Dipavamsa 2

Header

Data entry: Sri Lanka Tripitaka Project

Date of this version: 2025-05-28

Source:

  • .

Publisher: Göttingen Register of Electronic Texts in Indian Languages (GRETIL), SUB Göttingen

Licence:

This e-text was provided to GRETIL in good faith that no copyright rights have been infringed. If anyone wishes to assert copyright over this file, please contact the GRETIL management at gretil(at)sub(dot)uni-goettingen(dot)de. The file will be immediately removed pending resolution of the claim.

Distributed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

Interpretive markup: none

Notes:

Due to the heterogeneity of the sources the header markup might be suboptimal. For the sake of transparency the header of the legacy file is documented below.



Dipavamsa 2

Input by the Sri Lanka Tripitaka Project

[CPD Classification 4.1.1]
[SL Vol Dīp1- ] [\z Dīp /] [\w I /]
[SL Page 001] [\x 1/]

[DIPAVANSO.]
Dīpavaṃso
Sīhala bhāsāmayānuvāda samupeto

Revisions:

  • 2025-04-02: TEI encoding by mass conversion
  • 2025-04-15: metadata structuring

Text

Puññavathusmiṃgāme saddhammākara pariveṇa majdhāvuthassa sugata sāsana kavidhaja

vinayācariyassa

Siri sīlānadābhidhānassa

Padhāna saṅghanāyakathera pādassa padhāna sissubhūtena

Idāni tameva pariveṇa majdhāvasatāyasmatā

Pohaddaramulla itikkhyāta gāmajena siri visuddhācariya

Ñāṇānadābhidhāna therapādetā

Bhisaṅkhato.

------Pānadurābhidhāna purāsanne

Egoḍa uyanetikkhyāta gāmajena kolambanagare

Ḍisṭirakkl̥ṭ nāmikāyādhikaraṇa sālāya

Lekhakadhuradharena

Çm. Nl̥man pīris nāmikena mantissarena

Lokasāsanābhivuddhimicchatā

Pāsāṇadūra nagare sṭārnāma yantālaye muddāpito.

-------------------------------------

Seṭṭhapantisusissānamiti bhāsajdhāpanāya sādhūti

Rājakīyajdhāpana maṇḍalena paṭiggahīto.

---------------------------

Sambuddha parinibbāṇato 2470.

[DEEPAWANSA]

[With]

[A PARAPHRASIS IN SINHALESE]

[BY]

[Sri Visuddhachariya]

[REV. P. NANANANDA THERO]

[The managing Director of Saddharmakara Pirivena and chief pupil of the late Sugata

Sasana Kavidhaja Vinayachariya]

[P. SRI SEELANANDA THERO,]

[Chief high priest and founder and principal of]

[Saddharmakara Pirivena,]

[PINWATTE PANADURA.]

-----------------

[Published by]

[MR. M.N. PEIRIS]

[Of]

[EGODA UYANA PANADURA]

--------------------

[Approved and recommended by the Department of Education for the use of advanced

students of History.]

-----------------------------------

[Printed at]

[THE STAR PRESS, PANADURA.]

[B, c, 2470]

----

[A, D, 1927]

"[DIPAWANSA]"

===========

[Sir,]

[I have the honour to inform you that the above book is reccommended for the use of

advanced students of History.]

[I am Sir,]

[Your Obedient Servant,]

[Signed.] [L.Mc.D. ROBISON,]

[For Director of Education.]

--------------------------

Dīpavaṃśa namèti

Atipurāṇa praśaṃsanīya mema etihosīya grantharatnaya

Usas paṅktivala śiṣyayanṭa itihāsaya piḷibanda igènvīmaṭa sudusuyayi

LaṅkāṇḍuvṚ garu addhyāpanādhyaṣaka

Mètitumāṇan pramukha adhyāpanamaṇḍalaya

Visin

Piḷigannāladī.

[PREFACE.]

[We have been fortunate enough to have preserved to the present day the valuable

chroniclessuch as Mahawansa and Rajaratnakara recording the various customs, manners,

laws, principal works and achivements of our kings and subjects Of the chronicles relating

to this Island it is the opinion of scholars that the Dipawansa holds the most original place

in antiquity.]

[Mahawansa, both in brief and in detail, records events of the life of Buddha and the

accounts of our Island from primitive times, and similarly the Dipawansa chronicles matters

relating to the arrival of Buddha in this Island and other religious events of historic

importance, and also the succession of royalty in this Island.]

[Lord Buddha, who arrived this Island in the ninth month of his attainment of Buddhahood,

preached to the yakkhas and Rakshas that dwelt in the area where now stands the

Mahiyangana Chaitya and snbdued them. Subsequently He founded an abode for them in

Giri Diwayina and thus protected the Island. In the 5th year of his attainment of

Buddhahood due to a difference between the snake kings Chulodera and Mahodara, over a

gemmed throne, which nearly terminated in warfare and bloodshed, Hemade his

reappearance in Lanka, and, having performed many miracles from above, struck terror into

their hearts and pacified both parties. This throne was subsequently offered by them to the

Holy one, who occupied it and expounded the Dharma to them with a view to promoting

their unity, and left for Jetha Vanarama.]

[Thus writes Vedeha Thera with reference to this incident, "Sarwaggna,] [The Omniscient

One], [having descended from the heavens, was seated on the throne like the sun in the

zenith of his splendour. Thereupon the multitude of snakes, having mustered round him

and served him with ambrosial food and drinks, hearkened to His teachings. He having

imparted the Sila] [morals] [and Sarana] [refuge] [to the innumerable Nagas living on land

and water, who had assembled to engage in conflict, caused them to bestow many offerings

in the name of The Holy One.]

[After the 8 th year of His attainment of Buddhahood, upon the invitation of Maniakhkika,

the Naga KIng, He made his third appearance in Lanka at the spot where now stands the

Kelani Chaitya on Wesak day, and, seated on a throne bedecked with jewels of various

hues, expounded the Dharma to the countless Nagas assembled there.]

[Thereupon at the invitation of God Sumana of Samankula] [Adam's Peak] [He proceeded

there and left His left foot print on the Peak and rested a while in Divaguha, a cave forming

a part of this rock.]

[Thence he arrived at Anuradhapura and engaged himself in deep meditation at the nine

sacred places and thus made them sacred by his short sojourn. Subsequently He made His

way to Jumbudipa.]

[The Dipawansa thus affords ample testimony to the truth or the popular belief that Lord

Buddha visited this Island. It may not be out of place here to give a short account of the

mighty kings who reigned in Dambadiva] [India] [during this Kalpaya] [a period of 432

million years measuring the duration of the world.]

[In Jambuddwipa at the very commencement of this Kalpa there reigned a mighty king

called Maha Sammata who had gained this name since he was elected by the unanimous

vote of the people. This Maha Sammata dynasty was later on maintained by his illustrious

successors Roja, Wararoja and others.]

[In the city of Kapilawattu, which was named after the Rhisi Kapila who dewelt there,

reigned Jayasena and many other kings. Prince Siddartha, the noble prince, who after his

renunciation and attainment of Buddhahood ultimately attained Nirvana, was the son of

Suddhodana, the lineal descendant of the Dynasty of Maha Sammata.]

[Having performed everything necessary for the salvation of mankind He departed this life

in the grove of the Mallawa Princes at Kusinara. Thereupon with the assistance of king

Ajasat a convocation of 500 Arahat priests headed by Maha Kasyapa was held. One hundred

years later followed a second convocation of 700 Arahat priests headed by Yasasthawira

under the patronage of that great king, Kalasoka, to suppress the heretical doctrines which

were being promulgated by the heretics at the time.]

[In the 235th year after Lord Buddha attained Nirvana that illustrious Emperor,

Dharmasoka, succeeded to the throne at Jambuddwipa. His piety and devotion to Buddha

Sasana was such that he entered his son, Prince Mahinda,to the Order of Priesthood under

the guardianship of Moggali Putta Tissa Isthawira.]

[The power of the heretics having now become increased, Moggalli Puttha Tissa Isthwira,

Who foresaw that the teachings of Buddha would spread far and wide and Buddhisn would

be permanently established in foreign countries in time to come, held for the third time a

convocation of 1000 Arahat priests headed by him under the patronage of the great

Emperor, Dharmasoka. As a result of this missionaries were sent to different countries to

propagate Buddhism. Of these missionary priests Arahat Mahinda accompanied by Ittiya.

Uttiya, Sambala, Bhaddasala and the ascetic, Bhanduka, came over to Ceylon during the

region of Dewanampiyatissa. This great monarch having been greatly enlightened by the

teachings of Arahat Mahinda soon embraced Buddhism. His example was followed by

thousands of his subjects who embraced this religion within a short time and began to

practise its manifold virtues.]

[It is a matter for genuine regret and dissappointment that this valuable chronicle does not

afford us any clue to fix the exact date of its compilation and authorship with any degree of

certainty. Nevertheless a careful consideration of the facts chronicled herein, such as the

visits of Lord Buddha, the establishment of Buddhism and other events relating to the reigns

of various kings who ruled over this Island, and also of the free allusions made to the

stanzas contained in this chronicle in Samantapasadika, the great commentary on Vinaya]

[discipline] [compiled by that famous commentator on Thripitaka, Buddhagosa, who landed

in Ceylon in the year 954 B.C. During the region of king Mahanama, leads us to conclude

that the probable time of the compilation of Dipawansa is somewhere in the 4th or 5th

century.]

[Thus says Buddhagosa in Samanthapasadika-]

"[Wuttampi chetan Deepawanse]

[Jata Pubbata Padamhi wenu Yathita yo ahu]

[Seta rajata yatthicha Latha Kanchana Sannibha]

[Neela diya disan pubban Pappha yattimhi tha disan]

[Sakuna Sakuna yathimhi-Sarupe neva santhitha.]"

[Likewise in other books written by scholars of old such as Sarasangraha and Rasawahini

the stanzas contained in Deepawansa have been freely quoted as examples. Space forbids us

to mention them all here.]

[P. Nanananda.]

[Saddharmakara College,]

[Pinwatta,]

[Panadura.]

Viññatti

Dīpassa dīpasmiṃ vā vaṃso paveṇī pavatti (sadassīyate ethāti) dīpavaṃso tyevaṃ saṃ

lakkhiyamāna vākyathavasena paññāyamāṇoyaṃ gathavaro porāṇikese sīhalika naridesu

kassa naridassa rajjasamaye kena paṇḍitena viracitoti nakkhāyatevemināgathena sabbaso.

Apicetha sadassīyamāna sambuddhāgamana sāsanappavatyādīnica sirilaṅkissarānaṃ

rājārājamahāmaccādīnaṃ rajjasamayappavatyādīni ca samupaparikkhivā saṃlakkhiyamāne

kho sammāsambuddhaparinibbānato catupaññāsādhike navasata me vasse siri

laṅkārajjasirimanuppattassa mahānāmarañño rajjasamaye sirijambudīpā gatenāyasmatānu

buddha buddhaghosābhidhānena tepiṭakaṭṭhakathācariyena mahāpaṇḍitavarena

samantapāsādikāya nāma vinayaṭṭhakathāya katipayaṭṭhānesu nidassanavasena

dīpavaṃsassāpi nāmaṃ sadassevā tathāgatānaṃ gāthānampi sadassitattā tato pubbe

porāṇikena yena kenaci paṇḍitācariyena yassakassaci sīhalikassa laṅkissarassa rajjasamaye

dīpavaṃso viracito'ti kāraṇāpariyāyeneva gamyate

Tadeva māha'ṭṭhakathācariyo nubuddha buddhaghosābhidhāno mahā paṇḍitatherapādo

samantapāsādikāya vinayaṭṭhakathāya bāhira nidānavaṇṇanāya-

Tena ca samayena devānampiyatissa mahārājāca asoka dhammarājā ca adiṭṭha sahāyakā

honti devānampiyatissa mahārājassa ca puññānubhāvena chātaka pabbatapāde ekamhi

veṇugumbe tisso veṇuyaṭṭhiyo rathayaṭṭhippamāṇā uppajjiṃsu ekālatāyaṭṭhi nāma ekā

pupphayaṭṭhināma ekā sakuṇayaṭṭhi nāma tāsulatāyaṭṭhi sayaṃ rajatavaṇṇā hoti.

Tamalaṅkarivā uppannālatā kañcanavaṇṇā khāyati. Pupphayaṭṭhiyaṃ pana nīlapīta lohito

dātakālavaṇṇāni. Pupphāni suvibhattavaṇṭa pattakiñjakkhāni huvā khāyanti,

sakuṇayaṭṭhiyaṃ haṃsakukkuṭaṃ jīvaṃ jīvakādayo sakuṇā-pe-khāyanti.

Vuttampicetaṃ dīpavaṃse-

Chāta pabbata pādamhi veṇuyaṭṭhitayo ahū

Setā rajja yaṭṭhīca latākañcana sannibhā.

Nīlādi yādisaṃ pubbaṃ pupphayaṭṭhimhi tādisaṃ

Sakuṇā sakuṇa yaṭṭhimhi sarūpeneva saṇṭhitā tica

Tathevāññesupi gacesu porāṇikānamācariyānaṃ nānā nidassanasadassanavasenāpi nidassitā

gāthāyo bahuso cetha dissante-

Sirighana sugata tathāgata sārīrika pāribhogikādi dhātūhi samalaṅkate sirilaṅkādīpe

rājappavattyādi sadīpakāni mahāvaṃsa rājaratanākarādīni pasathataretihāsīya gathavarāni

yāvajjatanā saṃvijjanti - tathāpi porāṇa kataretihāsīya gatho nāma dīpavaṃsotyetihāsīya

kathāppasutehi paṇḍita varehi ñātapubbovahoti - mahataṃ vaṃso paveṇitiladdhanāme

mahāvaṃse dīpavaṃsassāpināmaṃ sadassitameva, mahāvaṃsopana sambuddhacaritappakāya

pubbaṅgamo dīpuppatyādyanekavidhappavatti visayānuyāyinī pavattiyo kathaci

vithāratoca kathaci saṃkkhittatoca pakāsento taññātukāmānaṃ manorathaṃ pūrento vattati.

Ayamihasadassiyamāno dīpavaṃsopana sirighana sakya munino tilokanāthassa

sirilaṅkādīpāgamanādīhi sambuddha sāsanappavatti sadīpakehi bahūhikāraṇehi

samalaṅkatoti viññāyate.

Sambuddhāgamanappavatyādi sadassanā.

hānaṃ pallaṅka māsabhaṃ patto purisuttamo viddhastamāraseno samāno sammāsambodhiṃ

samadhigato sabbaññètañānappattiyā navamemāse(phussamāsa) paṇṇarasiyaṃ

dīpametamāgato- mayhaṅganacetiyaṭṭhāne samitisamāgata yakkharakkhasādīnaṃ

dhammaṃ desento te damevā giridīpe paniṭṭhāpevā tathāgata paribhogena samārakkhaṃ

kurumāno dīpametaṃ nirupaddavatta mupanesi.

Tato pañcamevasse amāvasiyaṃ cūlodara mahodaranāmikānaṃ dvinnaṃnāgarājunaṃ

maṇipallaṅka mārabbhasañjāta mahānasevattamāne sammāsambuddho sirilaṅkādīpa

māgamma (maṇi) nāgadīpe ākāsakucchiyaṃ sanni sinno samāno nānāvidha pāṭihāriyaṃ

sadassanāya ceva, saddhammadesanāyaca te, sāmaggiyaṃ suppatiṭṭhāpesi.

Athatehi dinne' maṇipallaṅkavare sannisinno chabbaṇṇa buddharaṃsiyo nicchārento

sappāṭihāriyo dhammamuttamaṃ catusacca pariyosānaṃ visesato sāmaggirasānisaṃ

saṃcaparidīpayaṃ desevā tenāgekho saraṇesuca sīlesuca patiṭṭhāpevā jetavana

mahāvihārameva magamāsi.

Vuttaṃ hetaṃ vedehatherenāpi.

Athamuni gaganambho ruyha bhūmippadesaṃ

Taruṇa ravivatasmiṃ āsane āsibhāsaṃ

Athabhujaga gaṇāte dibba khajjā dikehi

Parivisiya munidaṃ sādhudhammaṃ suṇiṃsu.

Athajala thala jānaṃ tatha yuddhāgatānaṃ

Agaṇita bhujagānaṃ sītikoṭī bhujaṅgā

Vimala saraṇa sīle suppatiṭṭhā sutuṭṭhā

Akarumuni mulāraṃ sathupūjā vidhānanti.

Apicasammā sambodhito aṭṭhamevasse vesākha puṇṇamāya majdhesanampati

maṇyakkhikassa nāgarañño dīpametamāgatokila sammāsambuddho-kalyāṇi

mahācetiyaṭṭhānemaṇimaṇḍapasmiṃ nānāratanālaṅkate sannisinno samāno ratanaghareva

devehi sunimmite bahunnaṃ nāgānaṃ saddhammamadesesī, tato tesu nāgesu saraṇasīlesu

patiṭṭhitesu sumanadyadhi vāsinā sumanābhidhānena devena sumanā rañjita gārava

bhattiyā samārādhito sathā sumanaddikūṭa mupaganavā tasmiṃpabbata mathake

vāmapādalañchanaṃ kavā tasmiṃ ññevamhāpabbata passe divāguhāyaṃ divāviha renābhi

vihāsi athānurādhapuraṃ sampatto sammāsambuddho tatha tatha

cetiyādippatiṭṭhānaṭṭhānesu dhānasamāpattiyāca nisīdivā paribhogikaṭṭhānakaraṇena tāno

pasohevā jambudīpameva magamāsi.

Honticetha.

Tato kāruṇiko nātho bodhito aṭṭhamesame

Vesākha puṇṇamāsimhi sannipātiya sāvake

Ethajjahikkhavolaṅkaṃ nāgānaṃ nuggahāya bho

Maṇiakkhi ko nimantesi pasanno buddhasāsane

Desesevaṃ jinodhamma manilā sanakādinaṃ

Pītipāmojja jananaṃ nibbāna matamāvahaṃ

Nāgādhirāje sumanābhidhāne

Vasaṃsumedho sumanābhidhāno

Devo tadāgamma supārisajjo

Kalyāṇiyaṃ tatha phaṇīhi saddhi,nti.

Porāṇika vasumatippaveṇi-pubbā saṃgītittaya sadassanā athaca panimasmiṃ

mahābhaddakappe jambudīpikānaṃ mahā rājunaṃ pavatyā panimasmiṃ mahābhaddakappe

jambudīpikānaṃ mahā rājunaṃ pavatyā dyatisaṅkhepato vagantabbocetha hoti kathanti?

Suphullitāneka nāgapunnāgādī tarusaṇḍa maṇḍite ārāmarāmaṇeyyake nānā paduma

sañchanna pokkharaṇīsata saṅkule jambudīpe kappassādimhi mahajana sammatattā

mahāsammato'ti laddhanāmo dhañña puññopasobhi to mahārājā rajjamakāresi.

Tatoppabhūti mahāsammata rājavaṃsāgatehi rojavararojādīhi asaṅkhyāyukehi dhañña

puññopasobhitehi mahātejavanta naridehi sakarājavaṃso sanāthikato ca hosi tathāpi

kapilassesino nivāsabhūtattā kapilavathūti laddhavohāre anekassiri sāra virājite

kapilavathusmiṃ nagare jayasenappabhūtinopi rājāno dhammena samena rajjamakāresuṃ.

Tato'tiparisuddha mahāsammata rājavaṃsābhijātassa suddhodanassa mahārañño tanujavaro

siddhathappadānato siddhathoti patītāvathanāmo pacchimabhaviko mahāsatto'bhijāto

samāno yatharahaṃ sabbathābhivuddhippatto ututtayānucchavikesu rammādīsu tīsu

pāsādavaresu sakko'va devarājā nekassiri vibhavamanubhavanto yathākkakamaṃ

mahābhinikkhamanādiṃ kavā anuttaraṃ sammāsambodhi manuppatto dhammiko dhamma

rājā saṃkhyāpathātikkanta veneyya janabadhavāna mamata mahānibbānappadānena

saṅgahamakāsi.

Sabbathevaṃ pariniṭṭhāpita sakala buddhakicce pana bhagavati sammā sambuddhe

parinibbute paṭhamavasseva-ajātasattunā mahārājenārādhitehi mahākassapathera

pamukhehi sampatta jalabhiññehi pabhinna paṭisambhidehi pañcasata mahākhīṇāsavehi

paṭhama mahāsaṃgīti saṃgitā, pāsaṃsiyehi theravādehi samullasitācāhosi,

Evaṃ kāle gacchente vajjiputtakehi pāpabhikkhuhi siṃgiloṇakappādīsu dasasu

adhammavathu su samuṭṭhāpitesu sirijambudīpe kālāsokassa mahārañño

samupathamhaṃpaṭicca yasathera pamukhehi samadhigata chaḷabhiññehi sampatta

catupaṭisambhidehi satta sata mahā khīṇā savatherehi sambuddha paribba ṇato vassa satā

tikkante dutiya saṃgīti saṃṅgītācā hosi tesamadhammikānaṃ pāpa bhikkhunaṃ niggaha

pubbaṅgamaṃ

Tatheva sambuddha parinibbāṇā aṭṭhārasādhike dvisata mitevasse dhammāsokamahārājā

jambudīpe rajjābhisekasampatto sambuddha sā netīvappasanno moggalī putta tissathera

santike attano piyatanu javaraṃ mahida kumāraṃ pabbājesi, socakcāyasmāmahido sampatta

jalabhiññe catupaṭi sambhīdo katakicco samāno maha khīṇāsavocāhosi

Tasmiṃkhopana samaye theravādato nikkaḍḍhitānaṃ pāpabhikkhunaṃ balamatīva

vaḍiḍhitañcāhosi tadākhopana moggalīputtatissatherenā nāgate

sambuddhasāsanappatiṭṭhānaṭṭhānānaṃdibbena cakkhunā sudiṭṭhattā so

tadathappasutocāhosi, tatoparaṃteneva dhammāsoka mahā naride no pathambhitā samānā

teca kho moggaliputta tissa thereppamukhā sahassa mattā mahārahanto dhammā sokassa

rajja vassato satta rasa mevasse tatiya saṃgīti makaṃsu.

Athaso moggali putta tissa thero panatesu tesu dīpesu sāsanassa patiṭṭhāpanathaṃ bhikkhu

niyo je sī, tato tathā pakkantesu, theresvā yasmā mahā mahidathero laṅkādīpamapāpuṇi,

iṭṭhiyuttiya sambala bhaddasāla saṃkhātehi saddhivihārikehi ceva bhaṇḍuka nāmikeno

pāsakena casaddhiṃ tena khopana samayena laṅkāya manurādhapure devānampiya tissa

mahārājā rajjamakāresi tepana dīpappa sādaka mahida therappamukhā bhikkhavo tamenaṃ

rājānaṃ sathu sāsane tīvappasannaṃ ratanattaya parāyaṇañcākāresuṃ, tathā nekasahasseca

mahājane saddhamma desanādinā suppa sādevā saraṇasīlamagga phalesuca suppa

tiṭṭhāpayiṃsu, ṭhānaṃkho panetaṃ khalitaṃ vedāni katipayeti bhāsīya gathesu, dissate

samantapāsādikāya vinayaṭṭha kathāya mahāvaṃsa dīpavaṃsesvā gatanayeca

saṃlakkhiyamāne-sammā sambuddha parinibbānato dvipaññāsādhike dvisata mitevasse

tatiyā saṅgīti saṅgītāti paññāyateva-tatovuttaṃ-tatha asoka dhamma rājassa sattarasa

mevasse idhamuṭasīva rājā kālamakāsi-devānampiya tisso rajja mapāpuṇi-parinibbuteca

pana sambuddhe ajāta sattu catuvīsativassāni rajjaṃkāresi-udaya bhaddo soḷasa,

anuruddhoca muṇḍo ca aṭha-nāgadāsakocatuvīsati su sunāgo aṭṭhārasa tasseva puttā

asoko aṭṭhavīsati, asokassa puttā dasabhātuka rājāno dvevīsativassāni rajjaṃkāresuṃ,

tesaṃpacchato nadā dvevīsati meva, cada gutto-catuvīsati-bidusāro

aṭṭhavīsaṃ-tassāvasāne-asoko rajjaṃ pāpuṇi-

(Abhisekato pubbe cattāri rajjavassāni cethamilitabbāni) (dhammā sokassa) abhisekato

aṭṭhārasa mevasse imasmiṃdīpe mahida thero patiṭṭhito

Sammā sambuddhassa parinibbānato dvinnaṃ vassasatāna

muparijattiṃsatimevasse(mahidathero) imasmiṃ dīpe patiṭṭhitoti (ṭhānaṃ panetaṃ paṇḍitehi

samūpa parikkhanīya meva hoti)

Ganthasabhāva sadassanā.

Dīpavaṃso panāyaṃ jarmanī tikkhyāta raṭṭha samubbhavena harmènl̥lḍanbag nāmikena

paṇḍitena, sadesīya videsīyānaṃ mahā paṇḍitavarā namupadesa manugamma

kirastūtikkhyāta vassato sahassādhikāṭṭha sata navasattatimṚ vasse, āṅgalīkākkharehi

muddā pevā pakāsitocāhosi,

Tathāpyanekesu ṭhānesu nānappakārā punaruttādikā dosā bahu so dissante' tathāpi tassa

ganthassa mahāpaṇḍitavarehi paṭigga hītattā cevetarahi sabbesaṃsīhalikānaṃ

paṇḍitavarānaṃ hathappatta kāle tassa samūpa parikkhanī yattāca paṭhama muddāpane

panimasmiṃ tedose sabbasomayaṃ nanirākarimhā, athacapana mhehi dutiyavāre tedose

bahusocāpanīya sabbapiṭṭhesu gāthāheṭṭhato sīhalīyānu vādaṃca yojevā

muddāpanathamāraddhovattateva,

Tato cethā gatābhi nava suddhimpatī masmiṃ paṭhama vārepi sīhalīyānu vādo likhite ti

daṭṭhabbo, paṭhamavāre muddā pitassimassa ganthassa suddhipaṇṇampi tadantogadhaṃ

karissāma,

Imasmiṃ khopana paṭhama vāre muddā pitasmiṃ dīpavaṃse gātha heṭṭhato

aṅkitaṭṭhānesu, ṚṚ, l̥ti, iminālakkhaṇena l̥lḍanbag nāmikena muddāpita dīpavaṃse

āganayaṃca-pa,du,ta cetīmehi lakkhaṇe nimassa paṭisaṅkharaṇasso pakārabhūtesu paṭhama

dutiyatatiya catutha pothakesvā gatanayañca, sī, pā iccanena, sīhala pāli

ganthosvāgatanayañca nidassetīti, visesate ñātabbaṃ

Saddhammākara parivenedāni padhānacariya dhuradharo vihāvī bi. Aggasirithero ceva

tathevo'pācariya bhūto'kṚ. Ñāṇavimalatheroca imassa sīhalīyānu vādassa nipphādanathaṃ

panamhākaṃ bahupakārabhūtā hesuṃ, tatotesampilokasāsanābhivuddhi

hetussimassagathassa paṭisaṅkharaṇathaṃ pothakānuppadāne nambhāka manuggahīta naṃ

hitesinampi kataññutā guṇasamanussaraṃ visesato pasaṃsāmi

Kolambanagare ḍirasṭirakkl̥ṭ nāmikāyādhikaraṇa sālāya lekhaka dhuradharena,

egoḍauyane tikkhyāta gāma jena sirimatā èm. Nl̥man pīris nāmikena loka

sāsanābhivuddhimicchante muddāpitoyaṃ dīpa vaṃso,

Ācariyā dippa saṃsā

1

Suramanuja gaṇehi santataṃ pūjanīyaṃ

Jagatitaya muḷāraṃ kittiyā vipphurantaṃ

Guṇamaṇi nikarānaṃ sidhu tulyaṃ atulyaṃ

Ratanataya manaṅghaṃ santidaṃtaṃ namehaṃ

2

Yatigaṇa mahito yo santavuttī sukittī

Sujana mudita saddhā sīlavā sodayālū

Paṭhama midha vihāre khettarāme patīte

Abhavi jayatu pālathera pādo nametaṃ

3

Tassā'tinimma la yasassa yatissa sisso

Thero bhavī guṇa dhano viditāgamoyo

Pācera bhāvamu pagaṃ sumanādi tissa

Theraṃ sarāmi satataṃ abhivuddhi yāhaṃ

4

Janagaṇa mahitatto dhammavutyā pareto

Suhita nirata vitto cittavākyo rutejo

Abhavi vidita dhammakkhadha nāmagga thero

Tamaha miha sarāmi rāmaneyyaṃ guṇehi

5

Neruttikā cariya rāja garūvihāvī

Saṅghehidatta garunāma varoti pujjo

Sathāgamādi nipuṇo viduro si seṭṭho

Theraṃ subhūti viditaṃ tamahaṃ sarāmi

6

Sadesa desantara vissute sad

Dhammākarākhye pariveni masmiṃ

Padhānabhūto yati saṅghanātho

Piteva maṃ pā vacane vinesī

7

Vibudha jananisevī saddasathappa vīṇo

Guṇamani nikarehi sajjito vajjabhīrū

Thiramati sirisīlā nadanā mosithero

Satata tamabhi vade cerapādaṃ subhatyā

8

Vidita pavara vijjā madiraṃ sudaraṃ maṃ

Dhavala vimala kityā laṃkarīyo sudhīmā

Suhita vimala kittī nāmavāsanta vutti

Sugata samayavedī saggagaṃ taṃ sarāmī

9

Sathanta resu nipuṇo suhadoya èm èn-

Pīris itivhayayuto saparatha kāmo

Muddāpayiva panimaṃ varadīpa vaṃ saṃ

Khyātaṃ ākāsi matimā satataṃ vibhātaṃ

10

Saddhammākara vikkhyāta pariveṇādhi povasaṃ

Sirīvisuddhā cariyo ñāṇānadoti vissuto

11

Therohaṃ akariṃ sammā lokasāsana vuddhiyā

Parisaṅkharaṇaṃ etaṃ dīpavaṃsassa sudaranti

[P. Nanananda]

Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.

[DIPAWANSO.]

Dīpavaṃso.

(Paṭhamo paricchedo)

1

Dīpāgamanaṃ buddhassa dhātūnaṃ 1 bodhiyā'gamaṃ,

Saṅgahāceravādañca 2 dīpamhi sāsanā'gamaṃ,

Naridāgamanā vāsaṃ 3 kittiyissaṃ suṇātha me.

2

Pītipāmojjajananaṃ pasādeyyaṃ manoramaṃ,

Anekākārasampannaṃ cittikavā suṇātha me.

3

Udaggacittā sumanā pahaṭṭhā tuṭṭhamānasā,

Niddosaṃ bhadravacanaṃ sakkaccaṃ sampaṭicchatha.

4

Suṇātha sabbe paṇidhāya mānasaṃ

Vaṃsaṃ pavakkhāmi paramparāgataṃ,

Atippasathaṃ 4 bahunābhivaṇṇitaṃ

Etaṃ hi nānākusumaṃ'va gathitaṃ.

5

Anūpamaṃ vaṃsavaraggavādinaṃ 5

Sabbaṃ anaññaṃ 6 tatha suppakāsitaṃ,

Ariyāgataṃ uttamasabbhi vaṇṇitaṃ

Suṇantu 7 dīpathuti sādhu sakkataṃ.

6

Āsabhaṃ ṭhānapallaṅkaṃ acalaṃ daḷha 'makampitaṃ,8

Caturaṅge patiṭṭhāya nisīdi purisuttamo.

1. Ṛc.l̥:dhātuva pa:dhātuñca: 2. Ṛc.l̥.Saṃgahācariyavādaṃ ca. 3. Ṛc.l̥. Vaṃsaṃ. 4. Ṛc.l̥.

Thūtippasathaṃ. 5. Ṛc.l̥: vāsinaṃ. 6. Ṛc.l̥:pa:ta: apubbaṃ. 7. Ṛc.l̥: du: sunātha. 8. Ṛc.l̥: daḷhaṃ

akampitaṃ.

[SL Page 002] [\x 2/]

7

Nisajja pallaṅkavare narāsabho

Dumidamūle dipadāna'muttamo,

Na chambhati vītabhayo'va kesarī

Disvāna māraṃ saha sena māgataṃ.1

8

Māravādaṃ bhidivāna citra sevā sasenakaṃ,

Jayo attamano dhīro santacitto samāhito.

9

Vipassanā kammaṭṭhānaṃ manasikārañca yoniso,

Sammasī bahuvīdhaṃ dhammaṃ anekākāranissitaṃ.

10

Pubbenivāsañāṇañca dibbacakkhuñca cakkhumā,

Sammasanto mahāñāṇī tayo yāme atikkami

11

Tato pacchimayāmamhi paccayākāraṃ vivaṭṭayi,

Anulomaṃ paṭilomañca manasā'kā sirīghano.

12

Ñavā dhammaṃ pariññāya pahānaṃ maggabhāvanaṃ,

Anussari 2 mahāñāṇī vimutto'paṭisaṅkhaye.3

13

Sabbaññatañāṇavaraṃ abhisambuddho mahāmuni,

Buddho buddho'ti taṃ nāmaṃ samaññā paṭhamaṃ ahu.

14

Bujdhivā sabbadhammānaṃ udānaṃ kavā pabhaṅkaro,

Ta'deva pallaṅkavare sattāhaṃ vītināmayī.

15

Samītasabbasantāso katakicco anāsavo,

Udaggo sumano haṭṭho vicintesi bahuṃ hitaṃ.

16

Khaṇe khaṇe laye buddho sabbalokamavekkhati,

Pañcacakkhu vivarivā olokesi bahujjane.

17

Anāvaraṇañāṇaṃ taṃ pesesi dipaduttamo,

Addasa vīrajo sathā laṅkādīpaṃ varuttamaṃ.

18

Sudesaṃ utusampannaṃ subhikkhaṃ ratanākaraṃ,

Pubbabuddha ma'nuciṇṇaṃ ariyagaṇanisevitaṃ.4

19

Laṅkādīpavaraṃ disvā sukhettaṃ ariyālayaṃ,

Ñavā kālamakālañca vīcintesi anuggaho.

1. Ṛc.l̥: vāhanaṃ. 2. Du:Ṛc.l̥: anusāsi. 3. Ṛc. Upadhisaṃkhayo. 4. Pa: ariyaganasevitaṃ.

[SL Page 003] [\x 3/]

20

Laṅkādīpe imaṃ kālaṃ yakkhabhūtā ca rakkhasā,

Sabbe buddhapatikuṭṭhā sakkā uddharituṃ balaṃ.

21

Nīharivā yakkhagaṇe pisāce avaruddhake,

Khemaṃ kavāna taṃ dīpaṃ vasāpessāmi mānuse.

22

Tiṭṭhantesu 1 ime pāpe yāvatāyuṃ asesato,

Sāsanantaraṃ bhavissati laṅkādīpavare tahiṃ.

23

Uddharivāna'haṃ satte pasādevā bahujjane,

Ācikkhivāna taṃ maggaṃ accutaṃ 2 ariyāpathaṃ.

24

Anupādā parinibbāmī 3 suriyo athaṃ gato yathā,

Parinibbute catumāse hessati paṭhamasaṅgaho.*

25

Tato paraṃ vassasate vassāna'ṭṭhārasāni ca,

Tatiyo saṅgaho hoti pavattathāya sāsanaṃ.

26

Imasmiṃ jambudīpamhi bhavissati mahīpati,

Mahāpuñño tejavanto dhammāsoko'ti 4 vissuto.

27

Tassa rañño asokassa putto hessati paṇḍito

Mahido sutasampanno laṅkādīpaṃ pasādaye.5

28

Buddho ñavā imaṃ hetuṃ bahuṃ athupasaṃhitaṃ

Kālākālaṃ imaṃ dīpaṃ ārakkhaṃ sugato kari.

29

Pallaṅkaṃ animisaṃ ca caṅkamaṃ ratanāgharaṃ,

Ajapālamucalido khīrapālena sattamaṃ.

30

Sattasattāhakaraṇīyaṃ kavāna vividhaṃ jino,

Bārāṇasiṃ gato vīro dhammacakkaṃ pavattituṃ,

31

Dhammacakkaṃ pavattento pakāsento dhamma'muttamaṃ

Aṭṭhārasannaṃ koṭīnaṃ dhammābhisamayo ahu.

1. Ṛc.l̥:ca. 2. Ṛc.l̥: añjasaṃ. 3. Ta:pa:du:Ṛc.l̥. Parinibbāyī. 4. Ṛc.l̥: asokadhammoti. 5. Ṛc.l̥:

pasādayaṃ.

* Dutiyasaṅgiti.

"Atīte dasame vasse kālāsokassa rājino,

Sambuddhaparinibbāṇā evaṃ vassa sataṃ ahu.-Pe-

Te sabbevālukārāme kālāsokena rakkhitā,

Revatatherapāmokkhā akaruṃ dhammasaṅgahaṃ" mahāvaṃse.

[SL Page 004] [\x 4/]

32

Koṇḍañño bhaddiyo vappo mahānāmo ca assajī,

Ete pañcamahātherā vimuttā 1 'nattalakkhaṇe

33

Yasa sahāyā cattāri puna paññāsa dārake,

Bārāṇasi isipatane vasanto uddhari jino.

34

Bārāṇasiṃ vasivāna vuthavasso tathāgato,

Kappāsike vanasaṇḍe uddhari bhaddavaggiye.

35

Anupubbaṃ caramāno uruvela'mavassari,

Addasa virajo sathā uruvelakassapaṃ jaṭiṃ.

36

Agyāgāre 2 ahināgaṃ damesi purisuttamo,

Disvā acchariyaṃ sabbe nimantiṃsu tathāgataṃ.

37

Hemantaṃ cātumāsamhi idha viharatu 3 gotama,

Mayaṃ taṃ niccabhattena sadā upaṭṭhahāmase.

38

Uruvelāyaṃ hemante vasamāno tathāgato,

Jaṭile sapārisajje vinesi purisāsabho.

39

Mahāyaññaṃ pakappiṃsu aṅgā ca magadhā ubho,

Disvā yaññe mahālābhaṃ vicintesi ayoniso.

40

Mahiddhiko mahāsamaṇo ānubhāvaṃ ca taṃ mahā,

Sace mahājanakāye vikubbeyya katheyya vā.

41

Parihāyissati me lābho gotamassa bhavissati,

Aho nūna mahāsamaṇo nāgaccheyya samāgamaṃ

42

Caritaṃ adhimuttiṃ 4 ca āsayaṃ ca anūsayaṃ,

Cittassa soḷasākāre vijānāti tathāgato.

43

Jaṭilassa cintitaṃ ñavā paracittavidū muni,

Piṇḍapātaṃ kurudīpaṃ ganvāna mahātiddhiyā 5

44

Anotattadahe buddho paribhuñjivāna bhojanaṃ,

Tatha dhānasamāpattiṃ samāpajji bahuṃ hitaṃ.

45

Buddhacakkhuhi lokaggo sabbalokaṃ vilokayī,

Addasa virajo sathā laṅkādīpavaruttamaṃ.

46

Mahāvanaṃ mahābhīmaṃ ahū laṅkātalaṃ tadā,

Nānāyakkhā mahāghorā luddā lohitabhakkhasā.

1. Pa: vimuttā anatta 2. Ta: agyāgāre 3. Ṛc.l̥:du: vihara. 4. Ṛc.l̥: muttaṃ, 5. Ṛc.l̥. Mahāiddhiyā:

[SL Page 005] [\x 5/]

47

Caṇḍā ruddā ca rabhasā 1 nānārūpavihesikā,

Nānādhimuttikā sabbe sannipāte samāgate. 2

48

Tatha ganvāna tammajdhe vihiṃsevāna rakkhase,

Nīharite pisācete 3 manussā honti issarā.

49

Imama'thaṃ mahāvīro cintayivā bahuṃ hitaṃ,

Nabhaṃ ababhuggamīvāna jambudīpā idhāgato

50

Yakkhasamāgame majdhe upari siramathake,

Nisīdanaṃ gahevāna dissamāno nabhe ṭhito

51

hitaṃ passanti sambuddhaṃ yakkhasenā samāgatā,

Buddho'ti taṃ namaññanti yakkho aññataro iti

52

Gaṅgātīre mahiyāsu pokkhalesu

Patiṭṭhite thūpaṭṭhāne subhaṅgaṇe,

Tasmiṃ padesamhi 4 ṭhito naruttamo

Samappito dhānasamādhi'muttamaṃ.

53

Dhānaṃ lahuṃ khīppanisantikāro muni samāpajjati cittakkhaṇe,

Sahasā samuṭṭhāti dhānakkhaṇiyā

Samāpayi sucitte pāramīgato.

54

hito nabhe iddhivikubbamāno

Yakkho mahiddhica mahānubhāvo,

Khaṇiyaṃ ghanā meghasahassadhārā

Pavassati sītalavāta duddīni.

55

Ahaṃ karomi te uṇhaṃ mama detha nisīdituṃ,

Athi tejabalaṃ mayhaṃ parissaya vinodanaṃ.

56

Sace vinodituṃ sakkā nisīdāhi yathicchitaṃ,

Sabbehi samanuññātaṃ tava tejabalaṃ kara.

57

Uṇhaṃ yācatha maṃ sabbe bhiyyo tejaṃ mahātapaṃ

Khippaṃ karoma accuṇhaṃ tumhehi abhipathitaṃ.

58

hite majdhantike kāle gimhāna suriyo yathā,

Evaṃ yakkhāna'mā tāpo kāye ṭhapitadāruṇaṃ.

1. Ṛc.l̥: pisācā: 2 du, Ṛc.l̥: samāgatā: 3. Ṛc.l̥: padesasmi 4. Pa:dū: ta: Ṛc.l̥: yakkhānaṃ. [Dipa02]

[SL Page 006] [\x 6/]

59

Yathā kappaparivaṭṭe catu 1 sūriyaātapo,

Evaṃ nisīdane sathu tejo hoti tatuttari.

60

Yathā sūriyaṃ udentaṃ nasakkā 2 carituṃ nabhe, 3

Evaṃ nisīdanaṃ cammaṃ nathi āvaraṇaṃ nabhe.

61

Nisīdanaṃ kappajālaṃ'va teraṃ suriyaṃ'va pathari,4

Mahātapaṃ vikirati aggijālaṃva 'nappakaṃ.

62

Aṅgārarāsījalitātapaṃ tahiṃ,

Nisīdanaṃ abbhasamaṃ 5 padissati,

Dīpesu uṇhaṃ nidasseti dussahaṃ

Dhuvaṃ nipakkaṃ ayapabbatūpamaṃ

63

Purathimaṃ pacchima dakkhiṇu'ttaraṃ,

Uddhaṃ adho dasadisā imāyo

Sace ayaṃ yakkho mahānubhāvo,

Tejo samāpajjati pajjalāyati,

64

Kathaṃ gamissāma sukhī arogā

Kadā pamuñcāma imaṃ subheravaṃ,

Sabbeva yakkhā vilayā bhavissare,

Bhusaṃva muṭṭhirajaṃ vātakhittaṃ.

65

Buddho isīnaṃ 6 nisabho sukhāvaho

Disvāna yakkhe dukkhite bhayaṭṭite, 7.

Anukampako kāruṇiko mahesi

Vicintayī athasukhaṃ amānuse.

66

Atha'ññadīpaṃ patirūpakaṃ imaṃ

Ninnaṃ thalaṃ sabbaṭhāne 8 kasādisaṃ,

Nadipabbataṃ talākasunimmalaṃ,

Dīpaṃ giriṃ laṅkatalaṃ 9 samūpamaṃ

67

Sunibbhayaṃ sobhitasāgarantakaṃ

Pahūtabhakkhaṃ bahudhañña 'mākulaṃ,

Utusamathaṃ bharisaddalaṃ mahiṃ

Varaṃ giridīpa mi'massa uttariṃ

1. Pa: cattāri. 2. Pa:du: Ṛc.l̥: ācarituṃ 3. Pa.Naro. 4. Pathavi: 5. Ṛc.l̥: abbhasanaṃ, 6. Ṛc.l̥:

buddhoca boisinisabho, 7. Ṛc.l̥: hayaṭṭhite. 8. Ṛc.l̥: sabbathāneka, 9. Ṛc.l̥: laṃkātala.

[SL Page 007] [\x 7/]

68

Rammaṃ manuññaṃ haritaṃ susītalaṃ

Ārāmavanarāmaṇeyyakaṃ varaṃ,

Santī'dha phulla phaladhārinodumā

Suññaṃ vicittaṃ naca koci issaro.

69

Mahaṇṇave sāgaravārimajdhe

Sugambhīre ūmi sadā pabhijjare,

Suduggame pabbatajāla mussite

Sudukkaraṃ atha 'maniṭṭha 'mantaraṃ.

70

Paramānarosā parapiṭṭhimaṃsikā

Akāruṇikā paraheṭṭhane ratā,

Caṇḍā ca ruddā rabhasā ca niddayā

Vidappanīkā sapathe ime idha 1

71

Atha rakkhasā yakkhagaṇā ca duṭṭhā

Dīpaṃ imaṃ laṅkāciranivā sīnaṃ,

Dadāmi sabbaṃ giridīpaporāṇaṃ

Nivasantu 2 sabbe supajā anīghā.

72

Imaṃ ca laṅkātalaṃ mānusānaṃ

Porāṇakappaṭṭhitavuthavāsaṃ,

Vasantu laṅkātale mānusā bahu

Pubbe'va ojavaramaṇḍa sādise

73

Etehi aññehi guṇehyupeto

Manussavāso api nekabhaddako,

Dīpesu dīpissati sāsanā'gate 3

Supuṇṇacado'va nabhe uposathe.

74

Dīpaṃ ubho mānusā rakkhasā ca

Ubho ubhinnaṃ tulayaṃ sukhaṃ muni,

Bhiyyo sukhaṃ lokavidū ubhinnaṃ

Parivattayi goṇayugaṃ'ca phāsukaṃ.

75

Saṅkaḍḍhayi gotamo dīpa'middhiyā

Badhaṃ'va goṇaṃ daḷharajjuvakaḍḍhitaṃ,

Dīpena dīpaṃ upanāmayī muni

Yugaṃ'ca nāvaṃ daḷhadhammaveditaṃ.

1. Ṛc.l̥:ta. Idha ime, 2. Pa:ta: Ṛc. l̥: vasantu, 3. Pa. Du: ta: dīpassadīpā sadisā anāgate.

[SL Page 008] [\x 8/]

76

Dīpena dīpaṃ yugalaṃ tathāgato

Kavā'nuḷāraṃ viparīta 1 rakkhase,

Vasantu sabbe giridīparakkhasā

Sapakkamāsā vasanaṃ vavathitaṃ.

77

Gaṅgaṃ gimhamhī yathā pipāsitā

Dhāvanti yakkhā giridīpa 'mathikā,

Paviṭṭhā sabbe anivattane puna

Pamuñca dīpaṃ yathā bhūmiyaṃ muni.

78

Yakkhā sutuṭṭhā supahaṭṭharakkhasā

Laddhā sudīpaṃ manasā'bhi pathitaṃ,

Nahāyiṃsu 2 sabbe atippamoditā

Otariṃsu sabbe chane nakkhattamahaṃ

79

Ñavāna buddho sukhite amānuse

havāna mettaṃ parittaṃ bhaṇi jino,

Kavāna dīpaṃ tividhaṃ padakkhiṇaṃ

Sadā rakkhaṃ yakkhagaṇa vinodanaṃ

80

Santappayivāna bhave amānuse

Rakkhaṃ ca kavā daḷha mettābhāvanaṃ,

Upaddavaṃ dīpe su vinodayivā

Agoruvelaṃ punapi tathāgato'ti.

Paṭhamo paricchedo

Bhāṇavāraṃ paṭhamaṃ yakkhadamanaṃ niṭṭhitaṃ.

1. Ṛc.l̥. Viparīca, 2. Ṛc.l̥. Abhāyiṃsu:

[SL Page 009] [\x 9/]

Dīvavaṃse-dutiyo paricchedo.

1.

Arahaṃ pana sambuddho kosalānaṃ puruttamaṃ,

Upanissāya vihāsī sudattārāme sirīghano.

2

Tasmiṃ jetavane buddho dhammarājā pabhaṅkaro,

Sabbaloka'mavekkhanto tambapaṇṇivara'ddasa.

3

Atikkante pañcavassamhi tambapaṇṇitalaṃ agā,

Avaruddhake vinodevā suññaṃ dīpaṃ akā sayaṃ.

4

Uragā ajja dīpamhi pabbateyyā samuṭṭhitā,

Ubho viyūḷhasaṅgāmaṃ yuddhaṃ karonti dāruṇaṃ.

5

Sabbe mahiddhikā nāgā sabbe ghoravisā ahu,

Sabbe'va kibbisā caṇḍā madamānā avassitā.

6

Khippakāpi mahātejā paduṭṭhā kakkhalā kharā,

Ujdhānasaññī sukopā uragā viralathikā.

7

Mahodaro mahātejo cūḷodaro ca tejavā,1

Ubhopi balasampannā ubhopi vaṇṇātisayā.

8

Na passati koci samaṃ samuttari

Mahodaro mānamattena tejasā,

Dīpaṃ vināsesi saselakānanaṃ

Ghātemi sabbe paṭipakkhapannage.

9

Cūḷodaro gajjati mānanissito

Āgacchantu nāga sahassakoṭiyo,

Hanāmi sabbe raṇamajdha 'māgate

Thalaṃ karomi satayojanaṃ 2 dīpaṃ.

10

Padūsayanti visavegadussabhā

Sampajjalanti uragā mahiddhikā,

Parosadhammā 3 bhujagidamucchitā

Samussahanti 4 raṇasattu maddituṃ.

1. Ṛc.l̥: tejaso, 2. "Ekūnasatayojane tambapaṇṇidīpe"ti mahāvaṃsaṭīkāya 380. Piṭṭhe disti.

3. Ṛc.l̥. Rosadhammā 4. Ṛc.l̥. Ussahanti.

[SL Page 10] [\x 10/]

11

Disvāna buddho uragidakuppanaṃ

Dīpaṃ vinassanti nivattahetukaṃ,

Lokathacārī 1 sugato bahuṃ hitaṃ

Vicintayi aggasukhaṃ sadevake.

12

Sace na gaccheyyaṃ na pannagā sukhī

Dīpaṃ vināsaṃ naca sādhu'nāgate,

Nāge anukampamāno sukhathiko

Gacchā'mahaṃ dīpavuddhiṃ samikkhituṃ. 2

13

Laṅkādīpe guṇaṃ disvā pubbe yakkhavinoditaṃ,

Mama sādhukataṃ dīpaṃ mā vināsentu pannagā.

14

Idaṃ vavāna sambuddho uṭṭhahivāna āsanā,

Gadhakuṭito nikkhamma vāre aṭṭhāsi cakkhumā

15

Yāvatā jetavane ca ārāme vanadevatā,

Sabbe'va upaṭṭhahiṃsu sayaṃ 3 ganvāna cakkhumā.

16

Alaṃ sabbepi tiṭṭhantu samiddhi ye'ko'va gacchatu,

Āgaccha saha rukkho ca dhārayivāna piṭṭhito

17

Buddhassa vacanaṃ suvā samiddhīsumano ahu,

Samūlaṃ rukkha 'mādāya saha gacchi tathāgataṃ

18

Naruttamaṃ taṃ sambuddhaṃ devarājā mahiddhiko,

Chāyaṃ kavāna dhāresi buddhaseṭṭhassa piṭṭhito.

19

Yatha nāgānaṃ saṅgāmaṃ tatha ganvā naruttamo,

Ubho nāgavaramajdhe ṭhito sathā'nukampako.

20

Nabhā ganvāna sambuddho ubho nāgānamantare,

Adhakāratamaṃ ghoraṃ akāsi lokanāyako.

21

Adhaṃ tamaṃ tadā hoti lokanāthassa 4 iddhiyā,

Adhakārena onaddho vihitāya rukkho ahu

22

Añña'maññaṃ na passanti tasitā nāgā bhayaṭṭitā,

Jayampi tena passanti kuto saṅgāma kārituṃ.

23

Sabbe saṅgāmaṃ bhidivā pamuñcivāna āvudhaṃ,

Namassamānaṃ sambuddhaṃ sabbe ṭhitā katañjalī

1. Ta: Ṛc.l̥. Lokassa, 2. Ṛc.l̥. Dīpasukhaṃsamicchituṃ. 3. Du:Ṛc.l̥:mayaṃ pa: mayaṃgacchāma.

4. Pa: Ṛc.l̥. Kesaramaya.

[SL Page 011] [\x 11/]

24

Salomahaṭṭhe ñavāna disvā nāge bhayaṭṭite,

Mettacittena pharivā uṇharaṃsiṃ pamuñcayī.

25

Āloko'va mahā āsī abbhuto lomahaṃsano,

Sabbe passanti sambuddhaṃ nabhe cadaṃ'ca nimmalaṃ.

26

Chahi vaṇṇehi upeto jalanto nabhamantare,

Dasadisā virocanto ṭhito nāge abhāsatha.

27

Kimathiyaṃ mahārāja nāgānaṃ vivādo ahu,

Tumhe'va anukampāya javā gacchiṃ tato ahaṃ

28

Ayaṃ cūḷodaro nāgo ayaṃ nāgo mahodaro,

Mātulo bhāgineyyo ca vivadanto dhanathiko.

29

Anuddayaṃ 1 caṇḍanāgānaṃ sambuddho ajja bhāsatha,

Appo huvā mahā hoti kodho bālassa āgamo.

30

Ki muddisasa 2 bahunāgaṃ mahādukkhaṃ nigacchatha,

Imaṃ parittaṃ pallaṅkaṃ mā tumhe nāsayissatha.

31

Aññamaññama vināsetha akataṃ jīvitakkhayaṃ,

Saṃvejesi tadā nāge nirayadukkhena cakkhumā.

32

Manussayoniṃ dibbaṃ ca nibbānaṃ ca pakittayī,

Pakāsayantaṃ saddhammaṃ sambuddho dīpaduttamo.3.

33

Sabbe nāgā nipativā khamāpesuṃ tathāgataṃ,

Sabbe nāgā samāganvā samaggā huvāna pannagā.

34

Upesuṃ saraṇaṃ sabbe asītipāṇakoṭiyo,

Sabbe nāgā vinassāma imaṃ pallaṅkahetukaṃ.

35

Ādāya pallaṅkavaraṃ ubho nāgā samaggikā,4

Paṭigaṇhatha pallaṅkhaṃ anukampāya cakkhuma 36

Adhivāsesi sambuddho tuṇhībhāvena cakkhumā,

Adhivāsanaṃ vidivāna tuṭṭhā mahoragā ubho.

37

Nisīdatu 'maṃ sugato pallaṅke 5 vephariyamaye,

Pabhassare jātivante nāgānaṃ abhipathite.

38

Patiṭṭhapiṃsu pallaṅkaṃ nāgā dīpāna mantare,

Nisīdi tatha pallaṅke dhammarājā pabhaṅkaro.

1. Ṛc.l̥.Anudayaṃ. 2. Pa:Ṛc.l̥: kimdisvā. 3. Ṛc.l̥: sambuddhaṃ. 4. Ṛc.l̥. Samathikā. 5. Ṛc.l̥.

Pallaṅkaṃ.

[SL Page 012] [\x 12/]

39

Pasādevāna sambuddho 1 asīti nāgakoṭiyo,

Tatha nāgā paricisuṃ aṇṇapāṇañca bhojanaṃ.

40

Onītapattapāṇiṃ taṃ asīti nāgakoṭiyo,

Parivārevā nisīdiṃsu buddhaseṭṭhassa santike

41

Kalyāṇike gaṅgāmukhe nāgo ahu saputtako,

Mahānāgaparivāro nāmenā'si 2 maṇiakkhiko.

42

Saddho saraṇasampanno sammādiṭṭhi ca sīlavā,

Nāgasamāgamaṃ ganvā bhiyyo abhipasādiya 3.

43

Disvā buddhabalaṃ nāgo anukampaṃ eṇimayaṃ,

Abhivādevā nisīdi āyācesi tathāgataṃ

44

Imaṃ dīpānukampāya paṭhamaṃ yakkhavinoditaṃ,

Idaṃ nāgānaṃ 'nuggahaṃ dutiyaṃ dīpānukampanaṃ.

45

Punapi bhagavā amhaṃ anukampa 5 mahāmuni,

Ahaṃ cu'paṭṭhahissāmi veyyāvaccaṃ karoma'haṃ.

46

Nāgassa bhāsitaṃ suvā buddho sattānukampako,

Laṅkādīpahitathāya adhivāsevā 6 nisīdiya.

47

Paribhuñjivā pallaṅkaṃ vuṭṭhahivā pabhaṅkaro,

Divāvihāraṃ akāsi tatha dīpantare muni

48

Dīpantare dīpadāna'ggo 7 divasaṃ vītināmayi,

Samāpatti samāpajji brahmavihārena cakkhumā.

49

Sāyaṇhakālasamaye nāge āmantayī jino,

Idhe'va hotu pallaṅko khīrapālo idhacchatu 8.

Nāgā sabbe imaṃ rukkhaṃ pallaṅkaṃ ca namassatha.

50

Idaṃ vavāna sambuddho anusāsevāna pannage,

Paribhogacetiyaṃ davā puna jetavanaṃ gato.

Nāgadamanaṃ niṭṭhitaṃ.

51

Aparampi aṭṭhame vasse nāgarājā maṇikkhiko,

Nimattayi mahāvīraṃ pañcabhikkhusate saha.

1. Ṛc.l̥: sambuddhaṃ. 2 Ṛc.l̥. Nāmenāpi. 3. Ṛc.l̥. Pasīdati. 4. Ṛc.l̥.Imaṃ. 5. Ṛc.l̥: anukampaṃ. 6.

Ṛc.l̥. Adhivāsesi sugato. 7. Ṛc.l̥. Dīpānaggo. 8. Idhāgacchatu.

[SL Page 013] [\x 13/]

52

Parivārevāna sambuddhaṃ vasibhūtā mahiddhikā,

Uppativā jetavane kamamāno nabhe muni.

53

Laṅkādīpaṃ anuppatto gaṅgaṃ kalyāṇisammukhaṃ, sabbe ratanamaṇḍapaṃ uragā kavā

mahātale.

Nānāraṅgehi vathehi dibbadussehi chādayuṃ

54

Nānāratanalaṅkārā nānāpuppha 1 vicittakā,

Nānāraṅgadhajā nekā maṇḍapaṃ nānālaṅkataṃ.

55

Sabbasathataṃ satharivā paññāpevāna āsanaṃ,

Buddhapamukhasaṅghañca 2 pavesevā nisīdayuṃ.

56

Nisīdivāna sambuddho pañcahibhikkhusate saha,

Samāpatti samāpajji mettaṃ sabbadisaṃ phari.

57

Sattakkhattuṃ samāpajji buddhodhānaṃsasāvako,

Tasmiṃ ṭhāne mahāthūpo patiṭṭhatīti addasa.

58

Mahādānaṃ pavattesi nāgarājā maṇikkhiko,

Paṭiggahevā sambuddho nāgadānaṃ sasāvako.

59

Bhuvāna anumodivā nabhū'ggacchi sasāvako,

Orohivā nabhaṃ 3 buddho ṭhāne dīghavāpi cetiye

60

Samāpajji samāpattiṃ dhānaṃ lokānukampako,

Vuṭṭhahivā samāpajji tamhi ṭhāne pabhaṅkaro.

61

Vebhāsayaṃ kamamāno dhammarājā sasāvako,

Mahāmeghavane tatha bodhiṭṭhānaṃ upāgami

62

Purimā tīṇi mahābodhi patiṭṭhiṃsu mahītale,

Taṃ ṭhānaṃ upaganvāna tatha dhānaṃ sama 4 ppayi.

63

Tisso bodhi imaṃ ṭhāne tayo buddhāna sāsane,

Mamaṃ ca bodhi idhe'ca patiṭṭhissati 'nāgate. 5.

64

Sasāvako samāpattivuṭṭhahivā naruttamo,

Yatha meghavanārammaṃ agamāsi narāsabho.

65

Tathā'pi so samāpattiṃ samāpajji sasāvako,

Vuṭṭhahivā samāpattiṃ byākarī so 6 pabhaṅkaro

1. Ṛc.l̥: phulla. 2. Ṛc.l̥: saṅghassa. Nisīdiṃsu 3. Ṛc. l̥. Nabhe. 4. Ṛc. l̥: samāpayī. 5.

Pa:mamañcabodhi patiṭṭhānaṃ idhevahoti anāgate. 6. Ṛc.l̥. Byākarosi.

[SL Page 014] [\x 14/]

66

Imaṃ padesaṃ paṭhamaṃ kakusadho lokanāyako,

Imaṃ pallaṅkaṭhānamhi nisīdivā paṭiggahi.

67

Imaṃ padesaṃ dutiyaṃ konāgamano narāsabho,

Imaṃ pallaṅkaṭhānamhi nisīdivā paṭiggahī.

68

Imaṃ padesaṃ tatiyaṃ kassapo lokanāyako,

Imaṃ pallaṅkaṭhānamhi nisīdivā paṭiggahi.

69

Ahaṃ gotamasambuddho sakyaputto narāsabho,

Imaṃ pallaṅkaṭhānamhi nisīdivā samappito. Ti.

Kalyāṇagamanaṃ-dutiyo paricchedo.

Bhāṇavāraṃ dutiyaṃ.

1

Atītakappe rājāno ṭhapevāna bhavābhave,

Imamhi kappe rājāno pakāsissāmi sabbaso.

2

Jātiñca nāmagottañca āyuñca anupālanaṃ,

Sabbantaṃ kittayissāmi taṃ suṇātha yathākathaṃ.

3

Paṭhamābhisitto rājā bhūmipālo jutidharo,

Mahāsammata nāmena 1 rajjaṃ kāresi khattiyo.

4

Tassa putto rojo nāma vararojo nāma khattiyo,

Kalyāṇa varakalyāṇā uposatho mahissaro.

5

Madhātā sattamo tesaṃ catudīpamhi issaro,

Caro upacaro rājā cetiyo ca mahissaro.

6

Mucalo mahāmucalo mucalido sagaro pica,

Sāgaradevo bharato ca aṅgīso 2 nāma khattiyo.

7

Rucī mahārucī ce'va 3 patāpo mahāpatopo pica,

Panādo mahāpanādo ca sudassano nāma khattiyo.

8

Mahāsudassano nāma duve nerū ca accimā,

Aṭṭhavīsati rājāno āyu tesaṃ asaṃkhiyā.

9

Kusāvatī rājagahe mithilāyaṃ puruttame,

Rajjaṃ kāriṃsu rājāno tesaṃ āyu asaṅkhiyā.

1. Ṛc.l̥. Mahāsammato nāma nāmena. 2. Bhagīratho. Mahāvaṃse. 3. Ṛc. l̥: nāma.

[SL Page 015] [\x 15/]

10

Dasadasakaṃ sataṃca 1 sataṃ dasa sahassiyo,

Dasa sahassaṃ nahutaṃ dasa nahutaṃ satasahassiyo,

Dasasatasahassaṃ koṭi dasa koṭi pakoṭiyo,

11

Tathā koṭippakoṭī ca nahutaṃ ninnahutaṃ pica,

Akkhohiṇī bidūca abbudo ca nirabbudo.

12

Abhabhaṃ ababaṃ ce'va aṭaṭaṃ sogadhi kuppalaṃ, 2

Kumudaṃ puṇḍarīkañca padumaṃ kathānadvayaṃ.

13

Ettakā gaṇitā saṅkhya gaṇanāgaṇitā 3 tahiṃ,

Tato uparimabhūmi asaṃkheyyā'ti vuccati.

14

Ekasataṃ ca rājāno accimassā'si atrajā,

Mahārajjaṃ akāresuṃ nagare kapilavhaye.

15

Tesaṃ pacchimako rājā aridamo nāma khattiyo,

Puttā paputtakā tassa chapaññāsaṃ ca khattiyā.

Mahārajjaṃ akāresuṃ ayujdhanagare pure.

16

Tesaṃ pacchimako rājā duppasabho mahissaro,

Puttā paputtakā tassa saṭṭhi te bhūmipālakā,

Mahārajjaṃ akāresuṃ bārāṇasi puruttame.

17

Tesaṃ pacchimako rājā abhītatto 3 nāmakhattiyo,

Caturāsīti sahassāni tassa puttapaputtakā,

Mahārajjaṃ akāresuṃ kapilavhanagare 5 pure.

18

Tesaṃ pacchimako rājā brahmadatto mahissaro,

Puttā paputtakā tassa chattiṃsā pica khattiyā,

Mahārajjaṃ akāresuṃ hathipuravaruttame.

19

Tesaṃ pacchimako rājā kambalavasano ahū,

Puttā paputtakā tassa khattiṃsā pica khattiyā,

Nagare ekacakkhumhi rajjaṃ kāresuṃ te tadā 6.

20

Tesaṃ pacchimako rājā puridado 7 devapūjito,

Puttāpaputtakā tassa aṭṭhavīsati khattiyā,

Mahārajjaṃ akāresuṃ vajirāyaṃ puruttame.

1. Ṛc.l̥. Dasa dasa sataṃceva, 2. Ṛc.l̥: uppalako 3. Ṛc.l̥. Gaṇikā. 4. Mahāvaṃsaṭīkāyaṃ

ajitajino. 5. Ṛc.l̥. Kapilanagare. 6. Ṛc.l̥. Idha. 7. Ma:ṭī: munidadevo.

[SL Page 016] [\x 16/]

21

Tesaṃ pacchimako rājā sādhino nāmakhattiyo,

Puttā paputtakā tassa dvāvīsarājakhattiyā,

Mahārajjaṃ akāresuṃ madhurāyaṃ puruttame. 22

Tesaṃ pacchimako rājā dhammagutto mahabbalo,

Puttā paputtakā tassa aṭṭhārasa ca khattiyā,

Nagare ariṭṭhapure rajjaṃ kāresuṃ te tadā.

23

Tesaṃ pacchimako rājā narido siṭṭhi 1 nāmako,

Puttā paputtakā tassa sattarasa ca khattiyā,

Nagare idapattamhi rajjaṃ kāresuṃ te tadā.

24

Tesaṃ pacchimako rājā brahmadevo mahīpati,

Puttā paputtakā tassa paṇṇarasa ca khattiyā,

Nagare ekacakkhumhi rajjaṃ kāresuṃ te idha

25

Tesaṃ pacchimako rājā baladatto mahipati,

Puttā paputtakā tassa cuddasarājakhattiyā.

Mahārajjaṃ akāresuṃ kosambi 2 nagare pure.

26

Tesaṃ pacchimako rājā bhaddadevo 3'ti vissuto,

Puttā paputtakā tassa nava rājā ca khattiyā,

Nagare kaṇṇagocchamhi rajjaṃ kāresuṃ te idha.

27

Tesaṃ pacchimako rājā naradevo'ti vissuto.

Puttā paputtakā tassa satta ca rājakhattiyā,

Mahārajjaṃ akāresuṃ rojana nagare pure.

28

Tesaṃ pacchimako rājā mahido nāma khattiyo,

Puttā paputtakā tassa dvādasa rājakhattiyā,

Mahārajjaṃ akāresuṃ campāya nagare pure.

29

Tesaṃ pacchimako rājā nāgadevo mahīpati,

Puttā paputtakā tassa pañcavīsā 4 ca khattiyā,

Mahārajjaṃ kārayiṃsu mithilā nagare pure,

30

Tesaṃ pacchimako rājā buddhadatto 5 mahabbalo,

Puttā paputtakā tassa pañcavīsati 6 khattiyā,

Mahārajjaṃ kārayiṃsu rājagahapuruttame.

1. Ma:ṭī: sippi. 2 Ṛc.l̥. Kosambimhi. 3. Mahāvaṃsaṭīkāyaṃ "hathidevo" 4. Ṛc.l̥. Vīsa. 5.

Ma:ṭī: "samuddadatte" 6. Ṛc.l̥. Vīsaca.

[SL Page 017] [\x 17/]

31

Tesaṃ pacchimako rājā dīpaṅkaro 1 nāma khattiyo,

Puttā paputtakā tassa dvādasa rājakhattiyā,

Mahārajjaṃ kārayiṃsu takkasīlā puruttame.

32

Tesaṃ pacachimako rājā tālissaronāmakhattiyo,

Puttā paputtakā tassa dvādasa rājakhattiyā,

Mahārajjaṃ kārayiṃsu kusinārā puruttame.

33

Tesaṃ pacchimako rājā sudinno nāma khattiyo,

Puttā paputtakā tassa nava rāja ca khattiyā,

Mahārajjaṃ kārayiṃsu nagare tāmalithiye.

34

Tesaṃ pacchimako rājā sāgaradevo mahissaro,

Tassa putto makhādevo mahādānapati ahū.

35

Caturāsīti sahassāni tassa puttapaputtakā,

Mahārajjaṃ kārayiṃsu mithilāyaṃ puruttame.

36

Tesaṃ pacchimako rājā nemiyo devapūjito,

Balacakkavatti rājā sāgaranta mahīpati

37

Nemiyaputto kalārajanako tassa putto samaṅkaro,

Asoco nāma so rājā muddhāvasittakhattiyo.

38

Caturāsīti sahassāni tassa puttapaputtakā,

Mahārajjaṃ kārayiṃsu bārāṇasi puruttame.

39

Tesaṃ pacchimako rājā vijayo 2 nāma mahissaro

Tassa putto vijitaseno abhijātajutidharo.

40

Dhammaseno nāgaseno samatho ca disampati,

Reṇu kuso mahākuso navaratho 3 dasaratho pica.

41

Rāmo bilāratho nāma cittadassi 4 athadassi,

Sujāto okkāko ce'va okkāmukho ca nipuṇe.

42

Cadimā cadamuko ca 5 sivirājā ca sañjayo,

Vessantaro janapatī jāli ca 6 sīhavāsano.

43

Sihassaro ca yo dhīro paveṇipālo khattiyo,

Dve asīti sahassāni tassa puttapaputtakā.

1. Ma:ṭī: "divaṅkaro" 2. Ma:ṭī: "vihāsavo" 3. Ma:ṭī: "harato" ti dissati. 4. Ma:ṭī:

"cittaraṃsi-ambaraṃsi" 5. Mahāvaṃse "sirisañjayo" 6. "Cāmīca" mahāvaṃse.

[SL Page 018] [\x 18/]

44

Rajjaṃ kāresuṃ rājāno nagare kapilavhaye,

Tesaṃ pacchimako rājā jayaseno 1 mahīpati.

45

Tassa putto sīhahanu abhijātajutidharo,

Sīhahanussa ye puttā yassa te pañcabhātaro.

46

Suddhodano ca dhoto ca sakkodano ca khattiyo,

Sukkodano ca so rājā rājā ca amitodano,

Ete pañca pi rājāno sabbe odana nāmakā.

47

Suddhodanassā'yaṃ putto siddhatho lokanāyako,

Janevā rāhulabhaddaṃ bodhāya abhinikkhami.

48

Sabbe te satasahassāni cattāri nahutāni ca,

Apare tīṇi satarājāno mahesakkhā siyāya ca,

Ettakā paṭhavīpālā bodhisattakule jātā

49

"Aniccā vata saṅkhārā uppādavayadhammino,

Uppajjivā nirujdhanti tesaṃ vūpasamo sukho"ti

Mahārājavaṃso niṭṭhito.

50

Suddhodano nāma rājā nagare kapilavhaye, 2

Sīhahanussā'yaṃ putto rajjaṃ kāresi khattiyo.

51

Pañcannaṃ pabbatamajdhe rājagahe puruttame,

Bodhiso? Nāma so rājā rajjaṃ kāresi khattiyo.

52

Sahāyā aññamaññā te suddhodano ca bhātiyo,

Imamhi paṭhame kappe paveṇipā janādhipā.

53

Jātiyā aṭṭhavassamhi uppannā pañca āsayā,

Pitā maṃ anusāseyya atho rajjena khattiyo.

54

Yo mayhaṃ vijite buddho uppajjeyya narāsabho

Dassanaṃ paṭhamaṃ mayhaṃ upasaṅkamma 3 tathāgato,

55

Deseyya amataṃ dhammaṃ paṭivijdheyya 'muttamaṃ,

Uppannā bimbisārassa pañca āsayakā ime.

1. Ma:ṭī: uttaravihāra vāsīnaṃ pana mahāvaṃse "sīhassara rañño puttapaputtakā

dvāsītisahassāni rājāno ahesuṃ tesaṃ kaṇiṭṭhako bhagu sakkonāma rājā tassa

puttapaputtakā dvāsītisahassāni rājāno ahesuṃ tesaṃ kaṇiṭṭhako jayaseno"ti vuttaṃ. 2. Ṛc.l̥.

Savhaye. 3. Upasaṅkame.

[SL Page 019] [\x 19/]

56.

Jātiyā paṇṇarase vasse 'bhisitto pituaccaye,

So tassa vijite ramme uppanno lokanāyako,

Dassanaṃ paṭhamaṃ tassa upasaṃkami tathāgato.

57

Desesi 1 amataṃ dhammaṃ abbhaññāsi mahīpati,

Jātivassaṃ mahāvīraṃ pañcatiṃsa anūnakaṃ.

58

Bimbisāra samatiṃsā jātavasso mahīpati,

Viseso pañcahi vassehi bimbisārassa gotamo.

59

Paññāsaṃ ca dvevassāni rajjaṃ kāresi khattiyo,

Sattatiṃsampi 2 vassāni saha buddhehi kārayi,

60

Ajātasattu khattiṃsa rajjaṃ kāresi khattiyo.

Aṭṭhavassābhisittassa sambuddho parinibbuto,

61

Parinibbute ca sambuddhe lokajeṭṭhe narāsabhe,

Catuvīsati vassāni rajjaṃ kāresi khattiyo.

Tatiyo paricchedo.

Bhāṇavāraṃ tatiyaṃ.

Dīpavaṃse-catutho paricchedo.

1

Parinibbutamhi sambuddhe kusinārāyaṃ naruttamo

Sattasata sahassāni jinaputtā samāgatā.

2

Etasmiṃ sannipātamhi thero kassapasavhayo,

Sathukappo mahānāgo paṭhavyā nathi īdiso.

3

Arahantānaṃ pañcasataṃ uccinivāna kassapo,

Varaṃ varaṃ gahevāna akāsi dhammasaṅgahaṃ.

4

Pāṇīnaṃ anukampāya sāsanaṃ dīghakālikaṃ,

Akāsi dhammasaṅgahaṃ tiṇṇaṃ māsānaṃ accaye.

5

Sampatte catuthe māse dutiye vassūpanāyike,

Sattapaṇṇiguhādvāre māgadhānaṃ giribbaje,

Sattamāsehi niṭṭhāsi paṭhamo saṅgaho ayaṃ.

1. Pa: Ṛc.l̥: desitaṃ 2 pa: tiṃsāni

"Saṅkhyāpathamatikkantā bhikkhu tatha samāgatā,

Khattiyā brāhmaṇā vessā suddā devā tathevaca" mahāvaṃse.

[SL Page 020] [\x 20/]

6

Etasmiṃ saṅgahe bhikkhu agganikkhittakā bahū,

Sabbepi pāramippattā lokanāthassa sāsane.

7

Dhutavādānaṃ aggo so kassapo jinasāsane,

Bahussutānaṃ ānado vinaye upālipaṇḍito.

8

Dibbacakkhumhi anuruddho vaṅgīso paṭibhānavā,

Puṇṇo ca dhammakathikānaṃ citrakathi kumārakassapo.

9

Vibhajjanamhi kaccāno koṭṭhito paṭisambhidā,

Aññe'pa'thi mahāthero agganikkhittakā bahu.

10

Tehi ca'ññehi therehi katakiccehi sādhuhi

Pañcasatehi therehi dhammavinayasaṅgaho.

11

Therehi katasaṅgaho theravādo'ti vuccati,

Upāliṃ vinayaṃ pucchivā dhamma 'mānadasavhayaṃ.

12

Akaṃsu dhammasaṅgahaṃ vinayañcāpi bhikkhavo,

Mahākassapathero ca anuruddho mahāgaṇi.

13

Upālithero satimā ānado ca bahussuto,

Aññe bahu abhiññatā sāvakā sathuvaṇṇitā

14

Pattapaṭisambhidā dhīrā chaḷabhiññā mahiddhikā,

Samādhidhāna 'manuciṇṇā saddhamme pāramīgatā.

15

Sabbe pañcasatā therā navaṅgaṃ jinasāsanaṃ,

Uggahevāna dhāresuṃ buddhaseṭṭhassa santike.

16

Bhagavato sammukhā sutā paṭiggahītā ca sammukhā,

Dhammañca vinayañcāpi kevalaṃ buddhadesitaṃ.

17

Dhammadharā vinayadharā sabbepi āgatāgamā,

Asaṃhīrā asaṅkuppā sathukappā sadā garu.

18

Aggasantike gahevā aggadhammā kathāgatā,

Agganikkhittakā therā aggaṃ akaṃsu saṅgahaṃ,

Sabbopi so theravādo aggavādo'ti vuccati.

19

Sattapaṇṇiguhe ramme therā pañcasatā gaṇi,

Nisinnā pavibhajjiṃsu navaṅgaṃ sathusāsanaṃ.

20

Sutta geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthū'dānī'tivuttakaṃ,

Jātaka'bbhutavedallaṃ navaṅgaṃ sathusāsanaṃ.

[SL Page 021] [\x 21/]

21

Pavibhattā imaṃ therā saddhammaṃ avināsasaṃ,

Vaggapaṇṇāsakaṃ nāma saṃyuttaṃ ca nipātakaṃ,

Āgama piṭakaṃ nāma akaṃsu suttasammataṃ

22

Pariyāyadesitañcāpi atho nippariyāya desitaṃ,

Nītathaññeva neyyathaṃ dīpiṃsu suttakovidā.

23

Yāva tiṭṭhanti saddhammā saṅgahaṃ na vinassati,

Tāvatā sāsana'ddhānaṃ ciraṃ tiṭṭhati sathuno.

24

Katadhammaṃ ca vinayaṃ saṅgahaṃ sāsanārahaṃ,

Saṅkampi 1 acalaṃ bhūmi daḷhaṃ appaṭivattiyaṃ.

25

Yo koci samaṇo cāpi brāhmaṇo ca bahussuto,

Parappavādakusalo cāḷavedhi samāgato.

26

Nasakkā paṭi vattetuṃ sineruca suppatiṭṭhito,

Devo māro vā brahmā ca yekeci paṭhaviṭṭhitā 2

27

Na passanti aṇumattaṃ kiñci dubbhāsitaṃ padaṃ,

Evaṃ sabbaṅgasampannaṃ dhammavinayasaṅgahaṃ

28

Suvibhattaṃ supaṭicchannaṃ sathu sabbaññètāya ca,

Mahākassapapāmokkhā therā pañcasatā ca te.

29

Kataṃ dhammañca vinaya saṅgahaṃ avināsanaṃ,

Sammāsambuddhasadisaṃ dhammakāyasabhāvanaṃ.

30

Ganvā 3 janassa sadehā akaṃsu dhammasaṅgahaṃ,

Anaññavādo sāratho saddhamma 'manurakkhaṇo.

31

hitisāsanaaddhānaṃ theravādo sahetuko,

Yāvatā ariyā athi sāsane buddhasāvakā,

Sabbepi samanuññanti paṭhamaṃ dhammasaṅgahaṃ.

32

Mūla nidānaṃ paṭhamaṃ ādipubbaṅgamaṃ dhuraṃ,

Tasmā hi so theravādo aggavādo'ti vuccati.

33

Visuddho apagatadoso theravādāna 'muttatamo,

Pavattitha cirakālaṃ vassānaṃ dasadhā dasā'ti.

Mahākassapasaṅgahaṃ niṭṭhitaṃ.

Paṭhamadhammasaṅgiti nāma catutho paricchedo.

1. Ṛc.l̥: asaṅkampi. 2. Pa:du: paṭhavinissitā. 3. Ṛc.l̥: ñavā.

[SL Page 022] [\x 22/]

34

Nibbute lokanāthasmiṃ vassāni soḷasaṃ tadā,

Ajātasattu catuvīsaṃ vijayassa soḷasaṃ ahu.

35

Samasaṭṭhi tadā hoti vassaṃ upālipaṇḍitaṃ,

Dāsako upasampanno upālitherasantike.

36

Yāvatā buddhaseṭṭhassa dhammappatti pakāsitā,

Sabbaṃ upāli vācesī navaṅgaṃ jinabhāsitaṃ

37

Paripuṇṇaṃ kevalaṃ sabbaṃ navaṅgaṃ suttamāgataṃ,

Uggahevāna vācesi upāli buddhasantike.

38

Saṅghamajdhe viyākāsi buddho upālipaṇḍitaṃ,

Aggo vinayapāmokkho upāli mayhasāsane.

39

Evaṃ upanīto santo saṅghamajdhe mahāgaṇi,

Sahassaṃ dāsakapāmokkhaṃ vācesi piṭake tayo.

40

Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ santānaṃ athavādinaṃ,

Therānaṃ pañcasatānaṃ upāli vācesi dāsakaṃ.

41

Parinibbutamhi sambuddhe upālithero mahāgaṇī,

Vinayaṃ tāva vācesī tiṃsavassaṃ anūnakaṃ

42

Caturāsītisahassāni navaṅgaṃ sathusāsanaṃ,

Vācesi upāli sabbaṃ dāsakaṃ nāma paṇḍitaṃ.

43

Dāsako piṭakaṃ sabbaṃ upālitherasantike,

Uggahevāna vācesi upajdhāyo ca sāsane.

44

Saddhivihārikaṃ theraṃ dāsakaṃ nāma paṇḍitaṃ,

Vinayaṃ sabbaṃ ṭhapevāna nibbuto so mahāgaṇī.

45

Udayo soḷasavassāni rajjaṃ kāresi khattiyo,

Chabbasse udayabhaddamhi upālithero sanibbuto.

46

Soṇako mānasampanno vāṇijo kāsimāgato,* giribbaje vephavane pabbaji sathusānane.

47

Dāsako gaṇapāmokkho magadhānaṃ giribbaje,

Vihāsi sattatiṃsamhi pabbājesi ca soṇakaṃ.

48

Pañcatāḷīsavasso so dāsako nāma paṇḍito,

Nāgadāsa dasavassaṃ paṇḍurājassa vīsati.

* "Kāsisu soṇako nāma sathavāhasuto ahu,

Giribbajaṃ vaṇijjāya gato mātāpitūhi so" mahāvaṃse. [Dipa03]

[SL Page 023] [\x 23/]

49

Upasampanno soṇako thero dāsakasantike,

Vācesi dāsako thero navaṅgaṃ soṇakassapi.

50

Uggahevāna vācesi upajdhāyassa santike,

Dāsako soṇakaṃ theraṃ saddhivihāri anupubbakaṃ.

51

Kavā vinayapāmokkhaṃ catusaṭṭhimhi nibbuto,

Cattāriseva vasso so thero soṇakavhayo.

52

Kālāsokassa dasavasse aḍḍhamāsañca sesake,

Sattarasannaṃ vassānaṃ thero āsi pagūṇako.

53

Atikkante'kādasavassaṃ chamāsaṃ cā'vasesake,

Tasmiṃ ca samaye thero soṇako gaṇapuṅgavo.

*Siggavaṃ cadavajjiṃ ca akāsi upasampadaṃ,

54

Dasa dasakavassamhi sambuddhe parinibbute

Mahābhedo ajāyitha theravādāna'muttamo,

Vesāliyaṃ vajjiputtā dīpenti dasavathuke. +

55

Siṅgiloṇavaṅgulakappaṃ gāmantarāvāsanumatiṃ,

Tathā āciṇṇāmathitaṃ jalohiṃ cāpi rūpiyaṃ.

56

Nisīdanaṃ adasakaṃ dīpiṃsu buddhasāsane,

Uddhammaṃ ubbinayañca apagataṃ sathusāsane.

57

Athaṃ dhammañca bhidivā vilomāni dīpayiṃsu te,

Tesaṃ niggahanathāya bahubuddhassa sāvakā.

Mahāvaṃse pana:-

* "Ahosi siggavo nāma pure pāṭalināmake,

Paññavā 'maccatanayo aṭṭhārasasamotu so.

Pāsādesu vasaṃ tīsu chalaḍḍhautusādhusu,

Amaccaputtaṃ ādāya caṇḍavajjiṃ sahāyakaṃ.

Purisānaṃ dasaddhehi satehi parivārito,

Ganvāna kukkuṭārāmaṃ soṇakathera'maddasuṃ."

+ Tena kho pana samayena vassasatamhi parinibbute bhagavati vesālikā vajjiputtakā

vesāliyaṃ dasavathūni dīpenti 1 kappati siṅgiloṇakappo 2 kappati vaṅgulakappo 3 kappati

gāmantarakappo 4 kappati āvāsakappo 5 kappati anumatikappo 6 kappati āciṇṇakappo 7

kappati amathitakappo 8 kappati jalohiṃ pātuṃ 9 kappati adasakaṃ nisīdanaṃ 10 kappati

jātarūparajatan"ti. Ç. Ka.

[SL Page 024] [\x 24/]

58

Dvādasasatasahassā jinaputtā samāgatā,

Etasmiṃ sannipātasmiṃ pāmokkhā aṭṭhabhikkhavo.

59

Sathukappā mahānāgā durāsadā mahāgaṇī,

Sabbakāmī ca sāḷho ca revato khujjasobhito

60

Vāsabhagāmī sumano ca sāṇavāsī ca sambhuto,

Yaso kākaṇḍaputto jinena thomito isi.

61

Pāpānaṃ niggahathāya vesāliyaṃ samāgatā.

Vāsabhagāmī ca sumano anuruddhassā'nuvattakā.

62

Avasesā therā'nadassa diṭṭhapubbā tathāgataṃ,

Ete sattasatā bhikkhu vesāliyaṃ samāgatā.

63

Vinayaṃ paṭigaṇhanti ṭhapitaṃ buddhasāsane,

Sabbepi visuddhacakkhu samāpattamhi kovidā

64

Pannabhārā visaññutā sannipāte samāgatā,

Susunāgassa putto so kālāsoko mahīpati.

65

Pāṭaliputte nagaramhi rajjaṃ kāresi khattiyo,

Tañca pakkhaṃ labhivāna aṭṭhatherā mahiddhikā.

66

Dasavathūni bhidivā pāpe niddhamayiṃsu te,

Niddhamevā pāpabhikkhu maddivā vādapāpakaṃ.

67

Sakavādasodhanathāya aṭṭhatherā mahiddhikā,

Arahantānaṃ sattasataṃ uccinivāna bhikkhavo,

Varaṃ varaṃ gahevāna akaṃsu dhammasaṅgahaṃ.

68

Kūṭāgārasālāye'ca vesāliyaṃ puruttame,

Aṭṭhamāsehi niṭṭhāsi dutiyo saṅgaho aya'nti 1

Dutiyasaṅgahaṃ niṭṭhitaṃ.

69

Nikkaḍḍhitā pāpabhikkhu therehi vajjiputtakā,

Aññaṃ pakkhaṃ labhivāna adhammavādī bahujjanā.

70

Dasasahassā samāganvā akaṃsu dhammasaṅgahaṃ,

Tasmā'yaṃ dhammasaṅgīti mahāsaṅgīti vuccati.

1 "Sabbe sattasatā bhikkhu anusāsevāna sāsanaṃ,

Dasavathūni bhidivā therā te parinimbutā." Pa: dissati.

[SL Page 025] [\x 25/]

71

Mahāsaṅgītikā bhikkhu vilomaṃ akaṃsu sāsanaṃ,

Bhidivā mūlasaṅgahaṃ aññaṃ akaṃsu saṅgahaṃ.

72

Aññatha saṅgahitaṃ suttaṃ aññatha akariṃsu te,

Athaṃ dhammañca bhidiṃsu vinaye nikāyesu pañcasu.

73

Pariyāya desitaṃ cāpi atho nippariyāya desitaṃ,

Nītathaṃ ce'va neyyathaṃ ajānivāna bhikkhavo.

74

Aññaṃ sadhāya bhaṇitaṃ aññathaṃ ṭhapayiṃsu te,

Byañjanacchāyāya te bhikkhū bahuṃ athaṃ vināsayuṃ.

75

Chaḍḍevāna ekadesaṃ suttaṃ vinaya gambhīraṃ,

Patirūpaṃ suttavinayaṃ tañca aññaṃ kariṃsu te.

76

Parivāraṃ athuddhāraṃ abhidhammaṃ chappakaraṇaṃ,

Paṭisambhidañca niddesaṃ ekadesañca jātakaṃ,

Ettakaṃ vissajjevāna aññāni akariṃsu te.

77

Nāmaṃ liṅgaṃ parikkhāraṃ ākappakaraṇīyāni ca,

Pakatibhāvaṃ jahevā tañca aññaṃ akaṃsu te

78

Pubbaṅgamā bhinnavādā mahāsaṅgīti kārakā,

Tesañca anukāraṇe bhinnavādā bahū ahū.

79

Tato aparakālamhi tasmiṃ bhedo ajāsatha,

Gokulikā ekabyohāri dvidhā bhajjitha bhikkhavo.

80

Gokūlikānaṃ dve bhedā aparakālamhi jāyatha,

Bahussutikā ca paññatti dvidhā bhijjitha bhikkhavo.

81

Cetiyā ca punavādī mahāsaṅgīti bhedakā,

Pañca vādā ime sabbe mahāsaṅgīti mūlakā.

82

Athaṃ dhammañca bhidiṃsu ekadesañca saṅgahaṃ,

Gathañca ekadesañhi chaḍḍevā aññaṃ akaṃsu te

83

Nāma liṅgaṃ parikkhāraṃ ākappakaraṇiyāni ca,

Pakatibhāvaṃ jahevā tañca aññaṃ akaṃsu te.

84

Visuddhatheravādamhi puna bhedo ajāyatha,

Mahiṃsāsakā vajjiputtakā dvidhā bhijjitha bhikkhavo.

85

Vajjiputtakavādamhi catudhā bhedo ajāyatha,

Dhammuttarikā bhaddayānikā channāgārikā ca sammiti.

[SL Page 026] [\x 26/]

86

Mahiṃsāsakānaṃ dve bhedā aparakālamhi jāyatha,

Sabbathivādā dhammaguttā dvidhā bhijjitha bhikkhavo.

87

Sabbathivādānaṃ kassapikā saṅkantikassapikena ca,

Suttavādā tato aññā anupubbena bhijjatha.

88

Ime ekādasavādā pabhinnā theravādato,

Athaṃ dhammañca bhidiṃsu ekadesañca saṅgahaṃ,

Gathañca ekadesañhi chaḍḍevāna akaṃsu te.

89

Nāmaṃ liṅgaṃ parikkhāraṃ ākappakaraṇīyāni ca,

Pakatibhāvaṃ jahivā tañca aññaṃ akaṃsu te.

90

Sattarasa bhinnavādā ekavādo abhinnako,

Sabbeva'ṭṭhārasa honti 'bhinnavādena te saha,

Nigrodhova mahārukkho theravādāna muttamo

91

Anūnama'nadhikaṃ ce'va kevalaṃ jinasāsanaṃ,

Kaṇṭakā ciya rukkhamhi nibbattā vādasesakā.

92

Paṭhame vassasate nathi dutiye vassasatantare,

Bhinnā sattarasavādā uppannā jinasāsane

93

Hemavatikā rājagirikā siddhathā pubbāparaselikā,

Aparo rājagiriko chaṭṭhā uppannā aparāparā*

Ācariyakulabhedaṃ niṭṭhitaṃ.

* "Vājiriyā cha etehi jambudīpamhi bhinnakā,

Dhammarucī sāgaliyā laṅkādīpamhi bhinnakā" mahāvaṃse

[SL Page 027] [\x 27/]

1

Anāgate vassasate vassāna'ṭṭhārasāni ca,

Uppajjissati so bhikkhu samaṇo paṭirūpako. *

2

Brahmalokā cavivāna uppajjissati mānuse,

Jacco brāhmaṇagottena sabbamantāna pāragū.

3

Tisso'tināma nāmena putto moggalisavhayo,

Siggavo caṇḍavajjo ca pabbājessanti dārakaṃ.

4

Pabbajito tadā tisso pariyattiṃ ca pāpuṇe,1

Bhidivā tithiyavādaṃ patiṭṭhapessati sāsanaṃ.

5

Pāṭaliputte tadā rājā asoko nāma nāyako,

Asusāsati so rajjaṃ dhammiko raṭṭhavaḍḍhano.

6

Brahmalokā cavivāna uppanno mānuse bhave,

Jātiyā soḷasavasso sabbamantāna pāragū.

7

Pucchāmi samaṇaṃ pañhaṃ ime pañhe viyākara,

Iruvedaṃ yajuvedaṃ sāmavedaṃ nighaṇḍupi,

Itihāsapañcamaṃ vedaṃ uggaṇhi so visārado

* "Dutiye saṅgahe therā pekkhantā nāgataṃ hi te,

Sāsanopaddavaṃ tassa rañño kālamhi addasuṃ.

Pekkhantā sakale loke tadupaddavaghātakaṃ,

Tissabrāhmaṇa madakkhuṃ aciraṭṭhāyi jīvitaṃ.

Te taṃ samupasaṅkamma āyāciṃsu mahāmatiṃ,

Manussesūpapajjivā tadupaddavaghātakaṃ.

Adā paṭiññaṃ tesaṃ so sāsanujjotanathiko,

Siggavaṃ caṇḍavajjiñca avocuṃ dahare yatī.

Aṭṭhārasādhikā vassasatā upari hessati,

Upaddavo sāsanassa nasamhossāma taṃ mayaṃ

Imaṃ tumhādhikaraṇaṃ nopagacchitha bhikkhavo,

Daṇḍakammārahā tasmā daṇḍakamma midaṃ hi vo.

Sāsanujjotanathāya tissabrahmā mahāmatī,

Moggalibrāhmaṇaghare paṭisadhiṃ gahessati.

Kāle tumhesu eko taṃ pabbājetu kumārakaṃ,

Eko sambuddhavacanaṃ uggaṇhāpetusādhukaṃ" mahāvaṃse

1. Ṛc.l̥: du: ta: pāpuṇi.

[SL Page 028] [\x 28/]

8

Therena ca katokāso pañhaṃ pucchi anantaraṃ,1.

Paripakkañāṇaṃ manvāna 2 siggavo etadabravī.

9

Ahampi māṇava pañhaṃ pucchāmi buddhadesitaṃ,

Yadipi kusalo pañhaṃ byākarohi yathātathaṃ +

10

Bhāsitena saha pañhe na me diṭṭhaṃ na me sutaṃ,

Pariyāpuṇāmi taṃ mantaṃ pabbajjā mama ruccati

11

Sambādhāya gharāvāsā nikkamivāna māṇavo,

Anagāriyaṃ santibhāvaṃ pabbaji jinasāsane.

12

Sikkhākāmaṃ garucittaṃ caṇḍavajjo bahussuto,

Anusāsitha sāmaṇeraṃ navaṅgaṃ sathusāsanaṃ.

13

Siggavo nīharivāna pabbajjāpesi dārakaṃ.

Susikkhitaṃ mantadharaṃ caṇḍavajjo bahussuto,

Navaṅgaṃ anusāsevā therā te parinibbutā'ti.

14

Cadaguttassa dvevasse catusaṭṭhica siggavo tadā,

Aṭṭhapaññāsa vassāni pakuṇḍakassa rājino

Upasampanno moggaliputto siggavatherasantike,

15

Tisso moggaliputto ca caṇḍavajjassa santike.

Vinayaṃ uggahevāna vimutto padhisaṅkhaye,

16

Siggavo caṇḍavajjoca moggaliputtaṃ mahājutiṃ

Vācesuṃ piṭakaṃ sabbaṃ ubhato saṅgahapuṇṇakaṃ,

17

Siggavo ñāṇasampanno moggaliputtaṃ mahājutiṃ,

Kavā vinayapāmokkhaṃ nibbuto so chasattati

18

Cadagutto rajjaṃ kāresi vassāni catuvīsati,

Tasmiṃ cuddasavassamhi siggavo parinibbuto

1. Ṛc.l̥:pa:du: anantaro 2 Ṛc.l̥:ñāṇaṃ māṇavaṃ pa:ta: mavāya.

+ "Yassa cittaṃ uppajjati na nirujdhati, tassa cittaṃ nirujdhissati nuppajjissati, yassa cāpana

cittaṃ nirujdhassati nuppajjissati, tassa cittaṃ uppajjati na nirujdhatī'ti māṇavo uddhaṃ vā

adho vā sarituṃ asakkonto kiṃ nāma bho pabbajita idanti, ābhā"ti. Vinayaṭṭhakathāya bāhira

nidāne dissati.

[SL Page 029] [\x 29/]

19

Āraññako dhutavādo appiccho kānane rato,

Sabbaso sorato danto saddhamme pāramī gato

20

Pantasenāsane ramme ogāhevā mahāvanaṃ,

Eko adutiyo sūro sīho'va girigabbhare.

21

Dhammāsokassa chavasse chasaṭṭhi moggaliputto ahu,

Aṭṭhacattārisa vassāni muṭasīvassa rājino.

22

Mahido upasampanno moggaliputtassa santike,

Uggahesi vinayaṃ ca upāli buddha santike.

23

Dāsako vinayaṃ sabbaṃ upālitherasantike,

Uggahevāna vācesī upajdhāyo ca sāsane.

24

Vācesi dāsako thero vinayaṃ soṇakassapi,

Pariyāpuṇivā vācesi upajdhāyassa santike.

25

Soṇako buddhisampanno dhammavinayakovido,

Vācesi vinayaṃ sabbaṃ siggavassa anuppadaṃ.

26

Siggavo caṇḍavajjo ca soṇakasaddhivihārikā,

Vācesi vinayaṃ thero ubho saddhivihārike.

27

Tisso moggaliputto ca caṇḍavajjassa santike,

Vinayaṃ uggahevāna vimutto upadhisaṅkhaye.

28

Moggaliputto upajdhāyo mahidaṃ saddhivihārikaṃ,

Vācesi vinayaṃ sabbaṃ theravādaṃ anūnakaṃ.

29

Parinibbute sambuddhe upālithero mahājuti,

Vinayaṃ tāva vācesi tiṃsavassaṃ anūnakaṃ.

30

Saddhivihārikaṃ theraṃ dāsakaṃ nāma paṇḍitā,

Vinayaṭṭhāne ṭhapevāna nibbuto so mahāmati.

31

Dāsako soṇakaṃ theraṃ saddhivihāriṃ anuppadaṃ,

Kavā vinayapāmokkhaṃ catusaṭṭhimhi nibbuto.

32

Soṇako chaḷabhiññāṇo siggavaṃ ariyatrajaṃ,

Vinayaṭṭhāne ṭhapevāna chasaṭṭhimhi ca nibbuto.

33

Siggavo ñāṇasampanno moggaliputtaṃ ca dārakaṃ,

Kavā vinayapāmokkhaṃ nibbuto so chasattati.

34

Tisso moggaliputto ca mahidaṃ saddhivihārikaṃ,

Kavā vinayapāmokkhaṃ chāsīti vassamhi nibbuto.

[SL Page 030] [\x 30/]

35

Catusattati upāli ca catusaṭṭhi ca dāsako,

Chasaṭṭhi soṇako thero siggavo tu chasattati,

Asīti moggaliputto sabbesaṃ upasampadā.

36

Sabbakālamhi pāmokkho vinaye upālipaṇḍito,

Paññāsaṃ dasako thero catucattārīsaṃ ca soṇako.

37

Pañcapaññāsavassaṃ siggavassa aṭṭhasaṭṭhimoggaliputtavhayo,

Udayo soḷasavassāni rajjaṃ kāresi khattiyo.

38

Chavasse udayabhaddamhi upālithero nibbuto,

Susunāgo dasavassaṃ rajjaṃ kāresi issaro.

39

Aṭṭhavasse susunāgamhi dāsako parinibbuto,

Susunāgassaccayena honti te dasa bhātaro.

40

Sabbe bāvīsatī vassaṃ rajjaṃ kāresuṃ caṃsato,

Imesaṃ chaṭṭhe vassānaṃ soṇako parinibbuto

41

Cadagutto rajjaṃ kāresi vassāni catuvīsati,

Tasmiṃ cuddasavassamhi siggavo parinibbuto.

42

Bidusārassa yo putto dhammāsoko mahāyaso,

Vassāni sattatiṃsampi rajjaṃ kāresi khattiyo.

43

Asokassa chavīsativasse moggaliputtasavhayo,

Sāsanaṃ jotayivāna nibbuto āyusaṅkhaye

44

Catusattati vassamhi thero upālipaṇḍito,

Saddhivihārikaṃ theraṃ dāsakaṃ nāma paṇḍitaṃ.

45

Vinayaṭṭhāne ṭhapevāna nibbuto so mahāgaṇī,

Dāsako soṇakaṃ theraṃ saddhivihāriṃ anuppadaṃ.

46

Kavā vinayapāmokkhaṃ catusaṭṭhimhi nibbuto,

Soṇako chaḷabhiññāṇo siggavaṃ ariyatrajaṃ.

47

Vinayaṭṭhāne ṭhapevāna chasaṭṭhimhi parinibbuto,

Siggavo ñāṇasampanno moggaliputtaṃ ca dārakaṃ,

Kavā vinayapāmokkhaṃ nibbuto so chasattati.

48

Tisso moggaliputto so mahidaṃ saddhivihārikaṃ,

Kavā vinayapāmokkhaṃ asītivassamhi nibbuto.

Pañcamo paricchedo.

Bhāṇavaraṃ pañcamaṃ niṭṭhitaṃ.

[SL Page 031] [\x 31/] dīpavaṃse-chaṭṭho paricchedo.

1

Dve satāni ca vassāni aṭṭhārasādhikāni ca, 1

Sambuddhe parinibbute abhisitto piyadassano

2

Āgatā rājaiddhiyo abhisitte piyadassane,

Pharati puññatejaṃ ca uddhaṃ adho ca yojanaṃ.

3

Jambudīpe mahārajje balacakke pavattati,

Vaso anotatto daho 2 himavā pabbatamuddhati.

4

Sabbosadhena saṃyuttā soḷasa mpi kumbhiyo,

Tadā devasikaṃ niccaṃ devā abhiharanti te

5

Nāgalatā dantakaṭṭhaṃ sugadhaṃ pabbateyyakaṃ,

Mudusiniddhaṃ madhuraṃ rasavantaṃ manoramaṃ,

Tadā devasikaṃ niccaṃ devatā'bhiharanti te

6

Āmalakaṃ osadhaṃ ca sugadhaṃ pabbateyyakaṃ,

Mudusiniddhaṃ rasavantaṃ mahābhūtesu paṭṭhitā,

Tadā devasikaṃ niccaṃ devatā'bhiharanti te

7

Dibbapānaṃ ambapakkañca rasavantaṃ sugadhakaṃ,

Tadā devasikaṃ niccaṃ devatā'bhiharanti te

8

Chaddantadahā 3 pañcavaṇṇaṃ pāpuraṇanivāsanaṃ,

Tadā devasikaṃ niccaṃ devatā'bhiharanti te

9

Sisanāhāṇagadhacuṇṇaṃ 4 tathā cā'nuvilepanaṃ,

Mudukaṃ pārupathāya sumanadussaṃ asuttakaṃ.

10

Mahārahaṃ añjanañca sabbaṃ taṃ nāgalokato,

Tadā devasikaṃ niccaṃ nāgarājā haranti te.

11

Ucchuyaṭṭhi pugamattaṃ pītakaṃ hathapuñchanaṃ,+

Tadā devasikaṃ niccaṃ devatā'bhiharanti te.

12

Navavāhasahassāni suvā haranti sāliyo,5

Te sāli nithusakaṇe udurehi visodhitā,

Makkhitā madhukaṃ karuṃ acchā kūṭamhi koṭayuṃ.

1. Ṛc.l̥:pa:du: aṭṭhārasavassāni ca 2. Pa:du:ta: anotattodakaṃ yeva. 3. Pa:dahato. 4. Ṛc.l̥:

sīsaṃhāna. 5. Ṛc.l̥:pa: sāliyo udurehi visodhitā.

+ "Marantā nagare tasmiṃ migasūkarapakkhino,

Āganvā mahānasaṃ sayameva maranti ca' mahāvaṃse.

[SL Page 032] [\x 32/]

13

Sakuṇā suvaggajātā karavīkā madhurassarā,

Asokapuññatejena sadā sāventi mānuse.

14

Kappāyuko mahānāgo catubuddha paricārako,

Suvaṇṇasaṅkhalikābaddho puññatejena āgato.

15

Pūjesi rattamālehi piyadassi mahāyaso,

Vipāko piṇḍapātassa paṭiladdho sudassano.

16

Cadaguttassā'yaṃ nattā bidusārassa atrajo,

Rājaputto tadā āsi ujjenikaramolino.

17

Anupubbena gacchanto vedissa nagaraṃ gato,

Tatrāpi ca seṭṭhidhītā devī nāmā'ti vissutā,

Tassa saṃvāsamavāya ajāyi puttamuttamaṃ.

18

Mahido saṅghamittā ca pabbajjaṃ samarocayuṃ,

Ubhopi pabbajivāna bhidiṃsu bhavabadhanaṃ.

19

Asoko rajjaṃ kāresi pāṭaliputte puruttame

Abhisitto tīṇi vassāni pasanno buddhasāsane

20

Yadā ca parinibbāyi sambuddho upavattane,

Yadā ca mahido jāto moriyakulasambhavo,

Ethantare yaṃ gaṇitaṃ vassaṃ bhavati kittakaṃ.

21

Dve vassasatāni honti catuvassaṃ panu'ttari,

Samantaramhi so jāto mahido asokatrajo.

22

Mahidadasavassamhi pitā bhāte aghātayi,

Jambudīpaṃ'nusāsento catuvassaṃ atikkami.

23

Hanvā ekasate bhāte vaṃsaṃ kavāna ekato,

Mahidacuddasame vasse asokaṃ abhisiñcayuṃ.

24

Asokadhammo 'bhisitto paṭiladdhā ca iddhayo,

Mahātejo puññavanto dīpekacakkavatti so

25

Paripuṇṇavīsavassamhi piyadassā 'bhisiñcayuṃ,

Pāsaṇḍaṃ parigaṇhanto tīṇi vassaṃ atikkami.

26

Dvāsaṭṭhi diṭṭhigatikā pāsaṇḍā channavutikā,

Sassataucchedamūlā sabbe dvīhi patiṭṭhitā

27

Nigaṇṭhā 'celakā ceti itarā paribbājakā,

Itarā brāhmaṇā'ti ca aññe ca puthuladdhikā.

1.Ṛc.l̥: cakkapavattako. 2.Ṛc.l̥: dvasaṭṭhi.

3.Ṛc.l̥: ceva, 4. Ekūṇasate. Mahāvaṃse.

[SL Page 033] [\x 33/]

28

Nīyanti sassatucchede sammuḷhe hīnadiṭṭhike,

Ito bahiddhā pāsaṇḍe tithiye nānādiṭṭhike.

29

Sārāsāraṃ gavesanto puthuladdhi nimantayi,

Tithigaṇe 1 nimantivā pavesevā nivesanaṃ,

Mahādānaṃ padavāna pañhaṃ pucchi anuttaraṃ.

30

Pañhaṃ puṭṭhā nasakkonti vissajjetu sakābalaṃ,

Ambaṃ puṭṭho labujaṃ vā byākariṃsu apaññakā.

31

Anumattampi sabbesaṃ alaṃ 2 te puna desanaṃ,

Bhidivā sabbapāsaṇḍe harivā puthuladdhike.

32

Iti rājā vicintesi aññepi ke labhāmase,

Ye loke arahanto ca arahattamaggañca passanti,

33

Saṃvijjanti ime loke na yimaṃ lokaṃ asuññataṃ.

Kadāhaṃ sappurisānaṃ dassanaṃ upasaṅkame.

34

Tassa subhāsitaṃ suvā rajjaṃ demi sajīvitaṃ,

Iti rājā vicintento dakkhiṇeyye napassati

35

Niccaṃ gavesati rājā sīlavante supesale,

Caṅkamantamhi pāsāde pekkhamāno bahujjane,

Rathiyā piṇḍāya carantaṃ nigrodhaṃ samaṇa maddasa.

36

Pāsādikaṃ abhikkantaṃ paṭikkantaṃ vilokitaṃ,

Okkhittacakkhusampannaṃ 3 arahantaṃ santamānasaṃ.

37

Uttamadamathappattaṃ dantaṃ guttaṃ surakkhitaṃ,

Kulagaṇe asaṃsaṭṭhaṃ nabhe cadava nimmalaṃ.

38

Kesarīva asantāsaṃ aggikkhadhaṃva tejitaṃ,

Garuṃ durāsadaṃ dhīraṃ santacittaṃ samāhitaṃ,

39

Khīṇāsavaṃ sabbaklesasodhitaṃ purisuttamaṃ,

Cāravihārasampannaṃ sampassi 4 samaṇuttamaṃ.

40

Sabbaguṇāgataṃ nigrodhaṃ pubbasahāyaṃ vicintayi,

Pubbe suciṇṇakusalaṃ ariyamaggaphale ṭhitaṃ

Rathiyā piṇḍāya carantaṃ 5 passivā so vicintayī.

1. Pa:ta: tithiya 2. Ṛc.l̥: ahaṃ. 3. Ṛc.l̥: du: ta: ukkhitta. 4. Ṛc.l̥. Sampassaṃ. 5. Ṛc.l̥: "muniṃ

moneyya vussati jigiṃsamāno sadhīro cintayī"ti dissati.

[SL Page 034] [\x 34/]

41

Buddho loke arahā jinasāvako

Lokuttaramaggaphale patiṭṭhito,

Mokkhañca nibbānagato asaṃsayaṃ

Aññataro esa thero guruttamo.

42 So pañcapitipasādaṃ paṭi labhi

Uḷāraṃ pāmojja manappasādito,

Nidhiṃva laddhā adhano pamodito

Iddho mano icchitaṃva sakkopamo

43

Āmantayī aññatareka maccaṃ

Hada bhikkhantaṃ taramānarūpaṃ,

Nayehi pāsādikaṃ santavuttiṃ

Nāgova yantaṃ rathiyā kumāraṃ.

44

Rājā pasādavipulaṃ paṭi labhi

Udaggahaṭṭho manasā'bhicintayi,

Nissaṃsayaṃ kho uttamadhammapatto

Adiṭṭhapubbo ayaṃ purisuttamo.

45

Vīmaṃsamāno punadeva mabravī

Supaññattaṃ āsana metha sathataṃ,

Nisīdasi pabbajita va māsane

Mayā anuññātaṃ tayā 1 bhipathitaṃ.

46

Ādāya rañño vacanaṃ padakkhiṇaṃ

Hathe gahevā abhiruyha āsanaṃ,

Nisīdi pallaṅkavare asantāso

Sakkova devarājā paṇḍukambale.

47

Vicintayī rājā yamaggadārako

Niccalo asantāsi ca athinu taṃ,

Disvā rājā taṃ taruṇaṃ kumārakaṃ

Ariyavatta parihārakaṃ varaṃ.

48

Susikkhitaṃ dhammavinayakovidaṃ

Asantasaṃ santaguṇādhivāsitaṃ,

Supārutākappadharaṃ jinatrajaṃ

Pasannacitto punadeva mabravī.

1. Ṛc.l̥: tassābhi.

[SL Page 035] [\x 35/]

49

Desehi dhammaṃ tava sikkhitaṃ mama

Vameva sathā anusāsitaṃ tayā,

Karomi tuyhaṃ vacanaṃ mahāmuni

Anusāsatu desanaṃ maṃ suṇoma.

50

Suvāna rañño vacanaṃ sutejitaṃ

Navaṅgasathe paṭisambhidhaṭṭhite,

Viloḷayī tepiṭakaṃ mahārahaṃ

Ta maddasa appamādasudesanaṃ.*

51

"Appamādo amatapadaṃ pamādo maccuno padaṃ,

Appamattā na mīyanti ye pamattā yathā matā"

52

Nigrodhadhīraṃ anumodayantaṃ

Rājā vijānīya tamaggahetuṃ,

Ye keci sabbaññèbuddhadesitā

Sabbesaṃ dhammānaṃ imassa mūlakā.

53 Ajjeva tumhe saraṇaṃ upemi

Buddhañca dhammaṃ saraṇaṃ ca saṅghaṃ,

Saputtadāro sahañātakajjano

Upāsakattaṃ paṭi vedayāmi taṃ.

54

Saputtadāro saraṇe patiṭṭhito

Nigrodhakalyāṇamittassa 1 āgamā,

Pūjemi caturo satasahassarūpiyaṃ

Aṭṭhaṭṭhakaṃ niccabhattañca theraṃ.

55

Tevijjā iddhipattā ca cetopariyakovidā,

Khīṇāsavā arahanto bahū buddhassa sāvakā

56

Theraṃ avoca punade'va rājā 2

Icchāmi saṅgharatanassa dassanaṃ,

Samāgamaṃ 3 sannipatanti yāvatā

Abhivādayāmetha suṇāmi dhammaṃ

57

Samāgatā saṭṭhisahassa bhikkhū

Dūtā ca rañño paṭivedayiṃsu,

Saṅgho mahāsannipāte sutuṭṭho

Gacchāhi vaṃ icchasi saṅghadassanaṃ.

* "Tassa'ppamādavaggaṃ so sāmaṇero abhāsatha,

Taṃ suvā bhūmipālo so pasanno jinasāsane" mahāvaṃse.

1. Ṛc.l̥: kalyāṇimitassa. 2. Pa:ta: nimittaāgami,

3. Ṛc.l̥: samāgamaṃ. Ṛc.l̥: nagaramhī

[SL Page 036] [\x 36/]

58

Dūtassa vacanaṃ suvā asokadhammo mahīpati,

Āmantayī ñātisaṅghamittāmacce ca badhave.

59

Dakkhiṇadānaṃ dassāma mahāsaṅghasamāgame,

Karoma veyyāvatikaṃ yathāsattiṃ yathābalaṃ.

60

Maṇḍapaṃ āsanaṃ udakaṃ upaṭṭhānaṃ dānabhojanaṃ,

Paṭiyādentu me khippaṃ dānārahaṃ anucchaviṃ.

61

Sūpeyyabhattakārā ca suci yāgu susaṅkhatā,

Paṭiyādentu me khippaṃ manuññaṃ bhojanaṃ suciṃ

62

Mahādānañca dassāmi bhikkhusaṅghe guṇuttame,

Nagare bheriyo vajjantu vīthiyo samajjantu te.

63

Vikirantu vālukaṃ setaṃ pupphañca pañcavaṇṇakaṃ,

Mālagghiyaṃ toraṇañca kadalī puṇṇaghaṭaṃ subhaṃ.

64

Utukkamaparaṃ thūpaṃ 1 ṭhapayantu tahiṃ tahiṃ,

Vathehi ca dhajaṃ kavā badhayantu tahiṃ tahiṃ

65

Mālādāmasamāyuttā sobhayantu imaṃ puraṃ,

Khattiyā brāhmaṇā vessā suddā aññakulāsu ca

66

Vathaṃ ābharaṇaṃ pupphaṃ nānālaṅkārabhūsitā,

Ādāya dīpaṃ jalamānaṃ gacchantu saṅghadassanaṃ.

67

Sabbañca tālāvacaraṃ 2 nānākulāca sikkhitā,

Vajjantu vaggusavanīyā 3 susirā maddalāni ca.

68

Laṅkārakāmadā ce'va sothiyā naṭanāṭakā,

Sabbe saṅghaṃ upayantu bhāsayantu samāgataṃ.

69

Pupphañca anekavidhaṃ puṇṇaghaṭañca anekadhā,

Vaṇṇakaṃ ce'va karontu pūjaṃ anekarāsiyo.

70

Nagarassa paṭihāra mantare

Dānaṃ sabbaṃ paṭiyantu pathitaṃ,

Pūjaṃ samādāya raṭṭhavāsikā

Rattiṃdivaṃ tiyāma asesato.

1. Pa:du:ta: ussāpitadhajaṃ thūpaṃ. Ussāpetu tahiṃ tahiṃ. 2. Ṛc.l̥: gadhabbā. 3. Ṛc.l̥:

sussarāgacchantu aggavaraṃ saṅghadassanaṃ.

[SL Page 037] [\x 37/]

71

Taṃ rattiyā accayena bhattaṃ sakasivesane,

Paṇītarasasampannaṃ paṭiyādevāna khattiyo.

72

Sāmacce saparivāre āṇāpesi mahāyaso,

Gadhamālā pupphakūṭaṃ pupphachattadhajaṃ bahuṃ.

73

Divā dīpaṃ jalamānaṃ abhiharantu mahājanā,

Yāvatā mayā āṇattā tāvatā abhiharantu te.

74

Imamhi nagare sabbe negamā ca catuddisā,

Sabbeva rājaparisā sayoggabalavāhanā.

75

Sabbe maṃ anugacchantu bhikkhusaṅghassa dassanaṃ,

Mahatā rājānubhāvena nīyyāsi rājakuñjaro.

76

Sakkova nadanuyyānaṃ evaṃ sobhi mahīpati,

Ganvā rājā taramāno 1 bhikkhusaṅghassa santike.

77

Abhivādevāna sammodi vedajāto katañjali,

Ārocayī bhikkhusaṅghaṃ mama'thā yānukampatu.2

78

Yāva bhikkhū anuppatte sabbe anto nivesane,

Saṅghassa pitaraṃ theraṃ pattaṃ ādāya khattiyo.

79

Pūjamāno bahu pupphehi pāvisi nagaraṃ varaṃ,

Nivesanaṃ pavesevā nisīdāpevāna āsane.

80

Yāguṃ nānāvidhaṃ khajjaṃ bhojanaṃ ca mahārahaṃ,

Adāsi payatapāṇi yāvadathaṃ yadicchakaṃ.

81

Bhuttāvī bhikkhusaṅghassa onītapattapāṇino,

Ekamekassa bhikkhuno adāsi yugasāṭakaṃ.

82

Pādasambhañjanaṃ telaṃ chattaṃ cāpi upāhanaṃ,

Sabbaṃ samaṇaparikkhāraṃ adāsi phāṇitaṃ madhuṃ.

83

Parivārevāna nisīdi dhammāsoko mahīpati,

Nisajja rājā pavāresi bhikkhusaṅghassa paccayaṃ.

84

Yāvatā bhikkhu icchanti tāva demi yadicchakaṃ,

Santappevāna 3 sakkaccaṃ sampavārevāna paccaye.

85

Tato pucchiṃ sugambhīraṃ dhammakkhadhaṃ sudesitaṃ,

Athi bhante paricchedo desitā'diccabadhunā.

1. Ṛc:l̥: ganvāna rājā taramānarūpo 2. Ṛc.l̥: mamathaṃ. 3. Ṛc.l̥: parikkhārena.

[SL Page 038] [\x 38/]

86

Nāmaṃ liṅgaṃ vibhattiñca koṭṭhāsañcā'pi saṅkhataṃ,

Ettakaṃ'va dhammakkhadhānaṃ 1 gaṇanaṃ athi pavediya.

87

Athi rājā gaṇivāna desitā'diccabadhunā,

Suvibhattaṃ supaññattaṃ suniddiṭṭhaṃ sudesitaṃ.

88

Sahetuṃ athasampannaṃ khalitaṃ nathi subhāsitaṃ,

Satipaṭṭhānaṃ sammappadhānaṃ iddhipādañca idirayaṃ.

89

Balaṃ bojdhaṅgaṃ maggaṅgaṃ suvibhattaṃ sudesitaṃ,

Evaṃ sattappabhedañca bodhipakkhiya muttamaṃ.

90

Lokuttaraṃ dhammavaraṃ navaṅgaṃ sathusāsanaṃ,

Vithāritaṃ suvibhattaṃ desesi dīpaduttamo.

91

Caturāsītisahassāni dhammakkhadhaṃ anūnakaṃ,

Pāṇinaṃ anukampāya desitā 'diccabadhunā

92

Amatuttamaṃ varadhammaṃ saṃsāraparimocanaṃ,

Sabbadukkhakkhayaṃ maggaṃ desesi amatogadhaṃ.

93 Suvāna vacanaṃ rājā bhikkhusaṅghassa bhāsitaṃ,

Pāmojjahāsabahulo vedajāto narāsabho.

Sarājikā 2 parisāya imaṃ vākyaṃ udāhari

94

Caturāsīti sahassāni paripuṇṇaṃ anūnakaṃ,

Desitaṃ buddhaseṭṭhassa dhammakkhadhaṃ mahārahaṃ.

95

Caturāsīti sahassāni ārāmaṃ kārayāmahaṃ,3

Ekekadhammakkhadhassa ekekārāmaṃ pūjayaṃ.

96

Channavutikoṭidhanaṃ vissajjevāna khattiyo,

Tameva divasaṃ rājā āṇāpesi 4 ca tāvade.

97

Tasmiṃ kāle jambudīpe nagaraṃ caturāsītiyo,

Ekekanagaraṭṭhāne paccekā'rāmaṃ kārayī.

98

Anto tīṇi ca vassāni vihāraṃ kavāna khattiyo,

Pariniṭṭhite ārāme pūjaṃ sattāha kārayi.

Chaṭṭhamo paricchedo.

Bhāṇavāraṃ chaṭṭhamaṃ.

1. Ṛc.l̥: dhammakkhadhānaṃ. 2. Pa:ta: sarājikāya 3. Ṛc.l̥: kārayiṃ ahaṃ. 4.Pa:du: mahājane 5.

Ṛc.l̥: pariniṭṭhitamhi. 6. Ṛc.l̥: samaye.

[SL Page 039] [\x 39/]

1

Mahāsamāgame hoti jambudīpasamantato,

Bhikkhū asītikoṭiyo bhikkhunīchannavutisahassiyo.

2

Bhikkhū ca bhikkhuniyo ca chalabhiññā bahutarā,

Bhikkhū iddhānubhāvena samaṃ kavā mahītalaṃ.

3

Lokavivaraṇaṃ kavā dassesuṃ pūjiye mahe,

Asokārāme ṭhito rājā jambudīpaṃ avekkhati.

4

Bhikkhū iddhānubhāvena asoko sabbatha passati,

Addasa vihāraṃ sabbaṃ sabbatha mahiyaṃ kataṃ.

5

Dhajaṃ ussāpitaṃ pupphaṃ toraṇañca mālagghiyaṃ,

Kadalīpuṇṇaghaṭañceva nānāpupphasamohitaṃ.

6

Addasa dīpamaṇḍalaṃ vibhūsantaṃ catuddisaṃ,

Pamodito haṭṭhamanopekkhantovattate mahe

7

Samāgate bhikkhusaṅghe bhikkhunī ca samāgate,

Mahādānañca paññattaṃ diyamāne vanibbake

8

Caturāsīti sahassāni vihāre disvāna pūjite,

Asoko'pi attamano bhikkhusaṅghaṃ pavedayi.

9

Ahañca bhante dāyādo sathubuddhassa sāsane,

Bahu mayhaṃ pariccāgo sāsane sāravādino

10

Channavutikoṭiyo ca vissajjevā mahādhanaṃ,

Caturāsīti sahassāni ārāmaṃ kāritā mayā.

11

Pūjāya dhammakkhadhassa buddhaseṭṭhassa desite,

Cattāri satasahassāni devasikaṃ pavattayi.

12 Ekañca cetiyaṃ pūjaṃ ekaṃ nigrodhasavhayaṃ,

Ekañca dhammakathikānaṃ ekaṃ gilānapaccayaṃ.

13

Dīyati devasikaṃ niccaṃ mahāgaṅgāva odanaṃ,

Añño koci pariccāgo bhiyyo mayhaṃ navijjati.

14

Saddhā mayhaṃ daḷhatarā tasmā dāyādo sāsane,

Suvāna vacanaṃ rañño dhammāsokassa bhāsitaṃ.

15

Paṇḍito sutasampanno nipuṇathavinicchayo,

Saṅghassa tesu vihāraṃ anuggahathāya sāsanaṃ.

16

Anāgate ca addhāne pavattiṃ ñavā vicakkhaṇo,

Byākāsi moggalīputto dhammāsokena pucchitaṃ.

[SL Page 040] [\x 40/]

17

Paccayadāyako nāma sāsane paribāhiro, 1

Yassa puttaṃ vā dhītaraṃ vā urasmiṃ jātamavayaṃ

18

Pabbājesi cajevāna sove dāyādo sāsane,

Suvāna vacanaṃ rājā dhammāsoko mahīpati.

19

Mahidakumāraṃ puttaṃ saṅghamittañca dhitaraṃ,

Ubho āmantayī rājā dāyādo homi sāsane.

20

Suvāna pituno vākyaṃ ubho puttādhivāsayuṃ,

Suṭṭhu deva sampaṭicchāma karoma vacanaṃ tava.

21

Pabbājehi 2 ca no khippaṃ dāyādo hohi sāsane,

Paripuṇṇavīsativasso mahido asokatrajo

22

Saṅghamittā ca jātiyā vassaṃ aṭṭhārasaṃ bhave,

Chavassamhi asokassa ubho pabbajitā pajā.

23

Tathe'va upasampanno mahido dīpajotako,

Saṅghamittā tadāyeva sikkhāyo'va samādiyi.

24

Ahu moggaliputto'va theravādo mahāgaṇī,

Catupaññāsavassamhi dhammāsoko abhisitto

25

Asokassābhisittato chasaṭṭhi moggalisavhayo,

Tato mahido pabbajito moggaliputtassa santike,

Pabbājesi mahādevo majdhanto upasampade.

26

Ime te nāyakā tīṇi mahidassā'nukampakā,

Moggaliputto upajdhāyo mahidaṃ dīpajotakaṃ.

27

Vācesi piṭakaṃ sabbaṃ athaṃ dhammañca kevalaṃ,

Asokassa dasavassamhi mahido catuvassiko

28

Sabbaṃ sutapariyattiṃ gaṇū pācariyo 3 ahū,

Sudesitaṃ suvibhattaṃ ubho saṅgahasuttakaṃ

29

Mahido theravādakaṃ uggahevāna dhārayi,

Vinīto moggaliputto mahidaṃ asokatrajaṃ

30

Tisso vijjā chaḷabhiññā caturo paṭisambhidā,

Tisso moggaliputto ca mahidaṃ saddhivihārikaṃ.

1. Ṛc.l̥. Paṭibāhiro. 2. Pa:du: pabbājesi. 3. Ṛc.l̥: gaṇīpācariyo.

[SL Page 041] [\x 41/]

Āgamapiṭakaṃ sabbaṃ sikkhāpesi nirantaraṃ.

31

Tīṇi vassamhi nigrodho catuvassamhi bhātaro,

Chavassamhi pabbajito mahido asokatrajo.

32

Kontiputtā ubho therā tisso cā'pi sumittako,

Aṭṭhavassamhi sokassa parinibbiṃsu mahiddhikā.*

33

Ime kumārā pabbajitā ubho therā ca nibbutā,

Upāsakattaṃ desiṃsu khattiyā brāhmaṇā bahū.

34

Mahālābho ca sakkāro uppajji buddhasāsane,

Pahīṇalābhasakkārā tithiyā puthuladdhikā.

35

Paṇḍaraṅgā jaṭilā ca nigaṇṭhā'celakādikā,

Aṭṭhaṃsu sattavassāni ahosi vagguposatho.

36

Ariyā pesalā lajji na pavisanti uposathaṃ,

Sampatte ca vassasate vassaṃ chattiṃsa satāni ca.

37

Saṭṭhibhikkhūsahassāni asokārāme vasiṃsu te,

Ājīvakā aññaladdhikā nānā dūsenti sāsanaṃ.

38

Sabbe kāsāvavasanā dūsenti jinasāsanaṃ,

Bhikkhusahassaparivuto chaḷabhiñño mahiddhiko.

* "Pure pāṭaliputtamhā vane vanacaro caraṃ."

"Kuntakinnariyā saddhiṃ saṃvāsaṃ kappayī kira,

Tena saṃvāsamavāya sā putte janayī duve.

Tisso jeṭṭho kaṇiṭṭhotu sumitto nāma nāmato,

Mahāvaruṇatherassa kāle pabbajjasantike.

Arahattaṃ pāpuṇiṃsu chaḷabhiññā guṇaṃ ubho,

Pāde kīṭavisenā'si phuṭṭho jeṭṭho savedano,

Āha puṭṭho kaṇiṭṭhona bhesajjaṃ pasataṃ ghataṃ,

Rañño nivedanaṃ thero gilānavattato'pi so.

Sappiyathañca caraṇaṃ pacchābhattaṃ paṭikkhipi,

Piṇḍāya ce caraṃ sappiṃ labhase vaṃ tamāhara.

Iccāha tissathero so sumittaṃ theramuttamaṃ,

Piṇḍāya caratā tena na laddhaṃ pasataṃ ghataṃ.

Sappīkumhasatenāpi vyādhijāto asādhiyo,

Teneva vyādhinā thero patto āyukkhayantikaṃ.

[SL Page 042] [\x 42/]

39

Moggaliputto mahāpañño paravādappamaddano,1

Theravādaṃ daḷhaṃ kavā saṅgahaṃ tatiyaṃ kato.

40

Maddivā nānāvādāni nīharivā alajjino 2,

Sāsanaṃ jotayivāna kathāvathuṃ pakāsayi

41

Tassa moggaliputtassa mahido saddhivihāriko,

Upajdhāyassa santike saddhammaṃ pariyāpuṇī.

42

Nikāye pañca vācesi sattace'va pakaraṇe,

Ubhato vibhaṅgaṃ vinayaṃ parivāraṃ ca khadhakaṃ

Uggahi vīro nipuṇo upajdhāyassa santike'ti.

43

Nikkhante dutiye vassasate vassāni chattiṃsati,

Puna bhedo ajāyitha theravādāna'muttamo

44

Pāṭaliputtanagaramhi rajjaṃ kāresi khattiyo,

Dhammāsoko mahārājā pasanno buddhasāsane.

45

Mahādānaṃ pavattesi saṅghe guṇavaruttame,

Cattāri satasahassāni ekāhene'va nissaji.

46

Cetiyassa yajā ekaṃ dhammassa savanassa ca,

Gilānānañca paccayaṃ ekaṃ saṅghassa nissaji.

47

Tithiyā lābhaṃ disvāna sakkārañca mahārahaṃ,

Saṭṭhimattasahassāni theyyasaṃvāsakā ahū.

48

Asokārāmavihāramhi pātimokkho paricchiji,

Kārāpento pātimokkhaṃ amacco ariyeghātayi. 3

49

Tithiye niggahathāya bahū buddhassa sāvakā,

Saṭṭhimattasahassāni jinaputtā samāgatā

Ovadivappamādena nibbātuṃ mānasaṃ akā,

Ākāsamhi nisīdivā tejodhātuvasena so.

Yathāruci adhiṭṭhāya-pe-tenāpi ca mahājano,

Kuntiputtā duve therā te lokahitakārino.

Nibbāyiṃsu asokassa raññovassa'mhi aṭṭhame,

Tatoppabhūti saṅghassa lābhotīva mahā ahū" mahāvaṃse.

1. Ṛc.l̥:ta: "moggaliputto gaṇapāmokkho akāsi dhammasaṅgahaṃ" 2. Pa:ta:pa:Ṛc.l̥:bahū. 3. Du

Ṛc.l̥: ariyānaṃ aghātayi

[SL Page 043] [\x 43/]

50

Etasmiṃ sannipātamhi thero moggaliatrajo,

Sathukappo mahānāgo paṭhavyā nathi īdiso.

51

Ariyānaṃ ghātitaṃ kammaṃ rājā theraṃ apucchatha,

Pāṭihīraṃ karivāna rañño kaṅkhaṃvinodayi.

52

Therassa santike rājā uggahevāna sāsanaṃ,

Theyyasaṃvāsabhikkhuno nāseti liṅganāsanaṃ.

53

Tithiyāsakavādena pabbajivā anādarā,

Buddhavacanaṃ bhidiṃsu visuddhakañcanaṃ iva.

54

Sabbe'pi te bhinnavādā vilomā theravādato,

Tesañca niggahathāya sakavādavibodhanaṃ 1

55

Desesi thero abhidhammaṃ kathāvathuppakaraṇaṃ,

Niggaho īdiso nathi paravādappamaddanaṃ

56

Desevā thero abhidhammaṃ kathāvathuppakaraṇaṃ,

Sakavādasodhanathāya sāsanaṃ dīghakālikaṃ.

57

Arahantānaṃ sahassaṃ uccinivāna nāyako,

Varaṃ varaṃ gahevāna akāsi dhammasaṅgahaṃ.

58

Asokārāmavihāramhi dhammarājena kārite,

Navamāsehi niṭṭhāsi tatiyo saṅgaho ayanti.

Tatiyasaddhammasaṅgahaṃ niṭṭhitaṃ.

Sattamo paricchedo.

Bhāṇavāraṃ sattamaṃ.

1

Moggaliputto dīghadassī sāsanassa anāgate,

Paccantamhi patiṭṭhānaṃ disvā dibbena cakkhunā.

2

Majdhantikādayo there pāhesi attapañcame,

Sāsanassa patiṭṭhāya paccante sattavuddhiyā.

3

Paccattakānaṃ desānaṃ anukampāya pāṇinaṃ,

Pabhātukā balappattā desetha dhammamuttamaṃ.

Ṛc.l̥: virocanaṃ.

[SL Page 044] [\x 44/]

4

Ganvā gadhāra visayaṃ majdhantiko mahāisi,

Kupitaṃ nāgaṃ pasādevā mocesi badhanā bahu

5

Ganvāna raṭṭhaṃ mahisaṃ mahādevo mahiddhiko,

Codivā nirayadukkhena mocesi badhanā bahu.

6

Athāparo'pi rakkhito vikubbaṇesu kovido,

Vehāsaṃ abbhugganvāna desesi anamataggiyaṃ.

7

Yonakadhammarakkhitathero nāma mahāmati,

Aggikkhadhopamasutta-kathāya aparantakaṃ,

Mahādhammarakkhitathero mahāraṭṭhaṃ pasādayi.

8

Nāradakassapajātakakathāya ca mahiddhiko,

Mahārakkhitatheropi yonakalokaṃ pasādayi.

9

Kālakārāmasuttanta-kathāya 1 ca mahiddhiko,

Kassapagotto 2 yo thero majdhimo 3 ca durāsado

10

Sahadevo mūlakadevo 4 yakkhagaṇaṃ pasādayuṃ,

Kathesuṃ tatha suttantaṃ dhammacakkappavattanaṃ

11

Suvaṇṇabhūmiṃ ganvāna soṇuttaro 5 mahiddhiko,

Niddhamevā pisācepi 6 mocesi badhanā bahu.

12

Laṅkādīpavaraṃ ganvā mahido attapañcamo,

Sāsanaṃ thāvaraṃ kavā mocesi badhanā bahu.*

Nānādesa pasādo nāma

Aṭṭhamo paricchedo.

Bhāṇavāraṃ aṭṭhamaṃ.

1. Du:ta: kālakārāmasuttantaṃ kathāpesimahiddhiko. 2. Ṛc.l̥: gottoca. 3. Ṛc. l̥: durabhisaro. 4.

Ṛc.l̥: himavante 5. Sonuttarā. Ṛc.l̥. Pisācagaṇe.

* "Mahāmahidatherantaṃ theraṃ iṭṭhiya muttiyaṃ,

Sambalaṃ bhaddasālañca sake saddhivihārike.

Laṅkādīpe manuññamhi manuññaṃ jinasāsanaṃ,

Patiṭṭhāpetha tumhe'ti pañca there apesayī

Tadā kasmīragadhāre pakkaṃ sassaṃ mahiddhiko,

Āravālonāgarājā vassaṃ karakasaññitaṃ. [Dipa04]

[SL Page 045] [\x 45/]

Vassāpevā samuddasmiṃ sabbaṃ khipati dāruṇo,

Tatra majdhantikathero khippaṃ ganvā vihāsayā.

Āravāladahe vāri-piṭṭhe caṅkamaṇādike,

Akāsi disvā taṃ nāgā ruṭṭhā rañño nivedayuṃ.

Nāgarājātha ruṭṭho so vividhā bhiṃsikā kari,

Vātā mahantā vāyanti megho gajjati vassatī.

Phalantya saniyo vijju niccharanti tato tato,

Mahīruhā pabbatānaṃ kūṭāni papatanti ca.

Virūparūpā nāgā ca bhiṃsā penti samantato,

Sayaṃ dhupāyati jalatyakkosanto anekadhā.

Sabbaṃ taṃ iddhiyā thero paṭibāhiya bhiṃsanaṃ,

Avoca nāgarājantaṃ dassento balamuttamaṃ.

Sadevako'pi ce loko āganvā tāsaseyya maṃ,

Name paṭibalo assa janetuṃ bhayabheravaṃ

Sacepi vaṃ mahiṃ sabbaṃ sasamuddaṃ sapabbataṃ,

Ukkhipivā mahānāga! Khipeyyāsi mamopari.

Neva me sakkuṇeyyāsi janetuṃ bhayabheravaṃ,

Aññadathu tavevassa vighāto uragādhipa.

Taṃ suvā nimmadassassa thero dhammadesayi,

Tato saraṇasīlesu nāgarājā patiṭṭhahi,

Tatheva caturāsīti sahassāni bhujaṅgamā,

Himavante ca gadhabbā yakkhā kumbhaṇḍakā bahu.

Pañcako nāma sakkho tu saddhiṃ hārītayakkhiyā,

Pañcasatehi puttehi phalaṃ pāpuṇi ādikaṃ.

Mādāni kodhaṃ janayī ito uddhaṃ yathāpure,

Sassaghātañca mākatha sukhakāmā hi pāṇino.

Karotha mettaṃ sattesu vasantu manujā sukhaṃ,

Iti tenānusiṭṭhā te tatheva paṭipajjisuṃ.

Tato ratanapallaṅke theraṃ so uragādhipo,

Nisīdāpiya aṭṭhāsi vijamāno tadantike.

Tadā kasmīragadhāravāsīno manujā gatā,

Nāgarājassa pūjathaṃ ganvā theraṃ mahiddhikaṃ,

[SL Page 046] [\x 46/]

Theramevābhivādevā ekamantaṃ nisīdisuṃ,

Tesaṃ dhammamadesesī thero āsivisopamaṃ.

Asītiyā sahassānaṃ dhammābhisamayo ahū,

Satasahassa purisā pabbajuṃ therasantike

Tatoppabhūti kasmīragadhārā te idānipi,

Āsuṃ kāsāvapajjotā vathuttayaparāyanā.

Ganvā mahādevathero desaṃ mahisamaṇḍalaṃ,

Suttantaṃ devadūtaṃ so kathesi janamajdhago

Cattāḷīsasahassāni dhammacakkhuṃ visodhayuṃ,

Cattāḷīsasahassāni pabbajiṃsu tadantike.

Ganvātha rakkhitathero vanavāsaṃ nabhe ṭhito,

Saññèttamanamataggaṃ kathesi janamajdhago.

Saṭṭhinnarasahassānaṃ dhammābhisamayo ahū,

Sattatiṃsasahassāni pabbajiṃsu tadantike.

Vihārānaṃ pañcasataṃ tasmiṃ dese patiṭṭhahi,

Patiṭṭhāpesi tatheva thero so jinasāsanaṃ.

Ganvā parantakaṃ thero yonako dhammarakkhito,

Aggikkhadhopamaṃ suttaṃ kathevā janamajdhago.

Sattatiṃsasahassāni pāṇe tatha samāgate,

Dhammāmatamapāyesi dhammādhammesu kovido.

Purisānaṃ sahassañca ithiyo ca tato'dhikā,

Khattiyānaṃ kulā yeva nikkhamivāna pabbajuṃ.

Mahāraṭṭhamisī ganvā so mahādhammarakkhito,

Mahānāradakassapavhaṃ jātakaṃ kathayī tahiṃ.

Maggaphalaṃ pāpuṇiṃsu caturāsīti sahassakā,

Terasantu sahassāni pabbajiṃsu tadantike.

Ganvāna yonavisayaṃ so mahārakkhito isī,

Kālākārāmasuttantaṃ kathesi janamajdhago.

[SL Page 047] [\x 47/]

Pāṇasatasahassāni sahassāni ca sattati,

Maggaphalaṃ pāpuṇiṃsu dasasahassāni pabbajuṃ

Ganvā catuhi therehi desesī majdhimo isī,

Himavantapadesasmiṃ dhammacakkappavattanaṃ.

Maggaphalaṃ pāpuṇiṃsu asītipāṇakoṭiyo,

Vīsuṃ te pañcavhayaṃ pañcatherā pasādayuṃ

Purisā satasahassāni ekekasseva santike,

Pabbajiṃsu pasādena sammāsambuddhasāsane

Saddhiṃ uttaratherena soṇathero mahiddhiko,

Suvaṇṇabhūmiṃ agamā tasmintu samaye pana.

Jāte jāte rājagehe dārakerudarakkhasī,

Samuddato nikkhamivā bhakkhivā pana gacchati

Tasmiṃ khaṇe rājagehe jāto hoti kumārako,

There manussā passivā "rakkhasānaṃ sahāyakā"

Iti cintiya māretuṃ sāyudhā upasaṅkamuṃ,

"Kimetanti" ca pucchivā therā te evamāhu ne.

"Samaṇā mayaṃ sīlavantā na rakkhasi sahāyakā",

Rakkhasī sā saparisā nikkhantā hoti sāgarā.

Taṃ disvā na mahārāvaṃ viraviṃsu mahājanā,

Diguṇe rakkhase thero māpayivā bhayānake

Taṃ rakkhasīṃ saparisaṃ parikkhipi samantato,

"Idaṃ imehi laddhanti" manvā bhītā palāyi sā

Tassa desassa ārakkhaṃ ṭhapevāna samantato,

Tasmiṃ samāgame thero brahmajālamadesayī.

Saraṇesu ca sīlesu aṭṭhaṃsu bahavo janā,

Saṭṭhiyā tu sahassānaṃ dhammābhisamayo ahū

Aḍḍhuḍḍhāni sahassāni pabbajuṃ kuladārakā,

Pabbajiṃsu diyaḍḍhantu sahassaṃ kuladhītaro

Tatoppabhūti sañjāte rājagehe kumārake,

Nāmaṃ kariṃsu rājāno soṇuttarasamānake" mahāvaṃse

[SL Page 048] [\x 48/]

1

Laṅkādīpo ayaṃ ahu sīhena sīhalā iti,

Dīpuppattiṃ imaṃ vaṃsaṃ suṇātha vacanaṃ mama.*

2

Vaṅgarājassāyaṃ dhītā araññe vanagocarā,

Sīhasaṃvāsamavāya bhātaro janayī duve.

3

Sīhabāhu ca sīvalī kumārā cāru dassanā,

Mātā ca susimā nāma pitā ca sīhasavhayo

4

Atikkante soḷasavasse nikkhamivā śuhantarā,

Māpesi nagaraṃ tatha sīhapuraṃ varuttamaṃ

5

Lāḷaraṭṭhe tahiṃ rājā sīhaputto mahabbalo,

Anusāsi mahārajjaṃ sīhapuravaruttame.

* "Vaṅgesu vaṅganagare vaṅgarājā ahū pure,

Kāliṅgarañño dhītā'si mahesi tassa rājino

So rājā deviyā tassā ekaṃ alabhi dhītaraṃ,

Nemīttā vyākaruṃ tassā saṃvāsaṃ migarājinā.

Atīva rūpinī āsi atīva kāmagiddhinī,

Devena deviyā cāpi lajjāyāsi jigucchitā

Ekākinī sā nikkhamma sericārasukhathinī,

Sathena saha aññātā agā magadhagāminā

Āālaraṭṭhe aṭavīyā sīho satha mahiddhavi,

Aññatha sesā dhāviṃsu sīhāgatadisantu sā.

Gaṇhivā gocaraṃ sīho gacchaṃ disvā tamārakā,

Ratto upāga lāḷento laṅgulaṃ pattakaṇṇako.

Sā taṃ disvā sarivāna nemittavacanaṃ sutaṃ,

Abhītā tassa aṅgāni rañjayanti parāmasi.

Tassā phassenātiratto piṭṭhiṃ āropiyā'su taṃ,

Sīho sakaṃ guhaṃ nevā tāya saṃvāsa mācarī.

Tena saṃvāsa mavāya kālena yamake duve,

Putatañca dhītarañcāti rājadhītā janesi sā.

Puttassa hathapādāsuṃ sīhākārā tato akā,

Nāmena sīhabāhuṃ taṃ dhitaraṃ sīhasīvaliṃ.

Putto soḷasavasso so mātaraṃ pucchi saṃsayaṃ,

Tuvaṃ pitā ca no amma kasmā visadisā iti." Mahāvaṃse.

[SL Page 049] [\x 49/]

6

Khattiṃsa bhātaro honti sīhaputtassa atrajā,

Vijayo ca sumitto ca subhajeṭṭhabhātarā ahuṃ.

7

Vijayo so kumārotu pagabbho cāsikakkhalo,

Karoti vilopakammaṃ atikicchaṃ sudāruṇaṃ

8

Samāgatā jānapadā negamā ca samāgatā,

Upasaṅkamma rājānaṃ vijayadosaṃ pakāsayuṃ.

9

Tesaṃ taṃ vacanaṃ 'suvā rājā kupitamānaso,

Āṇāpesi amaccānaṃ kumāraṃ nīharatha imaṃ.

10

Paricārikā ime sabbe puttadārā ca badhavā,

Dāsidāsakammakare nīharantu janappadā.

11

Tato taṃ nīharivāna visuṃ kavāna badhave,

Āropevāna te nāvaṃ vuyhitha aṇṇave tadā.

12

Pakkamantu yathā kāmaṃ hontī sabbe adassanaṃ,

Raṭṭhe janapade vāsaṃ mā puna āgamicchati.

13

Kumāro 2 ārūḷhanāvā gatā dīpaṃ adassanaṃ,3

Nāmadheyyaṃ tadā āsī naggadīpanti vuccati.

14

Mahilānaṃ ārūḷhanāvā gatā dīpaṃ avassakaṃ,

Nāmadheyyaṃ tadā āsi mahilāraṭṭhanti vuccati.

15

Purisānaṃ ārūḷhanāvā uplavantā ca sāgaraṃ,

Vippanaṭṭhā disāmūḷhā gatā suppārapaṭṭanaṃ.

16

Orohivāna suppāraṃ sattasatañca te tadā,

Vipulaṃ sakkārasammānaṃ akaṃsu te suppārakā.

17

Tesu sakkariyamānesu vijayo ca sahāyakā,

Sabbe luddāni kammāni kurumānā na bujdhakā.

18

Pāṇaṃ adinnaṃ paradāraṃ musāvādañca pesuṇaṃ,

Anācārañca dussilyaṃ ācaranti sudāruṇaṃ.

19

Kakkhalaṃ pharusaṃ ghoraṃ kammaṃ kavā sudāruṇaṃ,

Ujdhāyevāna mantiṃsu khippaṃ ghātema dhuttake.

20

Ojadīpo varadīpo maṇḍadīpo'ti vā ahu,

Laṅkādīpo ca paṇṇatti tambapaṇṇi'ti ñāyati.

21

Parinibbānasamaye sambuddho dīpaduttamo, 4

Sīhabāhussā'yaṃ putto vijayo nāma khattiyo.

1. Ṛc.l̥: vacanaṃ suvāna. 2. Ṛc.l̥: kumārānaṃ. 3. Ṛc.l̥:pa:ta: avassakaṃ. 4. Ṛc.l̥: sambuddhe

dipaduttame.

[SL Page 050] [\x 50/]

22

Laṅkādīpaṃ anuppatto jahevā jambudīpakaṃ. 1

Byākāsī buddhaseṭṭho so rājā hessati khattiyo.

23

Tato āmantayī sathā sakkaṃ devānamissaraṃ, 2

Laṅkādīpassa ussukkaṃ mā pamajjatha kosiya.

24

Sambuddhassa vaco suvā devarājā sujampati,

Uppalavaṇṇassa ācikkhi dīpaṃ ārakkhakāraṇaṃ.

25

Sakkassa vacanaṃ suvā devaputto mahiddhiko,

Laṅkādīpassa ārakkhaṃ sapariso paccupaṭṭhāti.

26

Tayo māse vasivāna vijayo bhārukacchake,

Ujdhāyevā janakāyaṃ tameva nāva māruhī.

27

Ārohivā sakaṃ nāvaṃ uplavantāva 3 sāgaraṃ,

Ukkhittāvātavegena nadīmūḷhā mahājanā.

28

Laṅkādīpa mupāgamma orohivā thale ṭhitā,

Patiṭṭhitā dharaṇitale atijigacchitā have.

29

Pipāsitā kilantāca padasā gamanaṃ akā. 4

Ubho pāṇīhi jannūhi yogaṃ kavā na bhūmiyaṃ.

30

Majdhe vuṭṭhāya ṭhavāna pāṇī passanti sobhaṇā,

Surattaṃ paṃsubhūmibhāge hathapāṇimhi makkhite.

31

Nāmadheyyaṃ tadā āsi tambapaṇṇi'ti taṃ ahu,*

Paṭhamaṃ nagaraṃ tambapaṇṇi laṅkādīpavaruttame.

32

Vijayo tahiṃ vassanto issariyaṃ anusāsi so,

Vijayo vijito cāpi sa nāmaṃ anurakena ca.

1. Ṛc.l̥: dīpavhayaṃ. 2. Ṛc.l̥: devānam issaram.

3. Ṛc.l̥: uppilavantā, 4. Jāyati.

* "Nāvāya bhūmi motiṇṇavijayappamukhā tadā,

Kilantāpāṇinā bhūmiṃ ālambiya nisīdisuṃ.

Tambabhūmirajo phuṭṭho tambapaṇṇi yato ahū,

So deso ceva dīpo ca tena tannāmako ahū.

Sīhabahunarido so sīhamā'dinnavā iti,

Sīhalo tena sambadhā ete sabbepi sīhalā." Mahāvaṃse.

[SL Page 051] [\x 51/]

33

Accutagāmi upatisso paṭhamaṃso idhāgato,

Ākiṇṇānaranārīhi khattiyā ca 1 samāgatā.

34

Tahiṃ tahiṃ disābhāge nagaraṃ māpesi khattiyo,

Tambapaṇṇi dakkhiṇato nadītīre caruttame.

35

Vijayena māpitaṃ nagaraṃ samantā puṭabhedanaṃ,

Vijito vijitaṃ māpesi so urucelaṃ māpayī,

Nakkhattanāmako macco māpesi anurādhapuraṃ.*

36

Accutagāmiyo nāma ujjeniṃ tatha māpayi,

Upatisso upatissaṃ (nagaraṃ) sucibhattantarāpaṇaṃ.

37

Iddhaṃ phitaṃ suvithāraṃ ramaṇīyaṃ manoramaṃ,

Laṅkādīpavhaye ramme tambapaṇṇimhi issaro

38

Vijayo nāma nāmena paṭhamaṃ rajjama kārayī,

Āgate sattavassamhi ākiṇṇo janapado ahu.

39

Aṭṭhatiṃsati vassāni rajjaṃ kāresi khattiyo,

Sambuddhe navame māse yakkhasenaṃ vidhaṃsitaṃ.

40

Sambuddhe pañcame vasse nāgānaṃ damayī jino,

Sambuddhe aṭṭhame vasse samāpatti samappayī.

41

Imāni tīṇi ṭhānāni idhā'gami tathāgato,

Sambuddhe pacchime vasse vijayo idhamāgato

42

Manussāvāsaṃ akārayī sambuddho dipaduttamo,

Anupādisesāya buddho nibbuto upadhisaṅkhaye.

43

Parinibbutamhi sambuddhe dhammarāje pabhaṅkare,

Aṭṭhatiṃsati vassāni rajjaṃ kāresi khattiyo.

44

Dūtaṃ pāhesi sihapuraṃ sumittavhassa santike,

Lahuṃ āgaccha tumhe'ko laṅkādīpavaruttamaṃ.

45

Na'thi koci mamaccaye imaṃ rajjānusāsako,

Niyyādemi imaṃ dīpaṃ mamaṃ kataparakkamaṃ.

Navamo paricchedo.

Bhāṇavāraṃ navamaṃ.

1. Ṛc.l̥. Paṭhamanto. 2. Ṛc.l̥:ta. Bahusabbe.

* "Anurādhagāmaṃ tannāmo kadambanadiyantike" mahāvaṃse.

[SL Page 052] [\x 52/]

1

Paṇḍusakkassā'yaṃ dhītākaccānā nāma khattiyā,

Vaṃsānurakkhanathāya 1 jambudīpā idhāgatā

2

Abhisittā khattiyābhisekena paṇḍuvāsamahesiyā,

Tassā saṃvāsamavāya jāyiṃsu ekadasatrajā.

3

Abhayo tisso ca uttī ca tisso aselapañcamo,

Vibhāto rāmo ca sivo ca matto mattakalena ca.

4

Tesaṃ kaṇiṭṭhadhītā tu cittā nāmā'ti vissutā,

Rañjayati jane diṭṭhe ummādacittā'ti vuccati.

5

Saṅkhābhisekavassena āgami upatissagāmake,

Paripuṇṇatiṃsavassāni rajjaṃ kāresi khattiyo,

Amitodanassa nattā te ahesuṃ satta sākiyā.

6

Rāmo tisso anurādho ca mahālidīghāvurohiṇī,

Gāmanī sattamo tesaṃ lokanāthassa vaṃsajā.

7

Paṇḍuvāsassa atrajo abhayo nāma khattiyo,

Vīsatice'va vassāni rajjaṃ kāresi tāvade.

8

Dīghāvussa'trajo dhīro gāmanī paṇḍito ca yo,

Paṇḍuvāsaṃ upaṭṭhanno cittakaññāya saṃvasi.

9

Tassa saṃvāsamavāya ajāyi paṇḍusavhayo,

Attānaṃ anurakkhanto avasi dvāramaṇḍale.

Dasamo paricchedo.

Bhāṇavāraṃ dasamaṃ.

1. Pa:du:Ṛc.l̥: kulavaṃsānukkhanathāya.

[SL Page 053] [\x 53/]

1

Abhayassa vīsativasse pakuṇḍassa vīsati ahu,

Sattatiṃsavasso jātiyā abhisitto pakuṇḍako.

2

Abhayassa vīsativasse coro āsi pakuṇḍako.

3

Yattarasamhi vassamhi hanvāna satta mātule,

Abhisitto rājābhisekena nagare anurādhapure.

4

Atikkante dasavassamhi saṭṭhivassa manāgate,

hapesi gāmasīmāyo abhayāni gāḷhaṃ kārayī.

5

Ubhato paribhuñjivā yakkhamānusakāni ca,

Anūnāni sattativassāni pakuṇḍo rajjamakārayī.

6

Pakuṇḍassa ca atrajo atha'ññe muṭasīvo nāma khattiyo,

Issaro tambapaṇṇimhi saṭṭhivassaṃ akārayi.

7

Muṭasīvassa atrajā atha'ññe dasabhātukā,

Abhayo tisso nāgo ca uttimuttābhayena ca.

8

Mitto sivo aselo ca tisso kirena tedasa,

Anulādevī sīvalī ca muṭasīvassa dhītaro.

9

Ajātasattu aṭṭhame vasse vijayo idha māgato,

Udayassa cuddasavassamhi vijayo kālaṃ kato tadā.

10

Udayassa soḷase vasse paṇḍuvāsa mabhisiñcayī,

Vijayassa paṇḍuvāsassa ubho rājānama'ntare,

11

Saṃvaccharaṃ tadā āsi tambapaṇṇi arājikā,

Nāgadāsassekavīse paṇḍuvāso tadāgato *

12

Nāgadāseṭhiteyeva abhayopyabhi siñcayī,

......Sattarase'va vassāni catuvīsati.

13

Cadagutte cuddase vasse gato paṇḍukasavhayo,

Cadaguttassa cuddasavasse muṭasīva mabhisiñcayī

14

Asokobhisittato sattarasavasse upāgate,

Muṭasīvo'ccayaṃ patto tasmiñce va ca hāyane.

* 11. 12. 14. 23. 24. 30. Ekāṅkā gāthāyo bahūsupothakesu ākulavyākulībhūtā dissanti.

[SL Page 054] [\x 54/]

15

Hemante dutiye māse sāḷhinakkhattamuttamo,

Devānampiyo bhisiñci tambapaṇṇimhi issaro.

16

Chātapabbatapādamhi vephayaṭṭhi tayo ahu,

Setā rajatayaṭṭhī ca latā kañcanasannibhā.

17

Nīlaṃ pītaṃ lohitakaṃ odātaṃ ca pabhassareṃ,

Kālakaṃ hoti sassirīkaṃ pupphasaṇṭhānatādisaṃ,

18

Tathāpi pupphayaṭṭhi sā dījayaṭṭhi tatheva te,

Dijā yatha yathāvaṇṇe evaṃ tatha vanappade.

19

Hayagajarathāpattā āmalakacalayamuddikā,

Kakudhasadisā nāma ete aṭṭha tadā muttā.

20

Uppanne devānampiye tassābhisekatejasā,

Tayo maṇī āhariṃsu malayā ca janappadā.

21

Tayo yaṭṭhi chātapādā aṭṭhamuttā samuddakā,

Maṇayo 1 malayā jātā rājārahā mahājanā.

Devānampiyapuññena anto sattāha māharuṃ.

22

Disvāna rājā ratanaṃ mahagghaṃ ca mahārahaṃ,

Asamaṃ atulaṃ ratanaṃ acchariyampi dullabhaṃ.

23

Pasanna citto girabbhadīrayī

Ahaṃ sujāto kuliko narissaro,

Suciṇṇakammassa mame disaṃ phalaṃ

Bahūsahassādhikasampadāgamu

24

Mayāsuladdhaṃ katapuññasampadaṃ

Bhavesamatho labhituṃcakonukho,

Bhavappatiṭṭhaṃ ratanattayaṃ vinā

Najīvituṃ me manasānubadhanaṃ.

25

Mātāpitā ca bhātā vā ñātimittā sakhā ca me,

Iti rājā vicintento asokaṃ khattiyaṃ sarī.

1. Pa:Ṛc.l̥: maṇiyo. 2. Ṛc.l̥: adhovimaṃ.

[SL Page 055] [\x 55/]

26

Devānampiyatisso ca dhammāsoko narādhibhū,

Adiṭṭhasahāyā ubho kalyāṇā daḷhabhattikā.

27

Athi me piyasahāyo jambudīpassa issaro,

Asokadhammo mahāpuñño sakhā pāṇasamo mama.

28

So rabhatī ratanānaṃ abhihāraṃ paṭicchituṃ,

Ahampi dātuṃ arahāmi aggaṃ sāsana sampadaṃ

29

Uṭṭhehi kattārataramāno ādāya ratanaṃ imaṃ,

Jambudīpavhayaṃ ganvā nagaraṃ pupphanāmakaṃ,

Aggaratanaṃ payacchehi asokaṃ mama sahāyakaṃ.

30

Mahāariṭṭho sālo ca brāhmaṇo parantapabbato,

Putto tisso ca gaṇako pāhesi caturo ime.

31

Pabhassaramaṇī tayo aṭṭhamuttācarāni ca,

Patodayaṭṭhittayañce'taṃ saṅkharatana muttamaṃ.

32

Bahuratanaṃ parivārena pāhesi devānampiyo,

Amaccaṃ senāpatiṃ ariṭṭhaṃ sālañca parañca pabbataṃ.

33

Puttaṃ tissagaṇakañca hathe pāhesi khattiyo,

Chattaṃ cāmarasaṅkhañca veṭhanaṃ kaṇṇabhūsanaṃ.

34

Gaṅgodakañca bhiṅkāraṃ saṅkhañca sivikena ca,

Nadiyāvaṭṭaṃ vaḍḍhamānaṃ rājābhiseke pesitā.

35

Adhopitaṃ vathayugaṃ aggañca hathapuñchanaṃ,

Haricadanaṃ mahagghaṃ aruṇavaṇṇamattikaṃ.

36

Harītakaṃ āmalakaṃ imaṃ sāsanampi pesayi,

Buddho dakkhiṇeyyāna'ggo dhammo aggo virāginaṃ.

37

Saṅgho ca puññakkhettaggo tīṇiaggā sadevake,

Imañcā'haṃ namassāmi uttamathāya khattiyo 38

Pañca māse vasivāna te dūtā caturo janā,

Ādāya te paṇṇākāraṃ dhammāsoko napesitaṃ.

[SL Page 056] [\x 56/]

39

Sokhamāse dvādasiyaṃ jambudīpā idhāgatā,

Abhisekaṃ saparivāraṃ dhammāsokena pesitaṃ

40

Dutiyaṃ abhisiñcitha rājānaṃ devānampiyaṃ,

Abhisatto dutiyābhiseko visākhamāse uposathe.

41

Tayo māse atikkamma jeṭṭhamāse uposathe,

Mahido sattamo huvā jambudīpā idhāgato.

Rājābhisekakaṇḍaṃ niṭṭhitaṃ

Ekādasamo paricchedo.

Bhāṇavāraṃ ekādasamaṃ.

[SL Page 057] [\x 57/]

1

Vālavijanimuṇahīsaṃ khaggaṃ chattaṃ ca pādukaṃ,

Veṭhanaṃ sārapāmaṅgaṃ bhiṅkāraṃ nadivaṭṭakaṃ.

2

Sivikaṃ gaṅgodakaṃ saṅkhaṃ vathakoṭiṃ adhovimaṃ,

Suvaṇṇapātiṃkaṭacchuṃcamahagghaṃ 1 hathapuñchaniṃ.

3

Anotattodakaṃ kājaṃ uttamaṃ haricadanaṃ,

Aruṇavaṇṇamattikaṃ añjanaṃ nāgamāhaṭaṃ.

4

Harītakaṃ āmalakaṃ mahagghaṃ amatosadhaṃ,

Saṭṭhivāhasataṃ sāliṃ sugadhaṃ sukamāhaṭaṃ.

Puññakammābhinibbattaṃ pāhesi sokasavhayo,

5

Ahaṃ buddhaṃ ca dhammaṃ ca saṅghaṃ ca saraṇāgato.

Upāsakattaṃ desemi sakyaputtassa sāsane.

6

Imesu tīsu vathūsu uttame jinasāsane,

Vampi cittaṃ pasādehi saraṇaṃ upehi sathuno.

7

Imaṃ sambhāvanaṃ kavādhammā soko mahāyaso,

Pāhesi devānampiyassa: gatadūtena te saha.

8

Asokārāme pavare bahū therā mahiddhikā,

Laṅkātalānukampāya mahidaṃ etadabravuṃ:

9

Samayo laṅkādīpamhi patiṭṭhāpetu sāsanaṃ.

Gacchatu vaṃ mahāpuñña pasāda dīpalañjakaṃ.

10

Paṇḍito sutasampanno mahido dīpajotako,

Saṅghassa vacanaṃ suvā sampaṭicchi sahaggaṇo.

11

Ekaṃsaṃ cīvaraṃ kavā paggahevāna añjaliṃ,

Abhivādayivā sirasā: gacchāmi dīpalañjakaṃ.

12

Mahido nāma nāmena saṅghathero tadā ahū,

Iṭṭhiyo uttiyo thero baddhasālo ca sambalo.

1. Ṛc.l̥. Hathapuñchanaṃ.

[SL Page 058] [\x 58/]

13

Sāmaṇero ca sumano jaḷabhīñño mahiddhiko,

Ime pañca mahātherā jaḷabhiññā mahiddhikā.

14

Asokārāmamhā nikkhantā caramānā sahaggaṇā,

Anupubbena caramānā vedisagiriyaṃ gatā.

Vihāre vedissagire vasivā yāvadicchakaṃ.

15

Mātaraṃ anusāsevā saraṇa sīle uposathe, patiṭṭhapesi saddhamme sāsane dīpavāsinaṃ.

16

Sāyaṇhe paṭisallāna mahidathero mahāgaṇī

Samayaṃ vā asamayaṃ vā vicintesi raho gato.

17

Therasaṅkappamaññāya sakkodevānamissaro,

Pāturahū therasammukhe santike ajdhabhāsatha:

18

Kālo tehi mahāvīra laṅkādī pappasādanaṃ,

Khīppaṃ gacchavaradīpaṃ anukampāya pāṇinaṃ

19

Laṅkādīpavaraṃ gaccha dhammaṃ desehi pāṇinaṃ,

Pakāsāya catusaccaṃ satte mocehi badhanā.

20

Sāsanaṃ buddhajeṭṭhassa laṅkādīpamhi jotaya,

Byākataṃca' sīnāgassa bhikkhusaṅgho ca sammato.

21

Ahaṃ ca veyyāvatikaṃ laṅkādīpassa cāgame,

Karomi sabbakiccāni, samayo pakkamituṃ tayā.

22

Sakkassa vacanaṃ suvā mahido dīpajotako,

Bhagavatā sukhyākato bhikkhu saṅghena sammato.

23

Sakkoca maṃ samāyāci patiṭṭhissāmi sāsanaṃ,

Gacchāma'haṃ tambapaṇṇiṃ, nipuṇā tambapaṇṇikā.

24

Sabbadukkhakkhayaṃ maggaṃ na suṇanti subhāsitaṃ,

Tesaṃ pakāsayissāmi, gamissaṃ dīpalañjakaṃ

25

KālaññŚ samayaññŚca mahido asokatrajo,

Gamanaṃ laṅkātalaṃ ñavā āmantayi sahaggaṇe.

[SL Page 059] [\x 59/]

26

Mahido gaṇapāmokkho samānupajdhāyake catu,

Sāmaṇero ca sumaṇo bhaṇḍuko ca upāsako.

27

Channaṃ ca chaḷabhiññāṇaṃ pakāsesi mahiddhiko:

Āyāma bahulaṃ ajja laṅkādīpaṃ varuttamaṃ.

28

Pasādena bahūsatte, patiṭṭhāpessāma sāsanaṃ,

Sādhū'ti te paṭissuvā sabbe attamanā ahū:

29

Gacchāma bhante samayo nage missaka nāmake,

Rājā ca so nikkhamati kavā na migavā purā.

30

Sakko tuṭṭho vāsacido mahidatherassa santiko

Paṭisallānagatassa idaṃ vacana mabravi: *

31

Vedissagiriye ramme vasivā tiṃsa rattiyo:

Kālaṃ ca gamanaṃ dāni, gacchāma dīpamuttamaṃ.

32

Palinā jambudīpato haṃsarājāva ambare,

Emamuppatitā therā nipatiṃsu naguttame.

33

Purato puraseṭṭhassa pabbate meghasannibhe,

Patiṭṭhahiṃsu missakakūṭamhi haṃsāva nagamuddhani.

34

Mahido nāma nāmena saṅghathero tadā ahū,

Iṭṭhiyo uttiyo thero baddhasālo ca sambalo.

35

Sāmaṇero ca sumano bhaṇḍuko ca upāsako,

Sabbe mahiddhikā ete tambapaṇṇi pasādakā.

36

Tatha uppatito thero haṃsarājā ca ambare,

Purato puraseṭṭhassa pabbate meghasannibhe.

37

Patiṭṭhito missakakūṭamhi haṃsā ca nagamuddhani,

Tasmiṃ ca samaye rājā tambapaṇṇimhi issaro.

38

Devānampiyatisso so muṭasīvassa atrajo,

Asoko abhisitto ca vassaṃ aṭṭhārasaṃ ahū.

* Imaṃṭhānaṃ bahusupothakesu vākyakhaṇḍehi ākulī vyākulī bhūtā dissanti.

[SL Page 060] [\x 60/]

39

Tissassa ca abhisitte sattamāse anūnake

Mahido dvādasevasse jambudīpā idhāgato.

40

Gimhāne pacchimemāse jeṭṭha māse uposathe,

Mahido gaṇapāmokkho missakagirimāgato.

41

Migavaṃ nikkhamī rājā, missakagirimupāgami,

Devo gokaṇṇarūpena rājānaṃ abhidassayi.

42

Disvāna rājā gokaṇṇaṃ tararūpo'va pakkami,

Piṭṭhito anugacchanto pāvisi pabbatantaraṃ

43

Tathe'va antaradhāyi yakkho therassa samkhā,

Nisinnaṃ theraṃ addakkhi, bhīto rājā ahū tadā,

44

Mameva passatu rājā eko ekaṃ na bhāyati,

Samāgate balakāye atho passatu bhikkhunaṃ

45

Tatha'ddasaṃ khattiyabhūmipālaṃ, paduṭṭharūpaṃ migavaṃcarantaṃ, nāmena taṃ ālapi

khattiyassa: āgaccha tissā'ti tadā avoca.

46

Ko'yaṃ kāsāvavasano muṇḍo saṅghāṭi pāruto,

Eko adutiyo vācaṃ bhāsati maṃ amānusiṃ?

47

Samaṇā mayā mahārāja dhammarājassa sāvakā,

Tame va anukampāya jambudīpā idhāgatā,

48

Avudhaṃ nikkhipivāna ekamantaṃ upāvisi,

Nisajja rājā sammodi bahū athūpasaṃhitaṃ,

49

Suvā therassa vacanaṃ nikkhipivāna āvudhaṃ.

Tato theraṃ upaganvā sammodivā ca pāvisi,

50

Amaccabalakāyo ca anupubbaṃ samāgatā,

Parivārevāna aṭṭhaṃsu cattārīsa sahassiyo.

51

Disvā nisinnatherānaṃ balakāye samāgate:

Aññe athi bahū bhikkhū sammāsambuddhasāvakā?

52

Tevijjā iddhippattā ca cetopariyakovidā.

Khīṇāsavā arahanto bahū buddhassa sāvakā,

[SL Page 061] [\x 61/]

53

Ambopamena jānivā 1 paṇḍito'ti aridamo

Desesi tatha suttantaṃ 2 cūḷahathipadopamaṃ,

54

Suvāna taṃ dhammacaraṃ saddhājātova buddhimā.

Cattārīsasahassāni saraṇaṃ te upāgamu,

55

Tato attamano rājā tuṭṭhahaṭṭho pamodito.

Āmantayi bhikkhu saṅghaṃ: gacchāma nagaraṃ puraṃ,

56

Devānavhayarājānaṃ subbataṃ sabalavāhanaṃ.

Paṇḍitaṃ buddhisampannaṃ khippame'va pasādayi,

57

Suvāna rañño vacanaṃ mahido etada'bravi:

Gacchasi vaṃ mahārāja, vasissāma mayaṃ idha,

58

Uyyojevāna rājānaṃ mahido dīpajotako.

Āmantayi bhikkhusaṅghaṃ: pabbājessāma bhaṇḍukaṃ.

59

Therassa vacanaṃ suvā sabbe turitamānasā.

Gāmasīmaṃ vicinivā pabbājevāna bhaṇḍukaṃ,

60

Upasampadañca tathe va arahattaṃ ca pāpuṇi.

Girimuddhani ṭhito thero sārathiṃ ajdhabhāsatha:

61

Alaṃ yānaṃ na kappati paṭikkhittaṃ tathāgataṃ

Uyyojevāna sārathiṃ thero vasī mahiddhiko,

62

Gagane haṃsarājā'va pakkamiṃsu 3 vihāyasā.

Orohevāna gaganā paṭhaviyaṃsuppatiṭṭhitā,

63 Nivāsanaṃ nivāsente 4 pārupantevacīvaraṃ.

Disvāna sārathi tuṭṭho rājānaṃ ca pavedayi,

64

Pesevā sārathiṃ rājā amacce 5 ajdhabhāsayi:

Maṇḍapaṃ paṭiyādetha pure antonivesane

65

Kumārā kumāriyo ca ithāgāraṃ ca deviyo

Dassanaṃ abhikaṅkhantā tharo passantu āgate,

66

Suvāna rañño vacanaṃ amaccā kulajātikā.

Antonivesanamajdhe akaṃsu dussamaṇḍapaṃ,

67

Vitānaṃ chāditaṃ vathaṃ suddhaṃ setaṃ sunimmalaṃ.

6 Dhajasaṅkhaparivāraṃ setavathehi'laṅkataṃ,

68

Vikiṇṇavālukā setā setapuppha susathitā.

Alaṅkatamaṇḍapā setā himagabbhasamupamā,

1. Ec.l̥. Paṇḍitāyaṃ, 2. Ec.l̥. Hathipadamanuttaraṃ, 3. Ṛc.l̥. Vehāyasā, 4. Ṛc.l̥. Pārupite, 5.

Ajdhabhāsathasī: 6. Dhajassaparivāraṃca.

[SL Page 062] [\x 62/]

69

Sabbasetehi vathebhi' laṅkarivāna maṇḍapaṃ.

Abbhantaraṃ samaṃ kavā rājānaṃ paṭivedayu:

70

Pariniṭṭhitaṃ mahārāja maṇḍapaṃ sukataṃ subhaṃ.

Āsanaṃ deva jānāhi pabbajitānulomikaṃ,

71

Taṃkhaṇe sārathī rañño anuppatto pavedituṃ:

Yānaṃ deva na kappati bhikkhusaṅghassa nisīdituṃ,

72

Ayaṃ acchariyaṃ deva sabbe therā mahiddhikā.

Paṭhamaṃ uyyojevā maṃ pacchā huvā purā'gatā,

73

Uccāsayana mahāsayanaṃ bhikkhūnaṃ na ca kappati.

Bhummatharaṇaṃ jānātha therā āgacchanti. Te

Sārathissa vācosuvā rājāpi tuṭṭhamānaso

74

Paccugganvāna therānaṃ abhivādevā sammodayi,

Pattaṃ gahevā therānaṃ saha therehi khattiyo.

75

Pūjento gadhamālehi rājadvāre mupāgami,

Rañño antepuraṃ there pavisevāna maṇḍapaṃ.

76

1 Addasaṃ bhūmipaññattaṃ āsanaṃ dussalaṅkataṃ

Nisīdiṃsu paññatte āsane dussa 2 pasārite.

77

Nisinne udakaṃ davā yāguṃ davāna khajjakaṃ,

Paṇītaṃ bhojanaṃ 3 rājā sahathā sampavārayi.

78

Bhuttāvi bhojanaṃ theraṃ onītapattapāṇinaṃ,

Āmantayi anulādeviṃ saha antoghare jāne:

79

Okāsaṃ jānātha devī kālo te payirupāsituṃ,

Therānaṃ abhivādevā pūjevā yāvadicchakaṃ.

80

4 Anulānāma sādevī ithī pañcasatāvatā,

Upasaṅkamivā therānaṃ abhivādevā upāvisi.

81

Tesaṃ dhamma' madesayi petavathuṃ bhayānakaṃ,

Vimāna saccasaṃyuttaṃ pakāsesi mahāgaṇī.

82

Suvāna taṃ dhammacaraṃ 5 saddhājātābhibuddhimā

6 Anulā mahesiyā saddhiṃ ithī pañcasatā tadā,

Sotāpattiphale'ṭṭhaṃsu, paṭhamābhisamayo ahū.

Dvadasamo paricchedo

Bhāṇavāraṃ dvādasamaṃ.

1. Ec.l̥. Addasa sathataṃ bhūmiṃ āsanaṃ dussācāritaṃ, 2. Ec.l̥. Dussacārite. 3. Ec.l̥. Rañño, 4.

Ec.l̥. Anulā nāma mahesi kaññā pañcasatāvatā 5. Ec.l̥. Saddhājātāvibuddhimā 6. Ṛc.l̥. Anulā

mahesi saha kaññā. [Dipa05]

[SL Page 063] [\x 63/]

1

Adiṭṭhapubbā 1 te sabbe janakāyā samāgatā,

Rājanivesanadvāre mahāsaddānu'sāvayuṃ.

2

Suvā rājā mahāsaddaṃ 2 upasaṃkammataṃjanaṃ.

Kimathāya puthū sabbe mahāsenā samāgatā?

3

Ayaṃ deva mahāsenā saṅghadassana māgatā,

Dassanaṃ alabhamānā mahāsaddaṃ akaṃsute.

4

Antepuraṃ susambādhaṃ janakāya patiṭṭhituṃ,

Hathisālaṃ asambādhaṃ, theraṃ passantu tejanā.

5

Bhuttāvi anumodevā uṭṭhahivāna āsanā,

Rājagharā nikkhamivā hathisālaṃ upāgami.

6

Hathisālamhi pallaṅkaṃ paññāpesuṃ mahārahaṃ,

Nisīdi pallaṅkavare mahido dīpajotako,

Nisinnapallaṅkavare mahantogaṇa puṅgavo *

7

Kathesi tatha suttantaṃ devadūtaṃ ca 3 sattakaṃ,

Suvāna 4 devadūtaṃ taṃ pubbakammaṃ sudāruṇaṃ

8

Bhītiṃ 5 satte pāpuniṃsu nirayabhayatajjitā,

Ñavā bhayaṭṭhite satte catusaccaṃ pakāsayi.

9

Pariyosāne sahassānaṃ dutiyābhisamayo ahū,

Hathi 6 sālāya nikkhamma mahājane purakkhato.

10

7 Tosayanto bahusatte buddho rājagahe yathā,

Nagaramhī dakkhiṇadvārā nikkhamivā mahājanā

11 Mahānadanavanaṃ nāma uyyānaṃ dakkhiṇā pure,

Rājuyyānamhi pallaṅkaṃ paññāpesuṃ mahārahaṃ

12

Tatha thero nisīdivā 8 dhammā dhammesu kovido,

9 Kathesi tesaṃ suttantaṃ, bālapaṇḍitamuttamaṃ

13

Tatha pāṇasahassānaṃ dhammābhisamayo ahū,

Mahāsamāgamo āsi uyyāne nadane tadā.

14

Kulagharaṇī kumārīca kulasuṇhi kulaputtiyo,

Saṅghāritā tadā huvā theraṃ dassana māgatā.

15

Tehi saddhiṃ sammodento sāyaṇhasamayo ahū,

Idhe'va thera vasantu uyyāne mahanadane.

1. Ec.l̥. Gaṇāsabbe 2 ec.l̥. Upayuttamakaṃ puraṃ 3. Ec.l̥. Varuttamaṃ 4. Sī. Devasuttantaṃ

5 ec.l̥. Bhītasaṃvegaṃ āpāduṃ * navijjati idaṃgāthaddhaṃ ec.l̥. 6. Ec.l̥. Sālamhā

sīkosayantomahā satte buddhovarājagahaṃgate. 8 Ec.l̥.Sī. Kathesi dhammamuttaṃ 9 ec.l̥.Sī.

Kathesi tatha.

[SL Page 064] [\x 64/]

16

Atīsāyaṃ gamīyantā itodūre giribbaje,

Accāsannaṃ ca gāmantaṃ vippakiṇṇa mahājanaṃ.

17

Rattiṃ saddo mahā hoti sakkasālūpamā imaṃ,

Paṭisallānasāruppaṃ alaṃ gacchāma pabbataṃ.

18

Mahāmeghavanaṃ nāma uyyānaṃ vicittaṃ mama

Gamanāgamana sampannaṃ nātidūre na santike.

19

Athikānaṃ manussānaṃ abhikkamana sukhāgamaṃ,

Appakiṇṇaṃ 1 divāsaddo rattiṃsaddo najāyati.

20

Paṭisallānasāruppaṃ pabbajitānulomikaṃ,

Dassanachāyāsampannaṃ pupphaphaladharaṃ subhaṃ.

21

Vatiyā suparikkhittaṃ dvāraṭṭāla sugopitaṃ,

Rājadvāraṃ suvībhattaṃ uyyāne me manorame.

22

Sucibhattā pokkharaṇī sañchannaṃ padumuppalaṃ,

2 Sītūdakaṃ supatiṭṭhaṃ 3 sādupuppha'bhigadhiyaṃ.

23

Evaṃ rammaṃ 4 mamu'yyānaṃ saha saṅghassa phāsukaṃ,

5 Āvasatu tahiṃ thero, mama'thaṃ anukampatu

24

Suvāna rañño vacanaṃ mahidathero sahaggaṇo,

Amaccasaṅghaparibbuḷho agamā meghavanaṃ tadā.

25

Āyācito naridena mahidathero mahāgaṇī,

Mahāmeghavanuyyānaṃ pāvisiyuttajātikaṃ.

26

Uyyāne rājavathu'mhi avasi thero mahāgaṇī,

Dutiye divase rājā therānaṃ samupāgami.

27

Abhivādevā sirasā rājā therānamabravi:

Kacci sukhaṃ asayitha, phāsuvāso 6 bhavissati,

28

Vicittaṃ utusampannaṃ manussarāhaseyyakaṃ,

Paṭisallānasāruppaṃ sappāyaṃ senāsanaṃ.

29

Tatoattamano rājā haṭṭho 7 daggamānaso.

Añjaliṃ paggahevāna idaṃ vacanamabravī,

1. Ec.l̥. Divāsaddena 2 sī, setodakaṃ 3 sī, sādhuka suppagadhiyaṃ 4 sī, vanuyyānaṃ 5 sī,

āsevatu 6 ec.l̥. Tuyhaṃidha 7. Ec.l̥.Sī. Saṃviggamānaso.

* Ārāmo kappatebhante saṃghassāti apucchiso,

Kappate itivavāna kappā kappesu kovido,

Thero vephavanārāma paṭiggahaṇa mabravi,

Taṃsuvā atihaṭṭho so tuṭṭha haṭṭho mahājano-pe-

Sādhūti vavā gaṇhivā rājābhiṅkāramuttamaṃ,

Mahāmeghavanuyyānaṃ dammisaṃghassimaṃ iti" mahāvaṃse.

[SL Page 065] [\x 65/]

30

Suvaṇṇabhiṅkāraṃ gahevā onojesī mahīpati,

Imā'haṃbhante uyyānaṃ mahāmeghavanaṃ subhaṃ.

31

Cātuddisassa saṅghassa dadāmi, paṭigaṇhatha,

Narida vacanaṃ suvā mahido dīpajotako.

32

Paṭiggahesi uyyānaṃ saṅghārāmassa kāraṇā,

Dadantaṃ paṭigaṇhantassa mahāmeghavanaṃ tadā.

33

1 Akampi paṭhavī tatha nānāgajjitakampanaṃ,

Patiṭṭhapesi saṅghassa narido tissasavhayo,

34

Mahāmeghavanuyyānaṃ tissārāmaṃ akāsubhaṃ,

Patiṭṭhapesi saṅghassa paṭhamaṃ devānampiyo.

35

Mahāmeghavanaṃ nāma ārāmaṃ sāsanārahaṃ,

Tathāpi paṭhavī kampi abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ.

36

Lomahaṭṭhā janā sabbe there pucchi sarājikā,

Imaṃ paṭhamaṃ vihāraṃ laṅkādīpe varuttame,

37

Sāsanarūhanathāya paṭhamaṃ paṭhavikampanaṃ,

Disvā acchariyaṃ sabbe abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ.

38

Celukkhepaṃ pavattiṃsu, nathi īdisakaṃ pure,

Tato attamano rājā vedajāto katañjalī.

39

Upanāmesi bahuṃ pupphaṃ mahidaṃ dīpajotakaṃ,

Pupphaṃ thero gahevāna ekokāse pamuñcayi,

40

Tathāpi paṭhavī kampi dutiyaṃ paṭhavikampanaṃ,

Idaṃ acchariyaṃ disvā rājasenā saraṭṭhakā.

41

Ukkuṭṭhisaddaṃ pavattiṃsu dutiyaṃ paṭhavikampanaṃ,

Bhiyyo cittaṃ pasādevā rājāpi tuṭṭhamānaso:

42

Mama kaṅkhaṃ, 2 vinodehi dutiyaṃ paṭhavīkampanaṃ,

Saṅghakammaṃ karissanti akuppaṃ sāsanārahaṃ.

1. Ec.l̥. Kampitha 2 ec.l̥. Vitārahi

[SL Page 066] [\x 66/]

43

Idho'kāse mahārāja mālakaṃ taṃ bhavissati.

Bhiyyo attamanorājā pupphaṃ theraṃ 1 apūjayi

44

Thero pupphaṃ gahevāna aparokāse pamuñcayi,

Tathāpi paṭhavī kampi tatiyaṃ paṭhavikampanaṃ.

45

Kimathāya mahāvīra tatiyaṃ paṭhavikampanaṃ?

Sabbe kaṅkhā vitārehi akkhāhi kusalo tuvaṃ.

46

Jantāgharapokkharaṇī idho'kāse bhavissati,

Bhikkhu jantāghare etha paripūressanti sabbadā

47

Uḷāraṃ pītipāmojjaṃ janevā devānampiyo,

Upanāmesi therassa jātipupphaṃ suphullitaṃ.

48

Thero ca pupphaṃ ādāya aparo'kāse pamuñcayī,

Tathāvi paṭhavī kampi catuthaṃ paṭhavikampanaṃ.

49

Idaṃ acchariyaṃ disvā mahājanāsamāgatā,

Añjaliṃ paggahevāna namassanti mahiddhikaṃ.

50

Tato attamano rājā tuṭṭho pucchi anantaraṃ,

Kimathāya mahāvīra catuthaṃ paṭhavikampanaṃ?

51

Sakyaputto mahāvīro assathaduma santike,

Sabbadhammaṃ paṭibujdhi buddho āsi anuttaro.

52

So dumo idhamo'kāse patiṭṭhissati dīputtame,

Suvā attamano rājā tuṭṭho saṃviggamānaso.

53

Upanāmesi therassa jātipupphaṃ varuttamaṃ,

Thero ca pupphaṃ ādāya bhūmibhāge pamuñcayi

54

Tathāpi paṭhavī kampi pañcamaṃ paṭhavikampanaṃ,

Tampi acchariyaṃ disvā rājāsenāsaraṭṭhakā.

55

Ukkuṭṭhisaddaṃ pavattiṃsu velukkhepaṃ pavattitha,

Kimathāya mahāpañña pañcamaṃ paṭhavikampanaṃ?

56

Etamathaṃ pavakkhāhi tañca chadavasānugaṃ,

Avaddhamāsaṃ pātimokkhaṃ uddisissanti te tadā.

57

Uposathagharaṃ nāma idho'kāse bhavissati.

Aparampi ca okāse theraṃ pupphavaraṃ adā.

1. Ec. l̥. Abhīhari.

[SL Page 067] [\x 67/]

58

Thero ca pupphaṃ ādāya 1 tamokāse pamuñcayi,

Tathāpi paṭhavī kampi chaṭṭhaṃ paṭhavikampanaṃ.

59

Idampi acchariyaṃ disvā mahājanā samāgatā,

Aññamaññaṃ pamodanti vihāro hessatī idha.

60

Bhiyyo cittaṃ pasādevā rājā therāna'mabravī, kimathāya mahāpañña chaṭṭhaṃ

paṭhavikampanaṃ?

61

Yāvatā saṅghikaṃ lābhaṃ bhikkhusaṅghā samāgatā,

Idho'kāse mahārāja labhissanti anāgate.

62

Suvā therassa vacanaṃ rājāpi tuṭṭhamānaso,

Upanāmesi therassa rājā pupphaṃ varuttamaṃ.

63

Thero ca pupphaṃ ādāya aparokāse pamuñcayi,

Tathāpi paṭhavī kampi sattamaṃ paṭhavikampanaṃ.

64

Disvā acchariyaṃ sabbe rājasenā saraṭṭhikā,

Celukkhapaṃ pavattiṃsu kampite dharaṇītale.

65

Kimathāya mahāpañña sattamaṃ paṭhavikampanaṃ?

Byākarohi mahāpañña gaṇaṃ kaṅkhā vitāratha.

66

Yāvatā imasmiṃ vihāre āvasanti supesalā,

Bhattaggaṃ bhojanasālaṃ idho'kāse bhavissati.

Terasamo paricchedo

Bhāṇavāraṃ terasamaṃ.

1

Therassa vacanaṃ suvā rājā bhiyyo pasīdayī,

Aladdhā campakaṃ pupphaṃ therassa abhihārayi

2

Thero campakapupphāni pamuñcitha mahītale,

Tathāpi paṭhavī kampi aṭṭhamaṃ paṭhavikampanaṃ.

3

Imaṃ acchariyaṃ disvā rājasenā saraṭṭhakā,

2 Ukkuṭṭhisaddaṃ pavattiṃsu. Velukkhepaṃ pavattitha.

1. Pa. Tasmiṃkāse.

2. Sī. Vedukkhepepavattitha aggarāmo bhavissati.

[SL Page 68] [\x 68/]

4

Kimathāya mahāvīra aṭṭhamaṃ paṭhavikampanaṃ?

Byākarohi mahāpañña, suṇoma tava bhāsato.

5

Tathāgatassa dhātuyo aṭṭha doṇā sarīrinā,

Ekaṃ doṇaṃ mahārāja āharivā mahiddhikā

6

Idho'kāse nidhahivā thūpaṃ kārenti sobhanaṃ,

Saṃvegajananaṭṭhānaṃ bahujanapasādanaṃ

7

Samāgatā janā sabbe rājasenā saraṭṭhakā,

Ukkuṭṭhisaddaṃ pavattiṃsu mahāpaṭhavikampane

8

Tissārāme vasivāna vītivattāya rattiyā,

Nivāsanaṃ nivāsevā pārupivāna cīvaraṃ,

9

Tato pattaṃ gahevāna pāvisi 1 nagaraṃ varaṃ,

Piṇḍācāraṃ caramāno rājadvāraṃ upāgāmi.

10

Pāvisi nivesanaṃ rañño, nisīdivāna āsane,

Bhojanaṃ tatha bhuñjivā pattaṃ dhovivāna pāṇinā.

11

Bhuttāvi anumodevā nikkhamivā nivesanā,

Nagaramhā dakkhiṇadvāre uyyāne nadane tadā

12

2 Kathesi thero suttantaṃ aggikkhadhopamaṃvaraṃ,

Tatha pāṇasahassānaṃ dhammātisamayo ahū

13

Desayivāna saddhammaṃ uddharivāna pāṇayo.*

Uṭṭhāya āsanā thero tissārāme punāvasi

14

Tathā rattiṃ vasivāna vītivattāya rattiyā,

Nivāsanaṃ nivāsevā pārupivāna cīvaraṃ

15

Tato pattaṃ gahevāna pāvisi 3 nagaracaraṃ,

Piṇḍācāraṃ caramāno rājadvāraṃ upāgami

16

Pāvisi nivesanaṃ rañño, nisīdivāna āsane,

Bhojanaṃ tatha bhuñjivā pattaṃ dhovivāna pāṇinā

17

Bhuttāvi anumodivā nikkhami nagarā puna,

Divāvihāraṃ 1 kavānanadanuyyānamuttame.

1. Ec.l̥. Nagaraṃ puraṃ,

2. Ec.l̥. Kathesi tatha suttantaṃaggikkhadhaṃ varuttamaṃ,

* Katipayapothakesu catassotramāgāthāyo dvisupiṭhānesu dissanti amhehipi tatheva

ṭhapitaṃ.

3. Ec.l̥. Nagaraṃ puraṃ.

[SL Page 069] [\x 69/]

18

Kathesi tatha suttantaṃ āsivisūpamaṃ subhaṃ,

Pariyosāne sahassānaṃ 1 dhammābhisamayo ahū

19

Desayivāna saddhammaṃ bodhayivāna pāṇinaṃ,

Āsanā vuṭṭhahivāna tissārāmaṃ upāgami.

20

Bhiyyo rājā pasanno'si aṭṭhame paṭhavikampane,

Haṭṭho udagga sumano rājā therānamabravī,

21

Patiṭṭhito vihāro ca saṅghārāmaṃ mahārahaṃ,

Abhiññā pādakaṃ bhante mahāpaṭhavikampane.

22

Na kho rāja ettāvatā saṅghārāmo patiṭṭhito,

Sīmāsammannanaṃ nāma anuññātaṃ tathāgato.

23

Samānasaṃvāsakaṃsīmaṃ avippavāsaṃ ticīvaraṃ.

Aṭṭhahi sīmānimittehi kittayivā samantato.

24

Kammavācāya sāventi saṅghāsabbe samāgatā,

Evaṃ baddhāni sīmāni ekā vāso'ti vuccati:

25

Vihāraṃ thāvaraṃ hoti ārāmo suppatiṭṭhito,

Idaṃ vutteca therena rājāpi etadabravi *

26

Mama puttā ca dārā ca sāmaccā saparijjanā,

Sabbe upāsakā tuyhaṃ pāṇena saraṇaṃ gatā.

27

Yācāmi taṃ mahāvīra karohi vacanaṃ mama,

Antosīmamhi okāse āvasantu mahājanā:

28

Mettākaruṇā paretāya sadārakkho bhavissati,

Pariccāgaṃ cajaneti rājā tuyhaṃ yadicchakaṃ.

29

Saṅgho katapariccāgo sīmaṃ sammannayissati,

Mahāpadumo kuñjaroca ubho nāgā sumaṅgalā.

30

Sovaṇṇanaṅgaleyuttā paṭhame 2 kuntamālake,

Caturaṅginī mahāsenā saha therehi khattiyo

31

Suvaṇṇanaṅgalasītaṃ dassayanto aridamo,

Samalaṅkataṃ puṇṇaghaṭaṃ nānārāga ddhajaṃ subhaṃ.

1. Ec.l̥. Pañcamābhisamayo 2. Ec.l̥. Koṭṭhamālake ec.l̥. Navijjati idaṃgāthaddhaṃ.

[SL Page 070] [\x 70/]

32

Nānāpupphadhajākiṇṇaṃ toraṇaṃ ca 1 mahagghiyaṃ,

Bahucadijalamālā, suvaṇṇanaṅgalekasi.

33

Mahājanapasādāya saha therehi khattiyo,

Nagaraṃ padakkhiṇaṃ kavā nadītīraṃ upāgami.

34

2 Mahāsīmāparicchedā sītā suvaṇṇanaṅgale,

Yaṃ yaṃ paṭhaviyaṃ yatha agamā 3 kuntamālakaṃ

35

Sīmaṃ sīmena ghaṭite mahājana samāgame,

Akampi paṭhavī tatha paṭhamaṃ paṭhavikampanaṃ

36

Disvā acchariyaṃ sabbe rājasenā saraṭṭhakā,

Aññamaññaṃ pamodiṃsu: sīmārāmo bhavissati.

37

Yāvatā sīmāparicchede nimittaṃ badhiṃsu mālake,

Paṭivedesi therānaṃ devānampiyaissaro.

38

Kavā kattabbakiccāni sīmayamālakassaca,

Vihāraṃ thāvarathāya bhikkhusaṅghassa phāsukaṃ

39

Mamaṃ ca anukampāya thero sīmāni badhatu,

Suvānaraññe vacanaṃ mahidodīpajotako.

40

Āmantayī bhikkhusaṅghaṃ: sīmaṃ badhāma bhikkhavo,

Nakkhatte uttarāsāḷhe sabbe saṅghā samāgatā.

41

Samānasaṃvāsakaṃ nāma sīmaṃ badhitha cakkhumā,

Vihāraṃ thāvaraṃ kavā tissārāmaṃ varuttamaṃ.

42

Tissārāme vasivāna vītivattāya rattiyā,

Nivāsanaṃ nivāsevā pārupivāna cīvaraṃ.

43

Tato pattaṃ gahevāna pāvisi 5 nagaraṃ varaṃ,

Piṇḍacāraṃ caramāno rājadvāraṃ upāgami,

44

Ganvā nivesanaṃ rañño nisīdivāna āsane.

Bhojanaṃ tatha bhuñjivā pattaṃ dhovivāna pāṇinā,

45

Bhuttāvi anumodivā nikkhami nagarāpuna,

Divāvihāraṃ karivāna uyyāne nadane vane

1. Ec.l̥. Mahālaṅghiyā, 2 mahāsīmapariccāgā 3 ec.l̥. Koṭṭhakalakaṃ 4. Ec.l̥. Sīmassa, 5 ec.l̥.

Nagarāpurā-

[SL Page 071] [\x 71/]

46

Kathesi tatha suttantaṃ āsivisūpamaṃ tadā,

Anamataggiya suttaṃca cariyāpiṭakamanuttaraṃ.

47

Gomaya piṇḍaovādaṃ dhammacakkappavattanaṃ,

Mahānadanamhī tatheva pakāsesi punappunaṃ.

48

Iminā ca suttantena sattāhāni pakāsayi,

Aṭṭha ca saṅghasahassāni pañca 1 saṅghasatānica.

49

Mocesi badhanā thero mahido dīpajotako,

Ūnamāsaṃ vasivāna 2 tissārāme sahaggaṇo.

50

Āsāḷhiyā puṇṇamāse upakaṭṭhe ca vassake

3 Āmantayi sabba there vassakālo bhavissati.

Mahāvihārapaṭiggahaṇaṃ niṭṭhitaṃ.

51

Senāsanaṃ saṃsāmevā mahido dīpajotako,

Pattacīvaramādāya tissārāmābhi nikkhami.

52

Nivāsanaṃ nivāsevā pārupivāna cīvaraṃ,

Tato pattaṃ gahevāna pāvisi nagaraṃ 4 puna.

53

Piṇḍapātaṃ caramāno rājadvārā upāgami,

Pāvisi nivesanaṃ rañño, nisīdiṃsu yathāsane

54

Bhojanaṃ tatha bhuñjivā pattaṃ dhoviva pāṇinā,

Mahāsamayasuttantaṃ ovādathāya desayi.

55

Ovādivāna rājānaṃ mahido dīpajotako,

Āsanāvuṭṭhahivāna anāpucchāapakkami

56

Nagaramhā pācīnadvārā nikkhamivā mahāgaṇī,

Nivattevā jane sabbe agamā yena pabbataṃ

1 Ec.l̥. Jaṅghasatānica 2 sī tissārāmesabhāgato,

3 Ec.l̥. Āmantayī nagaresabbe 4 ec.l̥. Puraṃ

[SL Page 072] [\x 72/]

57

Rājānaṃ paṭivedesuṃ amaccā ubbiggamānasā,

Sabbe deva mahātherā gatā missakapabbataṃ.

58

Suvāna rājā ubbiggo sīghaṃ yojeva sadanaṃ,

Abhiruhivā rathaṃ khippaṃ saha devīhi khattiyo.

59

Ganvāna pabbatapādaṃ mahidathero mahāgaṇo,

Nagaraṃcatukkaṃ nāma rahadaṃ selanimmitaṃ.

60

Tatha nahāvā pivivāna ṭhito pāsāṇamuddhani,

Sīghaṃ vegena sedāni nippahevāna khattiyo.

61

Dūrato addasatheraṃ pabbatamuddhanī ṭhitaṃ,

Deviyo ca rathe ṭhavā rathā oruyha khattiyo

62

Upasaṅkamivā therānaṃ vadivā ida mabravī,

Rammaṃ raṭṭhā jahevāna mamaṃ co'hāya pāṇayo.

63

Kimathāya mahāvīra imaṃ āgami pabbataṃ?

Idha vassaṃ vasissāma tīṇi māsaṃ anūnakaṃ,

64

Purimaṃ pacchimakaṃ nāma anuññātaṃ mahesinā,

Karomi sabbakiccāni bhikkhusaṅghassa phāsukaṃ.

65

Anukampaṃ upādāya mama'thaṃ anusāsatu,

Gāmantaṃ vā araññaṃ vā bhikkhuvassupanāyiko

66

Senāsane saṃvutadvāre vāsaṃ buddhena anūmataṃ,

Anuññātaṃ etaṃ vacanaṃ athaṃ sabbaṃ sahetukaṃ.

67

Ajjevā'haṃ karissāmi āvāsaṃ vasaphāsukaṃ,

Gahaṭṭhasiddhiṃ sodhevā olokevā mahāyaso.

68

Therānaṃ paṭipādesi: vasantu anukampakā,

Sādhu bhante imaṃ lenaṃ ārāmaṃ paṭipajjatu

69

Vihāraṃ thāvarathāya sīmaṃ badha mahāmuni *

Rañño bhaginiyā putto mahāriṭṭho tivissuto.

70

Pañcapaññāsa khatteca kulejātā mahāyasā,

Upasaṅkamivā rājānaṃ abhivādevā idamabravuṃ:

* "Vassū panāyikaṃ thero khadhakaṃ khadhakovido kathesirañño taṃsuvā

bhāgineyyocarājino" mahāvaṃse.

[SL Page 073] [\x 73/]

1

Gimhāne paṭhame māse puṇṇamāya uposathe

Āgatā jambudīpamhā vasimhā pabbatuttame.

2

Pañcamāse na vuṭṭhamhā tissārāme ca pabbate.

Gacchāma jambudīpānaṃ anujāna rathesabha.

3

Tappema annapānehi vathasenāsanehi ca,

Saraṇaṃ gato jano sabbo, kuto voanabhīratī?

4

2 Vadanaṃ paccupaṭṭhāna mañjaliṅga rudassanaṃ

Ciraṃ diṭṭho mahārāja sambuddhaṃ dīpaduttamaṃ.

5

Aññātaṃ vata'haṃ bhante, karomi thūpamuttamaṃ,

Vijānātha bhūmikammaṃ, thūpaṃ kāhāmi sathuno.

6

3 Ehivaṃ sumana ganvā pāṭaliputtapuruttamaṃ,

Asokaṃ dhammarājānaṃ evaṃ cā rocayāhitaṃ.

7

Sahāyo te mahārāja pasanno buddhasāsane,

Dehidhātuvaraṃ tassa, thūpaṃ kāhati sathuno.

8

Bahussuto sutadharo subbavo vacanakkhamo,

Iddhiyā pāramippatto acalo suppatiṭṭhito.

9

Pattacīvaramādāya khaṇe pakkami pabbatā

Asokaṃ dhamma rājānaṃ ārocesi yathākathaṃ:

10

Upajdhāyassa merāja suṇohi vacanaṃ tuvaṃ,

Sahāyo te mahārāja pasanno buddhasāsane,

Dehidhātuvaraṃ tassa, thūpaṃ kāhati sathuno.

11

Suvāna vacanaṃ rājā tuṭṭho saṃviggamānaso

Dhātu patta mapūresi: khippaṃ gacchāhi subbata.

12

Tato dhātuṃ gahevāna subbaco vacanakkhamo

Vehāsaṃ abbhugganvā gamā kosiya santike.

13

Subbaco upasaṅkamma kosiyaṃ etadabravī:

Upajdhāyassa merāja suṇehi vacanaṃ tuvaṃ,

14

Devānampiyo rājā pasanno buddhasāsane,

1 Ec.l̥. Puṇṇamāse

2 Ec.l̥. Abhivādana paccupaṭṭhānaṃ

3 Ec.l̥. Ehivaṃ sumananāga pāṭaliputtapuraṃganvā.

[SL Page 074] [\x 74/]

Dehi dhātuvaraṃ tassa, kāhatiphūpamuttamaṃ.

15

Suvāna vacanaṃ tassa kosiyo tuṭṭhamānaso

Dakkhiṇakkhakaṃ pādāsi, khippaṃ gacchāhi subbata.

16

Sāmaṇero ca sumano ganvā kosiyasantike,

Dakkhiṇakkhaṃ gahevāna paṭṭhito pabbatuttame.

17

Sampannahirottappako garubhāvo ca paṇḍito,

Pesito therarājeno paṭṭhito pabbatuttame.

18

Sabhātuko mahāseno bhikkhusaṅghe puthuttame,

Paccuggami tadā rājā buddhaseṭṭhassa dhātuyo.

19

Cātumāsaṃ komudiyaṃ divasaṃ puṇṇarattiyā,

Āgato ca mahāvīro gaja. Kumbhe patiṭṭhito.

20

Akāsi so kuñcanādaṃ kaṃsathālaggiyāhataṃ

Akampi tatha paṭhavī paccanta māgatemuni.

21

Saṅkhapanavaninnādo bherisaddo samāhato.

Khattiyo parivārevā pūjesi purisuttamaṃ.

22

Pacchāmukho hathināgo pakkami pattisammukhā,

Purathimena dvārena nagaraṃ pāvisi tadā.

23

Sabbagadhaṃ ca mālaṃ ca pūjenti naranāriyo,

Dakkhiṇena ca dvārena nikkhamivā gajuttamo.

24

Kakusadhe ca sathari konāgamane ca kassape,

Patiṭṭhite bhūmibhāge porāṇa isinaṃ pure.

25

1 Upāgato hathirājā bhūmisīsaṃ gajuttamo,

Dhātuyo sakyaputtassa patiṭṭhesi narāsabho.

26

Saha patiṭṭhite dhātu devā tatha pamoditā,

Akampi tatha paṭhavī abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ.

27

Sabhātuke pasādevā mahāmacce saraṭṭhake,

Thūpiṭṭhikaṃ ca kāresi 2 sāmaṇero mahiddhiko.

1 Upaganvā-sī-pā

2 Sī.Pā. Sumanavhayo.

[SL Page 075] [\x 75/]

28

Paccekapūjañcākaṃsu khattiyā thūpamuttamaṃ,

Vararatana sañjannaṃ dhātudīpa mathuttamaṃ.

29

Setacchattaṃ ca paccekachattaṃ ñcānekakaṃyathā,

Tathārūpa malaṅkāraṃ vālacījani dassani.

30

Thūpaṭṭhāne catuddisā padīpehi vibhātakā,

Sataraṃsi udente vo pasobhanti samantato.

31

Patharitehi dussehi nānāraṅgehi cittiyo,

2 Ākāso vigatabbho ca uparūpari sobhati.

32

Ratanāmayāhi nikkhittañcā hosivālikāhi ca,

Kañcanavitānaṃ chattaṃ soṇṇamālīvicittakaṃ.

33

3 Imaṃ passati sambuddho kakusadho vināyako,

Cattālīsa sahassehi tādīhi parivārito.

34

Karuṇā vodito buddho satte passati cakkhumā,

Ojadīpe bhayapure dukkhappatte ca mānuse.

35

Bodhesīte bahūsatte bodhaneyye mahājane,

Buddharaṃsānubhāvena ādicco padumaṃ yathā.

36

Cattālīsa sahassehi bhikkhūhi parivārito,

Abbhuṭṭhitova suriyo ojadīpe patiṭṭhito.

37

Kakusadho mahādevo devakūṭo ca pabbato,

Ojadīpe bhayapure abhayo nāma khattiyo.

38

Nagaraṃ kadambakokāse nadīto āsi māpitaṃ,

Suvibhattaṃ dassaneyyaṃ ramaṇīyaṃ manoharaṃ.

39

Puṇṇakanarako nāma pajjaro āsi kakkhalo,

Jano saṃsayamāpanno macchāva kumināmukhe.

40

Buddhassa ānubhāvena pakkanto pajjaro tadā,

Desite amate dhamme sāsane ca patiṭṭhite.

41

Caturāsīti sahassānaṃ dhammābhisamayo ahū,

1 Ec.l̥. Dvethanaveka.

2 Ec.l̥. Ākāsovi gatabbhohi uparivaparisobhati.

3 Sī.Pā. Ayaṃpassati.

[SL Page 076] [\x 76/]

Paṭiyārāmo tadā āsi dhammakarakacetiyaṃ.

42

Bhikkhusahassa parivuto mahādevo mahiddhiko,

Pakkanto'ca jino tamhā sayameva'gga puggalo'ti.

43

Imaṃ passati sambuddho konāgamano mahāmuni,

Tiṃsabhikkhūsahassehi samantā parivārito.

44

Dasasahasse sambuddho karuṇaṃ pharaticakkhumā,

Varadīpe mahāvīro dukkhite passati nare.

45

Tamhidīpe pabodhetuṃ bodhaneyyo mahājane,

Buddharaṃsānubhāvena ādicco padumaṃ yathā.

46

Tiṃsabhikkhusahassehi sambuddho parivārito,

Abbhuṭṭhitova suriyo varadīpe patiṭṭhito.

47

Konāgamano nāmajino samantakūṭa pabbate,

Dīpevāsī vaḍḍhamāno samiddho nāma khattiyo.

48

Dubbuṭṭhiyo tadā vāsuṃ' 1 dumbhikkhe bhayapīḷite,

Dubbhikkhadukkhite satte macchā vappodake yathā.

49

Āgate lokanāthe ca devo sammābhivassati,

Khemo cāsī janapado, assāsesi bahujjane.

50

Tissatalākasāmante nagare dakkhiṇāmukhe,

Vihāro uttarārāmo kāyabadhana cetiyaṃ.

51

Caturāsītisahassānaṃ dhammābhisamayo ahū,

Desite amate dhamme suriyo udito yathā.

52

Bhikkhusahassaparivuto mahāsumano patiṭṭhito,

Pakkanto cāsi mahāvīro sayameva'ggapuggaloti.

53

Imaṃ passati sambuddho kassapo lokanāyako,

Visaṃbhikkhusahassehi samantā parivārito.

54

Kassapo ca lokavidū voloketi sadevakaṃ,

Buddhacavisukkhuddhena bodhaneyye ca passati.

55

Kassapo ca lokavidū āhutīnaṃ paṭiggaho,

1. Ec.l̥. Dumbhīkkhiāsiyonakā.

[SL Page 077] [\x 77/]

1 Pharaṃ mahākaruṇāya vivādena pakuppite.

56

Maṇḍadīpe bahū satte bodhaneyyo ca passati,

Buddharaṃsānubhāvena ādicco padumaṃ yathā.

57

Gacchissāmi maṇḍadīpaṃ 2 jotayissāmi sāsanaṃ,

Patiṭṭhapemi sammāhaṃ adhakāraṃva cadimā.

58

Bhikkhūgaṇa parivuto ākāse pakkamī jino,

Patiṭṭhito maṇḍadīpe suriyobbhuṭṭhito yathā

59

Kassapo sabbanado ca subhakūṭo ca pabbato,

Visālaṃ nāma nagaraṃ, jayanto nāma khattiyo.

60

Khematalākasāmante nagare pacchime mukhe,

Vihāro pācīnārāmo, cetiyaṃ dakasāṭakaṃ

61

Assāsevāna sambuddho kavā samagga bhātuke,

Desesi amataṃ dhammaṃ patiṭṭhapesi sāsanaṃ

62

Desite amate dhamme patiṭṭhite ca sāsane,

Caturāsītisahassānaṃ dhammābhisamayo ahū.

63

Bhikkhugaṇaparivuto sabbanado mahāyaso,

Patiṭṭhito maṇḍadīpe, pakkanto lokanāyako'ti.

64

Ayaṃhiloke buddho uppanno lokanāyako

Sattānaṃ anukampāya desesidhammamuttamaṃ.

65

Se'taṃpassati sambuddho lokajeṭṭho narāsabho,

Nāgānamāsi 3 saṅgāmo mahāsenā samāgatā.

66

Dhumāyanti pajjalanti verāyanti carantitā,

Mahabbhayaṃsamuppannaṃ dīpaṃ nāsenti pannagā.

67

Agamā etibhūto'va, gacchāmi dipamuttaṃ,

Mātulaṃ bhāgineyyaṃ ca nibbāpessāmi pannage.

68

Ahaṃ gotamasambuddho, pabbate ceti nāmake,

Anurādhapure ramme tisso nāmāsi khattiyo.

69

Kusinārāyaṃ bhagavā mallāna mupavattane,

1 Ec.l̥. Pharanto mahākarunāya vivādaṃ passati kuppitaṃ

2 Ec.l̥. Tārayissāmipāninaṃ.

3 Ec.l̥. Saṃgāmathāya.

[SL Page 078] [\x 78/]

Anupādisesā buddho nibbuto upadhikkhaye.

70

Vassedvīsatā tīte chattiṃ savassake tathā,

Mahido nāma nāmena jotayissati sāsanaṃ.

71

Nagarassa dakkhiṇāto bhūmibhāge manorame,

Ārāmo ca ramaṇīyo thūpārāmo'ti suyyare.

72

Tambapaṇṇī ti nāmena dīpo cāyambhavissati,

Sārīrikā mama dhātu patiṭṭhissati sādhukaṃ

73

Buddhe pasannā dhamme ca saṅghe ca ujudiṭṭhikā,

Bhave cittaṃ virājeti anulā nāma khattiyā.

74

Deviyā vacanaṃ suvā rājā theraṃ ida'bravī:

Buddhe pasannā dhamme ca saṅghe ca ujudiṭṭhikā.

75

Bhave cittaṃ virājeti, pabbājetha anūlakaṃ,

Akappiyā mahārāja thīna pabbajjābhikkhuno

76

Āgamissati me rājā bhagiṇisaṅghamittakā,

Pabbājevāna moce tuṃ anulaṃ sabbabadhanā.

77

Saṅghamittā mahāpaññā uttarā ca vicakkhaṇā,

Hemā ca māsagallā ca aggimittā mitāvadā.

78

Tappā pabbatachinnā ca mallā ca dhammadāsikā,

Ettakā tā bhikkhuniyodhūtarāgā samāhitā.

79

Odātamanasaṅkappā saddhammavinayeratā,

Khīṇāsavā vasippattā tevijjā iddhikovidā.

80

Uttamatte ṭhitā tatha āgamissanti tā idha.

Mahāmaccaparivuto nisinno khattiyo tadā.

81

Mantikāmo nisīdivā maccānaṃ etadabravī.

Ariṭṭho nāma khattiyo suvā devassa bhāsitaṃ,

82

Therassa vacanaṃ suvā uggahevāna sāsanaṃ,

Dāyakaṃ anusāvevā pakkamī uttarāmukho.

83

Nagarasse kadesamhi gharaṃ kavāna khattiyā,

Dasasīlaṃ samādinnā anulā pamukhācatā.

[SL Page 079] [\x 79/]

84

Sabbā pañcasatā kaññā abhijātā jutidharā,

Anulaṃ parivārevā sāyaṃpāto upaṭṭhisuṃ.

85

Nāvā titha mupāganvā āropevāna 1 nāvakaṃ,

Sāgaraṃ samatikkanto thale pavā patiṭṭhito.

86

Viñdhāṭaviṃ atikkanto mahāmacco mahabbalo,

Pāṭaliputtānuppatto gato devassa santikaṃ.

87

Putto deva mahārāja ahūyo piyadassano,

Mahido nāma so thero pesito tava santikaṃ

88

Devānampiyo rājā sahāyo piyadassano,

Buddhe abhippasanno so pesito tava santikaṃ.

89

Bhātuko saṅghamittāya avacīdaṃ mahā isi.

Rājakaññā suppasannā anulā nāma khattiyā.

90

Sabbā taṃ apalokenti pabbajjāya purakkhakā.

Bhātuno sāsanaṃ suvā saṅghamittā vicakkhaṇā.

91

Turitā upasaṅkamma rājānaṃ idamabravi:

Anujāna mahārāja, gacchāmi dīpalañjakaṃ.

92

Bhātuno vacanaṃ mayhaṃ nasakkādevavārituṃ

Bhāgiṇeyyo ca sumano putto ca jeṭṭhabhātuko

93

Gatā tava piyodāni gamanaṃ vāremidhītuyā.

Bhāriyaṃ me mahārāja bhātuno vacanaṃ mama,

94

Rājakaññā mahārāja anulā nāma khattiyā,

Sabbā maṃ apalokenti pabbajjāya purakkhakā.

Bhāṇavāraṃ paṇṇarasamaṃ.

1 Ec.l̥. Mahānavaṃ.

[SL Page 080] [\x 80/]

1

Caturaṅginiṃ mahāsenaṃ sannayhivāna khattiyo,

Tathāgatassa sambodhiṃ ādāya pakkamī tadā.

2

Tīnirajjāni tikkanto viñdhāṭaviṃ ca khattiyo,

Atikkanto brahāraññaṃ anuppatto 1 mahaṇṇavaṃ

3

Caturaṅginī mahāsenā bhikkhunī saṅghasāvikā,

Mahāsamuddaṃ pakkantā ādāya bodhimuttamaṃ,

4

Upari dibbaṃ turiyaṃ heṭṭhato ca manussakaṃ,

Cātuddisaṃmānusikaṃ, pakkantaṃ jalasāgare.

5

Muddhani avalokevā khattiyo piyadassano,

Abhivādayivā bodhiṃ imamathaṃ abhāsatha: 6

Bahussuto iddhimanto sīlavā susamāhito, dassane kampiyaṃ mayhaṃ 2 atappeyyaṃ

mahājanaṃ.

7

Tatha kadivā rodivā olokevāna dassanā,

Khattiyo, thanivattivā agamā sakanivesanaṃ.

8

* Udake nimmitā nāgā devākāse ca nimmitā,

Rukkhe ca nimmitā devā nānānivesanampi ca.

9

Parivārayiṃsu te sabbe gacchantaṃ bodhimuttamaṃ,

Amanāpā pisācā ca bhūtakumbhaṇḍarakkhasā.

10

Bodhiṃ paccantamāyantaṃ parivāriṃsu' mānusā.

Tāvatiṃsā ca yāmā ca tusitāpi ca devatā.

11

Nimmānaratino devā ye devāvasavattino,

Bodhiṃ paccantamāyantaṃ tuṭṭhahaṭṭhā pamoditā.

12

Tettiṃsā ca devaputtā sabbe idapurakkhakā,

Bodhiṃ paccantamāyantaṃ apphoṭhenti 3 bhujampi ca.

13

Kuvero dhataraṭṭho ca virūpakkho virūḷhako,

Cattāro te mahārājā samantā caturodisā.

1 Ec.l̥. Jalasāgaraṃ.

2 Ec.l̥. Akappiyaṃ.

3 Ec.l̥. Hasanti ca * vīmaṃsitabbā[dipa07]

[SL Page 081] [\x 81/]

14

Parivārayiṃsu sambodhiṃ gacchantaṃ dīpalaṅkataṃ,

Mahāmukhapaṭāhārā divillātata didimā.

15

Bodhiṃ paccantamāyantaṃ sādhukīḷanti devatā,

Pāricchattaka pupphaṃ ca dibbaṃ madāravaṃpi ca,1

16

Dibba cadana cuṇṇaṃ ca antalikkhe pavassati.

Bodhiṃ paccantamāyantaṃ pūjayanti ca devatā.

17

Campakā saraḷā nimbā nāgapunnāga ketakī,2

Jalaṇṇave3 mahābodhiṃ devā pūjenti sathuno.

18

Nāgarājā nāgakaññā nāgapotā bahujjanā.4

Bhavanato nikkhamivā pūjenti bodhimuttamaṃ.

19

Nānā virāga vasanā nānārāga vibhūsitā,

Sāgaretaṃ5 mahābodhiṃ nāgā pūjenti sathuno.

20

Uppalaṃ kumudaṃ nīlaṃ pupphaṃ ca satapattakaṃ,5

Kallahāraṃ kucalayā vimutta madhu gadhikaṃ.6

21

Takkārikaṃ koviḷāraṃ pāṭaliṃ bimbajālakaṃ,

Asokaṃ sālapupphaṃ ca missakaṃ ca piyaṅgukaṃ.

22

Nāgā pūjenti te bodhiṃ sobhati jalasāgare,

Āmoditā nāgakaññā nāgarājā pamoditā.

23

Bodhiṃ paccantamāyantaṃ nāgā kīḷanti sathuno,

Tatha maṇimayā bhūmi muttāphalika sathatā.

24

Ārāma pokkharaṇīyo nānā pupphehi vittitā,9

Sattāhakaṃ vasivāna sadevā mānusā tahiṃ.10

25

Bhavanato nikkhamivā11 pūjenti bodhimuttamaṃ,

Mālādāmakalāpā ca nāgakaññā ca devatā.

26

Āvijdhanti ca celāni sambodhiṃ paricāritā,

Bodhiṃ paccanta māyantaṃ sādhukīḷanti devatā.

27

Pāricchattakapupphaṃ ca dibbamadāravampi ca,12

Dibba cadana cuṇṇaṃ ca antalikkhe pavassati.

1 Dibba madāravāni ca-i. 2 Ketakā-i. 3 Jalasāgare-i. 4 Bahūjanā-i. 5 Jalasāgare-i. 6

Uppalā-padumā kumuda nīlāni satapattakaṃ-i. 7 Kuvalaya madhimuttamadhugadhikaṃ-i.

8 Sādhuno-i. 9 Vicittā-i. 10 Sadevā saha mānusā-i. 11 Nikkhamantaṃ-i. 12 Dibbamadāravāni

ca-i.

[SL Page 082] [\x 82/]

28

Nāgā yakkhā ca bhūtā ca sadevā atha mānusā,1

Jalasāgaramāyantaṃ sambodhiṃ paricāritā.

29

Tatha naccanti gāyanti vādayanti hasanti ca,

Bhujaṃ poṭhenti diguṇaṃ te bodhiparivāritā.

30

Nāgā yakkhā ca bhūtā ca sadevā atha mānusā,1

Kittenti maṅgalaṃ sothiṃ nīyante' bodhi muttame.

31

Nāgā dhajapaggahitā nīlobhāsā manoramā,

Kittenti bodhiyā vaṇṇaṃ patiṭṭhā2 dīpalañjake.

32

Anurādhapurā rammā nikkhamivā bahūjanā,

Sambodhiṃ upasaṅkantā saha devehi khattiyā.3

33

Parivārayiṃsu sambodhiṃ sahaputtehi khattiyā.3

Gadhamālaṃ ca pūjesuṃ gadha gadhānamuttamaṃ.

34

Vīthiyo ca susammaṭṭhā agghiyo ca alaṅkatā,

Patiṭṭhite bodhirāje4 kampitha paṭhavī tadā'ti.

35

Dāpesi rājā aṭṭhaṭṭha khattiye ca5 pana'ṭṭhasu,

Sabbajeṭṭhaṃ bodhiguttaṃ rakkhituṃ bodhimuttamaṃ.

36

Adā6 sabbaparihāraṃ sabbālaṅkāra bhāsuraṃ,

Soḷasātha7 mahālekhā dharaṇī bodhigāravā

37

Tathā susiñcatharaṇaṃ mahālekhaṭṭhāne ṭhapi,

Kulaṃ sahassakaṃ8 kavā ketuchādivapālakaṃ.9

38

Suvaṇṇabheriyo aṭṭha abhisekādi maṅgale,

Ekaṃ janapadaṃ davā cadaguttaṃ ṭhapesi ca.

39

Devaguttañca pāsādaṃ10 bhūmiñcekaṃ yathārahaṃ,

Tesaṃ kulānamaññesaṃ11 gāmabhoge pariccaji.

40

Rañño pañcasatā kaññā aggajātā yasassinī,

Pabbājiṃsu ca tā sabbā vītarāgā samāhitā.

41

Kumārikā pañcasatā anulā paricāritā,

Pabbājiṃsu ca tā sabbā vītarāgā ahū tadā12

1 Sahamānusā-i. 2 Bodhi uttamaṃ patiṭṭhitaṃ-i. 3 Khattiyo-i. 4 Saha patiṭṭhite bodhi-i. 5

Khattiyesu-i. 6 Adāsi-i. 7 Soḷasā laṃkā-i. 8 So kulasahassakaṃ-i. 9 Pālanaṃ-i. 10

Devaguttapāsādaṃ-i. 11 Kulānaṃ tādaññesaṃ vā-i. 12 Samāhitā-i.

[SL Page 083] [\x 83/]

42

Ariṭṭho khattiyo nāma nikkhanto ca bhayaddito,1

Pañcasataparivāro pabbaji jinasāsane.

43

Sabbevārahappattā sampuṇṇā jinasāsane,

Hemante paṭhame māse pupphite2 dharaṇīruhe,

Āgato so mahābodhi patiṭṭho tambapaṇṇike'ti.

Bhāṇavāraṃ soḷasamaṃ.

Soḷasamo paricchedo

Sattarasamo paricchedo

1

Khattiṃsa yojanaṃ dīghaṃ aṭṭhārasahi vithataṃ,

Yojanānaṃ satāvaṭṭaṃ+ sāgarena parikkhitaṃ.

2

Laṅkādīpavaraṃ nāma sabbatha ratanākaraṃ,

Upetaṃ nadītaḷākehi3 pabbatehi vanehi ca.

3

Dīpaṃ puraṃ ca rājā ca uddesikañca4 dhātuyo,

Thūpaṃ dīpaṃ pabbatañca uyyānaṃ bodhi bhikkhunī.

4

Bhikkhū ca buddhaseṭṭho ca terasa honti te tahiṃ,

Ekadese catunnāmaṃ5 suṇātha mama bhāsato.

5

Ojadīpaṃ varadīpaṃ maṇḍadīpanti vuccati,

Laṅkādīpa varaṃ nāma tambapaṇṇīti ñāyati.

6

Abhayaṃ6 vaḍḍhamānaṃ ca visālamanurādhakaṃ,7

Purassetaṃ catunnāmaṃ8 catubuddhāna sāsane.

7

Abhayo ca samiddho ca jayanto ca narādhipo,

Devānampiyatisso ca rājāno honti cāturo.

8

Rogadubbuṭṭhikaṃ ceva vivādo yakkha vāsatā,9

Caturo upaddutā10 ete catubuddha vinoditā,

Kakusadhassa buddhassa dhāvāsi dhammakarako11

1 Bhayaduto-i. 2 Sapupphite-i. +Yojana sata āvaṭṭaṃ-i. 3 Nadītaḷākopetaṃsi-i. 4 Upaddutaṃ

ca-i. 5 Caturo nāmaṃ-i. 6 Abhayapuraṃ-i. 7 Anurādhapuraṃ-i. 8 Purassa caturo nāmaṃ-i. 9

Vivāda yakkhādhivāsanaṃ-i. 10 Upaddavā-i. 11 Kakusandhassa bhagavato dhātu dhamma

kārako ahū-i.

[SL Page 084] [\x 84/]

9

Konāgamana buddhassa dhāvāsi kāyabadhanaṃ,

Kassapassa munidassa dhāvāsi jalasāṭikā1.

10

Gotamassa sirīmato doṇā sārīrikā ahū,2

Abhaye3 paṭiyārāmo vaḍḍhamānassa uttaro.4

11

Visāle pācīnārāmo thūpārāmo'nurādhake,5

Dakkhiṇe caturothūpā catubuddhāna sāsane.

12

Kadambakassa sāmantā nagaraṃ abhayampuraṃ,

Tissa taḷāka sāmantā nagaraṃ vaḍḍhamānakaṃ.

13

Khema taḷāka sāmantā visālaṃ nagaraṃ ahū,

Anurādhapure tatha catuddīpa vicāraṇā,

14

Devakūṭo sīlakūṭo6 subhakūṭo'ti vuccati,

Sumanakūṭo7 cedāni catupaṇṇatti pabbate.

15

Mahātitha vanuyyānaṃ mahānāmaṃ ca sāgaraṃ,

Mahāmeghavanaṃ nāma vattetumiriyāpathaṃ.8

16

Catunnaṃ lokanāthānaṃ paṭhamāhu senāsanaṃ.

Kakusadhassa munino sirīsa bodhimuttamaṃ,

17

Ādāya dakkhiṇaṃ sākhaṃ rucinadā mahiddhikā,

Ojadīpe mahātithe ārāme tatha ropitā.

18

Konāgamana buddhasso'dumbara bodhimuttamaṃ,

Ādāya dakkhiṇaṃ sākhaṃ kadanadā mahiddhikā.

19

Varadīpe mahānāme9 ārāme tha ropitā,

Kassapassa munidassa nigrodha bodhimuttamaṃ.

20

Ādāya dakkhiṇaṃ sākhaṃ sudhammā ca10 mahiddhikā,

Sāgare nāma ārāme11 ropitaṃ dumacetiyaṃ.

21

Gotamassa munidassa assatha bodhimuttamaṃ,

Ādāya dakkhiṇaṃ sākhaṃ saṅghamittā mahiddhikā,

Mahāmeghavane ramme ropitā dīpalañjake.

1 Kassapassa sambuddhassa dhātu udakasāṭakaṃ-i. 2 Doṇadhātu sārīrikā-i. 3 Abhayapure-i.

4 Uttarā-i. 5 Thūpārāmo'nurādhassa-i. 6 Sumanakūṭo-i. 7 Sīlakūṭo-i. 8 Vasantaṃ

ariyāpathaṃ-i. 9 Mahānāmamhi-i. 10 Sudhammānāma-i. 11 Sāgaramhi nāma ārāme-i.

[SL Page 085] [\x 85/]

22

Rucinadā 1 kadanadā 2 sudhammā ca mahiddhikā,

Bahussutā saṅghamittā chaḷabhiññā vicakkhaṇā.

23

Catasso tā bhikkhuniyo sabbā ca bodhimāharuṃ,

Sirīso ca mahātithe 3 mahānāme udumbaro.

24

Mahāsāgaramhi nigrodho assatho4 meghavane tadā,

Acale caturārāme catubodhi patiṭṭhitā.

25

Tatha5 senāsanaṃ rammaṃ catubuddhāna sāsane,

Mahādevo chaḷabhiñño sumano paṭisambhido.

26

Mahiddhiko sabbanado mahido ca bahussuto,

Ete therā mahāpaññā tambapaṇṇi pasādakā.

27

Kakusadho sa lokaggo6 pañcacakkhūhi cakkhumā,

Sabbalokaṃ avekkhanto ojadīpa vara'ddasa.

28

Puṇṇaka narako nāma ahū pajjarako tadā,

Dīpe tasmiṃ 7 manussānaṃ rogopajjarako ahū.*

29

Bahujjanā rogapuṭṭhā bhanta macchāthale yathā,

hitā socanti te sabbe dummanā dukkhitā narā.

30

Bhayaṭṭitā na labbhanti cittamhi sukha mattano,

Disvāna dukkhite satte rogābādhena pīḷite.8

31

Cattālīsa sahassehi kakusadho vināyako,

Rogānaṃ mocanathāya jambudīpā idhāgato.

32

Cattālīsa sahassā te chaḷabhiññā mahiddhikā,

Parivārayiṃsu sambuddhaṃ nabhe cadaṃ va tārakā.

33

Kakusadho lokanātho 9 devakūṭamhi pabbate,

Obhāsevāna devañca patiṭṭhāsi sasāvako.

34

Ojadīpe devakūṭaṃ obhāsevā patiṭṭhitaṃ,

Sabbe maññanti devoca na jānanti tathāgataṃ.

35

Udentaṃ aruṇuggamhi puṇṇamāyaṃ uposathe,

Ujjālesi ca taṃ selaṃ lokanātho10 sa'kānanaṃ.

1 Rucānadā-i. 2 Kanakadattā-i. 3 Sirīsabodhi mahātithe-i. 4 Sāgaramhi ca nigrodhassatho-sī.

5 Acale-i. 6 Sabbalokaggo-i. 7 Tasmiṃ samaye-i. 8 Rogabadhena dūsite-i. 9 Lokapajjoto-i. 10

Ujjālevāna taṃ selaṃ jalamānaṃ-i. * Rogena phuṭṭhā bahujanā bhanta macchāva thalamhi

ṭhitā socanti dummanā-

Laṅkā puskoḷa potvala mṚ 28 vèni gāthāva venuvaṭa iṃgīrasi piṭapatehi tibennṚ ihata

sandahan vākya yayi.

[SL Page 086] [\x 86/]

36

Disvā1 selaṃ jalamānaṃ obhāsentaṃ catuddisaṃ,

Tuṭṭhahaṭṭhā janā sabbe sarājā abhaye pure.

37

Sasāvakaṃ mā passantu ojadīpaṭṭhitā ime,

Iti buddho adhiṭṭhāsi kakusadho vināyako.

38

Sammato3 devakūṭoti manusse' hyabhipathito,

Upaddave pajjarake manussā balavāhanā.

39 Nikkhamivā janā sabbe sarājā abhayāpurā,4

Tatha ganvā namassanti5 kakusadhaṃ naruttamaṃ.

40

Namassivāna sambuddhaṃ rājasenā saraṭṭhakā,

Devo'ti taṃ maññamānaṃ āgatā te mahājanā.

41

Upasaṅkamma sambuddhaṃ idaṃ vacanama' bravuṃ.

Adhivāsetu me bhagavā saddhiṃ bhikkhugaṇena tu.

42

Ajjatanāya kho bhattaṃ gacchāma nagaraṃ mayaṃ,

Adhivāsesi sambuddho tuṇhī rājassa bhāsitaṃ.

43

Saraṭṭhakā rājasenā vidivā adhivāsanaṃ,

Pūjāsakkāra pahūte kātuṃ pura' mupāgamuṃ.

44

Mahā ayaṃ bhikkhusaṅgho janakāyo anappako,

Nagaraṃ atisambādhaṃ akatā bhūpurā mayā.

45

Athi mayhaṃ vanuyyānaṃ mahātithaṃ manoramaṃ,

Asambādhaṃ adūraṭṭhaṃ pabbajitā'nulomikaṃ.

46

Paṭisallāna sāruppaṃ paṭirūpaṃ mahesino,

Tathāhaṃ buddhapamukhe saṅghe dessāmi dakkhiṇaṃ.

47

Sabbo jano supasseyya buddhaṃ saṅghañca uttamaṃ,

Cattālīsa sahassehi bhikkhūhi saṃ purakkhato.

48

Kakusadho lokavidū mahātitha mapāpuṇī,

Patiṭṭhite mahātithe uyyāne dīpaduttame.

49

Sañchannakāla pupphehi madena calitā dumā,

Suvaṇṇamaya bhiṅkāraṃ samādāya mahīpatī.

1 Disvāna-i.

2 Passantu maṃ janā sabbe ojadīpagatā narā-i.

3 Isi sammato-i. 4 Nagarā purā-i. 5 Namokaṃsu-sī.

[SL Page 087] [\x 87/]

50

Onojevāna taṃ tatha jalaṃ hathe akārayi,

Imā'haṃ bhante uyyānaṃ dadāmi buddha pamukhe

51

Phāsuvihāraṃ saṅghassa rammaṃ senāsanaṃ subhaṃ,

Paṭiggahesi uyyānaṃ kakusadho vināyako.

52

Pakampi dharaṇī tatha paṭhame senāsane tadā,

Disvā paṭhavī kampetaṃ ṭhito lokagga nāyako.

53

Aho nūna rucinadā bodhiṃ hareyya cintayī.1

Kakusadhassa buddhassa cittamaññāya bhikkhunī.

54

Ganvā sirīsa sambodhi mūle ṭhavā mahiddhikā,

Buddho icchati bodhissa ojadīpamhi ropanaṃ.

55

Manussā2 cintayantā taṃ bodhiṃ haritumāgatā,

Buddhaseṭṭhenā'numataṃ anukampāya pāṇinaṃ.

56

Mama iddhānubhāvena sākhā dakkhiṇa muccatu,

Rucinadā ṭhitā vākyaṃ vuccamānā katañjalī.

57

Muñcivā dakkhiṇā sākhā patiṭṭhāsi kaṭāhake.

Gahevāna rucinadā bodhiṃ hema kaṭāhake.3

58

Pañcasatā bhikkhunīhi āgatā parivāritā,

Tadāpi paṭhavī kampi sa samuddaṃ sa pabbataṃ.

59

Āloko ca mahā āsi abbhuto lomahaṃsano,

Disvā attamanā sabbe rājasenā saraṭṭhakā.

60

Añjalimpaggahevāna namiṃsu4 bodhi muttamaṃ,

Āmoditā tadā sabbe devatā haṭṭhamānasā.

61

Ukkuṭṭhikaṃ5 pavattesuṃ disvā bodhitaruttamaṃ,

Cattāro ca mahārājā lokapālā yasassino.

62

Rakkhaṃ sirīsa bodhissa6 akaṃsu devatā tadā,

Tāvatiṃsā ca ye devā ye devā vasavattino.

63

Yāmo sakko suyāmo ca santusito sunimmito,

Sabbe te parivāresuṃ sirīsa bodhi muttamaṃ.

1 Bodhiṃ harivā idhāgatā-i. 2 Manusā-i. 3 Suvaṇṇa kaṭāhake-i. 4 Namassanti-i. 5 Ukkuṭṭhi

saddaṃ-i. 6 Ārakkhaṃ sirībodhissa-i.

[SL Page 088] [\x 88/]

64

Añjaliṃ paggahevāna devasaṅghā pamoditā,

Saheva rucinadāya1 pūjenti bodhi muttamaṃ.

65

Sirīsa bodhimādāya rucinadā mahiddhikā,

Bhikkhunīhi paribbūḷhā ojadīpavaraṃ gami.

66

Devā naccanti gāyanti2 poṭhenti diguṇaṃ bhujaṃ.

Ojadīpavaraṃ yantaṃ sirīsa bodhi muttamaṃ.

67

Devasaṅgha paribbūḷhā rucinadā3 mahiddhikā,

Sirīsa bodhimādāya kakusadha'mupāgami.

68

Tamhi kāle mahāvīro kakusadho vināyako,

Mahātithavanuyyāne4 bodhiṭṭhāne patiṭṭhito.

69

Rucinadā sayaṃ bodhiṃ obhāsentaṃ na ropayi,

Disvā munī kakusadho patharī5 dakkhiṇaṃ bhujaṃ.

70

Bodhiyā dakkhiṇaṃ sākhaṃ rucinadā mahiddhikā,

Buddhassa dakkhiṇe hathe ṭhapayivā'bhivādayi.

71

Parāmasivā lokaggo kakusadho narāsabho,

Rañño'bhayassa pādāsi idha ṭhānamhi ropaya.

72

Yamhi ṭhānamhi ācikkhi kakusadho narāsabho,

Tamhi ṭhānamhi ropesi abhayo raṭṭhavaḍḍhano.

73

hite6 sirīsa bodhimhi bhūmibhāge manorame,

Buddho dhamma' madesesi catusaccappakāsato.

74

Satasahassañcosāne cattāḷīsa sahassakaṃ,7

Manussānaṃ hi samayo devānaṃ tiṃsa koṭiyo

75

Sirīso kakusadhassa konāgamanassu'dumbaro,

Kassapassāpi nigrodho8 tayo bodhi idhāharuṃ.

76

Sakyaputtassā' samassa bodhi assathamuttamaṃ,

Āharivāna ropiṃsu mahāmegha vane tadā.

77

Muṭasīvassa atrajā atha'ññe dasa bhātaro,

Abhayo tisso nāgo ca utti mattābhayo'pi ca,

78

Mitto sīvo aselo ca tisso khīro ca honti'me,9

Sīvalī anulāceti10 muṭasīvassa dhītaro.

1 Rucānadāya saheva-i. 2 Bhāsanti-i. 3 Rucānadā-i. 4 Mahātithampi uyhate-i. 5 Paggahi-i. 6

Patiṭṭhite-i. 7 Sahassiyo-i. 8 Nigrodho-i. 9 Bhātaro-i. 10 Anudevī anulā ca-i.

[Dipa06]

[SL Page 089 7 [\x 89/] 9]

Tadāvāsuṃ duvececa laṅkādīpamhi uttame

Yadā abhisitorājā muṭasīvassa atrajo

80

Ethantare yaṃ gaṇitaṃ vassaṃbhavati kittakaṃ

Dvesatānica vassāni chattiṃsāca punāparā

81

2 Devānampi yatissova bhisitto nibbute jine

Tassābhisekena samaṃ āgatārāja iddhiyo

82

3 Phariṃsu puññatejāni tambapaṇṇimhi nekadhā

Ratanākaraṃ tadāāsi laṅkādīpa mathuttamaṃ

83

Tissassa puññatejena uggatā ratanānahuṃ

Disvāna ratanaṃrājā 4 haṭṭho daggamānaso

84

Paṇṇākāraṃ karivāna dhammāsokassa pāhiṇi

Disvānataṃ paṇṇākāraṃ asokotta manoahu

85

Abhisekāyapāhesi anekaṃ ratanaṃ puna

Devānampiyatissassa tambapaṇṇimhi uttame

86

Vālavījanimuṇhi saṃchattaṃ khaggaṃcapādukaṃ

Veṭhanaṃ sārapāmaṅgaṃ bhiṅkāraṃ nadivaṭṭakaṃ

87

Sivikaṃ saṅkhavataṃsaṃ dhovimaṃ vathakoṭikaṃ

Sovaṇṇa pātikaṭacchuṃ mahagghaṃ hathapuñjanaṃ

88

Anotattoda kaṃkājaṃ uttamaṃharicadanaṃ

Mattikārūṇa vaṇṇañca añjanaṃ pannāgāhaṭaṃ

89

Harītakaṃ āmalakaṃ mahagghaṃ amatosadhaṃ

Saṭṭhivāha sataṃsāliṃ sugadhaṃca suvāhaṭaṃ

90

Puññakammābhi nibbattaṃ paṇṇākāraṃ manoramaṃ

Laṅkābhiseke tissassa dhammāsokena pesitā

91

Punābhisitto sorājā tambapaṇṇimhi issaro

* Dutiyābhiseke tassatikkantā tiṃsarattiyo

92

Mahidogaṇa pāmokkho jambudīpā idhāgato

1 Ec.l̥. Anudevī anulāca muṭasīvassadhītaro, tadācabilayo agālaṅkādīpavaruttamaṃ.

2 Ec.l̥. Sambuddheparinibbute abhisitto devānaṃpiyo.

3 Ec.l̥. Pharatipuññatejāni 4 ec.l̥. Saṃviggamānaso

* Vesākhe narapati puṇṇamāyamevaṃ=devānampiya vacanopa guḷhanāmo' laṃkāyaṃ

pavitatathita ussāvāyaṃ attānaṃ jana sukha dobhisecayī (mahāvaṃse)

[SL Page 090] [\x 90/]

Kārāpesi vihāraṃ so tissārāma manuttaraṃ

93

Patiṭṭhesi mahābodhiṃ mahāmeghavane tadā

Patiṭṭhapesi sothūpaṃ mahantaṃ rāmaṇeyyakaṃ

94

Devānampiyatissokārāmaṃ cetiyapabbate

Thūpārāmaṃca kāresi vihāraṃ missakavhayaṃ

95

Vessagiriṃ ca kāresi colakatissa nāmakaṃ

1 Yojane yojaneṭhāne ārāmo tenakārito

96

2 Patiṭṭhapesi sotatha dhātuyo ca yathārahaṃ

Cattārīsampi vassāni rajjaṃ kāresi khattiyo'ti

97

Muṭasīvassa atrajā atha'ññe catubhātaro

Uttiyo dasadavassāni rajjaṃ kāresi khattiyo

98

Aṭṭhavassābhisittassa nibbuto dīpajotako

Akāsarīranikkhepeṃ tissārāma purathime

99

Paripuṇṇadvādavasso mahido ca idhāgato

Saṭṭhivasse paripuṇṇe nibbuto cetiyenage

100

Alaṃkarivāmaggaṃ mālagghito raṇārihi

Padīpejālayivāna nibbute dīpajotake

101

Rājā kho uttiyo nāma kūṭāgāraṃ ca uttamaṃ

Dassaneyyaṃ akāresi, pūjesi dīpajotakaṃ

102

Ubho devā manussā ca nāgā gadhabbadānavā

Sabbeva dukkhitā huvā pūjesuṃ dīpajotakaṃ

103

Sattāhaṃ pūjaṃ kavāna cetiye pabbatuttame

Ekacce evamāhaṃsu: gacchāma nagaraṃvaraṃ

104

3 Athe'tha vattatī saddo puthulo bheravo tadā

Idhe'va dhāpayissāma laṅkā dīpassajotakaṃ

105

Rājā suvāna vacanaṃ janakāyassa bhāsato

Mahācitakaṃ kārevā tissārāma purathime

1 Ec.l̥. Tatoyojanike ārāmo-sī-pā-tiyojaniko ārāmo.

2 Ec.l̥. Patiṭṭhapesi mahā dānaṃ mahāpelavaruttamaṃ,

3 Ec.l̥. Tumulo bheravo mahā.

[SL Page 091] [\x 91/]

106

Sakūṭāgāramādāya mahidaṃ dīpajotakaṃ

Purathimenanagaraṃ pavisiṃsu sarājakā

107

Majdhena nagaraṃ ganvā nikkhamivāna dakkhiṇā

Mahāvihāre sattāhaṃ mahāpūja makaṃsu te

108

Pavāna gadhacitakaṃ ubho devā ca mānusā

hapayivā rājuyyāne: pūjanathāya subbataṃ

109

Kūṭāgāraṃ gahevā na mahidaṃ dīpajotakaṃ

Thūpaṃpadakkhiṇaṃ kavā vadāpesu manuttamaṃ

110

Tadā purathimadvārā nikkhamivā mahājanā

Akaṃsu dehanikkhepaṃ bhūmibhāge 1 manorame

111

Āruḷhā citakaṃ sabbe rodamānā katañjalī

Abhivādevā sirasā citakaṃ 2 jālayiṃsute

112

Dhātusesaṃ gahevāna mahidassa sudhīmato

Akāthūvaparaṃ sabbe svārāmesu ca khattiyo

113

Kataṃ sarīranikkhepaṃ mahidassa tadāyahiṃ

Isibhūmī ti tassāyaṃ samaññā paṭhamaṃ ahū

Bhāṇavāraṃ sattarasamaṃ.

1 Sī-pā-ec.l̥. Bhūmibhāge samantato.

2 Ec.l̥. Dīpayiṃsute.

[SL Page 092] [\x 92/]

1

Idāni athi aññepi therā ca majdhimānavā

Vibhajjavādā vinaye 1 sāsanavaṃsa pālakā

2

Bahussutā sīlavantā obhāsenti mahiṃ imaṃ

Dhutaṅgācāparasampannā sobhenti dīlañjakaṃ

3

Sakyaputtā bahūce'tha saddhammavaṃsa kovidā

Bahunnaṃ vata athāya loke uppajji cakkhumā

4

Adhakāraṃ vidhamevā ālokaṃ dassayī jino

Yesaṃ tathāgate saddhā acalā suppatiṭṭhitā

5

Sabbāduggatiyo hivā sugatiṃ upapajjare

Ye ca bhāventi bojdhaṅge idirayāni balānica

6

Satisammappadhāne ca iddhipāde ca kevale

Ariyañcaṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ dukkhūpasamagāminaṃ

7

Chevāna maccuno senaṃ te loke vijitāvino'ti

* Māyādevī kaṇiṭṭhā ca sahajātā ekamātukā

8

2 Pāyesithaññaṃ siddhathaṃ mātāva anukampikā

Kittitā agganikkhittā chaḷabhiññā mahiddhikā

9

Mahāpajāpatī nāmā gotamī iti vissutā

Khemā uppalavaṇṇā ca ubho tā aggasāvikā

10

Paṭācārā dhammadinnā sobhitā isidāsikā

Visākhā soṇāsubalā saṅghadāsī vicakkhaṇā

11

Nadā ca dhammapālāca vinaye ca visāradā

Etāyo jambudīpamhi paññatā maggakovidā

12

Therikā saṅghamittā ca uttarā ca vicakkhaṇā

Hemāmasāragallā ca aggimittā ca dāsikā

13

Pheggu pabbatā mattā ca mallā ca dhammadāsiyā

Daharetābhikkhuniyo jambudīpā idhāgatā

14

Saddhammaṭṭhiti kāmāyo anurādhavhaye pure

Vinaye pañcavācesuṃ sattappakaraṇā nica

1 Ec.l̥. Sāsanepa veṇipālakā.

2 Ec.l̥. Bhagavantaṃ thanaṃpāyesi * gāthāyo panetā porāṇikesu sabbagathesu

dissanti-tathāpi mahāvaṃsā disvāgatanayehi visadisatā viruddhatā

cethapatiyate-vimaṃsitabbā.

[SL Page 093] [\x 93/]

15

1 Saddhammanadi somā ca giriddhipica dāsikā

Dhammā ca dhammapālā ca vinayamhi visāradā

Dhutavādā ca mahilā sobhaṇā dhammatāpasā

16

Naramittā mahāpaññā vinaye ca visāradā

Theriyovāda kusalā sātākālī ca uttarā

17

2 Etātadūpa sampannā ahesuṃ dīpalañjake

* (Abhiññātā ca sumanā saddhammavaṃsakovidā

18

Etā tadā bhikkhuniyo dhūtarāgā samāhitā

Sudhotamana saṅkappā saddhammavinaye ratā

19

Vīsati'yā sahassehi bhikkhunīhi ca uttarā

Sujāta kulaputtena abhayena yasassinā

20

Vinayaṃ tāva vācesuṃ anurādhapuravhaye

Nikāye pañcavācesuṃ sattappakaraṇānica

21

Abhiññātā ca mahilā saddhamma vaṃsakovidā

Samantā kākavaṇṇassa etā rājassa dhītaro

22

Purohitassa ddhītā ca girikālī bahussutā

Dāsī kālitu dhuttassa dhītaro subbapāpikā

23

Etā tadā bhikkhuniyo sabbapāli durāsadā

Odātamanasaṅkappā saddhammavinaye ratā

24

Vīsatiyā sahassehi rohanā ca tadāgatā

Pūjitā naradevena abhayena yasassinā

25

Vinayaṃ tathavācesuṃ anurādhapurevhaye

Mahādevī ca padumā hemāsā ca yasassinī

26

Etā tadā bhikkhuniyo chaḷabhiññā mahiddhikā

Devānampiyatissena pūjitāca yasassinā

1 Sī-pā-saddhammacada bhāsomā.

2 Ec.l̥. Etātadābhikkhuniyo upasampannā dīpalañjake

[SL Page 094] [\x 94/]

27

Vinayaṃ tāvācayiṃsu puramhi anurādhake

Mahāsoṇā ca dattā ca sīvalī ca vicakkhaṇā

28

Rūpasobhīṇippamattā devāmānusa pūjitā

Nāgā ca nāgamittā ca dhammabhūtā ca dāsikā

29

Cakkhubhūtā samuddā ca saddhammavaṃsa kovidā

1 Sapattā channā upālī revatā sādhusammatā

30

2 Aggāvinayavādīnaṃ somadevassa atrajā

Mālā khemā ca tissā ca dhammakathikamuttamā

31

Vinayaṃ tāvācayiṃsu paṭhamā pagate bhaye

Mahāruhā sīvalī ca saddhammavaṃsa kovidā

32

Pasādikā jambudīpe sāsanena bahūjane

Vīsatiyā sahassehi jambudīpā idhāgatā

33

Yācitā naradevena abhayena yasassinā

Vinayaṃtā vācayiṃsu puramhi anurādhake

34

Nikāye pañca vācesuṃ sattappakaraṇānica

3 Samuddānāvā devīca sīvalī rājadhītaro

35

Visāradā nāgapālī nāgamittā ca paṇḍitā

Mahilā bhikkhunīpālā vinaye ca visāradā

36

Nāgā ca nāgamittā ca saddhamma vaṃsakovidā

Etā tadūpasampannā ahesuṃ dīpalañjake

37

Sabbā'ca jātisampannā sāsane vissutā tadā

Soḷasannaṃ sahassānaṃ uttamā dhurasammatā

38

Pūjitā kuṭikaṇṇena abhayena yasassinā

Vinasaṃtāṃ vācayiṃsu puramhi anurādhake

39

Cūlanāgā ca dattā ca soṇā ca sādhusammatā

Abhiññātā ca saṇhā ca saddhamma vaṃsakovidā

40

Gamikadhītā mahāpaññā mahātissā visāradā

1 Sī-pā-sapattā chadā.

2 Ec.l̥. Sī-pā-etā venayagginaṃ aggā.

3 Ec.l̥. Sasamuddānāvādevī.

[SL Page 095] [\x 95/]

1 Mahāsumanā sumanā mahākālī ca paṇḍitā

41

Sambhāvita kule jātā lakkhadhammā mahāyasā

Dīpanayā mahāpaññā rohane sādhusammatā

42

Abhiññātā samuddā ca saddhamma vaṃsakovidā

Vibhajjavādī vinayaṃdharā tā saṅghasobhaṇā

43

2 Etātadūpasampannā ahesuṃ dīpalañjake

Odātamana saṅkappā saddhammavinaye ratā

44

Bahussutā sutadharā pāpabāhirakā ca tā

Jalivāggikkhadhāca nibbutā ca mahāyasā

45

Idāni athi aññāyo theriyo majdhimā navā

Vibhajjavādī vinayaṃdharā sāsana pālakā

46

Bahussutā sīlavantī 3 obhāsesuṃ mahiṃ ima'nti

Sīvo ca dasavassāni rajjaṃ kāresi khattiyo

47

Patiṭṭhapesi ārāmaṃ manuññaṃ nagaraṅgaṇaṃ

Dasavassaṃ sūratisso rajjaṃ kāresi khattiyo

48

Sopañca satārāmaṃva puññaṃ kāresinappakaṃ

Suratissaṃ gahevāna damilā senaguttikā

49

* Duve dvādasa vassāni rajjaṃ dhammena kārayuṃ

Atrajo muṭasīvassa aselo senaguttike

50

Hanvāna dasavassāni rajjaṃ kāresi khattiyo

Elāro nāma nāmenā selaṃ hanvāna khattiyaṃ

51

Catuttālīsavassāni rajjaṃ dhammena kārayi

Chadāgatiṃ aganvāna nadosabhayamohago

52

Tulābhūto va huvāna dhammena anusāsiso

Divāhemanta gimhañca vassānampi navassati

53

Kākavaṇṇassa yo putto abhayo nāma khattiyo

Dasayodha parīvāro sahacāraṇa kaṇḍulo

1 Ec.l̥. Cūlasumanā mahāsumanā.

2 Ec.l̥. Vibhajjavādīvinayadharā-ubhotā saṅghasobhātā etā caññāva bhikkhuniyo

upasampannā dīpalañjake.

3 Ec.l̥. Obhāsenti mahiṃimanti.

* Mahāvaṃse duvevīsati vassāni-rajjaṃ dhammenakārayuṃ.

[SL Page 096] [\x 96/]

54

Hanvā eḷārarājānaṃ vaṃsaṃ kavāna ekato

Catuvīsati vassāni rajjaṃ kāresi khattiyo

Bhāṇavāraṃ aṭṭhārasamaṃ.

Mahāvāro niṭṭhito.

1

Pāsādaṃ māpayīrājā ubbhedaṃ navabhūmikaṃ

Anagghikaṃ catumukhaṃ, cāgato tiṃsa koṭiyo

2

Sudhābhūmi thulaselaṃ mattikaṃ iṭṭhakāya ca

Visuddhabhūmikāve'ca ayojālaṃ marumbakaṃ

3

1 Īsasakkharapāsāṇā aṭṭha aṭṭhalikāsilā

Etāni bhūmikammāni kārapevāna khattiyo

4

Bhikkhusaṅghaṃ samodhāya 2 cetiyāvaṭṭasammiṇī

Idagutto dhammaseno piyadassī mahākathi

5

Buddharakkhita thero ca dhammarakkhitakopi ca

Saṃgharakkhita thero ca mittiṇṇo ca visārado

6

Uttinnotu mahādevo thero ca dhammarakkhito

Uttaro cittagutto ca cadagutto ca paṇḍito

7

Suriyaguttathero ca paṭibhāṇavisārado

Etekho cuddasatherā jambudīpā idhāgatā

8

Siddhatho maṅgalo sumano padumo cāpisīvalī

Cadagutto suriyagutto idagutto ca sāgaro

9

Mittaseno jayaseno acalena ca dvādasa

Supatiṭṭhito brahmā ca sumanā nadisenako

10

Putto mātā pitāce'va gihībhūtā tayo janā

Kārāpesi mahāthūpaṃ mahāvihāra uttame

11

Anagghaṃ vīsatī davā pariccāgo

1 Ec.l̥. Īsasakkara pāsāṇā aṭṭha aṭṭhalikāsilā phalikarajatenadvèdasa.

2 Ec.l̥. Cetiyāvatta sammati.

[SL Page 097] [\x 97/]

12

Gamikavattaṃ suṇivā bhikkhusaṅghassa bhāsato

Ādāsigamika bhesajjaṃ phāsuvihārasādhakaṃ

13

Bhikkhunīnaṃ vacosuvā yathākāle subhāsitaṃ

Adāsi bhikkhunīnañca yadicchaṃrāja issaro

14

Sīlākathūpaṃ kāresi rāmecetiya pabbate

Kāresi āsanasālaṃ jalakaṃ nāma uttamaṃ

15

Girināmanigaṇṭhassa phuṭṭhokāse tahikato

Abhagirīti paññatti 1 vihāro samajāyatha

16

Pulahatho bāhiyo ca panayopilaya dāṭhikā

Cuddasavassaṃ tesattamāsaṃ rajjamakārayuṃ

17

Saddhātissassa puttotu abhayonāma khattiyo

Dāṭhikaṃ damilaṃhanvā rajjaṃ kāresi sādhukaṃ

18

2 Abhayagiriṃ patiṭṭhapesi mahācetiya mantare

Dvādasavassaṃ pañcamāsāni rajjaṃkāresi khattiyo

19

Sattayodhā abhayassa ārāme pañcakārayuṃ

Uttiyoca sāliyoca mulotissoca pabbato

Devoca uttaroceva etekhosatta yodhino

20

Vihāraṃ dakkhinaṃ nāmauttiyo nāma kārayi

Sāliyo sāliyārāmaṃ mūloca mūlaāsayaṃ

21

Pabbato pabbatārāmaṃ tissokā tissarāmakaṃ

Devoca uttaroceva devāgāraṃ akaṃsute

22

Kākavaṇṇassa atrajo mahātisso mahīpati

Katikaṃkavā maccehi sālikkhettaṃ manoramaṃ

Adāsisummatherassa santacittassa dhāyino

23

Yantaṃ kathikaṃkavā na tivassañca anūnakaṃ

Mahādānaṃ pavattesi bhikkhu 3 nekasahassiye

24

Katapuñño mahāpañño abhayo duṭṭha gāmaṇī

Kāyassa bhedātusitaṃ kāyaṃ sosamupāgami

Bhāṇavāraṃ ekūna vīsatimaṃ

1 Ec.l̥. Vohāre samājāyatha

2 Ec.l̥. Abhayagiriṃ patiṭṭhapesi silāthupaṃ cetiyamantare

3 Ec.l̥. Bhikkhu koṭisahassiyo

[SL Page 098] [\x 98/]

25

Kākavaṇṇassayo putto tisso nāmā'ti vissuto

Kārāpesi mahāthūpe 1 chattakammādisesakaṃ

26

Dakkhiṇagirivihārañca kallakalleṇa kāritaṃ

Aññebahu vihārāca saddhātissena kāritā

27

Caturāsīti sahassāni 2 dhammakkhadhā nyanussaraṃ

Ekekadhammakkhadhassa pūjañcekeka kārayi

28

Pāsādañca sakāresi manuññaṃ sattabhūmakaṃ

Lohiṭṭhakena chādesi saddhātisso mahāyaso

Lohapāsādakaṃ nāma samaññā paṭhamaṃ ahu

29

Kārāpesi kañcukañca mahāthūpe panuttame

Kāresi hathipākāraṃ parivāriya 3 cetiyaṃ

30

Caturassaṃ ca kāresi taḷākaṃ tāvakālikaṃ

Aṭṭhārasāni vassāni rajjaṃ kāresi khattiyo

31

Kavā aññaṃ bahuṃpuññaṃ davā dānaṃ anappakaṃ

Kāyassabhedā sappañño tusitaṃ so samupāgamī

32

Saddhātissassa atrajo thullathanoti vissuto

Kārāpesi manorammaṃ vihāraṃ alakadaraṃ *

33

4 Dassāhaṃ ekamāsaṃ ca rajjaṃ kāresi khattiyo

Saddhātissassa atrajo lajjitisso ti vissuto

34

Navavassaṃ chamāsaṃcissariyaṃ anusāsito

+ Kārāpesi tilañjanaṃ mahāthūpe panuttame

35

Patiṭṭhapesi ārāmaṃ girikumhila nāmakaṃ

Kārāpesi dīghathūpaṃ thūpārāma purathito

36

Silākañcuka kāresi thūpārāme manorame

Mate lajjakatissamhi kaṇiṭṭho tassa kārayī

Rajjaṃ chaḷe'va vassāni khallāṭanāga nāmako

37

4 Taṃ mahāraṭṭhako nāma camunapati ca bhūpatiṃ

Hanvā rajjamakāresi dinekaṃ akataññèko

1 Ec.l̥. Mahāthūpaṃ tisso vihāra muttamo

2 Ec.l̥. Dhammakkhadhaṃ mahāragaṃ sī-pā-tathā

3 Ec.l̥. Parivāraṃ manoramaṃ

4 Sī-pā-taṃ mahā rattakonāma

* Mahāvaṃse kadaravhayaṃ + mahāvaṃse-pupphayānānitīniso

[SL Page 099] [\x 99/]

38

Tassa rañño kaṇiṭṭhotu vaṭṭagāmaṇi nāmako

Duṭṭhaṃ senāpatiṃ hanvā rajjaṃkā pañcamāsakaṃ

39

Pulahathotu damilo tīṇivassāni kārayi

Duve vassāni bāhīyo akārajjaṃ camūpati

40

Taṃ hanvā panayamāro sattavassāni kārayi

Taṃ hanvā pilayamāro sattamāsāni kārayī

41

Taṃ hanvā dāṭhiyo nāma duve vassāni kārayi

Eteca pañca damīlajātāntarīka bhūpati

Sattamāsāni cuddasa vassāni rajjakārayuṃ

42

Vaṭṭagāmani sorājā āganvāna mahāyaso

Dāṭhikaṃ damilaṃ hanvā sayaṃ rajjama kārayi

43

Vaṭṭagāmaṇi abhayo evaṃ dvādasa vassakaṃ

Pañca māsesu ādīto rājā rajjama kārayi

44

Piṭakattayapāliṃ ca tassā aṭṭhakathampi ca

Mukhapāṭhena ānesuṃ pubbe bhikkhu mahāmatī

45

Hāniṃ dinvāna santānaṃ tadābhikkhū samāgatā

Ciraṭṭhitithaṃ dhammassa pothakesu likhāpayuṃ

46

Tassa'ccaye mahācūli mahātisso akārayi

Rajjaṃ cuddasa vassāni dhamme ca samena ca

47

Saddhāsampanna sorājā kavā puññāni nekadhā

Catuddasannaṃ vassānaṃ accayena divaṃ agā

48

Vaṭṭagāmaṇino putto coranāgo'ti vissuto

1 Rajjaṃ dvādasa vassāni corohuvā akārayī

49

Mahā cūḷissayo putto tisso nāmāti vissuto

Rajjaṃ kāresi dīpamhi tīnivassāni khattitayo

50

Sīvo nāmayo rājā anulādeviyā vasi

Ekavassaṃ ca dvemāsaṃ issarīyaṃ nusāsiso

51

Vaṭuko nāma yorājā damilo aññadesiko

Ekavassaṃ ca dvemāsaṃ issariyaṃ nusāsiso

1 Ec.l̥. Rajjaṃ kāresi dīpamhi tīnivassāni khattiyo

[SL Page 100] [\x 100/]

52

Tisso nāmāsi yorājā 1 dārubhatika vissuto

Ekavasseka māsaṃca 2 purerajjama kārayi

53

Nilīyo nāma nāmena damilo brāhmaṇotiso

Kāresi rajjaṃ chammāsaṃ tambapaṇṇimhi issaro

54

Anulānāma sādevī hanvāna nīliyaṃtadā

Catumāsaṃ ca dīpasmiṃ issariyā nusāsisā

55

Palāyivā pabbajivā kālepatta baloidha

Āgato anulaṃhanvā deviṃtaṃ pāpamānasiṃ

56

Kuṭikaṇṇatisso nāma mahācūlissa atrajo

Kāresi'posathāgāraṃ vihāre cetiyenage

Rajjaṃ gahevā dīpasmiṃ dhammena anusāsiso

57

Purato tassa kāresi silāthūpaṃ manoramaṃ

Ropesi bodhiṃ tathe'va mahāvathuṃ akārayī

58

Bhikkhunīnañca athāya jantāgharama kārayi

Padumassare va ṇuyyāne pākāraṃ ca akārayī

59

Nagarassa gopanathāya parikhañca khanāpayī

Pākāraṃ ca akāresi sattahathema nūnakaṃ

60

Khemaduggañca kāresi 3 mahāvāpiṃ manoramaṃ

Setuppalādi vāpiñca vaṇṇakaṃ nāmamātikaṃ

Dvevīsati ca vassāni rajjaṃ kāresi khattiyo

Bhāṇavāraṃ vīsatimaṃ.

1

Kuṭikaṇṇassa atrajo abhayo nāma khattiyo

Mahāthūpavaraṃ rammaṃ 4 sayaṃ vaditu māgami

2

Khīṇāsavā vasippattā vimalā suddhamānasā

Sajdhāyanti dhātugabbhe pūjanathaṃ muniṃtadā

3

Rājā suvāna sajdhāyaṃ dhātugabbhe manorame

Thūpaṃ padakkhiṇaṃ kavā catudvāresu nāddasa

1 Ec.l̥. Kaṭṭhabhatīti vissuto sī-pā-kaṭṭhahāroti

2 Ec.l̥. Rajjaṃ kāresi tāvade

3 Ec.l̥. Taḷākaṃvati kālikaṃ

4 Ec.l̥.Sayaṃ dassana māgami

[SL Page 101] [\x 101/]

4

Samantato namasivā 1 suvā sajdhāya muttamaṃ

Itirājā vicintesi sajdhāyaṃ tatha gaṇhati

5

Catudvāre na gaṇhāti, bahiddhā pi na gaṇhare

Antova dhātugabbhasmiṃ sajdhāyantīdha pesalā

6

Aha'mpi daṭṭhukāmo'mhi dhātugabbhaṃ panuttamaṃ

Sajdhāyampi suṇissāmi bhikkhusaṅghaṃ ca dassanaṃ

7

Rañño saṅkappamaññāya sakko devānamissaro

Dhātugabbhe pāturahu therānaṃ ajdhabhāsayi

8

Rājābhante daṭṭhukāmo dhātugabbhassa antaraṃ

Saddhānurakkhanathāya dhātugabbhaṃ nayiṃsute

9

Disvādhātugharaṃ rājā vedajāto katañjalī

Akāsi dhātusakkāraṃ pūjaṃ sattāhakampi ca

10

Madhubhaṇḍapūjaṃ kāsisattakkhattuṃ manoramaṃ

Akāsi sabbapūjaṃ ca sattakkhattuṃ anagghikaṃ

11

Aññaṃ pūjaṃ ca kāresi sattakkhattuṃ yathārahaṃ

Sattakkhattuṃ ca kāresi dīpapūjaṃ punappunaṃ

12

Pupphapūjaṃ akāresi sattakkhattuṃ manoramaṃ

Pūritajalapūjaṃ ca sattāhaṃ tathakārayi

13

Pavāḷamaya jālaṃca kārāpesi anagghikaṃ

Mahāthūpe paṭimukka cīvaramiva pārutaṃ

14

Daḷhaṃ kavā dīpadaṇḍaṃ thūpapādā samantato

Sappināliṃ ca pūrevā dīpaṃ jālesi sattadhā

15

Telanāliṃ ca pūrevā thūpapādā samantato

Teladīpāni jālesi cuddasakkhattu meva ca

16

Gadhodakena pūrevā 3 kaṭaṃkavāna mathake

Patharevoppalahathe sattakkhattuma kārayi

17

Thūpassa pacchimokāse 4 taḷāke tissanāmake

1 Ec.l̥. Narido sajdhāya muttamaṃ

2 Ec.l̥. Pāturahu dhātugabbhasmiṃ therehi ajdhabhāsatha

3 Ec.l̥. Kilañjaṃ kavāna yathake

4 Ec.l̥. Taḷāke khemanāmake

[SL Page 102] [\x 102/]

Yojevā yantakaṃtatho dakapūjama kārayi

18

Samantā yojanaṃ sabbaṃ kusumānāṃ ca ropayi

Akāsi pupphagumbaṃ ca mahāthūpe panuttame

19

Makuḷapupphitaṃ pupphaṃ samānevāna khattiyo

Akāresi pupphagumbaṃ cuddasakkhattu mevaca

20

Nānāpupphaṃ samocivā 1 lidapākārakaṃtahiṃ

Pupphathambhaṃ ca kārevā sattakkhattuṃ punappunaṃ

Nānārūpāni kāresi pūjanathāya khattiyo

21

Sudhākammañca kāresi mahāthūpavaretahiṃ

Abhisekaṃ karivāna akāsi thūpamaṅgalaṃ

22

Sakyaputto mahāvīro assathaduma santike

Sabbadhammapaṭivedhaṃ akāresi anuttaro

23

hito meghavane ramme yorukkhodīpa jotano

Taṃ bodhimpi abhisekaṃ khattiyo kāsibhūpati

24

Vassaṃ vutho pavāresuṃ bhikkhusaṅgha sukhāvahā

Pavāraṇānuggahāya 2 sodādāna pavāranaṃ

25

Adāsi cadanaṃ dānaṃ bhikkhusaṅghe panuttame

Balabheriṃ cādāsi mahāthūpavaretahi

26

Laṅkātalamadāce'va seṭṭhaka naṭa nāṭikā

Sabbaṃ saṅkharivāna mahāthūpe adāsiso

27

Vesākhe puṇṇamāyaṃ so sambuddho upapajjatha

Taṃ māsaṃ pūjanathāya 3 aṭṭhavīsati kārayi

28

Mahāmeghavane ramme thūpārāme mahīpati

Kāresi posathāgāraṃ ubho vihāramantare

29

Akā aññaṃ bahuṃ puññaṃ adādānama nappakaṃ

Aṭṭhavīsati vassāni rajjaṃ kāresi khattiyo

30

Kuṭkaṇṇassa yo putto nāganāmosi khattiyo

1 Ec.l̥. Sālidaṃ sahapākāraṃ

2 Ec.l̥. Pavāranadānaṃ akāsiyo

3 Sī.Pā. Athavīsati kārayi

[SL Page 103] [\x 103/]

Kāresi ratanamayaṃ iṭṭhakādiṃ panuttame

31

1Dhammāsanaṃ ca sabbatha ambathala varetahiṃ

2 Giribhaṇḍagahaṇaṃ nāma mahāpūjaṃ akārayi

32

Yāvatā laṅkādīpamhi bhikkhu santi supesalā

Sabbesaṃ cīvaraṃ dāsī bhikkhusaṅghe sagāravo

Dvādasāni ca vassāni rajjaṃ kāresi khattiyo

33

Mahādāṭhika puttoyo maṇḍagāmaṇi nāmako

Abhayo vissuto rājāāsidīpamhi issaro

34

Khanāpesi udapānaṃ gāmeṇḍi taḷākampi ca

Rajatalenaṃ kāresi, thūpassa rajatāmayaṃ

35

Chattātichattaṃ kāresi thūpārāme panuttame

Mahāvihāre ca thūpārāme bhohammiyaṃvaraṃ

36

Bhaṇḍāgāraṃ akāresi bhaṇḍalenaṃ ca sabbaso

3 Āṇāpesi aghātañca dīpamhi tambapaṇṇiye

Navavassaṭṭha māsāni rajjaṃ kāresi khattiyo

37

Tassakaṇiṭṭho kāṇīrājānu tissoti vissuto

Saṃpuṇṇatīṇi vassāni rajjaṃ kāresi khattiyo

38

Āmaṇḍagāmaṇī putto cūlābhayoti vissuto

Patiṭṭhāpesi so rājā gaggārārāma muttamaṃ

Rajjaṃ kāresi vasse'kaṃ cūlābhaya mahīpati

39

Sīvalī nāma sādevī revatī iti vissutā

Catumāsamakā rajjaṃ dhītāāmaṇḍa rājino

40

Āmaṇḍabhāgiṇeyyotu sīvaliṃ apanīyataṃ

Ilanāgo'ti nāmena rajjaṃ akārayī pure

41

Ilanāgo nāma rājā suṇivā kapi jātakaṃ

Tissadūrataḷāke ca khanāpesi aridamo

42

Chavassāni ca sorajjaṃ kāresi dīpalañjake

Sīvoti nāma nāmena cadamukho'ti vissuto

Akāsi manikārāmaṃ vihāre issaravhaye

1 Sī.Pā. Dhammadānañca sabbatha ambathala muttame

2 Sī.Pā. Giribhāṇḍikkha baṃnāma

3 Ec.l̥. Māghātañca akāresi

[SL Page 104] [\x 104/]

43

Tassa rañño mahesī ca damiladevīti vissuto

Taññeva gāme vaṭṭaṃca adārāmassa sātadā

Sattamāsaṭṭha vassāni rajjaṃ kāresi khattiyo

44

Tisso ca nāma sorājā yasalālo'ti vissuto

Māsaṭṭhasatta vassāni dīperajjama kārayi

45

Dvārapālassa atrajo subharājā'ti vissuto

Kārāpesi subhārāmaṃ villavihārakampi ca

46

1 Parivena makāresi attanāmena sotadā

Chavassāni ca dīpamhi rājārajjama kārayī

Bhāṇavāraṃ ekavīsatimaṃ

1

Vasabho nāma sorājā rāmecittala pabbate

Dasathūpāni kāresi pūjañcānekamuttamaṃ

2

Issariyanāmā rāme vihāraṃ ca manoramaṃ

Kāresi posathagāraṃ dassaneyyaṃ manoramaṃ

3

Balabheriṃ ca kāresī 2 pūjetuṃrāma muttamaṃ

Adāsi bhikkhusaṅghassa cīvarañca anappakaṃ

4

Sabbatha laṅkādīpasmiṃ ārāmā santijiṇṇakā

Kāresi sabbathāvāsaṃ dhammapūjaṃ mahārahaṃ

5 Cetiyagharaṃ kāresi thūpārāme panuttame

Tatheva pūjayīrājā catuttāḷīsa nūnakaṃ

6

Mahāvihāre ca thūpārāme cetiya pabbate

Paccekāni sahassāni teladī pānijālayi

7

Mayantiṃ rājuppalikaṃ vāpiṃ kolambanāmakaṃ

Mahānikkhavaṭṭivāpiṃ mahāgāmavhayaṃdvayaṃ

1 Ec.l̥.Parivenāni kāresi attanāmena samakaṃ

2 Ec.l̥.Mucelaṃ vihāramuttamaṃ

[SL Page 105] [\x 105/]

8

1 Kehālaṃ kālavāpiṃca, jambuṭṭiñcātha maṅganaṃ

Abhivaḍḍhamānakaṃ, ca iccekā dasavāpiyo

9

Dvādasamātikaṃceva, subhikkhathama kārayi

Puññaṃnā nāvidhaṃkavā, pākāraparikhaṃ pure

10

Dvāraṭṭālama kāresi, mahāmathuṃcakārayi

Tahiṃ tahiṃ pokkharaṇī, khanāpesi puruttame

11

Ummaggena pavesayi, udakaṃ rājakuñjaro

Catuttāḷīsa vassāni, rajjaṃ kāresi issaro

12

Vasabhassaccaye putto vaṅkanāsika tissako

Ārāmaṃ maṅgalaṃ nāmakārāpesi mahīpati

Kārāpesi mahāthūpaṃ bhayārāme manorame

14

Mātathaṃ gāmanīnāmaṃ talākaṃ kārayītadā

Kārāpesīva ārāmaṃrammakaṃ nāma issaro

Dīpebāvīsa vassāni rājā rajjama kārayī'ti

15

Mahallānā gonāmena tambapaṇṇimhi issaro

Sājilakadakārāmaṃ dakkhiṇe goṭhapabbataṃ

16

Dakapāsāna ārāmaṃ vihāraṃ sālipabbataṃ

Kārāpesi tenaveliṃ rohanenā gapabbataṃ

17

Tatheva girisāḷiṃca antoraṭṭhe akārayi

Chavassaṃ rajjaṃ kārevā gatoso āyusaṃṅkhayaṃti

18

Putto mahallānā hassabhātiya tissavissuto

Mahāmeghavanuyyānaṃ rakkhanathāya bhūpati

19

Kārāpesi parikkhepa pākāraṃdvāra badhanaṃ

Kārāpesica sorājā ārāmaṃ sakanāmakaṃ

20

2 Mahāgāmanikaṃcāpiṃ khaṇāpevā mahīpati

1 Kehālaṃ kelivāsaṃca cambuṭṭhiṃ vātamaṅgaṇaṃ (mahāvaṃse)

2 Ec.l̥. Gāmanināmataḷākaṃ khaṇapevā vināyako sī-pā-ramanīnāma taḷākaṃ

[SL Page 106] [\x 106/]

Pādāsi bhikkhusaṅghassa bhātiyatissa vissuto

21

Khaṇapesitaḷākaṃ taṃ radhakaṇḍaka nāmakaṃ

Kāresīposathāgāraṃ thūpārāme manorame

22

Mahādānaṃ pavattesi bhikkhusaṅghe mahīpati

Catuvīsati vassāni rajjaṃdīpe akārayīti

23

Tassakaṇiṭṭho nāmena tisseitisu vissuto

Kāresī posathāgāraṃ bhayārāme manorame

24

Mahāvihāre dvādasapāsādeca akārayī

Thūpassagehaṃ kāresī dakkhiṇārāma avhaye

25

Tatoaññaṃ bahuṃpuññaṃ ākāsibuddha sāsane

1 Aṭṭhavīsati vassāni rājārajjama kārayī

26

Tissaccayetassa puttārajjayoggā dvibhātukā

Rajjaṃkāresu dīpamhi tīṇivassāni bhūmipā

27

Vaṅkanāsika tissotu anurādha puruttame

Tīṇivassāni kārajjaṃ puññakammānu rūpavā

28

Vaṅkanāsika tissassa accayekārayī suto

Rajjaṃdvāvīsa vassāni gajabāhu kagāmani

29

Gajabāhussaccayena pasuro tassarājino

Rajjaṃ mahallakonāgo jabbassāni akārayī 30

Mahallanāga puttotu rājābhāti katissako

Catuvīsati vassāni laṅkārajjama kārayi

31

Tassabhātika tissassaccaye kaṇiṭṭhatissako

Aṭṭhavīsativassāni dīperajjama kārayi

32

Kaṇiṭṭhatissaccayena tassaputto akārayī

Rajjaṃdveyeca vassāni 2 khujjanāhoti vissuto

33

Khujjanāga kaṇiṭṭhotaṃ ghātevā sakabhātukaṃ

Ekavassaṃ 3 kuñjanā gorajjaṃ laṅkāya kārayīti

1 Ec.l̥. Aṭṭharasānivassāni-sī.Pā tatheva

2 Mahāvaṃse cūlanāgoti vissuto

3 Mahāvaṃse-kuḍḍanāgo

[SL Page 107] [\x 107/]

34

Sirināgo laddhajayo anurādhapurevare

Laṅkārajja makāresi vassāne kūnavīsati

35

Sirinā gotināmena mahāthūpaṃ panuttamaṃ

Pūjesīratnamālāya chattaṃthūpe akārayī

Kāresi posathāgāraṃ lohapāsāda mutta me'ti

36

Sirinā gassa atrajo abhayo nāma bhūpati

Dvīhisata sahassehi neka vathānigāhiya

Adāsī bhikkhu saṅghassa vathadānaṃ mahagghikaṃ

37

Pāsāṇavedīṃ cākāsi mahābodhi samantato

Kāresi nagare rajjaṃaṭṭha vassāni sotadā

38

1 Tassakaṇiṭṭho rājātutissako itivissuto

Mahāthūpe bhayārāme kāresi chatta muttamaṃ

39

Mahāmegha vaneramme bhayārāmema norame

Akāsirājāthūpaṃca ubhovihāra muttame

40

Suvāgilāna suttantaṃ devatherassa bhāsato

Adāgilāna bhesajjaṃ mahāāvāsa pañcakaṃ

Mahābodhi samīpamhi dīparukkhe akārayī

41

Tassaraññotu vijite dīpentya kappiyaṃ bahuṃ

Vitaṇḍavāde dīpevā dusesuṃ jinasāsanaṃ

Kapilāmacca mādāya akāsi pāpaniggahaṃ

42

Disvārājā pāpabhikkhu dusento jinasāsanaṃ

Kapilāmacca mādāya ākāsi pāpaniggahaṃ

Vitaṇḍavādaṃ maddivā jotayī jinasāsanaṃ

43

Sattipaṇhika pāsādaṃ akāmeghava netahiṃ

Dvevīsati tuvassāni rajjaṃ kāresi issaro'ti

44

Tissassa accaye putto sirināgoti vissuto

Rajjaṃ kāresi dīpamhi dvevassāni anūnakaṃ

1 Mahāvaṃse-abhayassaccaye bhātutissassa tassa atrajo

[SL Page 108] [\x 108/]

34

Mahābodhissa sāmantā pākāraṃcātha maṇḍapaṃ

Pāsādikama kāresi sirināgavhayo ayaṃ

35

Saṅghatisso'ti nāmena mahāthūpe panuttame

Sovaṇṇamaya chattāni kāresi thūpamathake

36

Maṇimayaṃ sikhāthūpaṃ mahāthūpe akārayī

Tassa kammassa nissade pūjākāresi tāvade

37

Adhakavida kaṃsuvā devatherassa bhāsato

Catudvāre dhuvayāguṃ paṭṭhapesi aridamo

38

Vijayakumārako nāma sirināgassa atrajo

Pituno accaye rajjaṃ ekavassaṃ akārayi

39

Rajjaṃ cattārivassāni saṅghatisso akārayi

Mahāthūpamhi chattaṃ so hemakammaṃ ca kārayi

40

Saṅghabodhīti nāmena rājā āsi susīlavā

Anurādhapure rajjaṃ dvevassāneva kārayī

41

Ramme meghavanuyyāne dhuvayāguṃ aridamo

Paṭṭhapesi salākaggaṃ mahāvihāra muttame

42

Abhayo nāma nāmena meghavaṇṇo'ti vissuto

Silāmaṇḍapakāresi mahāvihāra muttame

43

Padhānabhūmiṃ kāresi mahāvihāra pacchato

Silāvedima kāresi mahābodhi samantato

44

Silāparikkhaṃ kāresi toranaṃca mahārahaṃ

Kāresi silāpallaṅkaṃ mahābodhi gharuttame

45

Kāresi posathāgāraṃ dakkhiṇarāma mantare

Adāsi so mahādānaṃ bhikkhusaṅghe panuttame

46

Kavā rājagharaṃ rājā mahāvathuṃ manoramaṃ

Bhikkhusaṅghassa davāna pacchā rājā paṭiggahi

47

Vesākhapūjaṃ kāresi rājā meghavane tadā

Terasānihi vassāni issariyānu sāsiso'ti

[SL Page 109] [\x 109/]

48

Atrajo meghavaṇṇassa jeṭṭhatisso mahīpati

Rajjaṃ kāresi dīpamhi tambapaṇṇimhi issaro

49

Maṇiṃ mahagghaṃ pūjesi mahāthūpe panuttame

Kavāna lohapāsādaṃ pūjevā maṇimuttamaṃ

Maṇipāsāda paṇṇattiṃ kārāpesi narāsabho

50

Kārāpevāna ārāmaṃ pācīnatissa pabbate

Pādāsi bhikkhusaṅghassa narido tissa savhayo

51

Ālambagāma vāpiṃso khaṇāpesi mahīpati

Aṭṭha saṃvaccharaṃ pūjaṃ kārāpesi narāsabho

Rajjaṃ kāresi dīpamhi dasavassāni bhūpati

52

Jeṭṭhatissaccaye tassa mahāseno kaniṭṭhako

Sattavīsati vassāni rājā rajjaṃ akārayi

53

Tadā so rājā cintesi sāsane neka bhikkhusu

Kedhammavādino bhikkhu keca adhammavādino

54

Vīcinevā imaṃ athaṃ gavesaṃ lajjipuggale

Addasa pāpake bhikkhu jinasāsanadūsake

55

Pūtikunapa sādisse jegucche pāpacārino

Assamaṇe asante ca addasa paṭirūpake

56

Dummittaṃ pāpasoṇaṃ ca aññecā lajjipuggale

Upento pāpake bhikkhu athaṃ dhammaṃca pucchiso

57

1 Dummitto pāpasoṇoca aññecā lajjipuggalā

Rahogatā mantayantī dūsanathāya subbate

58

Ubho samaggāhuvānā nuññātaṃ dhammikaṃ tadā

Akappiyanti dīpesuṃ mahāvihāravāsinaṃ

59

Chabbaggiyānaṃ vathusmiṃ dunnivathādi kāraṇaṃ

Anuññātanti dīpesuṃ alajji pāpadhammino

1 Mahāvaṃso-saṅghamitto

[SL Page 110] [\x 110/]

60

Desitānica nokāni dhammavathūnigāhiya

Adhammo iti dīpesuṃ alajjilābha hetukā

61

Asādhusaṅga menevaṃ yāvajīvaṃ subhāsubhaṃ

Kavāgato yathākammaṃ somabhāsena bhupati

62

Tasmāasādhu saṃsaggaṃ ārakā parivajjiya

Ahiṃvāsī visaṃvāsu kareyyatha hitaṃbudho

Dīpavaṃsoniṭṭhito

Nibbāna paccayohotuṃ


Holder of rights
GRETIL project

Citation Suggestion for this Object
TextGrid Repository (2025). Pali Collection. Dipavamsa 2. Dipavamsa 2. GRETIL. GRETIL project. https://hdl.handle.net/21.11113/0000-0016-D2E0-D