇdhino 2 bhāvā - vibhāvā sānubhāvakā

Sampajjanti nibaddhā te - rasassādāya sādhunaṃ.

340

Cittavuttivisesā tu - bhāvayanti rase yato

Ratyādayo tato bhāva - saddena parakittito.

341

Virodhinā'ññabhāvena - yo bhāvo na tirokato

Sīlena 3 tiṭṭhatīcceso - ṭhāyibhāvo'ti saddito.

342

Rati-hāsā ca soko ca - 4 kodhussāhā bhayampica

Jigucchā-vimbhayā ceva-samo ca naca ṭhāyino.

343

Tirohāvā'vibhāvādi - visesenā'bhimukhyato

Ye te caranti sīlena - te honti vyabhicārino.

344

Nibbedotakka-saṅkā sama-dhitu-jaḷatā dīnatuggālasattaṃ

Suttaṃ tāso gilānu'ssuka-harisa-sati'ssā-5visādā'vahitthā

Cintā-gabbā'pamarā'mariya-mada-matu'mmāda mohā vibodho

Niddā-vegā savīḷā 6maraṇa-capalatā vyādhi tettiṃsa mete.

345

Samāhitattappabhavaṃ - sattaṃ teno'papādhitā

7Sattikā'pyanubhāvatte - visuṃ bhāvā bhavanti te.

346

Thamhopalaya-romañcā - tathā seda'ssu-vepathu

Vevaṇṇiyaṃ vissaratā - bhāvā'ṭṭhete tu 7sattikā.

347

Yadā ratyādayo bhāvā - ṭhitisilā na honti ce

Tadā sabbe'pi te bhāvā - bhavanti vyabhicārino.

348

Vibhāvo kāraṇaṃ tesu - ppattiyu'ddīpane tathā

Yo siyā bodhako tesa - manubhāvo'yamirito.

349

Nekahetuṃ manovutti - visesañca vibhāvituṃ

8Bhāvaṃ vibhāvānubhāvā - vaṇṇiyā baṇdhane phuṭaṃ.

350

Savibhāvā'nubhāvehi - bhāvā te te yathārahaṃ

Vaṇṇanīyā yathovityaṃ - lokarūpānugāminā.

351

Cittavuttivisesattā - mānasā 7 sattikā'ṅgato

Bahi nissaṭasedādi - 9 ranubhāvehi vaṇṇiyā.

352

Sāmājikānamānaṇdo - yo baṇdhatthā'nusārinaṃ

Rasīyatīti taññūhi - raso nāmā'yamirito.

1 Tathā 2 bhāvavibhāvā 3 tiṭṭhatecceso 4 kodhussāha bhayampica.

5 Visadāvahiddhā 6 maraṇasaḍapalā 7 sāntikā 8 bhāvā 9 anubhāvehi,

[SL Page 025] [\x 25/]

353

Savibhāvā'nubhāvehi - sattikavyabhicārihi

Assādiyattamānīya - māno ṭhāyeva so raso,

354

Siṅgāra-hakassa-karuṇa-rudda-vīra-bhayānakā

Khībhaccha'bbhuta-santā ca - rasā ṭhāyīna nukkamā.

355

Dukkharupe'yamānaṇdo - kathaṃ nu karuṇādike?

Siyā sotunamānatdo - soko vessantarassa hi.

356

Rammadesakalākāla - vesādipaṭisevanā

Yuvānā'ññoññarattānaṃ - pamodo ratiruccate-

357

Yanutyā 'bhāvā'nubhāvāte - nibaddhā posayanti 1 taṃ

So'pyāyogavippayoga - samhogānaṃ vasā tidhā.

358

Vikārākatiādīhi - attano'thaparassa vā

Bhāso nīddā-samā'lassa - mucchādivyabhicārihi.

Paripose siyā hasso - 2 bhiyyo'tthippabhutīna so.

359

Sitamiha vikāsinayanaṃ - kiñcālakkhyavijantunaṃ hasitaṃ

3Madhurassaraṃ vibhasitaṃ - saṃ'sasirokampamupahasitaṃ.

360

Aapahasitaṃ 4sajalakkhaṃ - vikkhittaṅgaṃ bhavatyatihasitaṃ

Dve dve kathitā tesaṃ - 5jeṭṭhe majjhe'dhame pi ca kamaso.

361

Sokarūpo tu karuṇo - niṭṭhappatti ṭṭhānāsano

Tatthā'nubhāvā rudita - palayatthamhakādayo

Visādā'lassa-maraṇa-cintādivyabhicārino.

362

Kodho macchariyādīhi - pose tāsa-madādihī

Nayanāruṇatādīhi - ruddo nāma raso bhave.

363

Patāpavikkamādīhu - ssāhoviro'ti saññito

Raṇa-dāna-dayāyogā-vīro'yaṃ tividho bhave

Tevā'nubhāvā dhitīma- tyādayo vyabhicārino.

364

Vikārā'sani-sattādi - bhayukkaṃ so bhayānako

Sedādayonubhāvettha - tāsā'divyabhicārino.

365

Jigucchā rudhirādīhi - pūtyādīhi virāgato

Bībhaccho khobhanu'bbegī -kamena karuṇāyuto

Nāsā 6 vikuṇanādīhi - saṅkādīhi'ssa posanaṃ.

1 Naṃ 2 bhīyo 3 madhurassanaṃ 4 sajalakkhiṃ 5 jeṭṭhamajjhedhamepi

Cakkamaso 6 vikuñcanā.

[SL Page 026] [\x 26/]

366

Atilokapadatthehi - vimbhayo'yaṃ raso'babhuto

Tassā'nubhāvā sedassu - sādhuvādādayo siyuṃ

Tāsā'vega-dhiti-ppaññā-hontettha vyabhicārino.

367

hāyībhāvo samo mettā - dayā - modādisambhavo

Bhāvādihi tadukkaṃso - santo santanisevito.

Iti saṅgharakkhita mahāsāmipāda viracite

Subodhālaṅkāre rasabhāvāvabodho nāma

Pañcamo paricchedo.

Ye'nantatantaratanākaramaṇthanena

Maṇthācale llasitañāṇavarena laddhā

Sārā'matā'tisukhitā sukhayanti ca'ññe

Te me jayanti guravo guravo guṇehi.

Subodhālaṅkāro niṭṭhito.


Rechtsinhaber*in
GRETIL project

Zitationsvorschlag für dieses Objekt
TextGrid Repository (2025). Pali Collection. Subodhalankara. Subodhalankara. GRETIL. GRETIL project. https://hdl.handle.net/21.11113/0000-0016-D31F-8