Samyuttanikaya 4

Header

Data entry: Sri Lanka Tripitaka Project

Date of this version: 2025-05-28

Source:

  • .

Publisher: Göttingen Register of Electronic Texts in Indian Languages (GRETIL), SUB Göttingen

Licence:

Distributed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

Interpretive markup: none

Notes:

Due to the heterogeneity of the sources the header markup might be suboptimal. For the sake of transparency the header of the legacy file is documented below.



Samyuttanikaya 2

Input by the Sri Lanka Tripitaka Project


[PTS Vol S - 4] [\z S /] [\f IV /]
[PTS Page 001] [\q 1/]
[BJT Vol S - 4] [\z S /] [\w IV /]
[BJT Page 002] [\x 2/]
Suttantapiṭake
Saṃyuttanikāyo
Catutthobhāgo
Saḷāyatanasaṃyuttaṃ
1. Aniccavaggo

Revisions:

  • 2025-04-02: TEI encoding by mass conversion
  • 2025-04-23: metadata structuring
  • 2025-05-28: Added several metadata fields.

Text

Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.

1. 1. 1

Ajjhattāniccasuttaṃ

1. Evaṃ me sutaṃ, ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthīyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi "bhikkhavo" ti. "Bhadante" ti te bhikkhū

bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Cakkhuṃ bhikkhave aniccaṃ, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā

taṃ netaṃ mama, neso'hamasmi, na me'so attā, ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ.

Sotaṃ aniccaṃ, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā yadanattā taṃ netaṃ mama,

neso'hamasmi, na me so attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Ghānaṃ aniccaṃ, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ netaṃ

mama, ne so'hamasmi, na me so attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

[BJT Page 004] [\x 4/]

Jivhā aniccā, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ netaṃ mama,

neso'hamasmi, na me so attā' ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Kāyo anicco, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ netaṃ mama,

neso'hamasmi, na me so attā' ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Mano anicco, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ netaṃ mama,

neso'hamasmi, na me so attā' ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

[PTS Page 002] [\q 2/] evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmīmpi

nibbindati, sotasmīmpi nibbindati, ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati,

kāyasmimpi nibbindati, manasmimpi nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati,

vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ,

nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 1. 2

Ajjhattadukkhasuttaṃ 2. Sāvatthiyaṃ

Cakkhuṃ bhikkhave dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ netaṃ mama,

neso'hamasmi, na meso attā" ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Sotaṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso

attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Ghānaṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ netaṃ mama, ne so' hamasmi. Na

meso attā' ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Jivhā dukkhā, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ netaṃ mama,

neso'hamasmi, na meso attā' ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Kāyo dukkho, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso

attā' ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Mano dukkho, yaṃ dukkhaṃ, tadanattā, yadanattā taṃ netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso

attā" ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi

nibbindati, ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati,

manasmimpi nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti

ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti

pajānātīti.

[BJT Page 006] [\x 6/]

1. 1. 3

Ajjhattānattasuttaṃ 3. Sāvatthiyaṃ

Cakakhuṃ bhikkhave anattā, yadanattā taṃ "netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attāti

evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Sotaṃ anattā, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā yadanattā taṃ netaṃ mama,

neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Ghānaṃ anattā, yadanattā taṃ netaṃ mama, ne so' hamasmi. Na meso attā' ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Jivhā anattā, yadanattā taṃ netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā' ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Kāyo anattā, yadanattā taṃ netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā' ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Mano anattā, yadanattā taṃ netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā" ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi

nibbindati, ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati,

manasmimpi nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti

ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti

pajānātīti.

1. 1. 4

Bāhirāniccasuttaṃ

4. Sāvatthiyaṃ

Rūpaṃ bhikkhave aniccaṃ, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ

netaṃ mama, [PTS Page 003] [\q 3/] neso'hamasmi, na meso attāti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Saddā aniccā, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā yadanattā taṃ netaṃ mama,

neso'hamasmi, na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Gandhā aniccā, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ netaṃ

mama, ne so' hamasmi, na meso attāti ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ.

Rasā aniccā, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ netaṃ mama,

neso'hamasmi, na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Poṭṭhabbā aniccā, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ netaṃ

mama, neso'hamasmi, na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Dhammā aniccā, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ netaṃ

mama neso'hamasmi, na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako rūpesupi nibbindati, saddesupi nibbindati,

gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati, phoṭṭhabbesupi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti,

khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

[BJT Page 008] [\x 8/]

1. 1. 5

Bāhiradukkhasuttaṃ

5. Sāvatthiyaṃ

Rūpā bhikkhave dukkhā, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ netaṃ mama, neso'

hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Saddā dukkhā, yaṃ dukkhaṃ tadanattā. Yadanattā taṃ netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso

attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Gandhā dukkhā, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ netaṃ mama, neso' hamasmi. Na

meso attā' ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Rasā dukkhā, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ netaṃ mama, neso' hamasmi, na meso

attā' ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Poṭṭhabbā dukkhā, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ netaṃ mama, neso' hamasmi, na

meso attā' ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Dhammā dukkhā, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ netaṃ mama, neso' hamasmi, na

meso attā' ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi nibbindati

ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati, manasmimpi

nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti,

khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 1. 6

Bāhirānattasuttaṃ

6. Sāvatthiyaṃ

Rūpā bhikkhave anattā, yadanattā taṃ netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā' ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Saddā bhikkhave anattā, yadanattā taṃ netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā' ti

evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Gandhā bhikkhave anattā, yadanattā taṃ netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā' ti

evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Rasā bhikkhave anattā, yadanattā taṃ netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā' ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Poṭṭhabbā bhikkhave anattā, yadanattā taṃ netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā' ti

evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Dhammā bhikkhave anattā, yadanattā taṃ netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā' ti

evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi

nibbindati, ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati,

manasmimpi nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti

ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti

pajānātīti.

1. 1. 7

Dutiyaajajhattāniccasuttaṃ

7. [PTS Page 004] [\q 4/] sāvatthiyaṃ cakkhuṃ bhikkhave aniccaṃ atītānāgataṃ, ko

pana vādo paccuppannassa, evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako atītasmiṃ-1

cakkhusmiṃ anapekho-2. Hoti, anāgataṃ cakkhuṃ nābhinandati, paccappannassa cakkhussa

nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

1. Atītasamimpi - sīmu, sī 1. 2. Anapekkho - machasaṃ, syā.

[BJT Page 010] [\x 10/]

Sotaṃ aniccaṃ atītānāgataṃ, ko pana vādo paccuppannassa, evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā

ariyasāvako atītasmiṃ sotasmiṃ anapekho hoti, anāgataṃ sotaṃ nābhinandati

paccuppannassa sotassassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

Ghānaṃ aniccaṃ atītānāgataṃ, ko pana vādo paccuppannassa, evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā

ariyasāvako atītasmiṃ ghānasmiṃ anapekho hoti, anāgataṃ ghānaṃ nābhinandati,

paccuppannassa ghānassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

Jivhā aniccā atītānāgatā. Ko pana vādo paccuppannāya, evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā

ariyasāvako atītāya jivhāya anapekho hoti, anāgataṃ jivhaṃ nābhinandati, paccuppannāya

jivhāya nibbidāya nirodhāya paṭipanno hoti.

Kāyo anicco atītānāgato, ko pana vādo paccuppannassa, evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā

ariyasāvako atītasmiṃ kāyasmiṃ anapekho hoti, anāgataṃ kāyaṃ nābhinandati,

paccuppannassa kāyassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

Mano anicco atītānāgato, ko pana vādo paccuppannassa, evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā

ariyasāvako atītasmiṃ manasmiṃ anapekho hoti, anāgataṃ manaṃ nābhinandati,

paccuppannassa manassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hotīti.

1. 1. 8

Dutiya ajjhattadukkhasuttaṃ

8. Sāvatthiyaṃ. Cakkhuṃ bhikkhave dukkhaṃ atītānāgataṃ. Ko pana vādo paccuppannassa.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako atītasmiṃ cakkhusmiṃ anapekho hoti, anāgataṃ

cakkhuṃ nābhinandati, paccuppannassa cakkhussa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno

hoti.

Sotaṃ dukkhaṃ atītānāgataṃ. Ko pana vādo paccuppannassa. Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā

ariyasāvako atītasmiṃ sotasmiṃ anapekho hoti, anāgataṃ sotaṃ nābhinandati,

paccuppannassa sotassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

Ghānaṃ bhikkhave dukkhaṃ atītānāgataṃ. Ko pana vādo paccuppannassa. Evaṃ passaṃ

bhikkhave sutavā ariyasāvako atītasmiṃ ghānasmiṃ anapekho hoti, anāgataṃ ghānaṃ

nābhinandati, paccuppannassa ghānassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti. Jivhā

dukkhā atītānāgatā. Ko pana vādo paccuppannāya. Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā

ariyasāvako atītāya jivhāya anapekho hoti, anāgataṃ jivhaṃ nābhinandati, paccuppannāya

jivhāya nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

Kāyo bhikkhave dukkho atītānāgato. Ko pana vādo paccuppannassa. Evaṃ passaṃ

bhikkhave sutavā ariyasāvako atītasmiṃ kāyasmiṃ anapekho hoti, anāgataṃ kāyaṃ

nābhinandati, paccuppannassa kāyassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

Mano dukkho atītānāgato. Ko pana vādo paccuppannassa. Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā

ariyasāvako atītasmiṃ manasmiṃ anapekho hoti, anāgataṃ manaṃ nābhinandati,

paccuppannassa manassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hotīti.

1. 1. 9

Dutiya ajjhattānatta suttaṃ

9. Sāvatthiyaṃ

Cakkhuṃ bhikkhave anattā atītānāgataṃ. Ko pana vādo paccuppannassa. Evaṃ passaṃ

bhikkhave sutavā [PTS Page 005] [\q 5/] ariyasāvako atītasmiṃ cakkhusmiṃ anapekho

hoti, anāgataṃ cakkhuṃ nābhinandati, paccuppannassa cakkhussa nibbidāya virāgāya

nirodhāya paṭipanno hoti.

Sotaṃ bhikkhave anattā atītānāgataṃ. Ko pana vādo paccuppannassa. Evaṃ passaṃ

bhikkhave sutavā ariyasāvako atītasmiṃ sotasmiṃ anapekho hoti, anāgataṃ sotaṃ

nābhinandati, paccuppannassa sotassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

Ghānaṃ bhikkhave anattā atītānāgataṃ. Ko pana vādo paccuppannassa. Evaṃ passaṃ

bhikkhave sutavā ariyasāvako atītasmiṃ ghānasmiṃ anapekho hoti, anāgataṃ ghānaṃ

nābhinandati, paccuppannassa ghānassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

Jivhā bhikkhave anattā atītānāgatā. Ko pana vādo paccuppannāya. Evaṃ passaṃ bhikkhave

sutavā ariyasāvako atītasmiṃ jivhāya anapekho hoti, anāgataṃ jivhaṃ nābhinandati,

paccuppannāya jivhāya nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

Kāyo bhikkhave anattā atītānāgato. Ko pana vādo paccuppannassa. Evaṃ passaṃ bhikkhave

sutavā ariyasāvako atītasmiṃ kāyasmiṃ anapekho hoti, anāgataṃ kāyaṃ nābhinandati,

paccuppannassa kāyassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

Mano bhikkhave anattā atītānāgato. Ko pana vādo paccuppannassa. Evaṃ passaṃ bhikkhave

sutavā ariyasāvako atītasmiṃ manasmiṃ anapekho hoti, anāgataṃ manaṃ nābhinandati,

paccuppannassa manassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hotīti.

[BJT Page 012] [\x 12/]

1. 1. 10

Dutiya bāhirāniccasuttaṃ

10. Sāvatthiyaṃ

Rūpā bhikkhave aniccā atītānāgatā. Ko pana vādo paccuppannānaṃ, evaṃ passaṃ bhikkhave

sutavā ariyasāvako atītesu rūpesu anapekho hoti, anāgate rūpe nābhinandati,

paccuppannānaṃ rūpānaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

Saddā bhikkhave aniccā atītānāgatā. Ko pana vādo paccuppannānaṃ, evaṃ passaṃ

bhikkhave sutavā ariyasāvako atītesu saddesu anapekho hoti, anāgate sadde nābhinandati,

paccuppannānaṃ saddānaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

Gandhā bhikkhave aniccā atītānāgatā. Ko pana vādo paccuppannānaṃ, evaṃ passaṃ

bhikkhave sutavā ariyasāvako atītesu gandhesu anapekho hoti, anāgate gandhe

nābhinandati, paccuppannānaṃ gandhānaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

Rasā bhikkhave aniccā atītānāgatā. Ko pana vādo paccuppannānaṃ, evaṃ passaṃ bhikkhave

sutavā ariyasāvako atītesu rasesu anapekho hoti, anāgate rase nābhinandati,

paccuppannānaṃ rasānaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

Phoṭṭhabbā bhikkhave aniccā atītānāgatā. Ko pana vādo paccuppannānaṃ, evaṃ passaṃ

bhikkhave sutavā ariyasāvako atītesu phoṭṭhabbesu anapekho hoti, anāgate phoṭṭhabbe

nābhinandati, paccuppannānaṃ phoṭṭhabbānaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno

hoti.

Dhammā bhikkhave aniccā atītānāgatā. Ko pana vādo paccuppannānaṃ, evaṃ passaṃ

bhikkhave sutavā ariyasāvako atītesu dhammesu anapekho hoti, anāgate dhamme

nābhinandati, paccuppannānaṃ dhammānaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hotīti.

1. 1. 11

Dutiya bāhiradukkhasuttaṃ

11. Sāvatthiyaṃ

Rūpā bhikkhave dukkhā atītānāgatā. Ko pana vādo paccuppannānaṃ, evaṃ passaṃ

bhikkhave sutavā ariyasāvako atītesu rūpesu anapekho hoti, anāgate rūpe nābhinandati,

paccuppannānaṃ rūpānaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

[PTS Page 006] [\q 6/]

Saddā bhikkhave dukkhā atītānāgatā. Ko pana vādo paccuppannānaṃ, evaṃ passaṃ

bhikkhave sutavā ariyasāvako atītesu saddesu anapekho hoti, anāgate sadde nābhinandati,

paccuppannānaṃ saddānaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

Gandhā bhikkhave dukkhā atītānāgatā. Ko pana vādo paccuppannānaṃ, evaṃ passaṃ

bhikkhave sutavā ariyasāvako atītesu gandhesu anapekho hoti, anāgate gandhe

nābhinandati, paccuppannānaṃ gandhānaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

Rasā bhikkhave dukkhā atītānāgatā. Ko pana vādo paccuppannānaṃ, evaṃ passaṃ

bhikkhave sutavā ariyasāvako atītesu rasesu anapekho hoti, anāgate rase nābhinandati,

paccuppannānaṃ rasānaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

Phoṭṭhabbā bhikkhave dukkhā atītānāgatā. Ko pana vādo paccuppannānaṃ, evaṃ passaṃ

bhikkhave sutavā ariyasāvako atītesu phoṭṭhabbesu anapekho hoti, anāgate phoṭṭhabbe

nābhinandati, paccuppannānaṃ phoṭṭhabbānaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno

hoti.

Dhammā bhikkhave dukkhā atītānāgatā. Ko pana vādo paccuppannānaṃ. Evaṃ passaṃ

bhikkhave sutavā ariyasāvako atītesu dhammesu anapekho hoti, anāgate dhamme

nābhinandati, paccuppannānaṃ dhammānaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hotīti.

1. 1. 12

Dutiya bāhirānattasuttaṃ

12. Sāvatthiyaṃ:

Rūpā bhikkhave anattā atītānāgatā. Ko pana vādo paccuppannānaṃ, evaṃ passaṃ bhikkhave

sutavā ariyasāvako atītesu rūpesu anapekho hoti, anāgate rūpe nābhinandati,

paccuppannānaṃ rūpānaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

Saddā bhikkhave anattā atītānāgatā. Ko pana vādo paccuppannānaṃ, evaṃ passaṃ

bhikkhave sutavā ariyasāvako atītesu saddesu anapekho hoti, anāgate sadde nābhinandati,

paccuppannānaṃ saddānaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

Gandhā bhikkhave anattā atītānāgatā. Ko pana vādo paccuppannānaṃ, evaṃ passaṃ

bhikkhave sutavā ariyasāvako atītesu gandhesu anapekho hoti, anāgate gandhe

nābhinandati, paccuppannānaṃ gandhānaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

Rasā bhikkhave anattā atītānāgatā. Ko pana vādo paccuppannānaṃ, evaṃ passaṃ bhikkhave

sutavā ariyasāvako atītesu rasesu anapekho hoti, anāgate rase nābhinandati,

paccuppannānaṃ rasānaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.

Phoṭṭhabbā bhikkhave anattā atītānāgatā. Ko pana vādo paccuppannānaṃ, evaṃ passaṃ

bhikkhave sutavā ariyasāvako atītesu phoṭṭhabbesu anapekho hoti, anāgate phoṭṭhabbe

nābhinandati, paccuppannānaṃ phoṭṭhabbānaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno

hoti.

Dhammā bhikkhave anattā atītānāgatā. Ko pana vādo paccuppannānaṃ, evaṃ passaṃ

bhikkhave sutavā ariyasāvako atītesu dhammesu anapekho hoti, anāgate dhamme

nābhinandati, paccuppannānaṃ dhammānaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hotīti.

Aniccavaggo paṭhamo.

Tassuddānaṃ:

Aniccaṃ dukkhaṃ anattā ca tayo ajjhattabāhirā

Yadaniccena tayo vuttā te te ajjhattabāhirā.

[BJT Page 014] [\x 14/]

2. Yamakavaggo

1. 2. 1

Sambodhasuttaṃ

13. Sāvatthiyaṃ:

Pubbeva me bhikkhave sambodhā anabhisambuddhassa [PTS Page 007] [\q 7/]

bodhisattasseva sato etadahosi. Ko nu kho cakkhussa assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇaṃ,

Ko sotassa assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇaṃ,

Ko ghānassa assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇaṃ,

Ko jivhāya assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇaṃ,

Ko kāyassa assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇaṃ,

Ko manassa assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇanti.

Tassa mayhaṃ bhikkhave etadahosi: yaṃ kho cakkhuṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ

ayaṃ cakkhussa assādo, yaṃ cakkhuṃ aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ ayaṃ

cakkhussa ādīnavo, yo cakkhusmiṃ chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ idaṃ cakkhussa

nissaraṇaṃ,

Yaṃ kho sotaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ sotassa assādo, yaṃ sotaṃ aniccaṃ

dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ ayaṃ sotassa ādīnavo, yo sotasmiṃ chandarāgavinayo

chandarāgappahānaṃ idaṃ sotassa nissaraṇaṃ,

Yaṃ kho ghānaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ ghānassa assādo, yaṃ ghānaṃ

aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ ayaṃ ghānassa ādīnavo, yo ghānasmiṃ

chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ idaṃ ghānassa nissaraṇaṃ,

Yaṃ kho jivhaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ jivhāya assādo, yā jivhā aniccā

dukkhā vipariṇāmadhammā ayaṃ jivhāya ādīnavo, yo jivhāya chandarāgavinayo

chandarāgappahānaṃ idaṃ jivhāya nissaraṇaṃ,

Yaṃ kho kāyaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ kāyassa assādo, yo kāyo anicco

dukkho viparināmadhammo ayaṃ kāyassa ādīnavo, yo kāyasmiṃ chandarāgavinayo

chandarāgappahānaṃ idaṃ kāyassa nissaraṇaṃ,

Yaṃ kho manaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ manassa assādo, yo mano anicco

dukkho vipariṇāmadhammo ayaṃ manassa ādīnavo, yo manasmiṃ chandarāgavinayo

chandarāgappahānaṃ idaṃ manassa nissaraṇaṃ, yaṃ manaṃ paṭicca upapajjati sukhaṃ

somanassaṃ, ayaṃ manassa assādo, yo mano anicco dukkho vipariṇāmadhammo ayaṃ

manassa ādīnavo, yo manasmiṃ chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ idaṃ manassa

nissaraṇaṃ.

Yāvakīvañcāhaṃ bhikkhave imesaṃ channaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ evaṃ assādañca

assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ nābbhaññāsiṃ, neva

tāvāhaṃ bhikkhave sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya

sadeva manussāya anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti-2 paccaññāsiṃ.

Yato ca kho' haṃ bhikkhave imesaṃ channaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ evaṃ assādañca

assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ,

athāhaṃ bhikkhave sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya

sadeva manussāya anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti paccaññāsiṃ. [PTS Page

008] [\q 8/] ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi, akuppā me cetovimutti ayamantimā

jāti, natthidāni punabbhavoti.

------------------------

1. Mano - machasaṃ 2. Abhisambuddho - sī. Mu.

[BJT Page 016] [\x 16/]

1. 2. 2

Dutiya sambodhasuttaṃ

14 Sāvatthiyaṃ

Pubbeva me bhikkhave sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi:

Ko nu kho rūpānaṃ assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇaṃ.

Ko nu kho saddānaṃ assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇaṃ.

Ko nu kho gandhānaṃ assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇaṃ.

Ko nu kho rasānaṃ assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇaṃ.

Ko nu kho poṭṭhabbānaṃ assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇaṃ.

Ko nu kho dhammānaṃ assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇanti.

Tassa mayhaṃ bhikkhave etadahosi.

Yaṃ kho rūpe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ rūpānaṃ assādo. Ye1 rūpā aniccā

dukkhā vipariṇāmadhammā ayaṃ rūpānaṃ ādīnavo. Yo rūpesu chandarāgavinayo

chandarāgappahānaṃ, idaṃ rūpānaṃ nissaraṇaṃ.

Yaṃ kho sadde paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ saddānaṃ assādo. Ye saddā

aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā ayaṃ saddānaṃ ādīnavo. Yo saddesu chandarāgavinayo

chandarāgappahānaṃ, idaṃ saddānaṃ nissaraṇaṃ.

Yaṃ kho gandhe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ gandhānaṃ assādo. Ye gandhā

aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā ayaṃ gandhānaṃ ādīnavo. Yo gandhesu

chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ, idaṃ gandhānaṃ nissaraṇaṃ.

Yaṃ kho rase paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ rasānaṃ assādo. Ye rasā aniccā

dukkhā vipariṇāmadhammā ayaṃ rasānaṃ ādīnavo. Yo rasesu chandarāgavinayo

chandarāgappahānaṃ, idaṃ rasānaṃ nissaraṇaṃ.

Yaṃ kho poṭṭhabbe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ poṭṭhabbānaṃ assādo. Ye

poṭṭhabbā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā ayaṃ poṭṭhabbānaṃ ādīnavo. Yo

poṭṭhabbesu chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ, idaṃ poṭṭhabbānaṃ nissaraṇaṃ.

Yaṃ kho dhamme paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ dhammānaṃ assādo. Ye

dhammā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā ayaṃ dhammānaṃ ādīnavo, yo dhammesu

chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ idaṃ dhammānaṃ nissaraṇaṃ.

Yāvakīvañcāhaṃ bhikkhave imesaṃ channaṃ bāhirānaṃ āyatanānaṃ evaṃ assādañca

assādato, ādīnavañca ādīnavato, nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ nābbhaññāsiṃ, neva

tāvāhaṃ bhikkhave sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya

sadeva manussāya anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti paccaññāsiṃ.

Yato ca kho' haṃ bhikkhave imesaṃ channaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ evaṃ assādañca

assādato ādinavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, athāhaṃ

bhikkhave sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadeva

manussāya anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti paccaññāsiṃ. Ñāṇañca pana me

dassanaṃ udapādi, akuppā me ceto vimutti ayamantimā jāti, natthidāni punabbhavoti. . 1

1. Yaṃ rūpā. - Machasaṃ. Syā.

[BJT Page 018] [\x 18/]

1. 2. 3

Assādapariyesanasuttaṃ.

15. Sāvatthiyaṃ

Cakkhussāhaṃ bhikkhave assādapariyesanaṃ acariṃ, yo cakkhussa assādo tadajjhagamaṃ,

yāvatā cakkhussa assādo paññāya me so sudiṭṭho, cakkhussāhaṃ [PTS Page 009] [\q 9/]

bhikkhave ādīnavapariyesanaṃ acariṃ, yo cakkhussa ādīnavo tadajjhagamaṃ, yāvatā

cakkhussa ādīnavo paññāya me so sudiṭṭho. Cakkhussāhaṃ bhikkhave

nissaraṇapariyesanaṃ acariṃ yaṃ cakkhussa nissaraṇaṃ tadajjhagamaṃ, yāvatā cakkhussa

nissaraṇaṃ paññāya me taṃ sudiṭṭhaṃ.

Sotassāhaṃ bhikkhave assādapariyesanaṃ acariṃ, yo sotassa assādo tadajjhagamaṃ, yāvatā

sotassa assādo paññāya me so sudiṭṭho, sotassāhaṃ bhikkhave ādīnavapariyesanaṃ acariṃ,

yo sotassa ādīnavo tadajjhagamaṃ, yāvatā sotassa ādīnavo paññāya me so sudiṭṭho.

Sotassāhaṃ bhikkhave nissaraṇapariyesanaṃ acariṃ yaṃ sotassa nissaraṇaṃ tadajjhagamaṃ,

yāvatā sotassa nissaraṇaṃ paññāya me taṃ sudiṭṭhaṃ.

Ghānassāhaṃ bhikkhave assādapariyesanaṃ acariṃ, yo ghānassa assādo tadajjhagamaṃ,

yāvatā ghānassa assādo paññāya me so sudiṭṭho, ghānassāhaṃ bhikkhave

ādīnavapariyesanaṃ acariṃ, yo ghānassa ādīnavo tadajjhagamaṃ, yāvatā ghānassa ādīnavo

paññāya me so sudiṭṭho. Ghānassāhaṃ bhikkhave nissaraṇapariyesanaṃ acariṃ yaṃ

ghānassa nissaraṇaṃ tadajjhagamaṃ, yāvatā ghānassa nissaraṇaṃ paññāya me taṃ

sudiṭṭhaṃ.

Jivhāyāhaṃ bhikkhave assādapariyesanaṃ acariṃ, yo jivhāya assādo tadajjhagamaṃ, yāvatā

jivhāya assādo paññāya me so sudiṭṭho, jivhāyāhaṃ bhikkhave ādīnavapariyesanaṃ acariṃ,

yo jivhāya ādīnavo tadajjhagamaṃ, yāvatā jivhāya ādīnavo paññāya me so sudiṭṭho.

Jivhāyāhaṃ bhikkhave nissaraṇapariyesanaṃ acariṃ yaṃ jivhāya nissaraṇaṃ tadajjhagamaṃ,

yāvatā jivhāya nissaraṇaṃ paññāya me taṃ sudiṭṭhaṃ.

Kāyassāhaṃ bhikkhave assādapariyesanaṃ acariṃ, yo kāyassa assādo tadajjhagamaṃ, yāvatā

kāyassa assādo paññāya me so sudiṭṭho, kāyassāhaṃ bhikkhave ādīnavapariyesanaṃ acariṃ,

yo kāyassa ādīnavo tadajjhagamaṃ, yāvatā kāyassa ādīnavo paññāya me so sudiṭṭho.

Kāyassāhaṃ bhikkhave nissaraṇapariyesanaṃ acariṃ yaṃ kāyassa nissaraṇaṃ tadajjhagamaṃ,

yāvatā kāyassa nissaraṇaṃ paññāya me taṃ sudiṭṭhaṃ.

Manassāhaṃ bhikkhave assādapariyesanaṃ acariṃ, yo manassa assādo tadajjhagamaṃ, yāvatā

manassa assādo paññāya me so sudiṭṭho, manassāhaṃ bhikkhave ādīnavapariyesanaṃ

acariṃ, yo manassa ādīnavo tadajjhagamaṃ, yāvatā manassa ādīnavo paññāya me so

sudiṭṭho. Manassāhaṃ bhikkhave nissaraṇapariyesanaṃ acariṃ yaṃ manassa nissaraṇaṃ

tadajjhagamaṃ, yāvatā manassa nissaraṇaṃ paññāya me taṃ sudiṭṭhaṃ.

Yāvakīvañcāhaṃ bhikkhave imesaṃ channaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ assādañca assādato

ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ nābbhaññāsiṃ, neva tāvāhaṃ

bhikkhave sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadeva

manussāya anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti paccaññāsiṃ. Yato ca kho' haṃ

bhikkhave imesaṃ channaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ evaṃ assādañca assādato ādinavañca

ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, athāhaṃ bhikkhave sadevake

loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadeva manussāya anuttaraṃ

sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti paccaññāsiṃ. Ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi,

akuppā me ceto vimutti ayamantimā jāti, natthidāni punabbhavoti.

[BJT Page 020] [\x 20/]

1. 2. 4

Dutiya assādapariyesanasuttaṃ

16. Sāvatthiyaṃ-

Rūpānāhaṃ bhikkhave assādapariyesanaṃ acariṃ, yo rūpānaṃ assādo tadajjhagamaṃ, yāvatā

rūpānaṃ assādo paññāya me so sudiṭṭho. Rūpānāhaṃ bhikkhave [PTS Page 10] [\q 10/]

ādīnavapariyesanaṃ acariṃ, yo rūpānaṃ ādīnavo tadajjhagamaṃ, yāvatā rūpānaṃ ādīnavo

paññāya me so sudiṭṭho. Rūpānāhaṃ bhikkhave nissaraṇapariyesanaṃ acariṃ, yaṃ rūpānaṃ

nissaraṇaṃ tadajjhagamaṃ, yāvatā rūpānaṃ nissaraṇaṃ paññāya me taṃ sudiṭṭhaṃ.

Saddānāhaṃ bhikkhave assādapariyesanaṃ acariṃ, yo saddānaṃ assādo tadajjhagamaṃ,

yāvatā saddānaṃ assādo paññāya me so sudiṭṭho. Saddānāhaṃ bhikkhave

ādīnavapariyesanaṃ acariṃ, yo saddānaṃ ādīnavo tadajjhagamaṃ, yāvatā saddānaṃ ādīnavo

paññāya me so sudiṭṭho. Saddānāhaṃ bhikkhave nissaraṇapariyesanaṃ acariṃ, yaṃ

saddānaṃ nissaraṇaṃ tadajjhagamaṃ, yāvatā saddānaṃ nissaraṇaṃ paññāya me taṃ

sudiṭṭhaṃ.

Gandhānāhaṃ bhikkhave assādapariyesanaṃ acariṃ, yo gandhānaṃ assādo tadajjhagamaṃ,

yāvatā gandhānaṃ assādo paññāya me so sudiṭṭho, gandhānāhaṃ bhikkhave

ādīnavapariyesanaṃ acariṃ, yo gandhānaṃ ādīnavo tadajjhagamaṃ, yāvatā gandhānaṃ

ādīnavo paññāya me so sudiṭṭho. Gandhānāhaṃ bhikkhave nissaraṇapariyesanaṃ acariṃ,

yaṃ gandhānaṃ nissaraṇaṃ tadajjhagamaṃ, yāvatā gandhānaṃ nissaraṇaṃ paññāya me taṃ

sudiṭṭhaṃ.

Rasānāhaṃ bhikkhave assādapariyesanaṃ acariṃ, yo rasānaṃ assādo tadajjhagamaṃ, yāvatā

rasānaṃ assādo paññāya me so sudiṭṭho. Rasānāhaṃ bhikkhave ādīnavapariyesanaṃ acariṃ,

yo rasānaṃ ādīnavo tadajjhagamaṃ, yāvatā rasānaṃ ādīnavo paññāya me so sudiṭṭho.

Rasānāhaṃ bhikkhave nissaraṇapariyesanaṃ acariṃ, yaṃ rasānaṃ nissaraṇaṃ tadajjhagamaṃ,

yāvatā rasānaṃ nissaraṇaṃ paññāya me taṃ sudiṭṭhaṃ.

Dhammānāhaṃ bhikkhave assādapariyesanaṃ acariṃ, yo dhammānaṃ assādo tadajjhagamaṃ,

yāvatā dhammānaṃ assādo paññāya me so sudiṭṭho. Dhammānāhaṃ bhikkhave

ādīnavapariyesanaṃ acariṃ, yo dhammānaṃ ādīnavo tadajjhagamaṃ, yāvatā dhammānaṃ

ādīnavo paññāya me so sudiṭṭho. Dhammānāhaṃ bhikkhave nissaraṇapariyesanaṃ acariṃ,

yaṃ dhammānaṃ nissaraṇaṃ tadajjhagamaṃ, yāvatā dhammānaṃ nissaraṇaṃ paññāya me

taṃ sudiṭṭhaṃ.

Yāvakīvañcāhaṃ bhikkhave imesaṃ channaṃ bāhirānaṃ āyatanānaṃ assādañca assādato

ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ nābbhaññāsiṃ, neva tāvāhaṃ

bhikkhave sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadeva

manussāya anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti paccaññāsiṃ. Yato ca kho' haṃ

bhikkhave imesaṃ channaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ evaṃ assādañca assādato ādinavañca

ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, athāhaṃ bhikkhave sadevake

loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadeva manussāya anuttaraṃ

sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti paccaññāsiṃ. Ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi,

akuppā me cetovimutti ayamantimā jāti, natthidāni punabbhavoti.

1. 2. 5

No ve assādasuttaṃ

17. Sāvatthiyaṃ

No cedaṃ bhikkhave cakkhussa assādo abhavissa, nayidaṃ sattā cakkhusmiṃ sārajjeyyuṃ,

yasmā ca kho bhikkhave atthi cakkhussa assādo, tasmā sattā cakkhusmiṃ sārajjanti. No

cedaṃ bhikkhave cakkhussa ādīnavo abhavissa, nayidaṃ sattā cakkhusmiṃ nibbindeyyuṃ,

yasmā ca kho bhikkhave atthi cakkhussa ādīnavo. Tasmā sattā cakkhusmiṃ nibbindanti. No

cedaṃ bhikkhave cakkhussa nissaraṇaṃ abhavissa, nayidaṃ sattā cakkhusmā nissareyyuṃ.

Yasmā ca kho bhikkhave atthi cakkhussa nissaraṇaṃ, tasmā sattā cakkhusmā nissaranti.

[BJT Page 022] [\x 22/]

No cedaṃ bhikkhave sotassa assādo abhavissa, nayidaṃ sattā sotasmiṃ sārajjeyuṃ, yasmā ca

kho bhikkhave atthī sotassa assādo, tasmā sattā sotasmiṃ sārajjanti. No cedaṃ bhikkhave

sotassa ādīnavo abhavissa, nayidaṃ sattā sotasmiṃ nibbindeyyuṃ, yasmā ca kho bhikkhave

atthi sotassa ādīnavo. Tasmā sattā sotasmiṃ nibbindanti. No cedaṃ bhikkhave sotassa

nissaraṇaṃ abhavissa, nayidaṃ sattā sotasmā nissareyyuṃ. Yasmā ca kho bhikkhave atthi

sotassa nissaraṇaṃ, tasmā sattā sotasmā nissaranti.

[PTS Page 011] [\q 11/] no cedaṃ bhikkhave ghānassa assādo abhavissa, nayidaṃ sattā

ghānasmiṃ sārajjeyyuṃ, yasmā ca kho bhikkhave atthi ghānassa assādo, tasmā sattā

ghānasmiṃ sārajjanti. No cedaṃ bhikkhave ghānassa ādīnavo abhavissa, nayidaṃ sattā

ghānasmiṃ nibbindeyyuṃ, yasmā ca kho bhikkhave atthī ghānassa ādīnavo. Tasmā sattā

ghānasmiṃ nibbindanti. No cedaṃ bhikkhave ghānassa nissaraṇaṃ abhavissa, nayidaṃ sattā

ghānasmā nissareyyuṃ. Yasmā ca kho bhikkhave atthi ghānassa nissaraṇaṃ, tasmā sattā

ghānasmā nissaranti.

No cedaṃ bhikkhave jivhāya assādo abhavissa, nayidaṃ sattā jivhāya sārajjeyuṃ, yasmā ca

kho bhikkhave atthi jivhāya assādo, tasmā sattā jivhāya sārajjanti. No cedaṃ bhikkhave

jivhāya ādīnavo abhavissa, nayidaṃ sattā jivhāya nibbindeyyuṃ, yasmā ca kho bhikkhave

atthi jivhāya ādīnavo. Tasmā sattā jivhāya nibbindanti. No cedaṃ bhikkhave jivhāya

nissaraṇaṃ abhavissa, nayidaṃ sattā jivhāya nissareyyuṃ. Yasmā ca kho bhikkhave atthi

jivhāya nissaraṇaṃ, tasmā sattā jivhāya nissaranti.

No cedaṃ bhikkhave kāyassa assādo abhavissa, nayidaṃ sattā kāyaṃ sārajjeyuṃ, yasmā ca

kho bhikkhave atthi kāyassa assādo, tasmā sattā kāyasmiṃ sārajjanti. No cedaṃ bhikkhave

kāyassa ādīnavo abhavissa, nayidaṃ sattā kāyasmiṃ nibbindeyyuṃ, yasmā ca kho bhikkhave

atthi kāyassa ādīnavo. Tasmā sattā kāyasmiṃ nibbindanti. No cedaṃ bhikkhave kāyassa

nissaraṇaṃ abhavissa, nayidaṃ sattā kāyasmā nissareyyuṃ. Yasmā ca kho bhikkhave atthi

kāyassa nissaraṇaṃ, tasmā sattā kāyasmā nissaranti.

No cedaṃ bhikkhave manassa assādo abhavissa, nayidaṃ sattā manasmiṃ sārajjeyyuṃ, yasmā

ca kho bhikkhave atthi manassa assādo, tasmā sattā cakkhusmiṃ sārajjanti. No cedaṃ

bhikkhave manassa ādīnavo abhavissa, nayidaṃ sattā manasmiṃ nibbindeyyuṃ, yasmā ca

kho bhikkhave atthi manassa ādīnavo. Tasmā sattā manasmiṃ nibbindanti. No cedaṃ

bhikkhave cakkhussa nissaraṇaṃ abhavissa nayidaṃ sattā cakkhusmā nissareyyuṃ. Yasmā ca

kho bhikkhave atthi manassa nissaraṇaṃ, tasmā sattā manasmā nissaranti.

Yāvakīvañca bhikkhave sattā imesaṃ channaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ assādañca assādato

ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ nābbhaññāsuṃ, 1 neva tāva

bhikkhave sattā sadevakā lokā samārakā sabrahmakā sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya

sadevamanussāya nissaṭā visaṃyuttā vippamuttā vimariyādīkatena2 cetasā vihariṃsu.

Yato ca kho bhikkhave sattā imesaṃ channaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ assādañca assādato

ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ abbhaññāsuṃ; [PTS Page 012]

[\q 12/] atha bhikkhave sattā sadevakā lokā samārakā sabrahmakā

sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya nissaṭā visaṃyuttā vippamuttā

vimariyādīkatena cetasā viharantīti.

1. Nābbhaññaṃsu - machasaṃ 2. Vimariyādikatena - sīmu, [pts.] Vipariyādikatena - syā.

[BJT Page 024] [\x 24/]

1. 2. 6

Dutiya no ce assādasuttaṃ

18. Sāvatthiyaṃ

No cedaṃ bhikkhave rūpānaṃ assādo abhavissa, nayidaṃ sattā rūpesu sārajjeyyuṃ. Yasmā ca

kho bhikkhave atthi rūpānaṃ assādo. Tasmā sattā rūpesu sārajjanti. No cedaṃ bhikkhave

rūpānaṃ ādīnavo abhavissa, nayidaṃ sattā rūpesu nibbindeyyuṃ. Yasmā ca kho bhikkhave

atthi rūpānaṃ ādīnavo, tasmā sattā rūpesu nibbindanti. No cedaṃ bhikkhave rūpānaṃ

nissaraṇaṃ abhavissa, nayidaṃ sattā rūpehi nissareyyuṃ. Yasmā ca kho bhikkhave atthi

rūpānaṃ nissaraṇaṃ, tasmā sattā rūpehi nissaranti.

No cedaṃ bhikkhave saddānaṃ assādo abhavissa, nayidaṃ sattā saddesu sārajjeyyuṃ, yasmā

ca kho bhikkhave atthi saddānaṃ assādo, tasmā sattā saddesu sārajjanti. No cedaṃ

bhikkhave saddānaṃ ādīnavo abhavissa, nayidaṃ sattā saddesu nibbindeyyuṃ, yasmā ca kho

bhikkhave atthi saddānaṃ ādīnavo. Tasmā sattā saddesu nibbindanti. No cedaṃ bhikkhave

saddānaṃ nissaraṇaṃ abhavissa nayidaṃ sattā saddasmā nissareyyuṃ. Yasmā ca kho

bhikkhave atthi saddānaṃ nissaraṇaṃ, tasmā sattā saddehi nissaranti.

No cedaṃ bhikkhave gandhānaṃ assādo abhavissa, nayidaṃ sattā gandhānaṃ sārajjeyyuṃ,

yasmā ca kho bhikkhave atthi gandhānaṃ assādo, tasmā sattā gandhesu sārajjanti. No cedaṃ

bhikkhave ghandhānaṃ ādīnavo abhavissa, nayidaṃ sattā gandhesu nibbindeyyuṃ, yasmā

ca kho bhikkhave atthi gandhānaṃ ādīnavo. Tasmā sattā gandhesu nibbindanti. No cedaṃ

bhikkhave gandhānaṃ nissaraṇaṃ abhavissa, nayidaṃ sattā gandhehi nissareyyuṃ. Yasmā ca

kho bhikkhave atthī gandhānaṃ nissaraṇaṃ, tasmā sattā gandhehi nissaranti.

No cedaṃ bhikkhave rasānaṃ assādo abhavissa, nayidaṃ sattā rasesu sārajjeyuṃ, yasmā ca

kho bhikkhave atthi rasānaṃ assādo, tasmā sattā rasesu sārajjanti. No cedaṃ bhikkhave

rasānaṃ ādīnavo abhavissa, nayidaṃ sattā rasesu nibbindeyyuṃ, yasmā ca kho bhikkhave

atthi rasānaṃ ādīnavo. Tasmā sattā rasesu nibbindanti. No cedaṃ bhikkhave rasānaṃ

nissaraṇaṃ abhavissa, nayidaṃ sattā rasehi nissareyyuṃ. Yasmā ca kho bhikkhave atthi

rasānaṃ nissaraṇaṃ, tasmā sattā rasehi nissaranti.

No cedaṃ bhikkhave poṭṭhabbānaṃ assādo abhavissa, nayidaṃ sattā poṭṭhabbesu

sārajjeyyuṃ,

Yasmā ca kho bhikkhave atthī poṭṭhabbānaṃ assādo tasmā sattā poṭṭhabbesu sārajjanti. No

cedaṃ bhikkhave poṭṭhabbānaṃ ādīnavo abhavissa, nayidaṃ sattā poṭṭhabbesu

nibbindeyyuṃ, yasmā ca kho bhikkhave atthi poṭṭhabbānaṃ ādīnavo. Tasmā sattā

poṭṭhabbesu nibbindanti. No cedaṃ bhikkhave poṭṭhabbānaṃ nissaraṇaṃ abhavissa,

nayidaṃ sattā poṭṭhabbehi nissareyyuṃ. Yasmā ca kho bhikkhave atthi poṭṭhabbānaṃ

nissaraṇaṃ, tasmā sattā poṭṭhabbehi nissaranti.

No cedaṃ bhikkhave dhammānaṃ assādo abhavissa, nayidaṃ sattā dhammesu sārajjeyyuṃ,

yasmā ca kho bhikkhave atthi dhammānaṃ assādo, tasmā sattā dhammesu sārajjanti. No

cedaṃ bhikkhave dhammānaṃ ādīnavo abhavissa, nayidaṃ sattā dhammesu nibbindeyyuṃ,

yasmā ca kho bhikkhave atthi dhammānaṃ ādīnavo. Tasmā sattā dhammesu nibbindanti.

No cedaṃ bhikkhave dhammānaṃ nissaraṇaṃ abhavissa, nayidaṃ sattā dhammehi

nissareyyuṃ. Yasmā ca kho bhikkhave atthi dhammānaṃ nissaraṇaṃ, tasmā sattā dhammehi

nissaranti.

Yāvakīvañca bhikkhave sattā imesaṃ channaṃ bāhirānaṃ āyatanānaṃ assādañca assādato

ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ nābbhaññāsuṃ, [PTS Page 013]

[\q 13/] neva tāva bhikkhave sattā sadevakā lokā samārakā sabrahmakā

sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya nissaṭā visaṃyuttā vippamuttā

vimariyādīkatena cetasā vihariṃsu.

Yato ca kho bhikkhave sattā imesaṃ channaṃ bāhirānaṃ āyatanānaṃ assādañca assādato

ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ abbhaññāsuṃ, atha bhikkhave

sattā sadevakā lokā samārakā sabrahmakā sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya

nissaṭā visaṃyuttā vippamuttā vimariyādīkatena cetasā viharantīti.

[BJT Page 026] [\x 26/]

1. 2. 7

Abhinandasuttaṃ.

19. Sāvatthiyaṃ

Yo bhikkhave cakkhuṃ abhinandati, dukkhaṃ so abhinandati. Yo dukkhaṃ abhinandati,

aparimutto so dukkhasmāti vadāmi. Yo sotaṃ abhinandati, dukkhaṃ so abhinandati. Yo

dukkhaṃ abhinandati aparimutto so dukkhasmāti vadāmi. Yo ghānaṃ abhinandati, dukkhaṃ

so abhinandati. Yo dukkhaṃ abhinandati, aparimutto so dukkhasmāti vadāmi. Yo jivhaṃ

abhinandati, dukkhaṃ so abhinandati. Yo dukkhaṃ abhinandati, aparimutto so dukkhasmāti

vadāmi. Yo kāyaṃ abhinandati, dukkhaṃ so abhinandati. Yo dukkhaṃ abhinandati,

aparimutto so dukkhasmāti vadāmi. Yo manaṃ abhinandati, dukkhaṃ so abhinandati. Yo

dukkhaṃ abhinandati, aparimutto so dukkhasmāti vadāmi.

Yo ca kho bhikkhave cakkhuṃ nābhinandati, dukkhaṃ so nābhinandati. Yo dukkhaṃ

nābhinandati, parimutto so dukkhasmāti vadāmi. Yo sotaṃ nābhinandati, dukkhaṃ so

nābhinandati. Yo dukkhaṃ nābhinandati, parimutto so dukkhasmāti vadāmi. Yo ghānaṃ

nābhinandati, dukkhaṃ so nābhinandati. Yo dukkhaṃ nābhinandati, parimutto so

dukkhasmāti vadāmi. Yo jivhaṃ nābhinandati, dukkhaṃ so nābhinandati. Yo dukkhaṃ

nābhinandati, parimutto so dukkhasmāti vadāmi. Yo kāyaṃ nābhinandati dukkhaṃ so

nābhinandati. Yo dukkhaṃ nābhinandati, parimutto so dukkhasmāti vadāmi. Yo manaṃ

nābhinandati, dukkhaṃ so nābhinandati. Yo dukkhaṃ nābhinandati. Parimutto so

dukkhasmāti vadāmīti.

1. 2. 8

Dutiya abhinandasuttaṃ

20 Sāvatthiyaṃ yo bhikkhave rūpe abhinandati, dukkhaṃ so abhinandati. Yo dukkhaṃ

abhinandati, aparimutto so dukkhasmāti vadāmi. Yo sadde abhinandati, dukkhaṃ so

abhinandati. Yo dukkhaṃ abhinandati, aparimutto so dukkhasmāti vadāmi. Yo gandhe

abhinandati, dukkhaṃ so abhinandati. Yo dukkhaṃ abhinandati, aparimutto so dukkhasmāti

vadāmi. Yo rase abhinandati, dukkhaṃ so abhinandati. Yo dukkhaṃ abhinandati, aparimutto

so dukkhasmāti vadāmi. Yo poṭṭhabbe abhinandati, dukkhaṃ so abhinandati. Yo dukkhaṃ

abhinandati, aparimutto so dukkhasmāti vadāmi. Yo dhamme abhinandati, dukkhaṃ so

abhinandati. Yo dukkhaṃ abhinandati, aparimutto so dukkhasmāti vadāmi.

[PTS Page 014] [\q 14/] yo ca kho bhikkhave rūpe nābhinandati, dukkhaṃ so

nābhinandati. Yo dukkhaṃ nābhinandati, parimutto so dukkhasmāti vadāmi. Yo sadde

nābhinandati, dukkhaṃ so nābhinandati. Yo dukkhaṃ nābhinandati, parimutto so

dukkhasmāti vadāmi. Yo gandhe nābhinandati, dukkhaṃ so nābhinandati. Yo dukkhaṃ

nābhinandati, parimutto so dukkhasmāti vadāmi. Yo rase nābhinandati, dukkhaṃ so

nābhinandati. Yo dukkhaṃ nābhinandati, parimutto so dukkhasmāti vadāmi. Yo poṭṭhabbe

nābhinandati dukkhaṃ so nābhinandati. Yo dukkhaṃ nābhinandati, parimutto so

dukkhasmāti vadāmi. Yo dhamme nābhinandati, dukkhaṃ so nābhinandati. Yo dukkhaṃ

nābhinandati. Parimutto so dukkhasmāti vadāmīti.

[BJT Page 028] [\x 28/]

1. 2. 9

Uppādasuttaṃ

21. Sāvatthiyaṃ

Yo bhikkhave cakkhussa uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo, dukkhasseso uppādo rogānaṃ

ṭhiti jarāmaraṇassa pātubhāvo.

Yo sotassa uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo, dukkhasseso uppādo rogānaṃ ṭhiti

jarāmaraṇassa pātubhāvo.

Yo ghānassa uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo, dukkhasseso uppādo rogānaṃ ṭhiti

jarāmaraṇassa pātubhāvo.

Yo jivhāya uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo, dukkhasseso uppādo rogānaṃ ṭhiti

jarāmaraṇassa pātubhāvo.

Yo kāyassa uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo, dukkhasseso uppādo rogānaṃ ṭhiti

jarāmaraṇassa pātubhāvo.

Yo manassa uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo, dukkhasseso uppādo rogānaṃ ṭhiti

jarāmaraṇassa pātubhāvo.

Yo ca kho bhikkhave cakkhussa nirodho vūpasamo atthagamo-1, dukkhasseso nirodho

rogānāṃ vūpasamo jarāmaraṇassa atthagamo -1.

Yo sotassa nirodho vūpasamo atthagamo dukkhasseso nirodho rogānaṃ vūpasamo

jarāmaraṇassa atthagamo-1.

Yo ghānassa nirodho vūpasamo atthagamo, dukkhasseso nirodho rogānaṃ vūpasamo

jarāmaraṇassa atthagamo-1.

Yo jivhāya nirodho vūpasamo atthagamo dukkhasseso nirodho rogānaṃ vūpasamo

jarāmaraṇassa atthagamo-1.

Yo kāyassa nirodho vūpasamo atthagamo, dukkhasseso nirodho rogānaṃ vūpasamo

jarāmaraṇassa atthagamo-1.

Yo manassa nirodho vūpasamo atthagamo, dukkhasseso nirodho rogānaṃ vūpasamo

jarāmaraṇassa atthagamo-1. Ti.

1. 2. 10

Dutiya uppādasuttaṃ

22. Sāvatthiyaṃ

Yo bhikkhave rūpānaṃ uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo, dukkhasseso uppādo rogānaṃ

ṭhiti jarāmaraṇassa pātubhāvo.

Yo saddānaṃ uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo, dukkhasseso uppādo rogānaṃ ṭhiti

jarāmaraṇassa pātubhāvo.

Yo gandhānaṃ uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo, dukkhasseso uppādo rogānaṃ ṭhiti

jarāmaraṇassa pātubhāvo.

Yo rasānaṃ uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo, dukkhasseso uppādo rogānaṃ ṭhiti

jarāmaraṇassa pātubhāvo.

Yo phoṭṭhabbānaṃ uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo, dukkhasseso uppādo rogānaṃ ṭhiti

jarāmaraṇassa pātubhāvo.

Yo dhammānaṃ uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo, dukkhasseso uppādo rogānaṃ ṭhiti

jarāmaraṇassa pātubhāvo.

Yo ca kho bhikkhave rūpānaṃ nirodho vūpasamo atthagamo, dukkhasseso nirodho rogānaṃ

vūpasamo jarāmaraṇassa atthagamo.

Yo saddānaṃ nirodho vūpasamo atthagamo, dukkhasseso nirodho rogānaṃ vūpasamo

jarāmaraṇassa atthagamo.

Yo gandhānaṃ nirodho vūpasamo atthagamo, dukkhasseso nirodho rogānaṃ vūpasamo

jarāmaraṇassa atthagamo.

Yo rasānaṃ nirodho vūpasamo atthagamo, dukkhasseso nirodho rogānaṃ vūpasamo

jarāmaraṇassa atthagamo.

Yo phoṭṭhabbānaṃ nirodho vūpasamo atthagamo, dukkhasseso nirodho rogānaṃ vūpasamo

jarāmaraṇassa atthagamo.

[PTS Page 015] [\q 15/] yo dhammānaṃ nirodho vūpasamo atthagamo, dukkhasseso

nirodho rogānaṃ vūpasamo jarāmaraṇassa atthagamoti.

Yamakavaggo dutiyo.

Tassuddānaṃ:

Sambodhena duve vuttā assādena pare dūve

No ce tena duve vuttā abhinandena pare duve

Uppādena duve vuttā vaggo tena pavuccatīti.

1. Atthaṃgamo - machasaṃ, syā.

[BJT Page 030] [\x 30/]

3. Sabbavaggo

1. 3. 1

Sabbasuttaṃ

23. Sāvatthiyaṃ

Sabbaṃ vo bhikkhave desissāmi-1 taṃ suṇātha. Kiñca bhikkhave sabbaṃ: cakkhuñceva rūpā

ca sotañca saddā ca ghānañca gandhā ca jivhā ca rasā ca kāyo ca phoṭṭhabbā ca mano ca

dhammā ca idaṃ vuccati bhikkhave sabbaṃ.

Yo bhikkhave evaṃ vadeyya: ahametaṃ sabbaṃ paccakkhāya aññaṃ sabbaṃ paññāpessāmīti,

tassā vācāvatthurevassa-2. Puṭṭho ca na sampāyeyya, uttariñca vighātaṃ āpajjeyya, taṃ kissa

hetu yathā taṃ bhikkhave avisayasminti.

1. 3. 2

Pahānasuttaṃ

24. Sāvatthiyaṃ

Sabbappahānāya-3 vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi: taṃ suṇātha. Katamo ca bhikkhave

sabbappahānāya dhammo: cakkhuṃ bhikkhave pahātabbaṃ, rūpā pahātabbā,

cakkhuviññāṇaṃ pahātabbaṃ, cakkhu samphasso pahātabbo, [PTS Page 016] [\q 16/]

yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi pahātabbaṃ ayaṃ kho bhikkhave sabbappahānāya dhammoti.

Jivhā pahātabbā, rasā pahātabbā. Jivhāviññāṇaṃ pahātabbaṃ, jivhā samphasso pahātabbo,

yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi pahātabbaṃ ayaṃ kho bhikkhave sabbappahānāya dhammoti.

Mano pahātabbo, dhammā pahātabbā. Manoviññāṇaṃ pahātabbaṃ, manosamphasso

pahātabbo, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi pahātabbaṃ ayaṃ kho bhikkhave sabbappahānāya dhammoti.

1. Desessāmi - machasaṃ 2. Vācāvatthukamevassa - machasaṃ vācāvatthudevassa. Syā 3.

Sabbaṃ pahānāya - syā.

[BJT Page 032] [\x 32/]

1. 3. 3.

Dutiya pahānasuttaṃ

25. Sāvatthiyaṃ

Sabbaṃ abhiññā pariññā pahānāya kho bhikkhave dhammaṃ desissāmi, taṃ suṇātha.

Katamo ca bhikkhave sabbaṃ abhiññā pariññā pahānāya dhammo: cakkhuṃ bhikkhave

abhiññā pariññā pahātabbaṃ, rūpā abhiññā pariññā pahātabbā, cakkhuviññāṇaṃ abhiññā

pariññā pahātabbaṃ, cakkhusamphasso abhiññā pariññā pahātabbo, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi abhiññā pariññā pahātabbaṃ. Ayaṃ kho bhikkhave sabbaṃ abhiññā pariññā pahānāya

dhammoti.

Jivhā abhiññā pariññā pahātabbā, rasā abhiññā pariññā pahātabbā, jivhāviññāṇaṃ abhiññā

pariññā pahātabbaṃ, jivhāsamphasso abhiññā pariññā pahātabbo, yampidaṃ

jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi abhiññā pariññā pahātabbaṃ. Ayaṃ kho bhikkhave sabbaṃ abhiññā pariññā pahānāya

dhammoti.

Mano abhiññā pariññā pahātabbo, dhammā abhiññā [PTS Page 017] [\q 17/] pariññā

pahātabbā, manoviññāṇaṃ abhiññā pariññā pahātabbaṃ, manosamphasso abhiññā pariññā

pahātabbo, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi abhiññā pariññā pahātabbaṃ. Ayaṃ kho bhikkhave sabbaṃ

abhiññā pariññā pahānāya dhammoti.

1. 3. 4

Aparijānasuttaṃ

26. Sāvatthiyaṃ

Sabbaṃ bhikkhave anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.

Kiñca bhikkhave sabbaṃ anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo

dukkhakkhayāya.

[BJT Page 034] [\x 34/]

Cakkhuṃ bhikkhave anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo

dukkhakkhayāya, rūpe anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo

dukkhakkhayāya, cakkhuviññāṇaṃ anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo

dukkhakkhayāya, cakakhusamphassaṃ anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ

abhabbo dukkhakkhayāya yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ

vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ

abhabbo dukkhakkhayāya.

Idaṃ kho bhikkhave sabba anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo

dukkhakkhayāya

Jivhaṃ anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya, rase

anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya, jivhāviññāṇaṃ

anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya, jivhāsamphassaṃ

anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya yampidaṃ

jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.

Manaṃ anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya, dhamme

anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya, manoviññāṇaṃ

anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya, manosamphassaṃ

anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya, yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.

Idaṃ kho bhikkhave sabbaṃ anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo

dukkhakkhayāya. Sabbañca kho bhikkhave abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo

dukkhakkhayāya. [PTS Page 018] [\q 18/] kiñca bhikkhave sabbaṃ abhijānaṃ parijānaṃ

virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya:

Cakkhuṃ bhikkhave abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya, rūpe

abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya, cakkhuviññāṇaṃ abhijānaṃ

parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya, cakkhusamphassaṃ abhijānaṃ

parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi abhijānaṃ parijānaṃ

virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya.

Idaṃ kho bhikkhave sabbaṃ abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya.

[BJT Page 036] [\x 36/]

Jivhaṃ abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya, rase abhijānaṃ

parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya, jivhāviññāṇaṃ abhijānaṃ parijānaṃ

virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya, jivhāsamphassaṃ abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ

pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ

bhabbo dukkhakkhayāya.

Manaṃ abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya, dhamme abhijānaṃ

parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya, manoviññāṇaṃ abhijānaṃ parijānaṃ

virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya, manosamphassaṃ abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ

pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ

bhabbo dukkhakkhayāya.

Idaṃ kho bhikkhave sabbaṃ abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo

dukkhakkhayāyāti.

1. 3. 5

Dutiyaaparijānasuttaṃ

27. Sāvatthiyaṃ

Sabbaṃ bhikkhave anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya,

kiñca bhikkhave, sabbaṃ anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo

dukkhakkhayāya:

Yañca kho bhikkhave cakkhu ye ca rūpā yañca cakkhuviññāṇaṃ ye ca cakkhuviññāṇa

viññātabbā dhammā, yañca sotaṃ ye ca saddā yañca sotaviññāṇaṃ ye ca sotaviññāṇa

viññātabbā dhammā, yañca ghānaṃ ye ca gandhā yañca ghānaviññāṇaṃ ye ca ghānaviññāṇa

viññātabbā dhammā, [PTS Page 019] [\q 19/] yā ca jivhā ye ca rasā yañca

jivhāviññāṇaṃ ye ca jivhāviññāṇa viññātabbā dhammā, yo ca kāyo ye ca phoṭṭhabbā yañca

kāyaviññāṇaṃ ye ca kāyaviññāṇa viññātabbā dhammā, yo ca mano ye ca dhammā yañca

manoviññāṇaṃ ye ca manoviññāṇa viññātabbā dhammā, idaṃ kho bhikkhave sabbaṃ

anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.

[BJT Page 038] [\x 38/]

Sabbañca kho bhikkhave abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya.

Kiñca bhikkhave, sabbaṃ abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya:

Yañca kho bhikkhave cakkhuṃ-1 ye ca rūpā yañca cakkhuviññāṇaṃ ye ca cakkhuviññāṇa

viññātabbā dhammā, yañca sotaṃ ye ca saddā yañca sotaviññāṇaṃ ye ca sotaviññāṇa

viññātabbā dhammā, yañca ghānaṃ ye ca gandhā yañca ghānaviññāṇaṃ ye ca ghānaviññāṇa

viññātabbā dhammā, yā ca jivhā ye ca rasā yañca jivhāviññāṇaṃ ye ca jivhāviññāṇa

viññātabbā dhammā, yo ca kāyo ye ca phoṭṭhabbā yañca kāyaviññāṇaṃ ye ca kāyaviññāṇa

viññātabbā dhammā, yo ca mano ye ca dhammā yañca manoviññāṇaṃ ye ca manoviññāṇa

viññātabbā dhammā, idaṃ kho bhikkhave sabbaṃ abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ

bhabbo dukkhakkhayāyāti.

1. 3. 6

Ādittapariyāyasuttaṃ

28. Ekaṃ samayaṃ bhagavā gayāyaṃ viharati gayāsīse saddhiṃ bhikkhusahassena, tatra kho

bhagavā bhikkhū āmantesi.

Sabbaṃ bhikkhave ādittaṃ, kiñca bhikkhave sabbaṃ ādittaṃ, cakkhuṃ bhikkhave ādittaṃ, rūpā

ādittā, cakkhuviññāṇaṃ ādittaṃ. Cakkhusamphasso āditto, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi ādittaṃ. Kena ādittaṃ: ādittaṃ rāgagginā dosagginā mohagginā, ādittaṃ jātiyā

jarāmaraṇena, sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi ādittantī vadāmi.

Sotaṃ ādittaṃ, saddā ādittā, sotaviññāṇaṃ ādittaṃ, sotasamphasso āditto, yampidaṃ

sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi ādittaṃ. Kena ādittaṃ: ādittaṃ rāgagginā dosagginā mohagginā, ādittaṃ jātiyā

jarāmaraṇena, sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi ādittanti vadāmi.

1. Cakkhu - machasaṃ.

[BJT Page 040] [\x 40/]

Ghānaṃ ādittaṃ, gandhā ādittā, ghānaviññāṇaṃ ādittaṃ, ghānasamphasso āditto, yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi ādittaṃ, kena ādittaṃ: ādittaṃ rāgagginā dosagginā mohagginā, ādittaṃ jātiyā

jarāmaraṇena, sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi ādittanti vadāmi.

Jivhā ādittā, rasā ādittā, jivhāviññāṇaṃ ādittaṃ, [PTS Page 020] [\q 20/] jivhāsamphasso

āditto, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi ādittaṃ, kena ādittaṃ: ādittaṃ rāgagginā dosagginā mohagginā,

ādittaṃ jātiyā jarāmaraṇena, sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi ādittanti

vadāmi.

Kāyo āditto, phoṭṭhabbā ādittā, kāyaviññāṇaṃ ādittaṃ, kāyasamphasso āditto, yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi ādittaṃ, kena ādittaṃ: ādittaṃ rāgagginā dosagginā mohagginā, ādittaṃ jātiyā

jarāmaraṇena, sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi ādittanti vadāmi.

Mano āditto, dhammā ādittā, manoviññāṇaṃ ādittaṃ, manosamphasso āditto, yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi ādittaṃ, kena ādittaṃ: ādittaṃ rāgagginā dosagginā mohagginā, ādittaṃ jātiyā

jarāmaraṇena, sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi ādittanti vadāmi.

Evampassaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evampassaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi. 1Nibbindati, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

[BJT Page 042] [\x 42/]

Evampassaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manassampi nibbindati, dhammesupi nibbindati,

manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati, yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānātī ti.

Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. Imasmiñca

pana veyyākaraṇasmiṃ bhaññamāne tassa bhikkhusahassassa anupādāya āsavehi cittāni

vimucciṃsūti.

1. 3. 7

Andhabhūtasuttaṃ

29. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandaka nivāpe. Tatra kho bhagavā

bhikkhū āmantesi.

Sabbaṃ bhikkhave andhabhūtaṃ. [PTS Page 021] [\q 21/] kiñca bhikkhave sabbaṃ

andhabhūtaṃ? Cakkhuṃ bhikkhave andhabhūtaṃ, rūpā andhabhūtā, cakkhuviññāṇaṃ

andhabhūtaṃ, cakkhusamphasso andhabhūto. Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati

vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi andhabhūtaṃ. Kena

andhabhūtaṃ: andhabhūtaṃ jātiyā jarāmaraṇena, sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi

upāyāsehi andhabhūtanti vadāmi.

Sotaṃ andhabhūtaṃ, saddā andhabhūtā, sotaviññāṇaṃ andhabhūtaṃ, sotasamphasso

andhabhūto, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi andhabhūtaṃ. Kena andhabhūtaṃ: andhabhūtaṃ jātiyā

jarāmaraṇena, sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi andhabhūtanti vadāmi.

Ghānaṃ andhabhūtaṃ, gandhā andhabhūtā, ghānaviññāṇaṃ andhabhūtaṃ, ghānasamphasso

andhabhūto, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi andhabhūtaṃ. Kena andhabhūtaṃ: andhabhūtaṃ jātiyā

jarāmaraṇena, sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi andhabhūtanti vadāmi.

Jivhā andhabhūtā, rasā andhabhūtā, jivhāviññāṇaṃ andhabhūtaṃ, jivhāsamphasso

andhabhūto, yampidaṃ jivihāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi andhabhūtaṃ. Kena andhabhūtaṃ: andhabhūtaṃ jātiyā

jarāmaraṇena, sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi andhabhūtanti vadāmi.

Mano andhabhūto, dhammā andhabhūtā, manoviññāṇaṃ andhabhūtaṃ, manosamphasso

andhabhūto, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi andhabhūtaṃ. Kena andhabhūtaṃ: andhabhūtaṃ jātiyā

jarāmaraṇena, sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi andhabhūtanti vadāmi.

[BJT Page 044] [\x 44/]

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbinidati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbandati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotamimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbandati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati, gandhesupi

nibbanidati, ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbandati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbandati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbandati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampidaṃ

manoyamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbandati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti

vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 3. 8.

Sāruppapaṭipadāsuttaṃ

30. Sāvatthiyaṃ

Sabbamaññītasamugghātasāruppaṃ vo bhikkhave [PTS Page 022] [\q 22/] paṭipadaṃ

desissāmi. Taṃ suṇātha.

Katamā ca sā bhikkhave sabbamaññitasamugghātasāruppapaṭipadā idha bhikkhave bhikkhu

cakkhuṃ na maññati, cakkhusmiṃ na maññati, cakkhuto na maññati, cakkhuṃ meti na

maññati, rūpe na maññati. Rūpesu na maññati, rūpato na maññati. Rūpā meti na maññati.

Cakkhuviññāṇaṃ na maññati, cakkhuviññāṇasmiṃ na maññati. Cakkhuviññāṇato na

maññati, cakkhuviññāṇaṃ meti na maññati. Cakkhusamphassaṃ na maññati,

cakkhusamphassasmiṃ na maññati, cakkhusamphassato na maññati, cakkhusamphasso meti

na maññati, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññati tasmimpi na maññati. Tatopi na maññati. Tammeti

na maññati.

Jivhā na maññati. Jivhāya na maññati, jivhāto na maññati. Jivhā meti na maññati, rase na

maññati. Rasesu na maññati, rasato na maññati. Rasā meti na maññati. Jivhāviññāṇaṃ na

maññati, jivhāviññāṇasmiṃ na maññati. Jivhāviññāṇato na maññati, jivhāviññāṇaṃ meti na

maññati. Jivhāsamphassaṃ na maññati, jivhāsamphassasmiṃ na maññati, jivhāsamphassato

na maññati, jivhāsamphasso meti na maññati, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati

vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññati tasmimpi na

maññati. Tatopi na maññati. Tammeti na maññati.

[BJT Page 046] [\x 46/]

Manaṃ na maññati. Manasmiṃ na maññati, manato na maññati. Mano meti na maññati,

dhamme na maññati. Dhammesu na maññati, dhammato na maññati. Dhammā meti na

maññati. Manoviññāṇaṃ na maññati, manoviññāṇasmiṃ na maññati. Manoviññāṇato na

maññati, manoviññāṇaṃ meti na maññati. Manosamphassaṃ na maññati,

manosamphassasmiṃ na [PTS Page 023] [\q 23/] maññati, manosamphassato na

maññati, manosamphasso meti na maññati, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati

vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññati, tasmimpi na

maññati. Tatopi na maññati. Tammeti na maññati.

Sabbaṃ na maññati, sabbasmiṃ na maññati, sabbato na maññati, sabbaṃ meti na maññati. So

evaṃ amaññamāno na ca kiñci loke upādiyati, anupādiyaṃ na paritassati, aparitassaṃ

paccattaññeva parinibbāyati. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ

itthattāyāti pajānāti.

Ayaṃ kho sā bhikkhave sabbamaññitasamugghātasāruppapaṭipadāti.

1. 3. 9

Sappāyapaṭipadāsuttaṃ

31. Sāvatthiyaṃ

Sabbamaññitasamūgghātasappāyaṃ vo bhikkhave paṭipadaṃ desissāmi taṃ suṇātha.

Katamā ca sā bhikkhave sabbamaññitasamugghātasappāyapaṭipadā:

[BJT Page 048] [\x 48/]

Idha bhikkhave bhikkhu cakkhuṃ na maññati. Cakkhusmiṃ na maññati, cakkhuto na

maññati, cakkhuṃ meti na maññati, rūpe na maññati. Rūpesu na maññati, rūpato na

maññati. Rūpā meti na maññati. Cakkhuviññāṇaṃ na maññati, cakkhuviññāṇasmiṃ na

maññati. Cakkhuviññāṇato na maññati, cakkhuviññāṇaṃ meti na maññati.

Cakkhusamphassaṃ na maññati, cakkhusamphassasmiṃ na maññati, cakkhusamphassato na

maññati, cakkhusamphasso meti na maññati, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati

vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññati, tasmimpi na

maññati. Tatopi na maññati. Tammeti na maññati.

Yaṃ hi bhikkhave maññati, yasmiṃ maññati, yato maññati, yammeti maññati, tato taṃ hoti

aññathā. Aññathābhāvī bhavasatto loko bhavameva abhinandati.

Jivhaṃ na maññati. Jivhāya na maññati. Jivhāto na maññati, jivhā meti na maññati, rase na

maññati. Rasesu na maññati, rasato na maññati. Rasā meti na maññati. Jivhāviññāṇaṃ na

maññati, jivhāviññāṇasmiṃ na maññati. Jivhāviññāṇato na maññati, jivhāviññāṇaṃ meti na

maññati. Jivhāsamphassaṃ na maññati, jivhāsamphassasmiṃ na maññati, jivhāsamphassato

na maññati, jivhāsamphasso meti na maññati, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati

[PTS Page 024] [\q 24/] vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi

na maññati, tasmimpi na maññati. Tatopi na maññati. Tammeti na maññati. Yaṃ hi

bhikkhave maññati, yasmiṃ maññati, yato maññati, yammeti maññati,

Tato taṃ hoti aññathā. Aññathābhāvī bhavasatto loko bhavameva abhinandati.

Manaṃ na maññati. Manasmiṃ na maññati, manato na maññati. Mano meti na maññati,

dhamme na maññati. Dhammesu na maññati, dhammato na maññati. Dhammā meti na

maññati. Manoviññāṇaṃ na maññati, manoviññāṇasmiṃ na maññati. Manoviññāṇato na

maññati, manoviññāṇaṃ meti na maññati. Manosamphassaṃ na maññati,

manosamphassasmiṃ na maññati, manosamphassato na maññati, manosamphasso meti na

maññati, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññati, tasmimpi na maññati. Tatopi na maññati. Tammeti

na maññati.

Yaṃ hi bhikkhave maññati, yasmiṃ maññati, yato maññati, yammeti maññati. Tato taṃ hoti

aññathā. Aññathābhāvī bhavasatto loko bhavameva abhinandati.

[BJT Page 050] [\x 50/]

Yāvatā bhikkhave khandhadhātuāyatanaṃ tampi na maññati, tasmimpi na maññati, tatopi

na maññati, tammeti na maññati, so evaṃ na maññamāno na ca kiñci loke upādiyati,

anupādiyaṃ na paritassati, aparitassaṃ paccattaññeva parinibbāyati, khīṇā jāti vusitaṃ

brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānāti. Ayaṃ kho sā bhikkhave

sabbamaññitasamugghātasappāya-1 paṭipadāti.

1. 3. 10

Dutiya sappāyapaṭipadāsuttaṃ

32. Sāvatthiyaṃ

Sabbamaññitasamugghātasappāyaṃ vo bhikkhave paṭipadaṃ desissāmi taṃ suṇātha. Katamā

ca sā bhikkhave sabbamaññitasamugghātasappāya paṭipadā:

Taṃ kimmaññatha bhikkhave cakkhuṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ

panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? [PTS Page 025] [\q 25/] dukkhaṃ bhante. Yaṃ

panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama

eso'hamasmī eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Rūpā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ viparināmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama esohamasmi eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Cakkhuviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallannu taṃ

samanupassituṃ; "etaṃ mama esohamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Cakkhusamphasso nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vā ti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu

taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

1. Sappāyā - machasaṃ. Syā.

[BJT Page 052] [\x 52/]

Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi niccaṃ vā aniccaṃ vā ti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso'hamasmi eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

Sotaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ viparināmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmī eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Saddā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ viparināmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama esohamasmi eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Sotaviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallannu taṃ

samanupassituṃ; "etaṃ mama esohamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Sotasamphasso nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vā ti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi niccaṃ vā aniccaṃ vā ti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso'hamasmi eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

Ghānaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ viparināmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmī eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Gandhā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ viparināmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama esohamasmi eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Ghānaviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallannu taṃ

samanupassituṃ; "etaṃ mama esohamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Ghānasamphasso nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vā ti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu

taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi niccaṃ vā aniccaṃ vā ti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso'hamasmi eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

Jivhā niccā vā aniccā vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ viparināmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmī eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Rasā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ viparināmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama esohamasmi eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Jivhāviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallannu taṃ

samanupassituṃ; "etaṃ mama esohamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Jivhāsamphasso nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vā ti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu

taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi niccaṃ vā aniccaṃ vā ti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso'hamasmi eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

Kāyo nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ viparināmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmī eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Phoṭṭhabbā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ viparināmadhammaṃ, kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama esohamasmi eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Kāyaviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallannu taṃ

samanupassituṃ; "etaṃ mama esohamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Kāyasamphasso nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vā ti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu

taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi niccaṃ vā aniccaṃ vā ti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso'hamasmi eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

Mano nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ viparināmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmī eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Dhammā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ viparināmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama esohamasmi eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

[BJT Page 054] [\x 54/]

Manoviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallannu taṃ

samanupassituṃ; "etaṃ mama esohamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Manosamphasso nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vā ti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu

taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi niccaṃ vā aniccaṃ vā ti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso'hamasmi eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

[PTS Page 026] [\q 26/] evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi

nibbindati, rūpesupi nibbindati, cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati

yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati, yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati, yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati, yampidaṃ

manoyamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti. Khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānāti.

Ayaṃ kho sā bhikkhave sabbamaññitasamugaghāta sappāyapaṭipadāti.

Sabbavaggo tatiyo

. Tasasuddānaṃ:

Sabbañca dvepi pahānā parijānā apare dūve

Ādittaṃ andhabhūtañca sāruppā dveca sappāyā vaggo tena pavuccatīti.

[BJT Page 056] [\x 56/]

4. Jātidhammavaggo

1. 4. 1

Jātidhammasuttaṃ

33. Sāvatthiyaṃ

33. Sabbaṃ bhikkhave jātidhammaṃ kiñca bhikkhave. Sabbaṃ jātidhammaṃ: [PTS Page 027]

[\q 27/] cakkhuṃ bhikkhave jātidhammaṃ, rūpā jātidhammā, cakkhuviññāṇaṃ

jātidhammaṃ, cakkhusamphasso jātidhammo, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati

vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi jātidhammaṃ.

Sotaṃ jātidhammaṃ, saddā jātidhammā, sotaviññāṇaṃ jātidhammaṃ, sotasamphasso

jātidhammo, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi jātidhammaṃ.

Ghānaṃ jātidhammaṃ, gandhā jātidhammā, ghānaviññāṇaṃ jātidhammaṃ, ghānasamphasso

jātidhammo, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi jātidhammaṃ.

Jivhā jātidhammā, rasā jātidhammā, jivhāviññāṇaṃ jātidhammaṃ, jivhāsamphasso

jātidhammo, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi jātidhammaṃ.

Kāyo jātidhammo, phoṭṭhabbā jātidhammā, kāyaviññāṇaṃ jātidhammaṃ, kāyasamphasso

jātidhammo, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi jātidhammaṃ.

Mano jātidhammo, dhammā jātidhammā, manoviññāṇaṃ jātidhammaṃ, manosamphasso

jātidhammo, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi jātidhammaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, gānasamphassepi nibbindati yampidaṃ ghānasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti. Khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

[BJT Page 058] [\x 58/]

4. Jātidhammavaggo

1. 4. 2

Jarādhammasuttaṃ

34. Sāvatthiyaṃ

34. Sabbaṃ bhikkhave jarādhammaṃ kiñca bhikkhave. Sabbaṃ jarādhammaṃ: cakkhuṃ

bhikkhave jarādhammaṃ, rūpā jarādhammā, cakkhuviññāṇaṃ jarādhammaṃ,

cakkhusamphasso jarādhammo, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi jarādhammaṃ.

Sotaṃ jarādhammaṃ, saddā jarādhammā, sotaviññāṇaṃ jarādhammaṃ, sotasamphasso

jarādhammo, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi jarādhammaṃ.

Ghānaṃ jarādhammaṃ, gandhā jarādhammā, ghānaviññāṇaṃ jarādhammaṃ,

ghānasamphasso jarādhammo, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi jarādhammaṃ.

Jivhā jarādhammā, rasā jarādhammā, jivhāviññāṇaṃ jarādhammaṃ, jivhāsamphasso

jarādhammo, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi jarādhammaṃ.

Kāyo jarādhammo, phoṭṭhabbā jarādhammā, kāyaviññāṇaṃ jarādhammaṃ, kāyasamphasso

jarādhammo, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi jarādhammaṃ.

Mano jarādhammaṃ, dhammā jarādhammā, manoviññāṇaṃ jarādhammaṃ, manosamphasso

jarādhammo, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi jarādhammaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti. Khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 4. 3

Vyādhidhammasuttaṃ

35. Sāvatthiyaṃ

35. Sabbaṃ bhikkhave vyādhidhammaṃ kiñca bhikkhave. Sabbaṃ vyādhidhammaṃ: cakkhuṃ

bhikkhave vyādhidhammaṃ, rūpā vyādhidhammā, cakkhuviññāṇaṃ vyādhidhammaṃ,

cakkhusamphasso vyādhidhammo, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi vyādhidhammaṃ.

Sotaṃ vyādhidhammaṃ, saddā vyādhidhammā, sotaviññāṇaṃ vyādhidhammaṃ,

sotasamphasso vyādhidhammo, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi vyādhidhammaṃ.

Ghānaṃ vyādhidhammaṃ, gandhā vyādhidhammā, ghānaviññāṇaṃ vyādhidhammaṃ,

ghānasamphasso vyādhidhammo, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi vyādhidhammaṃ.

Jivhā vyādhidhammā, rasā vyādhidhammā, jivhāviññāṇaṃ vyādhidhammaṃ,

jivhāsamphasso vyādhidhammo, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi vyādhidhammaṃ.

Kāyo vyādhidhammo, phoṭṭhabbā vyādhidhammā, kāyaviññāṇaṃ vyādhidhammaṃ,

kāyasamphasso vyādhidhammo, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi vyādhidhammaṃ.

Mano vyādhidhammo, dhammā vyādhidhammā, manoviññāṇaṃ vyādhidhammaṃ,

manosamphasso vyādhidhammo, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi vyādhidhammaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampidaṃ

manoyamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti. Khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 4. 4

Maraṇadhammasuttaṃ

36. Sāvatthiyaṃ

36. Sabbaṃ bhikkhave maraṇadhammaṃ kiñca bhikkhave. Sabbaṃ maraṇadhammaṃ:

cakkhuṃ bhikkhave maraṇadhammaṃ, rūpā maraṇadhammā, cakkhuviññāṇaṃ

maraṇadhammaṃ, cakkhusamphasso maraṇadhammo, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi maraṇadhammaṃ.

Sotaṃ maraṇadhammaṃ, saddā maraṇadhammā, sotaviññāṇaṃ maraṇadhammaṃ,

sotasamphasso maraṇadhammo, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi maraṇadhammaṃ.

Ghānaṃ maraṇadhammaṃ, gandhā maraṇadhammā, ghānaviññāṇaṃ maraṇadhammaṃ,

ghānasamphasso maraṇadhammo, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi maraṇadhammaṃ.

Jivhā maraṇadhammā, rasā maraṇadhammā, jivhāviññāṇaṃ maraṇadhammaṃ,

jivhāsamphasso maraṇadhammo, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi maraṇadhammaṃ.

Kāyo maraṇadhammo, phoṭṭhabbā maraṇadhammā, kāyaviññāṇaṃ maraṇadhammaṃ,

kāyasamphasso maraṇadhammo, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi maraṇadhammaṃ.

Mano maraṇadhammo, dhammā maraṇadhammā, manoviññāṇaṃ maraṇadhammaṃ,

manosamphasso maraṇadhammo, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi maraṇadhammaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampidaṃ

manoyamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti. Khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 4. 5

Sokadhammasuttaṃ

37. Sāvatthiyaṃ

37. Sabbaṃ bhikkhave sokadhammaṃ kiñca bhikkhave. Sabbaṃ sokadhammaṃ: cakkhuṃ

bhikkhave sokadhammaṃ, rūpā sokadhammā, cakkhuviññāṇaṃ sokadhammaṃ,

cakkhusamphasso sokadhammo, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi sokadhammaṃ.

Sotaṃ sokadhammaṃ, saddā sokadhammā, sotaviññāṇaṃ sokadhammaṃ, sotasamphasso

sokadhammo, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi sokadhammaṃ.

Ghānaṃ sokadhammaṃ, gandhā sokadhammā, sotaviññāṇaṃ sokadhammaṃ,

ghānasamphasso sokadhammo, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi sokadhammaṃ.

Jivhā sokadhammā, rasā sokadhammā, jivhāviññāṇaṃ sokadhammaṃ, jivhāsamphasso

sokadhammo, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi sokadhammaṃ.

Kāyo sokadhammo, phoṭṭhabbā sokadhammā, kāyaviññāṇaṃ sokadhammaṃ,

kāyasamphasso sokadhammo, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ

vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi sokadhammaṃ.

Mano sokadhammo, dhammā sokadhammā, manoviññāṇaṃ sokadhammaṃ,

manosamphasso sokadhammo, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi sokadhammaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti. Khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 4. 6

Saṃkilesadhammasuttaṃ

38. Sāvatthiyaṃ

38. Sabbaṃ bhikkhave saṃkilesadhammaṃ kiñca bhikkhave. Sabbaṃ saṃkilesadhammaṃ:

cakkhuṃ bhikkhave saṃkilesadhammaṃ, rūpā saṃkilesadhammā, cakkhuviññāṇaṃ

saṃkilesadhammaṃ, cakkhusamphasso saṃkilesadhammo, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi saṃkilesadhammaṃ.

Sotaṃ saṃkilesadhammaṃ, saddā saṃkilesadhammā, sotaviññāṇaṃ saṃkilesadhammaṃ,

sotasamphasso saṃkilesadhammo, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi saṃkilesadhammaṃ.

Ghānaṃ saṃkilesadhammaṃ, gandhā saṃkilesadhammā, ghānaviññāṇaṃ saṃkilesadhammaṃ,

ghānasamphasso saṃkilesadhammo, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi saṃkilesadhammaṃ.

Jivhā saṃkilesadhammā, rasā saṃkilesadhammā, jivhāviññāṇaṃ saṃkilesadhammaṃ,

jivhāsamphasso saṃkilesadhammo, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi saṃkilesadhammaṃ.

Kāyo saṃkilesadhammo, phoṭṭhabbā saṃkilesadhammā, kāyaviññāṇaṃ saṃkilesadhammaṃ,

kāyasamphasso saṃkilesadhammo, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi saṃkilesadhammaṃ.

Mano saṃkilesadhammo, dhammā saṃkilesadhammā, manoviññāṇaṃ saṃkilesadhammaṃ,

manosamphasso saṃkilesadhammo, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi saṃkilesadhammaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti. Khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 4. 7

Khayadhammasuttaṃ

39. Sāvatthiyaṃ

39. [PTS Page 028] [\q 28/] sabbaṃ bhikkhave khayadhammaṃ kiñca bhikkhave. Sabbaṃ

khayadhammaṃ: cakkhuṃ bhikkhave khayadhammaṃ, rūpā khayadhammā, cakkhuviññāṇaṃ

khayadhammaṃ, cakkhusamphasso khayadhammo, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi khayadhammaṃ.

Sotaṃ khayadhammaṃ, saddā khayadhammā, sotaviññāṇaṃ khayadhammaṃ, sotasamphasso

khayadhammo, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ

vā adukkhamasukhaṃ vā tampi khayadhammaṃ.

Ghānaṃ khayadhammaṃ, gandhā khayadhammā, ghānaviññāṇaṃ khayadhammaṃ,

ghānasamphasso khayadhammo, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi khayadhammaṃ.

Jivhā khayadhammā, rasā khayadhammā, jivhāviññāṇaṃ khayadhammaṃ, jivhāsamphasso

khayadhammo, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ

vā adukkhamasukhaṃ vā tampi khayadhammaṃ.

Kāyo khayadhammo, phoṭṭhabbā khayadhammā, kāyaviññāṇaṃ khayadhammaṃ,

kāyasamphasso khayadhammo, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi khayadhammaṃ.

Mano khayadhammo, dhammā khayadhammā, manoviññāṇaṃ khayadhammaṃ,

manosamphasso khayadhammo, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi khayadhammaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti. Khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 4. 8

Vayadhammasuttaṃ

40. Sāvatthiyaṃ

40. Sabbaṃ bhikkhave vayadhammaṃ kiñca bhikkhave. Sabbaṃ vayadhammaṃ: cakkhuṃ

bhikkhave vayadhammaṃ, rūpā vayadhammā, cakkhuviññāṇaṃ vayadhammaṃ,

cakkhusamphasso vayadhammo, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi vayadhammaṃ.

Sotaṃ vayadhammaṃ, saddā vayadhammā, sotaviññāṇaṃ vayadhammaṃ, sotasamphasso

vayadhammo, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi vayadhammaṃ.

Ghānaṃ vayadhammaṃ, gandhā vayadhammā, ghānaviññāṇaṃ vayadhammaṃ,

ghānasamphasso vayadhammo, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi vayadhammaṃ.

Jivhā vayadhammā, rasā vayadhammā, jivhāviññāṇaṃ vayadhammaṃ, jivhāsamphasso

vayadhammo, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi vayadhammaṃ.

Kāyo vayadhammo, phoṭṭhabbā vayadhammā, kāyaviññāṇaṃ vayadhammaṃ,

kāyasamphasso vayadhammo, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ

vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi vayadhammaṃ.

Mano vayadhammo, dhammā vayadhammā, manoviññāṇaṃ vayadhammaṃ,

manosamphasso vayadhammo, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi vayadhammaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbandati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti. Khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 4. 9

Samudayadhammasuttaṃ

41. Sāvatthiyaṃ

42. Sabbaṃ bhikkhave samudayadhammaṃ, kiñca bhikkhave. Sabbaṃ samudaya dhammaṃ:

cakkhuṃ bhikkhave samudayadhammaṃ, rūpā samudayadhammā, cakkhuviññāṇaṃ

samudayadhammaṃ, cakkhusamphasso samudayadhammo, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi samudayadhammaṃ.

Sotaṃ samudayadhammaṃ, saddā samudayadhammā, sotaviññāṇaṃ samudayadhammaṃ,

sotasamphasso samudayadhammo, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi samudayadhammaṃ.

Ghānaṃ samudayadhammaṃ, gandhā samudayadhammā, ghānaviññāṇaṃ

samudayadhammaṃ, ghānasamphasso samudayadhammo, yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi samudayadhammaṃ.

Jivhā samudayadhammā, rasā samudayadhammā, jivhāviññāṇaṃ samudayadhammaṃ,

jivhāsamphasso samudayadhammo, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi samudayadhammaṃ.

Kāyo samudayadhammo, phoṭṭhabbā samudayadhammā, kāyaviññāṇaṃ

samudayadhammaṃ, kāyasamphasso samudayadhammo, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi

samudayadhammaṃ.

Mano samudayadhammo, dhammā samudayadhammā, manoviññāṇaṃ samudayadhammaṃ,

manosamphasso samudayadhammo, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi samudayadhammaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti. Khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

[BJT Page 060] [\x 60/]

1. 4. 10

Nirodhadhammasuttaṃ

42. Sāvatthiyaṃ

42. Sabbaṃ bhikkhave nirodhadhammaṃ kiñca bhikkhave. Sabbaṃ nirodhadhammaṃ:

cakkhuṃ bhikkhave nirodhadhammaṃ, rūpā nirodhammā, cakkhuviññāṇaṃ

nirodhadhammaṃ, cakkhusamphasso nirodhadhammo, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi nirodhadhammaṃ.

Sotaṃ nirodhadhammaṃ, saddā nirodhadhammā, sotaviññāṇaṃ nirodhadhammaṃ,

sotasamphasso nirodhadhammo, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi nirodhadhammaṃ.

Ghānaṃ nirodhadhammaṃ, gandhā nirodhadhammā, ghānaviññāṇaṃ nirodhadhammaṃ,

ghānasamphasso nirodhadhammo, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi nirodhadhammaṃ.

Jivhā nirodhadhammā, rasā nirodhadhammā, jivhāviññāṇaṃ nirodhadhammaṃ,

jivhāsamphasso nirodhadhammo, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi nirodhadhammaṃ.

Kāyo nirodhadhammo, phoṭṭhabbā nirodhadhammā, kāyaviññāṇaṃ nirodhadhammaṃ,

kāyasamphasso nirodhadhammo, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi nirodhadhammaṃ.

Mano nirodhadhammo, dhammā nirodhadhammā, manoviññāṇaṃ nirodhadhammaṃ,

manosamphasso nirodhadhammo, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi nirodhadhammaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti. Khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Jātidhammavaggo catuttho.

Tassuddānaṃ:

Jātijarāvyādhimaraṇaṃ soko ca saṃkileso ca-1

Khayadhammaṃ vayadhammañca samudayadhammaṃ-2 nirodhadhammena te dasāti.

1. Saṃkilesikaṃ - machasaṃ. Saṃkilesā - syā. 2. Khayavayasamudayaṃ - machasaṃ.

[BJT Page 062. [\x 62/] ]

5. Sabbāniccavaggo

1. 5. 1.

Aniccasuttaṃ.

43. Sāvatthiyaṃ

Sabbaṃ bhikkhave aniccaṃ. Kiñca bhikkhave sabbaṃ aniccaṃ: cakkhuṃ bhikkhave aniccaṃ,

rūpā aniccā, cakkhuviññāṇaṃ aniccaṃ, cakkhusamphasso anicco, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccaṃ.

Sotaṃ aniccaṃ, saddā aniccā, sotaviññāṇaṃ aniccaṃ, sotasamphasso anicco, yampidaṃ

sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccaṃ.

Ghānaṃ aniccaṃ, gandhā aniccā, ghānaviññāṇaṃ aniccaṃ, ghānasamphasso anicco, yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccaṃ.

Jivhā aniccā, rasā aniccā, jivhāviññāṇaṃ aniccaṃ, jivhāsamphasso anicco, yampidaṃ

jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccaṃ.

Kāyo anicco, phoṭṭhabbā aniccā, kāyaviññāṇaṃ aniccaṃ, kāyasamphasso anicco, yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccaṃ.

Mano anicco, dhammā aniccā, manoviññāṇaṃ aniccaṃ, manosamphasso anicco, yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti. Khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 5. 2.

Dukkhasuttaṃ.

44. Sāvatthiyaṃ

44. Sabbaṃ bhikkhave dukkhaṃ. Kiñca bhikkhave sabbaṃ dukkhaṃ: cakkhuṃ bhikkhave

dukkhaṃ, rūpā dukkhā, cakkhuviññāṇaṃ dukkhaṃ, cakkhusamphasso dukkho, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi dukkhaṃ.

Sotaṃ dukkhaṃ, saddā dukkhā, sotaviññāṇaṃ dukkhaṃ, sotasamphasso dukkho, yampidaṃ

sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi dukkhaṃ.

Ghānaṃ dukkhaṃ, gandhā dukkhā, ghānaviññāṇaṃ dukkhaṃ, ghānasamphasso dukkho,

yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ.

Jivhā dukkhā, rasā dukkhā, jivhāviññāṇaṃ dukkhaṃ, jivhāsamphasso dukkho, yampidaṃ

jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi dukkhaṃ.

Kāyo dukkho, phoṭṭhabbā dukkhā, kāyaviññāṇaṃ dukkhaṃ, kāyasamphasso dukkho,

yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ.

Mano dukkho, dhammā dukkhā, manoviññāṇaṃ dukkhaṃ, manosamphasso dukkho,

yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti. Khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 5. 3.

Anattasuttaṃ.

45. Sāvatthiyaṃ

45. Sabbaṃ bhikkhave anattā. Kiñca bhikkhave sabbaṃ anattā: cakkhuṃ bhikkhave anattā,

rūpā anattā, cakkhuviññāṇaṃ anattā, cakkhusamphasso anattā, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi anattā.

Sotaṃ anattā, saddā anattā, sotaviññāṇaṃ anattā, sotasamphasso anattā, yampidaṃ

sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi anattā.

Ghānaṃ anattā, gandhā anattā, ghānaviññāṇaṃ anattā, ghānasamphasso anattā, yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi anattā.

Jivhā anattā, rasā anattā, jivhāviññāṇaṃ anattā, jivhāsamphasso anattā, yampidaṃ

jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi anattā.

Kāyo anattā, phoṭṭhabbā anattā, kāyaviññāṇaṃ anattā kāyasamphasso anattā, yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi anattā.

Mano anattā, dhammā anattā, manoviññāṇaṃ anattā, manosamphasso anattā, yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi anattā.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti. Khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 5. 4

Abhiññeyyasuttaṃ

46. Sāvatthiyaṃ

46. [PTS Page 029] [\q 29/] sabbaṃ bhikkhave abhiññeyyaṃ. Kiñca bhikkhave sabbaṃ

abhiññeyyaṃ: cakkhuṃ bhikkhave abhiññeyyaṃ, rūpā abhiññeyyaṃ, cakkhuviññāṇaṃ

abhiññeyyaṃ, cakkhusamphasso abhiññeyyaṃ, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati

vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi abhiññeyyaṃ.

Sotaṃ abhiññeyyaṃ, saddā abhiññeyyaṃ, sotaviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, sotasamphasso

abhiññeyyaṃ, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi abhiññeyyaṃ.

Ghānaṃ abhiññeyyaṃ, gandhā abhiññeyyaṃ, ghānaviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, ghānasamphasso

abhiññeyyaṃ, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi abhiññeyyaṃ.

Jivhā abhiññeyyaṃ, rasā abhiññeyyaṃ, jivhāviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, jivhāsamphasso

abhiññeyyaṃ, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi abhiññeyyaṃ.

Kāyo abhiññeyyaṃ, phoṭṭhabbā abhiññeyyaṃ, kāyaviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, kāyasamphasso

abhiññeyyaṃ, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi abhiññeyyaṃ.

Mano abhiññeyyaṃ, dhammā abhiññeyyaṃ, manoviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, manosamphasso

abhiññeyyaṃ, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi abhiññeyyaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti. Khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

[BJT Page 064. [\x 64/] ]

1. 5. 5.

Pariññeyyasuttaṃ.

47. Sāvatthiyaṃ

47. Sabbaṃ bhikkhave pariññeyyaṃ. Kiñca bhikkhave sabbaṃ pariññeyyaṃ: cakkhuṃ

bhikkhave pariññeyyaṃ, rūpā pariññeyyā, cakkhuviññāṇaṃ pariññeyyaṃ, cakkhusamphasso

pariññeyyo, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi pariññeyyaṃ.

Sotaṃ pariññeyyaṃ, saddā pariññeyyā, sotaviññāṇaṃ pariññeyyaṃ, sotasamphasso

pariññeyyo, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi pariññeyyaṃ.

Ghānaṃ pariññeyyaṃ, gandhā pariññeyyā, ghānaviññāṇaṃ pariññeyyaṃ, ghānasamphasso

pariññeyyo, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi pariññeyyaṃ.

Jivhā pariññeyyā, rasā pariññeyyā, jivhāviññāṇaṃ pariññeyyaṃ, jivhāsamphasso pariññeyyo,

yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi pariññeyyaṃ.

Kāyo pariññeyyo, phoṭṭhabbā pariññeyyā, kāyaviññāṇaṃ pariññeyyaṃ, kāyasamphasso

pariññeyyo, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi pariññeyyaṃ.

Mano pariññeyyo, dhammā pariññeyyā, manoviññāṇaṃ pariññeyyaṃ, manosamphasso

pariññeyyo, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi pariññeyyaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti. Khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 5. 6.

Pahātabbasuttaṃ.

48. Sāvatthiyaṃ

48. Sabbaṃ bhikkhave pahātabbaṃ. Kiñca bhikkhave sabbaṃ pahātabbaṃ: cakkhuṃ bhikkhave

pahātabbaṃ, rūpā pahātabbā, cakkhuviññāṇaṃ pahātabbaṃ, cakkhusamphasso pahātabbo,

yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi pahātabbaṃ.

Sotaṃ pahātabbaṃ, saddā pahātabbā, sotaviññāṇaṃ pahātabbaṃ, sotasamphasso pahātabbo,

yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi pahātabbaṃ.

Ghānaṃ pahātabbaṃ, gandhā pahātabbā, ghānaviññāṇaṃ pahātabbaṃ, ghānasamphasso

pahātabbo, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi pahātabbaṃ.

Jivhā pahātabbā, rasā pahātābbā, jivhāviññāṇaṃ pahātābbaṃ, jivhāsamphasso pahātabbo,

yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi pahātabbaṃ.

Kāyo pahātabbo, phoṭṭhabbā pahātabbā, kāyaviññāṇaṃ pahātabbaṃ, kāyasamphasso

pahātabbo, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi pahātabbaṃ.

Mano pahātabbo, dhammā pahātabbā, manoviññāṇaṃ pahātabbaṃ, manosamphasso

pahātabbo, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi pahātabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti. Khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 5. 7.

Sacchikātabbasuttaṃ.

49. Sāvatthiyaṃ

49. Sabbaṃ bhikkhave sacchikātabbaṃ. Kiñca bhikkhave sabbaṃ sacchikātabbaṃ: cakkhuṃ

bhikkhave sacchikātabbaṃ, rūpā sacchikātabbā, cakkhuviññāṇaṃ sacchikātabbaṃ,

cakkhusamphasso sacchikātabbo, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi sacchikātabbaṃ.

Sotaṃ sacchikātabbaṃ, saddā sacchikātabbā, sotaviññāṇaṃ sacchikātabbaṃ, sotasamphasso

sacchikātabbo, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi sacchikātabbaṃ.

Ghānaṃ sacchikātabbaṃ, gandhā sacchikātabbā, ghānaviññāṇaṃ sacchikātabbaṃ,

ghānasamphasso sacchikātabbo, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi sacchikātabbaṃ.

Jivhā sacchikātabbā, rasā sacchikātabbā, jivhāviññāṇaṃ sacchikātabbaṃ, jivhāsamphasso

sacchikātabbo, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi sacchikātabbaṃ.

Kāyo sacchikātabbo, phoṭṭhabbā sacchikātabbā, kāyaviññāṇaṃ sacchikātabbaṃ,

kāyasamphasso sacchikātabbo, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ

vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi sacchikātabbaṃ.

Mano sacchikātabbo, dhammā sacchikātabbā, manoviññāṇaṃ sacchikātabbaṃ

manosamphasso sacchikātabbo, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi sacchikātabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti. Khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 5. 8.

Abhiññeyyapariññeyyasuttaṃ.

50. Sāvatthiyaṃ

50. Sabbaṃ bhikkhave abhiññeyyapariññeyyaṃ. Kiñca bhikkhave sabbaṃ

abhiññeyyapariññeyyaṃ: cakkhuṃ bhikkhave abhiññeyyapariññeyyaṃ, rūpā

abhiññeyyapariññeyyā, cakkhuviññāṇaṃ abhiññeyyapariññeyyaṃ, cakkhusamphasso

Abhiññeyyapariññeyyo, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi abhiññeyyapariññeyyaṃ.

Sotaṃ abhiññeyyapariññeyyaṃ, saddā abhiññeyyapariññeyyā, sotaviññāṇaṃ

abhiññeyyapariññeyyaṃ, sotasamphasso abhiññeyyapariññeyyo, yampidaṃ

sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi abhiññeyyapariññeyyaṃ.

Ghānaṃ abhiññeyyapariññeyyaṃ, gandhā abhiññeyyapariññeyyā, ghānaviññāṇaṃ

abhiññeyyapariññeyyaṃ, ghānasamphasso abhiññeyyapariññeyyo, yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi abhiññeyyapariññeyyaṃ.

Jivhā abhiññeyyapariññeyyā, rasā abhiññeyyapariññeyyā, jivhāviññāṇaṃ

abhiññeyyapariññeyyaṃ, jivhāsamphasso abhiññeyyapariññeyyo, yampidaṃ

jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi abhiññeyyapariññeyyaṃ.

Kāyo abhiññeyyapariññeyyo, phoṭṭhabbā abhiññeyyapariññeyyā, kāyaviññāṇaṃ

abhiññeyyapariññeyyaṃ, kāyasamphasso abhiññeyyapariññeyyo, yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi abhiññeyyapariññeyyaṃ.

Mano abhiññeyyapariññeyyo, dhammā abhiññeyyapariññeyyā, manoviññāṇaṃ

abhiññeyyapariññeyyaṃ, manosamphasso abhiññeyyapariññeyyo, yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi abhiññeyyapariññeyyaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti. Khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 5. 9.

Upaddutasuttaṃ.

51. Sāvatthiyaṃ

51. Sabbaṃ bhikkhave upaddutaṃ. Kiñca bhikkhave sabbaṃ upaddutaṃ: cakkhuṃ bhikkhave

upaddutaṃ, rūpā upaddutā, cakkhuviññāṇaṃ upaddutaṃ, cakkhusamphasso upadduto,

yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi upaddutaṃ.

Sotaṃ upaddutaṃ, saddā upaddutā, sotaviññāṇaṃ upaddutaṃ, sotasamphasso upadduto,

yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi upaddutaṃ.

Ghānaṃ upaddutaṃ, gandhā upaddutā, ghānaviññāṇaṃ upaddutaṃ, ghānasamphasso

upadduto, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃvā

adukkhamasukhaṃ vā tampi upaddutaṃ.

Jivhā upaddutā, rasā upaddutā, jivhāviññāṇaṃ upaddutaṃ, jivhāsamphasso upadduto,

yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi upaddutaṃ.

Kāyo upadduto, phoṭṭhabbā upaddutā, kāyaviññāṇaṃ upaddutaṃ, kāyasamphasso

upadduto, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi upaddutaṃ.

Mano upadduto, dhammā upaddutā, manoviññāṇaṃ upaddutaṃ, manosamphasso

upadduto, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi upaddutaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti. Khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 5. 10.

Upassaṭṭhasuttaṃ.

52. Sāvatthiyaṃ

52. Sabbaṃ bhikkhave upassaṭṭhaṃ-1. Kiñca bhikkhave sabbaṃ upassaṭṭhaṃ:

Cakkhuṃ bhikkhave upassaṭṭhaṃ, rūpā upassaṭṭhā, cakkhuviññāṇaṃ upassaṭṭhaṃ,

cakkhusamphasso upassaṭṭho. Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi upassaṭṭhaṃ.

1. Upasaṭṭhaṃ - machasaṃ.

[BJT Page 066] [\x 66/]

Sotaṃ upassaṭṭhaṃ, saddā upassaṭṭhā, sotaviññāṇaṃ upassaṭṭhaṃ, sotasamphasso

upassaṭṭho, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi upassaṭṭhaṃ.

Ghānaṃ upassaṭṭhaṃ, gandhā upassaṭṭhā, ghānaviññāṇaṃ upassaṭṭhaṃ, ghānasamphasso

upassaṭṭho, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi upassaṭṭhaṃ.

Jivhā upassaṭṭhā, rasā upassaṭṭhā, jivhāviññāṇaṃ upassaṭṭhaṃ, jivhāsamphasso upassaṭṭho,

yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi upassaṭṭhaṃ.

Kāyo upassaṭṭho, phoṭṭhabbā upassaṭṭhā, kāyaviññāṇaṃ upassaṭṭhaṃ, kāyasamphasso

upassaṭṭho, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi upassaṭṭhaṃ.

Mano upassaṭṭho, dhammā upassaṭṭhā, manoviññāṇaṃ upassaṭṭhaṃ, manosamphasso

upassaṭṭho, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi upassaṭṭhaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ [PTS Page 030] [\q 30/] sukhaṃ vā dukkhaṃ

vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti. Khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Sabbāniccavaggo pañcamo

Tassuddānaṃ:

Aniccaṃ dukkhaṃ anattā ca abhiññeyyaṃ pariññeyyaṃ

Pahātabbaṃ sacchikātabbaṃ abhiññeyyaṃ pariññeyyaṃ

Upaddūtaṃ upasaṭṭhaṃ vaggo tena pavuccati.

Paṭhamo paṇṇāsako.

Tassa vagguddānaṃ:

Aniccavaggo yamako sabbavaggo jātidhammo

Sabbāniccena paññāso paṭhamo tena pavuccati.

[BJT Page 068] [\x 68/]

6. Avijjāvaggo

1. 6. 1

Avijjāpahānasuttaṃ.

53. Sāvatthiyaṃ

Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. [PTS Page 031] [\q 31/] ekamantaṃ nisinno kho so

bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca: kathannu kho bhante jānato kathaṃ passato avijjā pahīyati,

vijjā uppajjatīti?

Cakkhuṃ kho bhikkhu aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Rūpe aniccato

jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Cakkhuviññāṇaṃ aniccato jānato passato avijjā

pahīyati, vijjā uppajjati. Cakkhusampassaṃ aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā

uppajjati. Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati.

Sotaṃ kho bhikkhu aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Sadde aniccato

jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Sotaviññāṇaṃ aniccato jānato passato avijjā

pahīyati, vijjā uppajjati. Sotasampassaṃ aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā

uppajjati. Yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati.

Ghānaṃ kho bhikkhu aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Gandhe aniccato

jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Ghānaviññāṇaṃ aniccato jānato passato avijjā

pahīyati, vijjā uppajjati. Ghānasampassaṃ aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā

uppajjati. Yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati.

Jivhā kho bhikkhu aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Rase aniccato jānato

passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Jivhāviññāṇaṃ aniccato jānato passato avijjā pahīyati,

vijjā uppajjati. Jivhāsampassaṃ aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati.

Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati.

Kāyaṃ aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Phoṭṭhabbe aniccato jānato

passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Kāyaviññāṇaṃ aniccato jānato passato avijjā pahīyati,

vijjā uppajjati. Kāyasamphassaṃ aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati.

Yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati.

Manaṃ aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Dhamme aniccato jānato

passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Manoviññāṇaṃ aniccato jānato passato avijjā pahīyati,

vijjā uppajjati. Manosamphassaṃ aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati.

Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati.

Evaṃ kho bhikkhu jānato evaṃ passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjatīti.

[BJT Page 070] [\x 70/]

1. 6. 2

Saññojanapahānasuttaṃ

54. Sāvatthiyaṃ

Kathannu kho bhante jānato kathaṃ passato saññojanā pahīyantīti?

Cakkhuṃ kho bhikkhu aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti, rūpe aniccato jānato

passato saññojanā pahīyanti, cakkhuviññāṇaṃ aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti,

cakkhusamphassaṃ aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti. Yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti. Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato

passato saññojanā pahīyanti.

Sotaṃ kho bhikkhu aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti, sadde aniccato jānato

passato saññojanā pahīyanti.

Sotaviññāṇaṃ aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti, sotasampassaṃ aniccato jānato

passato saññojanā pahīyanti yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ

vā dukkhaṃ vā

Adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti.

Ghānaṃ kho bhikkhu aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti,

Gandhe aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti.

Ghānaviññāṇaṃ aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti

Ghāṇasampassaṃ aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti

Yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti.

Jivhā kho bhikkhu aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti, rase aniccato jānato passato

saññojanā pahīyanti, jivhāviññāṇaṃ aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti

Jivhāsamphassaṃ aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti

Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

Dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti

Kāyaṃ aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti,

Phoṭṭhabbe aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti,

Kāyaviññāṇaṃ aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti,

Kāyasamphassaṃ aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti,

Yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato saññejanā pahīyanti.

Manaṃ aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti,

Dhamme aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti,

Manoviññāṇaṃ aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti,

Manosamphassaṃ aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti, yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

Adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato saññojanā pahīyanti

Evaṃ kho bhikkhu jānato evaṃ passato saññojanā pahīyantīti,

1. 6. 3

Saññojanasamugghātasuttaṃ

55. Kathannu kho bhante jānato kathaṃ passato saññojanā samugghātaṃ gacchantīti?

Cakkhuṃ kho bhikkhu anattato jānato passato [PTS Page 032] [\q 32/] saññojanā

samugghātaṃ gacchanti. Rūpe anattato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti,

cakkhuviññāṇaṃ anattato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti.

Cakkhusamphassaṃ anattato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti. Yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi anattato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti.

Sotaṃ kho bhikkhu anattato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti, sadde anattato

jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti.

Sotaviññāṇaṃ anattato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti. Sotasamphassaṃ

anattato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti. Yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

Adukkhamasukhaṃ vā tampi anattato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti.

Ghānaṃ kho bhikkhu anattato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti, gandhe

anattato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti.

Ghānaviññāṇaṃ anattato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti, ghānasampassaṃ

anattato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti,

Yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi anattato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti,

Jivhā kho bhikkhu anattato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti, rase anattato

jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti.

Jivhāviññāṇaṃ anattato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti, jivhāsampassaṃ

anattato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattato jānato

passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti.

Kāyaṃ anattato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti,

Phoṭṭhabbe anattato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti,

Kāyaviññāṇaṃ anattato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti, kāyasamphassaṃ

aniccato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattato jānato

passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti,

Manaṃ anattato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti,

Dhamme anattato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti.

Manoviññāṇaṃ anattato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti. Manosamphassaṃ

anattato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti, yampidaṃ

Manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi anattato jānato passato saññojanā samugghātaṃ gacchanti.

Evaṃ kho bhikkhu jānato evaṃ passato saññojanā samugghātaṃ gacchantīti.

[BJT Page 072] [\x 72/]

1. 6. 4.

Āsavappahānasuttaṃ

56. Sāvatthiyaṃ

Kathannu kho bhante jānato kathaṃ passato āsavā pahīyantīti.

Cakkhuṃ kho bhikkhu aniccato jānato passato āsavā pahīyanti, rūpe aniccato jānato passato

āsavā pahīyanti, cakkhuviññāṇaṃ aniccato jānato passato āsavā pahīyanti,

cakkhusamphassaṃ aniccato jānato passato āsavā pahīyanti. Yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccato jānato passato āsavā pahīyantīti.

Sotaṃ kho bhikkhu aniccato jānato passato āsavā pahīyanti, sadde aniccato jānato passato

āsavā pahīyanti, sotaviññāṇaṃ aniccato jānato passato āsavā pahīyanti, sotasamphassaṃ

aniccato jānato passato āsavā pahīyanti. Yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati

vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato āsavā

pahīyanti.

Ghānaṃ kho bhikkhu aniccato jānato passato āsavā pahīyanti, gandhe aniccato jānato

passato āsavā pahīyanti, ghānaviññāṇaṃ aniccato jānato passato āsavā pahīyanti,

ghāṇasamphassaṃ aniccato jānato passato āsavā pahīyanti. Yampidaṃ

ghāṇasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccato jānato passato āsavā pahīyanti. Yampidaṃ ghāṇasamphassapaccayā uppajjati

vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato āsavā

pahīyanti.

Jivhā kho bhikkhu aniccato jānato passato āsavā pahīyanti,

Rase aniccato jānato passato āsavā pahīyanti,

Jivhāviññāṇaṃ aniccato jānato passato āsavā pahīyanti,

Jivhāsampassaṃ aniccato jānato passato āsavā pahīyanti,

Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato āsavā pahīyanti,

Kāyaṃ aniccato jānato passato āsavā pahīyanti,

Phoṭṭhabbe aniccato jānato passato āsavā pahīyanti,

Kāyaviññāṇaṃ aniccato jānato passato āsavā pahīyanti,

Kāyasamphassaṃ aniccato jānato passato āsavā pahīyanti,

Yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato āsavā pahīyanti,

Manaṃ aniccato jānato passato āsavā pahīyanti,

Dhamme aniccato jānato passato āsavā pahīyanti,

Manoviññāṇaṃ aniccato jānato passato āsavā pahīyanti,

Manosamphassaṃ aniccato jānato passato āsavā pahīyanti,

Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato āsavā pahīyanti.

Evaṃ kho bhikkhu jānato evaṃ passato āsavā pahīyantīti.

1. 6. 5

Āsavasamugghātasuttaṃ

57. Kathannu kho bhante jānato kathaṃ passato āsavā samugghātaṃ gacchantīti?

Cakkhuṃ kho bhikkhu anattato jānato passato āsavā samugghātaṃ gacchanti. Rūpe anattato

jānato passato āsavā samugghātaṃ gacchanti, cakkhuviññāṇaṃ anattato jānato passato āsavā

samugghātaṃ gacchanti. Cakkhusamphassaṃ anattato jānato passato āsavā samugghātaṃ

gacchanti. Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi anattato jānato passato āsavā samugghātaṃ gacchanti.

Sotaṃ kho bhikkhu anattato jānato passato āsavā samugghātaṃ gacchanti, sadde anattato

jānato passato āsavā samugghātaṃ gacchanti. Sotaviññāṇaṃ anattato jānato passato āsavā

samugghātaṃ gacchanti.

Sotasamphassaṃ anattato jānato passato āsavā samugghātaṃ gacchanti.

Yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

Adukkhamasukhaṃ vā tampi anattato jānato passato āsavā samugghātaṃ gacchanti.

Ghānaṃ kho bhikkhu anattato jānato passato āsavā samugghātaṃ gacchanti, gandhe anattato

jānato passato āsavā samugghātaṃ gacchanti. Ghānaviññāṇaṃ anattato jānato passato āsavā

samugghātaṃ gacchanti, ghānasampassaṃ anattato jānato passato āsavā samugghātaṃ

gacchanti, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi anattato jānato passato āsavā samugghātaṃ gacchanti.

Jivhā kho bhikkhu anattato jānato passato āsavā samugghātaṃ gacchanti, rase anattato jānato

passato āsavā samugghātaṃ gacchanti.

Jivhāviññāṇaṃ anattato jānato passato āsavā samugghātaṃ gacchanti, jivhāsampassaṃ

anattato jānato passato āsavā samugghātaṃ gacchanti, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattato jānato

passato āsavā samugghātaṃ gacchanti.

Kāyaṃ anattato jānato passato āsavā samugghātaṃ gacchanti,

Phoṭṭhabbe anattato jānato passato āsavā samugghātaṃ gacchanti,

Kāyaviññāṇaṃ anattato jānato passato āsavā samugghātaṃ gacchanti, kāyasamphassaṃ

anattato jānato passato āsavā samugghātaṃ gacchanti, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattato jānato

passato āsavā samugghātaṃ gacchanti.

Manaṃ anattato jānato passato āsavā samugghātaṃ gacchanti,

Dhamme anattato jānato passato āsavā samugghātaṃ gacchanti.

Manoviññāṇaṃ anattato jānato passato āsavā samugghātaṃ gacchanti.

Manosamphassaṃ anattato jānato passato āsavā samugghātaṃ gacchanti, yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi anattato jānato passato āsavā samugghātaṃ gacchanti.

Evaṃ kho bhikkhu jānato evaṃ passato āsavā samugghātaṃ gacchantīti.

1. 6. 6

Anusayappahānasuttaṃ

58. Kathannu kho bhante jānato kathaṃ passato anusayā pahīyantīti?

Cakkhuṃ kho bhikkhu aniccato jānato passato anusayā pahīyanti, rūpe aniccato jānato

passato anusayā pahīyanti, cakkhuviññāṇaṃ aniccato jānato passato anusayā pahīyanti,

cakkhusamphassaṃ aniccato jānato passato anusayā pahīyanti. Yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccato jānato passato anusayā pahīyantīti.

Sotaṃ kho bhikkhu aniccato jānato passato anusayā pahīyanti, sadde aniccato jānato passato

āsavā pahīyanti, sotaviññāṇaṃ aniccato jānato passato anusayā pahīyanti, sotasamphassaṃ

aniccato jānato passato anusayā pahīyanti. Yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati

vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato

anusayā pahīyanti.

Ghānaṃ kho bhikkhu aniccato jānato passato anusayā pahīyanti, gandhe aniccato jānato

passato anusayā pahīyanti, ghānaviññāṇaṃ aniccato jānato passato anusayā pahīyanti,

ghānasamphassaṃ aniccato jānato passato anusayā pahīyanti. Yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccato jānato passato anusayā pahīyanti.

Jivhā kho bhikkhu aniccato jānato passato anusayā pahīyanti,

Rase aniccato jānato passato anusayā pahīyanti,

Jivhāviññāṇaṃ aniccato jānato passato anusayā pahīyanti,

Jivhāsamphassaṃ aniccato jānato passato anusayā pahīyanti,

Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato anusayā pahīyanti,

Kāyaṃ aniccato jānato passato anusayā pahīyanti,

Phoṭṭhabbe aniccato jānato passato anusayā pahīyanti,

Kāyaviññāṇaṃ aniccato jānato passato anusayā pahīyanti,

Kāyasamphassaṃ aniccato jānato passato anusayā pahīyanti,

Yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato anusayā pahīyanti.

Manaṃ aniccato jānato passato anusayā pahīyanti,

Dhamme aniccato jānato passato anusayā pahīyanti,

Manoviññāṇaṃ aniccato jānato passato anusayā pahīyanti,

Manosamphassaṃ aniccato jānato passato anusayā pahīyanti,

Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato anusayā pahīyanti.

Evaṃ kho bhikkhu jānato evaṃ passato anusayā pahīyantīti.

[BJT Page 074] [\x 74/]

1. 6. 7

Anusayasamugghātasuttaṃ

59. Sāvatthiyaṃ

Kathannu kho bhante jānato kathaṃ passato anusayā samugghātaṃ gacchantīti?

Cakkhuṃ kho bhikkhu anattato jānato passato anusayā samugghātaṃ gacchanti, rūpe

anattato jānato passato anusayā samugghātaṃ gacchanti, cakkhuviññāṇaṃ anattato jānato

passato anusayā samugghātaṃ gacchanti, cakkhusamphassaṃ anattato jānato passato anusayā

samugghātaṃ gacchanti, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattato jānato passato anusayā samugghātaṃ

gacchanti.

Sotaṃ kho bhikkhu anattato jānato passato anusayā samugghātaṃ gacchanti, sadde anattato

jānato passato anusayā samugghātaṃ gacchanti, sotaviññāṇaṃ anattato jānato passato

anusayā samugghātaṃ gacchanti, sotasampassaṃ anattato jānato passato anusayā

samugghātaṃ gacchanti, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā

Adukkhamasukhaṃ vā tampi anattato jānato passato anusayā samugghātaṃ gacchanti.

Ghānaṃ kho bhikkhu anattato jānato passato anusayā samugghātaṃ gacchanti, gandhe

anattato jānato passato anusayā samugghātaṃ gacchanti, ghānaviññāṇaṃ anattato jānato

passato anusayā samugghātaṃ gacchanti, ghānasampassaṃ anattato jānato passato anusayā

samugghātaṃ gacchanti, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattato jānato passato anusayā samugghātaṃ

gacchanti.

Jivhā kho bhikkhu anattato jānato passato anusayā samugghātaṃ gacchanti, rase anattato

jānato passato anusayā samugghātaṃ gacchanti, jivhāviññāṇaṃ anattato jānato passato

anusayā samugghātaṃ gacchanti, jivhāsampassaṃ anattato jānato passato anusayā

samugghātaṃ gacchanti, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattato jānato passato anusayā samugghātaṃ

gacchanti.

Kāyaṃ anattato jānato passato anusayā samugghātaṃ gacchanti,

Phoṭṭhabbe anattato jānato passato anusayā samugghātaṃ gacchanti,

Kāyaviññāṇaṃ anattato jānato passato anusayā samugghātaṃ gacchanti, kāyasamphassaṃ

anattato jānato passato anusayā samugghātaṃ gacchanti, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattato jānato

passato anusayā samugghātaṃ gacchanti.

Manaṃ anattato jānato passato anusayā samugghātaṃ gacchanti,

Dhamme anattato jānato passato anusayā samugghātaṃ gacchanti, manoviññāṇaṃ anattato

jānato passato anusayā samugghātaṃ gacchanti, manosamphassaṃ anattato jānato passato

anusayā samugghātaṃ gacchanti, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattato jānato passato anusayā

samugghātaṃ gacchanti.

Evaṃ kho bhikkhu jānato evaṃ passato anusayā samugghātaṃ gacchantīti.

1. 6. 8

Sabbūpādānapariññāsuttaṃ

60. Sabbūpādānapariññāya vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi, taṃ suṇātha. Katamo ca

bhikkhave sabbūpādānapariññāya dhammo:

Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati-1 cakkhuviññāṇaṃ tiṇṇaṃ saṅgati phasso,

phassapaccayā vedanā, evaṃ passaṃ [PTS Page 033] [\q 33/] bhikkhave sutavā

ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati, cakkhuviññāṇepi nibbindati,

cakkhusamphassepi nibbindati, vedanāyapi nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati.

Vimokkhā-2. Pariññātaṃ me upādānanti pajānāti.

Sotañca paṭicca sadde ca uppajjati sotaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso phassapaccayā

vedanā, evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati. Saddesupi

nibbindati, sota viññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, vedanāyapi nibbindati

nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimokkhā "pariññātaṃ me upādāna"nti pajānāti.

Ghānañca paṭicca gandhe ca uppajjati, ghānaviññāṇaṃ tiṇṇaṃ saṅgati phasso,

phassapaccayā vedanā. Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati,

gandhesupi nibbindati ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati,

vedanāyapi nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimokkhā "pariññātaṃ me

upādāna" ntī pajānāti.

Jivhañca paṭicca rase ca uppajjati jivhā viññāṇaṃ tiṇṇaṃ saṅgati phasso. Phassapaccayā

vedanā, evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati,

1. Uppajjati - sīmu 2. Vimokho - [PTS.]

[BJT Page 076] [\x 76/]

Vedanāyapi nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati. Vimokkhā "pariññātaṃ me

upādāna" nti pajānāti.

Kāyañca paṭicca phoṭṭhabbe ca uppajjati kāyaviññāṇaṃ tiṇṇaṃ saṅgati phasso.

Phassapaccayā vedanā, evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyepi nibbindati.

Phoṭṭhabbesupi nibbindati kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati

vedanāyapi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati virāgā vimuccati. Vimokkhā "pariññātaṃ me

upādāna" nti pajānāti.

Manañca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ. Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.

Phassapaccayā vedanā evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati.

Dhammesupi nibbindati. Manoviññāṇepi nibbindati. Manosamphassepi nibbindati.

Vedanāyapi nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimokkhā "pariññātaṃ me

upādāna" nti pajānāti. Ayaṃ kho bhikkhave sabbupādānapariññāya dhammoti.

1. 6. 9

Sabbūpādānapariyādānasuttaṃ

61. Sabbūpādānapariyādānāya vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi, taṃ suṇātha. Katamo ca

bhikkhave sabbūpādānapariyādānāya dhammo:

Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā, evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi

nibbindati, cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, vedanāyapi

nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati. Vimokkhā "pariyādinnaṃ me upādāna" nti

pajānāti.

Sotañca paṭicca sadde ca uppajjati sotaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso phassapaccayā

vedanā, evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati. Saddesupi

nibbindati, sota viññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, vedanāyapi nibbindati

nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimokkhā "pariyādinnaṃ me upādāna"nti pajānāti.

Ghānañca paṭicca gandhe ca uppajjati, ghānaviññāṇaṃ tiṇṇaṃ saṅgati phasso,

phassapaccayā vedanā. Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati,

gandhesupi nibbindati ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati,

vedanāyapi nibbindati, nibbindaṃ virajjati. Virāgā vimuccati, vimokkhā "pariyādinnaṃ me

upādāna" ntī pajānāti.

Jivhañca paṭicca rase ca uppajjati jivhā viññāṇaṃ tiṇṇaṃ saṅgati phasso. Phassapaccayā

vedanā, evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati, vedanāyapi nibbindati, nibbindaṃ

virajjati, virāgā vimuccati. Vimokkhā "pariyādinnaṃ me upādāna" nti pajānāti.

Kāyañca paṭicca phoṭṭhabbe ca uppajjati kāyaviññāṇaṃ tiṇṇaṃ saṅgati phasso.

Phassapaccayā vedanā, evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyepi nibbindati.

Phoṭṭhabbesupi nibbindati kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati

vedanāyapi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati virāgā vimuccati. Vimokkhā "pariyādinnaṃ me

upādāna" nti pajānāti.

Manañca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso.

Phassapaccayā vedanā evaṃ phassaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati.

Dhammesupi nibbindati. Manoviññāṇepi [PTS Page 034] [\q 34/] nibbindati.

Manosamphassepi nibbindati. Vedanāyapi nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati,

vimokkhā "pariyādinnaṃ me upādāna" nti pajānāti. Ayaṃ kho bhikkhave

sabbūpādānapariyādānāya dhammoti.

[BJT Page 078] [\x 78/]

1. 6. 10

Dutiya sabbūpādānapariyādānasuttaṃ

62. Sāvatthiyaṃ

Sabbūpādānapariyādānāya vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi taṃ suṇātha. Katamo ca

bhikkhave sabbūpādānapariyādānāya dhammo?

Taṃ kimmaññatha bhikkhave cakkhuṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ

panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

viparināmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

Rūpā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Cakkhuviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallannu taṃ

samanupassituṃ; "etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Cakkhusamphasso nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vā ti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu

taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi niccaṃ vā aniccaṃ vā ti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

Sotaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama, eso'hamasmī, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Saddā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Sotaviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallannu taṃ

samanupassituṃ; "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Sotasamphasso nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vā ti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi niccaṃ vā aniccaṃ vā ti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

Ghānaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Gandhā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Ghānaviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallannu taṃ

samanupassituṃ; "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Ghānasamphasso nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vā ti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu

taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi niccaṃ vā aniccaṃ vā ti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

Jivhā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Rasā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Jivhāviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallannu taṃ

samanupassituṃ; "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Jivhāsamphasso nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vā ti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu

taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi niccaṃ vā aniccaṃ vā ti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

Kāyo nicco vā anicco vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Phoṭṭhabbā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃvā taṃ

sukhaṃvāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Kāyaviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallannu taṃ

samanupassituṃ; "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Kāyasamphasso nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vā ti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu

taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi niccaṃ vā aniccaṃ vā ti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

Mano nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Dhammā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Manoviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallannu taṃ

samanupassituṃ; "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Manosamphasso nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vā ti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu

taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā, tampi niccaṃ vā aniccaṃ vā ti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

[PTS Page 035] [\q 35/] evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi

nibbindati, rūpesupi nibbanidati, cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi

nibbindati yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddāsupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako ghānasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, poṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti. Khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānāti.

Ayaṃ kho bhikkhave sabbūpādānapariyādānāya dhammoti.

Avijjāvaggo chaṭṭho.

Tassuddānaṃ:

Avijjā saññojanā dve āsavā apare duve,

Anusayena dve vuttā pariññā dve pariyādinnena tedasāti.

[BJT Page 080] [\x 80/]

7. Mijālavaggo

1. 7. 1

Migajālasuttaṃ

63. Sāvatthiyaṃ

Atha kho āyasmā migajālo yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinno kho āyasmā migajālo bhagavantaṃ

etadavoca:

"Ekavihārī ekavihārī" ti bhante vuccati, [PTS Page 036] [\q 36/] kittāvatā nu kho

bhante ekavihārī hoti? Kittāvatā ca pana sadutiya-1 vihārī ca hotīti?

Santi kho migajāla cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandi, nandiyā sati sārāgo hoti sārāge sati saññogo

hoti, nandisaññojana saññutto kho migajāla bhikkhu sadutiya-1 vihārītī vuccati.

Santi kho migajāla sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandi, nandiyā sati sārāgo hoti sārāge sati saññogo

hoti, nandisaññojana saññutto kho migajāla bhikkhu sadutiya vihārītī vuccati.

Santi kho migajāla ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandi, nandiyā sati sārāgo hoti sārāge sati saññogo

hoti, nandisaññojana saññutto kho migajāla bhikkhu sadutiya vihārītī vuccati.

Santi kho migajāla jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā,

tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato abhivadato

ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandi, nandiyā sati sārāgo hoti sārāge sati saññogo hoti,

nandisaññojana saññutto kho migajāla bhikkhu sadutiya vihārītī vuccati.

Santi kho migajāla kāyoviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandi, nandiyā sati sārāgo hoti sārāge sati saññogo

hoti, nandisaññojana saññutto kho migajāla bhikkhu sadutiya vihārītī vuccati.

Santi kho migajāla manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandi, nandiyā sati sārāgo hoti sārāge sati saññogo

hoti, nandisaññojana saññutto kho migajāla bhikkhu sadutiya vihārītī vuccati.

Evaṃ vihārī ca migajāla bhikkhu kiñcāpi araññe vanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati

appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhaseyyakāni paṭisallānasāruppāni, atha

kho sadutiyavihārīti vuccati. Taṃ kissa hetu? Taṇhā hissa dutiyā, sāssa appahīnā, tasmā

sadutiya vihārīti vuccati.

1. Sadadutiya - sī 1. 2. Sīmu [II]

2. Saṃyutto - sī 1. 2.

[BJT Page 082] [\x 82/]

Santi ca kho migajāla cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandi nirujjhati, nandiyā asati sārāgo na

hoti. Sārāge asati [PTS Page 037] [\q 37/] saññogo na hoti, nandisaññojana visaññutto

kho migajāla bhikkhu ekavihārītī vuccati.

Santi ca kho migajāla sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandi nirujjhati, nandiyā asati sārāgo na

hoti. Sārāge asati saññogo na hoti, nandisaññojana visasaññutto kho migajāla bhikkhu

ekavihārītī vuccati.

Santi ca kho migajāla ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandi nirujjhati nandiyā asati sārāgo na

hoti sārāge asati saññogo na hoti, nandisaññojana visaññutto kho migajāla bhikkhu

ekavihārītī vuccati.

Santi ca kho migajāla jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandi nirujjhati nandiyā asati sārāgo na

hoti sārāge asati saññogo na hoti, nandisaññojana visaññutto kho migajāla bhikkhu

ekavihārītī vuccati.

Santi ca kho migajāla kāyoviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati, tassa

taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandi nirujjhati nandiyā asati sārāgo

na hoti. Sārāge asati saññogo na hoti, nandisaññojana visaññutto kho migajāla bhikkhu

ekavihārītī vuccati.

Santi ca kho migajāla manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu na abhinandati na abhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandi nirujjhati. Nandiyā asati sārāgo na

hoti. Sārāge asati saññogo na hoti, nandisaññojana visaññutto kho migajāla bhikkhu

ekavihārītī vuccati.

Evaṃ vihārī ca migajāla bhikkhu kiñcāpi gāmante viharati ākiṇṇo bhikkhūhi bhikkhuṇīhi

upāsakehi upāsikāhi rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi, atha so ekavihārīti

vuccati taṃ kissa hetu? Taṇhā hissa dutiyā, sāssa pahīnā, tasmā ekavihārīti vuccatīti,

1. 7. 2.

Dutiya migajālasuttaṃ

64. Atha kho āyasmā migajālo yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinno kho āyasmā migajālo bhagavantaṃ

etadavoca: sādhu me bhante bhagavā, saṅkhittena dhammaṃ desetu yamahaṃ bhagavato

dhammaṃ sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto vihareyyanti.

[BJT Page 084] [\x 84/]

Santi ca kho migajāla cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandi, nandisamudayā dukkhasamudayo migajālāti

vadāmi.

Santi ca kho migajāla sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandi, nandisamudayā dukkhasamudayo migajālāti

vadāmi.

Santi ca kho migajāla ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati [PTS Page 038] [\q 38/] nandi, nandisamudayā

dukkhasamudayo migajālāti vadāmi.

Santi ca kho migajāla jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandi, nandisamudayā dukkhasamudayo migajālāti

vadāmi.

Santi ca kho migajāla kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandi, nandisamudayā

dukkhasamudayo migajālāti vadāmi.

Santi kho migajāla manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandi, nandisamudayā dukkhasamudayo migajālāti

vadāmi.

Santi ca kho migajāla cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu na abhinandati na abhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandi nirujjhati, nandinirodhā

dukkhanirodho migajālāti vadāmi.

Santi ca kho migajāla sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandi nirujjhati, nandinirodhā

dukkhanirodho migajālāti vadāmi.

Santi ca kho migajāla ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandi nirujjhati nandinirodhā

dukkhanirodho migajālāti vadāmi.

Santi ca kho migajāla jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandi nirujjhati, nandinirodhā

dukkhanirodho migajālāti vadāmi.

Santi ca kho migajāla kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati, tassa

taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandi nirujjhati, nandinirodhā

dukkhanirodho migajālāti vadāmi.

Santi ca kho migajāla manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu na abhinandati na abhivadati na ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandi nirujjhati, nandinirodhā

dukkhanirodho migajālāti vadāmīti.

Atha kho āyasmā migajālo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā

bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.

Atha kho āyasmā migajālo eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto na cirasseva

yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ

brahmacariyaṃ pariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja

vihāsi, khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyātī abbhaññāsi.

Aññataro va panāyasmā migajālo arahataṃ ahosīti.

[BJT Page 086] [\x 86/]

1. 7. 3

Samiddhi-mārapañhasuttaṃ

65. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veevane kalandaka nivāpe. Atha kho āyasmā

samiddhi yena bhagavā tenupasaṃkami, upasaṃkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā

ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā samiddhi bhagavantaṃ etadavoca: māro

māroti bhante, vuccati kittāvatā nu kho bhante māro vā assa mārapaññatti vāti?

Yattha kho samiddhi atthi cakkhu atthi rūpā atthi [PTS Page 039] [\q 39/]

cakkhuviññāṇaṃ atthi cakkhuviññāṇa viññātabbā dhammā. Atthi tattha māro vā

mārapaññatti vā.

Yattha kho samiddhi atthi sota atthi saddā atthi sotaviññāṇaṃ atthi sotaviññāṇa viññātabbā

dhammā. Atthi tattha māro vā mārapaññatti vā.

Yattha kho samiddhi atthi ghāna atthi gandhā atthi ghānaviññāṇaṃ atthi ghānaviññāṇa

viññātabbā dhammā. Atthi tattha māro vā mārapaññatti vā.

Yattha kho samiddhi atthi jivhā atthi rasā atthi jivhāviññāṇaṃ atthi jivhāviññāṇa viññātabbā

dhammā. Atthi tattha māro vā mārapaññatti vā.

Yattha kho samiddhi atthi kāyo atthi phoṭṭhabbo atthi kāyaviññāṇaṃ atthi kāyaviññāṇa

viññātabbā dhammā. Atthi tattha māro vā mārapaññatti vā.

Yattha kho samiddhi atthi mano atthi dhammā atthi manoviññāṇaṃ atthi manoviññāṇa

viññātabbā dhammā. Atthi tattha māro vā mārapaññatti vā.

Yattha ca kho samiddhi natthi cakkhu natthi rūpā natthi cakkhuviññāṇaṃ natthi

cakkhuviññāṇa viññātabbā dhammā. Natthi tattha māro vā mārapaññatti vā.

Yattha ca kho samiddhi natthi sota natthi saddā natthi sotaviññāṇaṃ natthi sotaviññāṇa

viññātabbā dhammā. Natthi tattha māro vā mārapaññatti vā.

Yattha ca kho samiddhi natthi ghāna natthi gandhā natthi ghānaviññāṇaṃ natthi

ghānaviññāṇa viññātabbā dhammā. Natthi tattha māro vā mārapaññatti vā.

Yattha ca kho samiddhi natthi jivhā natthi rasā natthi jivhāviññāṇaṃ natthi jivhāviññāṇa

viññātabbā dhammā. Natthi tattha māro vā mārapaññatti vā.

Yattha ca kho samiddhi natthi kāyo natthi phoṭṭhabbā natthi kāyaviññāṇaṃ natthi

kāyaviññāṇa viññātabbā dhammā. Natthi tattha māro vā mārapaññatti vā.

Yattha ca kho samiddhi natthi mano natthi dhammā natthi manoviññāṇaṃ natthi

manoviññāṇa viññātabbā dhammā. Natthi tattha māro vā mārapaññatti vāti.

1. 7. 4.

Samiddhi-sattapañhasuttaṃ

66. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veevane kalandaka nivāpe. Atha kho āyasmā

samiddhi yena bhagavā tenupasaṃkami, upasaṃkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā

ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā samiddhi bhagavantaṃ etadavoca: satto

sattoti bhante vuccati, kittāvatā nu kho bhante satto vā assa sattapaññatti vāti?

Yattha kho samiddhi atthi cakkhu atthi rūpā atthi cakkhuviññāṇaṃ atthi cakkhuviññāṇa

viññātabbā dhammā. Atthi tattha satto vā sattapaññatti vā.

Yattha kho samiddhi atthi sota atthi saddā atthi sotaviññāṇaṃ atthi sotaviññāṇa viññātabbā

dhammā. Atthi tattha satto vā sattapaññatti vā.

Yattha kho samiddhi atthi ghāna atthi gandhā atthi ghānaviññāṇaṃ atthi ghānaviññāṇa

viññātabbā dhammā. Atthi tattha satto vā sattapaññatti vā.

Yattha kho samiddhi atthi jivhā atthi rasā atthi jivhāviññāṇaṃ atthi jivhāviññāṇa viññātabbā

dhammā. Atthi tattha satto vā sattapaññatti vā.

Yattha kho samiddhi atthi kāyo atthi phoṭṭhabbā atthi kāyaviññāṇaṃ atthi kāyaviññāṇa

viññātabbā dhammā. Atthi tattha satto vā sattapaññatti vā.

Yattha kho samiddhi atthi mano atthi dhammā atthi manoviññāṇaṃ atthi manoviññāṇa

viññātabbā dhammā. Atthi tattha satto vā sattapaññatti vā.

[BJT Page 088] [\x 88/]

Yattha ca kho samiddhi natthi cakkhu natthi rūpā natthi cakkhuviññāṇaṃ natthi

cakkhuviññāṇa viññātabbā dhammā. Natthi tattha satto vā sattapaññatti vā.

Yattha ca kho samiddhi natthi sota natthi saddā natthi sotaviññāṇaṃ natthi sotaviññāṇa

viññātabbā dhammā. Natthi tattha satto vā sattapaññatti vā.

Yattha ca kho samiddhi natthi ghāna natthi gandhā natthi ghānaviññāṇaṃ natthi

ghānaviññāṇa viññātabbā dhammā. Natthi tattha satto vā sattapaññatti vā.

Yattha ca kho samiddhi natthi jivhā natthi rasā natthi jivhāviññāṇaṃ natthi jivhāviññāṇa

viññātabbā dhammā. Natthi tattha satto vā sattapaññatti vā.

Yattha ca kho samiddhi natthi kāyo natthi phoṭṭhabbā natthi kāyaviññāṇaṃ natthi

kāyaviññāṇa viññātabbā dhammā. Natthi tattha satto vā sattapaññatti vā.

Yattha ca kho samiddhi natthi mano natthi dhammā natthi manoviññāṇaṃ natthi

manoviññāṇa viññātabbā dhammā. Natthi tattha satto vā sattapaññatti vāti.

1. 7. 5.

Samiddhi-dukkhapañhasuttaṃ

67. Dukkhaṃ dukkhanti bhante vuccati kittāvatā nu kho bhante dukkhaṃ vā assa

dukkhapaññatti vāti?

Yattha kho samiddhi atthi cakkhu atthi rūpā atthi cakkhuviññāṇaṃ atthi cakkhuviññāṇa

viññātabbā dhammā. Atthi tattha dukkhaṃ vā dukkhapaññatti vā.

Yattha kho samiddhi atthi sota atthi saddā atthi sotaviññāṇaṃ atthi sotaviññāṇa viññātabbā

dhammā. Atthi tattha dukkhaṃ vā dukkhapaññatti vā.

Yattha kho samiddhi atthi ghāna atthi gandhā atthi ghānaviññāṇaṃ atthi ghānaviññāṇa

viññātabbā dhammā. Atthi tattha dukkhaṃ vā dukkhapaññatti vā.

Yattha kho samiddhi atthi jivhā atthi rasā atthi jivhāviññāṇaṃ atthi jivhāviññāṇa viññātabbā

dhammā. Atthi tattha dukkhaṃ vā dukkhapaññatti vā.

Yattha kho samiddhi atthi kāyo atthi phoṭṭhabbā atthi kāyaviññāṇaṃ atthi kāyaviññāṇa

viññātabbā dhammā. Atthi tattha dukkhaṃ vā dukkhapaññatti vā.

Yattha kho samiddhi atthi mano atthi dhammā atthi manoviññāṇaṃ atthi manoviññāṇa

viññātabbā dhammā. Atthi tattha dukkhaṃ vā dukkhapaññatti vā.

Yattha ca kho samiddhi natthi cakkhu natthi rūpā natthi cakkhuviññāṇaṃ natthi

cakkhuviññāṇa viññātabbā dhammā. Natthi tattha dukkhaṃ vā dukkhapaññatti vā.

Yattha ca kho samiddhi natthi sota natthi saddā natthi sotaviññāṇaṃ natthi sotaviññāṇa

viññātabbā dhammā. Natthi tattha dukkhaṃ vā dukkhapaññatti vā.

Yattha ca kho samiddhi natthi ghāna natthi gandhā natthi ghānaviññāṇaṃ natthi

ghānaviññāṇa viññātabbā dhammā. Natthi tattha dukkhaṃ vā dukkhapaññatti vā.

Yattha ca kho samiddhi natthi jivhā natthi rasā natthi jivhāviññāṇaṃ natthi jivhāviññāṇa

viññātabbā dhammā. Natthi tattha dukkhaṃ vā dukkhapaññatti vā.

Yattha ca kho samiddhi natthi kāyo natthi phoṭṭhabbā natthi kāyaviññāṇaṃ natthi

kāyaviññāṇa viññātabbā dhammā. Natthi tattha dukkhaṃ vā dukkhapaññatti vā.

Yattha ca kho samiddhi natthi mano natthi dhammā natthi manoviññāṇaṃ natthi

manoviññāṇa viññātabbā dhammā. Natthi tattha dukkhaṃ vā dukkhapaññatti vāti.

1. 7. 6

Samiddhi-lokapañhasuttaṃ

68. Loko lokoti bhante vuccati, kittāvatā nu kho bhante loko vā assa lokapaññatti vāti?

Yattha kho samiddhi atthi cakkhu atthi rūpā atthi cakkhuviññāṇaṃ atthi cakkhuviññāṇa

viññātabbā dhammā, atthi tattha loko vā lokapaññatti vā.

Yattha kho samiddhi atthi sota atthi saddā atthi sotaviññāṇaṃ atthi sotaviññāṇa viññātabbā

dhammā. Atthi tattha loko vā lokapaññatti vā.

Yattha kho samiddhi atthi ghāna atthi gandhā atthi ghānaviññāṇaṃ atthi ghānaviññāṇa

viññātabbā dhammā. Atthi tattha loko vā lokapaññatti vā.

Yattha kho samiddhi atthi jivhā atthi rasā atthi jivhāviññāṇaṃ atthi jivhāviññāṇa viññātabbā

dhammā. Atthi tattha loko vā lokapaññatti vā.

Yattha kho samiddhi atthi kāyo atthi phoṭṭhabbā atthi kāyaviññāṇaṃ atthi kāyaviññāṇa

viññātabbā dhammā. Atthi tattha loko vā lokapaññatti vā.

Yattha kho samiddhi [PTS Page 040] [\q 40/] atthi mano atthi dhammā atthi

manoviññāṇaṃ atthi manoviññāṇa viññātabbā dhammā. Atthi tattha loko vā lokapaññatti

vā.

[BJT Page 090] [\x 90/]

Yattha ca kho samiddhi natthi cakkhu natthi rūpā natthi cakkhuviññāṇaṃ natthi

cakkhuviññāṇa viññātabbā dhammā. Natthi tattha loko vā lokapaññatti vā.

Yattha ca kho samiddhi natthi sota natthi saddā natthi sotaviññāṇaṃ natthi sotaviññāṇa

viññātabbā dhammā. Natthi tattha loko vā lokapaññatti vā.

Yattha ca kho samiddhi natthi ghāna natthi gandhā natthi ghānaviññāṇaṃ natthi

ghānaviññāṇa viññātabbā dhammā. Natthi tattha loko vā lokapaññatti vā.

Yattha ca kho samiddhi natthi jivhā natthi rasā natthi jivhāviññāṇaṃ natthi jivhāviññāṇa

viññātabbā dhammā. Natthi tattha loko vā lokapaññatti vā.

Yattha ca kho samiddhi natthi kāyo natthi phoṭṭhabbā natthi kāyaviññāṇaṃ natthi

kāyaviññāṇa viññātabbā dhammā. Natthi tattha loko vā lokapaññatti vā.

Yattha ca kho samiddhi natthi mano natthi dhammā natthi manoviññāṇaṃ natthi

manoviññāṇa viññātabbā dhammā. Natthi tattha loko vā lokapaññatti vāti.

1. 7. 7

Upasenasuttaṃ

69. Ekaṃ samayaṃ āyasmā ca sāriputto āyasmā ca upaseno rājagahe viharanti sītavane

sappasoṇḍika pabbhāre tena kho pana samayena āyasmato upasenassa kāye āsiviso patito

hoti.

Atha kho āyasmā upaseno bhikkhū āmantesi: etha me āvuso, imaṃ kāyaṃ mañcakaṃ

āropetvā bahiddhā nīharatha, purāyaṃ kāyo idheva vikirati seyyathāpi bhusamuṭṭhiti. Evaṃ

vutte āyasmā sāriputto āyasmantaṃ upasenaṃ etadavoca: na kho pana mayaṃ passāma

āyasmato upasenassa kāyassa vā aññathattaṃ indriyānaṃ vā vipariṇāmaṃ, atha ca

panāyasmā upaseno evamāha: etha me āvuso imaṃ kāyaṃ mañcakaṃ āropetvā bahiddhā

nīharatha, purāyaṃ kāyo idheva vikirati seyyathāpi bhusamuṭṭhiti.

Yassa nūna āvuso sāriputta evamassa:

Ahaṃ cakkhunti vā mama cakkhunti vā, ahaṃ sotanti vā mama sotanti vā, ahaṃ ghānanti vā

mama ghānanti vā, ahaṃ jivhāti vā mama jivhāti vā, ahaṃ kāyoti vā mama kāyoti vā, ahaṃ

manoti vā mama manoti vā, tassa nūna āvuso-1 sāriputta siyā kāyassa vā aññathattaṃ

indriyānaṃ vā vipariṇāmo. Mayhañca kho āvuso sāriputta na evaṃ hoti: [PTS Page 041] [\q

41/] ahaṃ cakkhunti-2 vā mama cakkhunti vā, ahaṃ sotanti vā mama sotanti vā, ahaṃ

ghānanti vā mama ghānanti vā, ahaṃ jivhāti vā mama jivhāti vā, ahaṃ kāyoti vā mama

kāyoti vā, ahaṃ manoti vā mama manoti vā, tassa mayhaṃ āvuso sāriputta kiṃ kāyassa vā

aññathattaṃ bhavissati indriyānaṃ vā vipariṇāmoti?

1. Tassa āvuso - machasaṃ, syā. 2. Cakkhūti - machasaṃ.

[BJT Page 092] [\x 92/]

Tathā hi panāyasmato upasenassa dīgharattaṃ ahaṃkāramamiṃkāra mānānusayā

susamūhatā, -1 tasmāyasmato upasenassa na evaṃ hoti:

Ahaṃ cakkhunti vā mama cakkhunti vā, ahaṃ sotanti vā mama sotanti vā, ahaṃ ghānanti vā

mama ghānanti vā, ahaṃ jivhāti vā mama jivhāti vā, ahaṃ kāyoti vā mama kāyoti vā, ahaṃ

manoti vā mama manoti vā, tassa nūna āvuso-1 sāriputta siyā kāyassa vā aññathattaṃ

indriyānaṃ vā vipariṇāmo. Mayhañca kho āvuso sāriputta na evaṃ hoti: ahaṃ cakkhunti-2.

Vā mama cakkhunti vā, ahaṃ sotanti vā mama sotanti vā, ahaṃ ghānanti vā mama ghānanti

vā, ahaṃ jivhāti vā mama jivhāti vā, ahaṃ kāyoti vā mama kāyoti vā, ahaṃ manoti vā mama

manoti vāti.

Atha kho te bhikkhu āyasmato upasenassa kāyaṃ mañcakaṃ āropetvā bahiddhā nīhariṃsu

atha kho āyasmato upasenassa kāyo tattheva vikiri seyyathāpi bhusamuṭṭhiti.

1. 7. 8

Upavāṇasuttaṃ

70. Atha kho āyasmā upavāṇo yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā upavāṇo bhagavantaṃ

etadavoca: sandiṭṭhiko dhammo sandiṭṭhiko dhammoti bhante vuccati kittāvatā nu kho

bhante sandiṭṭhiko dhammo hoti akāliko ehi passiko opanayiko paccattaṃ veditabbo

viññūhīti?

Idhūpavāṇa-2 bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā rūpapaṭisaṃvedī ca hoti rūparāgapaṭisaṃvedī

ca. Santañca ajjhattaṃ rūpesu rāgaṃ atthi me ajjhattaṃ rūpesu rāgoti pajānāti, yantaṃ

upavāṇa bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā rūpapaṭisaṃvedī-3 ca hoti, rūparāgapaṭisaṃvedī-4

ca santañca ajjhattaṃ rūpesu rāgaṃ atthi me ajjhattaṃ rūpesu rāgoti pajānāti. Evampi kho

upavāṇa, sandiṭṭhiko dhammo hoti akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṃ veditabbo

viññūhi.

Puna ca paraṃ upavāṇa bhikkhu sotena saddaṃ sutvā saddapaṭisaṃvedī ca hoti

saddarāgapaṭisaṃvedī ca. Santañca ajjhattaṃ saddesu rāgaṃ atthi me ajjhattaṃ saddesu rāgoti

pajānāti, yantaṃ upavāṇa bhikkhu sotena saddaṃ sutvā saddapaṭisaṃvedī ca hoti,

saddarāgapaṭisaṃvedī ca santañca ajjhattaṃ saddesu rāgaṃ atthi me ajjhattaṃ saddesu rāgoti

pajānāti. Evampi kho upavāṇa, sandiṭṭhiko dhammo hoti akāliko ehipassiko opanayiko

paccattaṃ veditabbo viññūhi.

[PTS Page 042] [\q 42/] puna ca paraṃ upavāṇa bhikkhu ghānena gandhaṃ ghāyitvā

gandhapaṭisaṃvedī ca hoti gandharāgapaṭisaṃvedī ca. Santañca ajjhattaṃ gandhesu rāgaṃ

atthi me ajjhattaṃ gandhesu rāgoti pajānāti, yantaṃ upavāṇa bhikkhu ghānena gandhaṃ

ghāyitvā gandhapaṭisaṃvedī ca hoti, gandharāgapaṭisaṃvedī ca santañca ajjhattaṃ gandhesu

rāgaṃ atthi me ajjhattaṃ gandhesu rāgoti pajānāti. Evampi kho upavāṇa, sandiṭṭhiko

dhammo hoti akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṃ veditabbo viññūhi.

Puna ca paraṃ upavāṇa bhikkhu jivhāya rasaṃ sāyitvā rasapaṭisaṃvedī ca hoti

rasarāgapaṭisaṃvedī. Ca santañca ajjhattaṃ rasesu rāgaṃ atthi me ajjhattaṃ rasesu rāgoti

pajānāti, yantaṃ upavāṇa bhikkhu jivhāya rasaṃ sāyitvā rasapaṭisaṃvedī ca hoti,

rasarāgapaṭisaṃvedī ca. Santañca ajjhattaṃ rasesu rāgaṃ atthi me ajjhattaṃ rasesu rāgoti

pajānāti. Evampi kho upavāṇa, sandiṭṭhiko dhammo hoti akāliko ehipassiko opanayiko

paccattaṃ veditabbo viññūhi.

1. Mānānusayo susamūhato - machasaṃ

2. Idha pana upavāṇa - machasaṃ, syā.

3. Rūpappaṭisaṃvedi - machasaṃ

4. Rūparāgappaṭisaṃvedī - machasaṃ.

[BJT Page 094] [\x 94/]

Puna ca paraṃ upavāṇa bhikkhu manasā dhammaṃ viññāya dhammapaṭisaṃvedī ca hoti

dhammarāgapaṭisaṃvedī ca, santañca ajjhattaṃ dhammesu rāgaṃ atthi me ajjhattaṃ

dhammesu rāgoti pajānāti, yantaṃ upavāṇa bhikkhu manasā dhammaṃ viññāya

dhammapaṭisaṃvedī ca hoti, dhammarāgapaṭisaṃvedī ca, santañca ajjhattaṃ dhammesu

rāgaṃ atthi me ajjhattaṃ dhammesu rāgoti pajānāti. Evampi kho upavāṇa, sandiṭṭhiko

dhammo hoti akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṃ veditabbo viññūhi.

Idhūpavāṇa bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā rūpapaṭisaṃvedī hi kho hoti no ca

rūparāgapaṭisaṃvedī, asantañca ajjhattaṃ rūpesu rāgaṃ natthi me ajjhattaṃ rūpesu rāgoti

pajānāti. Yantaṃ upavāṇa bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā rūpapaṭisaṃvedī hi khohoti no ca

rūparāgapaṭisaṃvedī, -1. Asantañca ajjhattaṃ rūpesu rāgaṃ natthi me ajjhattaṃ rūpesu rāgoti

pajānāti. Evampi kho upavāṇa sandiṭṭhiko dhammo hoti akāliko ehipassiko opanayiko

paccattaṃ veditabbo viññūhi.

Puna ca paraṃ upavāṇa bhikkhu sotena saddaṃ sutvā saddapaṭisaṃvedī hi kho hoti no ca

saddarāgapaṭisaṃvedī, asantañca ajjhattaṃ saddesu rāgaṃ natthi me ajjhattaṃ saddesu rāgoti

pajānāti, yantaṃ upavāṇa bhikkhu sotena saddaṃ sutvā saddapaṭisaṃvedī hi kho hoti no ca

saddarāgapaṭisaṃvedī, asantañca ajjhattaṃ saddesu rāgaṃ natthi me ajjhattaṃ saddesu rāgoti

pajānāti. Evampi kho upavāṇa, sandiṭṭhiko dhammo hoti akāliko ehipassiko opanayiko

paccattaṃ veditabbo viññūhi.

Puna ca paraṃ upavāṇa bhikkhu ghānena gandhaṃ ghāyitvā gandhapaṭisaṃvedī hi kho hoti

no ca gandharāgapaṭisaṃvedī, asantañca ajjhattaṃ gandhesu rāgaṃ natthi me ajjhattaṃ

gandhesu rāgoti pajānāti, yantaṃ upavāṇa bhikkhu ghānena gandhaṃ ghāyitvā

gandhapaṭisaṃvedī hi kho hoti no ca gandharāgapaṭisaṃvedī, asantañca ajjhattaṃ gandhesu

rāgaṃ natthi me ajjhattaṃ gandhesu rāgoti pajānāti. Evampi kho upavāṇa, sandiṭṭhiko

dhammo hoti akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṃ veditabbo viññūhi.

Puna ca paraṃ upavāṇa bhikkhu jivhāya rasaṃ sāyitvā rasapaṭisaṃvedī hi kho hoti no ca

rasarāgapaṭisaṃvedī, asantañca ajjhattaṃ rasesu rāgaṃ: natthi me ajjhattaṃ rasesu rāgoti

pajānāti, yantaṃ upavāṇa bhikkhu jivhāya rasaṃ sāyitvā rasapaṭisaṃvedī hi kho hoti no ca

rasarāgapaṭisaṃvedī, asantañca ajjhattaṃ rasesu rāgaṃ: natthi me ajjhattaṃ rasesu rāgoti

pajānāti. Evampi kho upavāṇa, sandiṭṭhiko dhammo hoti

Akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṃ veditabbo viññūhi.

Puna ca paraṃ upavāṇa bhikkhu kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā phoṭṭhabbapaṭisaṃvedī hi

kho hoti no ca phoṭṭhabbarāgapaṭisaṃvedī, asantañca ajjhattaṃ phoṭṭhabbesu rāgaṃ: natthi

me ajjhattaṃ phoṭṭhabbesu rāgoti pajānāti, yantaṃ upavāṇa bhikkhu kāyena phoṭṭhabbaṃ

phusitvā phoṭṭhabbapaṭisaṃvedī hi kho hoti no ca phoṭṭhabbarāgapaṭisaṃvedī, asantañca

ajjhattaṃ rasesu rāgaṃ: natthi me ajjhattaṃ rasesu rāgoti pajānāti. Evampi kho upavāṇa,

sandiṭṭhiko dhammo hoti akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṃ veditabbo viññūhi.

[PTS Page 043] [\q 43/] puna ca paraṃ upavāṇa bhikkhu manasā dhammaṃ viññāya

dhammapaṭisaṃvedī hi kho hoti no ca dhammarāgapaṭisaṃvedī, asantañca ajjhattaṃ

dhammesu rāgaṃ: natthi me ajjhattaṃ dhammesu rāgoti pajānāti, yantaṃ upavāṇa bhikkhu

manasā dhammaṃ viññāya dhammapaṭisaṃvedī hi kho hoti no ca dhammarāgapaṭisaṃvedī,

asantatañca ajjhattaṃ dhammesu rāgaṃ: natthi me ajjhattaṃ dhammesu rāgoti pajānāti.

Evampi kho upavāṇa, sandiṭṭhiko dhammo hoti akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṃ

veditabbo viññūhī ti.

1. Paṭisaṃvedī hi - sīmu.

1. 7. 9

Paṭhama chaphassāyatanasuttaṃ

71. Yo hi koci bhikkhave bhikkhu channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthagamañaca

assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti; avusitaṃ tena brahmacariyaṃ,

ārakā so imamhā dhammavinayāti.

[BJT Page 096] [\x 96/]

Evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca: etthāhaṃ bhante, anassāsiṃ, -1.

Ahañhi bhante channaṃ āyatanānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca

nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāmīti.

Taṃ kimmaññasi bhikkhu cakkhuṃ: "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti

samanupassasīti? Nohetaṃ bhante, sādhu bhikkhu ettha ca te bhikkhu cakkhuṃ: "netaṃ

mama nesohamasmi na meso attā" ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ

bhavissati, esevanto dukkhassa.

Sotaṃ: "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti samanupassasīti? Nohetaṃ bhante, sādhu

bhikkhu ettha ca te bhikkhu sotaṃ: "netaṃ mama nesohamasmi na meso attā" ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ bhavissati, esevanto dukkhassa.

Ghānaṃ: "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti samanupassasīti? Nohetaṃ bhante, sādhu

bhikkhu ettha ca te bhikkhu ghānaṃ: "netaṃ mama nesohamasmi na meso attā" ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ bhavissati, esevanto dukkhassa.

Jivhaṃ: -2. "Etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti samanupassasīti? Nohetaṃ bhante,

sādhu bhikkhu ettha ca te bhikkhu jivhā: "netaṃ mama nesohamasmi na meso attā" ti

evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhā bhavissati, esevanto dukkhassa.

Kāyaṃ: "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti samanupassasīti? Nohetaṃ bhante, sādhu

bhikkhu ettha ca te bhikkhu kāyaṃ: "netaṃ mama nesohamasmi na meso attā" ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ bhavissati, esevanto dukkhassa.

Manaṃ: "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti samanupassasīti? Nohetaṃ bhante, sādhu

bhikkhu ettha ca te bhikkhu mano: "netaṃ mama nesohamasmi na meso attā" ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭho-3. Bhavissati, esevanto dukkhassāti.

1. Anassasaṃ - machasaṃ. Anassāsaṃ - syā.

2. Jivhā - sīmu.

3. Sudiṭṭhaṃ - sīmu

1. 7. 10

Dutiya chaphassāyatanasuttaṃ

72. [PTS Page 044] [\q 44/] yo hi koci bhikkhave bhikkhu channaṃ phassāyatanānaṃ

samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti,

avusitaṃ tena brahmacariyaṃ, ārakāva so imamhā dhammavinayāti.

Evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca: etthāhaṃ bhante anassāsiṃ, ahañhi

bhante channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca

nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappānāmīti.

[BJT Page 098] [\x 98/]

Taṃ kimmaññasi bhikkhu cakkhuṃ "netaṃ mama neso'hamasmi na me so attā" ti

samanupassasīti? Evaṃ bhante. Sādhu bhikkhu, ettha ca te bhikkhu cakkhuṃ "netaṃ mama

neso hamasmi na meso attā" ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ

bhavissati, evante etaṃ paṭhamaṃ phassāyatanaṃ pahīnaṃ bhavissati āyatiṃ-1

apunabbhavāya.

Sotaṃ "netaṃ mama neso'hamasmi na meso attā" ti samanupassasīti? Evaṃ bhante. Sādhu

bhikkhu, ettha ca te bhikkhu sotaṃ "netaṃ mama neso'hamasmi na meso attā" ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ bhavissati, evante etaṃ dutiyaṃ phassāyatanaṃ

pahīnaṃ bhavissati āyatiṃ apunabbhavāya. Ghānaṃ "netaṃ mama neso'hamasmi na meso

attā" ti samanupassasīti? Evaṃ bhante. Sādhu bhikkhu, ettha ca te bhikkhu ghānaṃ "netaṃ

mama neso'hamasmi na meso attā" ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ

bhavissati, evante etaṃ tatiyaṃ phassāyatanaṃ pahīnaṃ bhavissati āyatiṃ apunabbhavāya.

Jivhaṃ "netaṃ mama neso'hamasmi na meso attā" ti samanupassasīti? Evaṃ bhante. Sādhu

bhikkhu, ettha ca te bhikkhu jivhā "netaṃ mama neso'hamasmi na meso attā" ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhā bhavissati, evante etaṃ catutthaṃ phassāyatanaṃ

pahīnaṃ bhavissati āyatiṃ apunabbhavāya.

Kāyaṃ "netaṃ mama neso'hamasmi na meso attā" ti samanupassasīti? Evaṃ bhante. Sādhu

bhikkhu, ettha ca te bhikkhu kāyaṃ "netaṃ mama neso'hamasmi na meso attā" ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ bhavissati, evante etaṃ pañcamaṃ phassāyatanaṃ

pahīnaṃ bhavissati āyatiṃ apunabbhavāya.

Manaṃ "netaṃ mama neso'hamasmi na meso attā" ti samanupassasīti? Evaṃ bhante. Sādhu

bhikkhu, ettha ca te bhikkhu mano-2. "Netaṃ mama neso'hamasmi na meso attā" ti

evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭho bhavissati, evante etaṃ chaṭṭhaṃ

phassāyatanaṃ pahīnaṃ bhavissati āyatiṃ-1 apunabbhavāyāti.

1. Āyati - sīmu

2. Manaṃ - sīmu

3. Anassasaṃ panassasaṃ - machasaṃ

1. 7. 11

Tatiya chaphassāyatanasuttaṃ

73. Yo hi koci bhikkhave, bhikkhu channaṃ phassāyatanānaṃ [PTS Page 045] [\q 45/]

samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti,

avusitaṃ tena brahmacariyaṃ ārakāva so imamhā dhammavinayāti.

Evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca: etthāhaṃ bhante, panassassaṃ, ahañhi

bhante channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca

nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāmīti.

[BJT Page 100] [\x 100/]

Taṃ kimmaññasi bhikkhu, "cakkhuṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante. Yaṃ

panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā"

ti. No hetaṃ bhante.

Sotaṃ "niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti. Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Ghānaṃ "niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti. Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Jivhā "niccā vā aniccā vā" ti. Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Kāyo "nicco vā anicco vā" ti. Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Mano "nicco vā anicco vā" ti. Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi nibbindati,

ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati, manasmimpi

nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Migajālavaggo sattamo.

Tassuddānaṃ:

Migajālena dve vuttā cattāro ca samiddhinā

Upaseno upavāṇo ca chaphassāyatanikā tayo.

[BJT Page 102] [\x 102/]

8. Gilānavaggo

1. 8. 1

Gilānasuttaṃ

74. [PTS Page 046] [\q 46/] sāvatthiyaṃ

Atha kho aññataro bhikkhū yena bhagavā tenupasaṃkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca:

Amukasmiṃ-1 bhante, vihāre aññataro bhikkhu navo appaññāto ābādhiko dukkhito

bāḷhagilāno, sādhu bhante, bhagavā yena so bhikkhu tenupasaṅkamatu anukampaṃ

upādāyāti.

Atha kho bhagavā navavādañca sutvā gilānavādañca-2 appaññāto bhikkhūti iti viditvā yena

so bhikkhu tenupasaṅkami. Addasā kho so bhikkhu bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ,

disvāna mañcena samañcosi.10 Atha kho bhagavā taṃ bhikkhuṃ etadavoca: alaṃ bhikkhu mā

tvaṃ mañcena samañcosi.10 Santimāni āsanāni paññattāni. Tatthāhaṃ nisīdissāmiti. Nisīdi

bhagavā paññatte āsane. Nisajja kho bhagavā taṃ bhikkhuṃ etadavoca:

Kacci te bhikkhu khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, kacci dukkhā vedanā paṭikkamanti no

abhikkamanti, paṭikkamosānaṃ paññāyati no abhikkamoti?

Na me bhante khamanīyaṃ, na yāpanīyaṃ, bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti no

paṭikkamanti, abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamoti.

Kacci te bhikkhu na kiñci kukkuccaṃ, na koci vippaṭisāroti? Taggha me bhante, anappakaṃ

kukkuccaṃ anappako vippaṭisāroti.

[PTS Page 047] [\q 47/] kacci pana tvaṃ bhikkhu attā sīlato na upavadatīti, na kho me

bhante attā sīlato upavadatīti.

1. Amokasmiṃ sī. Mu. 2. Gilānavādañca sutvā - sī 2. 10 [BJT] samañcosi [PTS] samañcopi

[BJT Page 104] [\x 104/]

No ce kira tvaṃ bhikkhu attā sīlato upavadati, atha kismiñca te kukkuccaṃ? Ko ca

vippaṭisāroti? Na kho ahaṃ bhante, sīlavisuddhatthaṃ bhagavatā dhammaṃ desītaṃ

ājānāmīti.

No ce kira tvaṃ bhikkhu sīlavisuddhatthaṃ mayā dhammaṃ desitaṃ ājānāsi. Atha kimatthaṃ

carahi tvaṃ bhikkhu mayā dhammaṃ desitaṃ ājānāsīti? Rāgavirāgatthañca khvāhaṃ bhante

bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmīti.

Sādhu sādhu bhikkhu, sādhu kho tvaṃ bhikkhu rāgavirāgatthaṃ mayā dhammaṃ desitaṃ

ājānāsi, rāgavirāgattho hi bhikkhu mayā dhammo desito.

Taṃ kimmaññasi bhikkhu, "cakkhuṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ

panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā"

ti? No hetaṃ bhante.

Sotaṃ "niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti? Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti? No hetaṃ bhante.

Ghānaṃ "niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti? Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti? No hetaṃ bhante.

Jivhā "niccā vā aniccā vā" ti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti? No hetaṃ bhante.

Kāyo "nicco vā anicco vā" ti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti? No hetaṃ bhante.

Mano "nicco vā anicco vā" ti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti? No hetaṃ bhante.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi nibbindati,

ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati, manasmimpi

nibbindati. Nibbindaṃ virajjati virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā

jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Idamavoca bhagavā. Attamano so bhikkhu bhagavato bhāsitaṃ abhinandi. Imasmiñca pana

veyyākaraṇasmiṃ bhaññamāne tassa bhikkhuno virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ

udapādi "yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbantaṃ nirodhadhammanti.

[BJT Page 106] [\x 106/]

1. 8. 2

Dutiyagilānasuttaṃ

75. Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṃkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca:

Amukasmiṃ bhante, vihāre aññataro bhikkhu navo appaññāto ābādhiko dukkhito

bāḷhagilāno, sādhu bhante, bhagavā yena so bhikkhu tenupasaṅkamatu anukampaṃ

upādāyāti.

Atha kho bhagavā navavādañca sutvā gilānavādañca appaññāto bhikkhūti iti viditvā yena

so bhikkhu tenupasaṅkami. Addasā kho so bhikkhu bhagavantaṃ duratova āgacchantaṃ,

disvāna mañcena samañcosi.10 Atha kho bhagavā taṃ bhikkhuṃ etadavoca: "alaṃ bhikkhu

mā tvaṃ mañcena samañcosi.10 Santimāni āsanāni paññattāni. Tatthāhaṃ nisīdissāmiti.

Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Nisajja kho bhagavā taṃ bhikkhuṃ etadavoca:

Kacci te bhikkhu khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, kacci dukkhā vedanā paṭikkamanti no

abhikkamanti, paṭikkamosānaṃ paññāyati no abhikkamoti?

Na me bhante khamanīyaṃ, na yāpanīyaṃ, bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti no

paṭikkamanti, abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamoti.

Kacci te bhikkhu na kiñci kukkuccaṃ, na koci vippaṭisāroti? Taggha me bhante, anappakaṃ

kukkuccaṃ anappako vippaṭisāroti.

Kacci pana tvaṃ bhikkhu attā sīlato na upavadatīti, na kho me bhante attā sīlato

upavadatīti.

[PTS Page 048] [\q 48/] no ce kira tvaṃ bhikkhu attā sīlato upavadati, atha kismiñca te

kukkuccaṃ? Ko ca vippaṭisāroti? Na khohaṃ bhante, sīlavisuddhatthaṃ bhagavatā dhammaṃ

desītaṃ ājānāmīti.

No ce kira tvaṃ bhikkhu sīlavisuddhatthaṃ mayā dhammaṃ desitaṃ ājānāsi. Atha kimatthaṃ

carahi tvaṃ bhikkhu mayā dhammaṃ desitaṃ ājānāsīti? Anupādā parinibbānatthaṃ khvāhaṃ

bhante bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmīti.

Sādhu sādhu bhikkhu, sādhu kho pana tvaṃ bhikkhu anupādāparinibbānatthāya mayā

dhammaṃ desitaṃ ājānāsi, anupādā parinibbānattho hi bhikkhu mayā dhammo desito.

Taṃ kimmaññasi tvaṃ bhikkhu, "cakkhuṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ

panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā"

ti? No hetaṃ bhante.

Rūpā "niccā vā aniccā vā" ti. Aniccā bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Cakkhuviññāṇaṃ "niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Cakkhusamphasso"nicco vā anicco vā" ti. Anicco bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā"

ti. No hetaṃ bhante.

"Sotaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti. Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Saddā "niccā vā aniccā vā" ti. Aniccā bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Sotaviññāṇaṃ "niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Sotasamphasso"nicco vā anicco vā" ti. Anicco bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā"

ti. No hetaṃ bhante.

"Ghānaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti. Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Gandhā "niccā vā aniccā vā" ti. Aniccā bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Ghāṇaviññāṇaṃ "niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Ghāṇasamphasso"nicco vā anicco vā" ti. Anicco bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Yampidaṃ ghāṇasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā"

ti. No hetaṃ bhante.

"Jivhā niccā vā aniccā vā" ti. Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Rasā "niccā vā aniccā vā" ti. Aniccā bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Jivhāviññāṇaṃ "niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Jivhāsamphasso"nicco vā anicco vā" ti. Anicco bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā"

ti. No hetaṃ bhante.

"Kāyo nicco vā anicco vā" ti. Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Phoṭṭhabbā "niccā vā aniccā vā" ti. Aniccā bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti. Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Kāyaviññāṇaṃ "niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Kāyasamphasso "nicco vā anicco vā" ti. Anicco bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā"

ti. No hetaṃ bhante.

"Mano nicco vā anicco vā" ti. Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Dhammā "niccā vā aniccā vā" ti. Aniccā bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti. Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Manoviññāṇaṃ "niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Manosamphasso"nicco vā anicco vā" ti. Anicco bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā"

ti. No hetaṃ bhante.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako ghāṇasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati, yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati, yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati,

manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati, yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Idamavoca bhagavā. Attamano so bhikkhu bhagavato bhāsitaṃ abhinandi. Imasmiñca pana

veyyākaraṇasmiṃ bhaññamāne tassa bhikkhussa anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccīti.

1. 8. 3

Aniccasuttaṃ

76. Atha kho āyasmā rādho yena bhagavā tenupasaṃkami. Upasaṃkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā rādho bhagavantaṃ

etadavoca: sādhu me bhante, bhagavā saṅkhittena dhammaṃ desetu, yamahaṃ bhagavato

dhammaṃ sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto vihareyyanti.

Yaṃ kho rādha, aniccaṃ tatra te chando pahātabbo, kiñca rādha, aniccaṃ?

Cakkhuṃ kho rādha, aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo. Rūpā aniccā, tatra te chando

pahātabbo; cakkhuviññāṇaṃ aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo; cakkhusamphasso anicco,

tatra te chando pahātabbo; yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ

vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo;

Sotaṃ aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo. Saddā aniccā, tatra te chando pahātabbo;

sotaviññāṇaṃ aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo; sotasamphasso anicco, tatra te chando

pahātabbo; yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo;

Ghānaṃ aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo. Gandhā aniccā, tatra te chando pahātabbo;

ghānaviññāṇaṃ aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo; ghānasamphasso anicco, tatra te chando

pahātabbo; yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo;

Jivhā aniccā, tatra te chando pahātabbo. Rasā aniccā, tatra te chando pahātabbo;

jivhāviññāṇaṃ aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo; jivhāsamphasso anicco, tatra te chando

pahātabbo; yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo;

Kāyo, anicco, tatra te chando pahātabbo. Phoṭṭhabbā aniccā, tatra te chando pahātabbo;

kāyaviññāṇaṃ aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo; kāyasamphasso anicco, tatra te chando

pahātabbo; yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo;

Mano anicco, tatra te chando pahātabbo. Dhammā aniccā, tatra te chando pahātabbo;

manoviññāṇaṃ aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo; manosamphasso anicco, tatra te chando

pahātabbo; yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo.

[PTS Page 049] [\q 49/] yaṃ kho rādha aniccaṃ, tatra te chando pahātabboti.

1. 8. 4

Dukkhasuttaṃ

77. Yaṃ kho rādha, dukkhaṃ tatra te chando pahātabbo. Kiñca rādha dukkhaṃ:

Cakkhuṃ kho rādha, dukkhaṃ, tatra te chando pahātabbo. Rūpā dukkhā, tatra te chando

pahātabbo; cakkhuviññāṇaṃ dukkhaṃ, tatra te chando pahātabbo; cakkhusamphasso

dukkho, tatra te chando pahātabbo; yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ, tatra te chando pahātabbo;

Sotaṃ dukkhaṃ, tatra te chando pahātabbo. Saddā dukkhā, tatra te chando pahātabbo;

sotaviññāṇaṃ dukkhaṃ, tatra te chando pahātabbo; sotasamphasso dukkho, tatra te chando

pahātabbo; yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ, tatra te chando pahātabbo;

Ghānaṃ dukkhaṃ, tatra te chando pahātabbo. Gandhā dukkhā, tatra te chando pahātabbo;

ghānaviññāṇaṃ dukkhaṃ, tatra te chando pahātabbo; ghānasamphasso dukkho, tatra te

chando pahātabbo; yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ, tatra te chando pahātabbo;

Jivhā dukkhā, tatra te chando pahātabbo. Rasā dukkhā, tatra te chando pahātabbo;

jivhāviññāṇaṃ aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo; jivhāsamphasso dukkho, tatra te chando

pahātabbo; yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ, tatra te chando pahātabbo;

Kāyo, dukkho, tatra te chando pahātabbo. Phoṭṭhabbā dukkhā, tatra te chando pahātabbo;

kāyaviññāṇaṃ dukkhaṃ, tatra te chando pahātabbo; kāyasamphasso dukkho, tatra te chando

pahātabbo; yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ, tatra te chando pahātabbo;

Mano dukkho, tatra te chando pahātabbo. Dhammā dukkhā, tatra te chando pahātabbo;

manoviññāṇaṃ dukkhaṃ, tatra te chando pahātabbo; manosamphasso dukkho, tatra te

chando pahātabbo; yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ, tatra te chando pahātabbo.

Yaṃ kho rādha, dukkhaṃ tatra te chando pahātabboti.

[BJT Page 110] [\x 110/]

1. 8. 5

Anattasuttaṃ

78. Atha kho āyasmā rādho yena bhagavā tenupasaṃkami. Upasaṃkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā rādho bhagavantaṃ

etadavoca: sādhu me bhante, bhagavā saṅkhittena dhammaṃ desetu, yamahaṃ bhagavato

dhammaṃ sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpi pahitatto vihareyyanti.

"Yo kho rādha, anattā tatra te chando pahātabbo. Ko ca rādha, anattā:

Cakkhuṃ kho rādha anattā, tatra te chando pahātabbo. Rūpā anattā, tatra te chando

pahātabbo; cakkhuviññāṇaṃ anattā, tatra te chando pahātabbo; cakkhusamphasso anattā,

tatra te chando pahātabbo; yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ

vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattā, tatra te chando pahātabbo;

[BJT Page 112. [\x 112/] ]

Sotaṃ anattā, tatra te chando pahātabbo. Saddā anattā, tatra te chando pahātabbo;

sotaviññāṇaṃ anattā, tatra te chando pahātabbo; sotasamphasso anattā, tatra te chando

pahātabbo; yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi anattā, tatra te chando pahātabbo;

Ghānaṃ anattā, tatra te chando pahātabbo. Gandhā anattā, tatra te chando pahātabbo;

ghānaviññāṇaṃ anattā, tatra te chando pahātabbo; ghānasamphasso anattā, tatra te chando

pahātabbo; yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi anattā, tatra te chando pahātabbo;

Jivhā anattā, tatra te chando pahātabbo. Rasā anattā, tatra te chando pahātabbo;

jivhāviññāṇaṃ anattā, tatra te chando pahātabbo; jivhāsamphasso anattā, tatra te chando

pahātabbo; yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi anattā, tatra te chando pahātabbo;

Kāyo, anattā, tatra te chando pahātabbo. Phoṭṭhabbā anattā, tatra te chando pahātabbo;

kāyaviññāṇaṃ anattā, tatra te chando pahātabbo; kāyasamphasso anattā, tatra te chando

pahātabbo; yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi anattā, tatra te chando pahātabbo;

Mano anattā, tatra te chando pahātabbo. Dhammā anattā, tatra te chando pahātabbo;

manoviññāṇaṃ anattā, tatra te chando pahātabbo; manosamphasso anattā, tatra te chando

pahātabbo; yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi anattā, tatra te chando pahātabboti;

Yo kho rādha anattā tatra te chando pahātabboti. 1. 1. 8. 6

Avijjāsuttaṃ

79. Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca:

atthi nu kho bhante, eko dhammo yassa pahāṇā bhikkhuno avijjā pahīyati vijjā uppajjatīti.

Atthi kho bhikkhu eko dhammo yassa pahāṇā bhikkhuno avijjā pahīyati vijjā uppajjatīti.

Katamo pana bhante, eko dhammo yassa pahāṇā bhikkhuno avijjā pahīyati vijjā uppajjatīti?

[PTS Page 050] [\q 50/] avijjā kho bhikkhu eko dhammo yassa pahāṇā bhikkhuno avijjā

pahīyati vijjā uppajjatīti.

Kathampana bhante, jānato kathampassato bhikkhuno avijjā pahīyati vijjā uppajjatīti?

Cakkhuṃ kho bhikkhu aniccato jānato passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjati.

Rūpe aniccato jānato passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Cakkhuviññāṇaṃ

aniccato jānato passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Cakkhusamphassaṃ

aniccato jānato passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccato jānato passato bhikkhuno avijjā pahīyati.

Sotaṃ aniccato jānato passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Saddo aniccato jānato

passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Sotaviññāṇaṃ aniccato jānato passato

bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Sotasamphassaṃ aniccato jānato passato bhikkhuno

avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ

vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato bhikkhuno avijjā

pahīyati.

Vijjā uppajjati.

Ghānaṃ aniccato jānato passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Gandho aniccato

jānato passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Ghānaviññāṇaṃ aniccato jānato

passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Ghānasamphassaṃ aniccato jānato passato

bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati

vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato

bhikkhuno avijjā pahīyati.

Vijjā uppajjati. Jivhaṃ aniccato jānato passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Rase

aniccato jānato passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Jivhāviññāṇaṃ aniccato

jānato passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Jivhāsamphassaṃ aniccato jānato

passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato

passato bhikkhuno avijjā pahīyati. Vijjā uppajjati. Kāyaṃ aniccato jānato passato bhikkhuno

avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Phoṭṭhabbe aniccato jānato passato bhikkhuno avijjā pahīyati,

vijjā uppajjati. Kāyaviññāṇaṃ aniccato jānato passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā

uppajjati. Kāyasamphassaṃ aniccato jānato passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjati.

Yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā

uppajjati. Manaṃ aniccato jānato passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Dhamme

aniccato jānato passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Manoviññāṇaṃ aniccato

jānato passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Manosamphassaṃ aniccato jānato

passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjati. Yampidaṃ manosamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato

passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjatīti.

Evaṃ kho bhikkhu jānato evaṃ passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjatīti.

[BJT Page 114] [\x 114/]

1. 8. 7

Dutiya avijjāsuttaṃ

80. Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca:

atthi nu kho bhante, eko dhammo yassa pahāṇā bhikkhuno avijjā pahīyati vijjā uppajjatīti.

Atthi kho bhikkhu eko dhammo yassa pahāṇā bhikkhuno avijjā pahīyati vijjā uppajjatīti.

Katamo pana bhante, eko dhammo yassa pahāṇā bhikkhuno avijjā pahīyati vijjā uppajjatīti.

Avijjā kho bhikkhu eko dhammo yassa pahāṇā bhikkhuno avijjā pahīyati vijjā uppajjatīti.

Kathampana bhante, jānato kathaṃ passato bhikkhuno avijjā pahīyati vijjā uppajjatīti?

Idha bhikkhu, bhikkhuno sutaṃ hoti sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyāti, evañcetaṃ

bhikkhu, bhikkhuno sutaṃ hoti sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyāti; so sabbaṃ dhammaṃ-1

abhijānāti, sabbaṃ dhammaṃ abhiññāya, sabbaṃ dhammaṃ parijānāti sabbaṃ dhammaṃ

pariññāya sabbanimittāni aññato passati, cakkhuṃ aññato passati, rūpe aññato passati,

cakkhuviññāṇaṃ aññato passati, cakkhusamphassaṃ aññato passati, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi

aññato passati.

Idha bhikkhu, bhikkhuno sutaṃ hoti sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyāti, evañcetaṃ

bhikkhu, bhikkhuno sutaṃ hoti sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyāti; so sabbaṃ dhammaṃ

abhijānāti, sabbaṃ dhammaṃ abhiññāya sabbaṃ dhammaṃ parijānāti sabbaṃ dhammaṃ

pariññāya sabbanimittāni aññato passati, sotaṃ aññato passati, sadde aññato passati,

sotaviññāṇaṃ aññato passati, sotasamphassaṃ aññato passati, yampidaṃ

sotasamphassapaccayā uppajjati sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aññato

passati.

Idha bhikkhu, bhikkhuno sutaṃ hoti sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyāti, evañcetaṃ

bhikkhu, bhikkhuno sutaṃ hoti sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyāti; so sabbaṃ dhammaṃ

abhijānāti, sabbaṃ dhammaṃ abhiññāya sabbaṃ dhammaṃ parijānāti sabbaṃ dhammaṃ

pariññāya sabbanimittāni aññato passati, ghānaṃ aññato passati, gandhe aññato passati,

ghānaviññāṇaṃ aññato passati, ghānasamphassaṃ aññato passati, yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi

aññato passati.

Idha bhikkhu, bhikkhuno sutaṃ hoti sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyāti, evañcetaṃ

bhikkhu, bhikkhuno sutaṃ hoti sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyāti; so sabbaṃ dhammaṃ

abhijānāti, sabbaṃ dhammaṃ abhiññāya sabbaṃ dhammaṃ parijānāti sabbaṃ dhammaṃ

pariññāya sabbanimittāni aññato passati, jivhā aññato passati, rase aññato passati,

jivhāviññāṇaṃ aññato passati, jivhāsamphassaṃ aññato passati, yampidaṃ

jivhāsamphassapaccayā uppajjati sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aññato

passati.

Idha bhikkhu, bhikkhuno sutaṃ hoti sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyāti, evañcetaṃ

bhikkhu, bhikkhuno sutaṃ hoti sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyāti; so sabbaṃ dhammaṃ

abhijānāti, sabbaṃ dhammaṃ abhiññāya sabbaṃ dhammaṃ parijānāti sabbaṃ dhammaṃ

pariññāya sabbanimittāni aññato passati, kāyo aññato passati, phoṭṭhabbe aññato passati,

kāyaviññāṇaṃ aññato passati, kāyasamphassaṃ aññato passati, yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aññato

passati.

Idha bhikkhu, bhikkhuno sutaṃ hoti sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyāti, evañcetaṃ

bhikkhu, bhikkhuno sutaṃ hoti sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyāti; so sabbaṃ dhammaṃ

abhijānāti, sabbaṃ dhammaṃ abhiññāya sabbaṃ dhammaṃ parijānāti sabbaṃ dhammaṃ

pariññāya sabbanimittāni aññato passati, mano aññato passati, dhamme aññato passati,

manoviññāṇaṃ aññato passati, manosamphassaṃ aññato passati, yampidaṃ mano

samphassapaccayā uppajjati sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aññato

passati.

Evaṃ kho bhikkhu jānato evaṃ passato bhikkhuno avijjā pahīyati vijjā uppajjatīti.

1. Sabbadhammaṃ - sī 2.

1. 8. 8

Sambahulabhikkhusuttaṃ

81. Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṃkamiṃsu. Upasaṃkamitvā

bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho te bhikkhū

bhagavantaṃ [PTS Page 051] [\q 51/] etadavocuṃ. Idha no bhante, aññatitthiyā

paribbājakā amhe evaṃ pucchanti: kimatthiyaṃ āvuso samaṇe gotame brahmacariyaṃ

vussatīti? Evaṃ puṭṭhā mayaṃ bhante, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ

byākaroma: dukkhassa kho āvuso pariññatthaṃ bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti. Kacci

mayaṃ bhante, evaṃ puṭṭhā evaṃ byākaramānā vuttavādino ceva bhagavato homa na ca

bhagavantaṃ abhūtena abbhācikkhāma, dhammassa cānudhammaṃ vyākaroma, na ca koci

sahadhammiko vādānuvādo gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchatīti.

[BJT Page 116] [\x 116/]

Taggha tumhe bhikkhave, evaṃ puṭṭhā evaṃ byākaramānā vuttavādino ceva me hotha na

ca maṃ abhūtena abbhācikkhatha, dhammassa cānudhammaṃ vyākarotha, na ca koci

sahadhammiko vādānuvādo-1 gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchati, dukkhassa hi bhikkhave,

pariññatthaṃ mayi brahmacariyaṃ vussati. Sace vo bhikkhave, aññatitthiyā paribbājakā evaṃ

puccheyyuṃ "katamaṃ pana taṃ āvuso dukkhaṃ yassa pariññāya samaṇe gotame

brahmacariyaṃ vussatī"ti. Evaṃ puṭṭhā tumhe bhikkhave. Tesaṃ aññatitthiyānaṃ

paribbājakānaṃ evaṃ vyākareyyātha:

Cakkhuṃ kho āvuso dukkhaṃ tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati, rūpaṃ

dukkhaṃ tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati, cakkhuviññāṇaṃ dukkhaṃ tassa

pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati, cakkhusamphasso dukkho tassa pariññāya

bhagavati brahmacariyaṃ vussati, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampidukkhaṃ, tassa pariññāya bhagavati

brahmacariyaṃ vussati.

Sotaṃ dukkhaṃ tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati, saddaṃ dukkhaṃ tassa

pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati, sotaviññāṇaṃ dukkhaṃ tassa pariññāya

bhagavati brahmacariyaṃ vussati, sotasamphasso dukkho tassa pariññāya bhagavati

brahmacariyaṃ vussati, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampidukkhaṃ, tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ

vussati.

Jivhā dukkhā tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati, rasaṃ dukkhaṃ tassa

pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati, jivhāviññāṇaṃ dukkhaṃ tassa pariññāya

bhagavati brahmacariyaṃ vussati, jivhāsamphasso dukkho tassa pariññāya bhagavati

brahmacariyaṃ vussati, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampidukkhaṃ, tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ

vussati.

Kāyo dukkho tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati, phoṭṭhabbā dukkhā tassa

pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati, kāyaviññāṇaṃ dukkhaṃ tassa pariññāya

bhagavati brahmacariyaṃ vussati, kāyasamphasso dukkho tassa pariññāya bhagavati

brahmacariyaṃ vussati, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampidukkhaṃ, tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ

vussati.

Mano dukkho tasasa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati, dhammā dukkhā tassa

pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati, manoviññāṇaṃ dukkhaṃ tassa pariññāya

bhagavati brahmacariyaṃ vussati, manosamphasso dukkho tassa pariññāya bhagavati

brahmacariyaṃ vussati, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampidukkhaṃ, tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ

vussati.

[PTS Page 052] [\q 52/] evaṃ puṭṭhā tumhe bhikkhave, tesaṃ aññatitthiyānaṃ

paribbājakānaṃ evaṃ vyākareyyāthāti.

Vādānupatho - sī 2.

1. 8. 9

Lokasuttaṃ

82. Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca,

loko lokoti bhante vuccati, kittāvatā nu kho bhante, lokoti vuccatīti.

[BJT Page 118. [\x 118/] ]

Lujjatīti kho bhikkhu tasmā lokoti vuccati. Kiñca lujjati? Cakkhuṃ kho bhikkhu lujjati, rūpā

lujjanti, cakkhuviññāṇaṃ lujjati, cakkhusamphasso lujjati, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi lujjati.

Sotaṃ kho bhikkhu lujjati, saddā lujjanti, sotaviññāṇaṃ lujjati, sotasamphasso lujjati,

yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi lujjati.

Ghānaṃ kho bhikkhu lujjati, gandhā lujjanti, ghānaviññāṇaṃ lujjati, ghānasamphasso lujjati,

yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi lujjati.

Jivhā kho bhikkhu lujjati, rasā lujjanti, jivhāviññāṇaṃ lujjati, jivhāsamphasso lujjati,

yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi lujjati.

Kāyaṃ kho bhikkhu lujjati, phoṭṭhabbā lujjanti, kāyaviññāṇaṃ lujjati, kāyasamphasso lujjati,

yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi lujjati.

Mano kho bhikkhu lujjati, dhammā lujjanti, manoviññāṇaṃ lujjati, manokhusamphasso

lujjati, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi lujjatīti

Kho bhikkhu tasmā lokoti vuccatīti.

1. 8. 10

Phaggunasuttaṃ

83. Atha kho āyasmā phagguno yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisanno kho āyasmā phagguno bhagavantaṃ

etadavoca.

Atthi nu kho bhante, taṃ cakkhu-1 yena cakkhunā atīte buddhe parinibbute chinnapapañce

chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte paññāpayamāno paññāpeyya.

Atthi nu kho taṃ bhante, sota yena sotena atīte buddhe parinibbute chinnapapañce

chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte paññāpayamāno paññāpeyya.

Atthi nu kho taṃ bhante, ghāna yena ghānena atīte buddhe parinibbute chinnapapañce

chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte paññāpayamāno paññāpeyya.

Atthi nu kho sā bhante, jivhā yāya jivhāya atīte buddhe parinibbute chinnapapañce

chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte paññāpayamāno paññāpeyya.

Atthi nu kho so bhante, kāyo yena kāyena atīte buddhe parinibbute chinnapapañce

chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte paññāpayamāno paññāpeyya.

Atthi nu kho so bhante, mano yena manena atīte buddhe parinibbute chinnapapañce

chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte paññāpayamāno paññāpeyyāti.

Natthi kho taṃ phagguna, cakkhu yena cakkhunā atīte buddhe parinibbute chinnapapañce

chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkha vītivatte paññāpayamāno paññāpeyya.

Natthi kho taṃ phagguna, sota yena sotena atīte buddhe parinibbute chinnapapañce

chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte paññāpayamāno paññāpeyya.

Natthi kho taṃ phagguna, ghāna yena ghānena atīte buddhe parinibbute chinnapapañce

chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte paññāpayamāno paññāpeyya.

Natthi kho sā phagguna, jivhā yāya jivhāya atīte buddhe parinibbute chinnapapañce

chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte paññāpayamāno paññāpeyya.

Natthi kho so phagguna, kāyo yena kāyena atīte buddhe parinibbute chinnapapañce

chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte paññāpayamāno paññāpeyya.

[PTS Page 053] [\q 53/] natthi kho so phagguna, mano yena manena atīte buddhe

parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte

paññāpayamāno paññāpeyyāti.

Gilānavaggo aṭṭhamo.

Tassuddānaṃ:

Gilānena dve vuttā rādhena apare tayo

Avijjāya ca dve vuttā bhikkhu loko ca phagguno.

1. Taṃ bhante cakkhu - sīmu

Bhante taṃ cakkhu - machasaṃ.

[BJT Page 120] [\x 120/]

9. Channavaggo

1. 9. 1

Palokadhammasuttaṃ

84. Sāvatthiyaṃ

[PTS Page 054] [\q 54/] atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā

ānando bhagavantaṃ etadavoca: loko lokoti bhante vuccati, kittāvatā nu kho bhante lokoti

vuccatīti.

Yaṃ kho ānanda palokadhammaṃ ayaṃ vuccati ariyassa vinaye loko. Kiñca ānanda

palokadhammaṃ?

Cakkhuṃ kho ānanda palokadhammaṃ, rūpā palokadhammā, cakkhuviññāṇaṃ

palokadhammaṃ, cakkhusamphasso palokadhammo, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi palokadhammaṃ.

Sotaṃ palokadhammaṃ, saddā palokadhammā, sotaviññāṇaṃ palokadhammaṃ,

sotasamphasso palokadhammo, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi palokadhammaṃ.

Ghānaṃ palokadhammaṃ, gandhā palokadhammā, ghānaviññāṇaṃ palokadhammaṃ,

ghānasamphasso palokadhammo, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi palokadhammaṃ.

Jivhā palokadhammā, rasā palokadhammā, jivhāviññāṇaṃ palokadhammaṃ, jivhāsamphasso

palokadhammo, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ

vā adukkhamasukhaṃ vā tampi palokadhammaṃ.

Kāyo palokadhammo, phoṭṭhabbā palokadhammā, kāyaviññāṇaṃ palokadhammaṃ,

kāyasamphasso palokadhammo, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi palokadhammaṃ.

Mano palokadhammo, dhammā palokadhammā, manoviññāṇaṃ palokadhammaṃ,

manosamphasso palokadhammo, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi palokadhammaṃ.

Yaṃ kho ānanda, palokadhammāṃ ayaṃ vuccati ariyassa vinaye lokoti.

1. 9. 2

Suññalokasuttaṃ

85. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca: suñño loko suñño lokoti

bhante vuccati, kittāvatā nukho bhante suñño lokoti vuccatīti? Yasmā ca kho ānanda,

suññaṃ attena vā attaniyena vā, tasmā suñño lokoti vuccati.

[BJT Page 122] [\x 122/]

Kiñca ānanda, suññaṃ attena vā attaniyena vā:

Cakkhuṃ kho ānanda, suññaṃ attena vā attaniyena vā, rūpā suññā attena vā attaniyena vā,

cakkhuviññāṇaṃ suññaṃ attena vā attaniyena vā, cakkhusamphasso suñño attena vā

attaniyena vā yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ

vā adukkhamasukhaṃ vā tampi suññaṃ attena va attaniyena vā.

Sotaṃ suññaṃ attena vā attaniyena vā, saddā suññā attena vā attaniyena vā, sotaviññāṇaṃ

suññaṃ attena vā attaniyena vā, sotasamphasso suñño attena vā attaniyena vā yampidaṃ

sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi suññaṃ attena va attaniyena vā.

Ghānaṃ suññaṃ attenavā attaniyena vā, gandhā suññā attena vā attaniyena vā,

ghānaviññāṇaṃ suññaṃ attena vā attaniyena vā, ghānasamphasso suñño attena vā

attaniyena vā yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi suññaṃ attena va attaniyena vā.

Jivhā suññā attena vā attaniyena vā, rasā suññā attena vā attaniyena vā, jivhāviññāṇaṃ

suññaṃ attena vā attaniyena vā, jivhāsamphasso suñño attena vā attaniyena vā yampidaṃ

jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi suññaṃ attena va attaniyena vā.

Kāyo suñño attena vā attaniyena vā, phoṭṭhabbā suññā attena vā attaniyena vā,

kāyaviññāṇaṃ suññaṃ attena vā attaniyena vā, kāyasamphasso suñño attena vā attaniyena

vā yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi suññaṃ attena va attaniyena vā.

Mano suñño attena vā attaniyena vā, dhammā suññā attena vā attaniyena vā,

manoviññāṇaṃ suññaṃ attena vā attaniyena vā, manosamphasso suñño attena vā attaniyena

vā yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi suññaṃ attena va attaniyena vā.

Yasmā ca kho ānanda, suññaṃ attena vā attaniyena vā, tasmā suñño lokoti vuccatīti.

1. 9. 3

Saṅkhittadhammasuttaṃ

86. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca, sādhu me bhante,

bhagavā saṅkhittena dhammaṃ desetu yamahaṃ bhagavato dhammaṃ sutvā eko vūpakaṭṭho

appamatto ātāpī pahitatto vihareyyanti

Taṃ kimmaññasi ānanda, cakkhuṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

Rūpā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Cakkhuviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Cakkhusamphasso nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ [PTS Page 055] [\q 55/]

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante.

Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

Sotaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Saddā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Sotaviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Sotasamphasso nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

Ghānaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Gandhā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Ghānaviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Ghānasamphasso nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

[BJT Page 124] [\x 124/]

Jivhā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Rasā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Jivhāviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Jivhāsamphasso nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

Kāyo nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Phoṭṭhabbā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Kāyaviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Kāyasamphasso nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

Mano nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Dhammā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Manoviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Manosamphasso nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

Evaṃ passaṃ ānanda, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati, sotaviññāṇepi nibbindati,

sotasamphassepi nibbindati, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati. Ghāṇasmimpi nibbindati,

gandhesupi nibbindati, ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati, yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati, jivhāviññāṇepi nibbindati,

jivhāsamphassepi nibbindati, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ

vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati. Kāyasmimpi nibbindati,

phoṭṭhabbesupi nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati,

yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati. Manasmimpi nibbindati, dhammesupi

nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati, yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 9. 4

Channasuttaṃ

87. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandaka nivāpe, tena kho pana

samayena āyasmā ca sāriputto āyasmā ca mahācundo āyasmā ca channo gijjhakūṭe pabbate

viharanti, tena kho pana samayena āyasmā channo ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno.

Atha kho āyasmā sāriputto sāyanhasamayaṃ paṭisallānā [PTS Page 056] [\q 56/]

vuṭṭhito yenāyasmā mahācundo tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahācundaṃ

etadavoca: "āyāmāvuso cunda, yenāyasmā channo tenupasaṅkamissāma gilānapucchakā" ti.

Evamāvusoti kho āyasmā mahācundo āyasmato sāriputtassa paccassosi.

Atha kho āyasmā ca sāriputto āyasmā ca mahācundo yenāyasmā channo tenupasaṅkamiṃsu,

upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdiṃsu. Nisajja kho āyasmā sāriputto āyasmantaṃ channaṃ

etadavoca:

[BJT Page 126] [\x 126/]

"Kacci te āvuso khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, kacci dukkhā vedanā paṭikkamanti, no

abhikkamanti, paṭikkamosānaṃ paññāyati no abhikkamoti.

Na me āvuso sāriputta khamanīyaṃ, na yāpanīyaṃ, bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti

no paṭikkamanti, abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamo-1 seyyathāpi āvuso balavā

puriso tiṇhena sikharena muddhānaṃ-2 abhimantheyya-3 evameva kho āvuso adhimattā

vātā muddhānaṃ-2 upahananti.

Na me āvuso sāriputta khamanīyaṃ, na yāpanīyaṃ, bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti

no paṭikkamanti, abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamo-1 seyyathāpi āvuso balavā

puriso daḷhena varattakhaṇḍena-5 sīse sīsaveṭhaṃ dadeyya, evameva kho āvuso adhimattā

me sīse vedanā. -6.

Na me āvuso khamanīyaṃ, na yāpanīyaṃ, bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti no

paṭikkamanti, abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamo-1 seyyathāpi āvuso dakkho

goghātako vā goghātakantevāsī vā tiṇhena govikantanena kucchiṃ parikanenteyya,

evameva kho āvuso adhimattā vātā kucchiṃ parikantanti.

Na me āvuso khamanīyaṃ, na yāpanīyaṃ, bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti no

paṭikkamanti, abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamo-1 seyyathāpi āvuso dve balavanto

purisā dubbalataraṃ purisaṃ nānābāhāsu gahetvā aṅgārakāsuyā santāpeyyuṃ, [PTS Page 057]

[\q 57/] samparitāpeyyuṃ, evameva kho āvuso adhimanto kāyasmiṃ ḍāho.

Na me āvuso khamanīyaṃ. Na yāpanīyaṃ, bāḷhā me dukkhā vedanā. Abhikkamanti no

paṭikkamanti, abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamo-1 satthaṃ āvuso sāriputta

āharissāmi nāvakaṅkhāmi jīvitanti.

Mā āyasmā channo satthaṃ āharesi. Yāpetāyasmā channo, yāpentaṃ mayaṃ āyasmantaṃ

channaṃ icchāma, sace āyasmato channassa natthi sappāyāni bhojanāni, ahaṃ āyasmato

channassa sappāyāni bhojanāni pariyesissāmi, sace āyasmato channassa natthi sappāyāni

bhesajjāni, ahaṃ āyasmato channassa sappāyāni bhesajjāni pariyesissāmi, sace āyasmato

channassa natthi patirūpā upaṭṭhākā, ahaṃ āyasmantaṃ channaṃ upaṭṭhahissāmi,

māyasmā-7 channo satthaṃ āharesi, yāpetāyasmā channo, yāpentaṃ mayaṃ āyasmantaṃ

channaṃ icchāmāti.

1. Paṭikkamoti - syā, sīmu. 2. Muddhani - machasaṃ syā,

3. Abhimattheyya - machasaṃ 4. Ūhantī - machasaṃ,

5. Bandhena - syā. 6. Adhimattavātā sīse sīsavedanā - syā

7. Māca āyasmā - syā adhimatatā sīse sīsavedanā - machasaṃ.

[BJT Page 128] [\x 128/]

Na me āvuso sāriputta natthi sappāyāni bhojanāni, atthi me sappāyāni bhojanāni, napi me

natthi sappāyāni bhesajjāni, atthi me sappāyāni bhesajjāni, napi me natthi patirūpā

upaṭṭhākā, atthi me patirūpā upaṭṭhākā. Api ca me āvuso satthā pariciṇṇo dīgharattaṃ

manāpeneva no amanāpena, etaṃ hi āvuso sāvakassa patirūpaṃ yaṃ satthāraṃ paricareyya

manāpeneva no amanāpena, taṃ anupavajjaṃ channo bhikkhu satthaṃ āharissatīti, evametaṃ

āvuso sāriputta dhārehīti.

Puccheyyāma mayaṃ āyasmantaṃ channaṃ kañcī1deva desaṃ, sace āyasmā channo okāsaṃ

karoti pañhassa veyyākaraṇāyāti.

[PTS Page 058] [\q 58/] pucchāvuso sāriputta sutvā vedissāmāti.

Cakkhuṃ āvuso channa, cakkhuviññāṇaṃ cakkhuviññāṇaviññātabbe dhamme "etaṃ mama,

eso'hamasmi, eso me attā'ti samanupassasi.

Sotaṃ āvuso channa, sotaviññāṇaṃ sotaviññāṇaviññātabbe dhamme "etaṃ mama,

eso'hamasmi, eso me attā'ti samanupassasi.

Ghānaṃ āvuso channa, ghānaviññāṇaṃ ghānaviññāṇaviññātabbe dhamme "etaṃ mama,

eso'hamasmi, eso me attā'ti samanupassasi.

Jivhaṃ āvuso channa, jivhāviññāṇaṃ jivhāviññāṇaviññātabbe dhamme "etaṃ mama,

eso'hamasmi, eso me attā'ti samanupassasi.

Kāyaṃ āvuso channa, kāyaviññāṇaṃ kāyaviññāṇaviññātabbe dhamme "etaṃ mama,

eso'hamasmi, eso me attā'ti samanupassasi.

Manaṃ āvuso channa, manoviññāṇaṃ manoviññāṇaviññātabbe dhamme "etaṃ mama,

eso'hamasmi, eso me attā"ti samanupassasīti.

Cakkhuṃ āvuso sāriputta, cakkhuviññāṇaṃ cakkhuviññāṇaviññātabbe dhamme: "netaṃ

mama, neso'hamasmi, na me so attā"ti samanupassāmi.

Sotaṃ āvuso sāriputta, sotaviññāṇaṃ sotaviññāṇaviññātabbe dhamme:"netaṃ mama,

neso'hamasmi, na meso attā"ti samanupassāmi.

Ghānaṃ āvuso sāriputta, ghānaviññāṇaṃ ghānaviññāṇaviññātabbe dhamme: "netaṃ mama,

neso'hamasmi, na me so attā"ti samanupassāmi.

Jivhaṃ āvuso sāriputta, jivhāviññāṇaṃ jivhāviññāṇaviññātabbe dhamme: "netaṃ mama,

neso'hamasmi, na me so attā"ti samanupassāmi.

Kāyaṃ āvuso sāriputta, kāyaviññāṇaṃ kāyaviññāṇaviññātabbe dhamme: "netaṃ mama,

neso'hamasmi, na me so attā"ti samanupassāmi.

Manaṃ āvuso sāriputta, manoviññāṇaṃ manoviññāṇaviññātabbe dhamme: "netaṃ mama,

neso'hamasmi, na me so attā"ti samanupassāmīti.

1. Kiñci - syā. [PTS]

[BJT Page 130] [\x 130/]

Cakkhusmiṃ āvuso channa, cakkhuviññāṇe, cakkhuviññāṇaviññātabbesu dhammesu kiṃ

disvā kiṃ abhiññāya cakkhuṃ cakkhuviññāṇaṃ cakkhuviññāṇaviññātabbe dhamme "netaṃ

mama, neso'hamasmi, na me so attā" ti samanupassasi?

Ghānasmiṃ āvuso channa, ghānaviññāṇe, ghānaviññāṇaviññātabbesu dhammesu kiṃ disvā

kiṃ abhiññāya ghānaṃ ghānaviññāṇaṃ ghānaviññāṇaviññātabbe dhamme "netaṃ mama,

neso'hamasmi, na me so attā" ti samanupassasi?

Jivhāya āvuso channa, jivhaviññāṇe, jivhāviññāṇaviññātabbesu dhammesu kiṃ disvā kiṃ

abhiññāya jivhaṃ jivhāviññāṇaṃ jivhāviññāṇaviññātabbe dhamme "netaṃ mama,

neso'hamasmi, na me so attā" ti samanupassasi?

Manasmiṃ āvuso channa, manoviññāṇe, manoviññāṇaviññātabbesu dhammesu kiṃ disvā

kiṃ abhiññāya manaṃ manoviññāṇaṃ manoviññāṇaviññātabbe dhamme "netaṃ mama,

neso'hamasmi, na me so attā" ti samanupassasi?

Cakkhusmiṃ āvuso channa, cakkhuviññāṇe, cakkhuviññāṇaviññātabbesu dhammesu kiṃ

disvā kiṃ abhiññāya cakkhuṃ cakkhuviññāṇaṃ cakkhuviññāṇaviññātabbe dhamme "netaṃ

mama, neso'hamasmi, na me so attā" ti samanupassasi?

Cakkhusmiṃ āvuso sāriputta, cakkhuviññāṇe cakkhuviññāṇaviññātabbesu dhammesu

nirodhaṃ disvā nirodhaṃ abhiññāya cakkhuṃ cakkhuviññāṇaṃ cakkhuviññāṇaviññātabbe

dhamme "netaṃ mama, neso'hamasmi, na me so attā" ti samanupassāmi.

Sotasmiṃ āvuso sāriputta, sotaviññāṇe sotaviññāṇaviññātabbesu dhammesu nirodhaṃ disvā

nirodhaṃ abhiññāya sotaṃ sotaviññāṇaṃ sotaviññāṇaviññātabbe dhamme "netaṃ mama,

neso'hamasmi, na me so attā" ti samanupassāmi.

Jivhāya āvuso sāriputta, jivhaviññāṇe jivhāviññāṇaviññātabbesu dhammesu nirodhaṃ disvā

nirodhaṃ abhiññāya jivhaṃ jivhāviññāṇaṃ jivhāviññāṇaviññātabbe [PTS Page 059] [\q 59/]

dhamme "netaṃ mama, neso'hamasmi, na me so attā" ti samanupassāmi.

Kāyasmiṃ āvuso sāriputta, kāyaviññāṇe kāyaviññāṇaviññātabbesu dhammesu nirodhaṃ

disvā nirodhaṃ abhiññāya kāyaṃ kāyaviññāṇaṃ kāyaviññāṇaviññātabbe dhamme "netaṃ

mama, neso'hamasmi, na me so attā" ti samanupassāmi.

Manasmiṃ āvuso sāriputta, manoviññāṇe manoviññāṇaviññātabbesu dhammesu nirodhaṃ

disvā nirodhaṃ abhiññāya manaṃ manoviññāṇaṃ manoviññāṇaviññātabbe dhamme "netaṃ

mama, neso'hamasmi, na me so attā" ti samanupassāmīti.

Evaṃ vutte āyasmā mahācundo āyasmantaṃ channaṃ etadavoca: "tasmātiha āvuso channa,

idampi tassa bhagavato sāsanaṃ niccakappaṃ sādhukaṃ manasikātabbaṃ: "nissitassa

calitaṃ,anissitassa calitaṃ natthi, calite asati passaddhi hoti, passaddhiyā sati nati-1 na hoti,

natiyā asati āgatigati na hoti, āgatigatiyā asati cutupapāto na hoti, cutupapāte asati nevidha

na huraṃ na ubhayamantarena esevanto dukkhassāti.

1. Nandi - syā.

[BJT Page 132] [\x 132/]

[BJT Page 132] [\x 132/]

Atha kho āyasmā ca sāriputto āyasmā ca mahācundo āyasmantaṃ channaṃ iminā ovādena

ovaditvā uṭṭhāyāsanā pakkamiṃsu. Atha kho āyasmā channo acirapakkantesu tesu

āyasmantesu satthaṃ āharesi.

Atha kho āyasmā sāriputto yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sāriputto bhagavantaṃ

etadavoca "āyasmatā bhante, channena satthaṃ āharitaṃ, tassa kā gati ko abhisamparāyoti?

Nanu te sāriputta, channena bhikkhunā sammukhāyeva anupavajjatā khyākatāti.

Atthi bhante, pubbacīraṃ-1 nāma vajjigāmo, tatthāyasmato channassa mittakulāni

suhajjakulāni upavajjakulānīti.

Honti hete sāriputta, channassa bhikkhuno mittakulāni suhajjakulāni upavajjakulāni, na kho

panāhaṃ sāriputta, [PTS Page 060] [\q 60/] ettāvatā saupavajjoti-2 vadāmi, yo kho

sāriputta imañca kāyaṃ nikkhipati, aññañca kāyaṃ upādiyati, tamahaṃ saupavajjoti vadāmi,

taṃ channassa bhikkhuno natthi, anupavajjaṃ channena bhikkhunā satthaṃ āharitanti

evametaṃ sāriputta, dhārehīti.

1. 9. 5

Puṇṇasuttaṃ

88. Atha kho āyasmā puṇṇo yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā puṇṇo bhagavantaṃ

etadavoca "sādhu me bhante, bhagavā saṅkhittena dhammaṃ desetu yamahaṃ bhagavato

dhammaṃ sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpi pahitatto vihareyyanti.

Santi kho puṇṇa cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhū abhinandati, abhivadati, ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandi, nandisamudayā dukkhasamudayo puṇṇāti

vadāmi.

1. Pubbavijajanaṃ - machasaṃ, syā. Pubbavijajhanaṃ - [PTS.] Pubbaciviraṃ - sī 2

2. Sā upavajjāti - sīmu.

3. Katañca - machasaṃ.

[BJT Page 134] [\x 134/]

Santi kho puṇṇa sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā,

tañce bhikkhū abhinandati, abhivadati, ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato abhivadato

ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandi, nandisamudayā dukkhasamudayo puṇṇāti vadāmi.

Santi kho puṇṇa ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhū abhinandati, abhivadati, ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandi, nandisamudayā dukkhasamudayo puṇṇāti

vadāmi.

Santi kho puṇṇa jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā,

tañce bhikkhū abhinandati, abhivadati, ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato abhivadato

ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandi, nandisamudayā dukkhasamudayo puṇṇāti vadāmi.

Santi kho puṇṇa kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhū abhinandati, abhivadati, ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandi, nandisamudayā dukkhasamudayo puṇṇāti

vadāmi.

Santi kho puṇṇa manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhū abhinandati, abhivadati, ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandi, nandisamudayā dukkhasamudayo puṇṇāti

vadāmi.

Santi ca kho puṇṇa, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce [PTS Page 061] [\q 61/] bhikkhū nābhinandati nābhivadati nājjhosāya

tiṭṭhati, tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandi nirujjhati,

nandinirodhā dukkhanirodho puṇṇāti vadāmi.

Santi ca kho puṇṇa, sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhū nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandi nirujjhati, nandinirodhā

dukkhanirodho puṇṇāti vadāmi.

Santi ca kho puṇṇa, ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhū nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandi nirujjhati, nandinirodhā

dukkhanirodho puṇṇāti vadāmi.

Santi ca kho puṇṇa, jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhū nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandi nirujjhati, nandinirodhā

dukkhanirodho puṇṇāti vadāmi.

Santi ca kho puṇṇa, kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhū nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa

taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandi nirujjhati, nandinirodhā

dukkhanirodho puṇṇāti vadāmi.

Santi ca kho puṇṇa, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhū nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandi nirujjhati, nandinirodhā

dukkhanirodho puṇṇāti vadāmi.

Iminā tvaṃ puṇṇa, mayā saṅkhittena ovādena ovadito katamasmiṃ janapade viharissasīti?

Atthi bhante, sunāparanto nāma janapado, tatthāhaṃ viharissāmīti.

Caṇḍā kho puṇṇa, sunāparantakā manussā, pharusā kho puṇṇa sunāparantakā manussā,

sace kho tvaṃ puṇṇa sunāparantakā manussā akkosissanti paribhāsissanti, tatra te puṇṇa,

kinti bhavissatīti? Sace maṃ bhante, sunāparantakā manussā akkosissanti, paribhāsissanti,

tatra me evaṃ bhavissati, bhaddakā vatime sunāparantakā manussā, subhaddakā vatime

sunāparantakā manussā; yaṃ me nayime pāṇinā pahāraṃ dentīti, evamettha bhagavā

bhavissati evamettha sugata bhavissatīti.

Sace pana te puṇṇa sunāparantakā manussā pāṇinā pahāraṃ dassanti, tatra pana te puṇṇa

kinti bhavissatīti? Sace me bhante, sunāparantakā manussā pāṇinā pahāraṃ dassanti tatra

me evaṃ bhavissati:

[BJT Page 136] [\x 136/]

"Bhaddakā vatime sunāparantakā manussā, subhaddakā vatime sunāparantakā manussā yaṃ

me nayime leḍḍunā pahāraṃ dentī" ti evamettha bhagavā bhavissati, evamettha sugata

bhavissatīti.

Sace pana te puṇṇa sunāparantakā manussā leḍḍunā pahāraṃ dassanti, tatra pana te

puṇṇa, kinti bhavissatīti? Sace me bhante, sunāparantakā manussā leḍḍunā pahāraṃ

dassanti, tatra me evaṃ bhavissati: "bhaddakā vatime sunāparantakā manussā, subhaddakā

vatime sunāparantakā manussā, yaṃ me nayime daṇḍena pahāraṃ [PTS Page 062] [\q 62/]

dentī" ti evamettha bhagavā bhavissati, evamettha sugata bhavissatīti.

Sace pana te puṇṇa sunāparantakā manussā daṇḍena pahāraṃ dassanti, -1 tatra pana te

puṇṇa, kinti bhavissatīti? Sace me bhante, sunāparantakā manussā daṇḍena pahāraṃ

dassanti, tatra me evaṃ bhavissati: "bhaddakā vatime sunāparantakā manussā, subhaddakā

vatime sunāparantakā manussā, yaṃ me nayime satthena pahāraṃ dentī" ti evamettha

bhagavā bhavissati, evamettha sugata bhavissatīti.

Sace pana te puṇṇa sunāparantakā manussā satthena pahāraṃ dassanti, tatra pana te

puṇṇa, kinti bhavissatīti? Sace me bhante, sunāparantakā manussā satthena pahāraṃ

dassanti tatra me evaṃ bhavissati: "bhaddakā vatime sunāparantakā manussā, subhaddakā

vatime sunāparantakā manussā, yaṃ maṃ nayime tiṇhena satthena jīvitā voropantīti.

Evamettha bhagavā bhavissati, evamettha sugata bhavissatīti.

1. Dassenti - sīmu.

[BJT Page 138] [\x 138/]

Sace pana tvaṃ puṇṇa sunāparantakā manussā tiṇhena satthena jīvitā voropessanti, tatra

pana te puṇṇa kinti bhavissatīti? Sace me bhante, sunāparantakā manussā tiṇhena satthena

jīvitā voropessanti, tatra me evaṃ bhavissati: "santi kho tassa bhagavato sāvakā kāyena ca

jīvitena ca aṭṭīyamānā harāyamānā jigucchamānā satthahārakaṃ pariyesanti, tamme idaṃ

aparayiṭṭhameva-3 satthahārakaṃ laddhanti", evamettha bhagavā bhavissati, evamettha

sugata bhavissatīti.

Sādhu sādhu puṇṇa sakkhissasi kho tvaṃ puṇṇa iminā upasamena samannāgato

sunāparantasmiṃ janapade vatthuṃ, yassadāni tvaṃ puṇṇa kālaṃ maññasīti.

Atha kho āyasmā puṇṇo bhagavato bhāsitaṃ-4 abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā

bhagavantaṃ abhivādetvā [PTS Page 063] [\q 63/] padakkhiṇaṃ katvā senāsanaṃ

saṃsāmetvā pattacīvaraṃ ādāya yena sunāparanto janapado tena cārikaṃ pakkami.

Anupubbena cārikaṃ caramāno yena sunāparanto janapado tadavasari. Tatra sudaṃ āyasmā

puṇṇo sunāparantasmiṃ janapade viharati.

Atha kho āyasmā puṇṇo tenevantaravassena paññamattāni upāsakasatāni paṭivedesi,

"teneva antaravassena pañcamattāni upāsikāsatāni paṭivedesi-5 tenevantaravassena tisso vijjā

sacchākāsi, tenevantaravassena parinibbāyi.

Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā

bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho te bhikkhū

bhagavantaṃ etadavocuṃ "yo so bhante puṇṇo nāma kulaputto bhagavatā saṅkhittena

ovādena ovadito so kālakato tassa kā gati? Ko abhisamparāyoti? Paṇḍito bhikkhave,

puṇṇo, kulaputto ahosi paccapādī-6 dhammassānu dhammaṃ, na ca maṃ

dhammādhikaraṇaṃ vihesesi-7 parinibbuto bhikkhave puṇṇo kulaputtoti.

1. Te - syā, machasaṃ

2. Me - syā, machasaṃ

3. Apariyiṭṭhaññeva - machasaṃ pariyiṭṭhaññeva - syā

4. Vacataṃ - machasaṃ

5. Paṭipādesi - sī 1, 2, paṭidesesi - syā

6. Saccavādi - syā, kulaputto paccapāda - machasaṃ

7. Viheṭhesi - machasaṃ.

1. 9. 6

Bāhiyasuttaṃ

89. Atha kho āyasmā bāhiyo yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā bāhiyo bhagavantaṃ

etadavoca, sādhu me bhante, bhagavā saṅkhittena dhammaṃ desetu yamahaṃ bhagavato

dhammaṃ sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto vihareyyanti.

[BJT Page 140] [\x 140/]

Taṃ kimmaññasi bāhiya, cakkhuṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

Rūpā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? [PTS Page 064] [\q 64/]

nohetaṃ bhante.

Cakkhuviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Cakkhusamphasso nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

Sotaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Saddā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Sotaviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Sotasamphasso nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

Ghānaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Gandhā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Ghānaviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Ghānasamphasso nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

Jivhā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Rasā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Jivhāviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Jivhāsamphasso nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

Kāyo nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Kāyo nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Kāyaviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Kāyasamphasso nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

Mano nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Dhammā niccā vā aniccā vāti? Aniccā bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti?

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Manoviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Manosamphasso nicco vā anicco vāti? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā" ti? Nohetaṃ bhante.

Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti? Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā"

ti? Nohetaṃ bhante.

Evaṃ passaṃ bāhiya, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako ghāṇasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati, yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako jivhāsmimpi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati, yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati,

manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati, yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Atha kho āyasmā bāhiyo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā

bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkami. Atha kho āyasmā bāhiyo eko

vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto na cirasseva yassatthāya kulaputtā

sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajjanti tadanuttaraṃ brahmavacariya pariyosānaṃ

diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi.

Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattā yāti abbhaññāsi,

aññataro ca panāyasmā bāhiyo arahataṃ ahosīti.

1. Viharati - syā.

[BJT Page 142] [\x 142/]

[BJT Page 142] [\x 142/]

1. 9. 7

Ejāsuttaṃ

90. Ejā bhikkhave rogo, ejā gaṇḍo, ejā sallaṃ, tasmātiha bhikkhave, tathāgato anejo viharati

vītasallo. [PTS Page 065] [\q 65/] tasmātiha bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya anejo

vihareyyaṃ vītasalloti:

Cakkhuṃ na maññeyya, cakkhusmiṃ na maññeyya, cakkhuto na maññeyya, cakkhuṃ meti

na maññeyya. Rūpe na maññeyya, rūpesu na maññeyya, rūpato na maññeyya, rūpā meti na

maññeyya. Cakkhuviññāṇaṃ na maññeyya, cakkhuviññāṇasmiṃ na maññeyya,

cakkhuviññāṇato na maññeyya, cakkhuviññāṇa meti na maññeyya. Cakkhusamphassaṃ na

maññeyya, cakkhusamphassasmiṃ na maññeyya, cakkhusamphassato na maññeyya

cakkhusamphasso meti na maññeyya. Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati

vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññeyya tasmimpi na

maññeyya, tatopi na maññeyya, taṃ meti na maññeyya.

Sotaṃ na maññeyya, sotasmiṃ na maññeyya, sotato na maññeyya, sotaṃ meti na maññeyya.

Sadde na maññeyya saddesu na maññeyya, saddato na maññeyya, saddā meti na

maññeyya. Sotaviññāṇaṃ na maññeyya, sotaviññāṇasmiṃ na maññeyya, sotaviññāṇato na

maññeyya, sotaviññāṇa meti na maññeyya. Sotasamphassaṃ na maññeyya,

sotasamphassasmiṃ na maññeyya, sotasamphassato na maññeyya sotasamphasso meti na

maññeyya. Yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññeyya tasmimpi na maññeyya, tatopi na maññeyya, taṃ

meti na maññeyya.

Ghānaṃ na maññeyya, ghānasmiṃ na maññeyya, ghānato na maññeyya, ghānaṃ meti na

maññeyya. Gandhe na maññeyya gandhesu na maññeyya, gandhato na maññeyya, gandhā

meti na maññeyya. Ghānaviññāṇaṃ na maññeyya, ghānaviññāṇasmiṃ na maññeyya,

ghānaviññāṇato na maññeyya, ghānaviññāṇa meti na maññeyya. Ghānasamphassaṃ na

maññeyya, ghānasamphassasmiṃ na maññeyya, ghānasamphassato na maññeyya

ghānasamphasso meti na maññeyya. Yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññeyya tasmimpi na maññeyya,

tatopi na maññeyya, taṃ meti na maññeyya.

Jivhaṃ na maññeyya, jivhāya na maññeyya, jivhāto na maññeyya, jivhā meti na maññeyya.

Rase na maññeyya rasesu na maññeyya, rasato na maññeyya, rasā meti na maññeyya.

Jivhāviññāṇaṃ na maññeyya, jivhāviññāṇasmiṃ na maññeyya, jivhāviññāṇato na

maññeyya, jivhāviññāṇa meti na maññeyya. Jivhāsamphassaṃ na maññeyya,

jivhāsamphassasmiṃ na maññeyya, jivhāsamphassato na maññeyya jivhāsamphasso meti na

maññeyya. Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññeyya tasmimpi na maññeyya, tatopi na maññeyya, taṃ

meti na maññeyya.

Kāyaṃ na maññeyya, kāyasmiṃ na maññeyya, kāyato na maññeyya, kāyaṃ meti na

maññeyya. Phoṭṭhabbe na maññeyya kāyesu na maññeyya, phoṭṭhabbato na maññeyya,

phoṭṭhabbā meti na maññeyya. Kāyaviññāṇaṃ na maññeyya, kāyaviññāṇasmiṃ na

maññeyya, kāyaviññāṇato na maññeyya, kāyaviññāṇa meti na maññeyya. Kāyasamphassaṃ

na maññeyya, kāyasamphassasmiṃ na maññeyya, kāyasamphassato na maññeyya

kāyasamphasso meti na maññeyya. Yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññeyya tasmimpi na maññeyya,

tatopi na maññeyya, taṃ meti na maññeyya.

Manaṃ na maññeyya, manasmiṃ na maññeyya, manato na maññeyya, mano meti na

maññeyya. Dhamme na maññeyya dhammesu na maññeyya, dhammato na maññeyya,

dhammā meti na maññeyya. Manoviññāṇaṃ na maññeyya, manoviññāṇasmiṃ na

maññeyya, manoviññāṇato na maññeyya, manoviññāṇa meti na maññeyya.

Manosamphassaṃ na maññeyya, manosamphassasmiṃ na maññeyya, manosamphassato na

maññeyya manosamphasso meti na maññeyya. Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati

vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññeyya tasmimpi na

maññeyya, tatopi na maññeyya, taṃ meti na maññeyya.

[BJT Page 144] [\x 144/]

So evaṃ na maññamāno na ca kiñci-1 loke upādiyati anupādiyaṃ na paritassati, aparitassaṃ

paccattaññeva [PTS Page 066] [\q 66/] parinibbāyati, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ,

kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 9. 8

Dutiyaejāsuttaṃ

91. Ejā bhikkhave rogo, ejā gaṇḍo, ejā sallaṃ, tasmātiha bhikkhave, tathāgato anejo viharati

cītasallo, tasmātiha bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya anejo vihareyyaṃ vītasalloti.

Cakkhuṃ na maññeyya, cakkhusmiṃ na maññeyya, cakkhuto na maññeyya, cakkhuṃ meti

na maññeyya. Rūpe na maññeyya rūpesu na maññeyya, rūpato na maññeyya, rūpā meti na

maññeyya. Cakkhuviññāṇaṃ na maññeyya, cakkhuviññāṇasmiṃ na maññeyya,

cakkhuviññāṇato na maññeyya, cakkhuviññāṇa meti na maññeyya. Cakkhusamphassaṃ na

maññeyya, cakkhusamphassasmiṃ na maññeyya, cakkhusamphassato na maññeyya

cakkhusamphasso meti na maññeyya. Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati

vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññeyya tasmimpi na

maññeyya, tatopi na maññeyya, taṃ meti na maññeyya. Yaṃ hi bhikkhave-2 maññati,

yasmiṃ maññati, yato maññati, yaṃ meti maññati, tato taṃ hoti aññathā. Aññathābhāvī

bhavasatto loko bhavamevābhinandati.

Sotaṃ na maññeyya, sotasmiṃ na maññeyya, sotato na maññeyya, sotaṃ meti na maññeyya.

Sadde na maññeyya saddesu na maññeyya, saddato na maññeyya, saddā meti na

maññeyya. Sotaviññāṇaṃ na maññeyya, sotaviññāṇasmiṃ na maññeyya, sotaviññāṇato na

maññeyya, sotaviññāṇa meti na maññeyya. Sotasamphassaṃ na maññeyya,

sotasamphassasmiṃ na maññeyya, sotasamphassato na maññeyya sotasamphasso meti na

maññeyya. Yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññeyya tasmimpi na maññeyya, tatopi na maññeyya, taṃ

meti na maññeyya. Yaṃ hi bhikkhave-2 maññati yasmiṃ maññati yato maññati yaṃ meti

maññati, tato taṃ hoti aññathā aññathābhāvī bhavasatto loko bhavamevābhinandati.

Ghānaṃ na maññeyya, ghānasmiṃ na maññeyya, ghānato na maññeyya, ghānaṃ meti na

maññeyya. Gandhe na maññeyya gandhesu na maññeyya, gandhato na maññeyya, gandhā

meti na maññeyya. Ghānaviññāṇaṃ na maññeyya, ghānaviññāṇasmiṃ na maññeyya,

ghānaviññāṇato na maññeyya, ghānaviññāṇa meti na maññeyya. Ghānasamphassaṃ na

maññeyya, ghānasamphassasmiṃ na maññeyya, ghānasamphassato na maññeyya

ghānasamphasso meti na maññeyya. Yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññeyya tasmimpi na maññeyya,

tatopi ta maññeyya, tammeti na maññeyya. Yaṃ hi-2. Bhikkhave maññati yasmiṃ maññati

yato maññati yaṃ meti maññati, tato taṃ hoti aññathā aññathābhāvī bhavasatto loko

bhavamevābhinandati.

Jivhaṃ na maññeyya, jivhāya na maññeyya, jivhāto na maññeyya, jivhā meti na maññeyya.

Rase na maññeyya rasesu na maññeyya, rasato na maññeyya, rasā meti na maññeyya.

Jivhāviññāṇaṃ na maññeyya, jivhāviññāṇasmiṃ na maññeyya, jivhāviññāṇato na

maññeyya, jivhāviññāṇa meti na maññeyya. Jivhāsamphassaṃ na maññeyya,

jivhāsamphassasmiṃ na maññeyya, jivhāsamphassato na maññeyya jivhāsamphasso meti na

maññeyya. Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññeyya tasmimpi na maññeyya, tatopi ta maññeyya,

tammeti na maññeyya. Yaṃ hi-2 bhikkhave maññati yasmiṃ maññati [PTS Page 067] [\q

67/] yato maññati yaṃ meti maññati, taṃ hoti aññathā aññathābhāvī bhavasatto loko

bhavamevābhinandati.

Kāyaṃ na maññeyya, kāyasmiṃ na maññeyya, kāyato na maññeyya, kāyaṃ meti na

maññeyya. Phoṭṭhabbe na maññeyya kāyesu na maññeyya, phoṭṭhabbato na maññeyya,

phoṭṭhabbā meti na maññeyya. Kāyaviññāṇaṃ na maññeyya, kāyaviññāṇasmiṃ na

maññeyya, kāyaviññāṇato na maññeyya, kāyaviññāṇa meti na maññeyya. Kāyasamphassaṃ

na maññeyya, kāyasamphassasmiṃ na maññeyya, kāyasamphassato na maññeyya

kāyasamphasso meti na maññeyya. Yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññeyya tasmimpi na maññeyya,

tatopi na maññeyya, taṃ meti na maññeyya. Yaṃ hi bhikkhave maññati yasmiṃ maññati yato

maññati yaṃ meti maññati, tato taṃ hoti aññathā aññathābhāvī bhavasatto loko

bhavamevābhinandati.

1. Na kiñcipi - machasaṃ

2. Yaṃ bhikkhave - sīmu.

[BJT Page 146] [\x 146/]

Manaṃ na maññeyya, manasmiṃ na maññeyya, manato na maññeyya, mano meti na

maññeyya. Dhamme na maññeyya dhammesu na maññeyya, dhammato na maññeyya,

dhammā meti na maññeyya. Manoviññāṇaṃ na maññeyya, manoviññāṇasmiṃ na

maññeyya, manoviññāṇato na maññeyya, manoviññāṇa meti na maññeyya.

Manosamphassaṃ na maññeyya, manosamphassasmiṃ na maññeyya, manosamphassato na

maññeyya manosamphasso meti na maññeyya. Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati

vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññeyya tasmimpi na

maññeyya, tatopi na maññeyya, taṃ meti na maññeyya. Yaṃ hi-1 bhikkhave, maññati,

yasmiṃ maññati yato maññati, yaṃ meti maññati tato taṃ hoti aññathā. Aññathābhāvī

bhavasatto loko bhavamevābhinandati.

Yāvatā bhikkhave, khandhadhātuāyatanā tampi na 'maññayye, tasmimpi na maññeyya,

tatopi na maññeyya, taṃ meti na maññeyya. So evaṃ amaññamāno na ca kiñci-2 loke

upādiyati anupādiyaṃ na paritassati, aparitassaṃ paccattaññeva parinibbāyati, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. Yampi - sīmu;

2. Na kiñci - sīmu; machasaṃ.

1. 9. 9

Dvayasuttaṃ

92. Dvayaṃ vo bhikkhave desissāmi, taṃ suṇātha. Kiñca bhikkhave dvayaṃ? Cakkhuñceva

rūpā ca, sotañceva saddā ca, ghānañceva gandhā ca, jivhāceva rasā ca, kāyo ceva phoṭṭhabbā

ca, mano ceva dhammā ca, idaṃ vuccati bhikkhave dvayaṃ.

Yo bhikkhave evaṃ vadeyya: "ahametaṃ dvayaṃ paccakkhāya aññaṃ dvayaṃ paññāpessāmī"

ti. Tassa vācāvatthurevassa, puṭṭho ca na sampāyeyya, uttariñca vighātaṃ āpajjeyya, taṃ

kissa hetu? Yathā taṃ bhikkhave avisayasminti.

[BJT Page 148] [\x 148/]

1. 9. 10

Dutiyadvayasuttaṃ

93. Dvayaṃ bhikkhave, paṭicca viññāṇaṃ sambhoti. Kathañca bhikkhave, dvayaṃ paṭicca

viññāṇaṃ sambhoti?

Cakkhuñca paṭicca rūpe uppajjati cakkhuviññāṇaṃ, cakkhuṃ-1 aniccaṃ vipariṇāmī

aññathābhāvi. [PTS Page 068] [\q 68/] rūpā aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino,

itthetaṃ dvayaṃ calañceva vyayañca-2 aniccaṃ vipariṇāmi aññathābhāvi. Cakkhuviññāṇaṃ

aniccaṃ vipariṇāmī aññathābhāvi, yopi hetu yopi paccayo cakkhuviññāṇassa aññathābhāvi

uppādāya, sopi hetu sopi paccayo anicco vipariṇāmī aññathābhāvi. Aniccaṃ kho pana

bhikkhave paccayaṃ paṭicca samuppannaṃ cakkhuviññāṇaṃ kuto niccaṃ bhavissati.

Yā kho bhikkhave, imesaṃ tiṇṇaṃ dhammānaṃ saṅgati sannipāto samavāyo ayaṃ vuccati

bhikkhave cakkhusamphasso. Cakkhusamphassopi anicco vipariṇāmī aññathābhāvī, yopi

hetu yopi paccayo cakkhusamphassassa uppādāya, sopi hetu sopi paccayo anicco

vipariṇāmī aññathābhāvī, aniccaṃ kho pana bhikkhave paccayaṃ paṭicca uppanno

cakkhusamphasso kuto nicco bhavissati. Phuṭṭho bhikkhave vedeti, phuṭṭho sañjānāti,

phuṭṭho ceteti, itthetepi dhammā calā ceva vyayā ca aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino.

Sotañca paṭicca sadde uppajjati sotaviññāṇaṃ, sotaṃ aniccaṃ vipariṇāmī aññathābhāvi.

Saddā aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino, itthetaṃ dvayaṃ calañceva vyayañca aniccaṃ

vipariṇāmī aññathābhāvi. Sotaviññāṇaṃ aniccaṃ vipariṇāmī aññathābhāvi, yopi hetu yopi

paccayo sotaviññāṇassa aññathābhāvi uppādāya, sopi hetu sopi paccayo anicco vipariṇāmī

aññathābhāvi. Aniccaṃ kho pana bhikkhave paccayaṃ paṭicca samuppannaṃ sotaviññāṇaṃ

kuto niccaṃ bhavissati.

Yā kho bhikkhave, imesaṃ tiṇṇaṃ dhammānaṃ saṅgati sannipāto samavāyo, ayaṃ vuccati

bhikkhave sotasamphasso sotasamphassopi anicco vipariṇāmī aññathābhāvī, yopi hetu yopi

paccayo sotasamphassassa uppādāya, sopi hetu sopi paccayo anicco vipariṇāmī

aññathābhāvī, aniccaṃ kho pana bhikkhave paccayaṃ paṭicca uppanno sotasamphasso kuto

nicco bhavissati. Phuṭṭho bhikkhave vedeti, phuṭṭho sañjānāti, phuṭṭho ceteti, itthetepi

dhammā calā ceva vyayā ca aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino.

Ghānañca paṭicca gandhe uppajjati ghānaviññāṇaṃ, ghānaṃ aniccaṃ vipariṇāmī

aññathābhāvi. Gandhā aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino, itthetaṃ dvayaṃ calañceva

vyayañca-2 aniccaṃ vipariṇāmi aññathābhāvi. Ghānaviññāṇaṃ aniccaṃ vipariṇāmī

aññathābhāvi, yopi hetu yopi paccayo ghānaviññāṇassa aññathābhāvi uppādāya, sopi hetu

sopi paccayo anicco vipariṇāmī aññathābhāvi. Aniccaṃ kho pana bhikkhave paccayaṃ

paṭicca samuppannaṃ ghānaviññāṇaṃ kuto niccaṃ bhavissati.

1. Cakkhu - sīmu. Machasaṃ

2. Khyathañca - machasaṃ

3. Ayaṃ vuccati cakkhusamphasso - machasaṃ, sī2

4. Vipariṇāminī?

5. Aññathābhāvinī?

Yā kho bhikkhave, imesaṃ tiṇṇaṃ dhammānaṃ saṅgati sannipāto samavāyo ayaṃ vuccati

bhikkhave ghānasamphasso ghānasamphassopi anicco vipariṇāmī aññathābhāvī, yopi hetu

yopi paccayo ghānasamphassassa uppādāya, sopi hetu sopi paccayo anicco vipariṇāmī

aññathābhāvī, [PTS Page 069] [\q 69/] aniccaṃ kho pana bhikkhave paccayaṃ paṭicca

uppanno ghānasamphasso kuto nicco bhavissati. Phuṭṭho bhikkhave vedeti, phuṭṭho

sañjānāti, phuṭṭho ceteti, itthetepi dhammā calā ceva vyayā ca aniccā vipariṇāmino

aññathābhāvino.

Jivhañca paṭicca rase uppajjati jivhāviññāṇaṃ, jivhā aniccā vipariṇāmī-4 aññathābhāvi-5

rasā aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino, itthetaṃ dvayaṃ calañceva vyayañca aniccaṃ

vipariṇāmī aññathābhāvi. Jivhāviññāṇaṃ aniccaṃ vipariṇāmi aññathābhāvī, yopi hetu yopi

paccayo jivhāviññāṇassa uppādāya, sopi hetu sopi paccayo anicco vipariṇāmī

aññathābhāvī. Aniccaṃ kho pana bhikkhave paccayaṃ paṭicca samuppannaṃ jivhāviññāṇaṃ

kuto niccaṃ bhavissati.

[BJT Page 150] [\x 150/]

Yā kho bhikkhave, imesaṃ tiṇṇaṃ dhammānaṃ saṅgati sannipāto samavāyo ayaṃ vuccati

bhikkhave jivhāsamphasso jivhāsamphassopi anicco vipariṇāmī aññathābhāvī, yopi hetu

yopi paccayo jivhāsamphassassa uppādāya, sopi hetu sopi paccayo anicco vipariṇāmī

aññathābhāvī, aniccaṃ kho pana bhikkhave paccayaṃ paṭicca uppanno jivhāsamphasso kuto

nicco bhavissati. Phuṭṭho bhikkhave vedeti, phuṭṭho sañjānāti, phuṭṭho ceteti, itthetepi

dhammā calā ceva vyayā ca aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino.

Kāyakhuñca paṭicca phoṭṭhabbe uppajjati kāyaviññāṇaṃ, kāyaṃ aniccaṃ vipariṇāmi

aññathābhāvi. Phoṭṭhabbā aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino, itthetaṃ dvayaṃ calañceva

vyayañca aniccaṃ vipariṇāmī aññathābhāvī. Kāyaviññāṇaṃ aniccaṃ vipariṇāmī

aññathābhāvī, yopi hetu yopi paccayo kāyaviññāṇassa aññathābhāvī uppādāya, sopi hetu

sopi paccayo anicco vipariṇāmī aññathābhāvī. Aniccaṃ kho pana bhikkhave paccayaṃ

paṭicca samuppannaṃ kāyaviññāṇaṃ kuto niccaṃ bhavissati.

Yā kho bhikkhave, imesaṃ tiṇṇaṃ dhammānaṃ saṅgati sannipāto samavāyo ayaṃ vuccati

bhikkhave kāyasamphasso kāyasamphassopi anicco vipariṇāmī aññathābhāvī, yopi hetu

yopi paccayo kāyasamphassassa uppādāya, sopi hetu sopi paccayo anicco vipariṇāmī

aññathābhāvī, aniccaṃ kho pana bhikkhave paccayaṃ paṭicca uppanno kāyasamphasso kuto

nicco bhavissati. Phuṭṭho bhikkhave vedeti, phuṭṭho sañjānāti, phuṭṭho ceteti, itthetepi

dhammā calā ceva vyayā ca aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino.

Manañca paṭicca dhamme uppajjati manoviññāṇaṃ, mano anicco vipariṇāmī aññathābhāvī.

Dhammā aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino, itthetaṃ dvayaṃ calañceva vyayañca aniccaṃ

vipariṇāmī aññathābhāvī. Manoviññāṇaṃ aniccaṃ vipariṇāmī aññathābhāvī, yopi hetu

yopi paccayo manoviññāṇassa aññathābhāvī uppādāya, sopi hetu sopi paccayo anicco

vipariṇāmī aññathābhāvī. Aniccaṃ kho pana bhikkhave paccayaṃ paṭicca samuppannaṃ

manoviññāṇaṃ kuto niccaṃ bhavissati.

Yā kho bhikkhave, imesaṃ tiṇṇaṃ dhammānaṃ saṅgati sannipāto samavāyo ayaṃ vuccati

bhikkhave manosamphasso manosamphassopi anicco vipariṇāmī aññathābhāvī,

Yopi hetu yopi paccayo manosamphassassa uppādāya, sopi hetu sopi paccayo anicco

vipariṇāmī aññathābhāvī, aniccaṃ kho pana bhikkhave paccayaṃ paṭicca uppanno

manosamphasso kuto nicco bhavissati. Phuṭṭho bhikkhave vedeti, phuṭṭho sañjānāti,

phuṭṭho ceteti, itthetepi dhammā valā ceva vyayā ca aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino.

Evaṃ kho bhikkhave dvayaṃ paṭicca viññāṇaṃ sambhotīti.

Channavaggo navamo

Tatruddānaṃ:

Paloka suññā saṅkhittaṃ-1 channo puṇṇo ca bāhiyo

Ejena ca duve vuttā - dvayehi apare duveti.

1. Palokasuñño saṅkhitto - sīmu.

[BJT Page 152] [\x 152/]

10. Chalavaggo

1. 10. 1

Chaphassāyatanasuttaṃ

94. [PTS Page 070] [\q 70/] chayime-1 bhikkhave phassāyatanā adantā aguttā arakkhitā

asaṃvutā dukkhādhivāhā honti. Katame cha?

Cakkhuṃ bhikkhave phassāyatanaṃ adantaṃ aguttaṃ arakkhitaṃ asaṃvutaṃ dukkhādhivāhaṃ

hoti. Sotaṃ bhikkhave phassāyatanaṃ adantaṃ aguttaṃ arakkhitaṃ asaṃvutaṃ

dukkhādhivāhaṃ hoti. Ghānaṃ bhikkhave phassāyatanaṃ adantaṃ arakkhitaṃ asaṃvutaṃ

dukkhādhivāhaṃ hoti. Jivhā bhikkhave phassāyatanaṃ adantaṃ aguttaṃ arakkhitaṃ

asaṃvutaṃ dukkhādhivāhaṃ hoti. Kāyo bhikkhave phassāyatanaṃ adantaṃ aguttaṃ

arakkhitaṃ asaṃvutaṃ dukkhādhivāhaṃ hoti. Mano bhikkhave phassāyatanaṃ adantaṃ

aguttaṃ arakkhitaṃ asaṃvutaṃ dukkhādhivāhaṃ hoti. Ime kho bhikkhave cha phassāyatanā

adantā aguttā arakkhitā asaṃvutā dukkhādhivāhā honti.

Chayime bhikkhave phassāyatanā sudantā suguttā surakkhitā susaṃvutā sukhādhivāhā

honti. Katame cha?

Cakkhuṃ bhikkhave phassāyatanaṃ sudantaṃ suguttaṃ surakkhitaṃ susaṃvutaṃ

sukhādhivāhaṃ hoti. Sotaṃ bhikkhave phassāyatanaṃ sudantaṃ suguttaṃ surakkhitaṃ

susaṃvutaṃ sukhādhivāhaṃ hoti. Ghānaṃ bhikkhave phassāyatanaṃ sudantaṃ surakkhitaṃ

susaṃvutaṃ sukhādhivāhaṃ hoti. Jivhā bhikkhave phassāyatanaṃ sudantaṃ suguttaṃ

surakkhitaṃ susaṃvutaṃ sukhādhivāhaṃ hoti. Kāyo bhikkhave phassāyatanaṃ sudantaṃ

suguttaṃ surakkhitaṃ susaṃvutaṃ sukhādhivāhaṃ hoti. Mano bhikkhave phassāyatanaṃ

sudantaṃ suguttaṃ surakkhitaṃ susaṃvutaṃ sukhādhivāhaṃ hoti. Ime kho bhikkhave cha

phassāyatanā sudantā suguttā surakkhitā susaṃvutā sukhādhivāhā hontīti.

Idamoca bhagavā: idaṃ vatvā sugato athāparaṃ etadavoca satthā:

1. Cha ime - sīmu.

[BJT Page 154] [\x 154/]

Chaḷeva phassāyatanāni bhikkhavo

Asaṃvuto yattha dukkhaṃ nigacchati,

Tesañca ye saṃvaraṇaṃ avedisuṃ

Saddhādutiyā viharantānavassutā.

Disvāna rūpāni manoramāni

Athopi disvā amanoramāni

Manorame rāgapathaṃ vinodaye

Na cappiyaṃ-1 meti manaṃ padosaye

Saddañca sutavā dubhayaṃ piyāppiyaṃ

Piyampi sadde na samucchito siyā

Athoppiye-2 dosagataṃ vinodaye

Na cappiyaṃ meti manaṃ padosaye

Gandhañca ghātvā surabhiṃ manoramaṃ

Athopi ghātvā asuciṃ akantiyaṃ

Akantiyasmiṃ paṭighaṃ vinodaye

Chandānunīto naca kantiye-3 siyā

Rasañca bhotvā sāditañca sāduṃ-4

Athopi bhotvāna asādumekadā

Sāduṃ rasaṃ nājjhosāya bhuñje

Virodhamāsādusu nopadaṃsaye

Phassena phuṭṭho na sukhena majje-5

Dukkhena phuṭṭhopi na sampavedhe

Phassadvayaṃ sukhadukkhe-6 upekkhe-7

Anānuruddho aviruddhakenaci

Papañcasaññā itarītarā narā

Papañcayantā upayanti saññino

Manomayaṃ gehasitañca sabbaṃ

Panujja nekkhammasitaṃ irīyati

Evaṃ mano chassu yadā subhāvito

Phuṭṭhassa cittaṃ na vikampate kvaci

Te rāgadose-8 abhibhuyya bhikkhavo

Bhavātha-9 jātimaraṇassa pāragāti.

-------------------------

1. Na cāppiyaṃ - syā, machasaṃ

2. Athapapiyaṃ - sī 2.

3. Kanatiyo - sīmu.

4. Paritañca sādu - syā: sāditañcasāduṃ - sī 2. Asāditañcasāduṃ - machasaṃ,

sādītañcasāduñca sīmu.

5. Majjhe - syā, sī2.

6. Sukhadukkhaṃ - syā.

7. Upekkho - sīmu.

8. Rāgadosaṃ - sīmu.

9. Bhavattha - machasaṃ.

[BJT Page 156] [\x 156/]

1. 10. 2

Māluṅkyaputtasuttaṃ

95. [PTS Page 072] [\q 72/] atha kho āyasmā māluṅkyaputto-1 yena bhagavā

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinno kho āyasmā māluṅkyaputto bhagavantaṃ etadavoca: sādhu me bhante, bhagavā

saṅkhittena dhammaṃ desetu yamahaṃ bhagavato dhammaṃ sutvā eko vūpakaṭṭho

appamatto ātāpī pahitatto vihareyyanti.

Etthadāni māluṅkyaputta kiṃ dahare bhikkhū vakkhāma, yatra hi nāma tvaṃ bhikkhu jiṇṇo

vuddho mahallako addhagato vayoanuppatto saṅkhittena ovādaṃ yācasīti. Kiñcāpahaṃ

bhante jiṇṇo vuddho mahallako addhagato vayoanuppatto, desetu me bhante bhagavā

saṅkhittena dhammaṃ, desetu me sugato saṅkhittena dhammaṃ, appevanāmāhaṃ bhagavato

bhāsitassa atthaṃ ājāneyyaṃ, appevanāmāhaṃ bhagavato bhāsitassa dāyādo assanti.

Taṃ kimmaññasi māluṅkyaputta ye te cakkhuviññeyyā rūpā adiṭṭhā adiṭṭhapubbā, na ca

passasi, na ca te hoti. Passeyyanti, atthi te tattha chando vā rāgo vā pemaṃ vāti. No hetaṃ

bhante.

Ye te sotaviññeyyā saddā assutā assutapubbā, na ca suṇāsi, na ca te hoti suṇeyyantī, atthi

te tattha chando vā rāgo vā pemaṃ vāti. No hetaṃ bhante.

Ye te ghānaviññeyyā gandhā aghāyitā aghāyitapubbā, na ca sāyasi, na ca te hoti

ghāyeyyanti, atthi te tattha chando vā rāgo vā pemaṃ vāti. No hetaṃ bhante.

Ye te jivhāviññeyyā rasā asāyitā asāyitapubbā, na ca sāyasi, na ca te hoti ghāyeyyanti, atthi

te tattha chando vā rāgo vā pemaṃ vāti. No hetaṃ bhante.

1. Mālukkya - machasaṃ, syā.

[BJT Page 158] [\x 158/]

Ye te kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā asamphuṭṭhā asamphuṭṭhapubbā, na ca phusasi, na ca te

hoti phuseyyanti, atthi te tattha chando vā rāgo vā pemaṃ vāti. No hetaṃ bhante.

[PTS Page 073] [\q 73/] ye te manoviññeyyā dhammā aviññātā aviññātapubbā, na ca

vijānāsi, na ca te hoti vijāneyyanti, atthi te tattha chando vā rāgo vā pemaṃ vāti. No hetaṃ

bhante.

Ettha ca te māluṅkyaputta diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu diṭṭhe diṭṭhamattaṃ

bhavissati, sute sutamattaṃ bhavissati, mute mutamattaṃ bhavissati, viññāte viññātamattaṃ

bhavissati. Yato kho te māluṅkyaputta diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu diṭṭhe

diṭṭhamattaṃ bhavissati, sute sutamattaṃ bhavissati, mute mutamattaṃ bhavissati, viññāte

viññātamattaṃ bhavissati. Tato tvaṃ māluṅkyaputta na tena, yato tvaṃ māluṅkaputta na tena,

tato tvaṃ māluṅkyaputta na tattha, yato tvaṃ māluṅkyaputta na tattha, tato tvaṃ

māluṅakyaputta nevidha na huraṃ na ubhayamantarena esevanto dukkhassāti.

Imassa khvāhaṃ bhante bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena-1 atthaṃ ājānāmi.

Rūpaṃ disvā sati muṭṭhā piyanimittaṃ-2 manasi karoto

Sārattacitto vedeti tañca ajjhesāya-3 tiṭṭhati.

Tassa vaḍḍhanti vedanā anekā rūpasambhavā

Abhijjhā ca vihesā ca cittamassūpahaññati

Evaṃ ācinato dukkhaṃ ārā nibbāṇaṃ-4 vuccati.

Saddaṃ sutvā sati muṭṭhā piyaṃ nimittaṃ manasi karoto

Sārattacitto vedeti tañca ajjhosāya tiṭṭhati

Tassa vaḍḍhanti vedanā anekā saddasambhavā

Abhijjhā ca vihesā ca cittamassūpahaññati

Evaṃ ācinato dukkhaṃ ārā nibbāṇaṃ vuccati.

[PTS Page 074] [\q 74/] gandhaṃ ghātvā sati muṭṭhā piyaṃ nimittaṃ manasi karoto

Sārattacitto vedeti tañca ajjhesāya tiṭṭhati.

Tassa vaḍḍhanti vedanā anekā gandhasambhavā

Abhijjhā ca vihesā ca cittamassūpahaññati

Evaṃ ācinato dukkhaṃ ārā nibbāṇaṃ vuccati.

1. Bhāsitassa vitvārena - machasaṃ. , Syā, sīmu. 2. Piyanimittaṃ - sīmu. Sī 2

3. Ajjhosa - machasaṃ, ajejhasā- syā. 4. Nibbāna - machasaṃ. Syā.

[BJT Page 160] [\x 160/]

Rasaṃ bhotvā sati muṭṭhā piyaṃ nimittaṃ manasi karoto

Sārattacitto vedeti tañca ajjhosāya tiṭṭhati

Tassa vaḍḍhanti vedanā anekā rasasambhavā

Abhijjhā ca vihesā ca cittamassūpahaññati

Evaṃ ācinato dukkhaṃ ārā nibbāṇaṃ vuccati.

Phassaṃ-1 phussa sati muṭṭhā piyaṃ nimittaṃ manasi karoto

Sārattacitto vedeti tañca ajjhosāya tiṭṭhati

Tassa vaḍḍhanti vedanā anekā saddasambhavā

Abhijjhā ca vihesā ca cittamassūpahaññati

Evaṃ ācinato dukkhaṃ ārā nibbāṇaṃ vuccati.

Dhammaṃ ñatvā sati muṭṭhā piyaṃ nimittaṃ manasi karoto

Sārattacitto vedeti tañca ajjhesāya tiṭṭhati.

Tassa vaḍḍhanti vedanā anekā dhammasambhavā

Abhijjhā ca vihesā ca cittamassūpahaññati

Evaṃ ācinato dukkhaṃ ārā nibbāṇaṃ vuccati.

Na so rajjati rūpesu rūpaṃ disvā patissato-2

Virattacitto vedeti tañca nājjhosāya tiṭṭhati

Yathāssa passato rūpaṃ sevato cāpi vedanaṃ

Khīyati nopacīyati evaṃ so caratī sato

Evaṃ apacinato dukkhaṃ santike nibbānaṃ vuccati.

Na so rajjati saddesu saddaṃ sutvā patissato

Virattacitto vedeti tañca nājjhosāya tiṭṭhati

Yathāssa suṇato saddaṃ sevatocāpi vedanaṃ

Khīyati no pacīyati evaṃ so caratī sato

Evaṃ apacinato dukkhaṃ santike nibbānaṃ vuccati.

[PTS Page 075] [\q 75/] na so rajjati gandhesu gandhaṃ ghātvā patissato

Virattacitto vedeti tañca nājjhosāya tiṭṭhati

Yathāssa ghāyato gandhaṃ sevatocāpi vedanaṃ

Khīyati no pacīyati evaṃ so caratī sato

Evaṃ apacinato dukkhaṃ santike nibbānaṃ vuccati.

Na so rajjati rasesu rasaṃ bhotvā patissato

Virattacitto vedeti tañca nājjhosāya tiṭṭhati

Yathāssa sāyato rasaṃ sevato cāpi vedanaṃ

Khīyati no pacīyati evaṃ so caratī sato

Evaṃ apacinato dukkhaṃ santike nibbānaṃ vuccati.

1. Phoṭṭhabbā - syā

2. Paṭissato- machasaṃ

[BJT Page 162] [\x 162/]

Na so rajjati phassesu phassaṃ phussa patissato

Virattacitto vedeti tañca nājjhosāya tiṭṭhati

Yathāssa phusato phassaṃ sevato cāpi vedanaṃ

Khīyati no pacīyati evaṃ so caratī sato

Evaṃ apacinato dukkhaṃ santike nibbānaṃ vuccati.

[PTS Page 076] [\q 76/] na so rajjati dhammesu dhammaṃ ñatvā patissato

Virattacitto vedeti tañca nājjhosāya tiṭṭhati

Yathāssa vijānato-1 dhammaṃ sevatocāpi vedanaṃ

Khīyati no pacīyati evaṃ so caratī sato

Evaṃ apacinato dukkhaṃ santike nibbānaṃ vuccatī ti.

Imassa kho'haṃ bhante bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmīti.

Sādhu sādhu māluṅkyaputta, sādhu kho tvaṃ māluṅkyaputta mayā saṅkhittena bhāsitassa

vitthārena atthaṃ ājānāsi.

Rūpaṃ disvā sati muṭṭhā piyanimittaṃ manasi karoto

Sārattacitto vedeti tañca ajjhesāya tiṭṭhati.

Tassa vaḍḍhanti vedanā anekā rūpasambhavā

Abhijjhā ca vihesā ca cittamassūpahaññati

Evaṃ ācinato dukkhaṃ ārā nibbāṇaṃ vuccati.

Saddaṃ sutvā sati muṭṭhā piyaṃ nimittaṃ manasi karoto

Sārattacitto vedeti tañca ajjhosāya tiṭṭhati

Tassa vaḍḍhanti vedanā anekā saddasambhavā

Abhijjhā ca vihesā ca cittamassūpahaññati

Evaṃ ācinato dukkhaṃ ārā nibbāṇaṃ vuccati.

Gandhaṃ ghātvā sati muṭṭhā piyaṃ nimittaṃ manasi karoto

Sārattacitto vedeti tañca ajjhesāya tiṭṭhati.

Tassa vaḍḍhanti vedanā anekā gandhasambhavā

Abhijjhā ca vibhesā ca cittamassūpahaññati

Evaṃ ācinato dukkhaṃ ārā nibbāṇaṃ vuccati.

Rasaṃ bhotvā sati muṭṭhā piyaṃ nimittaṃ manasi karoto

Sārattacitto vedeti tañca ajjhosāya tiṭṭhati

Tassa vaḍḍhanti vedanā anekā rasasambhavā

Abhijjhā ca vihesā ca cittamassūpahaññati

Evaṃ ācinato dukkhaṃ ārā nibbāṇaṃ vuccati.

Phassaṃ phussa sati muṭṭhā piyaṃ nimittaṃ manasi karoto

Sārattacitto vedeti tañca ajjhosāya tiṭṭhati

Tassa vaḍḍhanti vedanā anekā saddasambhavā

Abhijjhā ca vihesā ca cittamassūpahaññati

Evaṃ ācinato dukkhaṃ ārā nibbāṇaṃ vuccati.

Dhammaṃ ñatvā sati muṭṭhā piyaṃ nimittaṃ manasi karoto

Sārattacitto vedeti tañca ajjhesāya tiṭṭhati.

Tassa vaḍḍhanti vedanā anekā dhammasambhavā

Abhijjhā ca vibhesā ca cittamassūpahaññati

Evaṃ ācinato dukkhaṃ ārā nibbāṇaṃ vuccati.

Na so rajjati rūpesu rūpaṃ disvā patissato

Virattacitto vedeti tañca nājjhosāya tiṭṭhati

Yathāssa passato rūpaṃ sevato cāpi vedanaṃ

Khīyati no pacīyati evaṃ so caratī sato

Evaṃ apacinato dukkhaṃ santike nibbānaṃ vuccati.

Na so rajjati saddesu saddaṃ sutvā patissato

Virattacitto vedeti tañca nājjhosāya tiṭṭhati

Yathāssa sunato saddaṃ sevatocāpi vedanaṃ

Khīyati no pacīyati evaṃ so caratī sato

Evaṃ apacinato dukkhaṃ santike nibbānaṃ vuccati.

Na so rajjati gandhesu gandhaṃ ghātvā patissato

Virattacitto vedeti tañca nājjhosāya tiṭṭhati

Yathāssa ghāyato gandhaṃ sevatocāpi vedanaṃ

Khīyati no pacīyati evaṃ so caratī sato

Evaṃ apacinato dukkhaṃ santike nibbānaṃ vuccati.

Na so rajjati rasesu rasaṃ bhotvā patissato

Virattacitto vedeti tañca nājjhosāya tiṭṭhati

Yathāssa sāyato rasaṃ sevato cāpi vedanaṃ

Khīyati no pacīyati evaṃ so caratī sato

Evaṃ apacinato dukkhaṃ santike nibbānaṃ vuccati.

Na so rajjati phassesu phassaṃ phussa patissato

Virattacitto vedeti tañca nājjhosāya tiṭṭhati

Yathāssa phusato phassaṃ sevato cāpi vedanaṃ

Khīyati no pacīyati evaṃ so caratī sato

Evaṃ apacinato dukkhaṃ santike nibbānaṃ vuccati.

[PTS Page 076] [\q 76/] na so rajjati dhammesu dhammaṃ ñatvā patissato

Virattacitto vedeti tañca nājjhosāya tiṭṭhati

Yathāssa vijānato dhammaṃ sevatocāpi vedanaṃ

Khīyati no pacīyati evaṃ so caratī sato

Evaṃ apacinato dukkhaṃ santike nibbānaṃ vuccatī ti.

Imassa kho māluṅkyaputta mayā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena attho daṭṭhabboti.

Atha kho āyasmā māluṅkyaputto bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā

bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.

Atha kho āyasmā māluṅkyaputto eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto na

cirasseva yassatthāya kulaputtā sammadeva āgārasmā anagāriyaṃ pabbajanti, tadanuttaraṃ

brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi.

Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti abbhaññāsi.

Aññataro ca panāyasmā māluṅkyaputto arahataṃ ahosīti.

1. Jānato - machasaṃ, syā.

[BJT Page 164] [\x 164/]

1. 10. 3

Parihānadhammasuttaṃ

96. Parihānadhammañca vo bhikkhave, desissāmi aparihāna dhammañca cha ca

abhibhāyatanāni. Taṃ suṇātha. Kathañca bhikkhave parihānadhammo hoti. Idha bhikkhave

bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjanti pāpakā akusalā sarasaṅkappā-1 saṃyojanīyā

tañce-2 bhikkhu adhivāseti nappajahati na vinodeti na vyantī karoti na anabhāvaṃ gameti.

Veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā, parihāyāmi kusalehi dhammehi parihānaṃ hetaṃ

vuttaṃ bhagavatāti.

Punacaparaṃ bhikkhave, bhikkhuno sotena saddaṃ sutvā uppajjanti pāpakā akusalā

sarasaṅkappā saṃyojanīyā, tañce bhikkhū adhivāseti nappajahati na vinodeti na vyantīkaroti

na anabhāvaṃ gameti. Veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā, parihāyāmi kusalehi

dhammehi, parihānaṃ hetaṃ vuttaṃ bhagavatāti. Evaṃ kho bhikkhave parihāna dhammo

hoti.

Punacaparaṃ bhikkhave, bhikkhuno ghānena gandhaṃ ghāyitvā uppajjanti pāpakā akusalā

sarasaṅkappā saṃyojanīyā, tañce bhikkhū adhivāseti na ppajahati na vinodeti na

vyantīkaroti na anabhāvaṃ gameti. Veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā, parihāyāmi

kusalehi dhammehi, parihānaṃ hetaṃ vuttaṃ bhagavatāti. Evaṃ kho bhikkhave parihāna

dhammo hoti.

Punacaparaṃ bhikkhave, bhikkhuno jivhāya rasaṃ sāyitvā uppajjanti pāpakā akusalā

sarasaṅkappā saṃyojanīyā, tañce bhikkhū adhivāseti na ppajahati na vinodeti na

vyantīkaroti na anabhāvaṃ gameti. Veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā, parihāyāmi

kusalehi dhammehi, parihānaṃ hetaṃ vuttaṃ bhagavatāti. Evaṃ kho bhikkhave parihāna

dhammo hoti.

Punacaparaṃ bhikkhave, bhikkhuno kāyena phoṭṭhabbaṃ sutvā uppajjanti pāpakā akusalā

sarasaṅkappā saṃyojanīyā, tañce bhikkhū adhivāseti na ppajahati na vinodeti na

vyantīkaroti na anabhāvaṃ gameti. Veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā, parihāyāmi

kusalehi dhammehi, parihānaṃ hetaṃ vuttaṃ bhagavatāti. Evaṃ kho bhikkhave parihāna

dhammo hoti.

Punacaparaṃ bhikkhave, bhikkhuno manasā dhammaṃ [PTS Page 077] [\q 77/] viññāya

uppajjanti pāpakā akusalā sarasaṅkappā saṃyojanīyā, tañce bhikkhū adhivāseti na ppajahati

na vinodeti na vyantīkaroti na anabhāvaṃ gameti. Veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā,

parihāyāmi kusalehi dhammehi, parihānaṃ hetaṃ vuttaṃ bhagavatāti. Evaṃ kho bhikkhave

parihāna dhammo hoti.

1. Akusalā dhammā sarasaṅkappā - syā, [PTS]

2. Tañca - syā.

[BJT Page 166] [\x 166/]

Katamāni ca bhikkhave cha abhibhāyatanāni. Idha bhikkhave bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ

disvā nūppajjanti-1 pāpakā akusalā sarasaṅkappā saññojanīyā. Veditabbametaṃ bhikkhave

bhikkhunā abhibhūtametaṃ āyatanaṃ-2, abhibhāyatanaṃ hetaṃ vuttaṃ bhagavatāti.

Punacaparaṃ bhikkhave bhikkhuno sotena saddaṃ sutvā nūpajjanti pāpakā akusalā

sarasaṅkappā saṃyojanīyā. Veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā abhibhūtametaṃ āyatanaṃ,

abhibhāyatanaṃ hetaṃ vuttaṃ bhagavatāti.

Punacaparaṃ bhikkhave bhikkhuno ghānena gandhaṃ gāyitvā nūpajjanti pāpakā akusalā

sarasaṅkappā saṃyojanīyā. Veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā abhibhūtametaṃ āyatanaṃ,

abhibhāyatanaṃ hetaṃ vuttaṃ bhagavatāti.

Punacaparaṃ bhikkhave bhikkhuno jivhāya rasaṃ sāyitvā nūpajjanti pāpakā akusalā

sarasaṅkappā saṃyojanīyā. Veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā abhibhūtametaṃ āyatanaṃ,

abhibhāyatanaṃ hetaṃ vuttaṃ bhagavatāti.

Punacaparaṃ bhikkhave bhikkhuno kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā nūpajjanti pāpakā akusalā

sarasaṅkappā saṃyojanīyā. Veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā abhibhūtametaṃ āyatanaṃ,

abhibhāyatanaṃ hetaṃ vuttaṃ bhagavatāti.

Punacaparaṃ bhikkhave bhikkhuno manasā dhammaṃ viññāya nūpajjanti pāpakā akusalā

sarasaṅkappā saṃyojanīyā. Veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā abhibhūtametaṃ āyatanaṃ,

abhibhāyatanaṃ hetaṃ vuttaṃ bhagavatāti.

Imāni vuccanti bhikkhave cha abhibhāyatanānī ti.

1. 10. 4

Pamādavihārisuttaṃ

97. [PTS Page 078] [\q 78/] pamādavihāriñca vo bhikkhave desissāmi

appamādavihāriñca. Taṃ suṇātha. Kathañca bhikkhave pamādavihārī hoti?

Cakkhundriyā saṃvutassa-3 bhikkhave viharato cittaṃ khyāsiccati-4 cakkhuviññeyyesu

rūpesu, tassa vyāsittacittassa pāmujjaṃ na hoti, pāmujje asati pīti na hoti, pītiyā asati

passaddhi na hoti, passaddhiyā asati dukkhaṃ viharati-5, dukkhino cittaṃ na samādhiyati,

asamāhite citte dhammā na pātubhavanti, dhammānaṃ apātubhāvā pamādavihārītveva

saṅkhaṃ gacchati.

Sotindriyā asaṃvutassa bhikkhave viharato cittaṃ khyāsiccati sotaviññeyyesu saddesu, tassa

vyāsittacittassa pāmujjaṃ na hoti, pāmujje asati pīti na hoti, pītiyā asati passaddhi na hoti,

passaddhiyā asati dukkhaṃ viharati-5, dukkhino cittaṃ na samādhiyati, asamāhite citte

dhammā na pātubhavanti, dhammānaṃ apātubhāvā pamādavihārītveva saṅkhaṃ gacchati.

Ghānindriyā saṃvutassa bhikkhave viharato cittaṃ khyāsiccati ghānaviññeyyesu gandhesu,

tassa vyāsittacittassa pāmujjaṃ na hoti, pāmujje asati pīti na hoti, pītiyā asati passaddhi na

hoti, passaddhiyā asati dukkhaṃ viharati-5, dukkhino cittaṃ na samādhiyati, asamāhite citte

dhammā na pātubhavanti, dhammānaṃ apātubhāvā pamādavihārītveva saṅkhaṃ gacchati.

Jivhindriyā asaṃvutassa bhikkhave viharato cittaṃ khyāsiccati jivhāviññeyyesu rasesu, tassa

vyāsittacittassa pāmujjaṃ na hoti, pāmujje asati pīti na hoti, pītiyā asati passaddhi na hoti,

passaddhiyā asati dukkhaṃ viharati-5, dukkhino cittaṃ na samādhiyati, asamāhite citte

dhammā na pātubhavanti, dhammānaṃ apātubhāvā pamādavihārītveva saṅkhaṃ gacchati.

Kāyindriyā saṃvutassa bhikkhave viharato cittaṃ khyāsiccati kāyaviññeyyesu phoṭṭhabbesu,

tassa vyāsittacittassa pāmujjaṃ na hoti, pāmujje asati pīti na hoti, pītiyā asati passaddhi na

hoti, passaddhiyā asati dukkhaṃ viharati-5, dukkhino cittaṃ na samādhiyati, asamāhite citte

dhammā na pātubhavanti, dhammānaṃ apātubhāvā pamādavihārītveva saṅkhaṃ gacchati.

Manindriyā saṃvutassa bhikkhave viharato cittaṃ khyāsiccati manoviññeyyesu dhammesu,

tassa vyāsittacittassa pāmujjaṃ na hoti, pāmujje asati pīti na hoti, pītiyā asati passaddhi na

hoti, passaddhiyā asati dukkhaṃ viharati. Dukkhino cittaṃ na samādhiyati, asamāhite citte

dhammā na pātubhavanti, dhammānaṃ apātubhāvā pamādavihārītveva saṅkhaṃ gacchati.

Evaṃ kho bhikkhave pamādavihārī hoti.

1. Anuppajjanti - sīmu.

2. Āyatanānaṃ - sī2

3. Cakkhundriyaṃ asaṃvutassa - machasaṃ, syā

4. Vyāsiñcati - machasaṃ, sīmu.

5. Hoti - machasaṃ.

[BJT Page 168] [\x 168/]

Kathañca bhikkhave appamādavihārī hoti? Cakkhundriya saṃvutassa bhikkhave viharato

cittaṃ na vyāsiccati cakkhuviññeyyesu rūpesu, tassa abyāsittacittassa pāmujjaṃ jāyati.

Pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vediyati,

sukhino cittaṃ samādhiyati, samāhite citte dhammā pātubhavanti, dhammānaṃ pātubhāvā

appamādavihāritveva saṅkhaṃ gacchati.

Sotindriya saṃvutassa bhikkhave viharato cittaṃ na vyāsiccati sotaviññeyyesu saddesu, tassa

abyāsittacittassa pāmujjaṃ jāyati. Pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati,

passaddhakāyo sukhaṃ vediyati, sukhino cittaṃ samādhiyati, samāhite citte dhammā

pātubhavanti, dhammānaṃ pātubhāvā appamādavihāritveva saṅkhaṃ gacchati.

Ghānīndriya saṃvutassa bhikkhave viharato cittaṃ na vyāsiccati ghānaviññeyyesu gandhesu,

tassa abyāsittacittassa pāmujjaṃ jāyati. Pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo

passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vediyati, sukhino cittaṃ samādhiyati, samāhite citte

[PTS Page 079] [\q 79/] dhammā pātubhavanti, dhammānaṃ pātubhāvā

appamādavihāritveva saṅkhaṃ gacchati.

Jivhindriya saṃvutassa bhikkhave viharato cittaṃ na vyāsiccati jivhāviññeyyesu rasesu, tassa

abyāsittacittassa pāmujjaṃ jāyati. Pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati,

passaddhakāyo sukhaṃ vediyati, sukhino cittaṃ samādhiyati, samāhite citte dhammā

pātubhavanti, dhammānaṃ pātubhāvā appamādavihāritveva saṅkhaṃ gacchati.

Kāyindriya saṃvutassa bhikkhave viharato cittaṃ na vyāsiccati kāyaviññeyyesu

phoṭṭhabbesu, tassa abyāsittacittassa pāmujjaṃ jāyati. Pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa

kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vediyati, sukhino cittaṃ samādhiyati, samāhite

citte dhammā pātubhavanti, dhammānaṃ pātubhāvā appamādavihāritveva saṅkhaṃ gacchati.

Manindriya saṃvutassa bhikkhave viharato cittaṃ na vyāsiccati manoviññeyyesu dhammesu,

tassa abyāsittacittassa pāmujjaṃ jāyati. Pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo

passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vediyati, sukhino cittaṃ samādhiyati, samāhite citte

dhammā pātubhavanti, dhammānaṃ pātubhāvā appamādavihāritveva saṅkhaṃ gacchati.

Evaṃ kho bhikkhave appamādavihārī hotī ti.

1. 1[O. 5]

Saṃvarasuttaṃ

98. Saṃvarañca vo bhikkhave desissāmi asaṃvarañca taṃ suṇātha. Kathañca bhikkhave

asaṃvaro hoti? Santi bhikkhave cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmupasaṃhitā rajanīyā. Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.

Veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā parihāyāmi kusalehi dhammehi, parihānaṃ hetaṃ

vuttaṃ bhagavatāti.

Santi bhikkhave sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmupasaṃhitā rajanīyā.

Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati. Veditabbametaṃ bhikkhave

bhikkhunā, parihāyāmi kusalehi dhammehi, parihānaṃ hetaṃ vuttaṃ bhagavatāti.

Santi bhikkhave ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmupasaṃhitā

rajanīyā. Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati. Veditabbametaṃ

bhikkhave bhikkhunā, parihāyāmi kusalehi dhammehi, parihānaṃ hetaṃ vuttaṃ bhagavatāti.

Santi bhikkhave jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmupasaṃhitā rajanīyā.

Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati. Veditabbametaṃ bhikkhave

bhikkhunā, parihāyāmi kusalehi dhammehi, parihānaṃ hetaṃ vuttaṃ bhagavatāti.

Santi bhikkhave kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmupasaṃhitā

rajanīyā. Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati. Veditabbametaṃ

bhikkhave bhikkhunā, parihāyāmi kusalehi dhammehi, parihānaṃ hetaṃ vuttaṃ bhagavatāti.

Santi bhikkhave manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmupasaṃhitā

rajanīyā. Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati. Veditabbametaṃ

bhikkhave bhikkhunā, parihāyāmi kusalehi dhammehi, parihānaṃ hetaṃ vuttaṃ bhagavatāti.

Evaṃ kho bhikkhave asaṃvaro hoti.

[BJT Page 170] [\x 170/]

Kathañca bhikkhave saṃvaro hoti? Santi bhikkhave cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā

manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati

nājejhājasāya tiṭṭhati. Veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā, na parihāyāmi kusalehi

dhammehi, aparihānaṃ hetaṃ vuttaṃ bhagavatāti.

Santi bhikkhave sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.

Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati. Veditabbametaṃ bhikkhave

bhikkhunā, na parihāyāmi kusalehi dhammehi, aparihānaṃ hetaṃ vuttaṃ bhagavatāti.

Santi bhikkhave ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā. Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati. Veditabbametaṃ

bhikkhave bhikkhunā, na parihāyāmi kusalehi dhammehi, aparihānaṃ hetaṃ vuttaṃ

bhagavatāti.

Santi bhikkhave jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.

Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati. Veditabbametaṃ bhikkhave

bhikkhunā, na parihāyāmi kusalehi dhammehi, aparihānaṃ hetaṃ vuttaṃ bhagavatāti.

Santi bhikkhave kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā. Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati. Veditabbametaṃ

bhikkhave bhikkhunā, na parihāyāmi [PTS Page 080] [\q 80/] kusalehi dhammehi,

aparihānaṃ hetaṃ vuttaṃ bhagavatāti.

Santi bhikkhave manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā. Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati. Veditabbametaṃ

bhikkhave bhikkhunā, na parihāyāmi kusalehi dhammehi, aparihānaṃ hetaṃ vuttaṃ

bhagavatāti.

Evaṃ kho bhikkhave saṃvaro hotī ti.

1. 10. 6

Samādhisuttaṃ

99. Samādhiṃ bhikkhave bhāvetha, samāhito bhikkhave bhikkhu yathābhūtaṃ pajānāti. Kiñca

yathābhūtaṃ pajānāti?

Cakkhuṃ aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti, rūpā aniccāti yathābhūtaṃ pajānāti,

cakkhuviññāṇaṃ aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti, cakkhusamphasso aniccoti yathābhūtaṃ

pajānāti, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti.

Sotaṃ aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti, saddā aniccāti yathābhūtaṃ pajānāti, sotaviññāṇaṃ

aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti, sotasamphasso aniccoti yathābhūtaṃ pajānāti, yampidaṃ

sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti.

Ghānaṃ aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti, gandhā aniccāti yathābhūtaṃ pajānāti,

ghānaviññāṇaṃ aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti, ghānasamphasso aniccoti yathābhūtaṃ

pajānāti, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti.

Jivhā aniccāti yathābhūtaṃ pajānāti, rasā aniccāti yathābhūtaṃ pajānāti, jivhāviññāṇaṃ

aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti, jivhāsamphasso aniccoti yathābhūtaṃ pajānāti, yampidaṃ

jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti.

Kāyo aniccoti yathābhūtaṃ pajānāti, phoṭṭhabbā aniccāti yathābhūtaṃ pajānāti, kāyaviññāṇaṃ

aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti, kāyasamphasso aniccoti yathābhūtaṃ pajānāti, yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti.

Mano anicco yathābhūtaṃ pajānāti, dhammā aniccāti yathābhūtaṃ pajānāti, manoviññāṇaṃ

aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti, manosamphasso aniccoti yathābhūtaṃ pajānāti, yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccanti yathābhūtaṃ pajānātī ti.Samādhiṃ bhikkhave bhāvetha,samāhito bhikkhave

bhikkhu yathābhutaṃ pajānātī ti.

1. Aniccanti - machasaṃ.

[BJT Page 172] [\x 172/]

1. 10. 7

Paṭisallānasuttaṃ

Cakkhuṃ aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti, [PTS Page 081] [\q 81/] rūpā aniccāti

yathābhūtaṃ pajānāti, cakkhuviññāṇaṃ aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti, cakkhusamphasso

aniccoti yathābhūtaṃ pajānāti, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti.

Paṭisallānaṃ bhikkhave yogamāpajjatha. Patisallīno bhikkhave bhikkhu yathābhūtaṃ

pajānātīti.

Sotaṃ aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti, saddā aniccāti yathābhūtaṃ pajānāti, sotaviññāṇaṃ

aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti, sotasamphasso aniccoti yathābhūtaṃ pajānāti, yampidaṃ

sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti. Paṭisallānaṃ bhikkhave yogamāpajjatha. Patisallīno

bhikkhave bhikkhu yathābhūtaṃ pajānātīti.

Ghānaṃ aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti, gandhā aniccāti yathābhūtaṃ pajānāti,

ghānaviññāṇaṃ aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti, ghānasamphasso aniccoti yathābhūtaṃ

pajānāti, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti. Paṭisallānaṃ bhikkhave

yogamāpajjatha. Patisallīno bhikkhave bhikkhu yathābhūtaṃ pajānāti.

Jivhā aniccāti yathābhūtaṃ pajānāti, rasā aniccāti yathābhūtaṃ pajānāti, jivhāviññāṇaṃ

aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti, jivhāsamphasso aniccoti yathābhūtaṃ pajānāti, yampidaṃ

jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti. Paṭisāllānaṃ bhikkhave yogamāpajja. Patisallīno

bhikkhave bhikkhu yathābhūtaṃ pajānāti.

Kāyo aniccoti yathābhūtaṃ pajānāti, phoṭṭhabbā aniccāti yathābhūtaṃ pajānāti, kāyaviññāṇaṃ

aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti, kāyasamphasso aniccoti yathābhūtaṃ pajānāti, yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti. Paṭisallānaṃ bhikkhave yogamāpajja. Patisallīno

bhikkhave bhikkhu yathābhūtaṃ pajānāti.

Mano anicco yathābhūtaṃ pajānāti, dhammā aniccāti yathābhūtaṃ pajānāti, manoviññāṇaṃ

aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti, manosamphasso aniccoti yathābhūtaṃ pajānāti, yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccanti yathābhūtaṃ pajānātī ti. Paṭisallānaṃ bhikkhave yogamāpajja. Patisallīno

bhikkhave bhikkhu yathābhūtaṃ pajānātīti.

1. 10. 8

Natumhākasuttaṃ

101. Yaṃ-2 bhikkhave na tumhākaṃ taṃ pajahatha, taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya

bhavissati. Kiñca bhikkhave na tumhākaṃ? Cakkhuṃ bhikkhave na tumhākaṃ. Taṃ

pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Rūpā na tumhākaṃ, te pajahatha, te

vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti.

Cakkhuviññāṇaṃ na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.

Cakkhusamphasso na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissati.

Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya

bhavissati.

Sotaṃ na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Sā vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati. Saddā na

tumhākaṃ, te pajahatha, te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti. Sotaviññāṇaṃ na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Sotasamphasso na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissati. Yampidaṃ

sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.

1. Paṭissallāne - machasaṃ - paṭisallāno - sī 2.

Paṭisallinā - syā.

2. Yampi [PTS.]

Ghānaṃ na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Sā vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati. Gandhā na

tumhākaṃ, te pajahatha, te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti. Ghānaviññāṇaṃ na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Ghānasamphasso na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissati. Yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.

[BJT Page 174] [\x 174/]

Jivhā na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Sā vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati. Rasā na

tumhākaṃ, te pajahatha, te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti. Jivhāviññāṇaṃ na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Jivhāsamphasso na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissati. Yampidaṃ

jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ [PTS Page 082] [\q 82/] sukhaṃ vā dukkhaṃ

vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya

sukhāya bhavissati.

Kāyo na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Sā vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati. Phoṭṭhabbā na

tumhākaṃ, te pajahatha, te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati. Kāyaviññāṇaṃ na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Sotasamphasso na

Tumhākaṃ, taṃ pajahatha. So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissati. Yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.

Mano na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Dhammā na

tumhākaṃ, te pajahatha, te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti. Manoviññāṇaṃ na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Manosamphasso na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissati. Yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.

Seyyathāpi bhikkhave yaṃ imasmiṃ jetavane tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ, taṃ jano hareyya vā

ḍaheyya vā yathāppaccayaṃ vā kareyya. Apinutumhākaṃ evamassa: amhe jano harati vā

ḍahati vā yathāppaccayaṃ vā karotīti? Nohetaṃ bhante. Taṃ kissa hetu? Na hi no hetaṃ

bhante attā vā attaniyaṃ vāti.

Evameva kho bhikkhave cakkhuṃ-1 na tumhākaṃ taṃ pajahatha, taṃ vo pahīnaṃ hitāya

sukhāya bhavissati. Rūpā na tumhākaṃ taṃ pajahatha, taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya

bhavissati. Cakkhuviññāṇaṃ na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya

bhavissati. Cakkhusamphasso na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. So vo pahīno hitāya sukhāya

bhavissati.

Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya

bhavissati.

Sotaṃ na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Sā vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Saddā na

tumhākaṃ, te pajahatha, te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti. Sotaviññāṇaṃ na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Sotasamphasso na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissati. Yampidaṃ

sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.

Ghānaṃ na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Sā vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Gandhā na

tumhākaṃ, te pajahatha, te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti. Ghānaviññāṇaṃ na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Ghānasamphasso na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissati. Yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.

Jivhā na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Sā vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati. Rasā na

tumhākaṃ, te pajahatha, te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti. Jivhāviññāṇaṃ na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Jivhāsamphasso na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissati. Yampidaṃ

jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.

Kāyo na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Sā vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Phoṭṭhabbā na

tumhākaṃ, te pajahatha, te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati. Kāyaviññāṇaṃ na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Sotasamphasso na

Tumhākaṃ, taṃ pajahatha. So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissati. Yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.

Mano na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Dhammā na

tumhākaṃ, te pajahatha, te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti. Manoviññāṇaṃ na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Manosamphasso na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissati. Yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.

1. Cakkhu - sīmu machasaṃ, sī 2

1. 10. 9

Dutiyanatumhākasuttaṃ

102. Yaṃ bhikkhave na tumhākaṃ taṃ pajahatha, taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.

Kiñca bhikkhave na tumhākaṃ?

[BJT Page 176] [\x 176/]

Cakkhuṃ bhikkhave na tumhākaṃ taṃ pajahatha, taṃ kho pahīnaṃ hitāya sukhāya

bhavissati. Rūpā na tumhākaṃ te pajahatha. Te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti.

Cakkhuviññāṇaṃ na tumhākaṃ taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.

Cakkhusamphasso na tumhākaṃ taṃ pajahatha. So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissati.

Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya

bhavissati.

Sotaṃ na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Sā vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Saddā na

tumhākaṃ, te pajahatha, te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti. Sotaviññāṇaṃ na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Sotasamphasso na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissati. Yampidaṃ

sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.

Ghānaṃ na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Sā vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Gandhā na

tumhākaṃ, te pajahatha, te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti. Ghānaviññāṇaṃ na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Ghānasamphasso na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissati. Yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.

Jivhā na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Sā vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati. Rasā na

tumhākaṃ, te pajahatha, te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti. Jivhāviññāṇaṃ na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Jivhāsamphasso na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissati. Yampidaṃ

jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.

Kāyo na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Sā vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Phoṭṭhabbā na

tumhākaṃ, te pajahatha, te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati. Kāyaviññāṇaṃ na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Sotasamphasso na

Tumhākaṃ, taṃ pajahatha. So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissati. Yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.

Mano na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Dhammā na

tumhākaṃ, te pajahatha, te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti. Manoviññāṇaṃ na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Manosamphasso na

tumhākaṃ, taṃ pajahatha. So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissati. Yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissatī ti.

1. 10. 10

Uddakasuttaṃ

103. [PTS Page 083] [\q 83/] uddako-1 sudaṃ bhikkhave rāmaputto evaṃ vācaṃ bhāsati.

"Idaṃ jātu vedagu idaṃ jātu sabbajī-2

Idaṃ jātu apalikhataṃ-3 gaṇdhamūlaṃ palikhaṇinti. "

Taṃ kho panetaṃ bhikkhave uddako rāmaputto avedagūyeva samāno vedagū'smīti bhāsati,

asabbajīyeva samāno sabbajī'smīti bhāsati, apalikhataṃ yeva-4 gaṇḍamūlaṃ palikhataṃyeva

gaṇḍamūlanti bhāsati.

Idha kho taṃ bhikkhave bhikkhu sammāvadamāno vadeyya.

"Idaṃ jāti vedagu idaṃ jātu sabbajī

Idaṃ jātu apalikhataṃ gaṇḍamūlaṃ palikhaṇinti. "

Kathañca bhikkhave bhikkhu vedagu hoti? Yato kho bhikkhave bhikkhu channaṃ

phassāyatanānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca

yathābhūtaṃ pajānāti, evaṃ kho bhikkhave bhikkhu vedagu hoti.

1. Udako - machasaṃ, syā

2. Pabbaji - syā,

3. Apalikhātaṃ - sī 2.

4. Atha - syā.

[BJT Page 178] [\x 178/]

Kathañca bhikkhave bhikkhu sabbajī hoti? Yato kho bhikkhave bhikkhu channaṃ

phassāyatanānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca

yathābhūtaṃ viditvā anupādāya vimutto hoti. Evaṃ kho bhikkhave bhikkhu sabbajī hoti.

Kathañca bhikkhave bhikkhu no apalikhataṃ gaṇḍamūlaṃ palikhataṃ hoti? Gaṇḍoti kho

bhikkhave imassetaṃ cātummahābhutikassa kāyassa adhivacanaṃ mātāpettikasambhavassa

odanakummāsūpacayassa aniccucchādana parimaddana bhedana viddhaṃsanadhammassa.

Gaṇḍamūlanti kho bhikkhave taṇhāyetaṃ adhivacanaṃ. Yato kho bhikkhave, bhikkhuno

taṇhā pahīnā hoti-1 ucchinnamūlā [PTS Page 084] [\q 84/] tālāvatthukatā

anabhāvakatā-2 āyatiṃ anuppādadhammā. Evaṃ kho bhikkhave bhikkhuno apalikhataṃ

gaṇḍamūlaṃ palikhataṃ hoti.

Uddako sudaṃ bhikkhave, rāmaputto evaṃ vācaṃ bhāsati;

Idaṃ jātu vedagu idaṃ jātu sabbajī

Idaṃ jātu apalikhataṃ gaṇḍamūlaṃ palikhaṇinti.

Taṃ kho panetaṃ bhikkhave, uddako rāmaputto avedagūyeva samāno vedagū'smīti bhāsati.

Asabbajiyeva samāno sabbajīsmīti bhāsati. Apalikhataṃyeva gaṇḍamūlaṃ palikhataṃyeva

gaṇḍamūlanti bhāsati.

Idha kho taṃ bhikkhave, bhikkhu sammāvadamāno vadeyya:

Idaṃ jātu vedagu idaṃ jātu sabbajī

Idaṃ jātu apalikhataṃ gaṇḍamūlaṃ palikhaṇinti.

Chaḷavaggo dasamo.

Tassuddānaṃ:

Dve saṅgayhā parihānaṃ pamādavihārī ca saṃvaro

Samādhi paṭisallānaṃ-4 dve natumhākena uddako ti.

Dutiyo paṇṇāsako.

Tassa vagguddānaṃ:

Avijjā migajālañca gilānaṃ channaṃ catutthakaṃ

Chaḷavaggena paññāsaṃ dutiyo paññāsako ayaṃ

1. Honti - ma

2. Anabhāvaṃkatā - machasaṃ, syā.

3. Saḷa - machasaṃ.

4. Paṭisallīnaṃ - syā.

[BJT Page 180] [\x 180/]

Tatiyo paṇṇāsako

11. Yogakkhemivaggo

1. 11. 1

Yogakkhemisuttaṃ

104. Sāvatthiyaṃ:

[PTS Page 085] [\q 85/] yogakkhemipariyāyaṃ vo bhikkhave dhammapariyāyaṃ

desissāmi taṃ suṇātha. Katamo ca bhikkhave yogakkhemipariyāyo dhammapariyāyo?

Santi bhikkhave cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, te tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ

anuppādadhammā, tesañca pahānāya akkhāsi yogaṃ, tasmā tathāgato yogakkhemīti vuccati.

Santi bhikkhave sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā,

te tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā,

tesañca pahānāya akkhāsi yogaṃ, tasmā tathāgato yogakkhemīti vuccati.

Santi bhikkhave ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, te tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ

anuppādadhammā, tesañca pahānāya akkhāsi yogaṃ, tasmā tathāgato yogakkhemīti vuccati.

Santi bhikkhave jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā,

te tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā,

tesañca pahānāya akkhāsi yogaṃ, tasmā tathāgato yogakkhemīti vuccati.

Santi bhikkhave kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, te tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ

anuppādadhammā, tesañca pahānāya akkhāsi yogaṃ, tasmā tathāgato yogakkhemīti vuccati.

Santi bhikkhave manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, te tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā ayataṃ

anuppādadhammā, tesañca pahānāya akkhāsi yogaṃ, tasmā tathāgato yogakkhemīti vuccati.

Ayaṃ kho bhikkhave, yogakkhemi pariyāyo dhammapariyāyoti.

1. 11. 2

Upādāyasuttaṃ

105. Kisminnu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya uppajjati ajjhattaṃ sukha-1 dukkhanti.

Bhagavammūlakā no bhante dhammā, bhagavantettikā bhagavampaṭisaraṇā, sādhu vata

bhante, bhagavantaṃ yeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho, bhagavato sutvā bhikkhū

dhāressantīti. Tena hi bhikkhave suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha, bhāsissāmīti.

Evamhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ bhagavā etadavoca:

1. Sukhaṃ - machasaṃ

[BJT Page 182] [\x 182/]

Cakkhusmiṃ kho bhikkhave sati cakkhuṃ upādāya uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ,

sotasmiṃ sati sotaṃ upādāya uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ, ghānasmiṃ sati ghānaṃ

upādāya uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ, jivhāya sati jivhaṃ upādāya uppajjati ajjhattaṃ

sukhadukkhaṃ, kāyasmiṃ sati kāyaṃ upādāya uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ, manasmiṃ

sati manaṃ upādāya uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ,

Taṃ kimmaññatha bhikkhave, "cakkhuṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti? Aniccaṃ bhante.

"Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā"ti. Dukkhaṃ bhante, "yampanāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya uppajjeyya ajjhattaṃ sukhadukkhanti". Nohetaṃ

bhante.

"Sotaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti? Aniccaṃ bhante. "Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vā"ti. Dukkhaṃ bhante, "yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ

anupādāya uppajjeyya ajjhattaṃ sukhadukkhanti". Nohetaṃ bhante.

"Ghānaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti? Aniccaṃ bhante. "Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vā"ti. Dukkhaṃ bhante, "yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ

anupādāya uppajjeyya ajjhattaṃ sukhadukkhanti". Nohetaṃ bhante.

[PTS Page 086] [\q 86/] "jivhā niccā vā aniccā vā" ti? Aniccā bhante. "Yampanāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā"ti. Dukkhaṃ bhante, "yampanāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya uppajjeyya ajjhattaṃ sukhadukkhanti". Nohetaṃ

bhante.

"Kāyo nicco vā anicco vā" ti? Anicco bhante. "Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā"ti.

Dukkhaṃ bhante, "yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya

uppajjeyya ajjhattaṃ sukhadukkhanti". Nohetaṃ bhante.

"Mano nicco vā anicco vā" ti? Anicco bhante. "Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā"ti.

Dukkhaṃ bhante, "yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya

uppajjeyya ajjhattaṃ sukhadukkhanti". Nohetaṃ bhante.

Evampassaṃ bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi

nibbindati, ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati,

manasmimpi nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti

ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti

pajānātīti.

1. 11. 3

Dukkhasamudayasuttaṃ

106. Dukkhassa bhikkhave, samudayañca atthagamañca desissāmi. Taṃ suṇātha. Katamo ca

bhikkhave, dukkhassa samudayo:

Cakkhuñca paṭicca rūpe vuppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā, vedanā paccayā taṇhā, ayaṃ dukkhassa samudayo. Sotañca paṭicca sadde vuppajjati

sotaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā, vedanā paccayā taṇhā, ayaṃ

dukkhassa samudayo. Ghānañca paṭicca gandhe vuppajjati ghānaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati

phasso, phassapaccayā vedanā, vedanā paccayā taṇhā, ayaṃ dukkhassa samudayo. Jivhañca

paṭicca rase vuppajjati jivhāviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā,

vedanā paccayā taṇhā, ayaṃ dukkhassa samudayo. Kāyañca paṭicca phoṭṭhabbe vuppajjati

kāyaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā, vedanā paccayā taṇhā, ayaṃ

dukkhassa samudayo. [PTS Page 087] [\q 87/] manañca paṭicca dhamme vuppajjati

manoviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā, vedanā paccayā taṇhā, ayaṃ

dukkhassa samudayo.

[BJT Page 184] [\x 184/]

Katamo ca bhikkhave, dukkhassa atthagamo?

Cakkhuñca paṭicca rūpe vuppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, tassā yeva taṇhāya asesavirāganirodhā upādānanirodho,

upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti, evametassa kevalassa

dukkhakkhandhassa nirodho hoti, ayaṃ dukkhassa atthagamo.

Sotañca paṭicca sadde vuppajjati sotaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, tassā yeva taṇhāya asesavirāganirodhā upādānanirodho,

upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti, evametassa kevalassa

dukkhakkhandhassa nirodho hoti, ayaṃ dukkhassa atthagamo.

Ghānañca paṭicca gandhe vuppajjati ghānaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, tassā yeva taṇhāya asesavirāganirodhā upādānanirodho,

upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti, evametassa kevalassa

dukkhakkhandhassa nirodho hoti, ayaṃ dukkhassa atthagamo.

Jivhañca paṭicca rase vuppajjati jivhāviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, tassā yeva taṇhāya asesavirāganirodhā upādānanirodho,

upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti, evametassa kevalassa

dukkhakkhandhassa nirodho hoti, ayaṃ dukkhassa atthagamo.

Manañca paṭicca dhamme vuppajjati manoviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, tassā yeva taṇhāya asesavirāganirodhā upādānanirodho,

upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti, evametassa kevalassa

dukkhakkhandhassa nirodho hoti, ayaṃ kho bhikkhave dukkhassa atthagamoti. 1. 11. 4

Lokasamudayasuttaṃ

107. Lokassa bhikkhave, samudayañca atthagamañca desissāmi, taṃ suṇātha. Katamo ca

bhikkhave lokassa samudayo?

Cakkhuñca paṭicca rūpe vuppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā. Vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo,

bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā

sambhavanti, ayaṃ kho bhikkhave lokassa samudayo.

Sotañca paṭicca sadde vuppajjati sotaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo,

bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā

sambhavanti, ayaṃ kho bhikkhave lokassa samudayo.

Ghānañca paṭicca gandhe vuppajjati ghānaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā. Vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo,

bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā

sambhavanti, ayaṃ kho bhikkhave lokassa samudayo.

Jivhañca paṭicca rase vuppajjati jivhāviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo,

bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā

sambhavanti, ayaṃ kho bhikkhave lokassa samudayo.

Kāyañca paṭicca phoṭṭhabbe vuppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso,

phassapaccayā vedanā. Vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā

bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā

sambhavanti, ayaṃ kho bhikkhave lokassa samudayo.

Manañca paṭicca dhamme vuppajjati manoviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo,

bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā

sambhavanti, ayaṃ kho bhikkhave lokassa samudayo.

Katamo ca bhikkhave, lokassa atthagamo?

Cakkhuñca paṭicca rūpe vuppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, tassāyeva taṇhāya asesavirāga nirodhā upādānanirodho,

upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa

dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Ayaṃ kho bhikkhave lokassa atthagamo.

[BJT Page 186] [\x 186/]

Sotañca paṭicca sadde vuppajjati sotaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, tassāyeva taṇhāya asesavirāga nirodhā upādānanirodho,

upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa

dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Ayaṃ kho bhikkhave lokassa atthagamo.

Ghānañca paṭicca gandhe vuppajjati ghānaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, tassāyeva taṇhāya asesavirāga nirodhā upādānanirodho,

upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa

dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Ayaṃ kho bhikkhave lokassa atthagamo.

Jivhañca paṭicca rase vuppajjati jivhāviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, tassāyeva taṇhāya asesavirāga nirodhā upādānanirodho,

upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa

dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Ayaṃ kho bhikkhave lokassa atthagamo.

Kāyañca paṭicca phoṭṭhabbe vuppajjati kāyaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso,

phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, tassāyeva taṇhāya asesavirāga nirodhā

upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā

jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa

dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Ayaṃ kho bhikkhave lokassa atthagamo.

Manañca paṭicca dhamme vuppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso,

phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, tassāyeva taṇhāya asesavirāga nirodhā

upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā

jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa

dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Ayaṃ kho bhikkhave lokassa atthagamo.

1. 11. 5

Seyyasuttaṃ

108. [PTS Page 088] [\q 88/] kisminnu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa

"seyyo'hamasmīti vā hoti, sadiso'hamasmīti vā hoti, hīno'hamasmīti vā hoti"

Bhagavammūlakā no bhante dhammā, bhagavantettikā, bhagavampaṭisaraṇā; sādhu vata

bhante bhagavantaṃ yeva paṭihātu etassa bhāsitassa attho, bhagavato sutvā bhikkhū

dhāressantīti.

Cakkhusmiṃ kho bhikkhave sati cakkhuṃ upādāya cakkhuṃ abhinivissa 'seyyo'hamasmīti vā

hoti. Sadiso'hamasmīti vā hoti, hīno'hamasmīti vā hoti.

Sotasmiṃ sati sotaṃ upādāya sotaṃ abhinivissa 'seyyo'hamasmīti vā hoti. Sadiso'hamasmīti

vā hoti, hīno'hamasmīti vā hoti.

Ghānasmiṃ sati ghānaṃ upādāya ghānaṃ abhinivissa 'seyyo'hamasmīti vā hoti.

Sadiso'hamasmīti vā hoti, hīno'hamasmīti vā hoti.

Jivhasmiṃ sati jivhāya upādāya jivhaṃ abhinivissa 'seyyo'hamasmīti vā hoti.

Sadiso'hamasmīti vā hoti, hīno'hamasmīti vā hoti.

Kāyasmiṃ sati kāyaṃ upādāya kāyaṃ abhinivissa 'seyyo'hamasmīti vā hoti.

Sadiso'hamasmīti vā hoti, hīno'hamasmīti vā hoti.

Manasmiṃ sati manaṃ upādāya manaṃ abhinivissa 'seyyo'hamasmīti vā hoti.

Sadiso'hamasmīti vā hoti, hīno'hamasmīti vā hoti.

Taṃ kimmaññatha bhikkhave "cakkhuṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante.

"Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā" ti. Dukkhaṃ bhante. "Yampanāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ api nū taṃ anupādāya seyyo'hamasmīti vā assa sadiso'hamasmīti vā

assa hīno'hamasmīti vā assa sadiso'hamasmīti vā assa hino'hamasmīti vā assā" ti. No hetaṃ

bhante.

"Sotaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante. "Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vā" ti. Dukkhaṃ bhante. "Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nū taṃ

anupādāya seyyo'hamasmīti vā assa sadiso'hamasmīti vā assa hīno'hamasmīti vā assa

sadiso'hamasmīti vā assa hino'hamasmīti vā assā"ti. No hetaṃ bhante.

"Ghānaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante. "Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vā" ti. Dukkhaṃ bhante. "Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nū taṃ

anupādāya seyyo'hamasmīti vā assa sadiso'hamasmīti vā assa hīno'hamasmīti vā assa

sadiso'hamasmīti vā assa hino'hamasmīti vā assā"ti. No hetaṃ bhante.

"Jivhā niccā vā aniccā vā" ti. Aniccā bhante. "Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā" ti.

Dukkhaṃ bhante. "Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nū taṃ anupādāya

seyyo'hamasmīti vā assa sadiso'hamasmīti vā assa hīno'hamasmīti vā assa

sadiso'hamasmīti vā assa hino'hamasmīti vā assā"ti. No hetaṃ bhante.

"Kāyo nicco vā anicco vā" ti. Aniccaṃ bhante. "Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā"

ti. Dukkhaṃ bhante. "Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nū taṃ anupādāya

seyyo'hamasmīti vā assa sadiso'hamasmīti vā assa hīno'hamasmīti vā assa

sadiso'hamasmīti vā assa hino'hamasmīti vā assā"ti. No hetaṃ bhante.

"Mano nicco vā anicco vā" ti. Aniccaṃ bhante. "Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā"

ti. Dukkhaṃ bhante. "Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nū taṃ anupādāya

seyyo'hamasmīti vā assa sadiso'hamasmīti vā assa hīno'hamasmīti vā assa

sadiso'hamasmīti vā assa hino'hamasmīti vā assā"ti. No hetaṃ bhante.

Evampassaṃ bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi

nibbindati, ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati,

manasmimpi nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti

ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti

pajānātīti.

[BJT Page 188] [\x 188/]

1. 11. 6

Saññojanasuttaṃ

109. [PTS Page 089] [\q 89/] saññojanīye ca bhikkhave dhamme desissāmi

saññojanañca taṃ suṇātha. Katame ca bhikkhave saññojanīyā dhammā? Katamañca

saññojanaṃ?

Cakkhuṃ bhikkhave saññojanīyo dhammo, yo tattha chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ,

sotaṃ saññojanīyo dhammo, yo tattha chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Ghānaṃ saññojanīyo dhammo, yo tattha chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Jivhā saññojanīyo dhammo, yo tattha chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Kāyo saññojanīyo dhammo, yo tattha chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Mano saññojanīyo dhammo, yo tattha chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Ime vuccanti bhikkhave saññojanīyā dhammā, idaṃ saññojananti.

1. 11. 7

Upādānasuttaṃ

110. Upādāniye ca bhikkhave dhamme desissāmi upādānañca. Taṃ suṇātha. Katame ca

bhikkhave upādāniyā dhammā? Katamañca upādānaṃ?

Cakkhuṃ bhikkhave upādāniyo dhammo, yo tattha chandarāgo taṃ tattha upādānaṃ, sotaṃ

upādāniyo dhammo, yo tattha chandarāgo taṃ tattha upādānaṃ,

Ghānaṃ upādāniyo dhammo, yo tattha chandarāgo taṃ tattha upādānaṃ

Jivhā upādāniyo dhammo, yo tattha chandarāgo taṃ tattha upādānaṃ,

Kāyo upādāniyo dhammo, yo tattha chandarāgo taṃ tattha upādānaṃ,

Mano upādāniyo dhammo, yo tattha chandarāgo taṃ tattha upādānaṃ,

Ime vuccanti bhikkhave upādāniyā dhammā, idaṃ upādānanti.

1. 11. 8

Parijānanasuttaṃ

111. Cakkhuṃ bhikkhave anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo

dukkhakkhayāya.

Sotaṃ anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.

Ghānaṃ anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.

Jivhaṃ anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.

Kāyaṃ anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.

Manaṃ anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.

Cakkhuñca kho bhikkhave abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya.

Sotaṃ abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya.

Ghānaṃ abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya.

Jivhaṃ abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya.

Kāyaṃ abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya.

Manaṃ abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāyāti. [BJT Page 190] [\x

190/]

1. 11. 9

Dutiyaparijānanasuttaṃ

112. [PTS Page 090] [\q 90/] rūpe kho bhikkhave anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ

appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.

Sadde anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.

Gandhe anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.

Rase anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.

Phoṭṭhabbe anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.

Dhamme anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.

Rūpe ca kho bhikkhave abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya.

Sadde abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya.

Gandhe abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya.

Rase abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya.

Phoṭṭhabbe abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya.

Dhamme abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāyātī.

1. 11. 10

Upassutisuttaṃ

113. Ekaṃ samayaṃ bhagavā nādike-1 viharati giñjakāvasathe. Atha kho bhagavā rahogato

paṭisallīno-2 imaṃ dhammapariyāyaṃ abhāsi.

Cakkhuṃ paṭicca rūpe vuppajjati cakkhuviññāṇaṃ tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo,

bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā

sambhavanti, evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Sotañca paṭicca sadde vuppajjati sotaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo,

bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā

sambhavanti, evametassa kevalassa dukkhandhassa samudayo hoti.

Ghānañca paṭicca gandhe vuppajjati ghānaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā. Vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo,

bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā

sambhavanti, evametassa kevalassa dukkhandhassa samudayo hoti.

Jivhañca paṭicca rase vuppajjati jivhāviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo,

bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā

sambhavanti, evametassa kevalassa dukkhandhassa samudayo hoti.

Kāyañca paṭicca phoṭṭhabbe vuppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso,

phassapaccayā vedanā. Vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā

bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā

sambhavanti, evametassa kevalassa dukkhandhassa samudayo hoti

Manañca paṭicca dhamme vuppajjati manoviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo,

bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā

sambhavanti, evametassa kevalassa dukkhandhassa samudayo hoti.

Cakkhuñca paṭicca rūpe vuppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, tassā yeva taṇhāya asesavirāganirodhā upādānanirodho,

upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti, evametassa kevalassa

dukkhakkhandhassa nirodho hoti,

Sotañca paṭicca sadde vuppajjati sotaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, tassā yeva taṇhāya asesavirāganirodhā upādānanirodho,

upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti, evametassa kevalassa

dukkhakkhandhassa nirodho hoti,

Ghānañca paṭicca gandhe vuppajjati ghānaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, tassā yeva taṇhāya asesavirāganirodhā upādānanirodho,

upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti, evametassa kevalassa

dukkhakkhandhassa nirodho hoti,

Jivhañca paṭicca rase vuppajjati jivhāviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā

vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, tassā yeva taṇhāya asesavirāganirodhā upādānanirodho,

upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti, evametassa kevalassa

dukkhakkhandhassa nirodho hoti,

Manañca paṭicca dhamme vuppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso,

phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, tassā yeva taṇhāya asesavirāganirodhā

upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā

jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti, evametassa kevalassa

dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.

1. Ñātike - syā, sīmu.

Nātike - machasaṃ

2. Patisallino - sīmu.

[BJT Page 192] [\x 192/]

[PTS Page 091] [\q 91/] tena kho pana samayena aññataro bhikkhu bhagavato

upassutiṃ-1 ṭhito hoti. Addasā kho bhagavā taṃ bhikkhuṃ upassutiṃ-1 ṭhitaṃ. Disvāna taṃ

bhikkhuṃ etadavoca: assosi no tvaṃ bhikkhu imaṃ dhammapariyāyanti? Evaṃ bhante.

Uggaṇhāhi tvaṃ bhikkhu imaṃ dhammapariyāyaṃ, pariyāpuṇāhi tvaṃ bhikkhu imaṃ

dhammapariyāyaṃ, dhārehi tvaṃ bhikkhu imaṃ dhammapariyāyaṃ, atthasaṃhito' yaṃ

bhikkhu dhammapariyāyo, ādibrahmacariyakoti.

Yogakkhemivaggo ekādasamo.

Tatruddānaṃ:

Yogakkhemi upādāya dukkhaṃ loko ca seyyo ca

Saṃyojanaṃ upādānaṃ dve parijānaṃ upassutīti.

[BJT Page 194] [\x 194/]

12. Lokakāmaguṇavaggo

1. 12. 1

Mārapāsasuttaṃ

114. Santi bhikkhave cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati bhikkhave

bhikkhu āvāsagato mārassa, mārassa vasaṅgato, [PTS Page 092] [\q 92/] paṭimukkassa

mārapāso, baddho so mārabandhanena yathākāmakaraṇīyo pāpimato.

Santi bhikkhave sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā,

tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu

āvāsagato mārassa, mārassa vasaṅgato, paṭimukkassa mārapāso, baddho so

mārabandhanena yathākāmakaraṇīyo pāpimato.

Santi bhikkhave ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati bhikkhave

bhikkhu āvāsagato mārassa, mārassa vasaṅgato, paṭimukkassa mārapāso, baddho so

mārabandhanena yathākāmakaraṇīyo pāpimato.

Santi bhikkhave jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā,

tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu

āvāsagato mārassa, mārassa vasaṅgato, paṭimukkassa mārapāso, baddho so

mārabandhanena yathākāmakaraṇīyo pāpimato.

Santi bhikkhave kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati bhikkhave

bhikkhu āvāsagato mārassa, mārassa vasaṅgato, paṭimukkassa mārapāso, baddho so

mārabandhanena yathākāmakaraṇīyo pāpimato.

Santi bhikkhave manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati bhikkhave

bhikkhu āvāsagato mārassa, mārassa vasaṅgato, paṭimukkassa mārapāso, baddho so

mārabandhanena yathākāmakaraṇīyo pāpimato.

Santi ca kho bhikkhave cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati

bhikkhave bhikkhu na āvāsagato mārassa, na mārassa vasaṅgato, ummukkassa mārapāso,

mutto so mārabandhanena na yathākāmakaraṇīyo pāpimato.

Santi bhikkhave sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā,

tañce bhikkhū nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu

na āvāsagato mārassa, na mārassa vasaṅgato, ummukkassa mārapāso, mutto so

mārabandhanena na yathākāmakaraṇīyo pāpimato.

Santi bhikkhave ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati

bhikkhave bhikkhu na āvāsagato mārassa, na mārassa vasaṅgato, umukkassa mārapāso,

mutto so mārabandhanena na yathākāmakaraṇīyo pāpimato.

Santi bhikkhave jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā,

tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu

na āvāsagato mārassa, na mārassa vasaṅgato, umukkassa mārapāso, mutto so

mārabandhanena na yathākāmakaraṇīyo pāpimato.

Santi bhikkhave kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati

bhikkhave bhikkhu na āvāsagato mārassa, na mārassa vasaṅgato, umukkassa mārapāso,

mutto so mārabandhanena na yathākāmakaraṇīyo pāpimato.

Santi bhikkhave manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati bhikkhave

bhikkhu na āvāsagato mārassa, na mārassa vasaṅgato, umukkassa mārapāso, mutto so

mārabandhanena na yathākāmakaraṇīyo pāpimatoti.

[BJT Page 196] [\x 196/]

1. 12. 2

Dutiyamārapāsasuttaṃ

115. Santi bhikkhave cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati bhikkhave

bhikkhu baddho cakkhuviññeyyesu rūpesu, āvāsagato mārassa, mārassa vasaṅgato

yathākāmakaraṇīyo pāpimato.

Santi bhikkhave sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā,

tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu

baddho sotaviññeyyesu saddesu. Āvāsagato mārassa, mārassa vasaṅgato,

yathākāmakaraṇīyo pāpimato.

Santi bhikkhave ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati bhikkhave

bhikkhu baddho ghānaviññeyyesu gandhesu āvāsagato mārassa, mārassa vasaṅgato,

yathākāmakaraṇīyo pāpimato.

Santi bhikkhave jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā,

tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu

baddho jivhāviññeyyesu rasesu, āvāsagato mārassa, mārassa vasaṅgato, yathākāmakaraṇīyo

pāpimato.

Santi bhikkhave kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati bhikkhave

bhikkhu baddho kāyaviññeyyesu phoṭṭhabbesu āvāsagato, mārassa, mārassa vasaṅgato,

yathākāmakaraṇīyo pāpimato.

Santi bhikkhave manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati bhikkhave

bhikkhu baddho manoviññeyyesu dhammesu, āvāsagato mārassa, mārassa vasaṅgato,

yathākāmakaraṇīyo pāpimato.

Santi ca kho bhikkhave cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati

bhikkhave bhikkhu, mutto cakkhuviññeyyehi rūpehi, na āvāsagato mārassa, na mārassa

vasaṅgato, na yathākāmakaraṇīyo pāpimato.

Santi bhikkhave sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā,

tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati bhikkhave

bhikkhu, mutto sotaviññeyyehi saddehi, na āvāsagato mārassa, na mārassa vasaṅgato, na

yathākāmakaraṇīyo pāpimato.

Santi bhikkhave ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati

bhikkhave bhikkhu, mutto ghānaviññeyyehi gandhehi, na āvāsagato mārassa, na mārassa

vasaṅgato, na yathākāmakaraṇīyo pāpimato.

Santi bhikkhave jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā,

tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati bhikkhave

bhikkhu, mutto jivhāviññeyyehi rasehi, na āvāsagato mārassa, na mārassa vasaṅgato, na

yathākāmakaraṇīyo pāpimato.

Santi bhikkhave kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati

bhikkhave bhikkhu, mutto kāyaviññeyyehi phoṭṭhabbehi, na āvāsagato mārassa, na mārassa

vasaṅgato, na yathākāmakaraṇīyo pāpimato.

Santi bhikkhave manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce [PTS Page 093] [\q 93/] bhikkhu nābhinandati nābhivadati ajjhosāya

tiṭṭhati, ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu, mutto manoviññeyyehi dhammehi, na āvāsagato

mārassa, na mārassa vasaṅgato, na yathākāmakaraṇīyo pāpimatoti.

1. 12. 3

Lokantagamanasuttaṃ

116. Nāhaṃ bhikkhave gamanena lokassa antaṃ ñāteyyaṃ-1 daṭṭheyyaṃ-2 patteyyanti

vadāmi. Na ca panāhaṃ bhikkhave appatvā lokassa antaṃ dukkhassa antakiriyaṃ vadāmīti.

Idaṃ vatvā bhagavā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi.

1. Ñātayyaṃ - sī 2.

2. Diṭṭheyyaṃ - syā.

[BJT Page 198] [\x 198/]

Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi: idaṃ kho no-1 āvuso

bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ

paviṭṭho "nāhaṃ bhikkhave gamanena lokassa antaṃ ñāteyyaṃ daṭṭheyyaṃ patteyyanti

vadāmi, na ca panāhaṃ bhikkhave appatvā lokassa antaṃ dukkhassa antakiriyaṃ vadāmī" ti.

Ko nu kho imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ

avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti.

Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi, ayaṃ kho āyasmā ānando satthu ceva saṃvaṇṇito,

sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā ānando imassa bhagavatā

saṅkhittena uddesassa uddesassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ.

Yannūna mayaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ

ānandaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmāti.

Atha kho te bhikkhū yenāyasmā ānando tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā āyasmatā

ānandena saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ

nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū āyasmantaṃ [PTS Page 094] [\q 94/]

ānandaṃ etadavocuṃ: idaṃ kho no āvuso ānanda bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā

vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho, "nāhaṃ bhikkhave gamanena

lokassa antaṃ ñāteyyaṃ daṭṭheyyaṃ patteyyanti vadāmi, na ca panāhaṃ bhikkhave, appatvā

lokassa antaṃ dukkhassa antakiriyaṃ vadāmī" ti tesaṃ no āvuso amhākaṃ acirapakkantassa

bhagavato etadahosi:

Idaṃ kho no āvuso bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā

uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho, "nāhaṃ bhikkhave gamanena lokassa antaṃ ñāteyyaṃ

daṭṭheyyaṃ patteyyanti vadāmi. Na ca panāhaṃ bhikkhave, appatvā lokassa antaṃ

dukkhassa antakiriyaṃ vadāmī" ti. Ko nu kho imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa

uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti. Tesaṃ no āvuso

amhākaṃ etadahosi: ayaṃ kho āvuso āyasmā ānando satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca

viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ, pahoti cāyasmā ānando imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa

uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yannūna mayaṃ

yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ

paṭipuccheyyāmāti, vibhajatāyasmā ānandoti.

1. Idaṃ kho nu - sī 2.

[BJT Page 200] [\x 200/]

Seyyathāpi āvuso puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa

tiṭṭhato sāravato atikkammeva mūlaṃ atikkamma-1 khandhaṃ sākhāpalāse sāraṃ

pariyesitabbaṃ maññeyya evaṃ sampadamidaṃ. Āyasmantānaṃ satthari sammukhībhute-2

taṃ bhagavantaṃ atisitvā amhe-3 etamatthaṃ paṭipucchitabbaṃ maññatha-4, sohāvuso

bhagavā jānaṃ jānāti passaṃ passati cakkhubhuto ñāṇabhuto dhammabhuto brahmabhuto

vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī tathāgato. Soceva panetassa kālo

ahosi, yaṃ bhagavantaññeva etamatthaṃ paṭipuccheyyātha. [PTS Page 095] [\q 95/]

yathā vo bhagavā vyākareyya tathā naṃ-5 dhāreyyāthāti.

Addhāvuso ānanda bhagavā jānaṃ jānāti passaṃ passati cakkhu bhuto ñāṇabhuto

dhammabhuto brahmabhuto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī

tathāgato.

So ceva panetassa kālo ahosi yaṃ bhagavantaññeva etamatthaṃ paṭipuccheyyāma, yathā no

bhagavā vyākareyya tathā naṃ dhāreyyāma. Api cāyasmā ānando satthu ceva saṃvaṇṇito

sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ, pahoti vāyasmā ānando imassa bhagavatā

saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ

vibhajituṃ, vibhajatāyāsmā ānando agaruṃ karitvāti.

Tenāhāvuso suṇātha, sādhukaṃ manasikarotha, bhāsissāmīti. Evamāvusoti kho te bhikkhū

āyasmato ānandassa paccassosuṃ. Āyasmā ānando etadavoca: yaṃ kho vo āvuso bhagavā

saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho:

"nāhaṃ bhikkhave gamanena lokassa antaṃ ñāteyyaṃ daṭṭheyyaṃ patteyyanti vadāmi, na ca

panāhaṃ bhikkhave appatvā lokassa antaṃ dukkhassa antakiriyaṃ vadāmī" ti. Imassa

khvāhaṃ āvuso bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa

evaṃ vitthārena-6 atthaṃ ājānāmi:

Yena kho āvuso lokasmiṃ lokasaññi hoti lokamānī, ayaṃ vuccati ariyassa vinaye loko. Kena

cāvuso lokasmiṃ lokasaññī hoti lokamānī?

1. Atikkammeva - machasaṃ

2. Bhūtaṃ - syā

3. Tumhe -syā

4. Maññetha - sī2. [PTS]

5. Vo machasaṃ

6. Avibhattassa vitthārena - machasaṃ, syā.

[BJT Page 202] [\x 202/]

Cakkhunā kho āvuso lokasmiṃ lokasaññi hoti lokamānī, sotena kho āvuso lokasmiṃ

lokasaññi hoti lokamāni, ghānena kho āvuso lokasmiṃ lokasaññi hoti lokamāni, jivhāya kho

āvuso lokasmiṃ lokasaññi hoti lokamāni, kāyena kho āvuso lokasmiṃ lokasaññi hoti

lokamānī, manena kho āvuso lokasmiṃ lokasaññi hoti lokamānī, yena kho āvuso lokasmiṃ

lokasaññī hoti lokamānī ayaṃ vuccati ariyassa vinaye loko.

[PTS Page 096] [\q 96/] yaṃ kho vo āvuso bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā

vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho, "nāhaṃ bhikkhave gamanena

lokassa antaṃ ñāteyyaṃ daṭṭheyyaṃ patteyyanti vadāmi, na ca panāhaṃ bhikkhave appatvā

lokassa antaṃ dukkhassa antakiriyaṃ vadāmī" ti. Imassa khvāhaṃ āvuso bhagavatā

saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ

ājānāmi. Ākaṅkhamānā ca pana tumhe āyasmanto, bhagavantaññeva upasaṅkamitvā

etamatthaṃ paṭipuccheyyātha. Yathā vo bhagavā vyākaroti tathā naṃ dhāreyyāthāti.

Evamāvusoti kho te bhikkhū āyasmato ānandassa paṭissutavā uṭṭhāyāsanā yena bhagavā

tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ: yaṃ kho no bhante, bhagavā

saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho:

"nāhaṃ bhikkhave gamanena lokassa antaṃ ñāteyyaṃ daṭṭheyyaṃ patteyyanti vadāmi, na ca

panāhaṃ bhikkhave appatvā lokassa antaṃ dukkhassa antakiriyaṃ vadāmī" ti. Tesaṃ no

bhante amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi:

Idaṃ kho no āvuso, bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā

uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho, "nāhaṃ bhikkhave, gamanena lokassa antaṃ ñāteyyaṃ

daṭṭheyyaṃ patateyyanti vadāmi, na ca panāhaṃ bhikkhave, appatvā lokassa antaṃ

dukkhassa antakiriyaṃ vadāmī" ti. Ko nu kho imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa

uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti.

[BJT Page 204] [\x 204/]

Tesaṃ no bhante amhākaṃ etadahosi: ayaṃ [PTS Page 097] [\q 97/] kho āyasmā ānando

satthu ceva saṃvaṇṇito saṃbhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ, pahoti cāyasmā ānando

imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa

vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yannūna mayaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma,

upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmāti.

Atha kho mayaṃ bhante yenāyasmā ānando tenupasaṅkamimha-1 upasaṅkamitvā

āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ paṭipucchimha. Tesaṃ no hetaṃ bhante, āyasmatā

ānandena imehi ākārehi imehi padehi imehi vyañjanehi attho vibhattoti. Paṇḍito bhikkhave

ānando, mahāpañño bhikkhave ānando, mañcepi tumhe bhikkhave etamatthaṃ

paṭipuccheyyātha, ahampi ca taṃ-2 evameva vyākareyyaṃ, yathā taṃ ānandena vyākataṃ,

eso kho cevetassa attho, evañca taṃ dhāreyyāthāti.

1. 12. 4.

Kāmaguṇasuttaṃ

117. Pubbeva me bhikkhave sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi.

Yeme-3 pañcakāmaguṇā cetaso samphuṭṭhapubbā atītā niruddhā vipariṇatā, tattha me

cittaṃ bahulaṃ gacchamānaṃ gaccheyya, paccuppannesu vā, appaṃ vā anāgatesu.

Tassa mayhaṃ bhikkhave etadahosi: yeme pañcakāmaguṇā cetaso samphuṭṭhapubbā atītā

niruddhā vipariṇatā, tatra me attarūpena appamādo sati cetaso ārakkho karaṇīyo.

Tasmātiha bhikkhave tumhākampi ye vo pañcakāmaguṇā cetaso samphuṭṭhapubbā atītā

niruddhā vipariṇatā, nanu vo cittaṃ bahulaṃ gacchamānaṃ gaccheyya paccuppannesu vā

appaṃ vā anāgatesu. Tasmātiha bhikkhave tumhākampi ye vo pañcakāmaguṇā cetaso

samphuṭṭhapubbā atītā niruddhā vipariṇatā tatra vo attarūpehi appamādo sati cetaso

ārakkho karaṇīyo.

1. Mahā syā.

2. Ahampitaṃ - machasaṃ, syā.

3. Mayhaṃ - syā.

[BJT Page 206] [\x 206/]

Tasmātiha bhikkhave, se-1 āyatane veditabbe, yattha cakkhuñca-2 nirujjhati rūpasaññā ca

virajjati-3, se āyatane veditabbe, yattha sotañca nirujjhati saddasañña ca virajjati se āyatane

veditabbe, yattha ghānañca nirujjhati gandhasaññā ca virajjati-3 se āyatane veditabbe, yattha

jivhā ca nirujjhati rasasaññā ca virajjati-3 se āyatane veditabbe, yattha kāyo ca nirujjhati

phoṭṭhabbasaññā ca virajjati-3 se āyatane veditabbe, yattha mano ca nirujjhati

dhammasaññā ca virajjati-3 se āyatane veditabbeti idaṃ vatvā bhagavā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ

pāvisi.

Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi: idaṃ kho no āvuso

bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ

paviṭṭho. "Tasmātiha bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhuñca nirujjhati rūpasaññā

ca virajjati.

Se āyatane veditabbe yattha sotañca nirujjhati saddasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe

yattha ghānañca nirujjhati gandhasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe yattha jivhañca

nirujjhati rasasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe yattha kāyañca nirujjhati

phoṭṭhabbasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe yattha mano ca nirujjhati dhammasaññā

ca virajjati.

Se āyatane veditabbeti. Ko nu kho imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa

vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti.

Atha kho bhikkhūnaṃ etadahosi, ayaṃ kho āyasmā ānando satthu ceva saṃvaṇṇito

sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ, pahoti cāyasmā ānando imassa bhagavatā

saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ

vibhajituṃ. Yannūna mayaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma, upasaṅkamitvā

āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmāti.

Atha kho te bhikkhū yenāyasmā ānando tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā āyasmatā

ānandena saddhiṃ [PTS Page 099] [\q 99/] sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ

sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū āyasmantaṃ

ānandaṃ etadavocuṃ: idaṃ kho no āvuso ānanda bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā

vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho "tasmātiha bhikkhave se

āyatane veditabbe. Yattha cakkhuñca nirujjhati rūpasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe

yattha sotañca nirujjhati saddasaññā ca virajjati.

Se āyatane vedātabbe yattha ghānañca nirujjhati gandhasaññā ca virajjati. Se āyatane

veditabbe yattha jivhañca nirujjhati rasasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe yattha

kāyañca nirujjhati phoṭṭhabbasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe yattha mano ca

nirujjhati dhammasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe"ti.

1. Ye - sīmu. Ye te - machasaṃ. Syā.

2. Cakkhu sīmu, sī2.

3. Nirujjhati - machasaṃ

[BJT Page 208] [\x 208/]

Tesaṃ no āvuso amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi: edaṃ kho no-1 āvuso

bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ

paviṭṭho, tasmātiha bhikkhave se āyatane veditabbe, yattha cakkhuñca nirujjhati rūpasaññā

ca virajjati.

Se āyatane veditabbe yattha sotañca nirujjhati saddasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe

yattha ghānañca nirujjhati gandhasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe yattha jivhañca

nirujjhati rasasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe yattha kāyañca nirujjhati

phoṭṭhabbasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe yattha mano ca nirujjhati dhammasaññā

ca virajjati. Se āyatane veditabbe"ti. Ko nu kho imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa

uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti.

Tesaṃ no āvuso amhākaṃ etadahosi: ayaṃ kho āyasmā ānando satthu ceva saṃvaṇṇito.

Sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ, pahoti cāyasmā ānando imassa bhagavatā

saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ

vibhajituṃ. Yannūna mayaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma upasaṅkamitvā

āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmāti. Vibhajatāyasmā ānandoti.

Seyyathāpi āvuso puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa

tiṭṭhato sāravato atikkammeva mūlaṃ atikkamma khandhaṃ sākhāpalāse sāraṃ

pariyesitabbaṃ maññeyya. Evaṃ sampadamidaṃ. Āyasmantānaṃ satthari sammukhībhute taṃ

bhagavantaṃ atisitvā amhe etamatthaṃ paṭipucchitabbaṃ maññatha. Sohāvuso bhagavā

jānaṃ jānāti passaṃ passati cakkhubhuto ñāṇabhuto dhammabhuto brahamabhuto vattā

pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī tathāgato. So ceva panetassa kālo

ahosi, yaṃ bhagavantaññeva etamatthaṃ paṭipuccheyyātha. Yathā vo bhagavā vyākareyya

tathā naṃ dhāreyyāthāti.

Addhā āvuso ānanda bhagavā jānaṃ jānāti passaṃ passati. Cakkhubhuto ñāṇabhuto

dhammabhuto brahmabhuto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī

tathāgato, so ceva panetassa kālo ahosi, yaṃ bhagavantaññeva etamatthaṃ paṭipuccheyyāma

yathā no bhagavā vyākareyya tathā naṃ dhāreyyāma. Api cāyasmā ānando satthuceva

saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ, hapahoti cāyasmā ānando imassa

bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena

atthaṃ vibhajituṃ, vibhajatāyasmā ānando agaruṃ karitvāti.

1. Idaṃ kho no - syā sī.

[BJT Page 210] [\x 210/]

Tenahāvuso suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti. [PTS Page 100] [\q 100/]

evamāvusoti kho te bhikkhū āyasmato ānandassa paccassosuṃ. Āyasmā ānando etadavoca:

yaṃ kho vo āvuso bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā

uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho: tasmātiha bhikkhave se āyatane veditabbe, yattha cakkhuñca

nirujjhati rūpasaññā ca virajjati.

Se āyatane veditabbe yattha sotañca nirujjhati saddasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe

yattha ghānañca nirujjhati gandhasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe yattha jivhañca

nirujjhati rasasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe yattha kāyañca nirujjhati

phoṭṭhabbasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe yattha mano ca nirujjhati dhammasaññā

ca virajjati. Se āyatane veditabbeti. Imassa khvāhaṃ āvuso bhagavatā saṅkhittena uddesassa

uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ ājānāmi. Saḷāyatananirodhaṃ kho etaṃ āvuso bhagavatā

sandhāya bhāsitaṃ: " tasmātiha bhikkhave, se āyatane veditabbe, yattha cakkhuñca nirujjhati

rūpasaññā ca virajjati.

Se āyatane veditabbe yattha sotañca nirujjhati saddasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe

yattha ghānañca nirujjhati gandhasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe yattha jivhañca

nirujjhati rasasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe yattha kāyañca nirujjhati

phoṭṭhabbasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe yattha mano ca nirujjhati dhammasaññā

ca virajjati. Se āyatane veditabbe"ti.

Yaṃ kho āvuso bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā

uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho: "tasmātiha bhikkhave se āyatane veditabbe, yattha

cakkhuñca nirujjhati rūpasaññā ca virajjati.

Se āyatane veditabbe yattha sotañca nirujjhati saddasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe

yattha ghānañca nirujjhati gandhasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe yattha jivhañca

nirujjhati rasasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe yattha kāyañca nirujjhati

phoṭṭhabbasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe yattha mano ca nirujjhati dhammasaññā

ca virajjati. Se āyatane veditabbe"ti. Imassa khvāhaṃ āvuso bhagavatā saṅkhittena uddesassa

uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi. Ākaṅkhamānā ca

pana tumhe āyasmantā bhagavantaññeva upasaṅkamatha, upasaṅkamitvā etamatthaṃ

paṭipuccheyyātha, yathā vo bhagavā vyākaroti, tathā naṃ dhāreyyathāti.

Evamāvusoti kho te bhikkhū āyasmato ānandassa paṭissutvā uṭṭhāyāsanā yena bhagavā

tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā yena bhagavā

tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu,

ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ:

Yaṃ kho no bhante bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā

uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho:"tasmātiha bhikkhave se āyatane veditabbe, yattha cakkhuñca

nirujjhati rūpasaññā ca virajjati.

Se āyatane veditabbe yattha sotañca nirujjhati saddasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe

yattha ghānañca nirujjhati gandhasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe yattha jivhañca

nirujjhati rasasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe yattha kāyañca nirujjhati

phoṭṭhabbasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe yattha mano ca nirujjhati dhammasaññā

ca virajjati. Se āyatane veditabbe"ti. Tesaṃ no bhante amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato

etadahosi:

[BJT Page 212] [\x 212/]

Idaṃ kho no [PTS Page 101] [\q 101/] āvuso, bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā

vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho: "tasmātiha bhikkhave se

āyatane veditabbe, yattha cakkhuñca nirujjhati rūpasaññā ca virajjati.

Se āyatane veditabbe yattha sotañca nirujjhati saddasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe

yattha ghānañca nirujjhati gandhasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe yattha jivhañca

nirujjhati rasasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe yattha kāyañca nirujjhati

phoṭṭhabbasaññā ca virajjati. Se āyatane veditabbe yattha mano ca nirujjhati dhammasaññā

ca virajjati. Se āyatane veditabbe"ti. Ko nu kho imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa

uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti.

Tesaṃ no bhante, amhākaṃ etadahosi: ayaṃ kho āyasmā ānando satthu ceva saṃvaṇṇito,

sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ, pahoti cāyasmā ānando imassa bhagavatā

saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ

vibhajituṃ. Yannūna mayaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma, upasaṅkamitvā

āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmāti.

Atha kho mayaṃ bhante, yenāyasmā ānando tenupasaṅkamimha upasaṅkamitvā āyasmantaṃ

ānandaṃ etamatthaṃ paṭipucchimha. Tesaṃ no bhante āyasmatā ānandena imehi ākārehi

imehi padehi imehi vyañjanehi attho vibhattoti. Paṇḍito bhikkhave ānando, mahāpañño

bhikkhave ānando, mañcepi tumhe bhikkhave etamatthaṃ paṭipuccheyyātha, ahampi taṃ

evameva vyākareyyaṃ yathā taṃ ānandena vyākataṃ. Eso kho cevetassa-1 attho evañca naṃ

dhāreyyāthāti.

1. 12. 5

Sakkapañhasuttaṃ

118. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate, atha kho sakko

devānamindo yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā

ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho sakko devānamindo bhagavantaṃ etadavoca: ko

nu kho bhante hetu ko paccayo [PTS Page 102] [\q 102/] yenamidhekacce sattā diṭṭheva

dhamme no parinibbāyanti? Ko pana bhante hetu ko paccayo yenamidhekacce sattā

diṭṭheva dhamme parinibbāyanti?

1. Eso cevetassa - machasaṃ

[BJT Page 214] [\x 214/]

Santi kho devānaminda, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno

devānaminda, bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho devānaminda, sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno

devānaminda, bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho devānaminda, ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ.

Saupādāno devānaminda, bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho devānaminda, jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno

devānaminda, bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho devānaminda, kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ.

Saupādāno devānaminda, bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho devānaminda, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ.

Saupādāno devānaminda, bhikkhu no parinibbāyati.

Ayaṃ kho devānaminda, hetu ayaṃ paccayo yenamidhekacce sattā diṭṭheva dhamme no

parinibbāyanti.

Santi ca kho devānaminda, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa

taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno devānaminda, bhikkhu parinibbāyati.

Santi ca kho devānaminda, sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno devānaminda, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho devānaminda, ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa

taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno devānaminda, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho devānaminda, jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno devānaminda, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho devānaminda, kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa

taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno devānaminda, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho devānaminda, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa

taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno devānaminda, bhikkhu parinibbāyati.

Ayaṃ kho devānaminda, hetu ayaṃ paccayo yenamidhekacce sattā diṭṭheva dhamme no

parinibbāyantī ti.

1. 12. 6

Pañcasikhapañhasuttaṃ

119. [PTS Page 103] [\q 103/] ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe

pabbate. Atha kho pañcasikho gandhabbaputto-1 yena bhagavā tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho

pañcasikho gandhabbaputto bhagavantaṃ etadavoca: ko nu kho bhante hetu ko paccayo

yenamidhekacce sattā diṭṭheva dhamme no parinibbāyanti? Ko pana bhante-2 hetu ko

paccayo yenamidhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantīti.

1. Gandhabbadevaputto - machasaṃ

2. Ko nu kho bhante - sīmu.

[BJT Page 216] [\x 216/]

Santi kho pañcasikha, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno

pañcasikha, bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho pañcasikha, sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno

pañcasikha, bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho pañcasikha, ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno

pañcasikha, bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho pañcasikha, jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno

pañcasikha, bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho pañcasikha, kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ.

Saupādāno pañcasikha, bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho pañcasikha, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno

pañcasikha, bhikkhu no parinibbāyati.

Ayaṃ kho pañcasikha, hetu ayaṃ paccayo yenamidhekacce sattā diṭṭheva dhamme no

parinibbāyanti.

Santi ca kho pañcasikha, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno pañcasikha, bhikkhu parinibbāyati.

Santi ca kho pañcasikha, sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno pañcasikha, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho pañcasikha, ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno pañcasikha, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho pañcasikha, jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno pañcasikha, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho pañcasikha, kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa

taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno pañcasikha, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho pañcasikha, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno pañcasikha, bhikkhu parinibbāyati.

Ayaṃ kho pañcasikha, hetu ayaṃ paccayo yenamidhekacce sattā diṭṭheva dhamme no

parinibbāyantī ti.

1. 12. 7

Sāriputtasaddhivihārikasuttaṃ

120. Ekaṃ samayaṃ āyasmā sāriputto sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.

Atha kho aññataro bhikkhu yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmatā

sāriputtena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ-1 vītisāretvā ekamantaṃ

nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca: saddhivihāriko

āvuso sāriputta bhikkhu sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattoti.

Evaṃhetaṃ-2 āvuso hoti indriyesu aguttadvārassa bhojane amattaññū no jāgariyaṃ

ananuyuttassa.

So vatāvuso bhikkhu indriyesu aguttadvāro bhojane amattaññū [PTS Page 104] [\q 104/]

jāgariyaṃ ananuyutto yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ santānessatīti

netaṃ ṭhānaṃ vijjati. So vatāvuso bhikkhu indriyesu guttadvāro bhojane mattaññū jāgariyaṃ

anuyutto yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ santānessatīti ṭhānametaṃ

vijjati.

1. Sāraṇīyaṃ, machasaṃ

2. Evametaṃ - sīmu.

[BJT Page 218] [\x 218/]

Kathañcāvuso indriyesu guttadvāro hoti. Idhāvuso, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na

nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī, yatvādhikaraṇametaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ

viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya

paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati.

Sotena saddaṃ sutvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī, yatvādhikaraṇamenaṃ

sotendriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā

anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati sotindriyaṃ, sotendriye saṃvaraṃ

āpajjati.

Ghānena gandhaṃ ghāyitvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī,

yatvādhikaraṇamenaṃ ghāndriyeṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā

akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati ghānendriyaṃ,

ghānendriye saṃvaraṃ āpajjati.

Jivhāya rasaṃ sāyitvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī, yatvādhikaraṇamenaṃ

jivhendriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā

anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati jivhendriyaṃ, jivhendriye saṃvaraṃ

āpajjati.

Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī,

yatvādhikaraṇamenaṃ kāyendriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā

akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati kāyendriyaṃ,

kāyendriye saṃvaraṃ āpajjati.

Manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī, yatvādhikaraṇamenaṃ

manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā

anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ

āpajjati. Evaṃ kho āvuso indriyesu guttadvāro hoti.

Kathañcāvuso bhojane mattaññū hoti. Idhāvuso bhikkhu paṭisaṅkhāyoniso āhāraṃ āhāreti,

neva dvāya na madāya na maṇḍanāya na vibhusanāya yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā

yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggāhāya, iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi

navañca vedanaṃ na uppādessāmi yātrā ca me bhavissati. Anavajjatā ca phāsuvihāro cāti.

Evaṃ kho āvuso bhojane mattaññū hoti.

Kathañcāvuso jāgariyaṃ anuyutto hoti. Idhāvuso bhikkhu divasaṃ caṅkamena nisajjāya

āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā paṭhamaṃ yāmaṃ caṅkamena nisajjāya

āvaraṇiyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, [PTS Page 105] [\q 105/] rattiyā majjhamaṃ

yāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeti pāde pādaṃ-1 accādhāya sato sampajāno

uṭṭhānasaññaṃ manasikaritvā. Rattiyā pacchimaṃ yāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya

āvaraṇiyehi dhammehi cittaṃ parisodheti. Evaṃ kho āvuso jāgariyaṃ anuyutto hoti.

Tasmātihāvuso evaṃ sikkhitabbaṃ: indriyesu guttadvārā bhavissāma bhojane mattaññuno

jāgariyaṃ anuyuttāti. Evaṃ hi vo āvuso sikkhitabbanti.

1. Pādena pādaṃ - saha.

[BJT Page 220] [\x 220/]

1. 12. 8

Rāhuḷovādasuttaṃ

121. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha

kho bhagavato rahogatassa patisallīnassa-1 evaṃ cetaso parivitakko udapādi:

"Parikkā-2 kho rāhuḷassa vimuttiparipācanīyā dhammā. Yannūnāhaṃ rāhuḷaṃ uttariṃ

āsavānaṃ khaye vineyya" nti.

Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya

pāvisi. Sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā paccābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto āyasmantaṃ rāhuḷaṃ

āmantesi: "gaṇhāhi rāhuḷa nisīdanaṃ, yenandhavanaṃ tenupasaṅkamissāma divāvihārāyā"ti

'evambhante' ti kho āyasmā rāhuḷo bhagavato paṭissutvā nisīdanaṃ ādāya bhagavantaṃ

piṭṭhito piṭṭhito anubandhi.

Tena kho pana samayena anekāni devatāsahassāni bhagavantaṃ anubandhāni bhavanti-3

"ajja bhagavā āyasmantaṃ rāhuḷaṃ uttariṃ āsavānaṃ khaye vinessatī" ti. Atha kho bhagavā

andhavanaṃ ajjhogahetvā-4 aññatarasmiṃ rukkhamūle paññatte āsane nisīdi. Āyasmāpi kho

rāhuḷo bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. [PTS Page 106] [\q 106/] ekamantaṃ

nisinnaṃ kho āyasmantaṃ rāhuḷaṃ bhagavā etadavoca:

Taṃ kimmaññasi rāhuḷa "cakkhuṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā ti. Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā"

ti. No hetaṃ bhante.

Rūpā "niccā vā aniccā vā" ti. Aniccā bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Cakkhuviññāṇaṃ "niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Cakkhusamphasso"nicco vā anicco vā" ti. Anicco bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. Yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

[BJT Page 222] [\x 222/]

"Sotaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti. Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu [PTS Page

107] [\q 107/] taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ

bhante.

Saddā "niccā vā aniccā vā" ti. Aniccā bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. Sotaviññāṇaṃ

"niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Sotasamphasso"nicco vā anicco vā" ti. Anicco bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. Yampidaṃ

sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. "Ghānaṃ niccaṃ

vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ

bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ "etaṃ

mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Gandhā "niccā vā aniccā vā" ti. Aniccā bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. Ghāṇaviññāṇaṃ

"niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Ghāṇasamphasso"nicco vā anicco vā" ti. Anicco bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. Yampidaṃ

ghāṇasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. "Jivhaṃ niccaṃ

vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ

bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ "etaṃ

mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Rasā "niccā vā aniccā vā" ti. Aniccā bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. Jivhāviññāṇaṃ

"niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Jivhāsamphasso"nicco vā anicco vā" ti. Anicco bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. Yampidaṃ

jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. "Kāyaṃ niccaṃ

vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ

bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ "etaṃ

mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Phoṭṭhabbā "niccā vā aniccā vā" ti. Aniccā bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti. Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. Kāyaviññāṇaṃ

"niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. Kāyasamphasso

"nicco vā anicco vā" ti. Anicco bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. Yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. "Mano nicco vā

anicco vā" ti. Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante,

yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama

eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Dhammā "niccā vā aniccā vā" ti. Aniccā bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti. Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. Manoviññāṇaṃ

"niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Manosamphasso"nicco vā anicco vā" ti. Anicco bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. Yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

1. Paṭisallinassa - machasaṃ, syā.

2. Sakakānu - sīmu.

3. Honti - machasaṃ

4. Gāhetvā - machasaṃ.

Evaṃ passaṃ rāhuḷa sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ rāhuḷa sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ tasmimpi nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ rāhuḷa sutavā ariyasāvako ghāṇasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati, yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ rāhuḷa sutavā ariyasāvako jivhāsmimpi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ tasmimpi nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ rāhuḷa sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi nibbindati,

kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā

uppajjati vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ tasmimpi nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ rāhuḷa sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati,

manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati, yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Idamavoca bhagavā, attamano āyasmā rāhuḷo bhagavato bhāsitaṃ abhinandi. Imasmiñca

pana veyyākaraṇasmiṃ bhaññamāne āyasmato rāhuḷassa anupādāya āsavehi cittaṃ vimucci.

Anekānañca devatāsahassānaṃ virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi "yaṃ kiñci

samudayadhammaṃ, sabbantaṃ nirodhadhamma" nti.

[BJT Page 224. [\x 224/] ]

1. 12. 9

Saññojanasuttaṃ

122. Saññojanīye ca bhikkhave dhamme desissāmi saññojanañca, taṃ suṇātha. [PTS Page

108] [\q 108/] katame ca bhikkhave, saññojanīyā dhammā, katamañca saññojanaṃ:

Santi bhikkhave cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, ime vuccanti bhikkhave, saññojanīyā dhammā. Yo tattha chandarāgo taṃ tattha

saññojanaṃ.

Santi bhikkhave sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā,

ime vuccanti bhikkhave, saññojanīyā dhammā. Yo tattha chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Santi bhikkhave ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, ime vuccanti bhikkhave, saññojanīyā dhammā. Yo tattha chandarāgo taṃ tattha

saññojanaṃ.

Santi bhikkhave jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā,

ime vuccanti bhikkhave, saññojaniyā dhammā. Yo tattha chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Santi bhikkhave kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, ime vuccanti bhikkhave, saññojaniyā dhammā. Yo tattha chandarāgo taṃ tattha

saññojanaṃ.

Santi bhikkhave manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, ime vuccanti bhikkhave, saññojaniyā dhammā. Yo tattha chandarāgo taṃ tattha

saññojananti.

1. 12. 10

Upādānasuttaṃ

123. Upādāniye ca bhikkhave dhamme desissāmi upādānañca, taṃ suṇātha. Katame ca

bhikkhave upādāniyā dhammā, katamañca upādānaṃ:

Santi bhikkhave cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, ime vuccanti bhikkhave, upādāniyā dhammā. Yo tattha chandarāgo taṃ tattha

upādānaṃ.

Santi bhikkhave sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā,

ime vuccanti bhikkhave, upādāniyā dhammā. Yo tattha chandarāgo taṃ tattha upādānaṃ.

Santi bhikkhave ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, ime vuccanti bhikkhave, upādāniyā dhammā. Yo tattha chandarāgo taṃ tattha

upādānaṃ.

Santi bhikkhave jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā,

ime vuccanti bhikkhave, upādāniyā dhammā. Yo tattha chandarāgo taṃ tattha upādānaṃ.

Santi bhikkhave kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, ime vuccanti bhikkhave, upādāniyā dhammā. Yo tattha chandarāgo taṃ tattha

upādānaṃ.

Santi bhikkhave manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, ime vuccanti bhikkhave, upādāniyā dhammā. Yo tattha chandarāgo taṃ tattha

upādānanti.

Lokakāmaguṇavaggo dvādasamo.

Tatruddānaṃ:

Mārapāsena dve vuttā lokakāmaguṇena ca

Sakko pañcasikho ceva sāriputto ca rāhuḷo

Saññojanaṃ upādānaṃ vaggo tena pavuccatīti

[BJT Page 226] [\x 226/]

13. Gahapativaggo

1. 13. 1

Vesālisuttaṃ

124. [PTS Page 109] [\q 109/] ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane

kūṭāgārasālāyaṃ. Atha kho uggo gahapati vesāliko yena bhagavā tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho uggo

gahapati vesāliko bhagavantaṃ etadavoca: ko nu kho bhante hetu ko paccayo

yenamidhekacce sattā diṭṭheva dhamme no parinibbāyanti, ko pana bhante hetu ko paccayo

yenamidhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantīti.

Santi kho gahapati, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno gahapati,

bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho gahapati, sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno gahapati,

bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho gahapati, ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno gahapati,

bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho gahapati, jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno gahapati,

bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho gahapati, kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno gahapati,

bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho gahapati, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno gahapati,

bhikkhu no parinibbāyati.

Ayaṃ kho gahapati, hetu ayaṃ paccayo yenamidhekacce sattā diṭṭheva dhamme no

parinibbāyanti.

Santi ca kho gahapati, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi ca kho gahapati, sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho gahapati, ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho gahapati, jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho gahapati, kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho gahapati, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Ayaṃ kho gahapati, hetu ayaṃ paccayo yenamidhekacce sattā diṭṭheva dhamme

parinibbāyantī ti.

[BJT Page 228] [\x 228/]

1. 13. 2

Vajjisuttaṃ

125. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vajjīsu viharati hatthigāme. Atha kho uggo gahapati

hatthīgāmako yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā

ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho uggo gahapati hatthīgāmako bhagavantaṃ

etadavoca: ko nu kho bhante hetu ko paccayo yenamidhekacce sattā diṭṭheva dhamme no

parinibbāyanti, ko pana bhante hetu ko paccayo yenamidhekacce sattā diṭṭheva dhamme

parinibbāyantīti.

Santi kho gahapati, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno gahapati,

bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho gahapati, sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno gahapati,

bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho gahapati, ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno gahapati,

bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho gahapati, jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno gahapati,

bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho gahapati, kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno gahapati,

bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho gahapati, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno gahapati,

bhikkhu no parinibbāyati.

[PTS Page 110] [\q 110/] ayaṃ kho gahapati, hetu ayaṃ paccayo yenamidhekacce sattā

diṭṭheva dhamme no parinibbāyanti.

Santi ca kho gahapati, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi ca kho gahapati, sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho gahapati, ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho gahapati, jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho gahapati, kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho gahapati, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Ayaṃ kho gahapati, hetu ayaṃ paccayo yenamidhekacce sattā diṭṭheva dhamme

parinibbāyantī ti.

1. 13. 3

Nālandāsuttaṃ

126. Ekaṃ samayaṃ bhagavā nālandāyaṃ viharati pāvārikambavane, atha kho upāli gahapati

yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.

Ekamantaṃ nisinno kho upāli gahapati bhagavantaṃ etadavoca: ko nu kho bhante hetu ko

paccayo yenamidhekacce sattā diṭṭheva dhamme no parinibbāyanti? Ko pana bhante hetu

ko paccayo yenamidhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantīti.

Santi kho gahapati, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno gahapati,

bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho gahapati, sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno gahapati,

bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho gahapati, ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno gahapati,

bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho gahapati, jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno gahapati,

bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho gahapati, kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno gahapati,

bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho gahapati, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno gahapati,

bhikkhu no parinibbāyati.

Ayaṃ kho gahapati, hetu ayaṃ paccayo yenamidhekacce sattā diṭṭheva dhamme no

parinibbāyanti.

Santi ca kho gahapati, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi ca kho gahapati, sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho gahapati, ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho gahapati, jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho gahapati, kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho gahapati, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Ayaṃ kho gahapati, hetu ayaṃ paccayo yenamidhekacce sattā diṭṭheva dhamme

parinibbāyantī ti.

1. 13. 4

Bhāradvājasuttaṃ

127. Ekaṃ samayaṃ āyasmā piṇḍālabhāradvājo kosambiyaṃ viharati ghositārāme, atha kho

rājā udeno yenāyasmā piṇḍolabhāradvājo tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmatā

piṇḍolabhāradvājena saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā

ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinno kho rājā udeno āyasmantaṃ piṇḍolabhāradvājaṃ

etadavoca:

Ko nu kho bho-1 bhāradvāja hetu ko paccayo yenime daharā bhikkhū susukāḷakesā

bhadrena yobbanena samannāgatā paṭhamena vayasā anikīḷitāvino kāmesu, yāvajīvaṃ

paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ caranti, addhānañca āpādentīti?

1. Konukho - sīmu 2.

[BJT Page 230] [\x 230/]

Vuttaṃ kho etaṃ mahārāja tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena "etha

tumhe bhikkhave mātumattisu mātucittaṃ upaṭṭhapetha, bhaginimattisu [PTS Page 111] [\q

111/] bhaginicittaṃ upaṭṭhapetha, dhītumattisu dhītucittaṃ upaṭṭhapethā" ti. Ayaṃ kho

mahārāja hetu ayaṃ paccayo yenime daharā bhikkhu susukāḷakesā bhadrena yobbanena

samannāgatā paṭhamena vayasā anikīḷitāvino kāmesu yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ

brahmacariyaṃ caranti addhānañca āpādentīti.

Lolaṃ kho bho-1 bhāradvāja cittaṃ, appekadā mātumattisupi lobhadhammā uppajjanti

bhaginimattisupi lobhadhammā uppajjanti, ṭhītumattisupi lobhadhammā uppajjanti. Atthi

nū kho bho bhāradvāja añño ca hetu añño ca paccayo yenime daharā bhikkhu susukāḷakesā

bhadrena yobbanena samannāgatā paṭhamena vayasā anikīḷitāvino kāmesu yāvajīvaṃ

paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ caranti addhānañca āpādentīti.

Vuttaṃ kho etaṃ mahārāja tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena "etha

tumhe bhikkhave imameva kāyaṃ uddhaṃ pādatalā adho kesamatthakā tacapariyantaṃ

pūraṃ nānappakārassa asucino paccavekkhatha. Atthī imasmiṃ kāye kesā lomā nakhā dantā

taco maṃsaṃ nahāru aṭṭhi aṭṭhimiñjā vakkaṃ hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ

papphāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assū

vasā khelo siṅghānikā lasikā muttanti. Ayampi kho mahārāja hetu ayaṃ paccayo yenime

daharā bhikkhu susukāḷakesā bhadrena yobbanena samannāgatā paṭhamena vayasā

anikīḷitāvino kāmesu yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ caranti

addhānañca āpādentīti.

Ye te bho bhāradvāja bhikkhu bhāvitakāyā bhāvitasīlā bhāvitacittā bhāvitapaññā tesaṃ taṃ

na dukkaraṃ-2 hoti, ye ca kho te bho bhāradvāja-3 bhikkhū abhāvitakāyā abhāvitasīlā

abhāvitacittā abhāvitapaññā tesaṃ taṃ dukkaraṃ hoti. Appekadā bho bhāradvāja asubhato

manasikarissāmāti subhato vā āgacchati, atthi nū kho bho bhāradvāja-4 [PTS Page 112] [\q

112/] añño ca-5. Hetu añño ca paccayo yenime daharā bhikkhu susukāḷakesā bhadrena

yobbanena samannāgatā paṭhamena vayasā anikīḷitāvino kāmesu yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ

parisuddhaṃ brahmacariyaṃ caranti, addhānañca āpādentīti.

Vuttaṃ kho etaṃ mahārāja tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena 'etha

tumhe bhikkhave indiyesu guttadvārā viharatha. Cakkhunā rūpaṃ disvā mā nimittaggāhino

ahuvattha, mānubyañjanaggāhino, yatvādhikaraṇamenaṃ-6 cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ

viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya

paṭipajjatha, rakkhatha cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjatha.

Sotena saddaṃ sutvā mā nimittaggāhino ahuvattha, mānubyañjanaggāhino,

yatvādhikaraṇamenaṃ sotendriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā

akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjatha, rakkhatha sotendriyaṃ,

sotendriye saṃvaraṃ āpajjatha.

Ghānena gandhaṃ sāyitvā mā nimittaggāhino ahuvattha, mānubyañjanaggāhino,

yatvādhikaraṇamenaṃ ghānendriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā

akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjatha, rakkhatha ghānendriyaṃ,

ghānendriye saṃvaraṃ āpajjatha.

Jivhāya rasaṃ sāyitvā mā nimittaggāhino ahuvattha, mānubyañjanaggāhino,

yatvādhikaraṇamenaṃ jivhendriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā

akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjatha, rakkhatha jivhendriyaṃ,

jivhendriye saṃvaraṃ āpajjatha.

Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā mā nimittaggāhino ahuvattha, mānubyañjanaggāhino,

yatvādhikaraṇamenaṃ kāyendriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā

akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjatha, rakkhatha kāyendriyaṃ,

kāyendriye saṃvaraṃ āpajjatha.

1. Lolaṃ bho - sīmu1 sī2.

2. Sūkaraṃ machasaṃ

3. Ye ca kho te bhāradvāja - sīmu.

4. Ca- machasaṃ ca - syā.

5. Ca kho - machasaṃ

6. Yatvādhikaraṇametaṃ - sīmu.

[BJT Page 232] [\x 232/]

Manasā dhammaṃ viññāya mā nimittaggāhino ahuvattha, mānubyañjanaggāhino,

yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā

akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjatha, rakkhatha manindriyaṃ,

manindriye saṃvaraṃ āpajjathā" ti. Ayampi kho mahārāja hetu ayaṃ paccayo yenime daharā

bhikkhu susukāḷakesā bhadrena yobbanena samannāgatā paṭhamena vayasā anikīḷitāvino

kāmesu yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ caranti addhānañca āpādentīti.

Acchariyaṃ bho bhāradvāja, abbhutaṃ bho bhāradvāja, yāva subhāsitamidaṃ-1 bho

bhāradvāja tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena. Eso va-2. Kho bho

bhāradvāja hetu phasapaccayo yenime daharā bhikkhu susukāḷakesā bhadrena yobbanena

samannāgatā paṭhamena vayasā anikīḷitāvino kāmesu yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ

brahmacariyaṃ caranti addhānañca āpādentīti.

Ahampi kho bho-3. Bhāradvāja, yasmiṃ samaye arakkhiteneva kāyena ārakkhitāya vācāya

ārakkhitena cittena anupaṭṭhitāya satiyā asaṃvutehi indriyehi antepuraṃ pavisāmi. Ativiya

maṃ tasmiṃ samaye lobhadhammā parisahanti. Yasmiñca khvāhaṃ bho bhāradvāja samaye

rakkhitenava kāyena rakkhitāya vācāya rakkhitena cittena upaṭṭhitāya [PTS Page 113] [\q

113/] satiyā saṃvutehi indriyehi antepuraṃ pavisāmi na maṃ tattha-4 tasmiṃ samaye

lobhadhammā parisahantī.

Abhikkantaṃ bho bhāradvāja, abhikkantaṃ bho bhāradvāja, seyyathāpi bho bhāradvāja

nikkujjitaṃ-5 vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷahassa vā maggaṃ ācikkheyya,

andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya cakkhumanto rūpāni dakkhintīti. Evamevaṃ-6 bhotā

bhāradvājena anekapariyāyena dhammo pakāsito, esāhaṃ bho bhāradvāja taṃ bhagavantaṃ

saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca, upāsakaṃ maṃ bhavaṃ bhāradvājo

dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.

1. Subhāsitañcidaṃ - machasaṃ

2. Esaceva - sīmu

3. Ahamapi bho - sīmu, [PTS]

4. Tathā - machasaṃ

5. Nikujjitaṃ [PTS]

6. Evametaṃ - sī 2.

[BJT Page 232] [\x 232/]

1. 13. 5

Soṇasuttaṃ

128. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati vephavane kalandakanivāpe. Atha kho soṇo

gahapatiputto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā

ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ nisinno kho soṇo gahapatiputto bhagavantaṃ etadavoca: "ko

nu kho bhante hetu ko paccayo yenamidhekacce sattā diṭṭheva dhamme no parinibbāyanti?

Ko pana bhante hetu ko paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantī"

ti.

[BJT Page 234. [\x 234/] ]

Santi kho soṇa, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā,

tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato abhivadato

ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno soṇa, bhikkhu no

parinibbāyati.

Santi kho soṇa, sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā,

tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato abhivadato

ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno soṇa, bhikkhu no

parinibbāyati.

Santi kho soṇa, ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno soṇa,

bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho soṇa, jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmupasaṃhitā rajanīyā,

tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato abhivadato

ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno soṇa, bhikkhu no

parinibbāyati.

Santi kho soṇa, kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno soṇa,

bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho soṇa, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno soṇa,

bhikkhu no parinibbāyati.

Ayaṃ kho soṇa, hetu ayaṃ paccayo yenamidhekacce sattā diṭṭheva dhamme no

parinibbāyanti.

Santi ca kho soṇa, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi ca kho soṇa, sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho soṇa, ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho soṇa, jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmupasaṃhitā rajanīyā,

tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ anabhinandato

anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na tadupādānaṃ.

Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho soṇa, kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho soṇa, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmupasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno soṇa, bhikkhu parinibbāyati.

Ayaṃ kho soṇa, hetu ayaṃ paccayo yenamidhekacce sattā parinibbāyantī ti.

1. 13. 6

Ghositasuttaṃ

129. Ekaṃ samayaṃ āyasmā ānando kosambiyaṃ viharati ghositārāme, atha kho ghosito

gahapati yenāyasmā ānando tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā

ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ nisinno kho ghosito gahapati āyasmantaṃ ānandaṃ

etadavoca: "dhātunānattaṃ dhātunānattanti [PTS Page 114] [\q 114/] bhante ānanda

vuccati, kittāvatā nu kho bhante dhātunānattaṃ vuttaṃ bhagavatā" ti.

[BJT Page 236] [\x 236/]

Saṃvijjati kho gahapati cakkhudhātu, rūpā ca manāpā, cakkhuviññāṇañca, sukhavedanīyaṃ

phassaṃ paṭicca uppajjati sukhāvedanā. Saṃvijjati kho gahapati cakkhudhātu, rūpā ca

amanāpā, cakkhuviññāṇañca, dukkhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā.

Saṃvijjati kho gahapati cakkhudhātu, rūpā ca upekhāṭhāniyā-1. , Cakkhuviññāṇañca,

adukkhamasukhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā.

Saṃvijjati kho gahapati sotadhātu, saddā ca manāpā, sotaviññāṇañca, sukhavedanīyaṃ

phassaṃ paṭicca uppajjati sukhāvedanā. Saṃvijjati kho gahapati sotadhātu, saddā ca

amanāpā, sotaviññāṇañca, dukkhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā.

Saṃvijjati kho gahapati sotadhātu, saddā ca upekhāṭhāniyā, sotaviññāṇañca,

adukkhamasukhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā.

Saṃvijjati kho gahapati ghānadhātu, gandhā ca manāpā, ghānaviññāṇañca, sukhavedanīyaṃ

phassaṃ paṭicca uppajjati sukhāvedanā. Saṃvijjati kho gahapati ghānadhātu, saddā ca

amanāpā, ghānaviññāṇañca, dukkhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā.

Saṃvijjati kho gahapati ghānadhātu, gandhā ca upekhāṭhāniyā, ghānaviññāṇañca,

adukkhamasukhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā.

Saṃvijjati kho gahapati jivhādhātu, rasā ca manāpā, jivhāviññāṇañca, sukhavedanīyaṃ

phassaṃ paṭicca uppajjati sukhāvedanā. Saṃvijjati kho gahapati jivhādhātu, rasā ca amanāpā,

jivhāviññāṇañca, dukkhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā. Saṃvijjati kho

gahapati jivhādhātu, rasā ca upekhāṭhāniyā, jivhāviññāṇañca, adukkhamasukhavedanīyaṃ

phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā.

Saṃvijjati kho gahapati kāyadhātu, phoṭṭhabbā ca manāpā, kāyaviññāṇañca,

sukhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati sukhāvedanā. Saṃvijjati kho gahapati kāyadhātu,

phoṭṭhabbā ca amanāpā, kāyaviññāṇañca, dukkhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati

dukkhā vedanā. Saṃvijjati kho gahapati kāyadhātu, phoṭṭhabbā ca upekhāṭhāniyā,

kāyaviññāṇañca, adukkhamasukhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā

vedanā.

Saṃvijjati kho gahapati manodhātu, dhammā ca manāpā, manoviññāṇañca, sukhavedanīyaṃ

phassaṃ paṭicca uppajjati sukhāvedanā. Saṃvijjati kho gahapati manodhātu, dhammā ca

amanāpā, manoviññāṇañca, dukkhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā.

Saṃvijjati kho gahapati manodhātu, dhammā ca upekhāṭhāniyā, manoviññāṇañca,

adukkhamasukhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā. Ettāvatā

kho gahapati dhātunānattaṃ vuttaṃ bhagavatāti.

1. 13. 7

Hāliddakānisuttaṃ

130. [PTS Page 115] [\q 115/] ekaṃ samayaṃ āyasmā mahākaccāno avantīsu viharati

kuraraghare pavatte-2 pabbate, atha kho hāliddakāni-3 gahapati yenāyasmā mahākaccāno

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ

nisinno kho hāliddakāni gahapati āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etadavoca: vuttamidaṃ bhante

bhagavatā "dhātunānattaṃ paṭicca uppajjati phassanānattaṃ, phassanānattaṃ paṭicca

uppajjati vedanānānatta" nti. Kathannu kho bhante dhātunānattaṃ paṭicca uppajjati

phassanānattaṃ, phassanānattaṃ paṭicca uppajjati vedanānānattanni.

Idha gahapati, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā manāpaṃ itthetanti pajānāti. Cakkhuviññāṇaṃ

sukhavedanīyañca-4 phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā. Cakkhunā kho paneva-5

rūpaṃ disvā amanāpaṃ itthetantī pajānāti, cakkhuviññāṇaṃ dukkhavedanīyañca phassaṃ

paṭicca uppajjati dukkhā vedanā. Cakkhunā paneva rūpaṃ disvā upekhāṭhānīyaṃ itthetantī

pajānāti. Cakkhuviññāṇaṃ adukkhamasukhavedanīyañca phassaṃ paṭicca uppajjati

adukkhamasukhā vedanā.

1. Upekkhaṭṭhāniya - syā. Manāpā upekkhāvedaniyā - machasaṃ

2. Kulaghare sampavatto - syā, kulaghare papāte - machasaṃ

3. Hāliddikāni - machasaṃ, sī2.

4. Sukhavedanīyaṃ, sukhavedanīyaṃ phassaṃ - sīmu.

5. Panevaṃ - syā.

[BJT Page 238] [\x 238/] punacaparaṃ gahapati, bhikkhu sotena saddaṃ sutvā manāpaṃ

itthetanti pajānāti. Cakkhuviññāṇaṃ sukhavedanīyañca phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā

vedanā. Soteka kho paneva. Saddaṃ sutvā amanāpaṃ itthetantī pajānāti, sotaviññāṇaṃ

dukkhavedanīyañca phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā. Sotena paneva saddaṃ disvā

upekhāṭhānīyaṃ itthetantī pajānāti. Sotaviññāṇaṃ adukkhamasukhavedanīyañca phassaṃ

paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā.

Idha gahapati, bhikkhu ghānena gandhaṃ ghāyitvā manāpaṃ itthetanti pajānāti.

Ghānaviññāṇaṃ sukhavedanīyañca phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā. Ghānena kho

paneva gandhaṃ ghāyitvā amanāpaṃ itthetantī pajānāti, ghānaviññāṇaṃ

dukkhavedanīyañca phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā. Ghānena paneva gandhaṃ

ghāyitvā upekhāṭhānīyaṃ itthetantī pajānāti. Ghānaviññāṇaṃ

adukkhamasukhavedanīyañca phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā.

Idha gahapati, bhikkhu jivhāya rasaṃ sāyitvā manāpaṃ itthetanti pajānāti. Jivhāviññāṇaṃ

sukhavedanīyañca phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā. Jivhāya kho paneva rasaṃ

sāyitvā amanāpaṃ itthetantī pajānāti, jivhāviññāṇaṃ dukkhavedanīyañca phassaṃ paṭicca

uppajjati dukkhā vedanā. Jivhāya paneva rasaṃ sāyitvā upekhāṭhānīyaṃ itthetantī pajānāti.

Jivhāviññāṇaṃ adukkhamasukhavedanīyañca phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā

vedanā.

Idha gahapati, bhikkhu kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā manāpaṃ itthetanti pajānāti.

Cakkhuviññāṇaṃ sukhavedanīyañca phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā. Kāyena kho

paneva phoṭṭhabbaṃ phusitvā amanāpaṃ itthetantī pajānāti, kāyaviññāṇaṃ

dukkhavedanīyañca phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā. Kāyena paneva phoṭṭhabbaṃ

phusitvā upekhāṭhānīyaṃ itthetantī pajānāti. Kāyaviññāṇaṃ adukkhamasukhavedanīyañca

phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā.

Idha gahapati, bhikkhu manasā dhammaṃ viññāya manāpaṃ itthetanti pajānāti.

Manoviññāṇaṃ [PTS Page 116] [\q 116/] sukhavedanīyañca phassaṃ paṭicca uppajjati

sukhā vedanā. Manasā kho paneva dhammaṃ viññāya amanāpaṃ itthetantī pajānāti,

manoviññāṇaṃ dukkhavedanīyañca phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā. Manasā

paneva dhammaṃ viññāya upekhāṭhānīyaṃ itthetantī pajānāti. Manoviññāṇaṃ

adukkhamasukhavedanīyañca phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā.

Evaṃ kho gahapati dhātunānattaṃ paṭicca uppajjati phassanānattaṃ, phassanānattaṃ paṭicca

uppajjati vedanānānattanti.

1. 13. 8

Nakulapitusuttaṃ

131. Ekaṃ samayaṃ bhagavā bhaggesu viharati suṃsumāragire bhesakalāvane migadāye.

Atha kho nakulapitā gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ nisinno kho nakulapitā gahapati bhagavantaṃ

etadavoca: ko nu kho bhante hetu ko paccayo yenamidhekacce sattā diṭṭheva dhamme no

parinibbāyanti. Ko pana bhante hetu ko paccayo yenamidhekacce sattā diṭṭheva dhamme

parinibbāyantīti.

Santi kho gahapati, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno gahapati,

bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho gahapati, sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno gahapati,

bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho gahapati, ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno gahapati,

bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho gahapati, jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno gahapati,

bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho gahapati, kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno gahapati,

bhikkhu no parinibbāyati.

Santi kho gahapati, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ abhinandato

abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ. Saupādāno gahapati,

bhikkhu no parinibbāyati.

Ayaṃ kho gahapati, hetu ayaṃ paccayo yenamidhekacce sattā diṭṭheva dhamme no

parinibbāyanti.

[BJT Page 240] [\x 240/]

Santi ca kho gahapati, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañca bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi ca kho gahapati, sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho gahapati, ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho gahapati, jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho gahapati, kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Santi kho gahapati, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ

anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na

tadupādānaṃ. Anupādāno gahapati, bhikkhu parinibbāyati.

Ayaṃ kho gahapati, hetu ayaṃ paccayo yenamidhekacce sattā diṭṭheva dhamme

parinibbāyantī ti.

1. 13. 9

Lohiccasuttaṃ

132. Ekaṃ samayaṃ āyasmā mahākaccāno avantīsu viharati makkarakaṭe araññakuṭikāyaṃ.

[PTS Page 117] [\q 117/] atha kho lohiccassa brāhmaṇassa sambahulā antevāsikā

kaṭṭhahārakā mānavakā yenāyasmato mahākaccānassa araññakuṭikā tenupasaṅkamiṃsu,

upasaṅkamitvā parito parito kuṭikāya anucaṅkamanti anuvicaranti uccāsaddā mahāsaddā

kānici kānici selissakāni-1 karontā-2 ime pana muṇḍakā samaṇakā ibhākiṇhā-3

bandhupādāpaccā, imesaṃ bharatakānaṃ sakkatā garukatā mānitā pūjitā apacitāni.

Atha kho āyasmā mahākaccāno vihārā nikkhamitvā te māṇavake etadavoca: mā vo

māṇavakā-4 saddamakattha, dhammaṃ vo bhāsissāmīti. Evaṃ vutte te māṇavakā tuṇhī

ahesuṃ. Atha kho āyasmā mahākaccāno te māṇavake gāthāhi ajjhabhāsi.

Siluttamā-5 pubbatarā ahesuṃ

Te brāhmaṇā ye purāṇaṃ sarantī

Guttāni dvārāni surakkhitāni

Ahesuṃ tesaṃ abhibhuyya kodhaṃ.

-------------------------

1. Seleyyakāni - machasaṃ, syā. Selokassakāni. Aṭṭhakathā.

2. Karonti - machasaṃ

3. Kaṇhā - machasaṃ, syā

4. Mā mānavakā - machasaṃ, syā.

5. Sīluttarā - sī2.

[BJT Page 242. [\x 242/] ]

Dhamme ca jhāne ca ratā ahesuṃ

Te brāhmaṇā ye purāṇaṃ saranti

Ime ca-1 vokkamma japāmaseti-2

Gottena mattā visamaṃ caranti

Kodhābhibhūtā puthu attadaṇḍā-3

Virajjhamānā tasathāvaresu-4

Aguttadvārassa bhavanti moghā

Supinova-5 laddhaṃ purisassa cittaṃ

[PTS Page 118] [\q 118/] anāsakā thaṇḍilasāyikā ca

Pāto sitānañca tayo ca vedā.

Kharājinaṃ jaṭā paṅko mantā sīlabbataṃ tapo

Kuhakā caṅkadaṇḍā ca udakācamanāni ca

Vaṇṇā ete brāhmaṇānaṃ katakiñcikkhabhāvanā-6.

Cittañce susamāhitaṃ vippasannamanāvilaṃ

Akhilaṃ sabbabhutesu so maggo brahmapattiyā ti.

Atha kho te māṇavakā kupitā anattamanā yena lohicco brāhmaṇo tenupasaṅkamiṃsu.

Upasaṅkamitvā lohiccaṃ brāhmaṇaṃ etadavocuṃ: yagghe bhavaṃ jāneyya samaṇo

mahākaccāno brāhmaṇānaṃ mante ekaṃsena apavadati-7 paṭikkosatīti.

Evaṃ vutte lohicco brāhmaṇo kupito ahosi anattamano. Atha kho lohiccassa brāhmaṇassa

etadahosi: na kho pana me taṃ patirūpaṃ yohaṃ aññadatthu māṇavakānaṃ yevasutvā

samaṇaṃ mahākaccānaṃ akkoseyyaṃ paribhāseyyaṃ-8 yannūnāhaṃ upasaṅkamitvā

puccheyyanti.

Atha kho lohicco brāhmaṇo tehi māṇavakehi saddhiṃ yenāyasmā mahākaccāno

tonupasaṅkami upasaṅkamitvā [PTS Page 119] [\q 119/] āyasmatā mahākaccānena

saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.

Ekamantaṃ nisinno kho lohicco brāhmaṇo āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etadavoca:

Āgamaṃsu nu khvidha bho kaccāna, amhākaṃ sambahūlā antevāsikā kaṭṭhahārakā

māṇavakāti? Āgamaṃsu khvidha te brāhmaṇa sambahulā antevāsikā kaṭṭhahārakā

māṇavakāti. Ahu pana bhoto kaccānassa tehi māṇavakehi saddhiṃ kocideva kathāsallāpoti?.

Ahu kho me brāhmaṇa tehi māṇavakehi saddhiṃ kocideva kathāsallāpoti. Yathā

kathampana bhoto kaccānassa tehi māṇavakehi saddhiṃ ahosi kathāsallāpoti? Evaṃ kho me

brāhmaṇa tehi māṇavakehi saddhiṃ ahosi kathā sallāpo.

1. Ime ca - syā.

2. Jahāmbhaseti - syā

3. Suputhuttadaṇḍā - syā

4. Sataṇahā taṇhesu - machasaṃ

5. Supinena - sīmu sī-2.

6. Katākiñcikkhabhāvanā - machasaṃ

7. Asaṃvadati - syā

8. Akkoseyyaṃ virujejhayyaṃ paribhāseyyaṃ - syā.

[BJT Page 244] [\x 244/]

Siluttamā pubbatarā ahesuṃ

Te brāhmaṇā, ye purāṇaṃ sarantī

Guttāni dvārāni surakkhitāni

Ahesuṃ tesaṃ abhibhuyya kodhaṃ.

Dhamme ca jhāne ca ratā ahesuṃ

Te brāhmaṇā ye purāṇaṃ saranti

Ime ca vokkamma japāmaseti

Gottena mattā visamaṃ caranti

Kodhābhibhūtā puthu attadaṇḍā

Virajjhamānā tasathāvaresu

Aguttadvārassa bhavanti moghā

Supinova laddhaṃ purisassa cittaṃ

Anāsakā thaṇḍilasāyikā ca

Pāto sitānañca tayo ca vedā.

Kharājinaṃ jaṭā paṅko mantā sīlabbataṃ tapo

Kuhakā caṅkadaṇḍā ca udakācamanāni ca

Vaṇṇā ete brāhmaṇānaṃ katakiñcikkhabhāvanā.

Cittañce susamāhitaṃ vippasannamanāvilaṃ

Akhilaṃ sabbabhutesu so maggo brahmapattiyā ti.

Evaṃ kho me brāhmaṇa tehi māṇavakehi saddhiṃ ahosi kathā sallāpoti:

Aguttadvāroti bhavaṃ kaccāno āha, kittāvatā nu kho bho kaccāna-1, aguttadvāro hotīti? Idha

brāhmaṇa ekacco cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe adhimuccati, appiyarūpe rūpe

vyāpajjati, anupaṭṭhitakāyasati ca-2 viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ [PTS Page 120]

[\q 120/] paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa-3 te uppannā pāpakā

akusalā dhammā aparisesā na nirujjhanti.

Sotena saddaṃ sutvā piyarūpe sadde adhimuccati, appiyarūpe sadde vyāpajjati

anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ

nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā na nirujjhanti.

Ghānena gandhaṃ gāyitvā piyarūpe gandhe adhimuccati, appiyarūpe gandhe vyāpajjati

anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ

nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā na nirujjhanti.

Jivhāya rasaṃ sāyitvā piyarūpe rase adhimuccati, appiyarūpe rase vyāpajjati

anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ

nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā na nirujjhanti.

Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā piyarūpe phoṭṭhabbe adhimuccati, appiyarūpe phoṭṭhabbe

vyāpajjati anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ

yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā na

nirujjhanti.

Manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme adhimuccati, appiyarūpe dhamme vyāpajjati

anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ

nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā na nirujjhanti. Evaṃ

kho brāhmaṇa, aguttadvāro hotīti. . 1. Nū kho kaccāna - sīmu sī2.

2. Anupaṭṭhitāyasatiyā - syā. Kāyasatiyā - sīmu

3. Sathāssa - syā.

Idha brāhmaṇa bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe nādhimuccati, appiyarūpe

rūpe na vyāpajjati, uppaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ

paññāvimuttaṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā

aparisesā nirujjhanti.

Sotena saddaṃ sutvā piyarūpe sadde nādhimuccati, appiyarūpe sadde na vyāpajjati

uppaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ

yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.

Ghānena gandhaṃ gāyitvā piyarūpe gandhe nādhimuccati, appiyarūpe gandhe na vyāpajjati

uppaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ

yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.

Jivhāya rasaṃ sāyitvā piyarūpe rase nādhimuccati, appiyarūpe rase na vyāpajjati

uppaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ

yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.

Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā piyarūpe phoṭṭhabbe nādhimuccati, appiyarūpe phoṭṭhabbe

na vyāpajjati uppapaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ

paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā

aparisesā nirujjhanti.

Manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme nādhimuccati, appiyarūpe dhamme na

vyāpajjati uppaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ

paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā

aparisesā nirujjhanti. Evaṃ kho brāhmaṇa, guttadvāro hotīti.

Acchariyaṃ bho kaccāna, abbhutaṃ bho kaccāna, [PTS Page 121] [\q 121/] yāvañcidaṃ

bhotā kaccānena guttadvārova samāno guttadvāroti akkhāto. Abhikkantaṃ bho kaccāna,

abhikkantaṃ bho kaccāna, seyyathāpi bho kaccāna, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ

vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya

cakkhumanto rūpāni dakkhintīti: evameva bhotā kaccānena anekapariyāyena dhammo

pakāsito.

[BJT Page 246] [\x 246/]

Esāhaṃ bho kaccāna, taṃ bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca,

upāsakaṃ maṃ bhavaṃ kaccāno dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ. Yathā ca

bhavaṃ kaccāno makkarakaṭe upāsakakulāni upasaṅkamati, evameva lohiccakulaṃ

upasaṅkamatu. Tattha ye māṇavakā vā māṇavikā vā bhagavantaṃ kaccānaṃ abhivādessanti

paccupaṭṭhissanti āsanaṃ vā udakaṃ vā dassanti tesaṃ taṃ bhavissati dīgharattaṃ hitāya

sukhāyāti.

1. 13. 10

Verahaccānisuttaṃ

133. Ekaṃ samayaṃ āyasmā udāyi kāmaṇḍāyaṃ viharati todeyyassa brāhmaṇassa

ambavane. Atha kho verahaccānigottāya brāhmaṇiyā antevāsī māṇavako yenāyasmā udāyi.

Tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmatā udāyinā saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ

kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho taṃ māṇavakaṃ

āyasmā udāyī dhammiyā kathāya sandessesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi.

Atha kho so māṇavako āyasmatā udāyinā dhammiyā kathāya sandassito samādapito

samuttejito sampahaṃsito uṭṭhāyāsanā yena verahaccānigottā brāhmaṇī tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā verahaccānigottaṃ brāhmaṇīṃ etadavoca; yagghe bhoti jāneyyāsi-2 samaṇo

udāyī dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ [PTS Page 122]

[\q 122/] sātthaṃ savyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ

pakāsetīti.

Tena hi tvaṃ māṇavaka, mama vacanena samaṇaṃ udāyiṃ nimantehi svātanāya bhattenāti.

Evaṃ bhotīti kho so māṇavako verahaccānigottāya brāhmaṇiyā paṭissutvā yenāyasmā udāyi

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ udāyiṃ etadavoca: adhivāsetu kira bhavaṃ

udāyī amhākaṃ ācariyabhariyāya verahaccānigottāya brāhmaṇiyā svātanāya bhattanti.

Adhivāsesi kho āyasmā udāyī tuṇhibhāvena.

1. Makkarakate- machasaṃ

2. Jāneyya - sīmu, syā [PTS] sī 2.

[BJT Page 248] [\x 248/]

Atha kho āyasmā udāyī tassā rattiyā accayena pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā

pattacīvaramādāya yena verahaccānigottāya brāhmaṇiyā nivesanaṃ tenupasaṅkami,

upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho verahaccānigottā brāhmaṇī āyasmantaṃ

udāyiṃ paṇitena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi. Atha kho

verahaccānigottā brāhmaṇī āyasmantaṃ udāyiṃ bhuntāviṃ onītapattapāṇiṃ pādukā ārohitvā

ucce āsane nisīditvā sīsaṃ oguṇṭhitā-1 āyasmantaṃ udāyiṃ etadavoca: bhaṇa samaṇa,

dhammanti. Bhavissati bhagini samayoti vatvā uṭṭhāyāsanā pakkami. 2

Dutiyampi kho so māṇavako yenāyasmā udāyī tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmatā

udāyinā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.

Ekamantaṃ nisinnaṃ kho taṃ māṇavakaṃ āyasmā udāyī dhammiyā kathāya sandassesi,

samādapesi, samuttejesi, sampahaṃsesi. Dutiyampi kho so māṇavako āyasmatā udāyinā

dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito uṭṭhāyāsanā yena

verahaccānigottā brāhmaṇi tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā verahaccānigottaṃ brāhmaṇiṃ

etadavoca: yagghe hoti jāneyyāsi, samaṇo udāyī dhammaṃ deseti ādikalayāṇaṃ

majjhekalyāṇaṃ [PTS Page 123] [\q 123/] pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ savyañjanaṃ

kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsetīti. Evamevaṃ pana tvaṃ māṇavaka

samaṇassa udāyissa vaṇṇaṃ bhāsasi, samaṇo panudāyī-3 bhaṇa samaṇa dhammanti vutto

samāno bhavissati bhagini samayoti vatvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pakkantoti.

Tathā hi pana tvaṃ hoti pādukā ārohitvā ucce āsane nisīditvā sīsaṃ oguṇṭhitā etadavoca:

bhaṇa samaṇa dhammanti, dhammagaruno hi te bhavanto dhammagāravāti. Tena hi tvaṃ

māṇavaka, mama vacanena samaṇaṃ udāyiṃ nimantehi svātanāya bhattenāti. Evaṃ bhotīti

kho so māṇavako verahaccānigottāya brāhmaṇiyā paṭissutvā yenāyasmā udāyī

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ udāyiṃ etadavoca:

Adhivāsesi kira bhavaṃ udāyī amhākaṃ ācariyabhariyāya verahaccāni gottāya brāhmaṇiyā

svātanāya bhattanti. Adhivāsesi kho āyasmā udāyī tuṇhībhāvena. Atha kho āyasmā udāyī

tassā rattiyā accayena pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena

verahaccānigottāya brāhmaṇiyā nivesanaṃ tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā paññatte āsane

nisīdi. Atha kho verahaccānigottā brāhmaṇī āyasmantaṃ udāyiṃ paṇītena khādanīyena

bhojanīyena sahatthā santappesi, sampavāresi, atha kho verahaccānigottā brāhmaṇi

āyasmantaṃ udāyiṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ pādukā oruhitvā nīce āsane nisīditvā sīsaṃ

vivaritvā āyasmantaṃ udāyiṃ etadavoca:

1. Oguṇaṭhitvā - syā.

2. Pakkāmi - syā

3. Udāyiṃ - syā.

[BJT Page 250] [\x 250/] kisminnu kho bhante, sati arahanto sukhadukkhaṃ paññāpentī?

Kismiṃ asati arahanto sukhadukkhaṃ na paññāpentīti?

Cakkhusmiṃ kho bhagini sati arahanto sukhadukkhaṃ paññāpenti, cakkhusmiṃ asati

arahanto sukhadukkhaṃ [PTS Page 124] [\q 124/] na paññāpenti.

Sotasmiṃ kho bhagini sati arahanto sukhadukkhaṃ paññāpenti, sotasmiṃ asati arahanto

sukhadukkhaṃ na paññāpenti.

Ghānasmiṃ kho bhagini sati arahato sukhadukkhaṃ paññāpenti, kho bhagini sati arahanto

sukhadukkhaṃ paññāpenti, ghānasmiṃ asati arahato sukhadukkhaṃ na paññāpenti.

Jivhāsmiṃ asati arahanto sukhadukkhaṃ na paññāpenti.

Kāyasmiṃ kho bhagini sati arahanto sukhadukkhaṃ paññāpenti, kāyasmiṃ asati arahanto

sukhadukkhaṃ na paññāpenti.

Manasmiṃ kho bhagini sati arahanto sukhadukkhaṃ paññāpenti, manasmiṃ asati arahanto

sukhadukkhaṃ na paññāpentīti.

Evaṃ vutte verahaccānigottā brāhmaṇi āyasmantaṃ udāyiṃ etadavoca: abhikkantaṃ bhante,

abhikkantaṃ bhante seyyathāpi bhante nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā

vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya

cakkhumanto rūpāni dakkhintīti. Evamevaṃ ayyena udāyinā anekapariyāyena dhammo

pakāsito, esāhaṃ ayya udāyi-1 taṃ bhagavantaṃ-2 saraṇaṃ gacchāmi dhammañca

bhikkhusaṅghañca, upāsikaṃ maṃ ayyo udāyi dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.

Gahapativaggo terasamo.

Tatruddānaṃ:

Vesālī vajji nālandā bhāradvāja soṇa ghositā

Hāliddako nakulapitā lohicco verahaccānīti.

1. Bhante, udāyi - syā

2. Bhavantaṃ - syā.

[BJT Page 252] [\x 252/]

14. Devadahavaggo

1. 14. 1

Devadahasuttaṃ

134. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati devadahaṃ nāma sakyānaṃ nigamo. Tatra kho

bhagavā bhikkhū āmantesi: nāhaṃ bhikkhave sabbesaññeva bhikkhūnaṃ chasu

phassāyatanesu [PTS Page 125] [\q 125/] appamādena karaṇīyanti vadāmi. Na ca

panāhaṃ bhikkhave sabbesaññeva bhikkhūnaṃ chasu phassāyatanesu nāppamādena

karaṇīyanti vadāmi.

Ye te bhikkhave bhikkhū arahanto khīṇāsavā vusitavanno katakaraṇīyā ohitabhārā

anuppattasadatthā parikkhiṇabhavasaññojanā sammadaññā vimuttā, tesāhaṃ bhikkhave

bhikkhūnaṃ chasu phassāyatanesu nāppamādena karaṇīyanti vadāmi. Taṃ kissa hetu, kataṃ

tesaṃ appamādena, abhabbā te pamajjituṃ.

Ye ca kho tehi bhikkhave bhikkhū sekhā appattamānasā anuttaraṃ yogakkhemaṃ

patthayamānā viharanti, tesāhaṃ bhikkhave bhikkhūnaṃ chasu phassāyatanesu appamādena

karaṇīyanti vadāmi. Taṃ kissa hetuṃ,

Santi bhikkhave cakkhuviññeyyā rūpā manoramāpi amanoramāpi, tyāssa phussa phussa

cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhanti. Cetaso apariyādānā āraddhaṃ hoti viriyaṃ asallīnaṃ,

upaṭṭhitā sati apammuṭṭhā, -1 passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekaggaṃ, imaṃ

khvāhaṃ bhikkhave appamādaphalaṃ sampassamāno tesaṃ bhikkhūnaṃ chasu

phassāyatanesu appamādena karaṇīyanti vadāmi.

Santi bhikkhave sotaviññeyyā saddā manoramāpi amanoramāpi, tyāssa phussa phussa cittaṃ

na pariyādāya tiṭṭhanti. Cetaso apariyādānā āraddhaṃ hoti viriyaṃ asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati

apammuṭṭhā, passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekaggaṃ, imaṃ khvāhaṃ

bhikkhave appamādaphalaṃ sampassamāno tesaṃ bhikkhūnaṃ chasu phassāyatanesu

appamādena karaṇīyanti vadāmi.

Santi bhikkhave ghānaviññeyyā gandhā manoramāpi amanoramāpi, tyāssa phussa phussa

cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhanti. Cetaso apariyādānā āraddhaṃ hoti viriyaṃ asallīnaṃ,

upaṭṭhitā sati apammuṭṭhā, passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekaggaṃ, imaṃ

khvāhaṃ bhikkhave appamādaphalaṃ sampassamāno tesaṃ bhikkhūnaṃ chasu

phassāyatanesu appamādena karaṇīyanti vadāmi.

Santi bhikkhave jivhāviññeyyā rasā manoramāpi amanoramāpi, tyāssa phussa phussa cittaṃ

na pariyādāya tiṭṭhanti. Cetaso apariyādānā āraddhaṃ hoti viriyaṃ asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati

apammuṭṭhā, passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekaggaṃ, imaṃ khvāhaṃ

bhikkhave appamādaphalaṃ sampassamāno tesaṃ bhikkhūnaṃ chasu phassāyatanesu

appamādena karaṇīyanti vadāmi.

Santi bhikkhave kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā manoramāpi amanoramāpi, tyāssa phussa

phussa cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhanti. Cetaso apariyādānā āraddhaṃ hoti viriyaṃ asallīnaṃ,

upaṭṭhitā sati apammuṭṭhā, passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekaggaṃ, imaṃ

khvāhaṃ bhikkhave appamādaphalaṃ sampassamāno tesaṃ bhikkhūnaṃ chasu

phassāyatanesu appamādena karaṇīyanti vadāmi.

Santi bhikkhave manoviññeyyā dhammā manoramāpi amanoramāpi, tyāssa phussa phussa

cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhanti. Cetaso apariyādānā āraddhaṃ hoti viriyaṃ asallīnaṃ,

upaṭṭhitā sati apammuṭṭhā, -1 passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekaggaṃ, imaṃ

khvāhaṃ bhikkhave appamādaphalaṃ sampassamāno tesaṃ bhikkhūnaṃ chasu

phassāyatanesu appamādena karaṇīyanti vadāmi.

1. Appamuṭṭha - sī 2, syā. Asammuṭṭhā - machasaṃ.

[BJT Page 254] [\x 254/]

1. 14. 2

Khaṇasuttaṃ

135. [PTS Page 126] [\q 126/] lābhā vo bhikkhave, suladdhaṃ vo bhikkhave, khaṇo vo

paṭiladdho brahmacariyāvāsāya. Diṭṭhā mayā bhikkhave cha phassāyatanikā nāma nirayā.

Tattha yaṃ kiñci cakkhunā rūpaṃ passati aniṭṭharūpaṃ yeva passati no iṭṭharūpaṃ

akantarūpaññeva passati no kantarūpaṃ amanāparūpaññeva passati no manāparūpaṃ.

Yaṃ kiñci sotena saddaṃ suṇāti aniṭṭharūpaṃ yeva passati no iṭṭharūpaṃ akantarūpaññeva

passati no kantarūpaṃ amanāparūpaññeva passati no manāparūpaṃ. Yaṃ kiñci ghānena

gandhaṃ ghāyati aniṭṭharūpaṃ yeva passati no iṭṭharūpaṃ akantarūpaññeva passati no

kantarūpaṃ amanāparūpaññeva passati no manāparūpaṃ. Yaṃ kiñci jivhāya rasaṃ sāyati

aniṭṭharūpaṃ yeva passati no iṭṭharūpaṃ akantarūpaññeva passati no kantarūpaṃ

amanāparūpaññeva passati no manāparūpaṃ. Yaṃ kiñci kāyena phoṭṭhabbaṃ phusati

aniṭṭharūpaṃ yeva passati no iṭṭharūpaṃ akantarūpaññeva passati no kantarūpaṃ

amanāparūpaññeva passati no manāparūpaṃ. Yaṃ kiñci manasā dhammaṃ vijānāti

aniṭṭharūpaṃ yeva vijānāti no iṭṭharūpaṃ akantarūpaññeva vijānāti no kantarūpaṃ

amanāparūpaññeva vijānāti no manāparūpaṃ.

Lābhā vo bhikkhave, suladdhaṃ vo bhikkhave, khaṇo vo paṭiladdho brahmacariyavāsāya.

Diṭṭhā mayā bhikkhave cha phassāyatanikā nāma saggā. Tattha yaṃ kiñci cakkhunā rūpaṃ

passati iṭṭharūpaṃ yeva passati no aniṭṭharūpaṃ, kantarūpaññeva passati no akantarūpaṃ,

manāparūpaññeva passati no amanāparūpaṃ.

Yaṃ kiñci sotena saddaṃ suṇāti iṭṭharūpaṃ yeva passati no aniṭṭharūpaṃ, kantarūpaññeva

passati no akantarūpaṃ, manāparūpaññeva passati no amanāparūpaṃ. Yaṃ kiñci ghānena

gandhaṃ ghāyati iṭṭharūpaṃ yeva passati no aniṭṭharūpaṃ, kantarūpaññeva passati no

akantarūpaṃ, manāparūpaññeva passati no amanāparūpaṃ. Yaṃ kiñci jivhāya rasaṃ sāyati

iṭṭharūpaṃ yeva passati no aniṭṭharūpaṃ, kantarūpaññeva passati no akantarūpaṃ,

manāparūpaññeva passati no amanāparūpaṃ. Yaṃ kiñci kāyena phoṭṭhabbaṃ phusati

iṭṭharūpaṃ yeva passati no aniṭṭharūpaṃ, kantarūpaññeva passati no akantarūpaṃ,

manāparūpaññeva passati no amanāparūpaṃ. Yaṃ kiñci manasā dhammaṃ vijānāti

iṭṭharūpaññeva vijānāti no aniṭṭharūpaṃ, kantarūpaññeva passati no akantarūpaṃ,

manāparūpaññeva passati no amanāparūpaṃ. Lābhā vo bhikkhave, suladdhaṃ vo bhikkhave,

khaṇo vo paṭiladdho brahmacariyavāsāyāti.

1. 14. 3

Sagayhasuttaṃ

136. Rūpārāmā bhikkhave devamanussā rūparatā rūpasammuditā-1

rūpavipariṇāmavirāganirodhā dukkhā bhikkhave devamanussā viharanti.

Saddārāmā bhikkhave devamanussā saddāratā saddasammuditā

saddāvipariṇāmavirāganirodhā dukkhā bhikkhave devamanussā viharanti.

Gandhārāmā bhikkhave devamanussā gandhāratā gandhasammuditā

gandhāvipariṇāmavirāganirodhā dukkhā bhikkhave devamanussā viharanti.

Rasārāmā bhikkhave devamanussā rasāratā rasasammuditā rasāvipariṇāmavirāganirodhā

dukkhā bhikkhave devamanussā viharanti.

Phoṭṭhabbārāmā bhikkhave devamanussā phoṭṭhabbāratā phoṭṭhabbasammuditā

phoṭṭhabbāvipariṇāmavirāganirodhā dukkhā bhikkhave devamanussā viharanti.

Dhammārāmā bhikkhave [PTS Page 127] [\q 127/] devamanussā dhammāratā

dhammasammuditā dhammavipariṇāmavirāganirodhā dukkhā bhikkhave devamanussā

viharanti.

1. Rūpasamuditā - sīmu syā, sī 1. 2.

[BJT Page 256] [\x 256/]

Tathāgato ca kho bhikkhave arahaṃ sammāsambuddho rūpānaṃ samudayañca atthagamañca

assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā na rūparāmo na rūparato na

rūpasammudito, rūpavipariṇāmavirāganirodhā sukho-1 bhikkhave tathāgato viharati.

Saddānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ

viditvā na saddārāmo na saddārato na saddasammudito, saddāvipariṇāmavirāganirodhā

sukho bhikkhave tathāgato viharati.

Gandhānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ

viditvā na gandharāmo na gandharato na gandhasammudito,

gandhavipariṇāmavirāganirodhā sukho bhikkhave tathāgato viharati.

Rasānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ

viditvā na rasārāmo na rasarato na rasasammudito, rasavipariṇāmavirāganirodhā sukho

bhikkhave tathāgato viharati.

Phoṭṭhabbānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca

yathābhūtaṃ viditvā na phoṭṭhabbārāmo na phoṭṭhabbarato na phoṭṭhabbasammudito,

phoṭṭhabbavipariṇāmavirāganirodhā sukho bhikkhave tathāgato viharati.

Dhammānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ

viditvā na dhammārāmo na dhammarato na dhammasammudito,

dhammavipariṇāmavirāganirodhā sukho bhikkhave tathāgato viharatīti. Idaṃ vatvā sugato

athāparaṃ etadavoca satthā:

Rūpā saddā rasā gandhā phassā dhammā ca kevalā

Iṭṭhā kantā manāpā ca yāvatatthīti vuccati.

Sadevakassa lokassa ete vo sukhasammatā

Yattha ceto nirujjhanti taṃ tesaṃ dukkhasammataṃ

Sukhanti-2 diṭṭhamariyehi sakkāyassuparodhanaṃ-3

Paccanīkamidaṃ hoti sabbalokena passataṃ-4.

Yaṃ pare sukhato āhu tadariyā āhu dukkhato

Yaṃ pare dukkhato āhu tadariyā sukhato vidū.

Passa dhammaṃ durājānaṃ sammūḷehattha aviddasū

Nivutānaṃ tamo hoti andhakāro apassataṃ,

[PTS Page 128] [\q 128/] satañca vivaṭaṃ hoti āloko passatāmiva

Santike na vijānanti magā-5 dhammassa akovidā.

Bhavarāgaparetehi bhavasotānusārihi-6

Māradheyyānupannehi nāyaṃ dhammo susammudho.

Ko nu aññatra mariyehi padaṃ sambuddhamarahati.

Yampadaṃ sammadaññāya parinibbanti anāsavāti.

1. Sukhaṃ - sīmu

2. Sukhaṃ - machasaṃ, sukhañca - syā

3. Sakkāyassanirodhanaṃ - machasaṃ

4. Dassanaṃ - sī, 1, 2

5. Maggā - syā

6. Bhavarāgānusārihi - sī 1, 2.

[BJT Page 258] [\x 258/]

1. 14. 4

Gayhasuttaṃ

137. Rūpārāmā bhikkhave devamanussā rūparatā rūpasammuditā

rūpavipariṇāmavirāganirodhā dukkhā bhikkhave devamanussā viharanti.

Saddārāmā bhikkhave devamanussā saddāratā saddasammuditā

saddavipariṇāmavirāganirodhā dukkhā bhikkhave devamanussā viharanti.

Gandhārāmā bhikkhave devamanussā gandhāratā gandhasammuditā

gandhavipariṇāmavirāganirodhā dukkhā bhikkhave devamanussā viharanti.

Rasārāmā bhikkhave devamanussā rasāratā rasasammuditā rasavipariṇāmavirāganirodhā

dukkhā bhikkhave devamanussā viharanti.

Phoṭṭhabbārāmā bhikkhave devamanussā phoṭṭhabbāratā phoṭṭhabbasammuditā

phoṭṭhabbavipariṇāmavirāganirodhā dukkhā bhikkhave devamanussā viharanti.

Dhammārāmā bhikkhave devamanussā dhammāratā dhammasammuditā

dhammavipariṇāmavirāganirodhā dukkhā bhikkhave devamanussā viharanti.

Tathāgato bhikkhave arahaṃ sammāsambuddho rūpānaṃ samudayañca atthagamañca

assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā na rūpārāmo na rūparato na

rūpasammudito, rūpavipariṇāmavirāganirodhā sukho-1 bhikkhave tathāgato viharati.

Saddānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ

viditvā na saddārāmo na saddārato na saddasammudito, saddavipariṇāmavirāganirodhā

sukho bhikkhave tathāgato viharati.

Gandhānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ

viditvā na gandhārāmo na gandharato na gandhasammudito,

gandhavipariṇāmavirāganirodhā sukho bhikkhave tathāgato viharati.

Rasānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ

viditvā na rasārāmo na rasarato na rasasammudito, rasavipariṇāmavirāganirodhā sukho

bhikkhave tathāgato viharati.

Phoṭṭhabbānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca

yathābhūtaṃ viditvā na phoṭṭhabbārāmo na phoṭṭhabbarato na phoṭṭhabbasammudito,

phoṭṭhabbavipariṇāmavirāganirodhā sukho bhikkhave tathāgato viharati.

Dhammānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ

viditvā na dhammārāmo na dhammarato na dhammasammudito,

dhammavipariṇāmavirāganirodhā sukho bhikkhave tathāgato viharatīti.

1. 14. 5

Palāsasuttaṃ

138. Yaṃ bhikkhave na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.

Kiñca bhikkhave na tumhākaṃ?

Cakkhuṃ bhikkhave na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya

bhavissati.

Sotaṃ na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.

Ghānaṃ na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.

Jivhā na [PTS Page 129] [\q 129/] tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Sā vo pahīnaṃ hitāya

sukhāya bhavissati.

Kāyo na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.

Mano na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. So vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.

Seyyathāpi bhikkhave yaṃ imasmiṃ jetavane tiṇakaṭṭhasākhapalāsaṃ, taṃ jano hareyya vā

ḍaheyya vā yathāpaccayaṃ vā kareyya. Api nu tumhākaṃ evamassa, amhe jano harati vā

ḍahati vā yathāpaccaṃ vā karotīti. No hetaṃ bhante. Taṃ kissa hetu? Na hi no etaṃ bhante

attā vā attaniyaṃ vāti. Evameva kho bhikkhave cakkhu na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo

pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Sotaṃ na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ

hitāya sukhāya bhavissati. Ghānaṃ na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya

sukhāya bhavissati. Jivhā na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya

bhavissati. Kāyo na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.

Mano na tumhākaṃ, taṃ pajahatha, so vo pahīno hitāya sukhāya bhavissatīti.

[BJT Page 260] [\x 260/]

1. 14. 6

Dutiyapalāsasuttaṃ

139. Yaṃ bhikkhave na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.

Kiñca bhikkhave na tumhākaṃ?

Rūpā bhikkhave na tumhākaṃ, te pajahatha. Te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati.

Saddā na tumhākaṃ, te pajahatha. Te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati.

Gandhā na tumhākaṃ, te pajahatha. Te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati.

Rasā na tumhākaṃ, te pajahatha. Te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati.

Phoṭṭhabbā na tumhākaṃ, te pajahatha. Te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati.

Dhammā na tumhākaṃ, te pajahatha. Te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati.

Seyyathāpi bhikkhave yaṃ imasmiṃ jetavane tiṇakaṭṭhasākhapalāsaṃ, taṃ jano hareyya vā

ḍaheyya vā yathāpaccayaṃ vā kareyya. Api nu tumhākaṃ evamassa: amhe jano harati vā

ḍahati vā yathāpaccaṃ vā karotīti. No hetaṃ bhante. Taṃ kissa hetu? Na hi no etaṃ bhante

attā vā attanīyaṃ vāti. Evameva kho bhikkhave rūpā na tumhākaṃ, te pajahatha. Te vo

pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti. Saddā na tumhākaṃ, te pajahatha. Te vo pahīnā hitāya

sukhāya bhavissati. Gandhā na tumhākaṃ, te pajahatha. Te vo pahīnā hitāya sukhāya

bhavissati. Rasā na tumhākaṃ, te pajahatha. Te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati.

Phoṭṭhabbā na tumhākaṃ, te pajahatha. Te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati. Dhammā

na tumhākaṃ, te pajahatha, te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissantīti.

1. 14. 7

Ajjhattaaniccasuttaṃ

140. Cakkhuṃ bhikkhave aniccaṃ, yopi hetu yopi paccayo cakkhussa uppādāya sopi anicco.

Aniccasambhūtaṃ bhikkhave cakkhuṃ kuto niccaṃ bhavissati.

[PTS Page 130] [\q 130/] sotaṃ aniccaṃ, yopi hetu yopi paccayo sotassa uppādāya sopi

anicco. Aniccasambhūtaṃ bhikkhave sotaṃ kuto niccaṃ bhavissati.

Ghānaṃ aniccaṃ, yopi hetu yopi paccayo ghānassa uppādāya sopi anicco. Aniccasambhūtaṃ

bhikkhave ghānaṃ kuto niccaṃ bhavissati.

Jivhā aniccā, yopi hetu yopi paccayo jivhāya uppādāya sopi anicco. Aniccasambhūtā

bhikkhave jivhā kuto niccā bhavissati.

Kāyo anicco, yopi hetu yopi paccayo kāyassa uppādāya sopi anicco. Aniccasambhūto

bhikkhave kāyo kuto nicco bhavissati.

Mano anicco, yopi-1 hetu yopi paccayo manassa uppādāya sopi anicco. Aniccasambhūto

bhikkhave mano kuto nicco bhavissati.

Evaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako ghāṇasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati, yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako jivhāsmimpi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi nibbindati,

kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. Evaṃ bhikkhu

sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati, manoviññāṇepi

nibbindati, manosamphassepi nibbindati, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati

vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ

virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ

brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. Yopi bhikkhave - ma

2. Bhavissatīti - syā.

[BJT Page 262] [\x 262/]

1. 14. 8

Ajjhattadukkhasuttaṃ

141. Cakkhuṃ bhikkhave dukkhaṃ, yopi hetu yopi paccayo cakkhussa uppādāya sopi

dukkho. Dukkhasambhūtaṃ bhikkhave cakkhuṃ kuto sukhaṃ bhavissati.

Sotaṃ dukkhaṃ, yopi hetu yopi paccayo sotassa uppādāya sopi dukkho. Dukkhasambhūtaṃ

bhikkhave sotaṃ kuto sukhaṃ bhavissati.

Ghānaṃ dukkhaṃ, yopi hetu yopi paccayo ghānassa uppādāya sopi dukkho.

Dukkhasambhūtaṃ bhikkhave ghānaṃ kuto sukhaṃ bhavissati.

Jivhā dukkhā, yopi hetu yopi paccayo jivhāya uppādāya sopi dukkho. Dukkhasambhūtā

bhikkhave jivhā kuto sukhā bhavissati.

Kāyo dukkho, yopi hetu yopi paccayo kāyassa uppādāya sopi dukkho. Dukkhasambhūto

bhikkhave kāyo kuto sukhā bhavissati.

Mano dukkho, yopi hetu yopi paccayo manassa uppādāya sopi dukkho. Dukkhasambhūto

bhikkhave mano kuto nicco bhavissati.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako ghāṇasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati, yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako jivhāsmimpi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati, yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati,

manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati, yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 14. 9

Ajjhattaanattasuttaṃ

142. Cakkhuṃ bhikkhave anattā yopi hetu yopi paccayo cakkhussa uppādāya sopi anattā.

Anattasambhūtaṃ bhikkhave cakkhuṃ kuto attā bhavissati.

Sotaṃ anattā, yopi hetu yopi paccayo sotassa uppādāya sopi anattā. Anattasambhūtaṃ

bhikkhave sotaṃ kuto attā bhavissati.

Ghānaṃ anattā, yopi hetu yopi paccayo ghānassa uppādāya sopi anattā. Anattasambhūtaṃ

bhikkhave ghānaṃ kuto attā bhavissati.

Jivhā anattā, yopi hetu yopi paccayo jivhāya uppādāya sopi anattā. Anattasambhūtā

bhikkhave jivhā kuto attā bhavissati?.

Kāyo anattā, yopi hetu yopi paccayo kāyassa uppādāya sopi anattā. Anattasambhūto

bhikkhave kāyo kuto attā bhavissati.

Mano anattā, yopi hetu yopi paccayo manassa [PTS Page 131] [\q 131/] uppādāya sopi

anattā. Anattasambhūto bhikkhave mano kuto attā bhavissati.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako ghāṇasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati, yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako jivhāsmimpi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati, yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati,

manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati, yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 14. 10

Bāhiraaniccasuttaṃ

143. Rūpā bhikkhave aniccā, yopi hetu yopi paccayo rūpānaṃ uppādāya sopi anicco.

Aniccasambhūtā bhikkhave rūpā kuto niccā bhavissanti.

Saddā aniccā, yopi hetu yopi paccayo saddānaṃ uppādāya sopi anicco. Aniccasambhūtā

bhikkhave saddā kuto niccā bhavissanti.

Gandhā aniccā, yopi hetu yopi paccayo gandhānaṃ uppādāya sopi anicco. Aniccasambhūtā

bhikkhave gandhā kuto niccā bhavissanti.

Rasā aniccā, yopi hetu yopi paccayo rasānaṃ uppādāya sopi anicco. Aniccasambhūtā

bhikkhave rasā kuto niccā bhavissanti.

Phoṭṭhabbā aniccā, yopi hetu yopi paccayo phoṭṭhabbānaṃ uppādāya sopi anicco.

Aniccasambhūto bhikkhave phoṭṭhabbā kuto nicco bhavissanti.

Dhammā aniccā, yopi hetu yopi paccayo dhammānaṃ uppādāya sopi anicco.

Aniccasambhūtā bhikkhave dhammā kuto niccā bhavissanti.

[BJT Page 264] [\x 264/]

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako ghāṇasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati, yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako jivhāsmimpi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati, yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati,

manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati, yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 14. 11

Bāhiradukkhasuttaṃ

144. Rūpā bhikkhave dukkhā, yopi hetu yopi paccayo rūpānaṃ uppādāya sopi dukkho.

Dukkhasambhūtā bhikkhave rūpā kuto sukhā bhavissanti.

Saddā dukkhā, yopi hetu yopi paccayo saddānaṃ uppādāya sopi dukkho. Dukkhasambhūtā

bhikkhave saddā kuto sukhā bhavissanti.

Gandhā dukkhā, yopi hetu yopi paccayo gandhānaṃ uppādāya sopi dukkho.

Dukkhasambhūtā bhikkhave gandhā kuto sukhā bhavissanti.

Rasā dukkhā, yopi hetu yopi paccayo rasānaṃ uppādāya sopi dukkho. Dukkhasambhūtā

bhikkhave rasā kuto sukhā bhavissanti.

Phoṭṭhabbā dukkhā, yopi hetu yopi paccayo phoṭṭhabbānaṃ uppādāya sopi dukkho.

Dukkhasambhūtā bhikkhave phoṭṭhabbā kuto sukhā bhavissanti.

Dhammā dukkhā, yopi hetu yopi paccayo dhammānaṃ uppādāya sopi dukkho.

Dukkhasambhūtā bhikkhave dhammā kuto sukhā bhavissanti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako ghāṇasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati, yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako jivhāsmimpi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati, yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati,

manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati, yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 14. 12

Bāhiraanattasuttaṃ

145. Rūpā bhikkhave anattā, yopi hetu yopi paccayo rūpānaṃ uppādāya sopi anattā.

Anattasambhūtā bhikkhave rūpā kuto attā bhavissanti.

Saddā anattā, yopi hetu yopi paccayo saddānaṃ uppādāya sopi anattā. Anattasambhūtā

bhikkhave saddā kuto attā bhavissanti.

Gandhā anattā, yopi hetu yopi paccayo gandhānaṃ uppādāya sopi anattā. Anattasambhūtā

bhikkhave gandhā kuto attā bhavissanti.

Rasā anattā, yopi hetu yopi paccayo rasānaṃ uppādāya sopi anattā. Anattasambhūtā

bhikkhave rasā kuto attā bhavissanti.

Phoṭṭhabbā anattā, yopi hetu yopi paccayo phoṭṭhabbānaṃ uppādāya sopi anattā.

Anattasambhūtā bhikkhave phoṭṭhabbā kuto attā bhavissanti.

Dhammā anattā, yopi hetu yopi paccayo dhammānaṃ uppādāya sopi anattā.

Anattasambhūtā bhikkhave dhammā kuto attā bhavissanti.

[PTS Page 132] [\q 132/] evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi

nibbindati, rūpesupi nibbindati, cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati,

yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati,

vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ,

nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako ghāṇasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati, yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako jivhāsmimpi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati, yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati,

manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati, yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Devadahavaggo cuddasamo

Tatruddānaṃ:

Devadaha khaṇo-1 sagayha gayha-2 dve honti palāsīnā-3

Hetunā'pi tayo vuttā te kho ajjhatta bāhirā4ti.

------------------------

1. Devadaho khaṇe. Machasaṃ.

2. Pāggayha. Aggayha syā.

3. Dve na tumhākameva ca. Machasaṃ

4. Duve ajjhattabāhirā machasaṃ, syā.

[BJT Page 266] [\x 266/]

15. Navapurāṇavaggo

1. 15. 1

Kammasuttaṃ

146. Navapurāṇāni bhikkhave, kammāni desissāmi, kammanirodhañca,

kammanirodhagāminiñca paṭipadaṃ. Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasikarotha, bhāsissāmīti.

Katamañca bhikkhave purāṇaṃ kammaṃ: -1.

Cakkhuṃ bhikkhave purāṇaṃ kammaṃ abhisaṅkhataṃ abhisañcetayitaṃ vedanīyaṃ

daṭṭhabbaṃ.

Sotaṃ purāṇaṃ kammaṃ abhisaṅkhataṃ abhisañcetayitaṃ vedanīyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Ghānaṃ purāṇaṃ kammaṃ abhisaṅkhataṃ abhisañcetayitaṃ vedanīyaṃ daṭṭhabbaṃ.

Jivhā purāṇaṃ kammaṃ abhisaṅkhatā abhisañcetayitaṃ vedanīyaṃ daṭṭhabbā.

Kāyo purāṇaṃ kammaṃ abhisaṅkhato abhisañcetayitaṃ vedanīyaṃ daṭṭhabbo.

Mano purāṇaṃ kammaṃ abhisaṅkhato abhisañcetayitaṃ vedanīyaṃ daṭṭhabbo.

Idaṃ vuccati bhikkhave, purāṇaṃ kammaṃ.

Katamañca bhikkhave navaṃ kammaṃ:

Yaṃ kho bhikkhave etarahi kammaṃ karoti kāyena vācāya manasā. Idaṃ vuccati bhikkhave

navaṃ kammaṃ.

Katamo ca bhikkhave kammanirodho: yo kho bhikkhave

kāyakammavacīkammamanokammassa-1 nirodhā [PTS Page 138] [\q 138/] vimuttiṃ

phusati. Ayaṃ vuccati bhikkhave, kammanirodho.

Katamā ca bhikkhave kammanirodhagāminī paṭipadā: ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.

Seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammānto sammāājīvo

sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ vuccati bhikkhave kammanirodhagāminī

paṭipadā.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā purāṇaṃ kammaṃ desitaṃ navaṃ kammaṃ, desito

kammanirodho, desitā kammanirodhagāminī paṭipadā. Yaṃ vo bhikkhave, satthārā

karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ mayā. -2

Etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave, mā pamādattha, mā

pacchā vippaṭisārino ahuvattha, ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

3. Kāyakammaṃ vācākammaṃ manokammaṃ sīmu, sī 2.

4. Kataṃ kho mayā - syā.

[BJT Page 268] [\x 268/]

1. 15. 2

Sappāyasuttaṃ

Nibbānasappāyaṃ vo bhikkhave paṭipadaṃ desissāmi. Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi

karotha, bhāsissāmīti. Katamā ca sā bhikkhave nibbānasappāyā paṭipadā:

Idha bhikkhave bhikkhu cakkhuṃ aniccanti passati, rūpā aniccāti passati, cakkhuviññāṇaṃ

aniccanti passati, cakkhusamphasso aniccoti passati, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti passati.

Sotaṃ aniccanti passati, saddā aniccāti passati, sotaviññāṇaṃ aniccanti passati,

sotasamphasso aniccoti passati, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ

vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti passati.

Jivhā aniccāti passati, rasā aniccāti passati, jivhāviññāṇaṃ aniccanti passati, jivhāsamphasso

aniccoti [PTS Page 134] [\q 134/] passati, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati

vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti passati.

Kāyo aniccoti passati, phoṭṭhabbā aniccāti passati, kāyaviññāṇaṃ aniccanti passati,

kāyasamphasso aniccoti passati, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti passati.

Mano aniccoti passati, dhammā aniccāti passati, manoviññāṇaṃ aniccanti passati,

manosamphasso aniccoti passati, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti passati.

Ayaṃ kho sā bhikkhave nibbānasappāyā paṭipadāti.

1. 15. 3

Dutiyasappāyasuttaṃ

148. Nibbānasappāyaṃ vo bhikkhave paṭipadaṃ desissāmi. Taṃ suṇātha sādhukaṃ manasi

karotha, bhāsissāmīti. Katamā ca sā bhikkhave nibbānasappāyā paṭipadā:

Idha bhikkhave bhikkhu cakkhuṃ dukkhanti passati, rūpā dukkhanti passati,

cakkhuviññāṇaṃ dukkhanti passati, cakkhusamphasso dukkhoti passati, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi dukkhanti passati.

Idha bhikkhave sotaṃ dukkhanti passati, saddā dukkhanti passati, sotaviññāṇaṃ dukkhanti

passati, sotasamphasso dukkhoti passati, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati

vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhanti passati.

Idha bhikkhave ghānaṃ dukkhanti passati, gandhā dukkhanti passati, ghānaviññāṇaṃ

dukkhanti passati, ghānasamphasso dukkhoti passati, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā jivhā dukkhāti passati,

rasā dukkhāti passati, jivhāviññāṇaṃ dukkhanti passati, jivhāsamphasso dukkhoti passati,

yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhanti passati.

Kāyo dukkhoti passati, phoṭṭhabbā dukkhāti passati, kāyaviññāṇaṃ dukkhanti passati,

kāyasamphasso dukkhoti passati, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhanti passati.

Mano dukkhoti passati, dhammā dukkhāti passati, manoviññāṇaṃ dukkhanti passati,

manosamphasso dukkhoti passati, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhanti passati.

Ayaṃ kho sā bhikkhave nibbānasappāyā paṭipadāti.

[BJT Page 270] [\x 270/]

1. 15. 4

Tatiyasappāyasuttaṃ

149. Nibbānasappāyaṃ vo bhikkhave paṭipadaṃ desissāmi. Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi

karotha, bhāsissāmīti. Katamā ca sā bhikkhave nibbānasappāyā paṭipadā:

Idha bhikkhave bhikkhu cakkhuṃ anattāti passati, rūpā anattāti passati, cakkhuviññāṇaṃ

anattāti passati, cakkhusamphasso anattāti passati, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā [PTS

Page 135] [\q 135/] uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi anattāti passati.

Sotaṃ anattāti passati, saddā anattāti passati, sotaviññāṇaṃ anattāti passati, sotasamphasso

anattāti passati, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ

vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattāti passati.

Jivhā anattāti passati, rasā anattāti passati, jivhāviññāṇaṃ anattāti passati, jivhāsamphasso

anattāti passati, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ

vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattāti passati.

Kāyo anattāti passati, phoṭṭhabbā anattāti passati, kāyaviññāṇaṃ anattāti passati,

kāyasamphasso anattāti passati, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattāti passati.

Mano anattāti passati, dhammā anattāti passati, manoviññāṇaṃ anattāti passati,

manosamphasso anattāti passati, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattāti passati.

Ayaṃ kho sā bhikkhave nibbānasappāyā paṭipadāti.

1. 15. 5

Catutthasappāyasuttaṃ

150. Nibbānasappāyaṃ vo bhikkhave, paṭipadaṃ desissāmi. Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi

karotha, bhāsissāmīti. Katamā ca sā bhikkhave nibbānasappāyā paṭipadā:

Taṃ kimmaññatha bhikkhave, "cakkhuṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti?. Aniccaṃ bhante.

Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti. ? Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā"

ti. No hetaṃ bhante.

Rūpā "niccā vā aniccā vā" ti. ? Aniccā bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

? Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Cakkhuviññāṇaṃ "niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. ? Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā

taṃ sukhaṃ vāti. ? Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ

kallannu taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Cakkhusamphasso"nicco vā anicco vā" ti. ?Anicco bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti. ? Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu

taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. Yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti. ? Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti. ? Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

[BJT Page 272] [\x 272/]

"Sotaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. ? Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti. ? Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Saddā "niccā vā aniccā vā" ti. ? Aniccā bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

? Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. Sotaviññāṇaṃ

"niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. ? Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti. ?

Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Sotasamphasso"nicco vā anicco vā" ti. ?Anicco bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti. ? Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu

taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. Yampidaṃ

sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti. ? Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti. ? Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

"Ghānaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. ? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti. ? Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Gandhā "niccā vā aniccā vā" ti. ? Aniccā bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti. ? Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. Ghāṇaviññāṇaṃ

"niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. ? Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti. ?

Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Ghāṇasamphasso"nicco vā anicco vā" ti. Anicco bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti. ? Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu

taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. Yampidaṃ

ghāṇasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

"Jivhā niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. ? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti. ? Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Rasā "niccā vā aniccā vā" ti. ? Aniccā bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

? Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. Jivhāviññāṇaṃ

"niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. ? Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti. ?

Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Jivhāsamphasso"nicco vā anicco vā" ti. Anicco bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti. ? Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu

taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. Yampidaṃ

jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

"Kāyaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. ? Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti. ? Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Phoṭṭhabbā "niccā vā aniccā vā" ti. ? Aniccā bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti. ? Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. Kāyaviññāṇaṃ

"niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. ? Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. Kāyasamphasso

"nicco vā anicco vā" ti. Anicco bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti. ?

Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. Yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

"Mano nicco vā anicco vā" ti. ? Anicco bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

? Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Dhammā "niccā vā aniccā vā" ti. ? Aniccā bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti. ? Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. Manoviññāṇaṃ

"niccaṃ vā aniccaṃ vā" ti. ?Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti. ?

Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Manosamphasso"nicco vā anicco vā" ti. Anicco bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ

sukhaṃ vāti. ? Dukkhaṃ bhante, yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu

taṃ samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante. Yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi niccaṃ vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ bhante. Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante, yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ "etaṃ mama eso'hamasmi eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako ghāṇasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati, yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako jivhāsmimpi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati, yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati,

manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati, yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. [PTS Page 136] [\q 136/] nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati,

vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ,

nāparaṃ itthattāyāti pajānāti. -1. Ayaṃ kho sā bhikkhave nibbānasappāyapaṭipadāti.

1. Pajānātīti - sīmu.

1. 15. 6

Antevāsikasuttaṃ

151. Anantevāsikamidaṃ bhikkhave brahmacariyaṃ vussati anācariyakaṃ, sāntevāsiko-2

bhikkhave bhikkhu sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati. Anantevāsiko bhikkhave bhikkhu

anācariyako sukhaṃ phāsuṃ viharati.

Kathañca bhikkhave bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati: idha

bhikkhave bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjanti pāpakā akusalā dhammā

sarasaṅkappā saññojaniyā, tyāssa anto vasanti, antassa vasanti pāpakā akusalā dhammāti,

tasmā sāntevāsikoti vuccati, te naṃ samudācaranti, samudācaranti naṃ pāpakā akusalā

dhammāti, tasmā sācariyakoti vuccati.

Punacaparaṃ bhikkhave bhikkhuno sotena saddaṃ sutvā uppajjanti pāpakā akusalā dhammā

sarasaṅkappā saññojaniyā, tyāssa anto vasanti, antassa vasanti pāpakā akusalā dhammāti,

tasmā sāntevāsikoti vuccati, te naṃ samudācaranti, samudācaranti naṃ pāpakā akusalā

dhammāti, tasmā sācariyakoti vuccati.

Punacaparaṃ bhikkhave bhikkhuno ghānena gandhaṃ ghāyitvā uppajjanti pāpakā akusalā

dhammā sarasaṅkappā saññojaniyā, tyāssa anto vasanti, antassa vasanti pāpakā akusalā

dhammāti, tasmā sāntevāsikoti vuccati, te naṃ samudācaranti, samudācaranti naṃ pāpakā

akusalā dhammāti, tasmā sācariyakoti vuccati.

Punacaparaṃ bhikkhave bhikkhuno jivhāya rasaṃ sāyitvā uppajjanti pāpakā akusalā

dhammā sarasaṅkappā saññojaniyā, tyāssa anto vasanti, antassa vasanti pāpakā akusalā

dhammāti, tasmā sāntevāsikoti vuccati, te naṃ samudācaranti, samudācaranti naṃ pāpakā

akusalā dhammāti, tasmā sācariyakoti vuccati.

Punacaparaṃ bhikkhave bhikkhuno kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā uppajjanti pāpakā akusalā

dhammā sarasaṅkappā saññojaniyā, tyāssa anto vasanti, antassa vasanti pāpakā akusalā

dhammāti, tasmā sāntevāsikoti vuccati, te naṃ samudācaranti, samudācaranti naṃ pāpakā

akusalā dhammāti, tasmā sācariyakoti vuccati.

[BJT Page 274] [\x 274/]

Punacaparaṃ bhikkhave bhikkhuno manasā dhammaṃ viññāya uppajjanti pāpakā akusalā

dhammā sarasaṅkappā saññojaniyā, tyāssa anto vasanti, antassa vasanti pāpakā akusalā

dhammāti, tasmā sāntevāsikoti vuccati, te naṃ samudācaranti, samudācaranti naṃ pāpakā

akusalā dhammāti, tasmā sācariyakoti vuccati. Evaṃ kho bhikkhave, bhikkhu sāntevāsiko

sācariko dukkhaṃ na phāsu viharati.

Kathaṃ ca bhikkhave, bhikkhu anantevāsiko anācariyako sukhaṃ phāsu viharati: idha

bhikkhave, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā nūpajjanti pāpakā akusalā dhammā

sarasaṅkappā saññojaniyā, tyāssa na anto vasanti, nāssa anto vasanti pāpakā akusalā

dhammāti tasmā anantevāsikoti vuccati. Te na naṃ-1 samudācaranti. Na samudācaranti naṃ

pāpakā akusalā dhammāti, tasmā anācariyakoti vuccati.

1. Netaṃ - syā, te naṃ na - machasaṃ. Na

Punacaparaṃ bhikkhave, bhikkhuno sotena saddaṃ sutvā nūpajjanti pāpakā akusalā dhammā

sarasaṅkappā saññojaniyā, tyāssa na anto vasanti, nāssa anto vasanti pāpakā akusalā

dhammāti tasmā anantevāsikoti vuccati. Te na naṃ samudācaranti. Na samudācaranti naṃ

pāpakā akusalā dhammāti, tasmā anācariyakoti vuccati.

Punacaparaṃ bhikkhave, bhikkhuno ghānena gandhaṃ ghāyitvā nūpajjanti pāpakā akusalā

dhammā sarasaṅkappā saññojaniyā, tyāssa na anto vasanti, nāssa anto vasanti pāpakā

akusalā dhammāti tasmā anantevāsikoti vuccati. Te na naṃ samudācaranti. Na

samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti, tasmā anācariyakoti vuccati.

Punacaparaṃ bhikkhave, bhikkhuno jivhāya rasaṃ sāyitvā nūpajjanti pāpakā akusalā

dhammā sarasaṅkappā saññojaniyā, tyāssa na anto vasanti, nāssa anto vasanti pāpakā

akusalā dhammāti tasmā anantevāsikoti vuccati. Te na naṃ samudācaranti. Na

samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti, tasmā anācariyakoti vuccati.

Punacaparaṃ bhikkhave, bhikkhuno kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā nūpajjanti pāpakā

akusalā dhammā sarasaṅkappā saññojaniyā, tyāssa na anto vasanti, nāssa anto vasanti

pāpakā akusalā dhammāti tasmā anantevāsikoti vuccati. Te na naṃ samudācaranti. Na

samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti, tasmā anācariyakoti vuccati.

Punacaparaṃ bhikkhave, bhikkhuno manasā dhammaṃ viññāya nūpajjanti pāpakā akusalā

dhammā sarasaṅkappā saññojaniyā, tyāssa na anto [PTS Page 274] [\q 274/] vasanti,

nāssa anto vasanti pāpakā akusalā dhammāti tasmā anantevāsikoti vuccati. Te na naṃ

samudācaranti. Na samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti, tasmā anācariyakoti

vuccati.

Evaṃ kho bhikkhave, bhikkhu anantevāsiko anācariyako sukhaṃ phāsu viharati.

Anantevāsikamidaṃ bhikkhave, brahmacariyaṃ vussati anācariyakaṃ. [PTS Page 138] [\q

138/] sāntevāsiko bhikkhave, bhikkhu sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati.

Anantevāsiko bhikkhave, bhikkhu anācariyako sukhaṃ phāsu viharatīti.

1. 15. 7

Kimatthiyasuttaṃ

152. Sace vo bhikkhave, aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ: "kimatthiyaṃ āvuso

samaṇe gotame brahmacariyaṃ vussatī" ti? Evaṃ puṭṭhā tumhe bhikkhave, tesaṃ

aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ vyākareyyātha: dukkhassa kho āvuso pariññāya

bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti. Sace pana vo bhikkhave, aññatitthiyā paribbājakā evaṃ

puccheyyuṃ: katamaṃ pana taṃ āvuso dukkhaṃ yassa pariññāya samaṇe gotame

brahmacariyaṃ vussatīti? Evaṃ puṭṭhā tumhe bhikkhave, tesaṃ aññatitthiyānaṃ

paribbājakānaṃ evaṃ vyākareyyātha:

[BJT Page 276] [\x 276/]

Cakkhuṃ kho āvuso dukkhaṃ, tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati. Rūpā

dukkhā, tesaṃ pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati. Cakkhuviññāṇaṃ dukkhaṃ, tassa

pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati. Cakkhusamphasso dukkho, tassa pariññāya

bhagavati brahmacariyaṃ vussati. Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ

sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi dukkhaṃ tassa pariññāya bhagavati

brahmacariyaṃ vussati.

Sotaṃ dukkhaṃ, tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati. Saddā dukkhā tesaṃ

pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati. Sotaviññāṇaṃ dukkhaṃ, tassa pariññāya

bhagavati brahmacariyaṃ vussati. Sotasamphasso dukkho, tassa pariññāya bhagavati

brahmacariyaṃ vussati. Yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi dukkhaṃ tassa pariññāya bhagavati

brahmacariyaṃ vussati.

Ghānaṃ dukkhaṃ, tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati. Gandhā dukkhā tesaṃ

pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati. Ghānaviññāṇaṃ dukkhaṃ, tassa pariññāya

bhagavati brahmacariyaṃ vussati. Sotasamphasso dukkho, tassa pariññāya bhagavati

brahmacariyaṃ vussati. Yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi dukkhaṃ tassa pariññāya bhagavati

brahmacariyaṃ vussati.

Jivhā dukkhā, tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati. Rasā dukkhā tesaṃ

pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati. Jivhāviññāṇaṃ dukkhaṃ, tassa pariññāya

bhagavati brahmacariyaṃ vussati jivhāsamphasso dukkho, tassa pariññāya bhagavati

brahmacariyaṃ vussati. Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi dukkhaṃ tassa pariññāya bhagavati

brahmacariyaṃ vussati.

Kāyo dukkho, tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati. Phoṭṭhabbā dukkhā tesaṃ

pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati. Kāyaviññāṇaṃ dukkhaṃ, tassa pariññāya

bhagavati brahmacariyaṃ vussati. Kāyasamphasso dukkho, tassa pariññāya bhagavati

brahmacariyaṃ vussati. Yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi dukkhaṃ tassa pariññāya bhagavati

brahmacariyaṃ vussati.

Mano dukkho, tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati. Dhammā dukkhā tesaṃ

pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati. Manoviññāṇaṃ dukkhaṃ, tassa pariññāya

bhagavati brahmacariyaṃ vussati. Manosamphasso dukkho, tassa pariññāya bhagavati

brahmacariyaṃ vussati. Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi dukkhaṃ tassa pariññāya bhagavati

brahmacariyaṃ vussati.

Idaṃ kho āvuso dukkhaṃ yassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti. Evaṃ puṭṭho

tumhe bhikkhave, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ vyākareyyathāti.

1. 15. 8

Atthinukhopariyāyasuttaṃ

153. Sāvatthiyaṃ:

Atthi nū kho bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma bhikkhu aññatreva saddhāya

aññatra-1 ruciyā aññatra anussavā aññatra ākāraparivitakkā aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā

[PTS Page 139] [\q 139/] aññaṃ vyākareyya: "khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ

karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānāmī" ti?

Bhagavamamūlakā no bhante, dhammā bhagavannettikā bhagavamapaṭisaraṇā. Sādhu vata

bhante, bhagavantaṃ yeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho, bhagavato sutvā bhikkhū

dhārassantīti. Tena hi bhikkhave suṇātha, sādhukaṃ manasikarotha, bhāsissāmīti. Evaṃ

bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ bhagavā etadavoca:

Atthi bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma bhikkhu aññatreva saddhāya aññatra

ruciyā aññatra anussavā aññatra ākāraparivitakkā aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā aññaṃ

vyākareyya: "khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti

pajānāmī" ti? Katamo ca bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma bhikkhū aññatreva

saddhāya aññatra ruciyā aññatra anussavā aññatra ākāraparivitakkā aññatra

diṭṭhinijjhānakkhantiyā aññaṃ vyākaroti: "khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ

karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānāmī" ti?

1. Aññattha - sī 2

[BJT Page 278] [\x 278/]

Idha bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā santaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ atthi me

ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ natthi me ajjhattaṃ

rāgadosamohoti pajānāti: yantaṃ bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā santaṃ vā

ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ atthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti, asattaṃ vā ajjhattaṃ

rāgadosamohaṃ natthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti; api nu me bhikkhave, dhammā

saddhāya vā veditabbā ruciyā vā veditabbā, anussavena vā veditabbā, ākāraparivitakke vā

veditabbā, diṭṭhinijjhānakkhantiyā vā veditabbā? Nohetaṃ bhante, nanu me bhikkhave,

dhammā paññāya disvā veditabbāti? Evamhante.

Ayaṃ-1 kho bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma bhikkhu aññatreva saddhāya

aññatra ruciyā aññatra anussavā aññatra ākāraparivitakkā aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā

aññaṃ vyākareyya: "khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ

itthattāyāti pajānāmī" ti?

Punacaparaṃ bhikkhave, bhikkhu sotena saddaṃ sutvā santaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ

atthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ natthi me

ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti: yantaṃ bhikkhave, bhikkhu sotena saddaṃ sutvā santaṃ

vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ atthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ

rāgadosamohaṃ natthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti; api nū me bhikkhave, dhammā

saddhāya vā veditabbā ruciyā vā veditabbā, anussavena vā veditabbā, ākāraparivitakke vā

veditabbā, diṭṭhinijjhānakkhantiyā vā veditabbā? Nohetaṃ bhante, nanu me bhikkhave,

dhammā paññāya disvā veditabbāti? Evamhante.

Ayaṃ kho bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma bhikkhu aññatreva saddhāya aññatra

ruciyā aññatra anussavā aññatra ākāraparivitakkā aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā aññaṃ

vyākareyya: "khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti

pajānāmī" ti?

Punacaparaṃ bhikkhave, bhikkhu ghānena gandhaṃ ghāyitvā santaṃ vā ajjhattaṃ

rāgadosamohaṃ atthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ

rāgadosamohaṃ natthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti: yantaṃ bhikkhave, bhikkhu

ghānena gandhaṃ ghāyitvā santaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ atthi me ajjhattaṃ

rāgadosamohoti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ natthi me ajjhattaṃ

rāgadosamohoti pajānāti; api nū me bhikkhave, dhammā saddhāya vā veditabbā ruciyā vā

veditabbā, anussavena vā veditabbā, ākāraparivitakke vā veditabbā, diṭṭhinijjhānakkhantiyā

vā veditabbā? Nohetaṃ bhante, nanu me bhikkhave, dhammā paññāya disvā veditabbāti?

Evamhante.

Ayaṃ kho bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma bhikkhu aññatreva saddhāya aññatra

ruciyā aññatra anussavā aññatra ākāraparivitakkā aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā aññaṃ

vyākareyya: "khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti

pajānāmī" ti?

Punacaparaṃ bhikkhave, bhikkhu jivhāya rasaṃ sāyitvā santaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ

atthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ natthi me

ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti: yantaṃ bhikkhave, bhikkhu jivhāya rasaṃ sāyitvā santaṃ

vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ atthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ

rāgadosamohaṃ natthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti; api nū me bhikkhave, dhammā

saddhāya vā veditabbā ruciyā vā veditabbā, anussavena vā veditabbā, ākāraparivitakke vā

veditabbā, diṭṭhinijjhānakkhantiyā vā veditabbā? Nohetaṃ bhante, nanu me bhikkhave,

dhammā paññāya disvā veditabbāti? Evamhante.

Ayaṃ kho bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma bhikkhu aññatreva saddhāya aññatra

ruciyā aññatra anussavā aññatra ākāraparivitakkā aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā aññaṃ

vyākareyya: "khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti

pajānāmī" ti?

Punacaparaṃ bhikkhave, bhikkhu kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā santaṃ vā ajjhattaṃ

rāgadosamohaṃ atthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ

rāgadosamohaṃ natthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti: yantaṃ bhikkhave, bhikkhu

kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā santaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ atthi me ajjhattaṃ

rāgadosamohoti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ natthi me ajjhattaṃ

rāgadosamohoti pajānāti; api nū me bhikkhave, dhammā saddhāya vā veditabbā ruciyā vā

veditabbā, anussavena vā veditabbā, ākāraparivitakke vā veditabbā, diṭṭhinijjhānakkhantiyā

vā veditabbā? Nohetaṃ bhante, nanu me bhikkhave, dhammā paññāya disvā veditabbāti?

Evamhante.

Ayaṃ kho bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma bhikkhu aññatreva saddhāya aññatra

ruciyā aññatra anussavā aññatra ākāraparivitakkā aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā aññaṃ

vyākareyya: "khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti

pajānāmī" ti?

[PTS Page 140] [\q 140/] punacaparaṃ bhikkhave, bhikkhu manasā dhammaṃ viññāya

santaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ atthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti, asantaṃ vā

ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ natthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti: yantaṃ bhikkhave,

bhikkhu manasā dhammaṃ viññāya santaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ atthi me ajjhattaṃ

rāgadosamohoti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ natthi me ajjhattaṃ

rāgadosamohoti pajānāti; api nu me-2 bhikkhave, dhammā saddhāya vā veditabbā ruciyā vā

veditabbā, anussavena vā veditabbā, ākāraparivitakke vā veditabbā, diṭṭhinijjhānakkhantiyā

vā veditabbā? Nohetaṃ bhante, nanu me bhikkhave, dhammā paññāya disvā veditabbāti?

Evamhante.

Ayampi kho bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma bhikkhu aññatreva saddhāya

aññatra ruciyā aññatra anussavā aññatra ākāraparivitakkā aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā

aññaṃ vyākaroti: "khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti

pajānāmī" ti?

1. Ayampi - sīmu, syā.

2. Apinume - machasaṃ

1. 15. 9

Indriyasampannasuttaṃ

154. Sāvatthiyaṃ:

Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca:

indriyasampanno indriyasampannoti bhante, vuccati, kittāvatā nu kho bhante,

indriyasampanno hotīti?

[BJT Page 280] [\x 280/]

Cakkhundriye ce bhikkhu udayabbayānupassī-1 viharanto cakkhundriye nibbindati,

nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānāti.

Sotindriye ce bhikkhu udayabbayānupassī viharanto sotindriye nibbindati, nibbindaṃ

virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ

brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānāti.

Ghānindriye ce bhikkhu udayabbayānupassī viharanto ghānindriye nibbindati, nibbindaṃ

virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ

brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānāti.

Jivhindriye ce bhikkhu udayabbayānupassī viharanto jivhindriye nibbindati, nibbindaṃ

virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ

brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānāti.

Kāyindriye ce bhikkhu udayabbayānupassī viharanto kāyandriye nibbindati, nibbindaṃ

virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ

brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānāti.

Manindriye ce bhikkhu udayabbayānupassī viharanto manindriye nibbindati, nibbindaṃ

virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ

brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānāti. Ettāvatā kho bhikkhu

indriyasampanno hotīti.

1. 15. 10

Dhammakathikasuttaṃ

155. Sāvatthiyaṃ:

[PTS Page 141] [\q 141/] atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so

bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca: dhammakathiko dhammakathikoti bhante vuccati,

kittāvatā nu kho bhante, dhammakathiko hotīti?

Cakkhussa ce bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṃ deseti, dhammakathiko

bhikkhūti alaṃ vacanāya; cakkhussa ce bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno

hoti, dhammānudhammapaṭipanno bhikkhūti alaṃ vacanāya; cakkhussa ce bhikkhu nibbidā

virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti, diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhūti alaṃ

vacanāya;

Sotassa ce bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṃ deseti, dhammakathiko

bhikkhūti alaṃ vacanāya; sotassa ce bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti,

dhammānudhammapaṭipanno bhikkhūti alaṃ vacanāya; sotassa ce bhikkhu nibbidā virāgā

nirodhā anupādā vimutto hoti, diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhūti alaṃ vacanāya;

ghānassa ce bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṃ deseti, dhammakathiko

bhikkhūti alaṃ vacanāya; ghānassa ce bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti,

dhammānudhammapaṭipanno bhikkhūti alaṃ vacanāya; ghānassa ce bhikkhu nibbidā virāgā

nirodhā anupādā vimutto hoti, diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhūti alaṃ vacanāya;

jivhāya ce bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṃ deseti, dhammakathiko

bhikkhūti alaṃ vacanāya; jivhāya ce bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti,

dhammānudhammapaṭipanno bhikkhūti alaṃ vacanāya; jivhassa ce bhikkhu nibbidā virāgā

nirodhā anupādā vimutto hoti, diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhūti alaṃ vacanāya;

kāyassa ce bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṃ deseti, dhammakathiko

bhikkhūti alaṃ vacanāya; kāyassa ce bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti,

dhammānudhammapaṭipanno bhikkhūti alaṃ vacanāya; kāyassa ce bhikkhu nibbidā virāgā

nirodhā anupādā vimutto hoti, diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhūti alaṃ vacanāya;

manassa ce bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṃ deseti, dhammakathiko

bhikkhūti alaṃ vacanāya; manassa ce bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti,

dhammānudhammapaṭipanno bhikkhūti alaṃ vacanāya; manassa ce bhikkhu nibbidā virāgā

nirodhā anupādā vimutto hoti, diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhūti alaṃ vacanāyāti.

Navapurāṇavaggo pañcadasamo.

Tatruddānaṃ:

Kammaṃ cattāri sappāyā anantevāsikimatthiyā

Atthi nu kho pariyāyo indriyakathikena cāti

Tatra vagguddāna:

Yogakkhemañca lokañca gahapati devadahena ca

Navapurāṇena paññāsaṃ tatiyaṃ tena vuccatīti.

Tatiyo paṇṇāsako.

--------------------------

1. Udayavyayānupassi - machasaṃ sīmu.

[BJT Page 282] [\x 282/]

16. Nandikkhayavaggo

1. 16. 1

Ajjhattanandikkhayaaniccasuttaṃ

156. Sāvatthiyaṃ:

[PTS Page 142] [\q 142/] aniccaṃ yeva bhikkhave bhikkhu cakkhuṃ aniccanti passati.

Sāssa-1 hoti sammādiṭṭhi, sammā passaṃ nibbindati, nandikkhayā rāgakkhayo rāgakkhayā

nandikkhayo nandirāgakkhayā cittaṃ 'suvimuttanti' vuccati.

Aniccaṃ yeva bhikkhave, bhikkhu sotaṃ aniccanti passati. Sāssa hoti sammādiṭṭhi, sammā

passaṃ nibbindati, nandikkhayā rāgakkhayo rāgakkhayā nandikkhayo nandirāgakkhayā

cittaṃ 'suvimuttanti' vuccati.

Aniccaṃ yeva bhikkhave bhikkhu ghānaṃ aniccanti passati. Sāssa hoti sammādiṭṭhi, sammā

passaṃ nibbindati, nandikkhayā rāgakkhayo rāgakkhayā nandikkhayo nandirāgakkhayā

cittaṃ 'suvimuttanti' vuccati.

Aniccaṃ yeva bhikkhave bhikkhu jivhaṃ aniccanti passati. Sāssa hoti sammādiṭṭhi, sammā

passaṃ nibbindati, nandikkhayā rāgakkhayo rāgakkhayā nandikkhayo nandirāgakkhayā

cittaṃ 'suvimuttanti' vuccati.

Aniccaṃ yeva bhikkhave bhikkhu kāyaṃ aniccanti passati. Sāssa hoti sammādiṭṭhi, sammā

passaṃ nibbindati, nandikkhayā rāgakkhayo rāgakkhayā nandikkhayo nandirāgakkhayā

cittaṃ 'suvimuttanti' vuccati.

Aniccaṃ yeva bhikkhave bhikkhu manaṃ aniccanti passati. Sāssa hoti sammādiṭṭhi, sammā

passaṃ nibbindati, nandikkhayā rāgakkhayo rāgakkhayā nandikkhayo nandirāgakkhayā

cittaṃ 'suvimuttanti' vuccati.

1. 16. 2

Bahiddhānandikkhayaaniccasuttaṃ

Anicceyeva bhikkhave bhikkhu rūpe aniccāti passati. Sāssa hoti sammādiṭṭhi, sammā passaṃ

nibbindati, nandikkhayā rāgakkhayo rāgakkhayā nandikkhayo nandirāgakkhayā cittaṃ

suvimuttanti vuccati.

Anicceyeva bhikkhave bhikkhu sadde aniccāti passati. Sāssa hoti sammādiṭṭhi, sammā

passaṃ nibbindati, nandikkhayā rāgakkhayo rāgakkhayā nandikkhayo nandirāgakkhayā

cittaṃ suvimuttanti vuccati.

Anicceyeva bhikkhave bhikkhu gandhe aniccāti passati. Sāssa hoti sammādiṭṭhi, sammā

passaṃ nibbindati, nandikkhayā rāgakkhayo rāgakkhayā nandikkhayo nandirāgakkhayā

cittaṃ suvimuttanti vuccati.

Anicceyeva bhikkhave bhikkhu rase aniccāti passati. Sāssa hoti sammādiṭṭhi, sammā passaṃ

nibbindati, nandikkhayā rāgakkhayo rāgakkhayā nandikkhayo nandirāgakkhayā cittaṃ

suvimuttanti vuccati.

Anicceyeva bhikkhave bhikkhu phoṭṭhabbe aniccāti passati. Sāssa hoti sammādiṭṭhi, sammā

passaṃ nibbindati, nandikkhayā rāgakkhayo rāgakkhayā nandikkhayo nandirāgakkhayā

cittaṃ suvimuttanti vuccati.

Anicceyeva bhikkhave bhikkhu dhamme aniccāti passati. Sāssa hoti sammādiṭṭhi, sammā

passaṃ nibbindati, nandikkhayā rāgakkhayo rāgakkhayā nandikkhayo nandirāgakkhayā

cittaṃ suvimuttanti vuccati.

1. Sāyaṃ - machasaṃ [PTS]

1. 16. 3

Ajjhattanandikkhayayonisosuttaṃ

158. Cakkhuṃ bhikkhave yoniso manasikarotha, cakkhuaniccatañca yathābhūtaṃ

samanupassatha, cakkhuṃ bhikkhave bhikkhu yoniso manasikaronto cakkhuaniccatañca

yathābhūtaṃ samanupassanto cakkhusmimpi nibbindati, nandikkhayā rāgakkhayo,

rāgakkhayā nandikkhayo nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccati.

[BJT Page 284] [\x 284/]

[PTS Page 143] [\q 143/] sotaṃ bhikkhave yoniso manasikarotha, sotāniccatañca

yathābhūtaṃ samanupassatha, sotaṃ bhikkhave bhikkhu yoniso manasikaronto

sotāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassanto sotasmimpi nibbindati, nandikkhayā

rāgakkhayo, rāgakkhayā nandikkhayo nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccati.

Ghānaṃ bhikkhave yoniso manasikarotha, ghānāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassatha,

ghānaṃ bhikkhave bhikkhu yoniso manasikaronto ghānāniccatañca yathābhūtaṃ

samanupassanto ghānasmimpi nibbindati, nandikkhayā rāgakkhayo, rāgakkhayā

nandikkhayo nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccati.

Jivhaṃ bhikkhave yoniso manasikarotha, jivhāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassatha,

jivhaṃ bhikkhave bhikkhu yoniso manasikaronto jivhāniccatañca yathābhūtaṃ

samanupassanto jivhāyapi nibbindati, nandikkhayā rāgakkhayo, rāgakkhayā nandikkhayo

nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccati.

Kāyaṃ bhikkhave yoniso manasikarotha, kāyāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassatha,

kāyaṃ bhikkhave bhikkhu yoniso manasikaronto kāyāniccatañca yathābhūtaṃ

samanupassanto kāyasmimpi nibbindati, nandikkhayā rāgakkhayo, rāgakkhayā nandikkhayo

nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccati.

Manaṃ bhikkhave yoniso manasikarotha, manāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassatha,

manaṃ bhikkhave bhikkhu yoniso manasikaronto manāniccatañca yathābhūtaṃ

samanupassanto manasmimpi nibbindati, nandikkhayā rāgakkhayo, rāgakkhayā

nandikkhayo nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccatīti.

1. 16. 4

Bahiddhā nandikkhayayonisosuttaṃ

159. Sāvatthiyaṃ:

Rūpe bhikkhave yoniso manasikarotha, rūpāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassatha, rūpe

bhikkhave bhikkhu yoniso manasikaronto rūpāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassanto

rūpesu nibbindati, nandikkhayā rāgakkhayo, rāgakkhayā nandikkhayo nandirāgakkhayā

cittaṃ suvimuttanti vuccati.

Sadde bhikkhave yoniso manasikarotha, saddāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassatha,

sadde bhikkhave bhikkhu yoniso manasikaronto saddāniccatañca yathābhūtaṃ

samanupassanto saddesu nibbindati, nandikkhayā rāgakkhayo, rāgakkhayā nandikkhayo

nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccati.

Gandhe bhikkhave yoniso manasikarotha, gandhāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassatha,

gandhe bhikkhave bhikkhu yoniso manasikaronto gandhāniccatañca yathābhūtaṃ

samanupassanto gandhesu nibbindati, nandikkhayā rāgakkhayo, rāgakkhayā nandikkhayo

nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccati.

Rase bhikkhave yoniso manasikarotha, rasāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassatha, rase

bhikkhave bhikkhu yoniso manasikaronto rasāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassanto

rasesu nibbindati, nandikkhayā rāgakkhayo, rāgakkhayā nandikkhayo nandirāgakkhayā

cittaṃ suvimuttanti vuccati.

Phoṭṭhabbe bhikkhave yoniso manasikarotha, phoṭṭhabbāniccatañca yathābhūtaṃ

samanupassatha, phoṭṭhabbe bhikkhave bhikkhu yoniso manasikaronto

phoṭṭhabbāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassanto phoṭṭhabbesu nibbindati, nandikkhayā

rāgakkhayo, rāgakkhayā nandikkhayo nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccatīti.

Dhamme bhikkhave yoniso manasikarotha, dhammāniccatañca yathābhūtaṃ

samanupassatha, dhamme bhikkhave bhikkhu yoniso manasikaronto dhammāniccatañca

yathābhūtaṃ samanupassanto dhammesu nibbindati, nandikkhayā rāgakkhayo, rāgakkhayā

nandikkhayo nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccatīti.

1. 16. 5

Samādhisuttaṃ

160. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati jīvakambavane. Tatra kho bhagavā bhikkhū

āmantesi 'bhikkhavo'ti; bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ, bhagavā etadavoca:

samādhiṃ bhikkhave bhāvetha, samāhitassa bhikkhave [PTS Page 144] [\q 144/]

bhikkhuno yathābhūtaṃ okkhāyati. -1 Kiñca yathābhūtaṃ okkhāyati:

1. Okkāyāti - sayyā.

[BJT Page 286] [\x 286/]

Cakkhuṃ aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati, rūpā aniccāti yathābhūtaṃ okkhāyati,

cakkhuviññāṇaṃ aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati, cakkhusamphasso aniccoti yathābhūtaṃ

okkhāyati, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati.

Sotaṃ aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati, saddā aniccāti yathābhūtaṃ okkhāyati, sotaviññāṇaṃ

aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati, sotasamphasso aniccoti yathābhūtaṃ okkhāyati, yampidaṃ

sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati.

Ghānaṃ aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati, gandhā aniccāti yathābhūtaṃ okkhāyati,

ghānaviññāṇaṃ aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati, ghānasamphasso aniccoti yathābhūtaṃ

okkhāyati, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati.

Jivhā aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati, rasā aniccāti yathābhūtaṃ okkhāyati, jivhāviññāṇaṃ

aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati, jivhāsamphasso aniccoti yathābhūtaṃ okkhāyati, yampidaṃ

jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati.

Kāyo aniccoti yathābhūtaṃ okkhāyati, phoṭṭhabbā aniccāti yathābhūtaṃ okkhāyati,

kāyaviññāṇaṃ aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati, kāyasamphasso aniccoti yathābhūtaṃ

okkhāyati, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati.

Mano aniccoti yathābhūtaṃ okkhāyati, dhammā aniccāti yathābhūtaṃ okkhāyati,

manoviññāṇaṃ aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati, manosamphasso aniccoti yathābhūtaṃ

okkhāyati, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati. Samādhiṃ bhikkhave

bhāvetha, samāhitassa bhikkhave bhikkhuno yathābhūtaṃ okkhāyatīti.

1. 16. 6

Paṭisallānasuttaṃ

161. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati jīvakambavane. Tatra kho bhagavā bhikkhū

āmantesi 'bhikkhavo'ti; bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ, bhagavā etadavoca:

paṭisallāne bhikkhave yogamāpajjatha, patisallīnassa bhikkhave bhikkhuno yathābhūtaṃ

okkhāyati. -1 Kiñca yathābhūtaṃ okkhāyati:

Cakkhuṃ aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati, rūpā aniccāti yathābhūtaṃ okkhāyati,

cakkhuviññāṇaṃ aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati, cakkhusamphasso aniccoti yathābhūtaṃ

okkhāyati, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati.

Sotaṃ aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati, saddā aniccāti yathābhūtaṃ okkhāyati, sotaviññāṇaṃ

aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati, sotasamphasso aniccoti yathābhūtaṃ okkhāyati, yampidaṃ

sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati.

Ghānaṃ aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati, gandhā aniccāti yathābhūtaṃ okkhāyati,

ghānaviññāṇaṃ aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati, ghānasamphasso aniccoti yathābhūtaṃ

okkhāyati, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati.

Jivhā aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati, rasā aniccāti yathābhūtaṃ okkhāyati, jivhāviññāṇaṃ

aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati, jivhāsamphasso aniccoti yathābhūtaṃ okkhāyati, yampidaṃ

jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati.

Kāyo aniccoti yathābhūtaṃ okkhāyati, phoṭṭhabbā aniccāti yathābhūtaṃ okkhāyati,

kāyaviññāṇaṃ aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati, kāyasamphasso aniccoti yathābhūtaṃ

okkhāyati, yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati.

Mano aniccoti yathābhūtaṃ okkhāyati, dhammā aniccāti yathābhūtaṃ okkhāyati,

manoviññāṇaṃ aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati, manosamphasso aniccoti yathābhūtaṃ

okkhāyati, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ [PTS

Page 145] [\q 145/] vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati.

Samādhiṃ bhikkhave bhāvetha, samāhitassa bhikkhave bhikkhuno yathābhūtaṃ okkhāyati,

paṭisallāne bhikkhave yogamāpajjatha, paṭisallīnassa bhikkhave bhikkhuno yathābhūtaṃ

okkhāyatīti

1. 16. 7

Koṭṭhitaaniccasuttaṃ

162. Atha kho āyasmā mahākoṭṭhito yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā

bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinno kho āyasmā mahākoṭṭhito

bhagavantaṃ etadavoca: sādhu me bhante, bhagavā saṅkhittena dhammaṃ desetu yamahaṃ

bhagavato dhammaṃ sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpi pahitatto vihareyyanti.

1. Pakkhāyati - sī 1. Paccakkhāyati - sī 2.

[BJT Page 288] [\x 288/]

Yaṃ kho koṭṭhita aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo; kiñca koṭṭhita aniccaṃ, cakkhuṃ kho

koṭṭhita aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo. Rūpā aniccā, tatra te chando pahātabbo.

Cakkhuviññāṇaṃ aniccaṃ tatra te chando pahātabbo. Cakkhusamphasso anicco, tatra te

chando pahātabbo. Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo.

Sotaṃ kho koṭṭhita aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo. Saddā aniccā, tatra te chando

pahātabbo. Sotaviññāṇaṃ aniccaṃ tatra te chando pahātabbo. Sotasamphasso anicco, tatra te

chando pahātabbo. Yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo.

Ghānaṃ kho koṭṭhita aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo. Gandhā aniccā, tatra te chando

pahātabbo. Ghānaviññāṇaṃ aniccaṃ tatra te chando pahātabbo. Ghāna samphasso anicco,

tatra te chando pahātabbo. Yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ

vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo.

Jivhā kho koṭṭhita aniccā, tatra te chando pahātabbo. Rasā aniccā, tatra te chando

pahātabbo. Jivhāviññāṇaṃ aniccaṃ tatra te chando pahātabbo. Jivhāsamphasso anicco, tatra

te chando pahātabbo. Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo.

Kāyo kho koṭṭhita anicco, tatra te chando pahātabbo. Phoṭṭhabbā aniccā, tatra te chando

pahātabbo. Kāyaviññāṇaṃ aniccaṃ tatra te chando pahātabbo. Kāyasamphasso anicco, tatra

te chando pahātabbo. Yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ, tatra te chando pahātabbo.

Mano kho koṭṭhita anicco, tatra te chando pahātabbo. Dhammā aniccā, tatra te chando

pahātabbo. Manoviññāṇaṃ aniccaṃ tatra te chando pahātabbo. Manosamphasso anicco, tatra

te chando pahātabbo. Yampidaṃ [PTS Page 147] [\q 147/] manosamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ, tatra te

chando pahātabbo.

Yaṃ kho koṭṭhita, aniccaṃ, tatra te chando pahātabboti.

1. 16. 8.

Koṭṭhita dukkha suttaṃ

163. [PTS Page 146] [\q 146/] sāvatthiyaṃ:

[PTS Page 146] [\q 146/] ekamantaṃ nisinno kho āyasmā mahākoṭṭhito bhagavantaṃ

etadavoca: sādhu me bhante bhagavā saṅkhittena dhammaṃ desetu. Yamahaṃ bhagavato

dhammaṃ sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpi pahitatto vihareyyanti.

Yaṃ kho koṭṭhita dukkhaṃ, tatra te chando pahātabbo; kiñca koṭṭhita, dukkhaṃ, cakkhuṃ

kho koṭṭhita dukkhaṃ, tatra te chando pahātabbo. Rūpā dukkhā, tatra te chando pahātabbo.

Cakkhuviññāṇaṃ dukkhaṃ tatra te chando pahātabbo. Cakkhusamphasso dukkho, tatra te

chando pahātabbo. Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ, tatra te chando pahātabbo.

[BJT Page 290] [\x 290/]

Sotaṃ kho koṭṭhita dukkhaṃ, tatra te chando pahātabbo. Saddā dukkhā, tatra te chando

pahātabbo. Sotaviññāṇaṃ dukkhaṃ tatra te chando pahātabbo. Sotasamphasso dukkho, tatra

te chando pahātabbo. Yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ, tatra te chando pahātabbo.

Ghānaṃ kho koṭṭhita dukkhaṃ, tatra te chando pahātabbo. Gandhā dukkhā, tatra te chando

pahātabbo. Ghānaviññāṇaṃ dukkhaṃ tatra te chando pahātabbo. Ghānasamphasso dukkho,

tatra te chando pahātabbo. Yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ

vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ, tatra te chando pahātabbo.

Jivhā kho koṭṭhita dukkhā, tatra te chando pahātabbo. Rasā dukkhā, tatra te chando

pahātabbo. Jivhāviññāṇaṃ dukkhaṃ tatra te chando pahātabbo. Jivhāsamphasso dukkho,

tatra te chando pahātabbo. Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ, tatra te chando pahātabbo.

Kāyo kho koṭṭhita dukkho, tatra te chando pahātabbo. Phoṭṭhabba dukkhā, tatra te chando

pahātabbo. Kāyaviññāṇaṃ dukkhaṃ tatra te chando pahātabbo. Kāyasamphasso dukkho,

tatra te chando pahātabbo. Yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ, tatra te chando pahātabbo.

Mano kho koṭṭhita dukkho, tatra te chando pahātabbo. Dhammā dukkhā, tatra te chando

pahātabbo. Manoviññāṇaṃ dukkhaṃ tatra te chando pahātabbo. Manosamphasso dukkho,

tatra te chando pahātabbo. Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ

vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ, tatra te chando pahātabbo.

Yaṃ kho koṭṭhita, dukkhaṃ, tatra te chando pahātabboti.

1. 16. 9.

Koṭṭhita anattasuttaṃ

164. Sāvatthiyaṃ:

Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā mahākoṭṭhito bhagavantaṃ etadavoca: sādhu me bhante

bhagavā saṅkhittena dhammaṃ desetu yamahaṃ bhagavato dhammaṃ sutvā eko vūpakaṭṭho

appamatto ātāpi pahitatto vihareyyanti.

Yo kho koṭṭhita anattā, tatra te chando pahātabbo, ko ca koṭṭhita anattā, cakkhuṃ kho

koṭṭhita anattā, tatra te chando pahātabbo. Rūpā anattā, tatra te chando pahātabbo.

Cakkhuviññāṇaṃ anattā tatra te chando pahātabbo. Cakkhusamphasso anattā, tatra te

chando pahātabbo. Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattā, tatra te chando pahātabbo.

Sotaṃ kho koṭṭhita anattā, tatra te chando pahātabbo. Saddā anattā, tatra te chando

pahātabbo. Sotaviññāṇaṃ anattā tatra te chando pahātabbo. Sotasamphasso anattā, tatra te

chando pahātabbo. Yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattā, tatra te chando pahātabbo.

Ghānaṃ kho koṭṭhita anattā, tatra te chando pahātabbo. Gandhā anattā, tatra te chando

pahātabbo. Ghānaviññāṇaṃ anattā tatra te chando pahātabbo. Ghānasamphasso anattā, tatra

te chando pahātabbo. Yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattā, tatra te chando pahātabbo.

Jivhā kho koṭṭhita anattā, tatra te chando pahātabbo. Rasā anattā, tatra te chando pahātabbo.

Jivhāviññāṇaṃ anattā tatra te chando pahātabbo. Jivhāsamphasso anattā, tatra te chando

pahātabbo. Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi anattā, tatra te chando pahātabbo.

Kāyo kho koṭṭhita anattā, tatra te chando pahātabbo. Phoṭṭhabbā anattā, tatra te chando

pahātabbo. Kāyaviññāṇaṃ anattā, tatra te chando pahātabbo. Kāyasamphasso anattā, tatra

te chando pahātabbo. Yampidaṃ kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattā, tatra te chando pahātabbo.

Mano kho koṭṭhita anattā, tatra te chando pahātabbo. Dhammā anattā, tatra te chando

pahātabbo. Manoviññāṇaṃ anattā, tatra te chando pahātabbo. Manosamphasso anattā, tatra

te chando pahātabbo. Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattā, tatra te chando pahātabbo.

Yo kho koṭṭhita, anattā, tatra te chando pahātabboti.

1. 16. 10

Micchādiṭṭhippahānasuttaṃ

165. Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā ekamantaṃ

nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhū bhagavantaṃ etadavoca: kathannu kho bhante

jānato kathaṃ passato micchādiṭṭhi pahīyatīti?

[BJT Page 292] [\x 292/] cakkhuṃ kho bhikkhū aniccato jānato passato micchādiṭṭhi

pahīyati. Rūpe aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati. Cakkhuviññāṇaṃ aniccato

jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati, cakkhusamphassaṃ aniccato jānato passato

micchādiṭṭhi pahīyati, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati.

Sotaṃ aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati. Sadde aniccato jānato passato

micchādiṭṭhi pahīyati. Sotaviññāṇaṃ aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati,

sotasamphassaṃ aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati, yampidaṃ

sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati.

Ghānaṃ aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati. Gandhe aniccato jānato passato

micchādiṭṭhi pahīyati. Ghānaviññāṇaṃ aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati,

ghānasamphassaṃ aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati, yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati.

Jivhaṃ aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati. Rase aniccato jānato passato

micchādiṭṭhi pahīyati. Jivhāviññāṇaṃ aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati,

jivhāsamphassaṃ aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati, yampidaṃ

jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati.

Kāyaṃ aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati. Phoṭṭhabbe aniccato jānato passato

micchādiṭṭhi pahīyati. Kāyaviññāṇaṃ aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati,

kāyasamphassaṃ aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati, yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati.

Manaṃ aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati. Dhamme aniccato jānato passato

micchādiṭṭhi pahīyati. Manoviññāṇaṃ aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati,

manosamphassaṃ aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati, yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati.

Evaṃ kho bhikkhu jānato evaṃ passato micchādiṭṭhi pahīyatīti.

1. 16. 11

Sakkāyadiṭṭhippahānasuttaṃ

166. Sāvatthiyaṃ:

Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca: kathannu kho bhante jānato

kathaṃ passato sakkāyadiṭṭhi pahīyatīti?

Cakkhuṃ kho bhikkhū dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati. Rūpe dukkhato

jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati. Cakkhuviññāṇaṃ dukkhato jānato passato

sakkāyadiṭṭhi pahīyati, cakkhusamphassaṃ dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi

pahīyati, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā

adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati.

Sotaṃ dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati. Sadde dukkhato jānato passato

sakkāyadiṭṭhi pahīyati. Sotaviññāṇaṃ dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati,

sotasamphassaṃ dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati, yampidaṃ

sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati.

Ghānaṃ dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati. Gandhe dukkhato jānato passato

sakkāyadiṭṭhi pahīyati. Ghānaviññāṇaṃ dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati,

ghānasamphassaṃ dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati, yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati.

Jivhaṃ dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati. Rase dukkhato jānato passato

sakkāyadiṭṭhi pahīyati. Jivhāviññāṇaṃ dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati,

jivhāsamphassaṃ dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati, yampidaṃ

jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati.

Kāyaṃ dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati. Phoṭṭhabbe dukkhato jānato

passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati. Kāyaviññāṇaṃ dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi

pahīyati, kāyasamphassaṃ dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati, yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati.

Manaṃ dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati. Dhamme dukkhato jānato passato

sakkāyadiṭṭhi pahīyati. Manoviññāṇaṃ dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati,

manosamphassaṃ dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati, yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati.

Evaṃ kho bhikkhu jānato evaṃ passato sakkāyadiṭṭhi pahīyatīti.

[BJT Page 294] [\x 294/]

1. 16. 12

Attānudiṭṭhippahānasuttaṃ

167. [PTS Page 166] [\q 166/] sāvatthiyaṃ:

Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca: kathannu kho bhante jānato

kathaṃ passato sakkāyadiṭṭhi pahīyatīti?

Cakkhuṃ kho bhikkhu anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati. Rūpe anattato jānato

passato attānudiṭṭhi pahīyati. Cakkhuviññāṇaṃ anattato jānato passato attānudiṭṭhi

pahīyati, cakkhusamphassaṃ anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati.

Sotaṃ anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati. Sadde anattato jānato passato

attānudiṭṭhi pahīyati. Sotaviññāṇaṃ anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati,

sotasamphassaṃ anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati, yampidaṃ

sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati.

Ghānaṃ anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati. Gandhe anattato jānato passato

attānudiṭṭhi pahīyati. Ghānaviññāṇaṃ anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati,

ghānasamphassaṃ dukkhato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati, yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati.

Jivhaṃ anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati. Rase anattato jānato passato

attānudiṭṭhi pahīyati. Jivhāviññāṇaṃ anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati,

jivhāsamphassaṃ anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati, yampidaṃ

jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati.

Kāyaṃ anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati. Phoṭṭhabbe anattato jānato passato

attānudiṭṭhi pahīyati. Kāyaviññāṇaṃ anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati,

kāyasamphassaṃ anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati, yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati.

Manaṃ anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati. Dhamme anattato jānato passato

attānudiṭṭhi pahīyati. Manoviññāṇaṃ anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati,

manosamphassaṃ anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati, yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati.

Evaṃ kho bhikkhu jānato evaṃ passato attānudiṭṭhi pahīyatīti.

Nandikkhaya vaggo soḷasamo.

Tatruddānaṃ:

Nandikkhayena cattāro - jīvakambavane duve

Koṭṭhitena tayo vuttā - micchāsakkāya attatoti.

[BJT Page 296] [\x 296/]

17. Saṭṭhipeyyālo

1. 17. 1

Aniccachandasuttaṃ

168. Sāvatthiyaṃ:

Yaṃ bhikkhave aniccaṃ, tatra vo chando pahātabbo. Kiñca bhikkhave aniccaṃ: [PTS Page

149] [\q 149/] cakkhuṃ bhikkhave aniccaṃ, tatra vo-1 chando pahātabbo.

Sotaṃ aniccaṃ, tatra vo chando pahātabbo. Ghānaṃ aniccaṃ tatra vo chando pahātabbo, jivhā

aniccā tatra vo chando pahātabbo, kāyo anicco tatra vo chando pahātabbo, mano anicco tatra

vo chando pahātabbo. Yaṃ bhikkhave aniccaṃ, tatra vo chando pahātabboti.

1. 17. 2

Aniccarāgasuttaṃ

169. Yaṃ bhikkhave aniccaṃ, tatra vo rāgo pahātabbo. Kiñca bhikkhave aniccaṃ: cakkhuṃ

bhikkhave aniccaṃ, tatra vo rāgo pahātabbo.

Sotaṃ aniccaṃ, tatra vo rāgo pahātabbo. Ghānaṃ aniccaṃ, tatra vo rāgo pahātabbo, jivhā

aniccā, tatra vo rāgo pahātabbo, kāyo anicco, tatra vo rāgo pahātabbo, mano anicco, tatra vo

rāgo pahātabbo. Yaṃ bhikkhave aniccaṃ, tatra vo rāgo pahātabboti.

1. 17. 3

Anicca chandarāgasuttaṃ

170. Yaṃ bhikkhave aniccaṃ, tatra vo chandarāgo pahātabbo. Kiñca bhikkhave aniccaṃ:

cakkhuṃ bhikkhave aniccaṃ, tatra vo chandarāgo pahātabbo.

Sotaṃ aniccaṃ, tatra vo chandarāgo pahātabbo. Ghānaṃ aniccaṃ, tatra vo chandarāgo

pahātabbo, jivhā aniccā, tatra vo chandarāgo pahātabbo, kāyo anicco, tatra vo chandarāgo

pahātabbo, mano anicco, tatra vo chandarāgo pahātabbo. Yaṃ bhikkhave aniccaṃ, tatra vo

chandarāgo pahātabboti.

1. 17. 4

Dukkhachandasuttaṃ

171. Yaṃ bhikkhave dukkhaṃ, tatra vo chando pahātabbo. Kiñca bhikkhave dukkhaṃ:

cakkhuṃ bhikkhave dukkhaṃ, tatra vo chando pahātabbo.

Sotaṃ dukkhaṃ, tatra vo chando pahātabbo. Ghānaṃ dukkhaṃ, tatra vo chando pahātabbo,

jivhā dukkhā, tatra vo chando pahātabbo, kāyo dukkho, tatra vo chando pahātabbo, mano

dukkho, tatra vo chando pahātabbo. Yaṃ bhikkhave dukkhaṃ, tatra vo chando pahātabboti.

1. 17. 5

Dukkharāgasuttaṃ

172. Yaṃ bhikkhave dukkhaṃ, tatra vo rāgo pahātabbo. Kiñca bhikkhave dukkhaṃ: cakkhuṃ

bhikkhave dukkhaṃ, tatra vo rāgo pahātabbo.

Sotaṃ dukkhaṃ, tatra vo rāgo pahātabbo. Ghānaṃ dukkhaṃ, tatra vo rāgo pahātabbo, jivhā

dukkhā, tatra vo rāgo pahātabbo, kāyo, dukkho tatra vo rāgo pahātabbo, mano dukkho,

tatra vo rāgo pahātabbo. Yaṃ bhikkhave dukkhaṃ, tatra vo rāgo pahātabboti.

1. 17. 6

Dukkha chandarāgasuttaṃ

173. Yaṃ bhikkhave dukkhaṃ, tatra vo chandarāgo pahātabbo. Kiñca bhikkhave dukkhaṃ:

cakkhuṃ bhikkhave dukkhaṃ, tatra vo chandarāgo pahātabbo.

Sotaṃ dukkhaṃ, tatra vo chandarāgo pahātabbo. Ghānaṃ dukkhaṃ, tatra vo chandarāgo

pahātabbo, jivhā dukkhā, tatra vo chandarāgo pahātabbo, kāyo dukkho, tatra vo chandarāgo

pahātabbo, mano dukkho, tatra vo chandarāgo pahātabbo. [PTS Page 150] [\q 150/] yaṃ

bhikkhave dukkhaṃ, tatra vo chandarāgo pahātabboti.

1. Te-sī

[BJT Page 298] [\x 298/]

1. 17. 7

Anattachandasuttaṃ

174. Sāvatthiyaṃ:

Yo bhikkhave anattā, tatra vo chando pahātabbo. Ko ca bhikkhave anattā: cakkhuṃ

bhikkhave anattā, tatra vo chando pahātabbo.

Sotaṃ anattā, tatra vo chando pahātabbo. Ghānaṃ anattā, tatra vo chando pahātabbo, jivhā

anattā, tatra vo chando pahātabbo, kāyo anattā, tatra vo chando pahātabbo, mano anattā,

tatra vo chando pahātabbo. Yaṃ bhikkhave anattā, tatra vo chando pahātabboti.

1. 17. 8

Anantarāgasuttaṃ

175. Yo bhikkhave anattā, tatra vo rāgo pahātabbo. Ko ca bhikkhave anattā: cakkhuṃ

bhikkhave anattā, tatra vo rāgo pahātabbo.

Sotaṃ anattā, tatra vo rāgo pahātabbo. Ghānaṃ anattā, tatra vo rāgo pahātabbo, jivhā anattā,

tatra vo rāgo pahātabbo, kāyo anattā, tatra vo rāgo pahātabbo, mano anattā, tatra vo rāgo

pahātabbo. Yaṃ bhikkhave anattā, tatra vo rāgo pahātabboti.

1. 17. 9

Anatta chandarāgasuttaṃ

176. Yo bhikkhave anattā, tatra vo chandarāgo pahātabbo. Ko ca bhikkhave anattā: cakkhuṃ

bhikkhave anattā, tatra vo chandarāgo pahātabbo.

Sotaṃ anattā, tatra vo chandarāgo pahātabbo. Ghānaṃ anattā, tatra vo chandarāgo

pahātabbo, jivhā anattā, tatra vo chandarāgo pahātabbo, kāyo anattā, tatra vo chandarāgo

pahātabbo, mano anattā, tatra vo chandarāgo pahātabbo. Yaṃ bhikkhave anattā, tatra vo

chandarāgo pahātabboti.

1. 17. 10

Bāhirāniccachandasuttaṃ

177. Sāvatthiyaṃ:

Yaṃ bhikkhave aniccaṃ, tatra vo chando pahātabbo. Kiñca bhikkhave aniccaṃ: cakkhuṃ

bhikkhave aniccaṃ, tatra vo chando pahātabbo.

Sotaṃ aniccaṃ, tatra vo chando pahātabbo. Ghānaṃ aniccaṃ, tatra vo chando pahātabbo, jivhā

aniccā, tatra vo chando pahātabbo, kāyo anicco, tatra vo chando pahātabbo, mano anicco,

tatra vo chando pahātabbo. Yaṃ bhikkhave aniccaṃ, tatra vo chando pahātabboti.

1. 17. 11

Bāhirāniccarāgasuttaṃ

178. Yaṃ bhikkhave aniccaṃ, tatra vo rāgo pahātabbo. Kiñca bhikkhave aniccaṃ: cakkhuṃ

bhikkhave aniccaṃ, tatra vo rāgo pahātabbo.

Sotaṃ aniccaṃ, tatra vo rāgo pahātabbo. Ghānaṃ aniccaṃ tatra vo rāgo pahātabbo, jivhā

aniccā, tatra vo rāgo pahātabbo, kāyo anicco, tatra vo rāgo pahātabbo, mano anicco, tatra vo

rāgo pahātabbo. Yaṃ bhikkhave aniccaṃ, tatra vo rāgo pahātabboti.

1. 17. 12

Bāhirānicca chandarāgasuttaṃ

179. Yaṃ bhikkhave aniccaṃ, tatra vo chandarāgo pahātabbo. Kiñca bhikkhave aniccaṃ:

cakkhuṃ bhikkhave aniccaṃ, tatra vo chandarāgo pahātabbo.

Sotaṃ aniccaṃ, tatra vo chandarāgo pahātabbo. Ghānaṃ aniccaṃ, tatra vo chandarāgo

pahātabbo, jivhā aniccā, tatra vo chandarāgo pahātabbo, kāyo anicco, tatra vo chandarāgo

pahātabbo, mano anicco, tatra vo chandarāgo pahātabbo. Yaṃ bhikkhave aniccaṃ, tatra vo

chandarāgo pahātabboti.

1. 17. 13

Bāhira dukkhachanda suttaṃ

180. Yaṃ bhikkhave dukkhaṃ, tatra vo chando pahātabbo. Kiñca bhikkhave dukkhaṃ:

cakkhuṃ bhikkhave dukkhaṃ, tatra vo chando pahātabbo.

Sotaṃ dukkhaṃ, tatra vo chando pahātabbo. Ghānaṃ dukkhaṃ, tatra vo chando pahātabbo,

jivhā dukkhā, tatra vo chando pahātabbo, kāyo dukkho, tatra vo chando pahātabbo, mano

dukkho, tatra vo chando pahātabbo. Yaṃ bhikkhave dukkhaṃ, tatra vo chando pahātabboti.

1. 17. 14

Bāhira dukkharāga suttaṃ

181. Yaṃ bhikkhave dukkhaṃ, tatra vo rāgo pahātabbo. Kiñca bhikkhave dukkhaṃ: cakkhuṃ

bhikkhave dukkhaṃ, tatra vo rāgo pahātabbo.

Sotaṃ dukkhaṃ, tatra vo rāgo pahātabbo. Ghānaṃ dukkhaṃ, tatra vo rāgo pahātabbo, jivhā

dukkhā, tatra vo rāgo pahātabbo, kāyo dukkho, tatra vo rāgo pahātabbo, mano dukkho,

tatra vo rāgo pahātabbo. Yaṃ bhikkhave dukkhaṃ, tatra vo rāgo pahātabboti.

1. 17. 15

Bāhiradukkha chandarāgasuttaṃ

182. Yaṃ bhikkhave dukkhaṃ, tatra vo chandarāgo pahātabbo. Kiñca bhikkhave dukkhaṃ:

cakkhuṃ bhikkhave dukkhaṃ, tatra vo chandarāgo pahātabbo.

Sotaṃ dukkhaṃ, tatra vo chandarāgo pahātabbo. Ghānaṃ dukkhaṃ, tatra vo chandarāgo

pahātabbo, jivhā dukkhā, tatra vo chandarāgo pahātabbo, kāyo dukkho, tatra vo chandarāgo

pahātabbo, mano dukkho, tatra vo chandarāgo pahātabbo. Yaṃ bhikkhave dukkhaṃ, tatra vo

chandarāgo pahātabboti.

[BJT Page 300] [\x 300/]

Bāhirānattachandasuttaṃ

183. Sāvatthiyaṃ:

[PTS Page 151] [\q 151/] yo bhikkhave anattā, tatra vo chando pahātabbo. Ko ca

bhikkhave anattā: rūpā bhikkhave anattā, tatra vo chando pahātabbo.

Saddā anattā, tatra vo chando pahātabbo. Gandhā anattā, tatra vo chando pahātabbo, rasā

anattā, tatra vo chando pahātabbo, poṭṭhabbā anattā, tatra vo chando pahātabbo, dhammā

anattā, tatra vo chando pahātabbo. Yaṃ bhikkhave anattā, tatra vo chando pahātabboti.

1. 17. 17

Bāhirānattarāgasuttaṃ

184. Yo bhikkhave anattā, tatra vo rāgo pahātabbo. Ko ca bhikkhave anattā; rapā bhikkhave

anattā, tatra vo rāgo pahātabbo.

Saddā anattā, tatra vo rāgo pahātabbo. Gandhā anattā, tatra vo rāgo pahātabbo, rasā anattā,

tatra vo rāgo pahātabbo, poṭṭhabbā* anattā, tatra vo rāgo pahātabbo, dhammā anattā, tatra

vo rāgo pahātabbo. Yaṃ bhikkhave anattā, tatra vo rāgo pahātabboti.

1. 17. 18

Bāhirānatta chandarāgasuttaṃ

185. Yaṃ bhikkhave anattā, tatra vo chandarāgo pahātabbo. Ko ca bhikkhave anattā: rūpā

bhikkhave anattā, tatra vo chandarāgo pahātabbo.

Saddā anattā, tatra vo chandarāgo pahātabbo. Gandhā anattā, tatra vo chandarāgo

pahātabbo, rasā anattā, tatra vo chandarāgo pahātabbo, poṭṭhabbā anattā, tatra vo

chandarāgo pahātabbo, dhammā anattā, tatra vo chandarāgo pahātabbo. Yaṃ bhikkhave

anattā, tatra vo chandarāgo pahātabboti.

1. 17. 19

Atītāniccasuttaṃ

186. Cakkhuṃ bhikkhave aniccaṃ atītaṃ, sotaṃ aniccaṃ atītaṃ, ghānaṃ aniccaṃ atītaṃ, jivhā

aniccā atītā, kāyo anicco atīto, mano anicco atīto. Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā

ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi nibbindati, ghānasmimpi nibbindati,

jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati, manasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati,

virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ,

kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 17. 20

Anāgatāniccasuttaṃ

187. Cakkhuṃ bhikkhave aniccaṃ anāgataṃ, sotaṃ aniccaṃ anāgataṃ, ghānaṃ aniccaṃ

anāgataṃ, jivhā aniccā anāgatā, kāyo anicco anāgato, mano anicco anāgato. Evaṃ passaṃ

bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi nibbindati,

ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati, manasmimpi

nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.

Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 17. 21

Paccuppannāniccasuttaṃ

188. Cakkhuṃ bhikkhave aniccaṃ paccuppannaṃ, sotaṃ aniccaṃ paccuppannaṃ, ghānaṃ

aniccaṃ paccuppannaṃ, jivhā aniccā paccuppannā, kāyo anicco paccuppanno, mano anicco

paccuppanno. Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati,

sotasmimpi nibbindati, ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi

nibbindati, manasmimpi nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ

vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ

itthattāyāti pajānātīti.

[BJT Page 302] [\x 302/]

1. 17. 22

Atīta dukkha suttaṃ

189. [PTS Page 152] [\q 152/] cakkhuṃ bhikkhave dukkhaṃ atītaṃ, sotaṃ dukkhaṃ

atītaṃ, ghānaṃ dukkhaṃ atītaṃ, jivhā dukkhā atītā, kāyo dukkho atīto, mano dukkho atīto.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi

nibbindati, ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati,

manasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti

ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti

pajānātīti.

1. 17. 23

Anāgata dukkha suttaṃ

190. Cakkhuṃ bhikkhave dukkhaṃ anāgataṃ, sotaṃ dukkhaṃ anāgataṃ, ghānaṃ dukkhaṃ

anāgataṃ, jivhā dukkhā anāgatā, kāyo dukkho anāgato, mano dukkho anāgato. Evaṃ passaṃ

bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi nibbindati,

ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati, manasmimpi

nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.

Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 17. 24

Paccuppanna dukkha suttaṃ

191. Cakkhuṃ bhikkhave dukkhaṃ paccuppannaṃ, sotaṃ dukkhaṃ paccuppannaṃ, ghānaṃ

dukkhaṃ paccuppannaṃ, jivhā dukkhā paccuppannā, kāyo dukkho paccuppanno, mano

dukkho paccuppanno. Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati,

sotasmimpi nibbindati, ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi

nibbindati, manasmimpi nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ

vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ

itthattāyāti pajānātīti.

1. 17. 25

Atītānattasuttaṃ

192. Cakkhuṃ bhikkhave anattā atītaṃ, sotaṃ anattā atītaṃ, ghānaṃ anattā atītaṃ, jivhā

anattā atītā, kāyo anattā atīto, mano anattā atīto. Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā

ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi nibbindati, ghānasmimpi nibbindati,

jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati, manasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati,

virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ,

kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 17. 26

Anāgatānattasuttaṃ

193. Cakkhuṃ bhikkhave anattā anāgataṃ, sotaṃ anattā anāgataṃ, ghānaṃ anattā anāgataṃ,

jivhā anattā anāgatā, kāyo anattā anāgato, mano anattā anāgato. Evaṃ passaṃ bhikkhave

sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi nibbindati, ghānasmimpi

nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati, manasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ

virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ

brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 17. 27

Paccuppannānattaniccasuttaṃ

194. Cakkhuṃ bhikkhave anattā paccuppannaṃ, sotaṃ anattā paccuppannaṃ, ghānaṃ anattā

paccuppannaṃ, jivhā anattā paccuppannā, kāyo anattā paccuppanno, mano anattā

paccuppanno. Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati,

sotasmimpi nibbindati, ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi

nibbindati, manasmimpi nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ

vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ

itthattāyāti pajānātīti.

1. 17. 28

Bāhira atītānicca suttaṃ

195. Rūpā bhikkhave aniccā atītā, saddā aniccā atītā, gandhā aniccā atītā, rasā aniccā atītā,

phoṭṭhabbā aniccā atītā, dhammā aniccā atītā. Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako

rūpesupi nibbindati, saddesupi nibbindati, gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati,

phoṭṭhabbesupi nibbindati, dhammesupi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati

vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ,

nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 17. 29 Bāhira anāgatānicca suttaṃ. 196. Rūpā bhikkhave aniccā anāgatā, saddā aniccā

anāgatā, gandhā aniccā anāgatā, rasā aniccā anāgatā, phoṭṭhabbā aniccā anāgatā, dhammā

aniccā anāgatā. Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako rūpesupi nibbindati, saddesupi

nibbindati, gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati, phoṭṭhabbesupi nibbindati,

dhammesupi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti

ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti

pajānātīti.

1. 17. 30 Bāhirapaccuppannānicca suttaṃ 197. Rūpā bhikkhave aniccā paccuppannā, saddā

aniccā paccuppannā, gandhā aniccā paccuppannā, rasā aniccā paccuppannā, phoṭṭhabbā

aniccā paccuppannā, dhammā aniccā paccuppannā. Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā

ariyasāvako rūpesupi nibbindati, saddesupi nibbindati, gandhesupi nibbindati, rasesupi

nibbindati, phoṭṭhabbesupi nibbindati, dhammesupi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā

vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ

karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 17. 31

Bāhirātīta dukkha suttaṃ

198. Rūpā bhikkhave dukkhā atītā, saddā dukkhā atītā, gandhā dukkhā atītā, rasā dukkhā

atītā, phoṭṭhabbā dukkhā atītā, dhammā dukkhā atītā. Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā

ariyasāvako rūpesupi nibbindati, saddesupi nibbindati, gandhesupi nibbindati, rasesupi

nibbindati, phoṭṭhabbesupi nibbindati, dhammesupi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā

vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ

karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1.17. 32 Bāhirānāgata dukkha suttaṃ 199. Rūpā bhikkhave dukkhā anāgatā, saddā dukkhā

anāgatā, gandhā dukkhā anāgatā, rasā dukkhā anāgatā, phoṭṭhabbā dukkhā anāgatā,

dhammā dukkhā anāgatā. Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako rūpesupi nibbindati,

saddesupi nibbindati, gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, dhammesupi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ

vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ

itthattāyāti pajānātīti.

1. 17. 33 Bāhira paccuppannadukkha suttaṃ 200. Rūpā bhikkhave dukkhā paccuppannā,

saddā dukkhā paccuppannā, gandhā dukkhā paccuppannā, rasā dukkhā paccuppannā,

phoṭṭhabbā dukkhā paccuppannā, dhammā dukkhā paccuppannā. Evaṃ passaṃ bhikkhave

sutavā ariyasāvako rūpesupi nibbindati, saddesupi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

rasesupi nibbindati, phoṭṭhabbesupi nibbindati, dhammesupi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati,

virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ,

kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. Atītānāgato - sī

2. Atītānagatā -sī

1. 17. 34

Bāhira atītānatta suttaṃ

201. Rūpā bhikkhave anattā atītā, saddā anattā atītā, gandhā anattā atītā, rasā anattā atītā,

phoṭṭhabbā anattā atītā, dhammā anattā atītā. Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako

rūpesupi nibbindati, saddesupi nibbindati, gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati,

phoṭṭhabbesupi nibbindati, dhammesupi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati

vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ,

nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 17. 35 Bāhira anāgatānatta suttaṃ 202. Rūpā bhikkhave anattā anāgatā, saddā anattā

anāgatā, gandhā anattā anāgatā, rasā anattā anāgatā, phoṭṭhabbā anattā anāgatā, dhammā

anattā anāgatā. Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako rūpesupi nibbindati, saddesupi

nibbindati, gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati, phoṭṭhabbesupi nibbindati,

dhammesupi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti

ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti

pajānātīti.

1. 17. 36 Bāhira paccuppannānatta suttaṃ 203. Rūpā bhikkhave anattā paccuppannā, saddā

anattā paccuppannā, gandhā anattā paccuppannā, rasā anattā paccuppannā, phoṭṭhabbā

anattā paccuppannā, dhammā anattā paccuppannā. Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā

ariyasāvako rūpesupi nibbindati, saddesupi nibbindati, gandhesupi nibbindati, rasesupi

nibbindati, phoṭṭhabbesupi nibbindati, dhammesupi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā

vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ

karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

[BJT Page 304] [\x 304/]

1. 17. 37

Atītayadaniccasuttaṃ

204. Sāvatthiyaṃ:

Cakkhuṃ bhikkhave aniccaṃ atītaṃ, yadaniccaṃ [PTS Page 153] [\q 153/] taṃ dukkhaṃ,

yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Sotaṃ aniccaṃ atītaṃ, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ

mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Ghānaṃ aniccaṃ atītaṃ, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ

'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ.

Jivhā aniccā atītā, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ

mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Kāyo anicco atīto, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ

mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Mano anicco atīto, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ

mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi

nibbindati, ghānasmimipi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati,

manasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti

ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti

pajānātīti.

1. 17. 38

Anāgatayadaniccasuttaṃ

205. Cakkhuṃ bhikkhave aniccaṃ anāgataṃ, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ

tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ

sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Sotaṃ aniccaṃ anāgataṃ, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ

dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Ghānaṃ aniccaṃ anāgataṃ, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ

'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ.

Jivhā aniccā anāgatā, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ

mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Kāyo anicco anāgato, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ

mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Mano anicco anāgato, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ

'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi

nibbindati, ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati,

manasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti

ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti

pajānātīti.

1. 17. 39

Paccuppannayadaniccasuttaṃ

206. Cakkhuṃ bhikkhave aniccaṃ paccuppannaṃ, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ

tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na me so attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ

sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Sotaṃ aniccaṃ paccuppannaṃ, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ

dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na me so attā'ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Ghānaṃ aniccaṃ paccuppannaṃ, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā

taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ.

Jivhā aniccā paccuppannā, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ

'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ.

Kāyo anicco paccuppanno, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ

'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ.

Mano anicco paccuppanno, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ

'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi

nibbindati, ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati,

manasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti

ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti

pajānātīti.

[BJT Page 306] [\x 306/]

1. 17. 40

Atīta yaṃ dukkha suttaṃ

207. [PTS Page 154] [\q 154/] cakkhuṃ bhikkhave dukkhaṃ atītaṃ, yaṃ dukkhaṃ

tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ

sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Sotaṃ dukkhaṃ atītaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ

'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ. Ghānaṃ dukkhaṃ atītaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama,

neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Jivhā

dukkhā atītā, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso

attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Kāyo dukkho atīto, yaṃ

dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Mano dukkho atīto, yaṃ dukkhaṃ tadanattā,

yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ

sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi

nibbindati, ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati,

manasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti

ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti

pajānātīti.

1. 17. 41

Anāgata yaṃ dukkha suttaṃ

208. Cakkhuṃ bhikkhave dukkhaṃ anāgataṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ

mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Sotaṃ dukkhaṃ anāgataṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama,

neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Ghānaṃ

dukkhaṃ anāgataṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na

meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Jivhā dukkhaṃ anāgataṃ,

yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Kāyo dukkho anāgato, yaṃ dukkhaṃ tadanattā,

yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ

sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Mano dukkho anāgato, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ

'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi

nibbindati, ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati,

manasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti

ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti

pajānātīti.

1. 17. 42

Paccuppanna yaṃ dukkha suttaṃ

209. Cakkhuṃ bhikkhave dukkhaṃ paccuppannaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ

'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ. Sotaṃ dukkhaṃ paccuppannaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ

mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Ghānaṃ dukkhaṃ paccuppannaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama,

neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Jivhā

dukkhā paccuppannā, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi,

na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Kāyo dukkho

paccuppanno, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso

attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Mano dukkho paccuppanno,

yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi

nibbindati, ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati,

manasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti

ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti

pajānātīti.

1. 17. 43

Atīta yadanatta suttaṃ

210. Cakkhuṃ bhikkhave anattā atītaṃ, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso

attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Sotaṃ anattā atītaṃ, yadanattā

taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ. Ghānaṃ dukkhaṃ atītaṃ, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso

attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Jivhā anattā atītā, yadanattā taṃ

'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ. Kāyo anattā atīto, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti

evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Mano anattā atīto, yadanattā taṃ

'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi

nibbindati, ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati,

manasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti

ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti

pajānātīti.

1. 17. 44

Anāgata yadanatta suttaṃ

211. Cakkhuṃ bhikkhave anattā anāgatā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na

meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Sotaṃ anattā anāgataṃ,

yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ

sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Ghānaṃ anattā anāgataṃ, yadanattā taṃ 'netaṃ mama,

neso'hamasmi, na me so attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Jivhā

anattā anāgataṃ, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Kāyo anattā anāgato, yadanattā taṃ 'netaṃ mama,

neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Mano

anattā anāgato, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na me so attā'ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi

nibbindati, ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati,

manasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti

ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti

pajānātīti.

1. 17. 45

Paccuppanna yadanta suttaṃ

212. Cakkhuṃ bhikkhave anattā paccuppannaṃ, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi,

na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Sotaṃ anattā

paccuppannaṃ, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Ghānaṃ anattā paccuppannaṃ, yadanattā taṃ

'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ. Jivhā anattā paccuppannā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso

attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Kāyo anattā paccuppanno,

yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ

sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Mano anattā paccuppanno, yadanattā taṃ 'netaṃ mama,

neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi

nibbindati, ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati,

manasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti

ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti

pajānātīti.

1. 17. 46

Bāhirātīta yadanicca suttaṃ

213. Rūpā bhikkhave aniccā atītā, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā,

yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ

sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Saddā aniccā atītā, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ

mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Gandhā aniccā atītā, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ

mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Rasā aniccā atītā, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ

mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Phoṭṭhabbā aniccā atīto, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ

'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ.

Dhammā anicco atīto, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ

'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi

nibbindati, ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati,

manasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti

ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti

pajānātīti.

1. 17. 47

Bāhirānāgata yadaniccasuttaṃ

214. Rūpā bhikkhave aniccā anāgatā, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā,

yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ

sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Saddā aniccā anāgatā, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ

tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na me so attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ

sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Gandhā aniccā anāgatā, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ

'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ.

Rasā aniccā anāgatā, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ

mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Phoṭṭhabbā aniccā anāgatā, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ

'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ.

Dhammā aniccā anāgatā, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ

'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi

nibbindati, ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati,

manasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti

ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti

pajānātīti.

1. 17. 48

Bāhira paccuppanna yadaniccasuttaṃ

215. Rūpā bhikkhave aniccā paccuppannā, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā,

yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ

sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Saddā aniccā paccuppannaṃ, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ

dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Gandhā aniccā paccuppannaṃ, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā

taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ.

Rasā aniccā paccuppannā, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ

'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ.

Phoṭṭhabbā aniccā paccuppanno, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā,

yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ

sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Dhammā aniccā paccuppanno, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā

taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi

nibbindati, ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati,

manasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti

ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti

pajānātīti.

[BJT Page 308] [\x 308/]

1. 17. 49

Bāhirātīta yaṃ dukkha suttaṃ

216. [PTS Page 155] [\q 155/] rūpā bhikkhave dukkhā atītā, yaṃ dukkhaṃ tadanattā,

yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ

sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Saddā dukkhā atītā, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ

'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ. Gandhā dukkhā atītā, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama,

neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Rasā

dukkhā atītā, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso

attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Phoṭṭhabbā dukkhā atītā, yaṃ

dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Dhammā dukkhā atītā, yaṃ dukkhaṃ tadanattā,

yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ

sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako rūpesupi nibbindati, saddesupi nibbindati,

gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati, phoṭṭhabbesupi nibbindati, dhammesupi

nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.

Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 17. 50

Bāhirānāgata yaṃ dukkha suttaṃ

217. Rūpā bhikkhave dukkhā anāgatā, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama,

neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Saddā

dukkhā anāgatā, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na

meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Gandhā dukkhā anāgatā,

yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Rasā dukkhā anāgatā, yaṃ dukkhaṃ tadanattā,

yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ

sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Phoṭṭhabbā dukkhā anāgato, yaṃ dukkhaṃ tadanattā,

yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ

sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Dhammā dukkhā anāgato, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā

taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako rūpesupi nibbindati, saddesupi nibbindati,

gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati, phoṭṭhabbesupi nibbindati, dhammesupi

nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.

Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 17. 51

Bāhirapaccuppanna yaṃ dukkha suttaṃ

218. Rūpā bhikkhave dukkhā paccuppannā, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ

mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Saddā dukkhā paccuppannā, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama,

neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Gandhā

dukkhā paccuppannā, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi,

na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Rasā dukkhā

paccuppannā, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso

attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Phoṭṭhabbā dukkhā

paccuppanno, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso

attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Dhammā dukkhā paccuppanno,

yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako rūpesupi nibbindati, saddesupi nibbindati,

gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati, phoṭṭhabbesupi nibbindati, dhammesupi

nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.

Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 17. 52

Bāhirātīta yadanatta suttaṃ

219. Rūpā bhikkhave anattā atītā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti

evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Saddā anattā atītā, yadanattā taṃ

'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ. Gandhā anattā atītā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti

evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Rasā anattā atītā, yadanattā taṃ 'netaṃ

mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Phoṭṭhabbā anattā atītā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti

evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Dhammā anattā atīto, yadanattā taṃ

'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako rūpesupi nibbindati, saddesupi nibbindati,

gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati, phoṭṭhabbesupi nibbindati, dhammesupi

nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.

Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 17. 53

Bāhirānāgata yadanatta suttaṃ

220. Rūpā bhikkhave anattā anāgatā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso

attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Saddā anattā anāgatā, yadanattā

taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ. Gandhā anattā anāgatā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso

attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Rasā anattā anāgatā, yadanattā

taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ. Phoṭṭhabbā anattā anāgatā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na

meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Dhammā anattā anāgatā,

yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ

sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako rūpesupi nibbindati, saddesupi nibbindati,

gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati, phoṭṭhabbesupi nibbindati, dhammesupi

nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.

Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 17. 54

Bāhirapaccuppanna yadanta suttaṃ

221. Rūpā bhikkhave anattā paccuppannā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na

meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Saddā anattā

paccuppannā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Gandhā anattā paccuppannā, yadanattā taṃ

'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ. Rasā anattā paccuppannā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso

attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Phoṭṭhabbā anattā

paccuppannā, yadanattā taṃ 'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ

yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Dhammā anattā paccuppanno, yadanattā taṃ

'netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā'ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako rūpesupi nibbindati, saddesupi nibbindati,

gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati, phoṭṭhabbesupi nibbindati, dhammesupi

nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.

Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 17. 55

Ajjhattāyatana aniccasuttaṃ

222. Cakkhuṃ bhikkhave aniccaṃ, sotaṃ aniccaṃ, ghānaṃ aniccaṃ, jivhā aniccā, kāyo anicco,

mano anicco. Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati.

Sotasmimpi nibbindati ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi

nibbindati, manasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ

vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ

itthattāyāti pajānātīti.

1. 17. 56

Ajjhattāyatana dukkhasuttaṃ

223. Cakkhuṃ bhikkhave dukkhaṃ, sotaṃ dukkhaṃ, ghānaṃ dukkhaṃ, jivhā dukkhā, kāyo

dukkho, mano dukkho. Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi

nibbindati. Sotasmimpi nibbindati ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati,

kāyasmimpi nibbindati, manasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati

vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ,

nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

3. Atītānāgatā - sī

[BJT Page 310] [\x 310/]

1. 17. 57

Ajjhattāyatana anattasuttaṃ

224. [PTS Page 156] [\q 156/] cakkhuṃ bhikkhave anattā, sotaṃ anattā, ghānaṃ anattā,

jivhā anattā, kāyo anattā, mano anattā. Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako

cakkhusmimpi nibbindati. Sotasmimpi nibbindati, ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi

nibbindati, kāyasmimpi nibbindati, manasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā

vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ

karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

1. 17. 58

Bāhirāyatana aniccasuttaṃ

225. Rūpā bhikkhave aniccā, saddā aniccā, gandhā aniccā, rasā aniccā, phoṭṭhabbā aniccā,

dhammā aniccā. Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako rūpesupi nibbindati. Saddesupi

nibbindati, gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati, phoṭṭhabbesupi nibbindati,

dhammesupi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti

ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti

pajānātīti.

1. 17. 59

Bāhirāyatana dukkhasuttaṃ

226. Rūpā bhikkhave dukkhaṃ, saddā dukkhā, gandhā dukkhā, rasā dukkhā, phoṭṭhabbā

dukkhā, dhammā dukkhā. Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako rūpesupi nibbindati.

Saddesupi nibbindati, gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, dhammesupi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati vimuttasmiṃ

vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ

itthattāyāti pajānātīti.

1. 17. 60

Bāhirāyatana anattasuttaṃ

227. Rūpā bhikkhave anattā, saddā anattā, gandhā anattā, rasā anattā, phoṭṭhabbā anattā,

dhammā anattā. Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako rūpesupi

Nibbindati. Saddesupi nibbindati, gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati,

phoṭṭhabbesupi nibbindati, dhammesupi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati

vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ,

nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

Saṭṭhipeyyālo samatto.

Tatruddānaṃ:

Chandenaṭṭhārasa honti atītena ca dve nava

Yadaniccāṭṭhārasa vuttā tayo ajjhattabāhirā

Peyyālo saṭṭhiko vutto buddhenādiccabandhunāti.

[BJT Page 312] [\x 312/]

18. Samuddavaggo

1. 18. 1

Samuddasuttaṃ

228. [PTS Page 157] [\q 157/] samuddo samuddoti bhikkhave assutavā puthujjano

bhāsati neso bhikkhave ariyassa vinaye samuddo, mahā eso bhikkhave udakarāsi, mahā

udakaṇṇavo. Cakkhu bhikkhave purisassa samuddo, tassa rūpamayo vego. Yo taṃ

rūpamayaṃ vegaṃ sahati, ayaṃ vuccati bhikkhave atari cakkhu samuddaṃ saūmiṃ-1 sāvaṭṭaṃ

sagāhaṃ sarakkhasaṃ tiṇṇo pāragato-2 thale tiṭṭhati brāhmaṇo.

Sotaṃ bhikkhave purisassa samuddo, tassa saddamayo vego. Yo taṃ saddamayaṃ vegaṃ

sahati, ayaṃ vuccati bhikkhave atari sota samuddaṃ saūmiṃ sāvaṭṭaṃ sagāhaṃ sarakkhasaṃ

tiṇṇo pāragato thale tiṭṭhati brāhmaṇo.

Ghānaṃ bhikkhave purisassa samuddo, tassa gandhamayo vego. Yo taṃ gandhamayaṃ

vegaṃ sahati, ayaṃ vuccati bhikkhave atari ghāna samuddaṃ saūmiṃ sāvaṭṭaṃ sagāhaṃ

sarakkhasaṃ tiṇṇo pāragato thale tiṭṭhati brāhmaṇo.

Jivhā bhikkhave purisassa samuddo, tassa rasamayo vego. Yo taṃ rasamayaṃ vegaṃ sahati,

ayaṃ vuccati bhikkhave atari jivhā samuddaṃ saūmiṃ sāvaṭṭaṃ sagāhaṃ sarakkhasaṃ tiṇṇo

pāragato thale tiṭṭhati brāhmaṇo.

Kāyaṃ bhikkhave purisassa samuddo, tassa phoṭṭhabbamayo vego. Yo taṃ

phoṭṭhabbamayaṃ vegaṃ sahati, ayaṃ vuccati bhikkhave atari kāyo samuddaṃ saūmiṃ

sāvaṭṭaṃ sagāhaṃ sarakkhasaṃ tiṇṇo pāragato thale tiṭṭhati brāhmaṇo.

Mano bhikkhave purisassa samuddo, tassa dhammamayo vego. Yo taṃ dhammamayaṃ

vegaṃ sahati, ayaṃ vuccati bhikkhave atari mano samuddaṃ saūmiṃ sāvaṭṭaṃ sagāhaṃ

sarakkhasaṃ tiṇṇo pāragato thale tiṭṭhati brāhmaṇo.

Yo imaṃ samuddaṃ sagāhaṃ

Sarakkhasaṃ saūmibhayaṃ-3 duttaraṃ accatari

Sa vedagu vusitabrahmacariyo

Lokannagu pāragatoti vuccatīti.

1. 18. 2

Dutiya samuddasuttaṃ

229. Samuddo samuddoti bhikkhave assutavā puthujjano [PTS Page 158] [\q 158/]

bhāsati, neso bhikkhave ariyassa vinaye samuddo. Mahā eso bhikkhave udakarāsi, mahā

udakaṇṇavo. Santi bhikkhave cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā, ayaṃ vuccati bhikkhave ariyassa vinaye samuddo.

1. Saumamiṃ - syā

2. Pāraṃgato - machasaṃ

3. Saumamibhayaṃ - syā.

[BJT Page 314] [\x 314/]

Etthāyaṃ sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇa brāhmaṇī pajā sadevamanussā

yebhuyyena samunnā-1 tannā-2 kulakajātā guḷāguṇṭhikajātā-3 muñjababbajabhūtā apāyaṃ

duggatiṃ vinipātaṃ saṃsāraṃ nātivattatīti.

Santi bhikkhave sota viññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.

Ayaṃ vuccati bhikkhave ariyassa vinaye samuddo etthāyaṃ sadevako loko samārako

sabrahmako sassamaṇa brāhmaṇīpajā sadevamanussā yebhuyyena samunnā tantākulakajātā

guḷāguṇṭhikajātā muñjababbajabhūtā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ saṃsāraṃ nātivattati.

Santi bhikkhave ghāna viññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā. Ayaṃ vuccati bhikkhave ariyassa vinaye samuddo etthāyaṃ sadevako loko

samārako sabrahmako sassamaṇa brāhmaṇīpajā sadevamanussā yebhuyyena samunnā

tannākulakajātā guḷāguṇṭhikajātā muñjababbajabhūtā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ saṃsāraṃ

nātivattati.

Santi bhikkhave jivhā viññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.

Ayaṃ vuccati bhikkhave ariyassa vinaye samuddo etthāyaṃ sadevako loko samārako

sabrahmako sassamaṇa brāhmaṇīpajā sadevamanussā yebhuyyena samunnā

tannākulakajātā guḷāguṇṭhikajātā muñjababbajabhūtā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ saṃsāraṃ

nātivattati.

Santi bhikkhave kāya viññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā. Ayaṃ vuccati bhikkhave ariyassa vinaye samuddo etthāyaṃ sadevako loko

samārako sabrahmako sassamaṇa brāhmaṇīpajā sadevamanussā yebhuyyena samunnā

tannākulakajātā guḷāguṇṭhikajātā muñjababbajabhūtā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ saṃsāraṃ

nātivattati.

Santi bhikkhave mano viññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā. Ayaṃ vuccati bhikkhave ariyassa vinaye samuddo etthāyaṃ sadevako loko

samārako sabrahmako sassamaṇa brāhmaṇīpajā sadevamanussā yebhuyyena samunnā

tannākulakajātā guḷāguṇṭhikajātā muñjababbajabhūtā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ saṃsāraṃ

nātivattati.

Yassa rāgo ca doso ca avijjā ca virājitā so imaṃ samuddaṃ sagāhaṃ sarakkhasaṃ

saūmibhayaṃ duttaraṃ-4 accatari.

Saṅgātigo maccujaho nirūpadhi

Pahāsi dukkhaṃ apunabbhavāya

Atthaṃgato so na pamāṇameti-5

Amohayī maccurājanti brūmīti.

1. 18. 3

Bāḷisikopamasuttaṃ

230. Seyyathāpi bhikkhave bāḷisiko āmisagataṃ baḷisaṃ gambhīre udakarahade

pakkhipeyya, tamenaṃ aññataro [PTS Page 159] [\q 159/] āmisacakkhu maccho gileyya;

evaṃ hi so bhikkhave maccho gilitabaḷiso-6 bāḷisikassa anayaṃ āpanno vyasanaṃ āpanno

yathākāmakaraṇīyo bāḷisikassa. Evameva kho bhikkhave chayime baḷisā lokasmiṃ anayāya

sattānaṃ, vyābādhāya-7 pāṇinaṃ. Katame cha;

Santi bhikkhave cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati bhikkhave

bhikkhu gilitabaḷiso mārassa anayaṃ āpanno vyasanaṃ āpanno yathākāmakaraṇīyo

pāpimato.

Santi bhikkhave sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā,

tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu

gilitabaḷiso mārassa anayaṃ āpanno vyasanaṃ āpanno yathākāmakaraṇīyo pāpimato.

Santi bhikkhave ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati bhikkhave

bhikkhu gilitabaḷiso mārassa anayaṃ āpanno vyasanaṃ āpanno yathākāmakaraṇīyo

pāpimato.

Santi bhikkhave jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā,

tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu

gilitabaḷiso mārassa anayaṃ āpanno vyasanaṃ āpanno yathākāmakaraṇīyo pāpimato.

1. Samuddā - syā

2. Kantā - syā

3. Kulagaṇṭhikajātā - machasaṃ

4. Sa ummibhayaṃ suduttaraṃ - syā

5. Napuneti - machasaṃ

6. Gilibaḷiso - syā

7. Vaḍāya - machasaṃ, syā:

[BJT Page 316] [\x 316/]

Santi bhikkhave kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati bhikkhave

bhikkhu gilitabaḷiso mārassa anayaṃ āpanno vyasanaṃ āpanno yathākāmakaraṇīyo

pāpimato.

Santi bhikkhave manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati bhikkhave

bhikkhu gilitabaḷiso mārassa anayaṃ āpanno vyasanaṃ āpanno yathākāmakaraṇīyo

pāpimato.

Santi ca bhikkhave-1. Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati

bhikkhave bhikkhu na gilitabaḷiso mārassa, abhedī baḷisaṃ na anayaṃ āpanno, na vyasanaṃ

āpanno, na yathākāmakaraṇīyo na pāpimato.

Santi ca bhikkhave sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati

bhikkhave bhikkhu na gilitabaḷiso mārassa, abhedī baḷisaṃ na anayaṃ āpanno, na vyasanaṃ

āpanno, na yathākāmakaraṇīyo na pāpimato.

Santi ca bhikkhave ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati

bhikkhave bhikkhu na gilitabaḷiso mārassa, abhedī baḷisaṃ na anayaṃ āpanno, na vyasanaṃ

āpanno, na yathākāmakaraṇīyo na pāpimato.

Santi ca bhikkhave jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati

bhikkhave bhikkhu na gilitabaḷiso mārassa, abhedī baḷisaṃ na anayaṃ āpanno, na vyasanaṃ

āpanno, na yathākāmakaraṇīyo na pāpimato.

Santi ca bhikkhave kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati

bhikkhave bhikkhu na gilitabaḷiso mārassa, abhedī baḷisaṃ na anayaṃ āpanno, na vyasanaṃ

āpanno, na yathākāmakaraṇīyo na pāpimato.

Santi ca bhikkhave manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati

bhikkhave bhikkhu na gilitabaḷiso mārassa, abhedī baḷisaṃ na anayaṃ āpanno, na vyasanaṃ

āpanno, na yathākāmakaraṇīyo na pāpimatoti.

1. Santi bhikkhave - sī 1. Syā.

[BJT Page 316] [\x 316/]

1. 18. 4

Khīrarukkhopamasuttaṃ

231. Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā [PTS Page 160] [\q 160/] vā

cakkhu viññeyyesu rūpesu yo rāgo so atthī, yo doso so atthi, yo moho so atthi, yo rāgo so

appahīno, yo doso so appahīno, yo moho so appahīno; tassa parittā cepi cakkhuviññeyyā

rūpā cakkhussa āpāthaṃ āgacchanti, pariyādiyantevāssa cittaṃ, ko pana vādo adhimattānaṃ.

Taṃ kissa hetu? Yo bhikkhave rāgo so atthi, yo doso so atthi, yo moho so atthi; yo rāgo so

appahīno, yo doso so appahīno, yo moho so aphīno;

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā sotaviññeyyesu saddesu yo rāgo so

atthī, yo doso so atthi, yo moho so atthi, yo rāgo so appahīno, yo doso so appahīno, yo

moho so appahīno; tassa parittā cepi sotaviññeyyā saddā sotassa āpāthaṃ āgacchanti,

pariyādiyantevāssa cittaṃ, ko pana vādo adhimattānaṃ. Taṃ kissa hetu? Yo bhikkhave rāgo

so atthi, yo doso so atthi, yo moho so atthi; yo rāgo so appahīno, yo doso so appahīno, yo

moho so aphīno;

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā ghānaviññeyyesu gandhesu yo rāgo

so atthī, yo doso so [PTS Page 161] [\q 161/] atthi, yo moho so atthi, yo rāgo so

appahīno, yo doso so appahīno, yo moho so appahīno; tassa parittā cepi ghānaviññeyyā

gandhā ghānassa āpāthaṃ āgacchanti, pariyādiyantevāssa cittaṃ, ko pana vādo

adhimattānaṃ. Taṃ kissa hetu? Yo bhikkhave rāgo so atthi, yo doso so atthi, yo moho so

atthi; yo rāgo so appahīno, yo doso so appahīno, yo moho so aphīno;

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā jivhāviññeyyesu rasesu yo rāgo so

atthī, yo doso so atthi, yo moho so atthi, yo rāgo so appahīno, yo doso so appahīno, yo

moho so appahīno; tassa parittā cepi jivhāviññeyyā rasā jivhāya āpāthaṃ āgacchanti,

pariyādiyantevāssa cittaṃ, ko pana vādo adhimattānaṃ. Taṃ kissa hetu? Yo bhikkhave rāgo

so atthi, yo doso so atthi, yo moho so atthi; yo rāgo so appahīno, yo doso so appahīno, yo

moho so aphīno;

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā kāyaviññeyyesu phoṭṭhabbesu yo

rāgo so atthī, yo doso so atthi, yo moho so atthi, yo rāgo so appahīno, yo doso so

appahīno, yo moho so appahīno; tassa parittā cepi kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā kāyassa

āpāthaṃ āgacchanti, pariyādiyantevāssa cittaṃ, ko pana vādo adhimattānaṃ. Taṃ kissa hetu?

Yo bhikkhave rāgo so atthi, yo doso so atthi, yo moho so atthi; yo rāgo so appahīno, yo

doso so appahīno, yo moho so aphīno;

[BJT Page 318] [\x 318/]

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā manoviññeyyesu dhammesu yo

rāgo so atthī, yo doso so atthi, yo moho so atthi, yo rāgo so appahīno, yo doso so

appahīno, yo moho so appahīno; tassa parittā cepi manoviññeyyā dhammā manassa

āpāthaṃ āgacchanti, pariyādiyantevāssa cittaṃ, ko pana vādo adhimattānaṃ. Taṃ kissa hetu?

Yo bhikkhave rāgo so atthi, yo doso so atthi, yo moho so atthi; yo rāgo so appahīno, yo

doso so appahīno, yo moho so aphīno;

Seyyathāpi bhikkhave bīrarukkho, assattho vā nigrodho vā pilakkho-1 vā udumbaro vā

daharo taruṇo komārako, tamenaṃ puriso tiṇhāya kuṭhāriyā yato yato-2 ābhindeyya, -3

āgaccheyya khīranti. Evambhante. Taṃ kissa hetu: yaṃ hi bhante khīraṃ taṃ atthīti.

Evameva kho bhikkhave yassa kassaci bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā cakkhuviññeyyesu

rūpesu yo rāgo so atthi, yo deso so atthi, yo moho so atthi; yo rāgo so appahīno yo doso so

appahīno, yo moho so appahīno; tassa parittā cepi cakkhuviññeyyā rūpā cakkhussa āpāthaṃ

āgacchanti, pariyādiyantevāssa cittaṃ. Ko pana vādo adhimattānaṃ taṃ kissa hetu: yo rāgo

so atthī, yo doso so atthi, yo moho so atthi, yo rāgo so appahīno, yo doso so appahīno, yo

moho so appahīno.

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā sotaviññeyyesu saddesu yo rāgo so

atthi, yo deso so atthi, yo moho so atthi; yo rāgo so appahīno yo doso so appahīno, yo

moho so appahīno; tassa parittā cepi sotaviññeyyā saddā sotassa āpāthaṃ āgacchanti,

pariyādiyantevāssa cittaṃ. Ko pana vādo adhimattānaṃ taṃ kissa hetu: yo rāgo so atthī, yo

doso so atthi, yo moho so atthi, yo rāgo so appahīno, yo doso so appahīno, yo moho so

appahīno.

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā ghānaviññeyyesu gandhesu yo rāgo

so atthi, yo deso so atthi, yo moho so atthi; yo rāgo so appahīno yo doso so appahīno, yo

moho so appahīno; tassa parittā cepi ghānaviññeyyā gandhā ghānassa āpāthaṃ āgacchanti,

pariyādiyantevāssa cittaṃ. Ko pana vādo adhimattānaṃ taṃ kissa hetu: yo rāgo so atthī, yo

doso so atthi, yo moho so atthi, yo rāgo so appahīno, yo doso so appahīno, yo moho so

appahīno.

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā jivhāviññeyyesu rasesu yo rāgo so

atthi, yo deso so atthi, yo moho so atthi; yo rāgo so appahīno yo doso so appahīno, yo

moho so appahīno; tassa parittā cepi jivhāviññeyyā rasā jivhāya āpāthaṃ āgacchanti,

pariyādiyantevāssa cittaṃ. Ko pana vādo adhimattānaṃ taṃ kissa hetu: yo rāgo so atthī, yo

doso so atthi, yo moho so atthi, yo rāgo so appahīno, yo doso so appahīno, yo moho so

appahīno.

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā manoviññeyyesu dhammesu yo

rāgo so atthi, yo deso so atthi, yo moho so atthi; yo rāgo so appahīno yo doso so appahīno,

yo moho so appahīno; tassa parittā cepi manoviññeyyā dhammā manassa āpāthaṃ

āgacchanti, pariyādiyantevāssacittaṃ. Ko pana vādo adhimattānaṃ. Taṃ kissa hetu: yo rāgo

so atthī, yo doso so atthi, yo moho so atthi, yo rāgo so appahīno, yo doso so appahīno, yo

moho so appahīno.

1. Milakkhu - syā.

2. Ato yato - sīmu.

3. Hindeyya (aṭṭhakathā)

[BJT Page 320] [\x 320/]

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā cakkhu viññeyyesu rūpesu yo rāgo

so natthi, yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo rāgo so pahīno yo doso so pahīno, yo

moho so pahīno, tassa adhimattā cepi cakkhuviññeyyā rūpā cakkhussa āpāthaṃ āgacchanti,

nevassa cittaṃ pariyādiyanti, ko pana vādo parittānaṃ. Taṃ kissa hetu: yo bhikkhave rāgo so

natthi. Yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo rāgo so pahīno, yo doso so pahīno, yo

moho so pahīno.

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā sotaviññeyyesu saddesu yo rāgo so

natthi, yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo rāgo so pahīno yo doso so pahīno, yo

moho so pahīno, tassa adhimattā cepi sotaviññeyyā saddā sotassa āpāthaṃ āgacchanti,

nevassa cittaṃ pariyādiyanti, ko pana vādo parittānaṃ. Taṃ kissa hetu: yo bhikkhave rāgo so

natthi. Yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo rāgo so pahīno, yo doso so pahīno, yo

moho so pahīno.

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā ghānaviññeyyesu gandhesu yo rāgo

so natthi, yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo rāgo so pahīno yo doso so pahīno, yo

moho so pahīno, tassa adhimattā cepi ghānaviññeyyā gandhā ghānassa āpāthaṃ āgacchanti,

nevassa cittaṃ pariyādiyanti, ko pana vādo parittānaṃ. Taṃ kissa hetu: yo bhikkhave rāgo so

natthi. Yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo rāgo so pahīno, yo doso so pahīno, yo

moho so pahīno.

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā jivhāviññeyyesu rasesu yo rāgo so

natthi, yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo rāgo so pahīno yo doso so pahīno, yo

moho so pahīno, tassa adhimattā cepi jivhāviññeyyā rasā jivhāya āpāthaṃ āgacchanti,

nevassa cittaṃ pariyādiyanti, ko pana vādo parittānaṃ. Taṃ kissa hetu: yo bhikkhave rāgo so

natthi. Yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo rāgo so pahīno, yo doso so pahīno, yo

moho so pahīno.

Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā manoviññeyyesu dhammesu yo

rāgo so natthi, yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo rāgo so pahīno yo doso so pahīno,

yo moho so pahīno, tassa adhimattā cepi manoviññeyyā dhammā manassa āpāthaṃ

āgacchanti, nevassa cittaṃ pariyādiyanti, ko pana vādo parittānaṃ. Taṃ kissa hetu: yo

bhikkhave rāgo so natthi. Yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo rāgo so pahīno, yo doso

so pahīno, yo moho so pahīno.

Seyyathāpi bhikkhave khīrarukkho assattho vā nigrodho vā pilakkho vā udumbaro vā

sukkho kolāpo therovassiko, tamenaṃ puriso tiṇhāya kuṭhāriyā yato yato ābhindeyya,

āgaccheyya khīranti. [PTS Page 162] [\q 162/] no hetaṃ bhante. Taṃ kissa hetu: yaṃ hi

bhante khīraṃ taṃ natthīti. Evameva kho bhikkhave yassa kassaci bhikkhussa vā

bhikkhuniyā vā cakkhuviññeyyesu rūpesu yo rāgo so natthi, yo doso so natthi, yo moho so

natthi; yo rāgo so pahīno, yo doso so pahīno yo moho so pahīno; tassa adhimattā cepi

cakkhuviññeyyā rūpā cakkhussa āpāthaṃ āgacchanti, nevassa cittaṃ pariyādiyanti, ko pana

vādo parittānāṃ. Taṃ kissa hetu: yo rāgo so natthi, yo doso so natthī, yo moho so natthi, yo

rāgo so pahīno, yo doso so pahīno yo moho so pahīno.

Yassa kassaci bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā sotaviññeyyesu saddesu yo rāgo so natthi, yo

doso so natthi, yo moho so natthi; yo rāgo so pahīno, yo doso so pahīno yo moho so

pahīno; tassa adhimattā cepi sotaviññeyyā saddā sotassa āpāthaṃ āgacchanti, nevassa cittaṃ

pariyādiyanti, ko pana vādo parittānāṃ. Taṃ kissa hetu: yo rāgo so natthi, yo doso so natthī,

yo moho so natthi, yo rāgo so pahīno, yo doso so pahīno yo moho so pahīno.

Yassa kassaci bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā ghānaviññeyyesu gandhesu yo rāgo so natthi,

yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo rāgo so pahīno, yo doso so pahīno yo moho so

pahīno; tassa adhimattā cepi ghānaviññeyyā gandhā ghānassa āpāthaṃ āgacchanti, nevassa

cittaṃ pariyādiyanti, ko pana vādo parittānāṃ. Taṃ kissa hetu: yo rāgo so natthi, yo doso so

natthī, yo moho so natthi, yo rāgo so pahīno, yo doso so pahīno yo moho so pahīno.

[BJT Page 322] [\x 322/]

Yassa kassaci bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā jivhāviññeyyesu rasesu yo rāgo so natthi, yo

doso so natthi, yo moho so natthi; yo rāgo so pahīno, yo doso so pahīno yo moho so

pahīno; tassa adhimattā cepi jivhāviññeyyā rasā jivhāya āpāthaṃ āgacchanti, nevassa cittaṃ

pariyādiyanti, ko pana vādo parittānāṃ. Taṃ kissa hetu: yo rāgo so natthi, yo doso so natthī,

yo moho so natthi, yo rāgo so pahīno, yo doso so pahīno yo moho so pahīno.

Yassa kassaci bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā kāyaviññeyyesu phoṭṭhabbesu yo rāgo so

natthi, yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo rāgo so pahīno, yo doso so pahīno yo

moho so pahīno; tassa adhimattā cepi kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā kāyassa āpāthaṃ

āgacchanti, nevassa cittaṃ pariyādiyanti, ko pana vādo parittānāṃ. Taṃ kissa hetu: yo rāgo

so natthi, yo doso so natthī, yo moho so natthi, yo rāgo so pahīno, yo doso so pahīno yo

moho so pahīno.

Yassa kassaci bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā manoviññeyyesu dhammesu yo rāgo so natthi,

yo doso so natthi, yo moho so natthi; yo rāgo so pahīno, yo doso so pahīno yo moho so

pahīno; tassa adhimattā cepi manoviññeyyā dhammesu manassa āpāthaṃ āgacchanti,

nevassa cittaṃ pariyādiyanti, ko pana vādo parittānāṃ. Taṃ kissa hetu: yo rāgo so natthi, yo

doso so natthī, yo moho so natthi, yo rāgo so pahīno, yo doso so pahīno yo moho so

pahīnoti.

1. 18. 5

Koṭṭhitasuttaṃ

232. Ekaṃ samayaṃ āyasmā sāriputto āyasmā ca mahā koṭṭhito bārāṇasiyaṃ viharanti

isipatane migadāye. Atha kho āyasmā mahākoṭṭhito sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito

yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmatā sāriputtena saddhiṃ

sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinno kho āyasmā mahākoṭṭhito āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca:

Kinnu kho āvuso sāriputta cakkhu rūpānaṃ saññojanaṃ rūpā cakkhussa saññojanaṃ, sotaṃ

saddānaṃ saññojanaṃ saddā sotassa saññojanaṃ, ghānaṃ gandhānaṃ saññojanaṃ gandhā

ghānassa saññojanaṃ, jivhā rasānaṃ saññojanaṃ rasā jivhāya [PTS Page 163] [\q 163/]

saññojanaṃ, kāyo phoṭṭhabbānaṃ saññojanaṃ phoṭṭhabbā kāyassa saññojanaṃ, mano

dhammānaṃ saññojanaṃ, dhammā manassa saññojananti?

Na kho āvuso koṭṭhita, cakkhu rūpānaṃ saññojanaṃ, na rūpā cakkhussa saññojanaṃ. Yañca

tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ. Sota saddānaṃ

saññojanaṃ, na saddā sotassa saññojanaṃ. Yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati

chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Ghāna ghandhānaṃ saññojanaṃ, na gandhā ghānassa saññojanaṃ. Yañca tattha tadubhayaṃ

paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Jivhā rasānaṃ saññojanaṃ, na rasā jivhāya saññojanaṃ. Yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca

uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Kāyo phoṭṭhabbānaṃ saññojanaṃ, na phoṭṭhabbā kāyassa saññojanaṃ. Yañca tattha

tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Mano dhammānaṃ saññojanaṃ, na dhammā manassa saññojanaṃ. Yañca tattha tadubhayaṃ

paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

[BJT Page 324] [\x 324/]

Seyyathāpi āvuso kāḷo ca balivaddo-1 odāto ca balivaddo ekena dāmena vā yottena vā

saṃyuttā assu, yo nu kho evaṃ vadeyya: kāḷo balivaddo odātassa balivaddassa saññojanaṃ,

odāto balivaddo kāḷassa balivaddassa saññojananti. Sammā nu kho so vadamāno vadeyyāti.

No hetaṃ āvuso. Na kho āvuso kāḷo balivaddo odātassa balivaddassa saññojanaṃ, napi

odāto balivaddo kāḷassa balivaddassa saññojanaṃ, yena ca kho te ekena dāmena vā yottena

vā saṃyuttā, taṃ tattha saññejanaṃ.

Evameva kho āvuso na cakkhu rūpānaṃ saññojanaṃ, na rūpā cakkhussa saññojanaṃ. Yañca

tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ. Na sotaṃ saddānaṃ

saññojanaṃ, na saddā sotassa saññojanaṃ. Yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati

chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Na ghānaṃ gandhānaṃ saññojanaṃ, na gandhā ghānassa saññojanaṃ. Yañca tattha

tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Na jivhā rasānaṃ saññojanaṃ, na rasā jivhāya saññojanaṃ. Yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca

uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Na mano dhammānaṃ saññojanaṃ, na dhammā manassa saññojanaṃ. Yañca tattha

tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Cakkhuṃ vā āvuso rūpānaṃ saññojanaṃ abhavissa, rūpā vā cakkhussa saññojanaṃ abhavissa,

na idaṃ brahmacariyavāso paññāyetha sammā dukkhakkhayāya, yasmā ca kho āvuso na

cakkhu rūpānaṃ saññojanaṃ na rūpā cakkhussa [PTS Page 164] [\q 164/] saññojanaṃ,

yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ, tasmā

brahmacariyavāso paññāyati sammādukkhayāya.

Sotaṃ vā āvuso saddānaṃ saññojanaṃ abhavissa, saddā vā sotassa saññojanaṃ abhavissa, na

idaṃ brahmacariyavāso paññāyetha sammā dukkhakkhayāya, yasmā ca kho āvuso na sota

saddānaṃ saññojanaṃ na saddā sotassa saññojanaṃ, yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca

uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ, tasmā brahmacariyavāso paññāyati

sammādukkhayāya.

Ghānaṃ vā āvuso gandhānaṃ saññojanaṃ abhavissa, gandhā vā ghānassa saññojanaṃ

abhavissa, na idaṃ brahmacariyavāso paññāyetha sammā dukkhakkhayāya, yasmā ca kho

āvuso na ghānaṃ gandhānaṃ saññojanaṃ na gandhā ghānassa saññojanaṃ, yañca tattha

tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ, tasmā brahmacariyavāso

paññāyati sammādukkhayāya.

Jivhā vā āvuso rasānaṃ saññojanaṃ abhavissa, rasā vā jivhāya saññojanaṃ abhavissa, na idaṃ

brahmacariyavāso paññāyetha sammā dukkhakkhayāya, yasmā ca kho āvuso na jivhā

rasānaṃ saññojanaṃ na rasā jivhāya saññojanaṃ, yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati

chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ, tasmā brahmacariyavāso paññāyati sammādukkhayāya.

Kāyo vā āvuso phoṭṭhabbānaṃ saññojanaṃ abhavissa, phoṭṭhabbā vā kāyassa saññojanaṃ

abhavissa, na idaṃ brahmacariyavāso paññāyetha sammā dukkhakkhayāya, yasmā ca kho

āvuso na kāyo phoṭṭhabbānaṃ saññojanaṃ na phoṭṭhabbā kāyassa saññojanaṃ, yañca tattha

tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ, tasmā brahmacariyavāso

paññāyati sammādukkhayāya.

Mano vā āvuso dhammānaṃ saññojanaṃ abhavissa, dhammā vā manassa saññojanaṃ

abhavissa, na idaṃ brahmacariyavāso paññāyetha sammā dukkhakkhayāya, yasmā ca kho

āvuso na mano dhammānaṃ saññojanaṃ na dhammā manassa saññojanaṃ, yañca tattha

tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ, tasmā brahmacariyavāso

paññāyati sammādukkhayāya.

Tadamināpetaṃ āvuso pariyāyena veditabbaṃ: yathā na cakkhu rūpānaṃ saññojanaṃ, na rūpā

cakkhussa saññojanaṃ, yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha

saññojanaṃ.

Na sota saddānaṃ saññojanaṃ, na saddā sotassa saññojanaṃ, yañca tattha tadubhayaṃ

paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Na ghāna gandhānaṃ saññojanaṃ, na gandhā ghānassa saññojanaṃ, yañca tattha tadubhayaṃ

paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Na jivhā rasānaṃ saññojanaṃ, na rasā jivhāya saññojanaṃ, yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca

uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Na mano dhammānaṃ saññojanaṃ, na dhammā manassa saññojanaṃ, yañca tattha

tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

1. Balibaddo - machasaṃ

[BJT Page 326] [\x 326/]

Saṃvijjati kho āvuso bhagavato cakkhu, passati bhagavā cakkhunā rūpaṃ, chandarāgo

bhagavato natthi, suvimuttacitto bhagavā.

Saṃvijjati kho āvuso bhagavato sota, passati bhagavā sotena saddaṃ, chandarāgo bhagavato

natthi, suvimuttacitto bhagavā.

Saṃvijjati kho āvuso bhagavato ghāna, passati bhagavā ghānena gandhaṃ, chandarāgo

bhagavato natthi, suvimuttacitto bhagavā.

Saṃvijjati kho āvuso bhagavato jivhā, sāyati bhagavā jivhāya rasaṃ, chandarāgo bhagavato

natthi, suvimuttacitto bhagavā.

Saṃvijjati kho āvuso bhagavato mano, jānāti bhagavā [PTS Page 165] [\q 165/] manasā

dhammaṃ, chandarāgo bhagavato natthi, suvimuttacitto bhagavā.

Iminā kho etaṃ āvuso pariyāyena veditabbaṃ: yathā na cakkhu rūpānaṃ saññojanaṃ, na rūpā

cakkhussa saññojanaṃ, yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha

saññojanaṃ.

Na sota saddānaṃ saññojanaṃ, na saddā sotassa saññojanaṃ, yañca tattha tadubhayaṃ

paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Na ghāna gandhānaṃ saññojanaṃ, na gandhā ghānassa saññojanaṃ, yañca tattha tadubhayaṃ

paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Na jivhā rasānaṃ saññojanaṃ, na rasā jivhāya saññojanaṃ, yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca

uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Na kāyo phoṭṭhabbānaṃ saññojanaṃ, na phoṭṭhabbā kāyassa saññojanaṃ, yañca tattha

tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Na mano dhammānaṃ saññojanaṃ, na dhammā manassa saññojanaṃ, yañca tattha

tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojananti.

[BJT Page 326] [\x 326/]

1. 18. 6

Kāmabhusuttaṃ

233. Ekaṃ samayaṃ āyasmā ca ānando āyasmā ca kāmabhu kosambiyaṃ viharanti

ghositārāme. Atha kho āyasmā kāmabhusāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā

ānando tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmatā ānandena saddhiṃ sammodi.

Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho

āyasmā kāmabhu āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca:

Kinnu kho āvuso ānanda cakkhu rūpānaṃ saññojanaṃ rūpā cakkhussa saññojanaṃ, sotaṃ

saddānaṃ saññojanaṃ saddā sotassa saññojanaṃ, ghānaṃ gandhānaṃ saññojanaṃ gandhā

ghānassa saññojanaṃ, jivhā rasānaṃ saññojanaṃ rasā jivhāya saññojanaṃ, kāyo

phoṭṭhabbānaṃ saññojanaṃ phoṭṭhabbā kāyassa saññojanaṃ, mano dhammānaṃ saññojanaṃ,

dhammā manassa saññojananti?

Na kho āvuso kāmabhu, cakkhu rūpānaṃ saññojanaṃ, na rūpā cakkhussa saññojanaṃ. Yañca

tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ. Sota saddānaṃ

saññojanaṃ, na saddā sotassa saññojanaṃ. Yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati

chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Ghāna gandhānaṃ saññojanaṃ, na gandhā ghānassa saññojanaṃ. Yañca tattha tadubhayaṃ

paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Jivhā rasānaṃ saññojanaṃ, na rasā jivhāya saññojanaṃ. Yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca

uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Kāyo phoṭṭhabbānaṃ saññojanaṃ, na phoṭṭhabbā kāyassa saññojanaṃ. Yañca tattha

tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Mano dhammānaṃ saññojanaṃ, na dhammā manassa saññojanaṃ. Yañca tattha tadubhayaṃ

paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

[BJT Page 328] [\x 328/]

[PTS Page 166] [\q 166/] seyyathāpi āvuso kāḷo ca balivaddo odāto ca balivaddo ekena

dāmena vā yottena vā saṃyuttā assu, yo nu kho evaṃ vadeyya: kāḷo balivaddo odātassa

balivaddassa saññojanaṃ, odāto balivaddo kāḷassa balivaddassa saññojananti. Sammā nu

kho so vadamāno vadeyyāti. No hetaṃ āvuso. Na kho āvuso kāḷo balivaddo odātassa

balivaddassa saññojanaṃ, napi odāto balivaddo kāḷassa balivaddassa saññojanaṃ, yena ca

kho te ekena dāmena vā yottena vā saṃyuttā, taṃ tattha saññejanaṃ.

Evameva kho āvuso na cakkhu rūpānaṃ saññojanaṃ, na rūpā cakkhussa saññojanaṃ. Yañca

tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ. Na sota saddānaṃ

saññojanaṃ, na saddā sotassa saññojanaṃ. Yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati

chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Na ghāna gandhānaṃ saññojanaṃ, na gandhā ghānassa saññojanaṃ. Yañca tattha tadubhayaṃ

paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Na jivhā rasānaṃ saññojanaṃ, na rasā jivhāya saññojanaṃ. Yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca

uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Na mano dhammānaṃ saññojanaṃ, na dhammā manassa saññojanaṃ. Yañca tattha

tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojananti.

1. 18. 7

Udāyīsuttaṃ

234. Ekaṃ samayaṃ āyasmā ca ānando āyasmā ca udāyī kosambiyaṃ viharanti ghositārāme.

Atha kho āyasmā udāyīsāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā ānando

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmatā ānandena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ

kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā udāyī

āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca:

Yatheva nu kho-1 āvuso ānanda ayaṃ kāyo bhagavatā anekapariyāyena akkhāto vivaṭo

pakāsito, itipāyaṃ-2 kāyo anattāti. Sakkā evamevaṃ viññāṇampidaṃ-3 ācikkhituṃ desetuṃ

paññāpetuṃ paṭṭhapetuṃ vivarituṃ vibhajituṃ uttānīkātuṃ itipidaṃ viññāṇaṃ anattāti.

Yatheva kho āvuso udāyī ayaṃ kāyo bhagavatā aneka pariyāyena akkhāto vivaṭo pakāsito,

itipāyaṃ kāyo anattāti, sakkā evameva viññāṇampidaṃ ācikkhituṃ desetuṃ paññāpetuṃ

paṭṭhapetuṃ vivarituṃ vibhajituṃ uttānīkātuṃ itipidaṃ viññāṇaṃ anattāti.

1. Yathevannukho - sī 1. 2.

2. Itipi ayaṃ - sī 1, 2.

3. Viññāṇampi - sī 1, 2.

[BJT Page 330] [\x 330/]

Cakkhuñcāvuso paṭicca rūpe vuppajjati cakkhuviññāṇanti, [PTS Page 167] [\q 167/]

evamāvusoti. Yo cāvuso hetu yo ca paccayo cakkhuviññāṇassa uppādāya-1 so ca hetu so ca

paccayo sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ aparisesā-2 nirujejhayya, api nū kho

cakkhuviññāṇaṃ paññāyethāti. No hetaṃ āvuso. Imināpi kho etaṃ āvuso pariyāyena

bhagavatā akkhātaṃ vivaṭaṃ pakāsitaṃ: itipidaṃ viññāṇaṃ anattāti.

Sotañcāvuso paṭicca sadde vuppajjati sotaviññāṇanti, evamāvusoti. Yo cāvuso hetu yo ca

paccayo sotaviññāṇassa uppādāya so ca hetu so ca paccayo sabbena sabbaṃ sabbathā

sabbaṃ aparisesā nirujejhayya, api nū kho sotaviññāṇaṃ paññāyethāti. No hetaṃ āvuso.

Imināpi kho etaṃ āvuso pariyāyena bhagavatā akkhātaṃ vivaṭaṃ pakāsitaṃ: itipidaṃ

viññāṇaṃ anattāti.

Ghānañcāvuso paṭicca gandhe vuppajjati ghānaviññāṇanti, evamāvusoti. Yo cāvuso hetu yo

ca paccayo ghānaviññāṇassa uppādāya so ca hetu so ca paccayo sabbena sabbaṃ sabbathā

sabbaṃ aparisesā nirujejhayya, api nu kho ghānaviññāṇaṃ paññāyethāti. No hetaṃ āvuso.

Imināpi kho etaṃ āvuso pariyāyena bhagavatā akkhātaṃ vivaṭaṃ pakāsitaṃ: itipidaṃ

viññāṇaṃ anattāti.

Jivhañcāvuso paṭicca rase vuppajjati jivhāviññāṇanti, evamāvusoti. Yo cāvuso hetu yo ca

paccayo jivhāviññāṇassa uppādāya so ca hetu so ca paccayo sabbena sabbaṃ sabbathā

sabbaṃ aparisesā nirujejhayya, api nū kho jivhāviññāṇaṃ paññāyethāti. No hetaṃ āvuso.

Imināpi kho etaṃ āvuso pariyāyena bhagavatā akkhātaṃ vivaṭaṃ pakāsitaṃ: itipidaṃ

viññāṇaṃ anattāti.

Kāyañcāvuso paṭicca phoṭṭhabbe vuppajjati kāyaviññāṇanti, evamāvusoti. Yo vāvuso hetu

yo ca paccayo kāyaviññāṇassa uppādāya so ca hetu so ca paccayo sabbena sabbaṃ sabbathā

sabbaṃ aparisesā nirujejhayya, api nū kho kāyaviññāṇaṃ paññāyethāti. No hetaṃ āvuso.

Imināpi kho etaṃ āvuso pariyāyena bhagavatā akkhātaṃ vivaṭaṃ pakāsitaṃ: itipidaṃ

viññāṇaṃ anattāti.

Manañcāvuso paṭicca dhamme vuppajjati manoviññāṇanti, evamāvusoti. Yo vāvuso hetu yo

ca paccayo manoviññāṇassa uppādāya so ca hetu so ca paccayo sabbena sabbaṃ sabbathā

sabbaṃ aparisesā nirujejhayya, api nū kho manoviññāṇaṃ paññāyethāti. No hetaṃ āvuso.

Imināpi kho etaṃ āvuso pariyāyena bhagavatā akkhātaṃ vivaṭaṃ pakāsitaṃ: itipidaṃ

viññāṇaṃ anattāti.

Seyyathāpi āvuso puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno tiṇhaṃ kuṭhāriṃ

ādāya vanaṃ paviseyya, so tattha passeyya mahantaṃ kadalikkhandhaṃ ujukaṃ navaṃ

akukkukajātaṃ-3. Tamenaṃ mūle [PTS Page 168] [\q 168/] jindeyya mūle chetvā agge

chindeyya agge jetvā pattaṃ vaṭṭiṃ vinibbhujeyya-4. , So tattha pheggumpi nādhigaccheyya.

Kuto sāraṃ.

Evameva kho āvuso bhikkhu chassu phassāyatanesu neva attānaṃ nāttaniyaṃ

samanupassati, so evaṃ asamanupassanto na kiñci loke upādiyati, anupādiyaṃ na paritassati,

aparitassaṃ paccattaññeva parinibbāyati. Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ

karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

-------------------------

1. Upādāya - syā

2. Apariseso - sī 1, 2.

3. Akukkuṭakajātaṃ - syā

4. Vinibbhujjeyya - sī 1, 2.

Vinibbhajjeyya - syā

[BJT Page 332] [\x 332/]

1. 18. 8

Ādittapariyāyasuttaṃ

235. Ādittapariyāyaṃ vo bhikkhave dhammapariyāyaṃ desissāmi. Taṃ suṇātha. Katamo ca

bhikkhave ādittāpariyāyo dhammapariyāyo? Varaṃ bhikkhave tattāya ayosalākāya ādittāya

sampajjalitāya sajotibhūtāya cakkhundriyaṃ sampalimaṭṭhaṃ, na tveva cakkhuviññeyyesu

rūpesu anubyañjanaso nimittaggāho. Nimittassādagathitaṃ-1 vā bhikkhave viññāṇaṃ

tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya anubyañjanassādagathitaṃ vā, tasmiṃ ce samaye kālaṃ kareyya,

ṭhānametaṃ vijjati yaṃ dvinnaṃ gatīnaṃ aññataraṃ gatiṃ gaccheyya nirayaṃ vā

tiracchānayoniṃ vā. Imaṃ khvāhaṃ bhikkhave ādīnavaṃ disvā evaṃ vadāmi.

Varaṃ bhikkhave tiṇhena ayosaṅkunā ādittena sampajjalitena sajotibhutena sotindriyaṃ

sampalimaṭṭhaṃ, na tveva sotaviññeyyesu saddesu anubyañjanaso nimittaggāho.

Nimittassādagathitaṃ vā bhikkhave viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya anubyañjanassāda

gathitaṃ vā, tasmiṃ ce samaye kālaṃ kareyya, ṭhānametaṃ vijjati yaṃ dvinnaṃ gatīnaṃ

aññataraṃ gatiṃ gaccheyya nirayaṃ vā tiracchānayoniṃ vā. Imaṃ khvāhaṃ bhikkhave

ādīnavaṃ disvā evaṃ [PTS Page 169] [\q 169/] vadāmi.

Varaṃ bhikkhave tiṇhena nikhādanena ādittena sampajjalitena sajotibhutena ghānindriyaṃ

sampalimaṭṭhaṃ, na tveva ghānaviññeyyesu gandhesu anubyañjanaso nimittaggāho.

Nimittassādagathitaṃ vā bhikkhave viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya

anubyañjanassādagathitaṃ vā, tasmiṃ ce samaye kālaṃ kareyya, ṭhānametaṃ vijjati yaṃ

dvinnaṃ gatīnaṃ aññataraṃ gatiṃ gaccheyya nirayaṃ vā tiracchānayoniṃ vā. Imaṃ khvāhaṃ

bhikkhave ādīnavaṃ disvā evaṃ vadāmi.

Varaṃ bhikkhave tiṇhena khurena ādittena sampajjalitena sajotibhutena jivhindriyaṃ

sampalimaṭṭhaṃ, natveva jivhāviññeyyesu rasesu anubyañjanaso nimittaggāho.

Nimittassādagathitaṃ vā bhikkhave viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya anubyañjanassāda

gathitaṃ vā, tasmiṃ ce samaye kālaṃ kareyya, ṭhānametaṃ vijjati yaṃ dvinnaṃ gatīnaṃ

aññataraṃ gatiṃ gaccheyya nirayaṃ vā tiracchānayoniṃ vā. Imaṃ khvāhaṃ bhikkhave

ādīnavaṃ disvā evaṃ vadāmi.

1. Gadhitaṃ - syā

[BJT Page 334] [\x 334/]

Varaṃ bhikkhave tiṇhāya sattiyā ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya kāyindriyaṃ

sampalimaṭṭhaṃ, na tveva kāyaviññeyyesu phoṭṭhabbesu anubyañjanaso nimittaggāho.

Nimittassādagathitaṃ vā bhikkhave viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya anubyañjanassāda

gathitaṃ vā, tasmiṃ ce samaye kālaṃ kareyya, ṭhānametaṃ vijjati yaṃ dvinnaṃ gatīnaṃ

aññataraṃ gatiṃ gaccheyya nirayaṃ vā tiracchānayoniṃ vā. Imaṃ khvāhaṃ bhikkhave

ādīnavaṃ disvā evaṃ vadāmi.

Caraṃ bhikkhave sottaṃ-1 sottaṃ kho panāhaṃ bhikkhave vañjhaṃ-2 jīvitānaṃ vadāmi,

aphalaṃ jīvitānaṃ vadāmi, momuhaṃ jīvitānaṃ vadāmi. Na tveva tathārūpe vitakke

vitakkeyya yathārūpānaṃ vitakkānaṃ vasaṃgato saṅghaṃ bhindeyya. Imaṃ khvāhaṃ [PTS

Page 170] [\q 170/] bhikkhave ādīnavaṃ disvā evaṃ vadāmi.

Tatra bhikkhave sutavā ariyasāvako iti paṭisañcikkhati: tiṭṭhatu tāva tattāya ayosalākāya

ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya cakkhundriyaṃ samphalimaṭṭhaṃ, handāhaṃ idameva

manasikaromi, 'iti cakkhuṃ aniccaṃ, rūpā aniccā, cakkhuviññāṇaṃ aniccaṃ, cakkhu

samphasso anicco, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā

dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ.

Tiṭṭhatu tāva tiṇhena ayosaṅkunā ādittena sampajjalitena sajotibhutena sotindriyaṃ

samphalimaṭṭhaṃ, handāhaṃ idameva manasikaromi, 'iti sotaṃ aniccaṃ, saddā aniccā,

sotaviññāṇaṃ aniccaṃ, sotasamphasso anicco, yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati

vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ'.

Tiṭṭhatu tāva tiṇhena nikhādanena ādittena sampajjalitena sajotibhutena ghānindriyaṃ

samphalimaṭṭhaṃ, handāhaṃ idameva manasikaromi: 'iti ghānaṃ aniccaṃ, gandhā aniccā,

ghānaviññāṇaṃ aniccaṃ, ghānasamphasso anicco, yampidaṃ ghānasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ'.

Tiṭṭhatu tāva tiṇhena khurena ādittena sampajjalitena sajotibhutena jivhindriyaṃ

samphalimaṭṭhaṃ, handāhaṃ idameva manasikaromi: 'iti jivhā aniccā, rasā aniccā,

jivhāviññāṇaṃ aniccaṃ, jivhāsamphasso anicco, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati

vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ'.

1. Sutataṃ - sī 1, 2.

2. Vajjaṃ - syā.

[BJT Page 336] [\x 336/]

Tiṭṭhatu tāva tiṇhāya sattiyā ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya kāyindriyaṃ

samphalimaṭṭhaṃ, handāhaṃ idameva manasikaromi, 'iti kāyo anicco, phoṭṭhabbā [PTS

Page 171] [\q 171/] aniccā, kāyaviññāṇaṃ aniccaṃ, kāyasamphasso anicco, yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tampi aniccaṃ'.

Tiṭṭhatu tāva sottaṃ handāhaṃ idameva manasikaromi 'iti mano anicco, dhammā aniccā,

manoviññāṇaṃ aniccaṃ, manosamphasso anicco, yampidaṃ manosamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ'.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati,

cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampidaṃ

cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānāti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako sotasmimpi nibbindati, saddesupi nibbindati,

sotaviññāṇepi nibbindati, sotasamphassepi nibbindati, yampidaṃ sotasamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānāti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako ghāṇasmimpi nibbindati, gandhesupi nibbindati,

ghānaviññāṇepi nibbindati, ghānasamphassepi nibbindati, yampidaṃ

ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānāti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako jivhāsmimpi nibbindati, rasesupi nibbindati,

jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā

uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.

Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, khīṇā jāti,

vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānāti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako kāyasmimpi nibbindati, phoṭṭhabbesupi

nibbindati, kāyaviññāṇepi nibbindati, kāyasamphassepi nibbindati, yampidaṃ

kāyasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānāti.

Evaṃ passaṃ bhikkhu sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati,

manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati, yampidaṃ

manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ

hoti, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānāti. Ayaṃ

kho bhikkhave ādittapariyāyo dhammapariyāyoti.

1. 18. 9

Hatthapādupamasuttaṃ

236. Hatthesu bhikkhave sati ādānanikkhepanaṃ paññāyati. Pādesu sati

abhikkamapaṭikkamo paññāyati. Pabbesu sati sammiñjana-1 pasāraṇaṃ paññāyati.

Kucchismiṃ sati jighacchā pipāsā paññāyati. Evameva kho bhikkhave cakkhusmiṃ sati

cakkhusamphassapaccayā uppajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkhaṃ. -2

Sotasmiṃ sati sotasamphassapaccayā uppajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkhaṃ. Ghānasmiṃ sati

ghānasamphassapaccayā uppajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkhaṃ. Jivhāya sati

jivhāsamphassapaccayā uppajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkhaṃ. Kāyasmiṃ sati

kāyasamphassapaccayā uppajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkhaṃ. Manasmiṃ sati

manosamphassapaccayā uppajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkhaṃ.

Hatthesu bhikkhave asati ādānanikkhepanaṃ na paññāyati, pādesu asati

abhikkamapaṭikkamo na paññāyati, pabbesu asati sammiñjana pasāraṇaṃ na paññāyati,

kucchismiṃ asati jighacchā pipāsā na paññāyati. Evameva kho bhikkhave cakkhusmiṃ asati

cakkhusamphassapaccayā nūpajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkhaṃ.

Sotasmiṃ asati sotasamphassapaccayā nūpajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkhaṃ. Ghānasmiṃ asati

ghānasamphassapaccayā nūpajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkhaṃ. Jivhāya asati

jivhāsamphassapaccayā nūpajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkhaṃ. Kāyasmiṃ asati

kāyasamphassapaccayā nūpajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkhaṃ. Manasmiṃ asati

manosamphassapaccayā nūpajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkhaṃ.

1. Samiñjana - machasaṃ

2. Sukhadukkhaṃ - syā.

[BJT Page 338] [\x 338/]

1. 18. 10

Dutiyahatthapādupamasuttaṃ

237. Hatthesu bhikkhave sati ādānanikkhepanaṃ hoti. Pādesu sati abhikkamapaṭikkamo

hoti. Pabbesu sati sammiñjanapasāraṇaṃ hoti.

Kucchismiṃ sati jighacchā pipāsā hoti. Evameva kho bhikkhave cakkhusmiṃ sati

cakkhusamphassapaccayā [PTS Page 172] [\q 172/] uppajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkhaṃ.

Sotasmiṃ sati sotasamphassapaccayā uppajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkhaṃ. Ghānasmiṃ sati

ghānasamphassapaccayā uppajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkhaṃ. Jivhāya sati

jivhāsamphassapaccayā uppajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkhaṃ. Kāyasmiṃ sati

kāyasamphassapaccayā uppajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkhaṃ. Manasmiṃ sati

manosamphassapaccayā uppajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkhaṃ.

Hatthesu bhikkhave asati ādānanikkhepanaṃ na paññāyati, pādesu asati

abhikkamapaṭikkamo na paññāyati, pabbesu asati sammiñjana pasāraṇaṃ na paññāyati,

kucchismiṃ asati jighacchā pipāsā na paññāyati. Evameva kho bhikkhave cakkhusmiṃ asati

cakkhusamphassapaccayā nūpajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkhaṃ.

Sotasmiṃ asati sotasamphassapaccayā nūpajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkhaṃ. Ghānasmiṃ asati

ghānasamphassapaccayā nūpajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkhaṃ. Jivhāya asati

jivhāsamphassapaccayā nūpajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkhaṃ. Kāyasmiṃ asati

kāyasamphassapaccayā nūpajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkhaṃ. Manasmiṃ asati

manosamphassapaccayā nūpajjati ajjhattaṃ sukhaṃ dukkhaṃ.

Samuddavaggo aṭṭhārasamo-1.

Tatruddānaṃ:

Dve samuddā bāḷisiko khīrarukkhena koṭṭhito

Kāmabhu udāyī ceva ādittena ca aṭṭhamaṃ

Hatthapādūpamā dveti vaggo tena pavuccati.

1. Samanto - sī 1, 2.

[BJT Page 340] [\x 340/]

19. Āsivisavaggo

1. 19. 1

Āsivisopamasuttaṃ

238. Evaṃ me sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti bhadanteti. Te bhikkhū bhagavato

paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca:

Seyyathāpi bhikkhave cattāro āsivisā-1. Uggatejā ghoravisā. Atha puriso āgaccheyya

jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhapaṭikkulo-2, tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ: "ime te

ambho purisa, cattāro āsivisā uggatejā ghoravisā [PTS Page 173] [\q 173/] kālenakālaṃ

vuṭṭhāpetabbā, kālena kālaṃ nahāpetabbā, -3 kālena kālaṃ bhojetabbā, kālena kālaṃ

saṃvesetabbā, -4 yadā ca kho te ambho purisa maraṇaṃ vā nigacchasi-5. Maraṇamattaṃ vā

dukkhaṃ: yante ambho, purisa karaṇīyaṃ taṃ karohī" ti.

Atha kho so bhikkhave puriso bhīto catunnaṃ āsivisānaṃ uggatejānaṃ ghoravisānaṃ yena vā

tena vā palāyetha, tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ: ime te-6 ambho purisa, pañcavadhakā

paccatthikā piṭṭhito piṭṭhito anubaddho-7. Yattheva naṃ passissāma tattheva jīvitā

voropessāmāti; yante ambho purisa karaṇīyaṃ taṃ karehīti. Atha kho so bhikkhave puriso

bhīto catunnaṃ āsivisānaṃ uggatejānaṃ ghoravisānaṃ, bhīto pañcannaṃ vadhakānaṃ

paccatthikānaṃ yena vā tena vā palāyetha.

Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ: ayaṃ te ambho purisa chaṭṭho antaracaro vadhako ukkhittāsiko

piṭṭhito piṭṭhito anubaddho yattheva naṃ passissāmi tattheva siro pātessāmīti-8. Yante

ambho purisa karaṇīyaṃ taṃ karohīti. Atha kho so bhikkhave puriso bhīto catunnaṃ

āsivisānaṃ uggatejānaṃ ghoravisānaṃ, bhīto pañcannaṃ vadhakānaṃ paccatthikānaṃ bhīto,

chaṭṭhassa antaracarassa vadhakassa ukkhittāsikassa yena vā tena vā palāyetha.

-------------------------

1. Āsivisā - syā

2. Dukkhappaṭikūlo - machasaṃ, dukkhapaṭikulo - syā

3. Nahāpetabbā - machasaṃ syā, sī2

4. Pavesetabbā - sya. [PTS]

5. Nigacchissati - sī 1. 2.

6. Ime kho - machasaṃ

7. Anubandhā - sīmu. Machasaṃ

8. Pātissāmi -sī 1. 2.

[BJT Page 342] [\x 342/]

So passeyya suññaṃ gāmaṃ: yaññadeva gharaṃ paviseyya rittakaññeva paviseyya,

tucchakaññeva paviseyya, suññakaññeva paviseyya, yaññadeva bhājanaṃ parimaseyya,

rittakaññeva parimaseyya, tucchakaññeva parimaseyya, suññakaññeva parimaseyya.

Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ: idānambho purisa, imaṃ suññaṃ gāmaṃ corā gāmaghātakā

vadhissantī, -1. Yanne ambho purisa, karaṇīyaṃ taṃ karohīti.

[PTS Page 174] [\q 174/]

Atha kho so bhikkhave puriso bhīto catunnaṃ āsivisānaṃ uggatejānaṃ ghoravisānaṃ, bhīto

pañcannaṃ vadhakānaṃ paccatthikānaṃ, bhīto chaṭṭhassa antaracarassa vadhakassa

ukkhittāsikassa, bhīto corānaṃ gāmaghātakānaṃ yena vā tena vā palāyetha. So passeyya

mahantaṃ udakaṇṇavaṃ, orimaṃtīraṃ sāsaṅkaṃ sappaṭibhayaṃ pārimaṃtīraṃ khemaṃ

appaṭibhayaṃ, natthassa-2. Nāvā santāraṇī uttarasetu vā aparāparaṃ-3. Gamanāya.

1. Pavisanti - machasaṃ

2. Na cassa sī - 1, 2.

3. Apārāpāraṃ - machasaṃ. Apārapāraṃ sī2.

Atha kho bhikkhave tassa purisassa evamassa: 'ayaṃ kho mahā udakaṇṇavo, orimañca

tīraṃ sāsaṅkaṃ sappaṭibhayaṃ, pārimaṃtīraṃ khemaṃ appaṭibhayaṃ; natthi ca nāvā

santāraṇī uttarasetu vā aparāparaṃ gamanāya, yannūnāhaṃ tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ

saṃkaḍḍhitvā kullaṃ bandhitvā taṃ kullaṃ nissāya hatthehi ca pādehi ca vāyamamāno

sotthinā pāraṃ gaccheyyanti. ' Atha kho so bhikkhave puriso tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ

saṃkaḍḍhitvā kullaṃ bandhitvā taṃ kullaṃ nissāya hatthehi ca pādehi ca vāyamamāno

sotthinā pāraṃ gaccheyya, tiṇṇo pāragato thale tiṭṭhati brāhmaṇo.

Upamā kho myāyaṃ bhikkhave, katā atthassa viññāpanatthāya, ayañcevettha attho: cattāro

āsivisā ugganatejā ghoravisāti kho bhikkhave, catunnetaṃ-4 mahābhūtānaṃ adhivacanaṃ,

paṭhavidhātuyā āpodhātuyā tejodhātuyā vāyodhātuyā.

Pañca vadhakā paccatthikāti kho bhikkhave, pañcannetaṃ-5. Upādānakkhandhānaṃ

adhivacanaṃ, seyyathīdaṃ: rūpupādānakkhandhassa, vedanūpādānakkhandhassa,

saññūpādānakkhandhassa, saṅkhārūpādānakkhandhassa viññāṇūpādānakkhandhassa.

Chaṭṭho antaracaro vadhako ukkhittāsikoti kho bhikkhave, nandirāgassetaṃ adhivacanaṃ.

Suñño gāmoti kho bhikkhave, channetaṃ-6. Ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ.

4. Catunnaṃ sī-2

5. Pañcannaṃ - sī 2

6. Channaṃ - sī 2.

[BJT Page 344] [\x 344/]

Cakkhuto cepi naṃ bhikkhave paṇḍito vyatto medhāvi upaparikkhati, rittakaññeva khāyati,

tucchakaññeva [PTS Page 175] [\q 175/] khāyati, suññakaññeva khāyati.

Sotato cepi naṃ bhikkhave paṇḍito vyatto medhāvi upaparikkhati, rittakaññeva khāyati,

tucchakaññeva khāyati, suññakaññeva khāyati.

Ghānato cepi naṃ bhikkhave paṇḍito vyatto medhāvi upaparikkhati, rittakaññeva khāyati,

tucchakaññeva khāyati, suññakaññeva khāyati.

Jivhāto cepi naṃ bhikkhave paṇḍito vyatto medhāvi upaparikkhati, rittakaññeva khāyati,

tucchakaññeva khāyati, suññakaññeva khāyati.

Kāyako cepi naṃ bhikkhave paṇḍito vyatto medhāvi upaparikkhati, rittakaññeva khāyati,

tucchakaññeva khāyati, suññakaññeva khāyati.

Manato cepi naṃ bhikkhave paṇḍito vyatto medhāvi upaparikkhati, rittakaññeva khāyati,

tucchakaññeva khāyati, suññakaññeva khāyati.

Corā gāmaghātakāti kho bhikkhave, channetaṃ bāhirānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ. Cakkhu

bhikkhave haññati manāpāmanāpesu rūpesu, sotaṃ haññati manāpāmanāpesu saddesu,

ghānaṃ haññati manāpāmanāpesu gandhesu, jivhā haññati manāpāmanāpesu rasesu, kāyo

haññatī manāpāmanāpesu phoṭṭhabbesu. Mano haññati manāpāmanāpesu dhammesu.

Mahāudakaṇṇavoti kho bhikkhave, catunnetaṃ oghānaṃ adhivacanaṃ: kāmoghassa,

bhavoghassa, diṭṭhoghassa, avijjoghassa. Orimaṃ tīraṃ sāsaṅkaṃ sappaṭibhayanti kho

bhikkhave sakkāyassetaṃ adhivacanaṃ. Pārimaṃ tīraṃ khemaṃ appaṭibhayanti kho

bhikkhave, nibbānassetaṃ adhivacanaṃ. Kullanti kho bhikkhave, ariyassetaṃ aṭṭhaṅgikassa

maggassa adhivacanaṃ, seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhiyā sammāsaṅkappassa sammāvācāya

sammākammantassa, sammāājīvassa, sammāvāyāmassa, sammāsatiyā, sammāsamādhissa.

Hatthehi ca pādehi ca vāyamamānoti kho bhikkhave viriyārambhassetaṃ adhivacanaṃ.

Tiṇṇo pāragato thale tiṭṭhati brāhmaṇoti kho bhikkhave, arahato etaṃ adhivacananti.

1. 19. 2

Rathūpamasuttaṃ

239. Tīhi bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu diṭṭheva dhamme

sukhasomanassabahulo viharati, yoni cassa āraddhā hoti āsavānaṃ khayāya. Katamehi tīhi:

indriyesu guttadvāro hoti, bhojane mattaññū, jāgariyaṃ anuyutto.

[PTS Page 176] [\q 176/] kathañca bhikkhave bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti.

Idha bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimitataggāhī hoti nānubyañjanaggāhī,

yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā

akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ,

cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati.

[BJT Page 346] [\x 346/]

Sotena saddaṃ sutvā na nimitataggāhī hoti nānubyañjanaggāhī, yatvādhikaraṇamenaṃ

sotindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā

anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati sotandriyaṃ, sotindriye saṃvaraṃ

āpajjati.

Ghānena gandhaṃ ghāyitvā na nimitataggāhī hoti nānubyañjanaggāhī,

yatvādhikaraṇamenaṃ ghānīndriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā

akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati ghānīndriyaṃ,

ghānīndriye saṃvaraṃ āpajjati.

Jivhāya rasaṃ sāyitvā na nimitataggāhī hoti nānubyañjanaggāhī, yatvādhikaraṇamenaṃ

jivhindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā

anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati jivhindriyaṃ, jivhatindriye saṃvaraṃ

āpajjati.

Manasā dhammaṃ viññāya na nimitataggāhī hoti nānubyañjanaggāhī,

yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā

akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ,

manindriye saṃvaraṃ āpajjati.

Seyyathāpi bhikkhave, subhumiyaṃ cātummahāpathe ājaññaratho yutto assa-1.

Odhastapatodo: -2. Tamenaṃ dakkho yoggācariyo assadammasārathī abhirūhitvā vāmena

hatthena rasmiyo gahetvā dakkhiṇena hatthena patodaṃ gahetvā yenicchakaṃ yadicchakaṃ

sāreyyapi paccāsāreyyapi evameva kho bhikkhave, bhikkhu imesaṃ channaṃ indriyānaṃ

ārakkhāya sikkhati. Saññamāya sikkhati, damāya sikkhati, upasamāya sikkhati, evaṃ kho

bhikkhave, bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti.

Kathañca bhikkhave, bhikkhu bhojane mattaññū hoti: idha bhikkhave bhikkhu

paṭisaṅkhāyoniso āhāraṃ āhāreti: 'neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhusanāya,

yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya, iti

purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me

bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cā' ti. [PTS Page 177] [\q 177/] seyyathāpi

bhikkhave, puriso vaṇaṃ-3. Ālimpeyya. Yāvadeva ropanatthāya-4. Seyyathā vā pana akkhaṃ

abbhañjeyya yāvadeva bhārassa nitraṇatthāya; evameva kho bhikkhave bhikkhu

paṭisaṅkhāyoniso āhāraṃ āhāreti. Neva davāya na madāya na maṇḍanāya, na vibhusanāya,

yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsuparatiyā brahmacariyānuggahāya, iti

purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessimi, yātrā ca me bhavissati

anavajjatā ca phāsuvihāro cāti. Evaṃ kho bhikkhave, bhikkhu bhojane mattaññū hoti.

Kathañca bhikkhave, bhikkhu jāgariyaṃ anuyutto hoti: idha bhikkhave, bhikkhu divasaṃ

caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti.

1. Assa ṭhito - syā, machasaṃ

2. Odhatapatodo - syā

3. Ṇaṇaṃ - syā.

4. Ropanatthāya - sī 1, 2.

[BJT Page 348] [\x 348/]

Rattiyā paṭhamaṃ yāmaṃ caṅkamena nissajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti,

rattiyā majjhimaṃ yāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeti pāde pādaṃ accādhāya

sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasikaritvā. Rattiyā pacchimaṃ yāmaṃ paccuṭṭhāya

caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti. Evaṃ kho bhikkhave,

bhikkhu jāgariyaṃ anuyutto hoti. Imehi kho bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato

bhikkhu diṭṭheva dhamme sukhasomanassabahulo viharati; yoni cassa āraddhā hoti

āsavānaṃ khayāyāti.

1. 19. 3

Kummopamasuttaṃ

240. Bhutapubbaṃ bhikkhave, kummo kacchapo sāyanhasamayaṃ anunadītīre gocarapasuto

ahosi; sigālopi kho bhikkhave sāyanhasamayaṃ anunadītīre gocarapasuto hoti. Addasā kho

bhikkhave kummo kacchapo sigālaṃ duratova gocarapasutaṃ, disvāna soṇḍi pañcamāni

[PTS Page 178] [\q 178/] aṅgāni sake kapāle samodahitvā appossukko tuṇhī bhuto

saṃkasāyati-1. Sigālopi kho bhikkhave addasa kummaṃ kacchapā duratova, -2. Disvāna yena

kummo kacchapo tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā kummaṃ kacchapaṃ paccupaṭṭhito ahosi;

yadāyaṃ kummo kacchapo soṇaḍipañcamānaṃ aṅgānaṃ aññataraṃ vā aññataraṃ vā aṅgaṃ

abhininnāmessati, tattheva naṃ gahetvā uddālitvā khādissāmīti. Yadā kho bhikkhave

kummo kacchapo soṇḍipañcamānaṃ aṅgānaṃ aññataraṃ vā aññataraṃ vā aṅgaṃ na

abhininnāmesi, atha sigālo kummamhā nibbijja pakkami. Otāraṃ alabhamāno.

Evameva kho bhikkhave tumhepi māro pipāmā satataṃ samitaṃ paccupaṭṭhito;

'appevanāmāhaṃ imesaṃ cakkhuto vā otāraṃ labheyyaṃ, sotato vā otāraṃ labheyyaṃ, ghānato

vā otāraṃ labheyyaṃ, jivhāto vā otāraṃ labheyyaṃ, kāyato vā otāraṃ labheyyaṃ, manato vā

otāraṃ labheyyaṃ' nti.

Tasmātihabhikkhave indriyesu guttadvārā viharatha,

Cakkhunā rūpaṃ disvā mā nimitataggāhino ahuvattha, mānubyañjanaggāhino,

yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā

akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjatha, rakkhatha cakkhundriyaṃ,

cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjatha.

1. Saṃkalāyati - aṭṭhakathā.

2. Duratova gocarapasutaṃ - machasaṃ, syā.

[BJT Page 350] [\x 350/]

Sotena saddaṃ sutvā mā nimitataggāhino ahuvattha, mānubyañjanaggāhino,

yatvādhikaraṇamenaṃ sotindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā

akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjatha, rakkhati sotandriyaṃ,

sotindriye saṃvaraṃ āpajjatha.

Ghānena gandhaṃ ghāyitvā mā nimitataggāhino ahuvattha, mānubyañjanaggāhino,

yatvādhikaraṇamenaṃ ghānindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā

akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjatha, rakkhati ghānindriyaṃ,

ghānandriye saṃvaraṃ āpajjatha.

Jivhāya rasaṃ sāyitvā mā nimitataggāhino ahuvattha, mānubyañjanaggāhino,

yatvādhikaraṇamenaṃ jivhindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā

akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjatha, rakkhati jivhindriyaṃ,

jivhandriye saṃvaraṃ āpajjatha.

Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā mā nimitataggāhino ahuvattha, mānubyañjanaggāhino,

yatvādhikaraṇamenaṃ kāyindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā

akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjatha, rakkhati kāyindriyaṃ,

kāyindriye saṃvaraṃ āpajjatha.

Manasā dhammaṃ viññāya mā nimitataggāhino ahuvattha, mānubyañjanaggāhino,

yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā

akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjatha, rakkhati manindriyaṃ,

manindriye saṃvaraṃ āpajjatha.

Yato kho tumhe bhikkhave, indriyesu guttadvārā viharissatha, atha tumhehipi māro pāpimā

nibbijja pakkamissati otāraṃ alabhamāno kummambhāva sigāloti.

[PTS Page 179] [\q 179/] kummova aṅgāni sake kapāle

Samodahaṃ bhikkhu mano vitakke

Anissito aññamaheṭhayāno

Parinibbuto na upavadeyya kañciti.

1. 19. 4

Dārukkhandhopamasuttaṃ

241. Ekaṃ samayaṃ bhagavā ayojjhāyaṃ-1 viharati gaṅgāya nadiyā tīre, addasā kho bhagavā

mahantaṃ dārukkhandhaṃ gaṅgāya nadiyā sotena vuyhamānaṃ, disvāna bhikkhū āmantesi,

passatha no tumhe bhikkhave amuṃ mahantaṃ dārukkhandhaṃ gaṅgāya nadiyā sotena

vuyhamānanti? Evambhante.

Sace kho bhikkhave dārukkhandho na orimaṃ tīraṃ upagacchati, na pārimaṃ tīraṃ

upagacchati, na majjhe saṃsīdissati, na thale ussīdissati na manussaggāho bhavissati, na

amanussaggāho bhavissati, na āvaṭṭaggāho bhavissati, na antopūti bhavissati: evaṃ hi so

bhikkhave dārukkhandho samuddaninno bhavissati, samuddapoṇo samuddapabhāro. Taṃ

kissa hetu, samuddaninno bhikkhave, gaṅgāya nadiyā soto, samuddapoṇo,

samuddapabbhāro.

Evameva kho bhikkhave sace tumhepi na orimaṃ tīraṃ upagacchatha-2 na pārimaṃ tīraṃ

upagacchatha na majjhe saṃsīdissatha, na thale ussīdissatha, na manussaggāhā hessatha-3.

Na amanussaggāhā hessatha, na āvaṭṭaggāhā hessatha, na antopūti bhavissatha. Evaṃ [PTS

Page 180] [\q 180/] tumhe bhikkhave nibbānaninnā bhavissatha, nibbānapoṇā

nibbānapabbhārā. Taṃ kissa hetu: nibbānaninnā bhikkhave sammādiṭṭhi, nibbānapoṇā,

nibbānapabbhārāti.

1. Kosambiyaṃ - machasaṃ

2. Upagacchittha - sī 1

3. Gahessati - machasaṃ

[BJT Page 352] [\x 352/]

Evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca: kinnu kho bhante orimaṃtīraṃ? Kiṃ

pārimaṃtīraṃ? Ko majjhe saṃsādo?-1. Ko thale ussādo? Ko manussaggāho? Ko

amanussaggāho? Ko āvaṭṭaggāho? Ko antopūtibhāvoti?

Orimaṃtīranti kho bhikkhu, channetaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ,

pārimaṃtīranti kho bhikkhu channetaṃ bāhirānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ. Majjhe saṃsādoti

kho bhikkhu, nandirāgassetaṃ adhivacanaṃ. Thale ussādoti kho bhikkhu asmimānassetaṃ

adhivacanaṃ. Katamo ca bhikkhu manussaggāho, idha bhikkhu gihīhi saṃsaṭṭho viharati

sahanandi sahasokī sukhitesu sukhito dukkhitesu dukkhito uppannesu kicca karaṇīyesu

attanā voyogaṃ āpajjati, ayaṃ vuccati bhikkhu, manussaggāho. Katamo ca bhikkhu,

amanussaggāho: idha bhikkhu ekacco aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ

carati: 'imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmī

devaññataro vā' ti. Ayaṃ vuccati bhikkhū amanussaggāho. Āvaṭṭaggāhoti kho bhikkhu,

pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ, katamo ca bhikkhu antopūtibhāvo: idha bhikkhu

ekacco dussīlo hoti pāpadhammo. Asuci saṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto

assamaṇo samaṇapaṭiñño [PTS Page 181] [\q 181/] abrahmacārī brahmacārīpaṭiñño

antopūti avassuto kasambujāto-2 , ayaṃ vuccati bhikkhu, antopūtibhāvoti.

Tena kho pana samayena nando gopālako bhagavato avidūre ṭhito hoti; atha kho nando

gopālako bhagavantaṃ etadavoca: ahaṃ kho bhante na orimaṃtīraṃ upagacchāmi, na

pārimaṃtīraṃ upagacchāmi, na majjhe saṃsīdissāmi, na thale ussīdissāmi, na manussaggāho

gahissati-3. Na amanussaggaho gahissati, na āvaṭṭaggāho gahissati. Na antopūti bhavissāmi;

labheyyāhaṃ bhante bhagavato santike pabbajjaṃ labheyyaṃ upasampadanti.

Tena hi tvaṃ nanda, sāmikānaṃ gāvo nīyyādehīti-4. Gamissanti bhante gāvo

vacchagiddhiniyoti, nīyyādehve tvaṃ nanda, sāmikānaṃ gāvoti. Atha kho nando gopālako

sāmikānaṃ gāvo niyyādetvā yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

etadavoca: niyyāditā bhante sāmikānaṃ gāvo, labheyayyāhaṃ bhante bhagavato santike

pabbajjaṃ labheyyaṃ upasampadanti.

1. Saṃside. Machasaṃ, syā. Sī1

2. Kasambukajāto - syā.

3. Gahessati - machasaṃ

4. Nīyyātehīti - machasaṃ

[BJT Page 354] [\x 354/]

Alattha kho nando gopālako bhagavato santike pabbajjaṃ, alatthupasampadaṃ;

acirūpasampanno ca panāyasmā nando eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto

na cirasseva yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti

tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā

upasampajja vihāsi, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ ittatthāyāti

abbhaññāsi, aññataro ca panāyasmā nando arahataṃ ahosīti.

1. 19. 5

Dutiya dārukkhandhopamasuttaṃ

242. Evaṃ me sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā kimbilāyaṃ-1 viharati gaṅgāya nadiyā tīre.

Addasā kho bhagavā mahantaṃ dārukkhandhaṃ gaṅgāya nadiyā sotena vuyhamānaṃ,

disvāna bhikkhū āmantesi: passatha no tumhe bhikkhave amuṃ [PTS Page 182] [\q 182/]

mahantaṃ [PTS Page 182] [\q 182/] dārukkhandhaṃ gaṅgāya nadiyā sotena

vuyhamānanti? Evaṃ bhante.

Sace kho bhikkhave dārukkhandho na orimaṃ tīraṃ upagacchati, na pārimaṃ tīraṃ

upagacchati, na majjhe saṃsīdissati, na thale ussīdissati na manussaggāho bhavissati, na

amanussaggāho bhavissati, na āvaṭṭaggāho bhavissati, na antopūti bhavissati: evaṃ hi so

bhikkhave dārukkhandho samuddaninno bhavissati, samuddapoṇo samuddapabhāro. Taṃ

kissa hetu, samuddaninno bhikkhave, gaṅgāya nadiyā soto, samuddapoṇo,

samuddapabbhāro.

Evameva kho bhikkhave sace tumhepi na orimaṃ tīraṃ upagacchatha- na pārimaṃ tīraṃ

upagacchatha na majjhe saṃsīdissatha, na thale ussidissatha, na manussaggāhā hessatha na

amanussaggāhā hessatha, na āvaṭṭaggāhā hessatha, na antopūti bhavissatha. Evaṃ tumhe

bhikkhave nibbānaninnā bhavissatha, nibbānapoṇā nibbānapabbhārā. Taṃ kissa hetu:

nibbānaninnā bhikkhave sammādiṭṭhi, nibbānapoṇā, nibbānapabbhārāti.

Evaṃ vutte āyasmā kimbilo-2 bhagavantaṃ etadavoca: kinnu kho bhante orimaṃtīraṃ? Kiṃ

pārimaṃtīraṃ? Ko majjhe saṃsādo? Ko thale ussādo? Ko manussaggāho? Ko

amanussaggāho? Ko āvaṭṭaggāho? Ko antopūtibhāvoti?

Orimaṃtīranti kho bhikkhu, channetaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ,

pārimaṃtīranti kho bhikkhu channetaṃ bāhirānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ. Majjhe saṃsādoti

kho bhikkhu, nandirāgassetaṃ adhivacanaṃ. Thale ussādoti kho bhikkhu asmimānassetaṃ

adhivacanaṃ. Katamo ca bhikkhu manussaggāho, idha bhikkhu gihīhi saṃsaṭṭho viharati

sahanandi sahasokī sukhitesu sukhito dukkhitesu dukkhito uppannesu kicca karaṇīyesu

attanā voyogaṃ āpajjati, ayaṃ vuccati bhikkhu, manussaggāho. Katamo ca bhikkhu,

amanussaggāho: idha bhikkhu ekacco aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ

carati: 'imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmī

devaññataro vā' ti. Ayaṃ vuccati bhikkhū amanussaggāho. Āvaṭṭaggāhoti kho bhikkhu,

pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ, katamo ca bhikkhu antopūtibhāvo: idha bhikkhu

ekacco dussīlo hoti pāpadhammo. Asuci saṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto

assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brahmacārīpaṭiñño antopūti avassuto kasambujāto,

ayaṃ vuccati bhikkhu, antopūtibhāvo: idha kimbila bhikkhu aññataraṃ saṅkiliṭṭhaṃ āpattiṃ

āpanno hoti yathārūpāya āpattiyā vuṭṭhānaṃ-3. Paññāyati, ayaṃ vuccati kimbila,

antopūtibhāvoti.

1. 19. 6

Avassutapariyāyasuttaṃ

243. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati kāpilavatthusmiṃ nigrodhārāme. Tena kho

pana samayena kapilavatthavānaṃ-4 sakyānaṃ navaṃ santhāgāraṃ acirakāritaṃ hoti,

anajjhāvutthaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā kenaci vā manussabhutena. Atha kho

kāpilavatthavā sakyā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, ekamantaṃ nisinnā kho kāpilavatthavā sakyā

bhagavantaṃ etadavocuṃ;

-------------------------

1. Kimilāyaṃ - machasaṃ

2. Kimilo - machasaṃ

3. Na vuṭṭhānaṃ - machasaṃ, syā

4. Kapilavatthuvāsinaṃ - syā.

[BJT Page 356] [\x 356/]

Idha bhante kāpilavatthavānaṃ sakyānaṃ navaṃ santhāgāraṃ acirakāritaṃ hoti, anajjhāvuttaṃ

samaṇena vā brāhmaṇena vā kenaci vā manussabhute, [PTS Page 183] [\q 183/] taṃ

bhante bhagavā paṭhamaṃ paribhuñjatu, bhagavatā paṭhamaṃ paribhuttaṃ pacchā

kāpilavatthavā sakyā paribhuñjissanti; tadassa kāpilavatthavānaṃ sakyānaṃ dīgharattaṃ

hitāya sukhāyāti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.

Atha kho kāpilavatthavā sakyā bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ

abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena navaṃ santhāgāraṃ tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā

sabbasanthariṃ santhāgāraṃ santharāpetvā-1. Āsanāni paññāpetvā udakamaṇikaṃ

patiṭṭhāpetvā telappadīpaṃ āropetvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā

bhagavantaṃ etadavocuṃ: sabbasantharisanthataṃ bhante santhāgāraṃ, āsanāni paññattāni

udakamaṇiko patiṭṭhāpito, telappadīpo āropito yassadāni bhagavā kālaṃ maññatīti. -2.

Atha kho bhagavā nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena yena navaṃ

santhāgāraṃ tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā pāde pakkhāletvā santhāgāraṃ pavisitvā

majjhimathamhaṃ nissāya puratthābhimukho nisīdi. Bhikkhusaṅghopi kho pāde pakkhāletvā

santhāgāraṃ pavisitvā pacchimaṃ bhittiṃ nissāya puratthābhimukho nisīdi bhagavantaññeva

purakkhatvā. Kāpilavatthavāpi kho sakyā pāde pakkhāletvā santhāgāraṃ pavisitvā

puratthimaṃ bhittiṃ nissāya pacchimābhimukhā-3 nisīdiṃsu bhagavantaññeva purakkhatvā.

Atha kho bhagavā kāpilavatthave sakye bahudeva rattiṃ dhammiyā kathāya sandassetvā

samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uyyojesi: 'abhikkantā kho gotamā-4 ratti

yassadāni kālaṃ maññathā'ti. [PTS Page 184 [\q 184/] ']evambhante' ti kho

kāpilavatthavā sakyā bhagavato paṭissutvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā

padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu.

Atha kho bhagavā acirapakkantesu kāpilavatthevesu sakyesu āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ

āmantesi: vigatathīnamiddho kho moggallāna, bhikkhusaṅgho, paṭibhātu taṃ moggallāna

bhikkhūnaṃ dhammī kathā, piṭṭhi me āgilāyati-5 tamhaṃ āyamissāmīti. Evambhanteti kho

āyasmā mahāmoggallāno bhagavato paccassosi. Atha kho bhagavā catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ

paññāpetvā dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappesi pāde pādāṃ accādhāya sato sampajāno

uṭṭhānasaññaṃ manasi karitvā.

1. Sattharitvā - machasaṃ

2. Maññasīti - machasaṃ

3. Paccāmukhā - syā, sī 2

4. Gotama - sī 2.

5. Piṭṭhimema āgilāyati - sī 1, 2.

[BJT Page 358] [\x 358/]

Tatra kho āyasmā mahāmoggallāno bhikkhu āmantesi 'āvuso bhikkhavo' ti. Āvuso ti kho te

bhikkhū āyasmato mahāmoggallānassa paccassosuṃ, āyasmā mahāmoggallāno etadavoca:

Avassutapariyāyañca vo āvuso desissāmi, anavassutapariyāyañca taṃ suṇātha.

Kathañcāvuso avassuto hoti: idhāvuso bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe

adhimuccati, appiyarūpe rūpe vyāpajjati, anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso, tañca

cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā

dhammā aparisesā nirujjhanti.

Sotena saddaṃ sutvā piyarūpe sadde adhimuccati, appiyarūpe sadde vyāpajjati,

anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ

nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā [PTS Page 185] [\q

185/] nirujjhanti. Ghānena gandhaṃ ghāyitvā piyarūpe gandhe adhimuccati, appiyarūpe

gandhe vyāpajjati, anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ

paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā

aparisesā nirujjhanti. Jivhāya rasaṃ sāyitvā piyarūpe rase adhimuccati, appiyarūpe rase

vyāpajjati, anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ

yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.

Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā piyarūpe phoṭṭhabbe adhimuccati, appiyarūpe phoṭṭhabbe

khyāpajjati, anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ

yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.

Manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme adhimuccati, appiyarūpe dhamme vyāpajjati,

anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ

nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti; . Ayaṃ

vuccatāvuso bhikkhu avassuto cakkhuviññeyyesu rūpesu avassuto sotaviññeyyesu saddesu.

Avassuto ghānaviññeyyesu gandhesu, avassuto jivhāviññeyyesu rasesu, avassuto

kāyaviññeyyesu phoṭṭhabbesu, avassuto manoviññeyyesu dhammesu.

Evaṃ vihāraṃ cāvuso bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhateva māro

otāraṃ labhati māro ārammaṇaṃ;

Sotato cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhateva māro otāraṃ labhati māro ārammaṇaṃ;

Ghānato cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhateva māro otāraṃ labhati māro ārammaṇaṃ;

Jivhāto cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhateva māro otāraṃ labhati māro ārammaṇaṃ;

Kāyato cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhateva māro otāraṃ labhati māro ārammaṇaṃ;

Manato cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhateva māro otāraṃ labhati māro ārammaṇaṃ;

Seyyathāpi āvuso naḷāgāraṃ vā tiṇāgāraṃ vā sukkhaṃ kolāpaṃ terovassikaṃ puratthimāya

cepi naṃ disāya puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya; labhetheva aggi otāraṃ, labhetha

aggi ārammaṇaṃ. Pacchimāya cepi naṃ disāya puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya.

Uttarāya cepi naṃ disāya puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya. Dakkhiṇāya cepi naṃ

disāya puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya. Heṭṭhato cepi naṃ disāya puriso ādittāya

tiṇukkāya upasaṅkameyya; uparito cepi naṃ disāya ādittāya tiṇukkāya upasaṅakameyya,

yato kuto cepi naṃ puriso, ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya; labhetheva aggi otāraṃ

labhetha aggi ārammaṇaṃ.

[BJT Page 360] [\x 360/]

Evameva kho āvuso evaṃ vihāriṃ bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati;

labhateva māro otāraṃ labhati māro ārammaṇaṃ.

Sotato cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhateva māro otāraṃ labhati māro ārammaṇaṃ;

Ghānato cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhateva māro otāraṃ labhati māro ārammaṇaṃ;

Jivhāto cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhateva māro otāraṃ labhati māro ārammaṇaṃ;

Kāyato cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhateva māro otāraṃ labhati māro ārammaṇaṃ;

Manato cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhateva māro otāraṃ labhati māro ārammaṇaṃ;

Evaṃ vihāriṃ cāvuso bhikkhuṃ rūpā adhibhaṃsu, na bhikkhu rūpe adhibhosi; saddā

bhikkhuṃ adhibhaṃsu na [PTS Page 186] [\q 186/] bhikkhu sadde adhibhosī; gandhā

bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhuṃ gandhe adhibhosi; rasā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na

bhikkhu rase adhibhosi; phoṭṭhabbā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu phoṭṭhabbe

adhibhosi; dhammā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu dhamme adhibhosi;

Ayaṃ vuccatāvuso bhikkhu rūpādhibhuto-1 saddādhibhuto gandhādhibhuto rasādhibhuto

phoṭṭhabbādhibhuto dhammādhibhuto, adhibhūto anadhibhū adhibhaṃsu naṃ pāpakā

akusalā dhammā saṅkilesikā ponobhavikā-2 sadarā dukkhavipākā āyatiṃ-3 jāti jarāmaraṇīyā.

Evaṃ kho āvuso avassuto hoti.

Kathañcāvuso anavassuto hoti: idhāvuso bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe

nādhimuccati, appiyarūpe rūpe na khyāpajjati, upaṭṭhitakāyasati ca viharati

appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te

uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.

Sotena saddaṃ sutvā piyarūpe sadde nādhimuccati, appiyarūpe sadde na vyāpajjati,

upaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ

yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.

Ghānena gandhaṃ ghāyitvā piyarūpe gandhe nādhimuccati, appiyarūpe gandhe na

vyāpajjati, upaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ

yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.

Jivhāya rasaṃ sāyitvā piyarūpe rase nādhimuccati, appiyarūpe rase na vyāpajjati,

upaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ

yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.

Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā piyarūpe phoṭṭhabbe nādhimuccati, appiyarūpe phoṭṭhabbe

na vyāpajjati, upaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ

paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā

aparisesā nirujjhanti.

Manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme nādhimuccati, appiyarūpe dhamme na

vyāpajjati, upaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ

yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti;

Ayaṃ vuccatāvuso bhikkhu anavassuto cakkhuviññeyyesu rūpesu anavassuto

sotaviññeyyesu saddesu. Anavassuto ghānaviññeyyesu gandhesu, anavassuto

jivhāviññeyyesu rasesu, anavassuto kāyaviññeyyesu phoṭṭhabbesu, anavassuto

manoviññeyyesu dhammesu.

Evaṃ vihāriṃ cāvuso bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhati māro

otāraṃ na labhati māro ārammaṇaṃ;

Sotato cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhati māro otāraṃ na labhati māro ārammaṇaṃ;

Ghānato cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhati māro otāraṃ na labhati māro

ārammaṇaṃ;

Jivhāto cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhati māro otāraṃ na labhati māro ārammaṇaṃ;

Kāyato cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhati māro otāraṃ na labhati māro ārammaṇaṃ;

Manato cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhati māro otāraṃ na labhati māro

ārammaṇaṃ;

1. Bhibhuto -sīmu. Sī 1, 2.

2. Ponobbhavikā - syā.

3. Āyati - sī 2.

[BJT Page 362] [\x 362/]

Seyyathāpi āvuso kuṭāgārakā vā kuṭāgārasālā vā1. [PTS Page 187] [\q 187/]

bahalamattikā addāvalimpanā2 puratthimāya cepi naṃ disāya puriso ādittāya tiṇukkāya

upasaṅkameyya; neva labhetha aggi otāraṃ, na labhetha aggi ārammaṇaṃ. Pacchimāya cepi

naṃ disāya puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya. Uttarāya cepi naṃ disāya puriso

ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya. Dakkhiṇāya cepi naṃ disāya puriso ādittāya tiṇukkāya

upasaṅkameyya. Heṭṭhato cepi naṃ disāya puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya; yato

kuto cepi naṃ puriso, ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya; neva labhetha aggi otāraṃ na

labhetha aggi ārammaṇaṃ.

Evameva kho āvuso evaṃ vihāriṃ bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati; neva

labhati māro otāraṃ na labhati māro ārammaṇaṃ.

Sotato cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhati māro otāraṃ na labhati māro ārammaṇaṃ;

Ghānato cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhati māro otāraṃ na labhati māro

ārammaṇaṃ;

Jivhāto cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhati māro otāraṃ na labhati māro ārammaṇaṃ;

Kāyato cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhati māro otāraṃ na labhati māro ārammaṇaṃ;

Manato cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhati māro otāraṃ na labhati māro

ārammaṇaṃ;

Evaṃ vihārī cāvuso bhikkhu rūpe adhibhosi, na rūpā bhikkhuṃ adhibhaṃsu;

Sadde bhikkhu adhibhosi, na saddā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; gandhe bhikkhu adhibhosi, na

gandhā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; rase bhikkhu adhibhosi, na rasā bhikkhuṃ adhibhaṃsu.

Phoṭṭhabbe bhikkhu adhibhosi, na phoṭṭhabbā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; dhamme bhikkhu

adhibhosi, na dhammā bhikkhuṃ adhibhaṃsu;

Ayaṃ vuccatāvuso bhikkhu rūpādhibhū saddādhibhū gandhādhibhū rasādhibhū

phoṭṭhabbādhibhū dhammādhibhū; adhibhū anadhibhūto adhibhosu te pāpake akusale

dhamme saṅkilesike ponobhavike sadare dukkhavipāke āyatiṃ jāti jarāmaraṇike. Evaṃ kho

āvuso anavassuto hotīti.

Atha kho bhagavā uṭṭhahitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ āmantesi: sādhu sādhu

moggallāna, sādhu-3 kho tvaṃ moggallāna bhikkhūnaṃ avassutapariyāyañca

anavassutapariyāyañca abhāsīti. Idamavoca āyasmā mahāmoggallāno, samanuñño [PTS

Page 188] [\q 188/] satthā ahosi, attamanā te bhikkhū āyasmato mahāmoggallānassa

bhāsitaṃ abhinandiṃsūti. -4.

1. 19. 7

Dukkhadhammasuttaṃ

244. Yato kho bhikkhave bhikkhu sabbesaṃ yeva dukkhadhammānaṃ samudayañca-5

atthagamañca yathābhūtaṃ pajānāti, tathā kho panassa kāmā diṭṭhā honti, yathāssa kāme

passato yo kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapariḷāho so nānuseti, tathā

kho panassa cāro ca vihāro ca anubuddho hoti, yathā carantaṃ viharantaṃ abhijjhā

domanassā pāpakā akusalā dhammā nānussavanti.

1. Kuṭāgāraṃ vā sālā vā - machasaṃ

2. Maddāvalepanā - syā

Addāvalepanā - machasaṃ

3. Sādhusādhu kho - syā.

4. Abhinandunti - machasaṃ syā.

5. Assādañca ādīnavañca - sī 1. 2

6. Anubandho - syā.

[BJT Page 364] [\x 364/]

Kathañca bhikkhave bhikkhu sabbesaṃyeva dukkhadhammānaṃ samudayañca atthagamañca

yathābhūtaṃ pajānāti iti rūpaṃ, itirūpassa samudayo, iti rūpassa atthagamo iti vedanā, iti

vedanāya samudayo, iti vedanāya atthagamo;

Iti saññā, iti saññāya samudayo, iti saññāya atthagamo iti saṅkhārā, iti saṅkhārānaṃ

samudayo, iti saṅkhārānaṃ atthagamo;

Iti viññāṇaṃ, iti viññāṇassa samudayo, iti viññāṇassa atthagamoti. Evaṃ kho bhikkhave

bhikkhu sabbesaṃyeva dukkhadhammānaṃ samudayañca atthagamañca yathābhūtaṃ

pajānāti.

Kathañca bhikkhave bhikkhuno kāmā diṭṭhā honti yathāssa kāme passato yo kāmesu

kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapariḷāho so nānuseti, seyyathāpi bhikkhave

aṅgārakāsu sādhikaporisā puṇṇā aṅgārānaṃ vītaccikānaṃ vītadhūmānaṃ, atha puriso

āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhapaṭikkulo, tamenaṃ dve balavanto

purisā nānābāhāsu gahetvā taṃ aṅgārakāsuṃ upakaḍeḍhayyuṃ, so iti viti ceva-1. Kāyaṃ

santāmeyya, taṃ kissa hetu ñātaṃ hi-2 bhikkhave [PTS Page 189] [\q 189/] tassa

purisassa hoti: 'imañcāhaṃ aṅgārakāsuṃ papatissāmi, -3. Tatonidānaṃ maraṇaṃ vā

nigacchāmi-4. Maraṇamattaṃ vā dukkha'nti. Evameva kho bhikkhave bhikkhuno

aṅgārakāsūpamā kāmā diṭṭhā honti, yathāssa kāme passato yo kāmesu kāmacchando

kāmasneho kāmamucchā kāmapariḷāho so nānuseti.

Kathañca bhikkhave bhikkhuno cāro ca vihāro ca anubuddho hoti yathā carantaṃ viharantaṃ

abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā nānussavanti, seyyathāpi bhikkhave puriso

bahukaṇṭakaṃ dāyaṃ paviseyya: tassassa puratopi-5 kaṇṭako, pacchato pi kaṇṭako,

uttaratopi kaṇṭako, dakkhiṇatopi kaṇṭako, heṭṭhatopi kaṇṭako, uparitopi kaṇṭako. So sato

ca-6 abhikkameyya sato paṭikkameyya; mā maṃ kaṇṭakoti, evaṃ kho bhikkhave yaṃ loke

piyarūpaṃ sātarūpaṃ ayaṃ vuccati ariyassa vinaye kaṇṭako; taṃ kaṇṭakoti iti viditvā saṃvaro

ca asaṃvaro ca veditabbo.

Katañcava bhikkhave asaṃvaro hoti.

Idha bhikkhave bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe adhimuccati, appiyarūpe rūpe

vyāpajjati, anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ

yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.

Sotena saddaṃ sutvā piyarūpe sadde adhimuccati, appiyarūpe sadde vyāpajjati,

anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ

nappajānāti yatthassa te uppannā [PTS Page 190] [\q 190/] pāpakā akusalā dhammā

aparisesā nirujjhanti. Ghānena gandhaṃ ghāyitvā piyarūpe gandhe adhimuccati, appiyarūpe

gandhe vyāpajjati, anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ

paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā

aparisesā nirujjhanti. Jivhāya rasaṃ sāyitvā piyarūpe rase adhimuccati, appiyarūpe rase

vyāpajjati, anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ

yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.

Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā piyarūpe phoṭṭhabbe adhimuccati, appiyarūpe phoṭṭhabbe

vyāpajjati, anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ

yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.

1. Iti imameva - syā

2. Aññāṇañhi - syā

3. Ca passāmi - syā

4. Gacchāmi - syā

Nigaccha sāmi - machasaṃ

5. Tassapuratopi - machasaṃ, syā

6. Sato abhikkameyya- sīmu. Sī 2.

[BJT Page 366] [\x 366/]

Manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme adhimuccati, appiyarūpe dhamme vyāpajjati,

anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ

nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti; evaṃ kho

bhikkhave asaṃvaro hoti.

Kathañca bhikkhave saṃvaro hoti:

Idha bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe nādhimuccati, appiyarūpe rūpe na

vyāpajjati, upaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ

yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.

Sotena saddaṃ sutvā piyarūpe sadde nādhimuccati, appiyarūpe sadde na khyāpajjati,

upaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ

yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.

Ghānena gandhaṃ ghāyitvā piyarūpe gandhe nādhimuccati, appiyarūpe gandhe na

khyāpajjati, upaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ

paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā

aparisesā nirujjhanti.

Jivhāya rasaṃ sāyitvā piyarūpe rase nādhimuccati, appiyarūpe rase na vyāpajjati,

upaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ

yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.

Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā piyarūpe phoṭṭhabbe nādhimuccati, appiyarūpe phoṭṭhabbe

na vyāpajjati, upaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ

paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā

aparisesā nirujjhanti.

Manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme nādhimuccati, appiyarūpe dhamme na

vyāpajjati, upaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ

yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti;

evaṃ kho bhikkhave saṃvaro hoti.

Tassa ce bhikkhave, bhikkhuno evaṃ carato evaṃ viharato kadāci karahaci satisammosā

uppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṅakappā saññojaniyā, dandho bhikkhave,

satuppādo, atha kho naṃ-1 khippameva pajahati vinodeti, byantīkaroti, anabhāvaṃ gameti.

Seyyathāpi bhikkhave, puriso divasasantatte ayokaṭāhe dve vā tīṇi vā udakaphusitāni

nipāteyya; dandho bhikkhave udakaphusitānaṃ nipāto, atha kho naṃ khippameva

parikkhayaṃ pariyādānaṃ gaccheyya. Evameva kho bhikkhave, tassa ce bhikkhuno evaṃ

carato evaṃ viharato kadāci karahaci satisammosā uppajjanti pāpakā akusalā dhammā

sarasaṅkappā saññojaniyā; dandho bhikkhave, satuppādo atha kho naṃ khippameva pajahati

vinodeti byantī karoti anabhāvaṃ gameti. Evaṃ kho bhikkhave bhikkhuno cāro ca vihāro ca

anubuddho hoti yathā carantaṃ viharantaṃ abhijjhā domanassā pāpakā akusalā dhammā

nānussavanti.

Tañce bhikkhave bhikkhuṃ evaṃ carantaṃ evaṃ viharantaṃ rājāno vā rājamahāmattā vā mittā

vā amaccā vā ñātī vā sālohitā vā bhogehi abhihaṭṭhuṃ pavāreyyuṃ: ehamho purisa, kinte

ime kāsāva anudahanti?-2. Kiṃ muṇḍo kapālamanucarasi? Ehi hīnāyāvattitvā bhoge ca

bhuñjassu, puññāni ca karohīti.

So vata bhikkhave bhikkhu evaṃ caranto evaṃ viharanto sikkhaṃ paccakkhāya

hīnāyāvattissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

1. Taṃ - sī 1, 2.

2. Ḍayhanti - sī 1, 2.

Dayhanti - syā.

[BJT Page 368] [\x 368/]

[PTS Page 191] [\q 191/] seyyathāpi bhikkhave gaṅgānadī pācīnaninnā pācīna poṇā

pācīnapabhārā, atha mahājanakāyo āgaccheyya kuddālapiṭakaṃ ādāya: mayaṃ imaṃ

gaṅgānadiṃ pacchāninnaṃ karissāma pacchāpoṇaṃ pacchāpabbhārantī; taṃ kimmaññatha

bhikkhave, api nu se mahājanakāyo gaṅgānadiṃ pacchāninnaṃ kareyya pacchāpoṇaṃ

pacchāpabbhāranti? No hetaṃ bhante. Taṃ kissa hetu: gaṅgānadī bhante pācīna ninnā

pācīna poṇā pācīna pabbhārā, sā na sukarā pacchāninnaṃ kātuṃ paccāpoṇaṃ

pacchāpababhāraṃ, yāvadeva ca pana so mahājanakāyo kilamathassa vighātassa bhāgī

assāti.

Evameva kho bhikhve tañce-1 bhikkhuṃ evaṃ carantaṃ evaṃ viharantaṃ rājāno vā

rājamahāmattā vā mittā vā amaccā vā ñātī vā sālohitā vā bhogehi abhihaṭṭhuṃ pavāreyyuṃ:

"ehamho purisa, kinte ime kāsāvā anudahanti? Kiṃ muṇḍo kapālamanucarasi? Ehi

hīnāyāvattitvā bhoge ca bhuñjassu, puññāni ca karohi" ti. So pana bhikkhave bhikkhu evaṃ

caranto evaṃ viharanto sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, taṃ

kissa hetu: yaṃ hi taṃ bhikkhave cittaṃ dīgharattaṃ vivekaninnaṃ vivekapoṇaṃ

vivekapabbhāraṃ. Tatha-2. Hīnāyāvattissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjatīti.

1. 19. 8

Kiṃsukopamasuttaṃ

245. Atha-3 kho aññataro bhikkhu yenaññataro bhikkhu tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā taṃ

bhikkhuṃ etadavoca: "kittāvatā nu kho āvuso bhikkhuno dassanaṃ suvisuddhaṃ hotī" ti?

Yato kho āvuso bhikkhu channaṃ phassāyatanānaṃ [PTS Page 192] [\q 192/]

samudayañca atthagamañca yathābhūtaṃ pajānāti, ettāvatā kho āvuso bhikkhuno dassanaṃ

suvisuddhaṃ hotīti.

Atha kho so bhikkhu asantuṭṭho tassa bhikkhussa pañhavyākaraṇena-4. Yenaññataro

bhikkhu tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā taṃ bhikkhuṃ etadavoca: "kittāvatā nū kho āvuso

bhikkhuno dassanaṃ suvisuddhaṃ hotī" yatho kho āvuso bhikkhu pañcannaṃ

upādānakkhandhānaṃ samudayañaca atthagamañca yathābhūtaṃ pajānāti, ettāvatā kho

āvuso bhikkhuno dassanaṃ suvisuddhaṃ hotīti.

1. Tañca - sī 1

2. Tathā - machasaṃ. Sī 1, 2.

3. Yato - sī 2.

4. Pañha veyyākaraṇena - machasaṃ.

[BJT Page 370] [\x 370/]

Atha kho so bhikkhu asantuṭṭho tassa bhikkhussa pañhavyākaraṇena yenaññataro bhikkhu

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā taṃ bhikkhuṃ etadavoca: "kittāvatā nū kho āvuso bhikkhuno

dassanaṃ suvisuddhaṃ hotī" ti? Yatho kho āvuso bhikkhu catunnaṃ mahābhūtānaṃ

samudayañca atthagamañca yathābhūtaṃ pajānāti, ettāvatā kho āvuso bhikkhuno dassanaṃ

suvisuddhaṃ hotīti.

Atha kho so bhikkhu asantuṭṭho tassa bhikkhussa pañhavyākaraṇena [PTS Page 193] [\q

193/] yenaññataro bhikkhu tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā taṃ bhikkhuṃ etadavoca:

"kittāvatā nū kho āvuso bhikkhuno dassanaṃ suvisuddhaṃ hotī" yato kho āvuso bhikkhu

"yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbantaṃ nirodhadhammanti" yathābhūtaṃ pajānāti, ettāvatā

kho āvuso bhikkhuno dassanaṃ suvisuddhaṃ hotīti.

Atha kho so bhikkhu asantuṭṭho tassa bhikkhuno pañhavyākaraṇena yena bhagavā

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ

nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca: idhāhaṃ bhante yenaññataro bhikkhu

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā taṃ bhikkhuṃ etadavoca: "kittāvatā nu kho āvuso bhikkhuno

dassanaṃ suvisuddhaṃ hotī" ti? Evaṃ vutte bhante so bhikkhu maṃ etadavoca: yato kho

āvuso bhikkhu channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthagamañca yathābhūtaṃ pajānāti

ettāvatā kho āvuso bhikkhuno dassanaṃ suvisuddhaṃ hotīti.

*

Atha khvāhaṃ bhante asantuṭṭho tassa bhikkhussa pañhavyākaraṇena yenaññataro bhikkhu

tenupasaṅakami, upasaṅkamitvā taṃ bhikkhuṃ etadavoca: "kittāvatā nu kho āvuso

bhikkhuno dassanaṃ suvisuddhaṃ hotī" ti? Evaṃ vutte bhante so bhikkhu maṃ etadavoca:

yato ca kho āvuso bhikkhu pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ samudayañca atthagamañca

yathābhūtaṃ pajānāti, ettāvatā kho āvuso bhikkhuno dassanaṃ suvisuddhaṃ hotīti. Yato ca

kho āvuso bhikkhu catunnaṃ mahābhūtānaṃ samudayañca atthagamañca yathābhūtaṃ

pajānāti ettāvatā kho āvuso bhikkhuno dassanaṃ suvisuddhaṃ hotīti. Yaṃ kiñci

samudayadhammaṃ sabbantaṃ nirodhadhammanti yathābhūtaṃ pajānāti, ettāvatā kho āvuso

bhikkhuno dassanaṃ suvisuddhaṃ hotīti.

Atha khvāhaṃ bhante asantuṭṭho tassa bhikkhuno pañhavyākaraṇena yena bhagavā

tenupasaṅkami. Kittāvatā nu kho bhante bhikkhuno dassanaṃ suvisuddhaṃ hotīti?

Seyyathāpi bhikkhu purisassa kiṃsuko adiṭṭhapubbo assa, so yenaññataro puriso kiṃsukassa

dassāvī tenupasaṅkameyya, upasaṅkamitvā taṃ purisaṃ evaṃ vadeyya: "kīdiso bho purisa,

kiṃsuko" ti. So evaṃ vadeyya "kāḷako kho ambho purisa, kiṃsuko, seyyathāpi jhāmakhāṇūti?

Tena kho pana bhikkhu, samayena tādiso vassa kiṃsuko yathā tassa purisassa dassanaṃ.

[BJT Page 372] [\x 372/]

Atha kho so bhikkhu puriso asantuṭṭho tassa purisassa pañhavyākareṇana yenaññataro

puriso kiṃsukassa dassāvī tenupasaṅkameyya, upasaṅkamitvā taṃ purisaṃ evaṃ vadeyya:

"kīdiso bho purisa, kiṃsuko" ti? So evaṃ vadeyya: "lohitako ambho purisa, kiṃsuko

seyyathāpi maṃsapesī" ti. Tena kho pana bhikkhu samayena tādiso vassa kiṃsuko yathā

tassa purisassa dassanaṃ.

Atha kho so bhikkhu puriso asantuṭṭho tassa purisassa pañhavyākareṇana yenaññataro

puriso kiṃsukassa dassāvī tenupasaṅkameyya, upasaṅkamitvā taṃ purisaṃ evaṃ vadeyya:

kīdiso bho purisa, kiṃsukoti? So evaṃ vadeyya: ocīrakajāto-1 ko ambho purisa, kiṃsuko

ādinnasipāṭiko, seyyathāpi sirīsoti. Tena kho pana bhikkhu samayena tādisovassa kiṃsuko

yathā tassa purisassa dassanaṃ.

Atha kho so bhikkhu puriso asantuṭṭho tassa purisassa [PTS Page 194] [\q 194/]

pañhavyākareṇana yenaññataro puriso kiṃsukassa dassāvī tenupasaṅkameyya,

upasaṅkamitvā taṃ purisaṃ evaṃ vadeyya: kīdiso bho purisa, kiṃsukoti? So evaṃ vadeyya:

bahalapattapalāso ko ambho purisa, kiṃsuko sandacchāyo seyyathāpi nigrodhoti. Tena kho

pana bhikkhu samayena tādisovassa kiṃsuko yathā tassa purisassa dassanaṃ. Evameva kho

bhikkhu yathā yathā adhimuttānaṃ tesaṃ sappurisānaṃ dassanaṃ suvisuddhaṃ-2. Tathā tathā

tehi tehi sappurisehi-3. Byākataṃ.

Seyyathāpi bhikkhū rañño paccantimaṃ nagaraṃ daḷahuddāpaṃ-4. Daḷha pākāratoraṇaṃ

chadvāraṃ, tatrassa dovāriko paṇḍito vyatto medhāvī aññātānaṃ nivāretā ñātānaṃ pavesetā,

puratthimāya disāya āgantvā sīghaṃ dutayugaṃ taṃ dovārikaṃ evaṃ vadeyya: "katthambho

purisa, imassa nagarassa nagarasāmī" ti? -5. So evaṃ vadeyya: eso bhante majjhe siṃghāṭake

nisinnoti.

Atha kho taṃ sīghaṃ dutayugaṃ nagarasāmissa-5 yathābhūtaṃ vacanaṃ nīyyātetvā

yathāgatamaggaṃ paṭipajjeyya. Pacchimāya disāya āgantvā sīghaṃ dūtayugaṃ taṃ dovārikaṃ

evaṃ vadeyya: uttarāya disāya āgantvā sīghaṃ dutayugaṃ taṃ dovārikaṃ evaṃ vadeyya:

dakkhiṇāya disāya āgantvā sīghaṃ dūtayugaṃ taṃ dovārikaṃ evaṃ vadeyya: "katthambho

purisa imassa nagarassa nagarasāmīti? So evaṃ vadeyya: "eso bhante majjhe siṃghāṭake

nisinno" ti. Atha kho taṃ sīghaṃ dutayugaṃ nagarasāmissa-6 yathābhūtaṃ vacanaṃ

nīyyātetvā yathāgatamaggaṃ paṭipajjeyya.

1. Ojirakajāto - sī 2, [PTS]

2. Suvisuddhaṃ hoti - machasaṃ, syā

3. Tathā tathā botehi sappurisehi - machasaṃ.

Chekehi sappurisehi - syā.

4. Daḷahuddhāpaṃ - machasaṃ

5. Nagarassasāmi - sīmu, syā.

Imassa nagarassāmī - machasaṃ.

[BJT Page 374] [\x 374/]

Upamā kho myāyaṃ bhikkhu katā atthassa viññāpanāya, ayañcevettha attho: nagaranti kho

bhikkhu imassetaṃ cātummahābhutikassa kāyassa adhivacanaṃ. Mātāpettikasambhavassa

odanakummāsūpacayassa aniccucchādana parimaddana bhedana viddaṃsana dhammassa.

Chadvāranti kho bhikkhu, channetaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ. Dovārikoti kho

bhikkhu satiyā etaṃ adhivacanaṃ. [PTS Page 195] [\q 195/] sīghaṃ dutayuganti kho

bhikkhu samathavipassanānetaṃ adhivacanaṃ. Nagarasāmiti kho bhikkhu viññāṇassetaṃ

adhivacanaṃ. Majjhe siṅghāṭakoti kho bhikkhu catunnetaṃ mahābhūtānaṃ adhivacanaṃ:

paṭhavidhātuyā āpodhātuyā tejodhātuyā vāyodhātuyā. Yathābhutavacananti kho bhikkhu

nibbānassetaṃ adhivacanaṃ. Yathāgatamaggoti kho bhikkhu ariyassetaṃ aṭṭhaṅgikassa

maggassa adhivacanaṃ syeyathīdaṃ: sammādiṭṭhiyā, sammāsaṅkappā, sammāvācā,

sammākammantā, sammāājīvā, sammāvāyāmā, sammāsati, sammāsamādhissāti.

1. 19. 9

Vīṇopamasuttaṃ

246. Yassa kassa ci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā cakkhuviññeyyesu rūpesu

uppajjeyya chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ-1 vā cetaso, tato cittaṃ nivāraye,

-2. Sabhayo ceso maggo sappaṭibhayo ca sakaṇṭako ca sagahano ca ummaggo ca

kummaggo ca dubhitiko ca, asappurisasevito ceso maggo na ceso maggo sappurisehi sevito,

na tvaṃ arahasīti tato cittaṃ nivāraye cakkhuviññeyyehi rūpehi.

Yassa kassa ci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā sotaviññeyyesu saddesu uppajjeyya

chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vā cetaso, tato cittaṃ nivāraye, sabhayo ceso

maggo sappaṭibhayo ca sakaṇṭako ca sagahano ca ummaggo ca kummaggo ca dubhitiko ca,

asappurisasevito ceso maggo na ceso maggo sappurisehi sevito, na tvaṃ arahasīti tato cittaṃ

nivāraye sotaviññeyyehi saddehi.

Yassa kassa ci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā ghānaviññeyyesu gandhesu

uppajjeyya chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vā cetaso, tato cittaṃ nivāraye,

sabhayo ceso maggo sappaṭibhayo ca sakaṇṭako ca sagahano ca ummaggo ca kummaggo

ca dubhitiko ca, asappurisasevito ceso maggo na ceso maggo sappurisehi sevito, na tvaṃ

arahasīti tato cittaṃ nivāraye ghānaviññeyyehi gandhesu.

Yassa kassa ci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā jivhāviññeyyesu rasesu uppajjeyya

chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vā cetaso, tato cittaṃ nivāraye, sabhayo ceso

maggo sappaṭibhayo ca sakaṇṭako ca sagahano ca ummaggo ca kummaggo ca dubhitiko ca,

asappurisasevito ceso maggo na ceso maggo sappurisehi sevito, na tvaṃ arahasīti tato cittaṃ

nivāraye jivhāviññeyyehi rasesu.

Yassa kassa ci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā kāyaviññeyyesu phoṭṭhabbesu

uppajjeyya chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vā cetaso, tato cittaṃ nivāraye,

sabhayo ceso maggo sappaṭibhayo ca sakaṇṭako ca sagahano ca ummaggo ca kummaggo

ca duhitiko ca, asappurisasevito ceso maggo na ceso maggo sappurisehi sevito, na tvaṃ

arahasīti tato cittaṃ nivāraye kāyaviññeyyehi phoṭṭhabbehi.

Yassa kassa ci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā manoviññeyyesu dhammesu

uppajjeyya chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vā cetaso, tato cittaṃ nivāraye,

sabhayo ceso maggo sappaṭibhayo ca sakaṇṭako ca sagahano ca ummaggo ca kummaggo

ca duhitiko ca, asappurisasevito ceso maggo na ceso maggo sappurisehi sevito, na tvaṃ

arahasīti tato cittaṃ nivāraye manoviññeyyehi dhammehi.

1. Sappaṭighaṃ vāpi - syā.

2. Nivāreyya, sīmu.

[BJT Page 376] [\x 376/]

Seyyathāpi bhikkhave kiṭṭhaṃ sampannaṃ, kiṭṭharakkhako-1. Ca pamatto goṇo ca kiṭṭhādo

aduṃ kiṭṭhaṃ [PTS Page 196] [\q 196/] otaritvā-2 yāvadatthaṃ madaṃ āpajjeyya,

evameva kho bhikkhave assutavā puthujjano chasu phassāyatanesu asaṃvutakārī pañcasu

kāmaguṇesu yāvadatthaṃ madaṃ āpajjati. Seyyathāpi bhikkhave kiṭṭhaṃ sampannaṃ

kiṭṭharakkhako ca appamatto goṇo ca kiṭṭhādo aduṃ kiṭṭhaṃ otareyya-3. Tamenaṃ

kiṭṭharakkhako nāsāya suggahītaṃ gaṇheyya, nāsāya suggahītaṃ gahetvā uparighaṭāyaṃ

suniggahitaṃ niggaṇheyya, uparighaṭāyaṃ suniggahitaṃ niggahetvā daṇḍena sutāḷitaṃ

tāḷeyya, daṇḍena sutāḷitaṃ tāḷetvā ossajeyya, -4.

Dutiyampi kho bhikkhave goṇo kiṭṭhādo aduṃ kiṭṭhaṃ otareyya, tamenaṃ kiṭṭharakkhako

nāsāya suggahitaṃ gaṇheyya, nāsāya suggahitaṃ gahetvā uparighaṭāyaṃ suniggahitaṃ

niggaṇaheyya, uparighaṭāyaṃ suniggahitaṃ niggahetvā daṇḍena sutāḷitaṃ tāḷeyya,

daṇḍena sutāḷitaṃ tāḷetvā ossajeyya, evaṃ hi so bhikkhave goṇo kiṭṭhādo gāmagato vā

araññagato vā ṭhāna bahulo assa nisajjabahulo, na taṃ kiṭṭhaṃ puna otareyya. Tameva

purimaṃ daṇḍasamphassaṃ samanussaranto. Evameva kho bhikkhave yato bhikkhuno

chasu phassāyatanesu cittaṃ udujjitaṃ hoti sudujjitaṃ ajjhattaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi

hoti samādhiyati.

Tatiyampi kho bhikkhave goṇo kiṭṭhādo aduṃ kiṭṭhaṃ otareyya, tamenaṃ kiṭṭharakkhako

nāsāya suggahitaṃ gaṇheyya, nāsāya suggahitaṃ gahetvā uparighaṭāyaṃ suniggahitaṃ

niggaṇaheyya, uparighaṭāyaṃ suniggahitaṃ niggahetvā daṇḍena sutāḷitaṃ tāḷeyya,

daṇḍena sutāḷitaṃ tāḷetvā ossajeyya, evaṃ hi so bhikkhave goṇo kiṭṭhādo gāmagato vā

araññagato vā ṭhāna bahulo assa nisajjabahulo, na taṃ kiṭṭhaṃ puna otareyya. Tameva

purimaṃ daṇḍasamphassaṃ samanussaranto. Evameva kho bhikkhave yato bhikkhuno

chasu phassāyatanesu cittaṃ udujjitaṃ-5. Hoti sudujjitaṃ-6. Ajjhattaṃ santiṭṭhati sannisīdati

ekodi hoti samādhiyati.

Seyyathāpi bhikkhave rañño vā rājamahāmattassa vā vīṇāya saddo assutapubbo assa, so

vīṇāsaddaṃ suṇeyya, so evaṃ vadeyya: "ambho kissa-7 nukho eso saddo evaṃ rajanīyo

evaṃ kamanīyo evaṃ madanīyo [PTS Page 197] [\q 197/] evaṃ mucchanīyo evaṃ

bandhanīyo" ti? Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ: "esā kho bhante vīṇā nāma yassā eso sadde

evaṃ rajanīyo evaṃ kamanīyo evaṃ madanīyo evaṃ mucchanīyo evaṃ bandhanīyo" ti.

So evaṃ vadeyya: "gacchatha me bho taṃ vīṇaṃ āharathā ti. Tassa taṃ vīṇaṃ āharayyeṃ,

tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ: "ayaṃ kho sā bhante vīṇā yassā eso saddo evaṃ rajanīyo evaṃ

kamanīyo evaṃ mucchanīyo evaṃ bandhanīyo" ti. So evaṃ vadeyya: "alaṃ me bho tāya

vīṇāya, tameva me saddaṃ āharathā"ti.

1. Kiṭṭhārakkho - machasaṃ

2. Otāritvā - sī 1, 2

3. Otāreyya - sī 2.

4. Osajjeyya - machasaṃ, syā.

5. Ujujānaṃ - sī 1, 2. Udujitaṃ - machasaṃ

6. Sammujujātaṃ - sī 1, 2, sudujitaṃ - machasaṃ

7. Kassa - machasaṃ, syā.

[BJT Page 378] [\x 378/]

Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ: "ayaṃ kho bhante vīṇā nāma anekasambhārā mahāsambhārā,

anekehi sambhārehi samāraddhā vadati-1. Seyyathīdaṃ? Doṇiñca paṭicca cammañca paṭicca

daṇḍañca paṭicca upaveṇañca-3. Paṭicca tantiyo ca paṭicca koṇañca paṭicca purisassa ca

tajjaṃ vāyāmaṃ paṭicca evāyaṃ bhante vīṇā nāma anekasambhārā mahāsambhārā, anekehi

sambhārehi samāraddhā vadatīti.

So taṃ vīṇaṃ dasadhā vā satadhā-4. Vā phāleyya, dasadhā vā satadhā vā taṃ phāletvā

sakalikaṃ sakalikaṃ kāreyya sakalikaṃ sakalikaṃ karitvā agginā ḍaheyya, agginā ḍahetvā

masiṃ kareyya, masiṃ karitvā mahāvāte vā opuneyya, nadiyā vā sīghasotāya pavāheyya.

So evaṃ vadeyya: asatī-5. Kirāyaṃ bho vīṇā nāma, yathevaṃ yaṃ kiñci vīṇā nāma, ettha ca

panāyaṃ jano ativelaṃ pamatto palāḷito-6. Ti. Evameva kho bhikkhave bhikkhu rūpaṃ

samantesati yāvatā rūpassa gati. Vedanā samantesati yāvatā vedanāya gati, saññaṃ

samantesati yāvatā saññāya gati saṅkhāre samantesati yāvatā saṅkhārānaṃ gati. Viññāṇaṃ

samantesati yāvatā viññāṇassa gati. Tassa rūpaṃ samantesato yāvatā rūpassa gati. Vedanaṃ

samantesato yāvatā vedanassa gati. Saññaṃ samantesato yāvatā saññāṇassa gati. Saṅkhāre

samantesato yāvatā saṅkhārassa gati. Viññāṇaṃ samannesato yāvatā viññāṇassa gati.

Yampassa taṃ [PTS Page 198] [\q 198/] hoti ahanti vā mamanti vā asamīti vā tampi

tassa na hotīti.

1. 19. 10

Chappāṇakasuttaṃ

247. Seyyathāpi bhikkhave puriso arugatto pakkagatto saravanaṃ paviseyya, tassa

kusakaṇṭakā ceva pāde vijejhayyuṃ, sarapattāni ca gattāni vilikheyyuṃ-7. Evaṃ hi so

bhikkhave puriso bhiyyo somattāya tato nidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyetha.

Evameva kho bhikkhave idhekacco bhikkhu gāmagato vā araññagato vā labhati cattāraṃ:

ayañca so-8 āyasmā evaṃkārī evaṃsamācāro asuci gāmakaṇṭakoti, taṃ kaṇṭakotī iti viditvā

saṃvaro ca asaṃvaro ca veditabbo.

Kathañca bhikkhave asaṃvaro hoti:

Kathañcāvuso avassuto hoti: idhāvuso bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe

adhimuccati, appiyarūpe rūpe vyāpajjati, anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso, tañca

cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā

dhammā aparisesā nirujjhanti.

1. Carati - syā

2. Mañcaṃ - syā

3. Upadhāraṇeva - machasaṃ, syā

4. Satata dhā - sī 1

5. Asakkirāyaṃ - sī 1, 2.

6. Palaḷito - machasaṃ

7. Vilekheyuṃ - machasaṃ

Vilākheyuṃ- syā

8. Ayañca kho [PTS]

[BJT Page 380] [\x 380/]

Sotena saddaṃ sutvā piyarūpe sadde adhimuccati, appiyarūpe sadde vyāpajjati,

anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ

nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Ghānena

gandhaṃ ghāyitvā piyarūpe gandhe adhimuccati, appiyarūpe gandhe vyāpajjati,

anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ

nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Jivhāya

rasaṃ sāyitvā piyarūpe rase adhimuccati, appiyarūpe rase vyāpajjati, anupaṭṭhitakāyasati ca

viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa

te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā

piyarūpe phoṭṭhabbe adhimuccati, appiyarūpe phoṭṭhabbe byāpajjati, anupaṭṭhitakāyasati

ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti

yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.

Manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme adhimuccati, appiyarūpe dhamme vyāpajjati,

anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ

nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti;

Seyyathāpi bhikkhave puriso chappāṇake gahetvā nānā visaye nānāgocare daḷhāya

bandheyya: ahiṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya, suṃsumāraṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā

bandheyya, pakkhiṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandhayya, kukkuraṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā

[PTS Page 199] [\q 199/] bandheyya, sigālaṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya,

makkaṭaṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya; daḷhāya rajjuyā bandhitvā majjhe gaṇaṭhiṃ

karitvā ossajjeyya, atha kho te bhikkhave chappāṇakā nānā visayā nānā gocarā sakaṃ sakaṃ

gocaravisayaṃ āviñjeyyuṃ,

Ahi āviñjeyya vammikaṃ pavekkhāmīti, suṃsumāro āviñjeyya udakaṃ pavekkhāmīti,

pakkhi āviñjeyya ākāsaṃ ḍessāmīti, kukkuro āviñjeyya gāmaṃ pavekkhāmīti, sigālo

āviñjeyya sīvathikaṃ pavekkhāmīti, makkaṭo āviñjeyya vanaṃ pavekkhāmīti. Yadā kho te

bhikkhave chappāṇakā jhattā assu kilantā, atha yo nesaṃ pāṇako-1. Balavataro assa, tassa

te anuppavatteyyuṃ, anuvidhāyeyyuṃ, 2. Vasaṃ gaccheyyuṃ.

Evameva kho bhikkhave yassa kassaci bhikkhuno kāyagatā sati abhāvitā abahulīkatā, taṃ

cakkhu āviñjati manāpikesu rūpesu, amanāpikassa rūpā paṭikkulā honti, sotaṃ āviñjati

manāpikesu saddesu, amanāpikassa saddā paṭikkulā honti, ghānaṃ āviñjati manāpikesu

gandhesu, amanāpikassa gandhā paṭikkulā honti, jivhā āviñjati manāpikesu rasesu,

amanāpikassa rasā paṭikkulā honti, kāyo āviñjati manāpikesu phoṭṭhabbesu, amanāpikassa

phoṭṭhabbā paṭikkulā honti, mano āviñjati manāpikesu dhammesu, amanāpikassa dhammā

paṭikkulā honti.

Evaṃ kho bhikkhave asaṃvaro hoti.

Kathañca bhikkhave saṃvaro hoti: idha bhikkhave bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe

rūpe nādhimuccati, appiyarūpe rūpe na vyāpajjati, upaṭṭhitakāyasati ca viharati

appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te

uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.

1. Pāṇakānaṃ - machasaṃ

Pāṇakā - syā

2. Anuvidhiseyyuṃ- sī 1, 2.

[BJT Page 382] [\x 382/]

Sotena saddaṃ sutvā piyarūpe sadde nādhimuccati, appiyarūpe sadde na vyāpajjati,

upaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ

yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.

Ghānena gandhaṃ ghāyitvā piyarūpe gandhe nādhimuccati, appiyarūpe gandhe na

vyāpajjati, upaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ

yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.

Jivhāya rasaṃ sāyitvā piyarūpe rase nādhimuccati, appiyarūpe rase na vyāpajjati,

upaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ

yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.

Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā piyarūpe phoṭṭhabbe nādhimuccati, appiyarūpe phoṭṭhabbe

na vyāpajjati, upaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ

paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā

aparisesā nirujjhanti.

Manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme nādhimuccati, appiyarūpe dhamme na

vyāpajjati, upaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ

yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti;

Seyyathāpi bhikkhave puriso chappāṇake gahetvā nānā visaye nānāgocare daḷhāya rajjuyā

bandheyya, ahiṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya, suṃsumāraṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā

bandheyya, pakkhiṃ gahetvā daḷhāya rajjayā bandhayya, kukkuraṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā

bandheyya, sigālaṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya, makkaṭaṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā

bandheyya; daḷhāya rajjuyā bandhitvā daḷhe khīle vā thamhe vā upanibandheyya.

Atha kho te bhikkhave chappāṇakā nānā visayā nānā gocarā sakaṃ sakaṃ gocaravisayaṃ

āviñjeyyuṃ; ahi āviñjeyya vammikaṃ pavekkhāmīti, suṃsumāro āviñjeyya udakaṃ

pavekkhāmīti, pakkhī āviñjeyya ākāsaṃ ḍessāmīti, kukkuro āviñjeyya gāmaṃ pavekkhāmīti

sigālo āviñjeyya sīvathikaṃ pavekkhāmīti. Makkaṭo āviñjeyya vanaṃ pavekkhāmīti. Yadā

kho pana te bhikkhave chappāṇakā jhattā assu kilantā, atha tameva khīlaṃ vā thamhaṃ vā

upatiṭṭheyyuṃ, upanisīdeyyuṃ, upanipajjeyyuṃ, vasaṃ gaccheyyuṃ.

Evameva kho bhikkhave yassa kassaci bhikkhuno kāyagatā sati bhāvitā bahulīkatā, taṃ

cakkhu nāviñjati manāpikesu rūpesu, amanāpikassa rūpāni nappaṭikkulā honti; sotaṃ

nāviñjati manāpikesu saddesu, amanāpikassa saddāni nappaṭikkulā honti, ghānaṃ nāviñjati

manāpikesu gandhesu, amanāpikassa gandhā nappaṭikkulā honti, jivhā nāviñjati

manāpikesu rasesu, manāpikassa rasā nappaṭikkulā honti, kāyo nāviñjati manāpikesu

phoṭṭhabbesu, amanāpikassa phoṭṭhabbā nappaṭikkulā honti, mano nāviñjati manāpikesu

dhammesu, amanāpikassa dhammā nappaṭikkulā honti. Evaṃ kho bhikkhave saṃvaro hoti.

Daḷhe khīle vā thamhe vā. Ti kho bhikkhave kāyagatā satiyā etaṃ adhivacanaṃ, tasmātiha

bhikkhave evaṃ sikkhitabbaṃ: "kāyagatā no sati bhāvitā bhavissati bahulīkatā yānīkatā

vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā" ti, evaṃ hi vo bhikkhave sikkhitabbanti.

[BJT Page 384] [\x 384/]

1. 19. 11

Yavakalāpīsuttaṃ

[PTS Page 201] [\q 201/] seyyathāpi bhikkhave yavakalāpī cātummahāpathe nikkhittā

assa, atha cha purisā āgaccheyyuṃ vyābhaṅgihatthā, ne taṃ yavakalāpiṃ chahi vyābhaṅgīhi

haneyyuṃ, evaṃ hi sā bhikkhave yavakalāpī suhatā assa chahi vyābhaṅgīhi bhaññamānā,

atha sattamo puriso āgaccheyya vyābhaṅgihattho, sotaṃ yavakalāpiṃ sattamāya vyabhaṅgiyā

haneyya, evaṃ hi sā bhikkhave yavakalāpi suhatatarā assa sattamāya vyābhaṅgiyā

bhaññamānā.

Evameva kho bhikkhave assutavā puthujjano cakkhusmiṃ haññati manāpāmanāpehi rūpehi,

sotasmiṃ haññati manāpāmanāpehi saddehi, ghānasmiṃ haññati manāpāmanāpehi gandhehi,

jivhāya haññati manāpāmanāpehi rasehi, kāyasmiṃ haññati manāpāmanāpehi phoṭṭhabbehi,

manasmiṃ haññati manāpāmanāpehi dhammehi.

Sace so bhikkhave assutavā puthujjano āyatiṃ punabbhavāya ceteti evaṃ hi so bhikkhave

moghapuriso suhatataro hoti, seyyathāpi bhikkhave sā yavakalāpī sattamāya vyābhaṅgiyā

haññamānā,

Bhutapubbaṃ bhikkhave, devāsurasaṅgāmo samūpabbuḷho ahosi, atha kho bhikkhave

vepacitti asurindo asure āmantesi: "sace mārisā, devāsurasaṅgāme samūpabbūḷhe, asurā

jineyyuṃ devā parājineyyuṃ, yena naṃ-1 sakkaṃ devānamindaṃ kaṇṭhapañcamehi

bandhanehi bandhitvā mama santike āneyyātha asurapuranti", sakkopi kho bhikkhave

devānamindo deve tāvatiṃse āmantesi: "sace mārisā devāsurasaṅgāme samūpabbuḷhe devā

jineyyuṃ asurā parājineyyuṃ yena naṃ vepacittiṃ-2. Asurindaṃ kaṇṭapañcamehi bandhanehi

bandhitvā mama santike āneyyātha sudhamma devasahanti" -3. Tasmiṃ kho pana bhikkhave

saṅgāme devā jiniṃsu asurā parājiniṃsu, [PTS Page 202] [\q 202/] atha kho bhikkhave

devā tāvatiṃsā vepacittiṃ asurindaṃ kaṇṭhapañcamehi bandhanehi bandhitvā sakkassa

devānamindassa santike ānesuṃ sudhammadevasabhaṃ. Tatra sudaṃ bhikkhave vepacitti

asurindo kaṇṭhapañcamehi bandhanehi baddho-4 hoti yadā kho bhikkhave vepacittissa

asurindassa evaṃ hoti; "dhammikā kho devā adhammikā asurā, idhevadānāhaṃ-5.

Devapuraṃ-6. Gacchāmī" ti. Atha kaṇṭhapañcamehi bandhanehi muttaṃ attānaṃ

samanupassati. Dibbehi pañcakāmaguṇehi samappito samaṅgībhuto paricāreti.

1. Taṃ - sī 1, 2.

2. Vepacitti - sī 1, 2

3. Sudhammaṃ sahaṃ - sī 1, 2.

4. Bandho - sī 1, 2, syā.

5. Idānāhaṃ - syā.

6. Devapūre - sī 1.

[BJT Page 386] [\x 386/]

Yadā ca kho bhikkhave vepacittissa asurindassa evaṃ hoti; dhammikā kho asurā,

adhammikā devā, tattheva dānāhaṃ asurapuraṃ gamissāmīti, atha kaṇṭapañcamehi

bandhanehi baddhaṃ-1. Attānaṃ samanupassati; dibbehi pañcakāmaguṇehi parihāyati, evaṃ

sukhumaṃ kho bhikkhave vepacittibandhanaṃ, tato sukhumataraṃ mārabandhanaṃ,

maññamāno bhikkhave baddho-2. Mārassa, amaññamāno mutto pāpimato.

Asmīti bhikkhave maññitametaṃ ayamahamasmīti maññitametaṃ, bhavissanti

maññitametaṃ, na bhavissanti maññitametaṃ, rūpi bhavissanti maññitametaṃ, arūpī

bhavissanti maññitametaṃ, saññībhavissanti maññitametaṃ, asaññī bhavissanti

maññitametaṃ, nevasaññināsaññi bhavissanti maññitametaṃ; maññitaṃ bhikkhave rogo,

maññitaṃ gaṇḍo, maññitaṃ sallaṃ, tasmātiha bhikkhave amaññamānena cetasā

viharissāmāti, evaṃ hi vo bhikkhave sikkhitabbaṃ.

Asmīti bhikkhave iñjitametaṃ ayamahamasmīti iñjitametaṃ, bhavissanti iñjitametaṃ, na

bhavissanti iñjitametaṃ, rūpi bhavissanti iñjitametaṃ, arūpī bhavissanti iñjitametaṃ,

saññībhavissanti iñjitametaṃ, asaññī bhavissanti iñjitametaṃ, nevasaññināsaññi bhavissanti

iñjitametaṃ; iñjitaṃ [PTS Page 203] [\q 203/] bhikkhave rogo, iñjitaṃ gaṇḍo, iñjitaṃ

sallaṃ, tasmātiha bhikkhave aniñjamānena cetasā viharissāmāti, evaṃ hi vo bhikkhave

sikkhitabbaṃ.

Asmīti bhikkhave phanditametaṃ, ayamahamasmīti phanditametaṃ, bhavissanti

phanditametaṃ, na bhavissanti phanditametaṃ, rūpi bhavissanti phanditametaṃ, arūpī

bhavissanti phanditametaṃ, saññī bhavissanti phanditametaṃ, asaññi bhavissanti

phanditametaṃ, nevasaññināsaññi bhavissanti phanditametaṃ; phanditaṃ bhikkhave rogo,

phanditaṃ gaṇḍo, phanditaṃ sallaṃ. Tasmātiha bhikkhave aphandamānena cetasā

viharissāmāti evaṃ hi vo bhikkhave sikkhitabbaṃ.

1. Bandhaṃ - sī 1, 2 syā.

1. Bandho - syā.

[BJT Page 388] [\x 388/]

Asmīti-1. Bhikkhave papañcitametaṃ, ayamahamasmīti papañcitametaṃ bhavissanti

papañcitametaṃ, na bhavissanti papañcitametaṃ, rūpi bhavissanti papañcitameṃ, arūpī

bhavissanti papañcitametaṃ, saññī bhavissanti papañcitameṃ, asaññī bhavissanti

papañcitametaṃ, nevasaññīnāsaññī bhavissanti papañcitametaṃ, papañcitaṃ bhikkhave rogo,

papañcitaṃ gaṇḍo, papañcitaṃ sallaṃ tasmātiha bhikkhave nippapañcārāmena cetasā

viharissāmāti, evaṃ hi vo bhikkhave sikkhitabbaṃ.

Asmīti-1. Bhikkhave mānagatametaṃ, ayamahamasmīti mānagatametaṃ, bhavissanti

mānagatametaṃ, na bhavissanti mānagatametaṃ, rūpi bhavissanti mānagatametaṃ, arūpī

bhavissanti mānagatametaṃ, saññī bhavissanti mānagatametaṃ, asaññī bhavissanti

mānagatametaṃ, nevasaññī nāsaññī bhavissanti mānagatametaṃ, mānagatametaṃ bhikkhave

rogo, mānagatametaṃ gaṇḍo, mānagatametaṃ sallaṃ, tasmātiha bhikkhave nihatamānena

cetasā viharissāmāti evaṃ hi vo bhikkhave sikkhitabbanti.

Āsīvisavaggo ekunavīsatimo.

Tatruddānaṃ:

[PTS Page 204] [\q 204/] āsiviso ratho kummo dve dārukkhandhena avassutā

Dukkhadhammā kiṃsukā vīṇā chappāṇakā-2. Yavakalāpena cāti

Catuttho paṇṇāsako.

Tatra vagguddānaṃ:

Nandikkhayā saṭṭhinayā samuddo uragena ca

Catutthapaṇṇāsakā ete nipātesu pakāsitāti.

1. Asmītiha - sī 1, 2.

2. Vīṇā cchappāṇaka. - Sī

3. Idaṃ potthakesu na dissate

[BJT Page 390] [\x 390/]

1. Sagāthāvaggo

1. 20. 1

Samādhisuttaṃ

249. Tisso imā bhikkhave vedanā, katamā tisso,* sukhā vedanā dukkhā vedanā

adukkhamasukhā vedanā. Imā kho bhikkhave tisso vedanāti.

Samāhito sampajāno sato buddhassa sāvako

Vedanā ca pajānāti vedanānañca sambhavaṃ

Yattha cetā nirujjhanti maggañca khayagāminaṃ

Vedanānaṃ khayā bhikkhu nicchāto parinibbuto ti.

1. 20. 2

Sukhasuttaṃ

250. Tisso imā bhikkhave vedanā, katamā tisso; sukhā vedanā dukkhā vedanā

adukkhamasukhā vedanā; imā kho bhikkhave tisso vedanāti.

[PTS Page 205] [\q 205/] sukhaṃ vā yadi vā dukkhaṃ adukkhamasukhaṃ saha

Ajjhattañca bahiddhā ca yaṃ kiñci atthi veditaṃ

Etaṃ dukkhanti ñatvāna mosadhammaṃ palokitaṃ-1.

Phussa phussa vayampassaṃ-2. Evaṃ tattha virajjatī ti.

1. 20. 3

Pahānasuttaṃ

251. Tisso imā bhikkhave vedanā. Katamā tisso, sukhā vedanā dukkhā vedanā

adukkhamasukhā vedanā. Sukhāya bhikkhave vedanāya rāgānusayo pahātabbo, dukkhāya

vedanāya paṭighānusayo pahātabbo, adukkhamasukhāya, vedanāya avijjānusayo pahātabbo.

Yato kho bhikkhave bhikkhuno sukhāya vedanāya rāgānusayo pahīno hoti dukkhāya

vedanāya paṭighānusayo pahīno hoti, adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayo pahīno

hoti, ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu-3. Pahīnarāgānusayo-4 acchecchi taṇhaṃ, vāvattayī-5.

Saññojanaṃ sammāmānābhisamayā antamakāsi dukkhassāti.

1. Palokina - machasaṃ, aṭṭhakathā

2. Vayaṃ phussaṃ - syā, aṭṭhakathā

Phassaṃ - sī 1, 2

3. Bhikkhuno - sī 1, 2

4. Niranusayo sammaddaso - machasaṃ

Nirāgānusayo - syā

5. Vivattayī - syā.

[BJT Page 392] [\x 392/]

Sukhaṃ vediyamānassa vedanaṃ appajānato

So rāgānusayo hoti anissaraṇadassino.

Dukkhaṃ vediyamānassa vedanaṃ appajānato

Paṭighānusayo hoti anissaraṇadassino.

Adukkhamasukhaṃ santaṃ bhuripaññena desitaṃ

Taṃ cāpi abhinandanto-1. Neva dukkhā pamuccati.

[PTS Page 206] [\q 206/] yato vā-2. Bhikkhu ātāpī sampajaññaṃ na riñcati

Tato so vedanā sabbā parijānāti paṇḍito.

1. 20. 4

Pātālasuttaṃ

252. Assutavā bhikkhave puthujjano evaṃ vācaṃ bhāsati: 'atthi mahāsamudde pātālo' ti. Taṃ

kho panetaṃ bhikkhave assutavā puthujjano asantaṃ avijjamānaṃ evaṃ vācaṃ bhāsati: 'atthi

mahā samudde pātālo'ti. Sārīrikānaṃ kho etaṃ bhikkhave dukkhānaṃ vedanānaṃ

adhivacanaṃ yadidaṃ pātāloti. Assutavā bhikkhave puthujjano sārīrikāya dukkhāya

vedanāya phuṭṭho samāno socati kilamati paridevati urattāḷiṃ-4. Kandati. Sammohaṃ

āpajjati. Ayaṃ vuccati bhikkhave assutavā puthujjano pātāle na paccuṭṭhāsi, gādhañca

nājajhagā. Sutavā bhikkhave ariyasāvako sārīrikāya dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno

na sovati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ-4. Kandati na sammohaṃ āpajjati. Ayaṃ

vuccati bhikkhave sutavā ariyasāvako pātāle paccuṭṭhāsi, gādhañca ajjhagāti.

Yo etā nādhivāseti uppannā vedanā dukhā-5.

Sārīrikā pāṇaharā yāhi phuṭṭho pavedhati.

Akkandati parodati dubbalo appathāmako

Na so pātāle paccuṭṭhāsi atho gādhampi nājajhagā.

[PTS Page 207] [\q 207/]

Yo cetā adhivāseti uppannā vedanā dukhā-7.

Sārīrikā pāṇaharā yāhi phuṭṭho na vedhati

Sa ce pātāle paccuṭṭhāsi atho gādhampi ajjhagā ti.

-----------------------

1. Abhinandanti - sīmu 11

2. Yato vā kho - sī 1, 2

3. Saṃkhasaṃ nopeti - machasaṃ

Nupeti - syā

Na upeti - sī. Mu.

4. Urattāliṃ - sī 1. 2.

5. Dukkhā, - sīmu.

[BJT Page 394] [\x 394/]

1. 20. 5

Daṭṭhabbasuttaṃ

253. Tisso imā bhikkhave vedanā. Katamā tisso: sukhā vedanā dukkhā vedanā

adukkhamasukhā vedanā. Sukhā bhikkhave vedanā dukkhato daṭṭhabbā, dukkhā vedanā

sallato daṭṭhabbā, adukkhamasukhā vedanā aniccato daṭṭhabbā.

Yato kho bhikkhave bhikkhuno sukhā vedanā dukkhato diṭṭhā hoti, dukkhā vedanā sallato

diṭṭhā hoti, adukkhamasukhā vedanā aniccato diṭṭhā hoti, ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu

sammaddaso acchecchi taṇhaṃ, vāvattayī saññojanaṃ, sammāmānābhisamayā antamakāsi

dukkhassāti.

Yo sukhaṃ dukkhato adda dukkhamaddakkhi sallato

Adukkhamasukhaṃ santaṃ addakkhī naṃ aniccato.

Sa ve sammaddaso bhikkhu parijānāti vedanā

So vedanā pariññāya diṭṭhadhamme anāsavo

Kāyassa bhedā dhammaṭṭho saṅkhaṃ nopeti vedaguti.

1. 20. 6

Sallasuttaṃ

254. Assutavā bhikkhave puthujjano sukhampi vedanāṃ vediyati, dukkhampi vedanaṃ

vediyati, adukkhamasukhampi vedanaṃ vediyati, sutavā bhikkhave ariyasāvako sukhampi

vedanaṃ [PTS Page 208] [\q 208/] vediyati, dukkhampi vedanaṃ vediyati,

adukkhamasukhampi vedanaṃ vediyati, tatra bhikkhave ko viseso, ko adhippāyo, kiṃ

nānākaraṇaṃ sutavato ariyasāvakassa assutavatā puthujannoti?

Bhagavamamūlakā no bhante dhammā bhagavantettikā bhagavampaṭisaraṇā, sādhu vata

bhante bhagavattaṃ yeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho bhagavato sutvā bhikkhu

dhāressantīti. Tena hi bhikkhave suṇātha, sādhukaṃ manasikarotha, bhāsissāmīti. Evaṃ

bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ, bhagavā etadavoca:

[BJT Page 396] [\x 396/]

Assutavā bhikkhave puthujjano dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno socati kilamati

paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati so dve vedanā vediyati kāyikañca

cetasikañca seyyathāpi bhikkhave purisaṃ sallena vijejhayyuṃ, tamena dutiyena sallena

anuvedhaṃ vijjheyyuṃ, evaṃ hi so bhikkhave puriso dve sallena vedanā vediyetha.

Evameva kho bhikkhave assutavā puthujjano dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno socati.

Kilamati, paridevati urattāḷiṃ kandati, sammohaṃ āpajjati, so dve vedanā vediyati kāyikañca

cetasikañca. Tassāyeva kho pana dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno paṭighavā hoti.

Tamenaṃ dukkhāya vedanāya paṭighavantaṃ yo dukkhāya vedanāya paṭighānusayo so

anuseti, so dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno kāmasukhaṃ abhinandati. Taṃ kissa hetu,

na bhikkhave pajānāti assutavā puthujjano aññatra kāmasukhā dukkhāya vedanāya

nissaraṇaṃ, tassa kāmasukhaṃ abhinandato yo sukhāya vedanāya rāgānusayo so anuseti. So

tāsaṃ vedanānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca

yathābhūtaṃ nappajānāti.

Tassa tāsaṃ vedanānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca

yathābhūtaṃ appajānato yo adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayo so anuseti. So

sukhañce-1. Vedanaṃ vediyati saññatto naṃ vediyati, [PTS Page 209] [\q 209/]

dukkhañce vedanaṃ vediyati saññatto naṃ vediyati, adukkhamasukhañce vedanaṃ vediyati

saññatto naṃ vediyati, ayaṃ vuccati bhikkhave assutavā puthujjano saññatto jātiyā

jarāmaraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi saññutto dukkhasmāti

vadāmi.

Sutavā ca kho bhikkhave ariyasāvako dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno na socati na

kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjati: so ekaṃ vedanaṃ vediyati

kāyikaṃ, na cetasikaṃ. Seyyathāpi bhikkhave purisaṃ sallena vijejhayyuṃ, tamena dutiyena

sallena anuvedaṃ na vijjheyyuṃ-2. Evaṃ hi so bhikkhave puriso ekaṃ-3. Sallena-3. Vedanaṃ

vediyetha-4. Evameva kho bhikkhave sutavā ariyasāvako dukkhāya vedanāya phuṭṭho

samāno na socati na kilamati na paridevati, na urattāḷiṃ kandati, na sammohaṃ āpajjati; so

ekaṃ vedanaṃ vediyati kāyikaṃ, na cetasikaṃ. Tassāyeva kho pana dukkhāya vedanāya

paṭighavā na hoti, tamenaṃ dukkhāya vedanāya apaṭighavantaṃ yo dukkhāya vedanāya

paṭighānusayo so nānuseti; so dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno kāmasukhaṃ

nābhinandati. Taṃ kissa hetu, pajānāti hi bhikkhave sutavā ariyasāvako aññatra kāmasukhā

dukkhāya vedanāya nissaraṇaṃ.

-------------------------

1. Sukhaṃ - sī 2

2. Na anuvijjheyyuṃ - sī 1. 2.

Anurodhaṃ na vijjheyyuṃ - syā

3. Ekasallena - machasaṃ,

4. Vedayati - machasaṃ

[BJT Page 398] [\x 398/]

Tassa kāmasukhaṃ anabhinandato yo sukhāya vedanāya rāgānusayo so nānuseti. So tāsaṃ

vedanānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ

pajānāti, tassa tāsaṃ vedanānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca

nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānato yo adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayo so

nānuseti, so sukhañce vedanaṃ vediyati visaññutto naṃ vediyati, dukkhañce vedanaṃ [PTS

Page 210] [\q 210/] vediyati visaññūtto naṃ vediyati, adukkhamasukhañce vedanaṃ

vediyati visaññutto naṃ vediyati. Ayaṃ vuccati bhikkhave sutavā ariyasāvako visaññutto

jātiyā jarāmaraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi, visaññutto

dukkhasmāti vadāmi. Ayaṃ kho bhikkhave viseso, ayaṃ adhippāyo, idaṃ nānākaraṇaṃ

sutavato ariyasāvakassa assutavatā puthujjannoti.

Na-1 vedanaṃ vediyati sapaññaño-2.

Sukhampi dukkhampī bahussutopi

Ayañca dhīrassa puthujjanena

Mahā-3 viseso kusalassa hoti.

Saṅkhātadhammassa bahussutassa

Sampassato lokamimaṃ parañca

Iṭṭhassa dhammā na mathenti cittaṃ

Aniṭṭhato no paṭighātameti.

Tassānurodhā athavā virodhā

Vidhūpitā-4 atthagatā na santi

Padañca ñatvā virajaṃ asokaṃ

Sammā pajānāti bhavassa pāraguti.

1. 20. 7

Gelaññasuttaṃ

255. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Atha kho

bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena gilānasālā tenupasaṅkami,

upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi, nisajja kho bhagavā bhikkhū [PTS Page 211] [\q 211/]

āmantesi: sato bhikkhave bhikkhu sampajāno kālaṃ āgameyya, ayaṃ vo amhākaṃ

anusāsanī.

Kathañca bhikkhave bhikkhu sato hoti: idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati

ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhā domanassaṃ; vedanāsu vedanānupassī

viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhā domanassaṃ; citte cittānupassī

viharati ātāpi sampajāno satimā vineyya loko abhijjhā domanassaṃ; dhammesu

dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loko abhijjhā domanassaṃ; evaṃ

kho bhikkhave bhikkhu sato hoti.

1. Na so - syā

2. Sappañño - sī 1. 2.

3. Ayaṃ - syā

4. Vidhamikā - syā

[BJT Page 400] [\x 400/]

Kathañca bhikkhave bhikkhu sampajāno hoti; idha bhikkhave bhikkhu abhikkante

paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, sammañjite pasārite

sampajānakārī hoti, saṅgāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite

sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte

jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti; evaṃ kho bhikkhave bhikkhu sampajāno-1

hoti. Sato bhikkhave bhikkhu sampajāno kālaṃ āgameyya, ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanī.

Tassa ce bhikkhave bhikkhuno evaṃ satassa sampajānassa appamattassa ātāpino pahitattassa

viharato uppajjati sukhā vedanā; so evaṃ pajānāti; uppannā kho myāyaṃ-2. Sukhā vedanā,

sā ca kho paṭicca no apaṭicca, kiṃ paṭicca: imameva kāyaṃ paṭicca, ayaṃ kho pana kāyo

anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno, aniccaṃ kho pana saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ

kāyaṃ paṭicca uppannā sukhā vedanā kuto niccā bhavissatī ti.

So kāye ca sukhāya ca vedanāya aniccānupassī viharati vayānupassī viharati, virāgānupassī

viharati, nirodhānupassī viharati, paṭinissaggānupassī [PTS Page 212] [\q 212/]

viharati, tassa kāye ca sukhāya ca vedanāya aniccānupassino viharato vayānupassino

viharato paṭinissaggānupassino viharato yo kāye ca sukhāya ca vedanāya rāgānusayo so

pahīyati.

Tassa ce bhikkhave bhikkhuno evaṃ satassa sampajānassa appamattassa ātāpino pahitattassa

viharato uppajjati dukkhā vedanā; so evaṃ pajānāti; uppannā kho myāyaṃ-2. Dukkhā

vedanā, sā ca kho paṭicca no apaṭicca, kiṃ paṭicca: imameva kāyaṃ paṭicca, ayaṃ kho pana

kāyo anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno, aniccaṃ kho pana saṅkhataṃ

paṭiccasamuppannaṃ kāyaṃ paṭicca uppannā dukkhā vedanā kuto niccā bhavissatī ti.

1. Sampajānakāri - machasaṃ syā

2. Me ayaṃ - sī 2, syā.

[BJT Page 402] [\x 402/]

So kāye ca dukkhāya ca vedanāya aniccānupassī viharati, vayānupassī viharati,

virāgānupassī viharati, nirodhānupassī viharati, paṭinissaggānupassī viharati, tassa kāye ca

dukkhāya ca vedanāya aniccānupassino viharato vayānupassino viharato virāgānu passīno

viharato nirodhānupassino viharato paṭinissaggānupassino viharato yo kāye ca dukkhāya ca

vedanāya paṭighānusayo so pahīyati.

Tassa ce bhikkhave bhikkhuno evaṃ satassa sampajānassa appamattassa ātāpino pahitattassa

viharato uppajjati adukkhamasukhā vedanā; so evaṃ pajānāti; uppannā kho myāyaṃ

adukkhamasukhā vedanā, sā ca kho paṭicca no apaṭicca, kiṃ paṭicca: imameva kāyaṃ

paṭicca, ayaṃ kho pana kāyo anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno, aniccaṃ kho pana

saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ kāyaṃ paṭicca uppannā adukkhamasukhā vedanā kuto

niccā bhavissatī ti.

So kāye ca adukkhamasukhāya vedanāya aniccānupassī viharati, vayānupassī viharati,

virāgānupassī viharati, nirodhānupassī viharati, paṭinissaggānupassī viharati, tassa kāye ca

adukkhamasukhāya ca vedanāya aniccānupassino viharato vayānupassino viharato

virāgānupassino viharato nirodhānupassino viharato paṭinissaggānupassino viharato yo

kāye ca adukkhamasukhāya ca vedanāya avijjānusayo so pahīyati.

[PTS Page 213] [\q 213/] so sukhañce vedanaṃ vediyati sā aniccāti pajānāti. Anajjhositāti

pajānāti, anabhinanditāti pajānāti; dukkhañce vedanaṃ vediyati sā aniccāti pajānāti,

anajjhesitāti pajānāti anabhinanditāti pajānāti; adukkhamasukhañce vedanaṃ vediyati sā

aniccāti pajānāti, anajjhesitāti pajānāti anabhinanditāti pajānāti; so sukhañce vedanaṃ

vediyati visaññutto naṃ vediyati dukkhañce vedanaṃ vediyati visaññutto naṃ vediyati,

adukkhamasukhañceva vedanaṃ vediyati visaññutto naṃ vediyati; so kāya pariyantikaṃ

vedanaṃ vediyamāno kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vediyāmīti pajānāti, jīvitapariyantikaṃ

vedanaṃ vediyamāno jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vediyāmīti pajānāti; kāyassa bhedā

uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītībhavissantīti pajānāti.

Seyyathāpi bhikkhave telañca paṭicca vaṭṭiñca paṭicca telappadīpo jhāyeyya, -1. Tasseva

telassa ca vaṭṭiyā ca pariyādānā anāhāro nibbāyeyya; evameva kho bhikkhave bhikkhu

kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vediyamano kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vediyāmīti pajānāti,

jīvitapariyantikaṃ-2. Vedanaṃ vediyamāno jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vediyāmīti pajānāti,

kāyassa bhedā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāti

sītībhavissantīti pajānātī' ti.

1. Jhā peyya - sī 1. 2.

2. Jīvitassa pariyantikaṃ - sī 1.

[BJT Page 404] [\x 404/]

1. 20. 8

Dutiya gelaññasuttaṃ

256. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Atha kho

bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallāṇā-1. Vuṭṭhito yena gilānasālā tenupasaṅkami,

upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi, nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi: sato bhikkhave

bhikkhu sampajāno kālaṃ āgameyya, ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanī.

Kathañca bhikkhave bhikkhu sato hoti: idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati

ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhā domanassaṃ; vedanāsu vedanānupassī

viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhā domanassaṃ; citte cittānupassī

viharati ātāpi sampajāno satimā vineyya loko abhijjhā domanassaṃ; dhammesu

dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loko abhijjhā domanassaṃ; evaṃ

kho bhikkhave bhikkhu sato hoti.

[PTS Page 214] [\q 214/] kathañca bhikkhave bhikkhu sampajāno hoti; idha bhikkhave

bhikkhu abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti,

sammañjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅgāṭipattacīvaradhāraṇe sampajākārī hoti, asite

pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate ṭhite

nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti; evaṃ kho bhikkhave bhikkhu

sampajāno hoti. Sato bhikkhave bhikkhu sampajāno kālaṃ āgameyya, ayaṃ vo amhākaṃ

anusāsanī.

Tassa ce bhikkhave bhikkhuno evaṃ satassa sampajānassa appamattassa ātāpino pahitattassa

viharato uppajjati sukhā vedanā; so evaṃ pajānāti; uppannā kho myāyaṃ sukhā vedanā, sā

ca kho paṭicca no apaṭicca, kiṃ paṭicca: imameva kāyaṃ paṭicca, ayaṃ kho pana kāyo anicco

saṅkhato paṭiccasamuppanno, aniccaṃ kho pana saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ kāyaṃ

paṭicca uppannā sukhā vedanā kuto niccā bhavissatī ti.

1. Paṭisallānā - sī 2.

[BJT Page 406] [\x 406/]

So phasse ca sukhāya ca vedanāya aniccānupassī viharati; vayānupassī viharati,

virāgānupassī viharati, nirodhānupassī viharati, paṭinissaggānupassī viharati, tassa phasse

ca sukhāya ca vedanāya aniccānupassino viharato vayānupassino viharato paṭinissaggānu

passīno viharato yo phasse ca sukhāya ca vedanāya rāgānusayo so pahīyati.

Tassa ce bhikkhave bhikkhuno evaṃ satassa sampajānassa appamattassa ātāpino pahitattassa

viharato uppajjati dukkhā vedanā; so evaṃ pajānāti; uppannā kho myāyaṃ dukkhā vedanā,

sā ca kho paṭicca no apaṭicca, kiṃ paṭicca: imameva phassaṃ paṭicca, ayaṃ kho pana phasso

anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno, aniccaṃ kho pana saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ

phassaṃ paṭicca uppannā dukkhā vedanā kuto niccā bhavissatī ti.

So phasse ca dukkhāya ca vedanāya aniccānupassī viharati, vayānupassī viharati,

virāgānupassī viharati, nirodhānupassī viharati, paṭinissaggānupassī viharati, tassa phasse

ca dukkhāya ca vedanāya aniccānupassino viharato vayānupassino viharato virāgānu

passīno viharato nirodhānupassino viharato paṭinissaggānupassino viharato yo phasse ca

dukkhāya ca vedanāya paṭighānusayo so pahīyati.

Tassa ce bhikkhave bhikkhuno evaṃ satassa sampajānassa appamattassa ātāpino pahitattassa

viharato uppajjati adukkhamasukhā vedanā; so evaṃ pajānāti; uppannā kho myāyaṃ

adukkhamasukhā vedanā, sā ca kho paṭicca no apaṭicca, kiṃ paṭicca: imameva phassaṃ

paṭicca, ayaṃ kho pana kāyo anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno, aniccaṃ kho pana

saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ kāyaṃ paṭicca uppannā adukkhamasukhā vedanā kuto

niccā bhavissatī ti.

[BJT Page 408] [\x 408/]

So phasse ca adukkhamasukhāya vedanāya aniccānupassī viharati, vayānupassī viharati,

virāgānupassī viharati, nirodhānupassī viharati, paṭinissaggānupassī viharati, tassa phasse

ca adukkhamasukhāya ca vedanāya aniccānupassino viharato vayānupassino viharato

virāgānu passīno viharato nirodhānupassino viharato paṭinissaggānupassino viharato yo

phasse ca adukkhamasukhāya ca vedanāya avijjānusayo so pahīyati.

So sukhañce vedanaṃ vediyati sā aniccāti pajānāti. Anajjhositāti pajānāti, anabhinanditāti

pajānāti; dukkhañce vedanaṃ vediyati sā aniccāti pajānāti, anajjhesitāti pajānāti

anabhinanditāti pajānāti; adukkhamasukhañce vedanaṃ vediyati sā aniccāti pajānāti,

anajjhesitāti pajānāti anabhinanditāti pajānāti; so sukhañce vedanaṃ vediyati visaññutto naṃ

vediyati dukkhañce vedanaṃ vediyati visaññutto naṃ vediyati, adukkhamasukhañceva

vedanaṃ vediyati visaññutto naṃ vediyati; so kāya pariyantikaṃ vedanaṃ vediyamāno

kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vediyāmīti pajānāti, jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vediyamāno

jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vediyāmīti pajānāti; kāyassa bhedā uddhaṃ jīvitapariyādānā

idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītībhavissantīti pajānāti.

Seyyathāpi bhikkhave telañca paṭicca vaṭṭiñca paṭicca telappadīpo jhāyeyya, -1. Tasseva

telassa ca vaṭṭiyā ca pariyādānā anāhāro nibbāyeyya; evameva kho bhikkhave bhikkhu

kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vediyamano kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vediyāmīti pajānāti,

jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vediyamāno jīvitapariyāntikaṃ vedanaṃ vediyāmīti pajānāti,

kāyassa bhedā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāti

sītībhavissantīti pajānātī' ti.

1. 20. 9

Aniccasuttaṃ

257. Tisso imā bhikkhave vedanā aniccā saṅkhatā paṭicca samuppannā khayadhammā

vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā katamā tisso; sukhā vedanā dukkhā vedanā

adukkhamasukhā vedanā imā kho bhikkhave tisso vedanā aniccā saṅkhatā

paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammāti.

[BJT Page 410] [\x 410/]

1. 20. 10

Phassamūlakasuttaṃ

258. [PTS Page 215] [\q 215/] tisso imā bhikkhave vedanā phassajā phassamūlakā phassa

nidānā phassapaccayā. Katamā tisso: sukhā vedanā dukkhā vedanā adukkhamasukhā

vedanā. Sukhavedaniyaṃ bhikkhave phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā. Tasseva

sukhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ, sukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca

uppannā sukhā vedanā sā nirujjhati, sā vūpasammati;

Dukkhavedaniyaṃ bhikkhave phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā tasseva

dukkhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ dukkhavedaniyaṃ phassaṃ

paṭicca uppannā dukkhā vedanā sā nirujajhati, sā vūpasammati.

Adukkhamasukhavedanīyaṃ bhikkhave phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā.

Tasseva adukkhamasukhavedanīyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ

adukkhamasukhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā adukkhamasukhā vedanā sā

nirujajhati, sā vūpasammati.

Seyyathāpi bhikkhave dvinnaṃ kaṭṭhānaṃ saṅghaṭṭhanasamodhānā usmā jāyati tejo

abhinibbattati, tesaṃ yeva kaṭṭhānaṃ nānā bhāvā vinikkhepā yā tajjā usmā sā nirujajhati, sā

vūpasammati, -1. Evameva kho bhikkhave imā tisso vedanā phassajā phassamūlakā

phassanidānā phassapaccayā tajjaṃ tajjaṃ phassaṃ paṭicca tajjā tajjā vedanā uppajjanti.

Tajjassa tajjassa phassassa nirodhā tajjā tajjā vedanā nirujajhantīti. -2.

[PTS Page 216] [\q 216/] sagāthāvaggo paṭhamo.

Tatruddānaṃ:

Samādhi sukha pahānena pātālaṃ daṭṭhabbena ca

Sallena ca gelaññehi anicca phassamūlakāti.

1. Vūpasamati - sayā

2. Tajajaṃ phassaṃ paṭicca tajjā vedanā upapajjati tajjassa phassassa nirodhā tajjā vedanā

nirujajhati - machasaṃ, syaja.

[BJT Page 412] [\x 412/]

2. Rahogatavaggo

2. 2. 1

Rahogatasuttaṃ

259. Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca:

idha mayhaṃ bhante rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi: tisso

vedanā vuttā bhagavatā, sukhā vedanā, dukkhā vedanā, adukkhamasukhā vedanā. Imā tisso

vedanā vuttā bhagavatā. Vuttaṃ kho panetaṃ bhagavatā: yaṃ kiñci vedayitaṃ taṃ

dukkhasminti. Kinnu kho etaṃ ca bhagavatā sandhāya bhāsitaṃ; yaṃ kiñca vedayitaṃ taṃ

dukkhasminti.

Sādhu, sādhu bhikkhu, tisso imā bhikkhu vedanā vuttā mayā, sukhā vedanā, dukkhā

vedanā, adukkhamasukhā vedanā, imā tisso vedanā vuttā mayā. Vuttaṃ kho panetaṃ

bhikkhu mayā yaṃ kiñci vedayitaṃ taṃ-1. Dukkhasminti. Taṃ kho panetaṃ bhikkhu mayā

saṅkhārānaññeva aniccataṃ sandhāya bhāsitaṃ: yaṃ kiñci vedayitaṃ taṃ dukkhasminti. Taṃ

kho panetaṃ bhikkhu mayā saṅkhārānaññeva-2. Khayadhammataṃ sandhāya bhāsitaṃ: yaṃ

kiñci vedayitaṃ taṃ dukkhasminti. Taṃ kho panetaṃ bhikkhu mayā saṅkhārānaññeva-2.

Vayadhammataṃ sandhāya bhāsitaṃ: yaṃ kiñci vedayitaṃ taṃ dukkhasminti. Taṃ kho

panetaṃ bhikkhu mayā saṅkhārānaññeva virāgadhammataṃ sandhāya bhāsitaṃ: yaṃ kiñci

vedayitaṃ taṃ dukkhasmintī. Taṃ kho panetaṃ bhikkhu mayā saṅkhārānaññeva [PTS Page

217] [\q 217/] nirodhadhammataṃ sandhāya bhāsitaṃ: yaṃ kiñci vedayitaṃ taṃ

dukkhasminti. Taṃ kho panetaṃ bhikkhu mayā saṅkhārānaññeva vipariṇāmadhammataṃ

sandhāya bhāsitaṃ: yaṃ kiñci vedayitaṃ taṃ dukkhasminti.

Atha kho pana bhikkhu mayā anupubba-3. Saṅkhārānaṃ nirodho akkhāto, paṭhamaṃ jhānaṃ

samāpannassa vācā niruddhā hoti, dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā niruddhā

honti, tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pīti niruddhā hoti, catutthaṃ jhānaṃ samāpannassa

assāsapassāsā niruddhā honti, ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññā niruddhā hoti,

viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa ākāsānañcāyatanasaññā niruddhā hoti, ākiñcaññāyatanaṃ

samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññā niruddhā hoti, nevasaññānāsaññāyatanaṃ

samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññā niruddhā hoti, saññāvedayitanirodhaṃ samāpannassa

saññā ca vedanā ca niruddhā honti, khīṇāsavassa bhikkhuno rāgo niruddho hoti doso

niruddho hoti, moho niruddho hoti.

1. Sabbantaṃ - sī 1.

2. Saṅkhārānaṃ - yeva - sī 1, 2.

3. Anupubbaṃ - sī 1. 2.

[BJT Page 414] [\x 414/]

Atha kho pana bhikkhu mayā anupubbasaṅkhārānaṃ vūpasamo akkhāto, paṭhamaṃ jhānaṃ

samāpannassa vācā vūpasantā hoti, dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā vūpasantā

honti, tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pīti vūpasantā hoti, catutthaṃ jhānaṃ samāpannassa

assāsapassāsā vūpasantā honti, ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññā vūpasantā hoti,

viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa ākāsānañcāyatanasaññā vūpasantā hoti, ākiñcaññāyatanaṃ

samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññā vūpasantā hoti, nevasaññānāsaññāyatanaṃ

samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññā vūpasantā hoti, saññāvedayitanirodhaṃ samāpannassa

saññā ca vedanā ca vūpasantā honti, khīṇāsavassa bhikkhuno rāgo vūpasanto hoti doso

vūpasanto hoti, moho vūpasanto hoti.

Chayimā bhikkhu passaddhiyo: paṭhamaṃ jhānaṃ samāpannassa vācā paṭippassaddhā hoti,

dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā paṭippassaddhā honti, tatiyaṃ jhānaṃ

samāpannassa pīti paṭippassaddhā hoti, catutthaṃ samāpannassa assāsapassāsā

paṭippassaddhā [PTS Page 218] [\q 218/] honti, saññāvedayitanirodhaṃ samāpannassa

saññā ca vedanā ca paṭippassaddhā honti, khīṇasavassa bhikkhuno rāgo paṭippassaddho

hoti, doso paṭippassaddho hoti, moho paṭippassaddho hotīti.

2. 2. 2

Ākāsasuttaṃ

260. [PTS Page 219] [\q 219/] seyyathāpi bhikkhave ākāse vividhā vātā vāyanti:

purattimāpi vātā vāyanti, pacchimāpi vātā vāyanti, uttarāpi vātā vāyanti, dakkhiṇāpi vātā

vāyanti, sarajāpi vātā vāyanti, arajāpi vātā vāyānti, sītāpi vātā vāyanti, uṇahāpi vātā vāyanti,

parittāpi vātā vāyanti, adhimattāpi vātā vāyanti, evameva kho bhikkhave imasmiṃ kāyasmiṃ

vividhā vedanā uppajjanti: sukhāpi vedanā uppajjanti,ti. Dukkhāpi vedanā uppajjanti,

adukkhamasukhāpi vedanā uppajjanti' ti.

Yathāpi vātā ākāse vāyānti vividhā puthu

Puratthimā pacchimā vāpi uttarā atha dakkhiṇā,

Sarajā arajā vāpi sītā uṇhā ca ekadā

Adhimattā parittā ca puthū vāyanti mālutā,

Tathevimasmiṃ kāyasmiṃ samuppajjanti-1. Vedanā

Sukhadukkhasamuppatti adukkhamasukhā ca yā

Yato ca bhikkhū ātāpī sampajaññaṃ na riñcati-2.

Tato so-3. Vedanā sabbā parijānāti paṇḍito.

So vedanā pariññāya diṭṭhadhamme anāsavo

Kāyassa bhedā dhammaṭṭho saṅkhaṃnopeti-4. Vedaguti.

1. Samuppajjati - sī 1. 2

2. Sampajāno nirujajhati - syā.

3. Tato ca - sīmu.

4. Nūpeti - syā.

[BJT Page 416] [\x 416/]

2. 2. 3

Dutiya ākāsasuttaṃ

261. Seyyathāpi bhikkhave ākāse vividhā vātā vāyanti: purattimāpi vātā vāyanti, pacchimāpi

vātā vāyanti, uttarāpi vātā vāyanti, dakkhiṇāpi vātā vāyanti, sarajāpi vātā vāyanti, arajāpi

vātā vāyānti, sītāpi vātā vāyanti, uṇahāpi vātā vāyanti, parittāpi vātā vāyanti, adhimattāpi

vātā vāyanti, evameva kho bhikkhave imasmiṃ kāyasmiṃ vividhā vedanā uppajjanti:

sukhāpi vedanā uppajjanti, -1. Dukkhāpi vedanā uppajjanti, -1. Adukkhamasukhāpi vedanā

uppajjanti' ti. 2. 2. 4

Agārasuttaṃ

262. Seyyathāpi bhikkhave āgantukāgāraṃ, tattha puratthimāyapi disāya āgantvā vāsaṃ

kappenti, pacchimāyapi disāya āgantvā vāsaṃ kappenti, uttarāyapi disāya āgantvā vāsaṃ

kappenti, dakkhiṇāyapi disāya āgantvā vāsaṃ kappenti, khattiyāpi agantvā vāsaṃ kappenti,

brāhmaṇāpi āgantvā vāsaṃ kappenti, vessāpi āgantvā vāsaṃ kappenti, suddāpi āgantvā

vāsaṃ kappenti.

Evameva kho bhikkhave imasmiṃ kāyasmiṃ vividhā vedanā uppajjanti: sukhāpi vedanā

uppajjanti, dukkhāpi vedanā uppajjanti, adukkhamasukhāpi vedanā uppajjanti, sāmisāpi

sukhā vedanā uppajjanti, nirāmisāpi sukhā vedanā uppajjanti sāmisāpi dukkhā vedanā

uppajjanti, nirāmisāpi dukkhā vedanā uppajjanti, sāmisāpi adukkhamasukhā vedanā

uppajjanti, nirāmisāpi adukkhamasukhā vedanā uppajjantīti.

2. 2. 5

Santakasuttaṃ

263. Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ

etadavoca: katamā nu kho bhante vedanā? Katamo vedanā-2. Samudayo? Katamo vedanā

nirodho? Katamā [PTS Page 220] [\q 220/] vedanā nirodhagāminīpaṭipadā? Ko

vedanāya assādo? Ko-3. Ādīnavo? Kiṃ-4. Nissaraṇanti?

Tisso imā ānanda vedanā: sukhā vedanā, dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā. Imā

vuccanti ānanda vedanā. Phassasamudayā vedanāsamudayo phassanirodhā vedanānirodho.

Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo vedanānirodhagāminī paṭipadā. Seyyathīdaṃ:

sammādiṭṭhi sammāsaṃkappa, sammāvācā sammākammanta sammāājīvā sammāvāyāma

sammāsati sammāsamādhi. Yaṃ vedanaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ

vedanāya assādo; yā vedanā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā, ayaṃ vedanāya ādīnavo.

Yo vedanāya chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ, idaṃ vedanāya nissaraṇaṃ.

1. Uppajjati - syā

2. Vedanāya sī 1, 2.

3. Ko vedanāya - syā.

4. Kiṃ vedanāya - syā.

[BJT Page 418] [\x 418/]

Atha kho panānanda, mayā anupubbasaṅkhārānaṃ nirodho akkhāto, paṭhamaṃ jhānaṃ

samāpannassa vācā niruddhā hoti, dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā niruddhā

honti, tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pīti niruddhā hoti, catutthaṃ jhānaṃ samāpannassa

assāsapassāsā niruddhā honti, ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññā niruddhā hoti,

viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa ākāsānañcāyatanasaññā niruddhā hoti, ākiñcaññāyatanaṃ

samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññā niruddhā hoti, nevasaññānāsaññāyatanaṃ

samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññā niruddhā hoti, saññāvedayitanirodhaṃ samāpannassa

saññā ca vedanā ca niruddhā honti, khīṇāsavassa bhikkhuno rāgo niruddho hoti doso

niruddho hoti, moho niruddho hoti.

Atha kho panānanda mayā anupubbasaṅkhārānaṃ vūpasamo akkhāto, paṭhamaṃ jhānaṃ

samāpannassa vācā vūpasantā hoti, dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā vūpasantā

honti, tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pīti vūpasantā hoti, catutthaṃ jhānaṃ samāpannassa

assāsapassāsā vūpasantā honti, ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññā vūpasantā hoti,

viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa ākāsānañcāyatanasaññā vūpasantā hoti, ākiñcaññāyatanaṃ

samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññā vūpasantā hoti, nevasaññānāsaññāyatanaṃ

samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññā vūpasantā hoti, saññāvedayitanirodhaṃ samāpannassa

saññā ca vedanā ca vūpasantā honti, khīṇāsavassa bhikkhuno rāgo vūpasanto hoti doso

vūpasanto hoti, moho vūpasanto hoti.

Atha kho panānanda mayā anupubbasaṅkhārānaṃ passaddhi-1. Akkhātā paṭhamaṃ jhānaṃ

samāpannassa vācā paṭippassaddhā hoti, dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā

paṭippassaddhā honiti, tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pīti paṭippassaddhā hoti, catutthaṃ

samāpannassa assāsapassāsā paṭippassaddhā honti, saññāvedayitanirodhaṃ samāpannassa

saññā ca vedanā ca paṭippassaddhā honti, [PTS Page 221] [\q 221/] khīṇasavassa

bhikkhuno rāgo paṭippassaddho hoti, doso paṭippassaddho hoti, moho paṭippassaddho

hotīti.

2. 2. 6

Dutiyasantakasuttaṃ

264. Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ

etadavoca: katamā nu kho ānanda vedanā? Katamo vedanā samudayo? Katamo

vedanānirodho? Katamā vedanā nirodhagāminīpaṭipadā? Ko vedanāya assādo? Ko

ādīnavo? Kiṃ nissaraṇanti?

Bhagavammūlakā no bhante dhammā bhagavantettikā bhagavampaṭisaraṇā, sādhu vata

bhante bhagavantaṃ yeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho, bhagavato sutvā bhikkhū

dhāressantīti. Tenahānanda suṇohi sādhukaṃ manasikarohi bhāsissāmīti. Evaṃ bhanteti kho

āyasmā ānando bhagavato paccassosi, bhagavā etadavoca:

Paṭippassaddhi - machasaṃ, syā.

[BJT Page 420] [\x 420/]

Tisso imā ānanda vedanā: sukhā vedanā, dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā. Imā

vuccanti ānanda vedanā. Phassasamudayā vedanāsamudayo phassanirodhā vedanānirodho.

Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo vedanānirodhagāminī paṭipadā. Seyyathīdaṃ:

sammādiṭṭhi sammāsaṃkappa, sammāvācā sammākammanta sammāājīva sammāvāyāma

sammāsati sammāsamādhi. Yaṃ vedanaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ

vedanāya assādo; yā vedanā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā, ayaṃ vedanāya ādīnavo.

Yo vedanāya chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ, idaṃ vedanāya nissaraṇaṃ.

Atha kho panānanda, mayā anupubbasaṅkhārānaṃ nirodho akkhāto, paṭhamaṃ jhānaṃ

samāpannassa vācā niruddhā hoti, dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā niruddhā

honti, tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pīti niruddhā hoti, catutthaṃ jhānaṃ samāpannassa

assāsapassāsā niruddhā honti, ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññā niruddhā hoti,

viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa ākāsānañcāyatanasaññā niruddhā hoti, ākiñcaññāyatanaṃ

samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññā niruddhā hoti, nevasaññānāsaññāyatanaṃ

samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññā niruddhā hoti, saññāvedayitanirodhaṃ samāpannassa

saññā ca vedanā ca niruddhā honti, khīṇāsavassa bhikkhuno rāgo niruddho hoti doso

niruddho hoti, moho niruddho hoti.

Atha kho panānanda mayā anupubbasaṅkhārānaṃ vūpasamo akkhāto, paṭhamaṃ jhānaṃ

samāpannassa vācā vūpasantā hoti, dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā vūpasantā

honti, tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pīti vūpasantā hoti, catutthaṃ jhānaṃ samāpannassa

assāsapassāsā vūpasantā honti, ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññā vūpasantā hoti,

viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa ākāsānañcāyatanasaññā vūpasantā hoti, ākiñcaññāyatanaṃ

samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññā vūpasantā hoti, nevasaññānāsaññāyatanaṃ

samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññā vūpasantā hoti, saññāvedayitanirodhaṃ samāpannassa

saññā ca vedanā ca vūpasantā honti, khīṇāsavassa bhikkhuno rāgo vūpasanto hoti doso

vūpasanto hoti, moho vūpasanto hoti.

Atha kho panānanda mayā anupubbasaṅkhārānaṃ passaddhi akkhātā paṭhamaṃ jhānaṃ

samāpannassa vācā paṭippassaddhā hoti, dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā

paṭippassaddhā honiti, tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pīti paṭippassaddhā hoti, catutthaṃ

samāpannassa assāsapassāsā paṭippassaddhā honti, saññāvedayitanirodhaṃ samāpannassa

saññā ca vedanā ca paṭippassaddhā honti, khīṇasavassa bhikkhuno rāgo paṭippassaddho

hoti, doso paṭippassaddho hoti, moho paṭippassaddho hotīti.

Aṭṭhakasuttaṃ

2. 2. 7

265. Atha kho sambahulā bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā

bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho te bhikkhū

bhagavantaṃ etadavocuṃ: katamā nu kho bhante vedanā? Katamo vedanā samudayo?

Katamo vedanā nirodho? Katamā vedanā nirodhagāminīpaṭipadā? Ko vedanāya assādo? Ko

ādīnavo? Kiṃ nissaraṇanti?

[BJT Page 422] [\x 422/]

[PTS Page 222] [\q 222/] tisso imā bhikkhave vedanā: sukhā vedanā, dukkhā vedanā

adukkhamasukhā vedanā. Imā vuccanti bhikkhave vedanā. Phassasamudayā

vedanāsamudayo phassanirodhā vedanānirodho. Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo

vedanānirodhagāminī paṭipadā. Seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi sammāsaṃkappa, sammāvācā

sammākammanta sammāājīvā sammāvāyāma sammāsati sammāsamādhi. Yaṃ vedanaṃ

paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ vedanāya assādo; yā vedanā aniccā dukkhā

vipariṇāmadhammā, ayaṃ vedanāya ādīnavo. Yo vedanāya chandarāgavinayo

chandarāgappahānaṃ, idaṃ vedanāya nissaraṇaṃ.

Atha kho pana bhikkhave mayā anupubbasaṅkhārānaṃ nirodho akkhāto: paṭhamaṃ jhānaṃ

samāpannassa vācā niruddhā hoti, dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā niruddhā

honti, tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pīti niruddhā hoti, catutthaṃ jhānaṃ samāpannassa

assāsapassāsā niruddhā honti, ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññā niruddhā hoti,

viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa ākāsānañcāyatanasaññā niruddhā hoti, ākiñcaññāyatanaṃ

samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññā niruddhā hoti, nevasaññānāsaññāyatanaṃ

samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññā niruddhā hoti, saññāvedayitanirodhaṃ samāpannassa

saññā ca vedanā ca niruddhā honti, khīṇāsavassa bhikkhuno rāgo niruddho hoti doso

niruddho hoti, moho niruddho hoti.

Atha kho pana bhikkhave mayā anupubbasaṅkhārānaṃ vūpasamo akkhāto, paṭhamaṃ

jhānaṃ samāpannassa vācā vūpasantā hoti, dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā

vūpasantā honti, tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pīti vūpasantā hoti, catutthaṃ jhānaṃ

samāpannassa assāsapassāsā vūpasantā honti, ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññā

vūpasantā hoti, viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa ākāsānañcāyatanasaññā vūpasantā hoti,

ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññā vūpasantā hoti,

nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññā vūpasantā hoti,

saññāvedayitanirodhaṃ samāpannassa saññā ca vedanā ca vūpasantā honti, khīṇāsavassa

bhikkhuno rāgo vūpasanto hoti doso vūpasanto hoti, moho vūpasanto hoti.

Chayimā bhikkhave passaddhiyo, paṭhamaṃ jhānaṃ samāpannassa vācā paṭippassaddhā

hoti, dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā paṭippassaddhā honiti, tatiyaṃ jhānaṃ

samāpannassa pīti paṭippassaddhā hoti, catutthaṃ jhānaṃ samāpannassa assāsapassāsā

paṭippassaddhā honti, saññāvedayitanirodhaṃ samāpannassa saññā ca vedanā ca

paṭippassaddhā honti, khīṇasavassa bhikkhuno rāgo paṭippassaddho hoti, doso

paṭippassaddho hoti, doso paṭippassaddho hoti, moho paṭippassaddho hotīti.

2. 2. 8

Dutiyaaṭṭhakasuttaṃ

266. Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā

bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. [PTS Page 228] [\q 228/] ekamantaṃ

nisinno kho te bhikkhu bhagavā etadavoca: katamā nu kho bhikkhave vedanā? Katamo

vedanā samudayo? Katamo vedanānirodho? Katamā vedanā nirodhagāminīpaṭipadā? Ko

vedanāya assādo? Ko ādīnavo? Kiṃ nissaraṇanti?

Bhagavammūlakā no bhante dhammā bhagavantettikā bhagavampaṭisaraṇā, sādhu vata

bhante bhagavantaṃ yeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho, bhagavato sutvā bhikkhū

dhāressantīti. Tenahānanda suṇohi sādhukaṃ manasikarohi bhāsissāmīti. Evaṃ bhanteti kho

āyasmā ānando bhagavato paccassosi, bhagavā etadavoca:

Tisso imā bhikkhave vedanā: sukhā vedanā, dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā. Imā

vuccanti bhikkhave vedanā. Phassasamudayā vedanāsamudayo phassanirodhā

vedanānirodho. Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo vedanānirodhagāminī paṭipadā.

Seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi sammāsaṃkappa, sammāvācā sammākammanta sammāājīva

sammāvāyāma sammāsati sammāsamādhi. Yaṃ vedanaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ

somanassaṃ, ayaṃ vedanāya assādo; yā vedanā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā, ayaṃ

vedanāya ādīnavo. Yo vedanāya chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ, idaṃ vedanāya

nissaraṇaṃ.

Atha kho pana bhikkhave mayā anupubbasaṅkhārānaṃ nirodho akkhāto, paṭhamaṃ jhānaṃ

samāpannassa vācā niruddhā hoti, dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā niruddhā

honti, tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pīti niruddhā hoti, catutthaṃ jhānaṃ samāpannassa

assāsapassāsā niruddhā honti, ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññā niruddhā hoti,

viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa ākāsānañcāyatanasaññā niruddhā hoti, ākiñcaññāyatanaṃ

samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññā niruddhā hoti, nevasaññānāsaññāyatanaṃ

samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññā niruddhā hoti, saññāvedayitanirodhaṃ samāpannassa

saññā ca vedanā ca niruddhā honti, khīṇāsavassa bhikkhuno rāgo niruddho hoti doso

niruddho hoti, moho niruddho hoti.

Atha kho pana bhikkhave mayā anupubbasaṅkhārānaṃ vūpasamo akkhāto, paṭhamaṃ

jhānaṃ samāpannassa vācā vūpasantā hoti, dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā

vūpasantā honti, tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pīti vūpasantā hoti, catutthaṃ jhānaṃ

samāpannassa assāsapassāsā vūpasantā honti, ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññā

vūpasantā hoti, viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa ākāsānañcāyatanasaññā vūpasantā hoti,

ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññā vūpasantā hoti,

nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññā vūpasantā hoti,

saññāvedayitanirodhaṃ samāpannassa saññā ca vedanā ca vūpasantā honti, khīṇāsavassa

bhikkhuno rāgo vūpasanto hoti doso vūpasanto hoti, moho vūpasanto hoti.

Atha kho pana bhikkhave mayā anupubbasaṅkhārānaṃ passaddhi akkhātā paṭhamaṃ jhānaṃ

samāpannassa vācā paṭippassaddhā hoti, dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā

paṭippassaddhā honiti, tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pīti paṭippassaddhā hoti, catutthaṃ

samāpannassa assāsapassāsā paṭippassaddhā honti, saññāvedayitanirodhaṃ samāpannassa

saññā ca vedanā ca paṭippassaddhā honti, khīṇasavassa bhikkhuno rāgo paṭippassaddho

hoti, doso paṭippassaddho hoti, moho paṭippassaddho hotīti.

[BJT Page 424] [\x 424/]

2. 2. 9

Pañcakaṅgasuttaṃ

267. Atha kho pañcakaṅgo-1. Thapati yenāyasmā udāyī tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā

āyasmantaṃ udāyiṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinno kho pañcakaṅgo

thapati āyasmantaṃ udāyiṃ etadavoca: kati nu kho bhante udāyī vedanā vuttā bhagavatāti?

Tisso kho gahapati vedanā vuttā bhagavatā: sukhā vedanā, dukkhā vedanā,

adukkhamasukhā vedanā. Imā kho gahapati tisso vedanā vuttā bhagavatāti.

Evaṃ vutte pañcakaṅgo thapati āyasmantaṃ udāyiṃ etadavoca: na kho bhante udāyi tisso

vedanā vuttā bhagavatā. Dve bhante vedanā vuttā bhagavatā sukhā vedanā dukkhāvedanā.

Yāyaṃ bhante adukkhamasukhā vedanā, sattasmiṃ esā paṇite sukhe vuttā bhagavatāti.

Dutiyampi kho āyasmā udāyi pañcakaṅgaṃ thapatiṃ etadavoca: na kho gahapati dve vedanā

vuttā bhagavatā, tisso vedanā vuttā bhagavatā: sukhā vedanā, dukkhā vedanā,

adukkhamasukhā vedanā. Imā tisso vedanā vuttā bhagavatāti.

Dutiyampi kho pañcakaṅgo thapati āyasmantaṃ udāyiṃ etadavoca: na kho bhante udāyi

tisso vedanā vuttā bhagavatā, dve vedanā vuttā bhagavatā: sukhā vedanā, dukkhā vedanā.

Yāyaṃ bhante adukkhamasukhā vedanā santasmiṃ esā paṇīte sukhe vuttā bhagavatāti.

Tatiyampi kho āyasmā udāyi pañcakaṅgaṃ thapati etadavoca: na kho gahapati dve vedanā

vuttā bhagavatā, tisso vedanā vuttā bhagavatā: sukhā vedanā, dukkhā vedanā,

adukkhamasukhā vedanā. Imā tisso vedanā vuttā bhagavatāti.

Tatiyampi kho pañcakaṅgo thapati āyasmantaṃ [PTS Page 224] [\q 224/] udāyiṃ

etadavoca: na kho bhante udāyi tisso vedanā vuttā bhagavatā, dve vedanā vuttā bhagavatā:

sukhā vedanā, dukkhā vedanā. Yāyaṃ bhante adukkhamasukhā vedanā santasmiṃ esā

paṇīte sukhe vuttā bhagavatāti. Neva kho asakkhi āyasmā udāyī pañcakaṅgaṃ thapatiṃ

saññāpetuṃ, na pana asakkhi pañcakaṅgo thapati āyasmantaṃ udāyiṃ saññāpetuṃ.

1. Pañcaṅgo [b] aṭṭhakathā.

[BJT Page 426] [\x 426/]

Assosi kho āyasmā ānando āyasmato udāyissa pañcakaṅgena thapatinā saddhiṃ imaṃ

kathāsallāpaṃ. Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā

āyasmantaṃ ānandaṃ bhagavā etadavoca: ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando yāvatako

āyasmato udāyissa pañcakaṅgena thapatinā saddhiṃ ahosi kathāsallāpo taṃ sabbaṃ

bhagavato ārocesi.

Santaṃ yeva kho ānanda pariyāyaṃ pañcakaṅgo thapati udāyissa bhikkhuno nābbhanumodi,

santañca panānanda pariyāyaṃ udāyi bhikkhu pañcakaṅgassa thapatino nābbhanumodi.

Dvepi mayā ānanda vedanā vuttā pariyāyena, tissopi mayā vedanā vuttā pariyāyena,

pañcapi mayā vedanā vuttā pariyāyena, chapi mayā vedanā vuttā pariyāyena, [PTS Page

225] [\q 225/] aṭṭhārasāpi mayā vedanā vuttā pariyāyena, chattiṃsāpi mayā vedanā

vuttā pariyāyena, aṭṭhasatampi mayā vedanā vuttā pariyāyena.

Evaṃ pariyāyadesito-1. Kho ānanda mayā dhammo. Evaṃ pariyāya desite kho ānanda mayā

dhamme ye aññamaññassa subhāsitaṃ sulapitaṃ na samanumaññissanti na samanujānissanti

na samanumodissanti; nesaṃ-2. Etaṃ pāṭikaṅakhaṃ bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā

aññamaññaṃ mukhasatatīhi vitudantā viharissantīti.

Evaṃ pariyāyadesito kho ānanda mayā dhammo, evaṃ pariyāya desite kho ānanda mayā

dhamme ye aññamaññassa subhāsitaṃ sulapitaṃ samanumaññissanti samanujānissanti,

samanumodissanti, nesaṃ etaṃ pāṭikaṅkhaṃ, samaggā sammodamānā avivadamānā

khīrodakī bhūtā aññamaññaṃ piyacakkhūhī sampassantā viharissantīti.

Pañcime ānanda kāmaguṇā. Katame pañca: cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā

piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā, ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā, jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.

Ime kho ānanda pañca kāmaguṇā. Yaṃ kho ānanda ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati

sukhaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati kāmasukhaṃ, ye kho ānanda evaṃ vadeyyuṃ: etaṃ

paramaṃ santaṃ sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedentīti, idaṃ nesāhaṃ nānujānāmi. Taṃ kissa

hetu; atthānanda etamhā sukhā aññaṃ sukhaṃ abhikkantataraṃ ceva paṇītatarañca.

1. Pariyāyena - sī 1, 2. 2. Tesaṃ - sī 1, 2.

[BJT Page 428] [\x 428/]

Katamañcānanda etamhā sukhā aññaṃ sukhaṃ abhikkantatarañca paṇītatarañca: idhānanda

bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ

pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, idaṃ kho ānanda etamhā sukhā aññaṃ

sukhaṃ abhikkantarañca paṇītatarañca.

[PTS Page 226] [\q 226/] ye kho ānanda evaṃ vadeyyuṃ: "etaṃ paramaṃ santaṃ sukhaṃ

somanassaṃ paṭisaṃvedenti" ti, idaṃ nesāhaṃ nānujānāmi, taṃ kissa hetu: atthānanda etamhā

sukhā aññaṃ sukhaṃ abhikkantarañca paṇītatarañca katamañcānanda etamhā sukhā aññaṃ

sukhaṃ abhikkantarañca paṇītatarañca: idhānanda bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā

ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ

dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Idaṃ kho ānanda etamhā sukhā aññaṃ sukhaṃ

abhikkantarañca paṇītatarañca.

Ye kho ānanda evaṃ vadeyyuṃ: etaṃ paramaṃ santaṃ sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedentīti,

idaṃ nesāhaṃ nānujānāmi, taṃ kissa hetu: atthānanda etamhā sukhā aññaṃ sukhaṃ

abhikkantarañca paṇītatarañca. Katamañcānanda etamhā sukhā aññaṃ sukhaṃ

abhikkantarañca paṇītatarañca: idhānanda bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati

sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yantaṃ ariyā ācikkhanti, upekkhako

satimā sukhavihārīti, taṃ tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Idaṃ kho ānanda etamhā

sukhā aññaṃ sukhaṃ abhikkantarañca paṇītatarañca.

Ye kho ānanda evaṃ vadeyyuṃ: etaṃ paramaṃ santaṃ sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedentīti,

idaṃ nesāhaṃ nānujānāmi, taṃ kissa hetu: atthānanda etamhā sukhā aññaṃ sukhaṃ

abhikkantarañca paṇītatarañca. Katamañcānanda etamhā sukhā aññaṃ sukhaṃ

abhikkantarañca paṇītatarañca: idhānanda bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca

pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthagamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsati

pārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, idaṃ kho ānanda etamhā sukhā aññaṃ

sukhaṃ abhikkantarañca paṇītatarañca.

Ye kho ānanda evaṃ vadeyyuṃ: etaṃ paramaṃ santaṃ sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedentīti,

idaṃ nesāhaṃ nānujānāmi, taṃ kissa hetu: atthānanda etamhā sukhā aññaṃ sukhaṃ

abhikkantarañca paṇītatarañca. Katamañcānanda etamhā sukhā aññaṃ sukhaṃ

abhikkantarañca paṇītatarañca: idhānanda bhikkhu sabbaso rūpa saññānaṃ samatikkamā

paṭighasaññānaṃ atthagamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti

ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati, idaṃ kho ānanda, etamhā sukhā aññaṃ sukhaṃ

abhikkantarañca paṇītatarañca.

[BJT Page 430] [\x 430/]

Ye kho ānanda evaṃ vadeyyuṃ: etaṃ paramaṃ santaṃ sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedentīti,

idaṃ nesāhaṃ [PTS Page 227] [\q 227/] nānujānāmi, taṃ kissa hetu: atthānanda etamhā

sukhā aññaṃ sukhaṃ abhikkantarañca paṇītatarañca. Katamañcānanda etamhā sukhā aññaṃ

sukhaṃ abhikkantarañca paṇītatarañca: idhānanda bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ

samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ

viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati idaṃ kho ānanda etamhā sukhā aññaṃ

sukhaṃ abhikkantarañca paṇītatarañca.

Ye kho ānanda evaṃ vadeyyuṃ: etaṃ paramaṃ santaṃ sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedentīti,

idaṃ nesāhaṃ nānujānāmi, taṃ kissa hetu: atthānanda etamhā sukhā aññaṃ sukhaṃ

abhikkantarañca paṇītatarañca. Katamañcānanda etamhā sukhā aññaṃ sukhaṃ

abhikkantarañca paṇītatarañca: idhānanda bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ

samatikkamma natthi kiñciti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati, idaṃ kho ānanda

etamhā sukhā aññaṃ sukhaṃ abhikkantarañca paṇītatarañca.

Ye kho ānanda evaṃ vadeyyuṃ: "etaṃ paramaṃ santaṃ sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedentī"

ti, idaṃ nesāhaṃ nānujānāmi, taṃ kissa hetu: atthānanda etamhā sukhā aññaṃ sukhaṃ

abhikkantarañca paṇītatarañca katamañcānanda etamhā sukhā aññaṃ sukhaṃ

abhikkantarañca paṇītatarañca: idhānanda bhikkhu sabbaso ākiñcāyatanaṃ samatikkamma

nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati, idaṃ kho ānanda etamhā sukhā aññaṃ

sukhaṃ abhikkantarañca paṇītatarañca.

Ye ca kho ānanda evaṃ vadeyyuṃ: "etaṃ paramaṃ santaṃ sukhaṃ somanassaṃ

paṭisaṃvedentī" ti, idaṃ nesāhaṃ nānujānāmi, taṃ kissa hetu: atthānanda etamhā sukhā

aññaṃ sukhaṃ abhikkantarañca paṇītatarañca katamañcānanda etamhā sukhā aññaṃ sukhaṃ

abhikkantarañca paṇītatarañca: katamañcānanda etamhā sukhā aññaṃ sukhaṃ

abhikkantatarañca paṇītatarañca: idhānanda bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ

samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati, idaṃ kho [PTS Page 220] [\q

220/] ānanda etamhā sukhā aññaṃ sukhaṃ abhikkantarañca paṇītatarañca.

hānaṃ kho panetaṃ ānanda vijjati yaṃ aññatitthiyā paribbājakā evaṃ vadeyyuṃ:

"saññāvedayitanirodhaṃ samaṇo gotamo āha, tañca sukhasmiṃ paññāpeti, tayidaṃ kiṃsu

tayidaṃ kathaṃsū " ti? Evaṃvādino ānanda aññatitthiyā paribbājakā evamassu vacanīyā: na

kho āvuso bhagavā sukhaṃ yeva vedanaṃ sandhāya sukhasmiṃ paññāpeti, yattha

yatthāvuso sukhaṃ upalabbhati, yaṃ hi yaṃ hi sukhaṃ taṃ taṃ tathāgato sukhasmiṃ

paññāpetī" ti.

[BJT Page 432] [\x 432/]

2. 2. 10

Bhikkhusuttaṃ

268. Dvepi mayā-1. Bhikkhave vedanā vuttā pariyāyena, tissopi mayā vedanā vuttā

pariyāyena, pañcapi mayā vedanā vuttā pariyāyena, chapi-2. Mayā vedanā vuttā pariyāyena,

aṭṭhārasapi-3. Mayā vedanā vuttā pariyāyena, chattiṃsāpi mayā vedanā vuttā pariyāyena,

aṭṭhasatampi mayā vedanā vuttā pariyāyena.

Evaṃ pariyāyadesito bhikkhave mayā dhammo. Evaṃ pariyāya desite kho pana bhikkhave

mayā dhamme ye aññamaññassa subhāsitaṃ sulapitaṃ na samanumaññissanti, na

samanujānissanti, na samanumodissanti nesaṃ etaṃ [PTS Page 229] [\q 229/]

pāṭikaṅkhaṃ: 'bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ-4. Mukhasattihi vitudantā

viharissanti' ti.

Evaṃ pariyāyadesito bhikkhave mayā dhammo. Evaṃ pariyāya desite kho pana bhikkhave

mayā dhamme ye aññamaññassa subhāsitaṃ sulapitaṃ samanumaññissanti,

samanujānissanti, samanumodissanti nesaṃ etaṃ paṭikaṅkhaṃ: samaggā sammodamānā

khīrodakībhūtā aññamaññaṃ piyacakkhūhī sampassamānā viharissantī' ti.

Pañcime bhikkhave kāmaguṇā. Katame pañca: cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā

piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā, ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā, jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā

rajanīyā, kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā;

ime kho bhikkhave pañca kāmaguṇā.

Yaṃ kho bhikkhave ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, idaṃ

vuccati kāmasukhaṃ, ye kho bhikkhave evaṃ vadeyyuṃ: etaṃ paramaṃ santaṃ sukhaṃ

somanassaṃ paṭisaṃvedentīti, idaṃ nesāhaṃ nānujānāmi. Taṃ kissa hetu; atthi bhikkhave

etamhā sukhā aññaṃ sukhaṃ abhikkantatarañca paṇītatarañca:

1. Dve mayā - sī 1, 2.

2. Chāpi - sī 1, syā,

3. Aṭṭhārasāpi - sī 1, syā.

4. Aññamaññassa - sī 1, syā.

[BJT Page 434] [\x 434/]

Yo kho ānanda evaṃ vadeyyuṃ: "etaṃ paramaṃ santaṃ sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedentī"

ti, idaṃ nesāhaṃ nānujānāmi, taṃ kissa hetu: atthi bhikkhave etamhā sukhā aññaṃ sukhaṃ

abhikkantarañca paṇītatarañca katamañcānanda etamhā sukhā aññaṃ sukhaṃ

abhikkantarañca paṇītatarañca: idha bhikkhu sabbaso ākiñcāyatanaṃ samatikkamma

nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati, idaṃ kho bhikkhave etamhā sukhā aññaṃ

sukhaṃ abhikkantarañca paṇītatarañca.

hānaṃ kho panetaṃ bhikkhave vijjati yaṃ aññatitthiyā paribbājakā evaṃ vadeyyuṃ:

"saññavedayitanirodhaṃ samaṇo gotamo āha, tañca sukhasmiṃ paññāpeti. Tayidaṃ kiṃsu,

tayidaṃ kathaṃsū" ti? Evaṃ vādino bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evamassu vacanīyā:

"na kho āvuso bhagavā sukhaṃ yeva vedanaṃ sandhāya sukhasmiṃ paññāpeti, yattha

yatthāvuso sukhaṃ upalabbhati yaṃ hi yaṃ hi sukhaṃ taṃ taṃ tathāgato sukhasmiṃ

paññāpetī" ti.

Rahogatavaggo dutiyo

Tatruddānaṃ:

Rahogataṃ dve ca ākāsā agāraṃ dve ca santakā

Aṭṭhakena ca dve vuttā pañcakaṅgotha bhikkhunā.

[BJT Page 436] [\x 436/]

[PTS Page 230] [\q 230/]

3. Aṭṭhasatapariyāyavaggo

2. 3. 1

Moḷiyasīvakasuttaṃ

269. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati vephavane kalandakanivāpe. Atha kho

moḷiyasīvako-1 paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavatā

saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.

Ekamantaṃ nisinno kho moḷiyasīvako paribbājako bhagavantaṃ etadavoca: santi hi bho

gotama eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: "yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo

paṭisaṃvediyati sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbantaṃ pubbekatahetu" ti.

Idha bhavaṃ gotamo kimāhāti?

Pittasamuṭṭhānānipi kho sīvaka idhekaccāni vedayitāni uppajjanti, sāmampi kho etaṃ

sīvaka veditabbaṃ, yathā pittasamuṭṭhānānipi idhekaccāni vedayitāni uppajjantīti, lokassapi

kho etaṃ-2 sīvaka saccasammataṃ, yathā pittasamuṭṭhānānipi idhekaccāni vedayitāni

uppajjanti, tatra sīvaka ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃ vādino evaṃdiṭṭhino: "yaṃ kiñcāyaṃ

purisapuggalo paṭisaṃvediyati sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbantaṃ

pubbekatahetu" ti. Yañca sāmaṃ ñātaṃ tañca atidhāvanti, yañca loke saccasammataṃ tañca

atidhāvanti, tasmā nesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ micchāti vadāmi.

Semhasamuṭṭhānānipi kho sīvaka idhekaccāni vedayitāni uppajjanti, sāmampi kho etaṃ

sīvaka veditabbaṃ, yathā semhasamuṭṭhānānipi idhekaccāni vedayitāni uppajjantīti,

lokassapi kho etaṃ sīvaka saccasammataṃ, yathā semhasamuṭṭhānānipi idhekaccāni

vedayitāni upapajjanti, tatra sīvaka ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃ vādino evaṃdiṭṭhino: "yaṃ

kiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvediyati sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā

sabbantaṃ pubbekatahetu" ti. Yañca sāmaṃ ñātaṃ tañca atidhāvanti, yañca loke

saccasammataṃ tañca atidhāvanti, tasmā nesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ micchāti vadāmi.

Vātasamuṭṭhānānipi kho sīvaka idhekaccāni vedayitāni uppajjanti, sāmampi kho etaṃ

sīvaka veditabbaṃ, yathā vātasamuṭṭhānānipi idhekaccāni vedayitāni uppajjantīti, lokassapi

kho etaṃ sīvaka saccasammataṃ, yathā vātasamuṭṭhānānipi idhekaccāni vedayitāni

upapajjanti, tatra sīvaka ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃ vādino evaṃdiṭṭhino: "yaṃ kiñcāyaṃ

purisapuggalo paṭisaṃvediyati sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbantaṃ

pubbekatahetu" ti. Yañca sāmaṃ ñātaṃ tañca atidhāvanti, yañca loke saccasammataṃ tañca

atidhāvanti, tasmā nesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ micchāti vadāmi.

Sannipātikānipi kho sīvaka idhekaccāni vedayitāni uppajjanti, sāmampi kho etaṃ sīvaka

veditabbaṃ, yathā sannipātikānipi idhekaccāni vedayitāni uppajjantīti, lokassapi kho etaṃ-2.

Sīvaka saccasammataṃ, yathā sannipātikānipi idhekaccāni vedayitāni uppajjanti, tatra sīvaka

ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃ vādino evaṃdiṭṭhino: "yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo

paṭisaṃvediyati sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbantaṃ pubbekatahetu" ti.

Yañca sāmaṃ ñātaṃ tañca atidhāvanti, yañca loke saccasammataṃ tañca atidhāvanti, tasmā

nesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ micchāti vadāmi.

1. Moliya sīvako - syā

2. Evaṃ - syā

3. Sannipātasamuṭṭhānānipi - syā.

Utupariṇāmajānipi kho sīvaka idhekaccāni vedayitāni uppajjanti, sāmampi kho etaṃ sīvaka

veditabbaṃ, yathā utupariṇāmajānipi idhekaccāni vedayitāni uppajjantīti, lokassapi kho etaṃ

sīvaka saccasammataṃ, yathā utupariṇāmajānipi idhekaccāni vedayitāni uppajjanti, tatra

sīvaka ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃ vādino evaṃdiṭṭhino: "yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo

paṭisaṃvediyati sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbantaṃ pubbekatahetu" ti.

Yañca sāmaṃ ñātaṃ tañca atidhāvanti, yañca loke saccasammataṃ tañca atidhāvanti, tasmā

nesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ micchāti vadāmi.

Visamaparihārajānipi kho sīvaka idhekaccāni vedayitāni uppajjanti, sāmampi kho etaṃ

sīvaka veditabbaṃ, yathā visamaparihārajānipi idhekaccāni vedayitāni uppajjantīti, lokassapi

kho etaṃ sīvaka saccasammataṃ, yathā visamaparihārajānipi idhekaccāni vedayitāni

upapajjanti, tatra sīvaka ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃ vādino evaṃdiṭṭhino: "yaṃ kiñcāyaṃ

purisapuggalo paṭisaṃvediyati sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbantaṃ

pubbekatahetu" ti. Yañca sāmaṃ ñātaṃ tañca atidhāvanti, yañca loke saccasammataṃ tañca

atidhāvanti, tasmā nesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ micchāti vadāmi.

Opakkamikānipi kho sīvaka idhekaccāni vedayitāni uppajjanti, sāmampi kho etaṃ sīvaka

veditabbaṃ, yathā opakkamikānipi idhekaccāni vedayitāni uppajjantīti, lokassapi kho etaṃ

sīvaka saccasammataṃ, yathā opakkamikānipi idhekaccāni vedayitāni uppajjanti, tatra

sīvaka ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃ vādino evaṃdiṭṭhino: "yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo

paṭisaṃvediyati sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbantaṃ pubbekatahetu" ti.

Yañca sāmaṃ ñātaṃ tañca atidhāvanti, yañca loke saccasammataṃ tañca atidhāvanti, tasmā

nesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ micchāti vadāmi.

Kammavipākajānipi kho sīvaka idhekaccāni vedayitāni uppajjanti, sāmampi kho etaṃ sīvaka

veditabbaṃ, yathā kammavipākajānipi kho sīvaka idhekaccāni vedayitāni uppajjantīti,

lokassapi kho etaṃ sīvaka saccasammataṃ, yathā kammavipākajānipi idhekaccāni vedayitāni

uppajjanti, tanu sīvaka ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃ vādino evaṃdiṭṭhino: "yaṃ kiñcāyaṃ

purisapuggalo paṭisaṃvediyati sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbantaṃ

pubbekatahetu" ti. Yañca sāmaṃ ñātaṃ tañca atidhāvanti, yañca loke saccasammataṃ tañca

atidhāvanti, tasmā nesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ micchāti vadāmi.

[PTS Page 436] [\q 436/]

[BJT Page 438] [\x 438/]

Evaṃ vutte moliyasīvako paribbājako bhagavantaṃ etadavoca: "abhikkantaṃ bho gotama

abhikkantaṃ bho gotama, seyyathāpi bho gotama nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā

vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya, evameva

gotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ

gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge

pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata"nti.

Pittaṃ semhañca vāto ca sannipātā utuni ca

Visamaṃ opakkamiko ca kammavipākena aṭṭhamīti.

2. 3. 2.

Aṭṭhasatapariyāyasuttaṃ

270. Aṭṭhasatapariyāyaṃ vo bhikkhave dhammapariyāyaṃ desissāmi. Taṃ suṇātha. Katamo

ca bhikkhave aṭṭhasatapariyāyo dhammapariyāyo: dvepi mayā bhikkhave vedanā vuttā

pariyāyena, tissopi mayā vedanā vuttā pariyāyena, pañcapi mayā vedanā vuttā pariyāyena,

chapi mayā vedanā vuttā pariyāyena, aṭṭhārasāpi mayā vedanā vuttā pariyāyena,

chattiṃsāpi mayā vedanā vuttā pariyāyena, aṭṭhasatampi mayā vedanā vuttā pariyāyena.

Katamā ca bhikkhave dve vedanā: kāyikā ca cetasikā ca, imā vuccanti bhikkhave dve

vedanā. [PTS Page 232] [\q 232/] katamā ca bhikkhave tisso vedanā: sukhā vedanā

dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā, imā vuccanti bhikkhave tisso vedanā. Katamā ca

bhikkhave pañca vedanā: sukhindriyaṃ dukkhindriyaṃ somanassindriyaṃ domanassindriyaṃ

upekkhindriyaṃ, imā vuccanti bhikkhave pañca vedanā. Katamā ca bhikkhave cha vedanā:

cakkhusamphassajā vedanā sotasamphassajā vedanā ghānasamphassajā vedanā

jivhāsamphassajā vedanā kāyasamphassajā vedanā manosamphassajā vedanā, imā vuccanti

bhikkhave cha vedanā.

Katamā ca bhikkhave aṭṭhārasa vedanā: cha somanassupavicārā cha domanassupavicārā cha

upekkhūpavicārā, imā vuccanti bhikkhave aṭṭhārasa vedanā. Katamā ca bhikkhave

chattiṃsa-2. Vedanā: cha gehasitāni somanassāni cha nekkhammasitāni somanassāni cha

gehasitāni domanassāni cha nekkhammasitāni domanassāni cha gehasitā upekkho cha

nekkhammasitā upekkhā, imā vuccanti bhikkhave chattiṃsa vedanā. Katamā ca bhikkhave

aṭṭhasata-3. Vedanā: atītā chattiṃsa vedanā, anāgatā chattiṃsa vedanā, paccuppannā

chattiṃsa vedanā, imā vuccanti bhikkhave aṭṭhasatavedanā. Ayaṃ bhikkhave

aṭṭhasatapariyāyo dhammapariyāyoti.

1. Dve - sīmu

2. Chatatiṃsā - sī 1.

3. Aṭṭhasataṃ - sī 1, 2

[BJT Page 440] [\x 440/]

2. 3. 3

Bhikkhusuttaṃ

271. Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca:

katamānu kho bhante vedanā? Katamo vedanāsamudayo? Tatamā vedanāsamudayagāminī

paṭipadā? Katamo vedanānirodho? Katamā vedanānirodhagāminī paṭipadā? Ko vedanāya

assādo? Ko ādīnavo? Kīṃ nissaraṇanti?

[PTS Page 233] [\q 233/] tisso imā bhikkhu vedanā. Sukhā vedanā dukkhā vedanā

adukkhamasukhā vedanā, imā vuccanti bhikkhu vedanā. Phassasamudayā vedanāsamudayo.

Taṇhā vedanāsamudayagāminī paṭipadā. Phassanirodhā vedanānirodho. Ayameva ariyo

aṭṭhaṅgiko maggo vedanānirodhagāminī paṭipadā. Seyyathidaṃ: sammādiṭṭhi

sammāsaṃkappo sammāvācā sammākammantā sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati

sammāsamādhi. Yaṃ vedanā paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ vedanāya assādo.

Yā vedanā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā ayaṃ vedanāya ādīnavo. Yo vedanāya

chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ, idaṃ vedanāya nissaraṇanti.

2. 3. 4

Pubbesuttaṃ

272. Pubbeva me bhikkhave sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi:

katamā nu kho vedanā, katamo vedanāsamudayo, katamā vedanāsamudayagāminī

paṭipadā, katamo vedanānirodho, katamā vedanānirodhagāminī paṭipadā, ko vedanāya

assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇanti.

Tassa mayhaṃ bhikkhave etadahosi: tisso imā vedanā. Sukhā vedanā dukkhā vedanā

adukkhamasukhā vedanā, imā vuccanti vedanā. Phassasamudayā vedanāsamudayo. Taṇhā

vedanāsamudayagāminī paṭipadā. Phassanirodhā vedanānirodho. Ayameva ariyo

aṭṭhaṅgiko maggo vedanānirodhagāminī paṭipadā. Seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi

sammāsaṃkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati

sammāsamādhi. Yaṃ vedanā paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ vedanāya assādo.

Yā vedanā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā ayaṃ vedanāya ādīnavo. Yo vedanāya

chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ, idaṃ vedanāya nissaraṇanti.

[BJT Page 442] [\x 442/]

2. 3. 5

Ñāṇasuttaṃ

273. Imā vedanāti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi ñāṇaṃ

udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi, ayaṃ vedanā samudayoti me

bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi ñāṇaṃ udapādi paññā

udapādi vijjā udapādi āloko udapādi, [PTS Page 234] [\q 234/] ayaṃ vedanā-1.

Samudayagāminī paṭipadāti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ

udapādi ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi. Ayaṃ vedanā

nirodhoti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi ñāṇaṃ udapādi

paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi. Ayaṃ vedanā nirodhagāminī paṭipadāti me

bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi ñāṇaṃ udapādi paññā

udapādi vijjā udapādi āloko udapādi. Ayaṃ vedanāya assādoti me bhikkhave pubbe

ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi

āloko udapādi. Ayaṃ vedanāya ādīnavoti me bhikkhave pubbo ananussutesu dhammesu

cakkhuṃ udapādi ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi. Idaṃ

vedanāya nissaraṇanti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi

ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādīti.

2. 3. 6

Sambahulabhikkhusuttaṃ

274. Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā

bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu

bhagavantaṃ etadavocuṃ: katamānu kho bhante vedanā? Katamo vedanāsamudayo? Katamā

vedanāsamudayagāminīpaṭipadā? Katamo vedanānirodho? Katamā vedanānirodhagāminī

paṭipadā? Katamo vedanānirodho? Katamā vedanānirodhagāminī paṭipadā? Ko vedanāya

assādo? Ko ādīnavo? Kiṃ nissaraṇanti?

Tisso imā bhikkhu vedanā. Sukhā vedanā dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā, imā

vuccanti bhikkhu vedanā. Phassasamudayā vedanāsamudayo. Taṇhā

vedanāsamudayagāminī paṭipadā. Phassanirodhā vedanānirodho. Ayameva ariyo

aṭṭhaṅgiko maggo vedanānirodhagāminī paṭipadā. Seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi

sammāsaṃkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati

sammāsamādhi. Yaṃ vedanā paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ vedanāya assādo.

Yā vedanā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā ayaṃ vedanāya ādīnavo. Yo vedanāya

chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ, idaṃ vedanāya nissaraṇanti.

2. 3. 7

Samaṇabrāhmaṇasuttaṃ

275. Tisso imā bhikkhave vedanā, katamā tisso: sukhā vedanā dukkhā vedanā

adukkhamasukhā vedanā. Ye hi ke ci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā imāsaṃ tissannaṃ

vedanānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ

nappajānanti. Ye hi ke ci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā imāsāṃ tissannaṃ vedanānaṃ

samudayañca attagamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānanti. -Pe-

sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantīti.

1. Vedanāya - sī1, 2.

[BJT Page 444] [\x 444/]

2. 3. 8

Dutiya samaṇabrāhmaṇasuttaṃ

276. [PTS Page 235] [\q 235/] tisso imā bhikkhave vedanā, katamā tisso: sukhā vedanā

dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā. Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā

imāsaṃ tissannaṃ vedanānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca

nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānanti. Ye hi ke ci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā

imāsaṃ tissannaṃ vedanānaṃ samudayañca atthagamañca assādañca ādīnavañca

nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānanti. Sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantīti.

2. 3. 9

Tatiya samaṇabrāhmaṇasuttaṃ

277. Ye hi koci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā vedanaṃ nappajānanti.

Vedanāsamudayaṃ nappajānanti, vedanānirodhaṃ nappajānanti, vedanānirodhagāminiṃ

paṭipadaṃ nappajānanti,

Ye hi koci bhikkhave samaṇā vā brahmaṇā vā vedanaṃ pajānanti, vedanāsamudayaṃ

pajānanti, vedanānirodhaṃ pajānanti, vedanānirodhagāminī paṭipadaṃ pajānanti, -pe-

2. 3. 10

Suddhikavedanāsuttaṃ

278. Tisso imā bhikkhave vedanā. Katamā tisso: sukhā vedanā dukkhā vedanā

adukkhamasukhā vedanā. Imā kho bhikkhave tisso vedanāti.

2. 3. 11

Nirāmisasuttaṃ

279. Atthi bhikkhave sāmisā pīti, atthi nirāmisā pīti, atthi nirāmisā nirāmisatarā pīti. Atthi

sāmisaṃ sukhaṃ, atthi nirāmisaṃ sukhaṃ, atthi nirāmisā nirāmisataraṃ sukhaṃ. Atthi sāmisā

upekhā, atthi nirāmisā upekhā, atthi nirāmisā nirāmisatarā upekhā. Atthi sāmiso vimokkho,

atthi nirāmiso vimokkho, atthi nirāmisā nirāmisataro vimokkho.

Katamā ca bhikkhave-1 sāmisā pīti: pañcime bhikkhave kāmaguṇā, katame pañca:

Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Sotaviññeyyā

saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā

kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā

piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā.

Ime kho bhikkhave pañcakāmaguṇā, yaṃ kho bhikkhave ime pañcakāmaguṇe paṭicca

uppajjati pīti, ayaṃ vuccati bhikkhave sāmisā pīti.

1. [PTS Page 236] [\q 236/]

Katamā ca sā bhikkhave - sī 1.

[BJT Page 446. [\x 446/] ]

Katamā ca bhikkhave nirāmisā pīti: idha bhikkhave bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca

akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamajajhānaṃ

upasampajja viharati, vitakka vicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso

ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyajajhānaṃ upasampajja

viharati, ayaṃ vuccati bhikkhave nirāmisā pīti.

Katamā ca bhikkhave nirāmisā nirāmisatarā pīti: yā kho bhikkhave khīṇāsavassa

bhikkhuno rāgā cittaṃ vimuttaṃ paccavekkhato dosā cittaṃ vimuttaṃ paccavekkhato mohā

cittaṃ vimuttaṃ paccavekkhato uppajjati pīti. Ayaṃ vuccati bhikkhave nirāmisā nirāmisatarā

pīti.

Katamañca bhikkhave sāmisaṃ sukhaṃ: pañcime bhikkhave kāmaguṇā, katame pañca:

Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Sotaviññeyyā

saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā

kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā

piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā.

Ime kho bhikkhave pañcakāmaguṇā. Yaṃ kho bhikkhave ime pañcakāmaguṇe paṭicca

uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati bhikkhave sāmisaṃ sukhaṃ.

Katamañca bhikkhave nirāmisā sukhaṃ: idha bhikkhave bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca

akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamajajhānaṃ

upasampajja viharati, vitakka vicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso

ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyajajhānaṃ upasampajja

viharati, pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato sampajāno sukhañca kāyena

paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti taṃ tatiyajajhānaṃ

upasampajja viharati. Idaṃ vuccati bhikkhave nirāmisaṃ sukhaṃ.

Katamañca bhikkhave nirāmisā nirāmisataraṃ sukhaṃ: yaṃ kho bhikkhave khīṇāsavassa

bhikkhuno rāgā cittaṃ vimuttaṃ paccavekkhato dosā cittaṃ vimuttaṃ paccavekkhato mohā

cittaṃ vimuttaṃ [PTS Page 237] [\q 237/] paccavekkhato uppajjati sukhaṃ somanassaṃ,

idaṃ vuccati bhikkhave nirāmisānirāmisataraṃ sukhaṃ.

2. Dutiyaṃ jhānaṃ - machasaṃ

[BJT Page 448] [\x 448/]

Katamā ca bhikkhave sāmisā upekhā: pañcime bhikkhave kāmaguṇā, katame pañca:

Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Sotaviññeyyā

saddā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Ghānaviññeyyā gandhā iṭṭhā

kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā

piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā

kāmūpasaṃhitā rajanīyā.

Ime kho bhikkhave pañcakāmaguṇā. Yā kho bhikkhave ime pañcakāmaguṇe paṭicca

uppajjati upekhā, ayaṃ vuccati bhikkhave sāmisā upekhā.

Katamā ca bhikkhave nirāmisā upekhā: idha bhikkhave bhikkhu sukhassa ca pahānā

dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ

upekhāsatipārisuddhiṃ catutthajajhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati bhikkhave

nirāmisā upekhā.

Katamā ca bhikkhave nirāmisā nirāmisatarā upekhā: yā kho bhikkhave khīṇāsavassa

bhikkhuno rāgā cittaṃ vimuttaṃ paccavekkhato dosā cittaṃ vimuttaṃ paccavokkhato mohā

cittaṃ vimuttaṃ paccavekkhato uppajjati upekhā, ayaṃ vuccati bhikkhave nirāmisā

nirāmisatarā upekhā.

Katamo ca bhikkhave sāmiso vimokkho: rūpapaṭisaññutto vimokkho sāmiso vimokkho.

Katamo ca bhikkhave nirāmiso vimokkho: arūpapaṭisaññutto vimokkho nirāmiso vimokkho.

Katamo ca bhikkhave nirāmisā nirāmisataro vimokkho1. : Yo kho bhikkhave khīṇāsavassa

bhikkhuno rāgā cittaṃ vimuttaṃ paccavekkhato dosaṃ cittaṃ vimuttaṃ paccavekkhato mohā

cittaṃ vimuttaṃ paccavekkhato uppajjati vimokkho, ayaṃ vuccati bhikkhave nirāmisā

nirāmisataro vimokkhoti.

Aṭṭhasatapariyāyavaggo tatiyo.

Tatruddānaṃ:

[PTS Page 238] [\q 238/] sīvakaṭṭhasataṃ bhikkhu pubbeñāṇañca bhikkhunā

Samaṇabrāhmaṇā tīṇi suddhiñca nirāmisanti.

Vedanāsaṃyuttaṃ niṭṭhitaṃ

1. Vimokho: sī 1.

[BJT Page 450. [\x 450/] ]

3. Mātugāmasaṃyuttaṃ

1. Mātugāmavaggo

3. 1. 1.

Mātugāmasuttaṃ

280. Pañcahi bhikkhave aṅgehi samannāgato mātugāmo ekanta amanāpo hoti purisassa.

Katamehi pañcahi: na ca rūpavā hoti, na ca bhogavā hoti, na ca sīlavā hoti, alaso ca hoti,

pajañcassa na labhati. Imehi kho bhikkhave pañcahi aṅgehi samannāgato mātugāmo ekanta

amanāpo hoti purisassa.

Pañcahi bhikkhave aṅgehi samannāgato mātugāmo ekanta amanāpo hoti purisassa.

Katamehi pañcahi: rūpavā ca hoti, bhogavā ca hoti, sīlavā ca hoti, dakkho ca hoti analaso

pajañcassa labhati. Imehi kho bhikkhave pañcahi aṅgehi samannāgato mātugāmo

ekantamanāpo hoti purisassāti.

3. 1. 2

Purisasuttaṃ

281. Pañcahi bhikkhave aṅgehi samannāgato puriso ekantāmanāpo hoti mātugāmassa.

Katamehi pañcahi: na ca rūpavā hoti, na ca bhogavā hoti, na ca sīlavā hoti, alaso ca hoti,

pajañcassa na labhati. Imehi kho bhikkhave [PTS Page 239] [\q 239/] pañcahi aṅgehi

samannāgato puriso ekantāmanāpo hoti mātugamassa.

Pañcahi bhikkhave aṅgehi samannāgato puriso ekantamanāpo hoti mātugamassa. Katamehi

pañcahi: rūpavā ca hoti, bhogavā ca hoti, sīlavā ca hoti, dakkho ca hoti analaso pajañcassa

labhati. Imehi kho bhikkhave pañcahi aṅgehi samannāgato puriso ekantamanāpo hoti

mātugāmassāti.

3. 1. 3

Āveṇikadukkhasuttaṃ

282. Pañcimāni bhikkhave mātugāmassa āveṇikāni dukkhāni yāni mātugāmo paccanubhoti

aññatreva purisehi katamāni pañca: idha bhikkhave mātugāmo daharova samāno patikulaṃ

gacchati, ñātakehi vinā hoti. Idaṃ bhikkhave mātugāmassa paṭhamaṃ āveṇikaṃ dukkhaṃ

yaṃ mātugāmo paccanubhoti aññatreva purisehi. Puna ca paraṃ bhikkhave mātugāmo utunī

hoti, idaṃ bhikkhave mātugāmassa dutiyaṃ āveṇikaṃ dukkhaṃ yaṃ mātugāmo paccanubhoti

aññatreva purisehi.

[BJT Page 452. [\x 452/] ]

Puna ca paraṃ bhikkhave mātugāmo gabbhinī hoti, idaṃ bhikkhave mātugāmassa tatiyaṃ

āveṇikaṃ dukkhaṃ yaṃ mātugāmo paccanubhoti aññatreva purisehi. Puna ca paraṃ

bhikkhave mātugāmo vijāyati, idaṃ bhikkhave mātugāmassa catutthaṃ āveṇikaṃ dukkhaṃ

yaṃ mātugāmo paccanubhoti aññatreva purisehi. Puna ca paraṃ bhikkhave mātugāmo

purisassa pāricariyaṃ upeti, idaṃ bhikkhave mātugāmassa pañcamaṃ āveṇikaṃ dukkhaṃ yaṃ

mātugāmo paccanubhoti aññatreva purisehi. Imāni kho bhikkhave pañca mātugāmassa

āveṇikāni dukkhāni yāni mātugāmo paccanubhoti aññatreva purisehīti.

3. 1. 4.

Tīhidhammehisuttaṃ

283. [PTS Page 240] [\q 240/] tīhi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo

yebhuyyena kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ uppajjati.

Katamehi tīhi: idha bhikkhave mātugāmo pubbaṇhasamayaṃ maccheramalapariyuṭaṭhitena

cetasā agāraṃ ajjhāvasati, majajhanatikaṃ samayaṃ issā pariyuṭṭhitena cetasā agāraṃ

ajjhāvasati, sāyanhasamayaṃ kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā agāraṃ ajjhāvasati, imehi kho

bhikkhave tīhi dhammehi samannāgato mātugāmo yebhuyyena kāyassa bhedā

parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ uppajjatīti.

3. 1. 5

Anuruddhasuttaṃ*

284. Atha kho āyasmā anuruddho yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā

bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinno kho āyasmā anuruddho

bhagavantaṃ etadavoca:

Idhāhaṃ bhante mātugāmaṃ passāmi dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena

kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ uppajjantaṃ -1. Katīhi nu

kho bhante dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ

duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ uppajjatīti?

Pañcahi kho anuruddha dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā

apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ uppajjati. Katamehi pañcahi: assaddho ca hoti, ahiriko

ca hoti, anottāpi ca hoti, kodhano ca hoti, duppañño ca hoti. Imehi kho anuruddha pañcahi

dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ

vinipātaṃ nirayaṃ upapajjatīti.

Ida suttaṃ marammapotthake na dissate

1. Uppajjantaṃ - sī 1, 2

2. Anotatappi - machasaṃ, syā.

[BJT Page 454. [\x 454/] ]

3. 1. 6

Kodhanasuttaṃ

285. Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā

apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Katamehi pañcahi: assaddho ca hoti, ahiriko

ca hoti, anottāpī ca hoti, kodhano ca hoti, duppañño ca hoti. Imehi kho bhikkhave pañcahi

dhammehi samannāgato [PTS Page 241] [\q 241/] mātugāmo kāyassa bhedā

parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjatīti.

3. 1. 7

Upanāhīsuttaṃ

286. Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā

apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Katamehi pañcahi: assaddho ca hoti, ahiriko

ca hoti, anottāpī ca hoti, upanāhī ca hoti, duppañño ca hoti. Imehi kho bhikkhave pañcahi

dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ

vinipātaṃ nirayaṃ upapajjatīti.

3. 1. 8

Issukīsuttaṃ

287. Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā

apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Katamehi pañcahi: assaddho ca hoti, ahiriko

ca hoti, anottāpī ca hoti, issukī ca hoti, duppañño ca hoti. Imehi kho bhikkhave pañcahi

dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ

vinipātaṃ nirayaṃ upapajjatīti.

3. 1. 9

Maccharīsuttaṃ

288. Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā

apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Katamehi pañcahi: assaddho ca hoti, ahiriko

ca hoti, anottāpī ca hoti, maccharī ca hoti, duppañño ca hoti. Imehi kho bhikkhave pañcahi

dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ

vinipātaṃ nirayaṃ upapajjatīti.

[BJT Page 456] [\x 456/]

3. 1. 10

Aticārīsuttaṃ

289. [PTS Page 242] [\q 242/] pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo

kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Katamehi

pañcahi: assaddho ca hoti, ahiriko ca hoti, anottāpī ca hoti, aticārī ca hoti, duppañño ca

hoti. Imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā

parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjatīti.

3. 1. 11

Dussīlasuttaṃ

290. Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā

apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Katamehi pañcahi: assaddho ca hoti, ahiriko

ca hoti, anottāpī ca hoti, dussīlo ca hoti, duppañño ca hoti. Imehi kho bhikkhave pañcahi

dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ

vinipātaṃ nirayaṃ upapajjatīti.

3. 1. 12

Appassutasuttaṃ

291. Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā

apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Katamehi pañcahi: assaddho ca hoti, ahiriko

ca hoti, anottāpī ca hoti, appassuto ca hoti, duppañño ca hoti. Imehi kho bhikkhave pañcahi

dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ

vinipātaṃ nirayaṃ upapajjatīti.

3. 1. 13

Kusītasuttaṃ

292. Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā

apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Katamehi pañcahi: assaddho ca hoti, ahiriko

ca hoti, anottāpī ca hoti, kusīto ca hoti, duppañño ca hoti. Imehi kho bhikkhave pañcahi

dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ

vinipātaṃ nirayaṃ uppajjatīti.

[BJT Page 458] [\x 458/]

(3. 1. 14)

Muṭṭhassatisuttaṃ

293. Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā

apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Katamehi pañcahi: [PTS Page 243] [\q 243/]

assaddho ca hoti, ahiriko ca hoti, anottāpī ca hoti, muṭṭhassati ca hoti, duppañño ca hoti.

Imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā

parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ uppajjatīti.

3. 1. 15

Pañcaverasuttaṃ

294. Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā

apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Katamehi pañcahi: pāṇātipātī ca hoti,

adinnādāyī ca hoti, kāmesumicchācārī ca hoti, musāvādī ca hoti,

surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī ca hoti. Imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi

samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ

uppajjatīti.

Mātugāmavaggo paṭhamo

Tatruddānaṃ:

Mātugāmo purisoca āveṇiko tīhi dhammehi

Kodhano upanāhī ca issukī maccharena ca,

Aticārī ca anuruddho dussīlo cāppassuto

Kusīto muṭṭhassatīceti pañcaveraṃ pañcadasāti.

[BJT Page 460] [\x 460/]

2. Anuruddhavaggo

3. 2. 1

Anuruddhasuttaṃ

295. Atha kho āyasmā anuruddho yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā

bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā anuruddho

bhagavantaṃ etadavoca:

Idhāhaṃ bhante mātugāmaṃ passāmi dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena

kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjantaṃ. Katīhi nukho bhante

dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ

upapajjatīti.

Pañcahi kho anuruddha dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Katamehi pañcahi: saddho ca hoti, hirimā ca hoti, ottāpī ca

hoti, akkodhano ca hoti, paññavā ca hoti. Imehi kho anuruddha pañcahi dhammehi

samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjatīti.

3. 2. 2

Akkodhanasuttaṃ

296. Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Katamehi pañcahi: saddho ca hoti, hirimā ca hoti, ottāpī ca

hoti, akkodhano ca hoti, paññavā ca hoti. Imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi

samannāgato [PTS Page 244] [\q 244/] mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ

saggaṃ lokaṃ upapajjatīti.

3. 2. 3

Anupanāhīsuttaṃ

297. Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Katamehi pañcahi: saddho ca hoti, hirimā ca hoti, ottāpī ca

hoti, anupanāhī ca hoti, paññavā ca hoti. Imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi

samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjatīti.

Idampi suttaṃ marammapotthake na dissate

[BJT Page 462] [\x 462/]

3. 2. 4

Anissukīsuttaṃ

298. Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Katamehi pañcahi: saddho ca hoti, hirimā ca hoti, ottāpī ca

hoti, anissukī ca hoti, paññavā ca hoti. Imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi

samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjatīti.

3. 2. 5

Amaccharīsuttaṃ

299. Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Katamehi pañcahi: saddho ca hoti, hirimā ca hoti, ottāpī ca

hoti, amaccharī ca hoti, paññavā ca hoti. Imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi

samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjatīti.

3. 2. 6

Anaticārīsuttaṃ

300. Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Katamehi pañcahi: saddho ca hoti, hirimā ca hoti, ottāpī ca

hoti, anaticārī ca hoti, paññavā ca hoti. Imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi

samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjatīti.

3. 2. 7

Sīlavantasuttaṃ

301. Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Katamehi pañcahi: saddho ca hoti, hirimā ca hoti, ottāpī ca

hoti, sīlavā ca hoti, paññavā ca hoti. Imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato

mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjatīti.

[BJT Page 464] [\x 464/]

3. 2. 8

Bahussutasuttaṃ

302. Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Katamehi pañcahi: saddho ca hoti, hirimā ca hoti, ottāpī ca

hoti, bahussuto ca hoti, paññavā ca hoti. Imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi

samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjatīti.

3. 2. 9

Āraddhaviriyasuttaṃ

303. Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Katamehi pañcahi: saddho ca hoti, hirimā ca hoti, ottāpī ca

hoti, āraddhaviriyo ca hoti, paññavā ca hoti. Imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi

samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjatīti.

3. 2. 10

Upaṭṭhitasatisuttaṃ

394. Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Katamehi pañcahi: saddho ca hoti, hirimā ca hoti, ottāpī ca

hoti, [PTS Page 245] [\q 245/] upaṭṭhitasati ca hoti, paññavā ca hoti. Imehi kho

bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjatīti.

3. 2. 11

Pañcasīlasuttaṃ

305. Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Katamehi pañcahi: pāṇātipātā paṭivirato ca hoti,

adinnādānā paṭivirato ca hoti, kāmesu micchācārā paṭivirato ca hoti, musāvādā paṭivirato

ca hoti, surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato ca hoti, imehi kho bhikkhave pañcahi

dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ

upapajjatīti.

Anuruddhavaggo dutiyo.

Tatruddānaṃ:

Anuruddho akkodhano anupanāhī anissukī

Amaccharī anaticārī sīlavā ca bahussuto

Viriyaṃ sati pañcasīlo ca sukkapakkhe pakāsitāti.

[BJT Page 466] [\x 466/]

3. Balavaggo

3. 3. 1

Suddhasuttaṃ

306. Pañcimāni bhikkhave mātugāmassa balāni, katamāni pañca: rūpabalaṃ, bhogabalaṃ,

ñātibalaṃ, puttabalaṃ, sīlabalaṃ. Imāni kho bhikkhave pañca mātugāmassa balānīti.

3. 3. 2

Visāradasuttaṃ

307. [PTS Page 246] [\q 246/] pañcimāni bhikkhave mātugāmassa balāni katamāni

pañca: rūpabalaṃ, bhogabalaṃ, ñātibalaṃ, puttabalaṃ, sīlabalaṃ. Imāni kho bhikkhave pañca

mātugāmassa balāni. Imehi kho bhikkhave pañcahi balehi samannāgato mātugāmo visārado

agāraṃ ajjhāvasatīti.

3. 3. 3

Pasayhasuttaṃ

308. Pañcimāni bhikkhave mātugāmassa balāni katamāni pañca: rūpabalaṃ, bhogabalaṃ,

ñātibalaṃ, puttabalaṃ, sīlabalaṃ. Imāni kho bhikkhave pañca mātugāmassa balāni. Imehi kho

bhikkhave pañcahi balehi samannāgato mātugāmo sāmikaṃ pasayha agāraṃ ajjhāvasatīti.

3. 3. 4

Ahibhuyhasuttaṃ

309. Pañcimāni bhikkhave mātugāmassa balāni katamāni pañca: rūpabalaṃ, bhogabalaṃ,

ñātibalaṃ, puttabalaṃ, sīlabalaṃ. Imāni kho bhikkhave pañca mātugāmassa balāni. Imehi kho

bhikkhave pañcahi balehi samannāgato mātugāmo sāmikaṃ abhibhuyyavattati.

Ekena ca kho bhikkhave balena samannāgato puriso mātugāmaṃ abhibhuyya vattati,

katamena ekena: issariyabalena, issariyabalena abhibhūtaṃ bhikkhave mātugāmaṃ neva

rūpabalaṃ tāyati, na bhogabalaṃ-1 tāyati, na ñātibalaṃ tāyati, na puttabalaṃ tāyati, na

sīlabalaṃ tāyatīti.

------------------------

1. Gottabalaṃ - sī 1, 2.

[BJT Page 468] [\x 468/]

3. 3. 5

Aṅgasuttaṃ

310. [PTS Page 247] [\q 247/] pañcimāni bhikkhave mātugāmassa balāni, katamāni

pañca: rūpapabalaṃ bhogabalaṃ ñātibalaṃ puttabalaṃ sīlabalaṃ. Rūpabalena ca bhikkhave

mātugāmo samannāgato hoti na ca bhogabalena, evaṃ so tena aṅgena aparipūro hoti. Yato

ca kho bhikkhave mātugāmo rūpabalena ca samannāgato hoti bhogabalena ca, evaṃ so tena

aṅgena paripūro hoti. Rūpabalena ca bhikkhave mātugāmo samannāgato hoti bhoga balena

ca, na ca ñātibalena evaṃ so tena aṅgena aparipūro hoti. Yato ca kho bhikkhave mātugāmo

rūpabalena ca samannāgato hoti bhogabalena ca ñātibalena ca, evaṃ so tena aṅgena paripūro

hoti.

Rūpabalena ca bhikkhave mātugāmo samannāgato hoti bhogabalena ca ñātibalena ca, na ca

puttabalena, evaṃ so tena aṅgena aparipūro hoti. Yato ca kho bhikkhave mātugāmo

rūpabalena ca samannāgato hoti bhogabalena ca ñātibalena ca puttabalena ca, evaṃ so tena

aṅgena paripūro hoti. Rūpabalena ca bhikkhave mātugāmo samannāgato hoti bhogabalena

ca ñātibalena ca puttabalena ca na ca sīlabalena. Evaṃ so tena aṅgena aparipūro hoti. Yato

ca kho bhikkhave mātugāmo rūpabalena ca samannāgato hoti bhogabalena ca ñātibalena ca

puttabalena ca sīlabalena ca, evaṃ so tena aṅgena paripūro hoti. Imāni kho bhikkhave pañca

mātugāmassa balānīti.

3. 3. 6

Nāsitabbasuttaṃ

311. Pañcimāni bhikkhave mātugāmassa balāni, katamāni pañca: rūpapabalaṃ bhogabalaṃ

ñātibalaṃ puttabalaṃ sīlabalaṃ. [PTS Page 248] [\q 248/] rūpabalena ca bhikkhave

mātugāmo samannāgato hoti na ca sīlabalena, nāsenteva naṃ kule na vāsenti. Rūpabalena ca

bhikkhave mātugāmo samannāgato hoti bhogabalena ca na ca sīlabalena, nāsenteva naṃ

kule na vāsenti. Rūpabalena ca bhikkhave mātugāmo samannāgato hoti bhogabalena ca ñāti

balena ca, na ca sīlabalena, nāsentava naṃ kule na vāsenti. Rūpabalena ca bhikkhave

mātugāmo samannāgato hoti bhogabalena ca ñātibalena ca puttabalena ca na ca sīlabalena,

nāsenteva naṃ kule na vāsenti.

[BJT Page 470] [\x 470/]

Yato ca kho bhikkhave mātugāmo rūpabalena samannāgato hoti bhogabalena ca ñātibalena

ca puttabalena ca sīla balena ca. Vāsentava naṃ kule na nāsenti. Sīlabalena ca bhikkhave

mātugāmo samannāgato hoti na ca rūpa balena vāsentava naṃ kule na nāsenti. Sīlabalena ca

bhikkhave mātugāmo samannāgato hoti na ca bhogabalena, vāsenteva naṃ kule na nāsenti.

Sīlabalena ca bhikkhave mātugāmo samannāgato hoti na ca ñātibalena vāsentava naṃ kule

na nāsenti.

Sīlabalena ca bhikkhave mātugāmo samannāgato hoti na ca puttabalena, vāsenteva naṃ kule

na nāsenti, imāni kho bhikkhave pañca mātugāmassa balānīti.

3. 3. 7

Hetusuttaṃ

312. Pañcimāni bhikkhave mātugāmassa balāni, katamāni pañca: rūpabalaṃ bhogabalaṃ

ñātibalaṃ puttabalaṃ sīlabalaṃ. Na bhikkhave mātugāmo rūpabalahetu vā bhogabalahetu vā

ñātibalahetu vā puttabalahetu vā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ

upapajjati. Sīlabalahetu kho bhikkhave mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ

saggaṃ lokaṃ upapajjati. Imāni kho bhikkhave pañca mātugāmassa balānīti.

3. 3. 8

hānasuttaṃ

313. [PTS Page 249] [\q 249/] pañcimāni bhikkhave ṭhānāni dullabhāni akatapuññena

mātugāmena. Katamāni pañca: patirūpakule jāyeyyanti idaṃ bhikkhave paṭhamaṃ ṭhānaṃ

dullabhaṃ akatapuññena mātugāmena. Patirūpakule jāyitvā patirūpaṃ kulaṃ gaccheyyanti

idaṃ bhikkhave dutiyaṃ ṭhānaṃ dullabhaṃ akatapuññena mātugāmena. Patirūpakule jāyitvā

patirūpaṃ kulaṃ ganatvā asapatti āgāraṃ ajjhāvaseyyanti idaṃ bhikkhave tatiyaṃ ṭhānaṃ

dullabhaṃ akatapuññena mātugāmena. Patirūpakule jāyitvā patirūpaṃ kulaṃ gantvā asapatti

agāraṃ ajjhāvasanti puttavatī assanti idaṃ bhikkhave catutthaṃ ṭhānaṃ dullabhaṃ

akatapuññena mātugāmena. Patirūpakule jāyitvā patirūpaṃ kulaṃ gantvā asapatti agāraṃ

ajjhāvasanti puttavatī samānā sāmikaṃ abhibhuyya vatteyyanti idaṃ bhikkhave pañcamaṃ

ṭhānaṃ dullabhaṃ akatapuññena mātugāmena. Imāni kho bhikkhave pañca ṭhānāni

dullabhāni akatapuññena mātugāmena.

[BJT Page 472] [\x 472/]

Pañcimāni bhikkhave ṭhānāni sulabhāni katapuññena mātugāmena. Katamāni pañca:

patirūpakule jāyeyyanti idaṃ bhikkhave paṭhamaṃ ṭhānaṃ sulabhaṃ katapuññena

mātugāmena. Patirūpakule jāyitvā patirūpaṃ kulaṃ gaccheyyanti idaṃ bhikkhave dutiyaṃ

ṭhānaṃ sulabhaṃ katapuññena mātugāmena. Patirūpakule jāyitvā patirūpaṃ kulaṃ gantvā

asapatti agāraṃ ajjhāvaseyyanti idaṃ bhikkhave tatiyaṃ ṭhānaṃ sulabaṃ katapuññena

mātugāmena. Patirūpakule jāyitvā patirūpaṃ kulaṃ gantvā asapatti agāraṃ ajjhāvasanti

puttavatī assanti idaṃ bhikkhave catutthaṃ ṭhānaṃ sulabhaṃ katapuññena mātugāmena.

Patirūpakule [PTS Page 250] [\q 250/] jāyitvā patirūpaṃ kulaṃ gantvā asapatti agāraṃ

ajjhāvasanti puttavatī samānā sāmikaṃ abhibhuyya vatteyyanti idaṃ bhikkhave pañcamaṃ

ṭhānaṃ sulabhaṃ katapuññena mātugāmena. Imāni kho bhikkhave pañca ṭhānāni sulabhāni

katapuññena mātugāmenāti.

3. 3. 9

Visāradavādasuttaṃ

314. Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo visārado agāraṃ ajjhāvasati.

Katamehi pañcanahi: pāṇātipātā paṭivirato ca hoti, adinnādānā paṭivirato ca hoti, kāmesu

micchācārā paṭivirato ca hoti, musāvādā paṭivirato ca hoti, surāmerayamajjapamādaṭṭhānā

paṭivirato ca hoti; imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato mātugāmo

visārado agāraṃ ajjhāvasatīti.

3. 3. 10

Vaḍḍīsuttaṃ

315. Pañcahi bhikkhave vaḍḍīhi vaḍḍhamānā ariyasāvikā ariyāya vaḍḍiyā vaḍḍhati,

sārādāyinī ca hoti varādāyinī ca kāyassa. Katamāhi-1 pañcahi: saddhāya vaḍḍhati, sīlena

vaḍḍhati, sutena vaḍḍhati, cāgena vaḍḍhati, paññāya vaḍḍhati. Imāhi-2 kho bhikkhave

pañcahi vaḍḍīhi vaḍḍamānā ariyasāvakā ariyāya vaḍḍiyā vaḍḍhati, sārādāyinī ca hoti

varādāyinī ca kāyassāti.

Saddhāya sīlena ca yādha vaḍḍhati

Paññāya cāgena sutena cūbhayaṃ

Sā tādisī sīlavatī upāsikā

Ādiyati-3 sāraṃ idheva attanoti.

Balavaggo tatiyo

Tatruddānaṃ:

Suddhā visāradā pasayhā abhibhuyya aṅgena pañcamaṃ

Nāsayitabbaṃ hetuṭṭhānaṃ visāradā vaḍḍinā te dasāti.

[PTS Page 251] [\q 251/] mātugāmasaṃyuttaṃ samattaṃ

1. Katamehi - machasaṃ, syā.

2. Imehi - machasaṃ, syā.

3. Ādiyati - machasaṃ. Syā.

[BJT Page 474] [\x 474/]

4. Jambukhādaka saṃyuttaṃ

4. 1. 1

Nibbānasuttaṃ

316. Ekaṃ samayaṃ āyasmā sāriputto magadhesu viharati nālagāmake. -1. Atha kho

jambukhādako paribbājako yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmatā

sāriputtena saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ

nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho jambukhādako paribbājako āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca:

nibbānaṃ nibbāṇanti āvuso sāriputta vuccati, katamannu kho āvuso nibbānanti.

Yo kho āvuso rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo idaṃ vuccati nibbānanti. Atthi panāvuso

maggo atthi paṭipadā etassa nibbānassa sacchikiriyāyāti. Atthi kho āvuso maggo atthi

paṭipadā etassa nibbānassa sacchikiriyāyāti. [PTS Page 252] [\q 252/] katamo panāvuso

maggo katamā paṭipadā etassa nibbānassa sacchikiriyāyāti. Ayameva kho āvuso ariyo

aṭṭhaṅgiko maggo etassa nibbānassa sacchikiriyāya, seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi

sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati

sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso maggo ayaṃ paṭipadā etassa nibbānassa sacchikiriyāyāti.

Bhaddako āvuso maggo bhaddikā paṭipadā etassa nibbānassa sacchikiriyāya, alañca

panāvuso sāriputta appamādāyāti.

4. 1. 2

Arahattasuttaṃ

317. Arahattaṃ arahattanti āvuso sāriputta vuccati, katamannu kho āvuso arahattanti. Yo kho

āvuso rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo idaṃ vuccati arahattanti. Atthi panāvuso maggo

atthi paṭipadā etassa arahattassa sacchikiriyāyāti. Atthi kho āvuso maggo atthi paṭipadā

etassa arahattassa sacchikiriyāyāti. Katamo panāvuso maggo katamā paṭipadā etassa

arahattassa sacchikiriyāyāti. Ayameva kho āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etassa arahattassa

sacchikiriyāya. Seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammānto

sammāājīvo sāmmāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso maggo ayaṃ

paṭipadā etassa arahattassa sacchikiriyāyāti. Bhaddako āvuso maggo bhaddikā paṭipadā

etassa arahattassa sacchikiriyāya. Alañca panāvuso sāriputta appamādāyāti.

1. Nālakagāmake - machasaṃ,

[BJT Page 476] [\x 476/]

4. 1. 3

Dhammavādīsuttaṃ

318. Ko nu kho āvuso sāriputta loke dhammavādīno. Ke loke suppaṭipannā, ke loko

sugatāti. Ye kho āvuso rāgassa pahānāya-1 dhammaṃ desenti, [PTS Page 253] [\q 253/]

dosassa pahānāya dhammaṃ desenti, mohassa pahānāya dhammaṃ desenti, te loke

dhammavādino. Ye kho āvuso rāgassa pahānāya paṭipannā, dosassa pahānāya paṭipannā,

mohāssa pahānāya paṭipannā, te loke suppaṭipannā. Yesaṃ kho āvuso rāgo pahīno

ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvakato-2 āyātiṃ anuppādadhammo. Doso pahīno

ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvakato āyatiṃ anuppādadhammo, moho pahīno

ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvakato āyatiṃ anuppādadhammo te loke sugatāti.

Atthi panāvuso maggo atthi paṭipadā etassa rāgassa dosassa mohassa pahānāyāti. Atthi

kho-3 āvuso maggo atthi paṭipadā etassa rāgassa dosassa mohassa pahānāyāti. Katamo

panāvuso maggo katamā paṭipadā etassa rāgassa dosassa mohassa pahānāyāti. Ayameva

kho āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etassa rāgassa dosassa mohassa pahānāya. Seyyathīdaṃ:

sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo

sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso maggo ayaṃ paṭipadā etassa rāgassa dosassa

mohassa pahānāyāti. Bhaddako āvuso maggo bhaddikā paṭipadā etassa rāgassa dosassa

mohassa pahānāya. Alañca panāvuso sāriputta, appamādāyāti.

4. 1. 4

Kimatthiyasuttaṃ

319. Kimatthiyaṃ āvuso sāriputta samaṇe gotame brahmacariyaṃ vussatīki. Dukkhassa kho

āvuso pariññatthaṃ bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti. Atthi panāvuso maggo atthi

paṭipadā etassa dukkhassa pariññāyāti. Atthi kho āvuso maggo atthi paṭipadā etassa

dukkhassa pariññāyāti. Katamo panāvuso maggo katamā paṭipadā etassa dukkhassa

pariññāyāti. [PTS Page 254] [\q 254/] ayameva kho āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo

etassa dukkhassa pariññāya, seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā

sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso

maggo ayaṃ paṭipadā etassa dukkhassa pariññāyāti. Bhaddako āvuso maggo bhaddikā

paṭipadā etassa dukkhassa pariññāya. Alañca panāvuso sāriputta appamādāyāti.

1. Rāgappahānāya - machasaṃ, syā

2. Anabhāvaṃ kato - machasaṃ. Syā

3. Atthiyeva kho - syā.

[BJT Page 478] [\x 478/]

4. 1. 5

Assāsasuttaṃ

320. Assāsappatto assāsappattoti āvuso sāriputta vuccati. Kittāvatā nu kho āvuso sāriputta

assāsappatto hotīti. Yato kho āvuso bhikkhu channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca

atthagamañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti, ettāvatā kho āvuso

assāsappatto hotīti. Atthi panāvuso maggo atthi paṭipadā etassa assāsassa sacchikiriyāyāti.

Atthi kho āvuso maggo atthi paṭipadā etassa assāsassa sacchikiriyāyāti.

Katamo panāvuso maggo katamā paṭipadā etassa assāsassa sacchikiriyāyāti. Ayameva kho

āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etassa assāsassa sacchikiriyāya. Seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi

sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati

sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso maggo ayaṃ paṭipadā etassa assāsassa sacchikiriyāyāti.

Bhaddako āvuso maggo bhaddikā paṭipadā etassa assāsassa sacchikiriyāya. Alañca

panāvuso sāriputta appamādāyāti.

4. 1. 6

Paramassāsasuttaṃ

321. Paramassāsappatto paramassāsappattoti āvuso sāriputta, vuccati. Kittāvatā nu kho

āvuso sāriputta paramassāsappatto hotīti. Yato kho āvuso bhikkhu channaṃ

phassāyatanānaṃ [PTS Page 255] [\q 255/] samudayañca atthagamañca ādīnavañca

nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā anupādā vimutto hoti, ettāvatā kho āvuso

paramassāsappatto hotīti. Atthi panāvuso maggo atthi paṭipadā etassa paramassāsassa

sacchikiriyāyāti.

Katamo panāvuso maggo katamā paṭipadā etassa paramassāsassa sacchikiriyāyāti. Ayameva

kho āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etassa paramassāsassa sacchikiriyāya. Seyyathīdaṃ:

sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo

sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso maggo ayaṃ paṭipadā etassa paramassāsassa

sacchikiriyāyāti. Bhaddako āvuso maggo bhaddikā paṭipadā etassa paramassāsassa

saccikiriyāya. Alañca panāvuso sāriputta appamādāyāti.

[BJT Page 480] [\x 480/]

4. 1. 7

Vedanāsuttaṃ

322. Vedanā vedanāti āvaso sāriputta vuccati. Katamā nu kho āvuso vedanāti. Tisso imā

āvuso vedanā, sukhā vedanā dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā. Imā kho āvuso tisso

vedanāti. Atthi panāvuso maggo atthi paṭipadā etāsaṃ-1 vedanānaṃ pariññāyāti. Atthi kho

āvuso maggo atthi paṭipadā etāsaṃ vedanānaṃ pariññāyāti.

Katamo panāvuso maggo katamā paṭipadā etāsaṃ vedanānaṃ pariññāyāti. Ayameva kho

āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etāsaṃ vedanānaṃ pariññāya. Seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi

sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati

sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso maggo ayaṃ paṭipadā etāsaṃ vedanānaṃ pariññāyāti.

Bhaddako āvuso maggo bhaddikā paṭipadā etāsaṃ vedanānaṃ pariññāya. Alañca panāvuso

sāriputta appamādāyāti.

4. 1. 8

Āsavasuttaṃ

323. [PTS Page 256] [\q 256/] āsavo āsavoti āvuso sāriputta vuccati. Katamo nu kho

āvuso āsavoti. Tayo me āvuso āsavā, kāmāsavo bhavāsavo avijjāsavo. Ime kho āvuso tayo

āsavāti. Atthi panāvuso maggo atthi paṭipadā etesaṃ āsavānaṃ pahānāyāti. Katamo

panāvuso maggo katamā paṭipadā etesaṃ āsavānaṃ pahānāyāti.

Ayameva kho āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etesaṃ āsavānaṃ pahānāya. Seyyathīdaṃ:

sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo

sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso maggo ayaṃ paṭipadā etesaṃ āsavānaṃ

pahānāya. Alañca panāvuso sāriputta appamādāyāti.

4. 1. 9

Avijjāsuttaṃ

324. Avijjā avijjāti āvuso sāriputta vuccati. Katamā nu kho āvuso avijjāti. Yaṃ kho āvuso

dukkhe aññāṇaṃ dukkhasamudaye aññāṇaṃ dukkhanirodhe aññāṇaṃ

dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṃ, ayaṃ vuccatāvuso avijjāti. Atthi panāvuso

maggo atthi paṭipadā etissā avijjāya pahānāyāti. Ati kho āvuso maggo atthi paṭipadā etissā

avijjāya pahānāyāti. Katamo panāvuso maggo katamā paṭipanadā etissā avijjāya pahānāyāti.

Ayameva kho āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etissā avijjāya pahānāya. Seyyathīdaṃ:

sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo

sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso maggo ayaṃ paṭipadā etassa [PTS Page 257]

[\q 257/] avijjāya pahānāya. Alañca panāvuso sāriputta appamādāyāti.

1. Tissannaṃ - machasaṃ, syā.

[BJT Page 482] [\x 482/]

4. 1. 10

Taṇhāsuttaṃ

325. Taṇhā taṇhāti āvuso sāriputta vuccati. Katamā nu kho āvuso taṇhāti. Tisso imā āvuso

taṇhā: kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā. Imā kho āvuso taṇhā: imā kho āvuso tisso

taṇhāti. Atthi panāvuso maggo atthi paṭipadā etāsaṃ taṇhānaṃ pahānāyāti. Atthi kho āvuso

maggo atthi paṭipadā etāsaṃ taṇhānaṃ pahānāyāti. Katamo panāvuso maggo katamā

paṭipadā etāsaṃ taṇhānaṃ pahānāyāti. Ayameva kho āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etāsaṃ

taṇhānaṃ pahānāya. Seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā

sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso

maggo ayaṃ paṭipadā etāsaṃ taṇhānaṃ pahānāyāti. Bhaddako āvuso maggo bhaddikā

paṭipadā etāsaṃ taṇhānaṃ pahānāya. Alañca panāvuso sāriputta appamādāyāti.

4. 1. 11

Oghasuttaṃ

326. Ogho oghoti āvuso sāriputta vuccati katamo nu kho āvuso oghoti. Cattārome āvuso

oghā: kāmoso bhavogho diṭṭhogho avijjogho. Ime kho āvuso cattāro oghāti. Atthi panāvuso

maggo atthi paṭipadā etesaṃ oghānaṃ pahānāyāti. Atthi kho āvuso maggo atthi paṭipadā

etesaṃ oghānāṃ pahānāyāti. Katamo panāvuso maggo katamā paṭipadā etesaṃ oghānaṃ

pahānāyāti. Ayameva kho āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etesaṃ oghānaṃ pahānāya.

Seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo

sammāvāyāmo sammāsati [PTS Page 258] [\q 258/] sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso

maggo ayaṃ paṭipadā etesaṃ oghānaṃ pahānāyāti. Bhaddako āvuso maggo bhaddikā

paṭipadā etesaṃ oghānaṃ pahānāya. Alañca panāvuso sāriputta appamādāyāti.

4. 1. 12

Upādānasuttaṃ

327. Upādānaṃ upādānanti panāvuso sāriputta vuccati. Katamannu kho āvuso upādānanti.

Cattārimāni āvuso upādāni: kāmūpādānaṃ diṭṭhūpādānaṃ sīlabbatūpādānaṃ

attavādūpādānaṃ imāni kho āvuso cattāri upādānānīti. Atthi panāvuso maggo atthi

paṭipadā etesaṃ upādānānaṃ pahānāyāti. Atthi kho āvuso maggo atthi paṭipadā etesaṃ

upādānānaṃ pahānāyāti. Katamo panāvuso maggo katamā paṭipadā etesaṃ upādānānaṃ

pahānāyāti. Ayameva kho ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etesaṃ upādānānaṃ pahānāya,

seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo

sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso maggo ayaṃ paṭipadā etesaṃ

upādānānaṃ pahānāyāti. Bhaddako āvuso maggo bhaddikā paṭipadā etesaṃ upādānānaṃ

pahānāya. Alañca panāvuso sāriputta appamādāyāti.

[BJT Page 484] [\x 484/]

4. 1. 13

Bhavasuttaṃ

328. Bhavo bhavoti āvuso sāriputta vuccati. Katamo nu kho āvuso bhavoti, tayome āvuso

bhavā, kāmabhavo rūpabhavo arūpabhavo. Ime kho āvuso tayo bhavāti. Atthi panāvuso

maggo atthi paṭipadā etesaṃ bhavānaṃ pariññāyāti. Atthi kho āvuso maggo atthi paṭipadā

etesaṃ bhavānaṃ pariññāyāti. Katamo panāvuso maggo katamā paṭipadā etesaṃ bhavānaṃ

pariññāyāti. [PTS Page 259] [\q 259/] ayameva kho āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo

etesaṃ bhavānaṃ pariññāya. Seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā

sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso

maggo ayaṃ paṭipadā etesaṃ bhavānaṃ pariññāyāti. Bhaddako panāvuso maggo, bhaddikā

paṭipadā etesaṃ bhavānaṃ pariññāya. Alañca panāvuso sāriputta appamādāyāti.

4. 1. 14

Dukkhasuttaṃ

329. Dukkhaṃ dukkhanti āvuso sāriputta vuccati. Katamaṃ nu kho āvuso dukkhanti. Tisso

imā āvuso dukkhatā, dukkhadukkhatā saṅkhāradukkhatā vipariṇāmadukkhatā. Imā kho

āvuso tisso dukkhatāti. Atthi panāvuso maggo atthi paṭipadā etāsaṃ dukkhatānaṃ

pariññāyāti. Atthi kho āvuso maggo atthi paṭipadā etāsaṃ dukkhatānaṃ pariññāyāti. Katamo

panāvuso maggo katamā paṭipadā etāsaṃ dukkhatānaṃ pariññāyāti. Ayameva kho āvuso

ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etāsaṃ dukkhatānaṃ pariññāya, seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi

sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati

sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso maggo ayaṃ paṭipadā etāsaṃ dukkhatānaṃ pariññāyāti.

Bhaddako āvuso maggo bhaddikā paṭipadā etāsaṃ dukkhatānaṃ pariññāya. Alañca

panāvuso sāriputta appamādāyāti.

4. 1. 15

Sakkāyasuttaṃ

330. Sakkāyo sakkāyoti āvuso sāriputta vuccati. Katamo nu kho āvuso sakkāyoti. Pañcime

āvuso upādānakkhandhā sakkāyo vutto bhagavatā. Seyyathīdaṃ rūpūpādānakkhandho

vedanūpādanakkhandho saññūpādānakkhandho saṅkhārūpādānakkhandho [PTS Page 260]

[\q 260/] viññāṇūpādānakkhandho, ime kho āvuso pañcūpādānakkhandho sakkāyo vutto

bhagavatātī. Atthi panāvuso maggo atthi paṭipadā etassa sakkāyassa pariññāyāti.

[BJT Page 486] [\x 486/]

Atthi kho āvuso maggo atthi paṭipadā etassa sakkāyassa pariññāyāti. Katamo panāvuso

maggo katamā paṭipadā etassa sakkāyassa pariññāyāti. Ayameva kho āvuso ariyo

aṭṭhaṅgiko maggo etassa sakkāyassa pariññāya, seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo

sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ

kho āvuso maggo ayaṃ paṭipadā etassa sakkāyassa pariññāyāti. Bhaddako āvuso maggo

bhaddikā paṭipadā etassa sakkāyassa pariññāya. Alañca pānāvuso sāriputta appamādāyāti.

4. 1. 16

Dukkarasuttaṃ

331. Kinnu kho āvuso sāriputta imasmiṃ dhammavinaye dukkaranti. Pabbajjā kho āvuso

imasmiṃ dhammavinaye dukkarāti. Pabbajitena panāvuso kiṃ dukkaranti. Pabbajitena kho

āvuso abhirati dukkarāti. Abhiratena pana āvuso kiṃ dukkaranti. Abhiratena kho āvuso

dhammānudhammapaṭipatti dukkarāti. Kīva ciraṃ panāvuso dhammānudhammapaṭipanno

bhikkhu arahaṃ assāti. Na ciraṃ āvusoti.

Jambukhādakasaṃyuttaṃ samattaṃ

Tatruddānaṃ:

Nibbānaṃ arahattañca [PTS Page 261] [\q 261/] dhammavādi kimatthiyaṃ

Assāso paramassāso vedanā āsavo tathā,

Avijjā taṇhā oghova upādānaṃ bhavopica

Dukkhañceva sakkāyo dukkarañceti soḷasa.

[BJT Page 488] [\x 488/]

5. Sāmaṇḍakāni saṃyuttaṃ

5. 1. 1

Nibbānasuttaṃ

332. Ekaṃ samayaṃ āyasmā sāriputto vajjīsu viharati ukkavelāyaṃ gaṅgāya nadiyā tīre. Atha

kho sāmaṇḍakāni-2 paribbājako yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā

āyasmatā sāriputtena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā

ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho sāmaṇḍakāni paribbājako āyasmantaṃ sāriputtaṃ

etadavoca: nibbānaṃ nibbānanti āvuso sāriputta vuccati. Katamannu kho āvuso nibbānanti.

Yo kho āvuso rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo, idaṃ vuccati nibbānanti.

Atthi panāvuso maggo atthi paṭipadā etassa nibbānassa sacchikiriyāyāti. Atthi kho āvuso

maggo atthi paṭipadā etassa nibbānassa sacchikiriyāyāti. Katamo panāvuso maggo katamā

paṭipadā etassa nibbānassa sacchikiriyāyāti. Ayameva kho āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo

etassa nibbānassa sacchikiriyāya. Seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā

sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso

maggo ayaṃ paṭipadā etassa nibbānassa sacchikiriyāyāti. Bhaddako āvuso maggo bhaddikā

paṭipadā etassa nibbānassa sacchikiriyāya. Alañca panāvuso sāriputta appamādāyāti.

5. 1. 2

Arahattasuttaṃ

333. Arahattaṃ arahattanti āvuso sāriputta vuccati, katamannu kho āvuso arahattanti. Yo kho

āvuso rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo idaṃ vuccati arahattanti. Atthi panāvuso maggo

atthi paṭipadā etassa arahattassa sacchikiriyāyāti. Atthi kho āvuso maggo atthi paṭipadā

etassa arahattassa sacchikiriyāyāti. Katamo panāvuso maggo katamā paṭipadā etassa

arahattassa sacchikiriyāyāti. Ayameva kho āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etassa arahattassa

sacchikiriyāya. Seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammānto

sammāājīvo sāmmāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso maggo ayaṃ

paṭipadā etassa arahattassa sacchikiriyāyāti. Bhaddako āvuso maggo bhaddikā paṭipadā

etassa arahattassa sacchikiriyāya. Alañca panāvaso sāriputta appamādāyāti.

5. 1. 3

Dhammavādīsuttaṃ

334. Ko nu kho āvuso sāriputta loke dhammavādīno. Ke loke suppaṭipannā, ke loko

sugatāti. Ye kho āvuso rāgassa pahānāya dhammaṃ desenti, dosassa pahānāya dhammaṃ

desenti, mohassa pahānāya dhammaṃ desenti, te loke dhammavādino. Ye kho āvuso rāgassa

pahānāya paṭipannā dosassa pahānāya paṭipannā, mohāssa pahānāya paṭipannā, te loke

suppaṭipannā. Yesaṃ kho āvuso rāgo pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvakato-2.

Āyātiṃ anuppādadhammo. Doso pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvakato āyatiṃ

anuppādadhammo, moho pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvakato āyatiṃ

anuppādadhammo te loke sugatāti.

Atthi panāvuso maggo atthi paṭipadā etassa rāgassa dosassa mohassa pahānāyāti. Atthi kho

āvuso maggo atthi paṭipadā etassa rāgassa dosassa mohassa pahānāyāti. Katamo panāvuso

maggo katamā paṭipadā etassa rāgassa dosassa mohassa pahānāyāti. Ayameva kho āvuso

ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etassa rāgassa dosassa mohassa pahānāya. Seyyathidaṃ:

sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo

sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso maggo ayaṃ paṭipadā etassa rāgassa dosassa

mohassa pahānāyāti. Bhaddako āvuso maggo bhaddikā paṭipadā etassa rāgassa dosassa

mohassa pahānāya. Alañca panāvuso sāriputta, appamādāyāti.

5. 1. 4

Kimatthiyasuttaṃ

335. Kimatthiyaṃ āvuso sāriputta samaṇe gotame brahmacariyaṃ vussatītaki. Dukkhassa

kho āvuso pariññatthaṃ bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti. Atthi panāvuso maggo atthi

paṭipadā etassa dukkhassa pariññāyāti. Atthi kho āvuso maggo atthi paṭipadā etassa

dukkhassa pariññāyāti. Katamo panāvuso maggo katamā paṭipadā etassa dukkhassa

pariññāyāti. Ayameva kho āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etassa dukkhassa pariññāya,

seyyathidaṃ: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo

sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso maggo ayaṃ paṭipadā etassa

dukkhassa pariññāyāti. Bhaddako āvuso maggo bhaddikā paṭipadā etassa dukkhassa

pariññāya. Alañca panāvuso sāriputta appamādāyāti.

5. 1. 5

Assāsasuttaṃ

336. Assāsappatto assāsappattoti āvuso sāriputta vuccati. Kittāvatā nu kho āvuso sāriputta

assāsappatto hotīti. Yato kho āvuso bhikkhu channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca

atthagamañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti, ettāvatā kho āvuso

assāsappatto hotīti. Atthi panāvuso maggo atthi paṭipadā etassa assāsassa sacchikiriyāyāti.

Atthi kho āvuso maggo atthi paṭipadā etassa assāsassa sacchikiriyāyāti.

Katamo panāvuso maggo katamā paṭipadā etassa assāsassa sacchikiriyāyāti. Ayameva kho

āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etassa assāsassa sacchikiriyāya. Seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi

sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati

sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso maggo ayaṃ paṭipadā etassa assāsassa sacchikiriyāyāti.

Bhaddako āvuso maggo bhaddikā paṭipadā etassa assāsassa sacchikiriyāya. Alañca

panāvuso sāriputta appamādāyāti.

5. 1. 6

Paramassāsasuttaṃ

337. Paramassāsappatto paramassāsappattoti āvuso sāriputta, vuccati. Kittāvatā nu kho

āvuso sāriputta paramassāsappatto hotīti. Yato kho āvuso bhikkhu channaṃ

phassāyatanānaṃ samudayañca atthagamañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā

anupādā vimutto hoti, ettāvatā kho āvuso paramassāsappatto hotīti. Atthi panāvuso maggo

atthi paṭipadā etassa paramassāsassa sacchikiriyāyāti.

Katamo panāvuso maggo katamā paṭipadā etassa paramassāsassa sacchikiriyāyāti. Ayameva

kho āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etassa paramassāsassa sacchikiriyāya. Seyyathīdaṃ:

sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo

sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso maggo ayaṃ paṭipadā etassa paramassāsassa

sacchikiriyāyāti. Bhaddako āvuso maggo bhaddikā paṭipadā etassa paramassāsassa

saccikiriyāya. Alañca panāvuso sāriputta appamādāyāti.

5. 1. 7

Vedanāsuttaṃ

338. Vedanā vedanāti āvuso sāriputta vuccati. Katamā nu kho āvuso vedanāti. Tisso imā

āvuso vedanā, sukhā vedanā dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā. Imā kho āvuso tisso

vedanāti. Atthi panāvuso maggo atthi paṭipadā etāsaṃ-1. Vedanānaṃ pariññāyāti. Atthi ko

āvuso maggo atthi paṭipadā etesaṃ vedanānaṃ pariññāyāti.

Katamo panāvuso maggo katamā paṭipadā etasāṃ vedanānaṃ pariññāyāti. Ayameva kho

āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etāsaṃ vedanānaṃ pariññāya. Seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi

sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati

sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso maggo ayaṃ paṭipadā etāsaṃ vedanānāṃ pariññāyāti.

Bhaddako āvuso maggo bhaddikā paṭipadā etāsaṃ vedanānaṃ pariññāya. Alañca panāvuso

sāriputta appamādāyāti.

5. 1. 8

Āsavasuttaṃ

339. Āsavo āsavoti āvuso sāriputta vuccati. Katamo nu kho āvuso āsavoti. Tayo me āvuso

āsavā, kāmāsavo bhavāsavo avijjāsavo. Ime kho āvuso tayo āsavāti. Atthi panāvuso maggo

atthi paṭipadā etesaṃ āsavānaṃ pahānāyāti. Katamo panāvuso maggo katamā paṭipadā

etesaṃ āsavānaṃ pahānāyāti.

Ayameva kho āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etesaṃ āsavānaṃ pahānāya. Seyyathīdaṃ:

sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo

sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso maggo ayaṃ paṭipadā etesaṃ āsavānaṃ

pahānāya. Alañca panāvuso sāriputta appamādāyāti.

5. 1. 9

Avijjāsuttaṃ

340. Avijjā avijjāti āvuso sārīputta vuccati. Katamā nu kho āvuso avijjāti. Yaṃ kho āvuso

dukkhe aññāṇaṃ dukkhasamudaye aññāṇaṃ dukkhanirodhe aññāṇaṃ

dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṃ, ayaṃ vuccatāvuso avijjāti. Atthi panāvuso

maggo atthi paṭipadā etissā avijjāya pahānāyāti. Atthi kho āvuso maggo atthi paṭipadā

etissā avijjāya pahānāyāti. Katamo panāvuso maggo katamā paṭipanadā etissā avijjāya

pahānāyāti. Ayameva kho āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etissā avijjāya pahānāya.

Seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo

sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso maggo ayaṃ paṭipadā etassa

avijjāya pahānāya. Alañca panāvuso sāriputta appamādāyāti.

5. 1. 10

Taṇhāsuttaṃ

341. Taṇhā taṇhāti āvuso sāriputta vuccati. Katamā nu kho āvuso taṇhāti. Tisso imā āvuso

taṇhā: kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā. Imā kho āvuso taṇhā: imā kho āvuso tisso

taṇhāti. Atthi panāvuso maggo atthi paṭipadā etāsaṃ taṇhānaṃ pahānāyāti. Atthi kho āvuso

maggo atthi paṭipadā etāsaṃ taṇhānaṃ pahānāyāti. Katamo panāvuso maggo katamā

paṭipadā etāsaṃ taṇhānaṃ pahānāyāti. Ayameva kho āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etāsaṃ

taṇhānaṃ pahānāya. Seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā

sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso

maggo ayaṃ paṭipadā etāsaṃ taṇhānaṃ pahānāyāti. Bhaddako āvuso maggo bhaddikā

paṭipadā etāsaṃ taṇhānaṃ pahānāya. Alañca panāvuso sāriputta appamādāyāti.

5. 1. 11

Oghasuttaṃ

342. Ogho oghoti āvuso sāriputta vuccati katamo nu kho āvuso oghoti. Cattārome āvuso

oghā: kāmoso bhavogho diṭṭhogho avijjogho. Ime kho āvuso cattāro oghāti. Atthi panāvuso

maggo atthi paṭipadā etesaṃ oghānaṃ pahānāyāti. Atthi kho āvuso maggo atthi paṭipadā

etesaṃ oghānāṃ pahānāyāti. Katamo panāvuso maggo katamā paṭipadā etesaṃ oghānaṃ

pahānāyāti. Ayameva kho āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etesaṃ oghānaṃ pahānāya.

Seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo

sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso maggo ayaṃ paṭipadā etesaṃ

oghānaṃ pahānāyāti. Bhaddako āvuso maggo bhaddikā paṭipadā etesaṃ oghānaṃ pahānāya.

Alañca panāvuso sāriputta appamādāyāti.

5. 1. 12

Upādānasuttaṃ

343. Upādānaṃ upādānanti panāvuso sāriputta vuccati. Katamannu kho āvuso upādānanti.

Cattārimāni āvuso upādāni: kāmūpādānaṃ diṭṭhūpādānaṃ sīlabbatūpādānaṃ

attavādūpādānaṃ imāni kho āvuso cattāri upādānānīti. Atthi panāvuso maggo atthi

paṭipadā etesaṃ upādānānaṃ pahānāyāti. Atthi kho āvuso maggo atthi paṭipadā etesaṃ

upādānānaṃ pahānāyāti. Katamo panāvuso maggo katamā paṭipadā etesaṃ upādānānaṃ

pahānāyāti. Ayameva kho ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etesaṃ upādānānaṃ pahānāya,

seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo

sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso maggo ayaṃ paṭipadā etesaṃ

upādānānaṃ pahānāyāti. Bhaddako āvuso maggo bhaddikā paṭipadā etesaṃ upādānānaṃ

pahānāya. Alañca panāvuso sāriputta appamādāyāti.

5. 1. 13

Bhavasuttaṃ

344. Bhavo bhavoti āvuso sāriputta vuccati. Katamo nu kho āvuso bhavoti, tayome āvuso

bhavā, kāmabhavo rūpabhavo arūpabhavo. Ime kho āvuso tayo bhavāti. Atthi panāvuso

maggo atthi paṭipadā etesaṃ bhavānaṃ pariññāyāti. Atthi kho āvuso maggo atthi paṭipadā

etesaṃ bhavānaṃ pariññāyāti. Katamo panāvuso maggo katamā paṭipadā etesaṃ bhavānaṃ

pariññāyāti. Ayameva kho āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etesaṃ bhavānaṃ pariññāya.

Seyyathidaṃ: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo

sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso maggo ayaṃ paṭipadā etesaṃ

bhavānaṃ pariññāyāti. Bhaddako panāvuso maggo, bhaddikā paṭipadā etesaṃ bhavānaṃ

pariññāya. Alañca panāvuso sāriputta appamādāyāti.

5. 1. 14

Dukkhasuttaṃ

345. Dukkhaṃ dukkhanti āvuso sāriputta vuccati. Katamaṃ nu kho āvuso dukkhanti. Tisso

imā āvuso dukkhatā, dukkhadukkhatā saṅkhāradukkhatā vipariṇāmadukkhatā. Imā kho

āvuso tisso dukkhatāti. Atthi panāvuso maggo atthi paṭipadā ekāsaṃ dukkhatānaṃ

pariññāyāti. Atthi kho āvuso maggo atthi paṭipadā etāsaṃ dukkhatānaṃ pariññāyāti. Katamo

panāvuso maggo katamā paṭipadā etāsaṃ dukkhatānaṃ pariññāyāti. Ayameva kho āvuso

ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etāsaṃ dukkhatānaṃ pariññāya, seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi

sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati

sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso maggo ayaṃ paṭipadā etāsaṃ dukkhatānaṃ pariññāyāti.

Bhaddako āvuso maggo bhaddikā paṭipadā etāsaṃ dukkhatānaṃ pariññāya. Alañca

panāvuso sāriputta appamādāyāti.

5. 1. 15

Sakkāyasuttaṃ

346. Sakkāyo sakkāyoti āvuso sāriputta vuccati. Katamo nu kho āvuso sakkāyoti. Pañcime

āvuso upādānakkhandhā sakkāyo vutto bhagakavatā. Seyyathīdaṃ rūpūpādānakkhandho

vedanūpādanakkhandho saññūpādānakkhandho saṅkhārūpādanakkhandho

viññāṇūpādānakkhandho, ime kho āvuso pañcūpādānakkhandho sakkāyo vutto bhagavatātī.

Attī panāvuso maggo atthi paṭipadā etassa sakkāyassa pariññāyāti.

Atthi kho āvuso maggo atthi paṭipadā etassa sakkāyassa pariññāyāti. [PTS Page 262] [\q

262/] katamo panāvuso maggo katamā paṭipadā etassa sakkāyassa pariññāyāti.

Ayameva kho āvuso ariyo aṭṭhaṅgiko maggo etassa sakkāyassa pariññāya, seyyathīdaṃ:

sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo

sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ kho āvuso maggo ayaṃ paṭipadā etassa sakkāyassa

pariññāyāti. Bhaddako āvuso maggo bhaddikā paṭipadā etassa sakkāyassa pariññāya.

Alañca pānāvuso sāriputta appamādāyāti.

5. 1. 16

Dukkarasuttaṃ

347. Kinnu kho āvuso sāriputta imasmiṃ dhammavinaye dukkaranti. Pabbajjā kho āvuso

imasmiṃ dhammavinaye dukkarāti. Pabbajitena panāvuso kiṃ dukkaranti. Pabbajitena kho

āvuso abhirati dukkarāti. Abhiratena pana āvuso kiṃ dukkaranti. Abhiratena kho āvuso

dhammānudhammapaṭipatti dukkarāti. Kīva ciraṃ panāvuso dhammānudhammapaṭipanno

bhikkhu arahaṃ assāti. Na ciraṃ āvusoti.

Sāmaṇḍakāni saṃyuttaṃ samattaṃ

Purimakasadisameva uddānaṃ:

1. Ukkavelāya - sī 1,

2. Sāmaṇḍako - syā, machasaṃ

3. Dukkaranti - sabbattha

[BJT Page 490] [\x 490/]

6. Moggallānasaṃyuttaṃ

6. 1. 1

Savitakkasuttaṃ

348. Ekaṃ samayaṃ āyasmā mahāmoggallāno sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. [PTS Page 263] [\q 263/] tatra kho āyasmā mahāmoggallāno bhikkhū āmantesi

"āvuso bhikkhavo" ti. "Āvusoti" kho te bhikkhū āyasmato mahāmoggallānassa paccassosuṃ.

Āyasmā mahāmoggallāno-1. Etadavoca: idha mayhaṃ āvuso rahogatassa patisallīnassa evaṃ

cetaso parivitakko udapādi:

Paṭhamaṃ jhānaṃ paṭhamaṃ jhānanti vuccati, katamannu kho paṭhamaṃ jhānanti. Tassa

mayhaṃ āvuso etadahosi: idha bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi

savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Idaṃ

vuccati paṭhamaṃ jhānanti. So khvāhaṃ āvuso vivicceva kāmehi vivicca akusalehi

dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja

viharāmi. Tassa mayhaṃ āvuso iminā vihārena viharato kāmasahagatā saññāmanasikārā

samudācaranti.

Atha kho maṃ āvuso bhagavā iddhiyā upasaṅkamitvā etadavoca: moggallāna, moggallāna,

mā brāhmaṇa, paṭhamaṃ jhānaṃ pamādo, paṭhame jhāne cittaṃ saṇṭhapehi, paṭhame jhāne

cittaṃ ekodiṃ-2. Karohi, paṭhame jhāne cittaṃ samādahāti. So khvāhaṃ āvuso aparena

samayena vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ

pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ. Yaṃ hi taṃ āvuso sammāvadamāno

vadeyya: "satthārānuggahito sāvako mahābhiññataṃ patto" ti, mamantaṃ sammāvadamāno

vadeyya, "satthārānuggahito sāvako mahābhiññataṃ patto" ti.

1. Mahāmoggallāno te bhikkhu - syā

2. Ekodi - sī 1, 2. [PTS.]

[BJT Page 492] [\x 492/]

6. 1. 2

Avitakkasuttaṃ

349. Dutiyaṃ jhānaṃ dutiyaṃ jhānanti vuccati, katamaṃ nu kho dutiyaṃ jhānanti. Tassa

mayhaṃ āvuso etadahosi: idha bhikkhu vitakkavicārānaṃ [PTS Page 264] [\q 264/]

vūpasamā ajhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ

pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Idaṃ vuccati dutiyaṃ jhānanti. So khvāhaṃ

āvuso vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ

avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Tassa mayhaṃ āvuso

iminā vihārena viharato vitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti.

Atha kho maṃ āvuso bhagavā iddhiyā upasaṅkamitvā etadavoca: moggallāna, moggallāna,

mā brāhmaṇa, dutiyaṃ jhānaṃ pamādo, dutiye jhāne cittaṃ saṇṭhapehi, dutiye jhāne cittaṃ

ekodiṃ karohi, dutiye jhāne cittaṃ samādahāti. So khvāhaṃ āvuso aparena samayena

vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ

samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ. Yaṃ hi taṃ āvuso

sammāvadamāno vadeyya: satthārānuggahito sāvako mahābhiññataṃ pattoti, mamaṃ taṃ

sammāvadamāno vadeyya, satthārānuggahito sāvako mahābhiññataṃ pattoti.

6. 1. 3

Sukhasuttaṃ

350. Tatiyaṃ jhānaṃ tatiyaṃ jhānanti vuccati. Katamaṃ nu kho tatiyaṃ jhānanti. Tassa

mayhaṃ āvuso etadahosi: idha bhikkhu pītiyā ca virāgā upekhako viharati, sato ca

sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yantaṃ ariyā ācikkhanti upekhako satimā

sukhavihārīti taṃ tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, idaṃ vuccati tatiyaṃ jhānanti. So

khvāhaṃ āvuso pītiyā ca virāgā upekhako ca viharāmi, sato ca sampajāno sukhañca kāyena

paṭisaṃvedemi, yantaṃ ariyā ācikkhanti upekhako satimā sukhavihārīti taṃ tatiyaṃ jhānaṃ

upasampajja viharāmi. Tassa mayhaṃ āvuso iminā vihārena viharato pītisahagatā

saññāmanasikārā samudācaranti.

[BJT Page 494] [\x 494/]

[PTS Page 265] [\q 265/] atha kho maṃ āvuso bhagavā iddhiyā upasaṃkamitvā

etadavoca: moggallāna, moggallāna, mā brāhmaṇa, tatiyaṃ jhānaṃ pamādo tatiye jhāne

cittaṃ saṇṭhapehi, tatiye jhāne cittaṃ ekodikarohi tatiye jhāne cittaṃ samādahāti. So khvāhaṃ

āvuso aparena samayena pītiyā ca virāgā upekhako ca vihāsiṃ-1. Sato ca sampajāno

sukhañca kāyena paṭisaṃvedisiṃ-2. Yantaṃ ariyā ācikkhanti upekhako satimā sukhavihāri

taṃ tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ. Yaṃ hi taṃ āvuso sammāvadamāno vadeyya

satthārānuggahito sāvako mahābhiññataṃ pattotī, mamaṃ taṃ sammāvadamāno vadeyya

satthārānuggahito sāvako mahābhiññataṃ pattoti.

6. 1. 4

Upekhāsuttaṃ

351. Catutthaṃ jhānaṃ catutthaṃ jhānanti vuccati. Katamaṃ nu kho catutthaṃ jhānantī. Tassa

mayhaṃ āvuso etadahosi: idha bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva

somanassa domanassānaṃ atthagamā adukkhaṃ asukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ

jhānaṃ upasampajja viharati, idaṃ vuccati catutthaṃ jhānantīti. So khvāhaṃ āvuso sukhassa

ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthagamā adukkhaṃ

asukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Tassa mayhaṃ

āvuso iminā vihārena viharato upekkhāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti.

Atha kho maṃ āvuso bhagavā iddhiyā upasaṅkamitvā etadavoca: moggallāna, moggallāna,

mā brāhmaṇa, catutthaṃ jhānaṃ pamādo, catutthe jhāne cittaṃ saṇṭhapehi, catutthe jhāne

cittaṃ ekodiṃ-3. Karohi, catutthe jhāne cittaṃ samādahāti. So khvāhaṃ āvuso aparena

samayena sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ [PTS

Page 266] [\q 266/] atthagamā adukkhaṃ asukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ

jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ. Yaṃ hi taṃ āvuso sammāvadamāno vadeyya satthārānuggahito

sāvako mahābhiññataṃ pattoti, mamaṃ taṃ sammāvadamāno vadeyya satthārānuggahito

sāvako mahābhiññataṃ pattoti.

1. Viharāmi - syā.

2. Vedemi - syā, machasaṃ

3. Ekodi - li

[BJT Page 496] [\x 496/]

6. 1. 5

Ākāsānañcāyatanasuttaṃ

352. Ākāsānañcāyatanaṃ ākāsānañcāyatananti vuccati. Katamaṃ nu kho ākāsānañcāyatananti.

Tassa mayhaṃ āvuso etadahosi. Idha bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā

paṭighasaññānaṃ atthagamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti

ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati, idaṃ vuccati ākāsānañcāyatananti. So khvāhaṃ

āvuso sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthagamā nānattasaññānaṃ

amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharāmi. Tassa mayhaṃ āvuso

iminā vihārena viharato rūpasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti.

Atha kho maṃ āvuso bhagavā iddhiyā upasaṃkamitvā etadavoca: moggallāna, moggallāna,

mā brāhmaṇa, ākāsānañcāyatanaṃ pamādo, ākāsānañcāyatane cittaṃ saṇṭhapehi,

ākāsānañcāyatane cittaṃ ekodiṃ karohi, ākāsānāñcāyatane cittaṃ samādahā ti. So khvāhaṃ

āvuso aparena samayena sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthagamā

nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja vihāsiṃ. Yaṃ

hi taṃ āvuso sammāvadamāno vadeyya satthārānuggahito sāvako mahābhiññataṃ pattoti.

6. 1. 6

Viññānañcāyatanasuttaṃ

353. Viññānañcāyatanaṃ viññānañcāyatananti vuccati. Katamaṃ nu kho viññānañcāyatananti.

[PTS Page 267] [\q 267/] tassa mayhaṃ āvuso etadahosi. Idha bhikkhu sabbaso

ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja

viharati, idaṃ vuccati viññāṇañcāyatananti. So khvāhaṃ āvuso sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ

samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharāmi. Tassa

mayhaṃ āvuso iminā vihārena viharato ākāsānañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā

samudācaranti.

Atha kho maṃ āvuso bhagavā iddhiyā upasaṃkamitvā etadavoca: moggallāna, moggallāna,

mā brāhmaṇa, viññāṇañcāyatanaṃ pamādo, viññānañcāyatane cittaṃ saṇṭhapehi,

viññāṇañcāyatane cittaṃ ekodiṃ karohi, viññānañcāyatane cittaṃ samādahāti. So khvāhaṃ

āvuso aparena samayena sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti

viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja vihāsiṃ. Yaṃ hi taṃ āvuso sammāvadamāno vadeyya

satthārānuggahito sāvako mahābhiññataṃ pattoti.

[BJT Page 498] [\x 498/]

6. 1. 7

Ākiñcaññāyatanasuttaṃ

354. Ākiñcaññāyatanaṃ ākiñcaññāyatananti vuccati. Katamaṃ nu kho ākiñcaññāyatananti.

Tassa mayhaṃ āvuso etadahosi. Idha bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma

natthi kiñciti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati, idaṃ vuccati ākiñcaññāyatananti. So

khvāhaṃ āvuso sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñciti ākiñcaññāyatanaṃ

upasampajja viharāmi. Tassa mayhaṃ āvuso iminā vihārena viharato

viññāṇanañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti.

Atha kho maṃ āvuso bhagavā iddhiyā upasaṃkamitvā etadavoca: moggallāna, moggallāna,

mā brāhmaṇa, ākiñcaññāyatane pamādo, ākiñcaññāyatane cittaṃ saṇṭhapehi, [PTS Page269]

[\q 269/] ākiñcaññāyatane cittaṃ ekodiṃ karohi, ākiñcaññāyatane cittaṃ samādahāti. So

khvāhaṃ āvuso aparena samayena sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñciti

ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja vihāsiṃ. Yaṃ hi taṃ āvuso sammāvadamāno vadeyya

satthārānuggahito sāvako mahābhiññataṃ pattoti.

6. 1. 8

Nevasaññānāsaññāyatanasuttaṃ

355. Nevasaññānāññāyatanaṃ nevasaññānāññāyatananti vuccati. Katamaṃ nu kho

nevasaññānāsaññāyatananti. Tassa mayhaṃ āvuso etadahosi. Idha bhikkhu sabbaso

ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati, idaṃ

vuccati nevasaññānāsaññāyatananti. So khvāhaṃ āvuso sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ

samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharāmi. Tassa mayhaṃ āvuso

iminā vihārena viharato ākiñcaññāyatanatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti.

Atha kho maṃ āvuso bhagavā iddhiyā upasaṃkamitvā etadavoca: moggallāna, moggallāna,

mā brāhmaṇa, nevasaññānānasaññāyatanaṃ pamādo, nevasaññānāsaññāyatane cittaṃ

saṇṭhapehi, nevasaññānāsaññāyatane cittaṃ ekodiṃ karohi, nevasaññānāsaññāyatane cittaṃ

samādahāti. So khvāhaṃ āvuso aparena samayena sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma

nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja vihāsiṃ. Yaṃ hi taṃ āvuso sammāvadamāno vadeyya

satthārānuggahito sāvako mahābhiññataṃ pattoti.

[BJT Page 500] [\x 500/]

6. 1. 9

Animittasuttaṃ

356. Animitto cetosamādhi animitto cetosamādhīti vuccati katamo nu kho animitto

cetosamādhīti. Tassa mayhaṃ āvuso etadahosi. 'Idha bhikkhu [PTS Page 269] [\q 269/]

sabbanimittānaṃ amanasikārā animittaṃ cetosamādhiṃ upasampajja viharati, ayaṃ vuccati

animitto cetosamādhī' ti. So khvāhaṃ āvuso sabbanimittānaṃ amanasikārā animittaṃ

cetosamādhiṃ upasampajja viharāmi. Tassa mayhaṃ āvuso iminā vihārena viharato

nimittānusārī-1. Viññāṇaṃ hoti.

Atha kho maṃ āvuso bhagavā iddhiyā upasaṅkamitvā etadavoca: moggallāna, moggallāna,

mā brāhmaṇa, animittaṃ cetosamādhiṃ pamādo, animittena cetosamādhismiṃ cittaṃ

saṇṭhapehi, animittena cetosamādhismiṃ cittaṃ ekodiṃ karohi, animitte cetosamādhismiṃ

cittaṃ samādahāti. So khvāhaṃ āvuso aparena samayena sabbanimittānaṃ amanasikārā

animittaṃ cetosamādhiṃ upasampajja vihāsiṃ. Yaṃ hi taṃ āvuso sammāvadamāno vadeyya

satthārānuggahito sāvako mahābhiññataṃ pattoti. Mamaṃ taṃ sammā vadamāno vadeyya

satthārānuggahito sāvako mahābhiññataṃ pattoti.

6. 1. 10

Sakkasuttaṃ

357. Ekaṃ samayaṃ āyasmā mahāmoggallāno sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Atha kho āyasmā mahā moggallāno seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjitaṃ vā

bāhaṃ pasāreyya pasāritaṃ vā bāhaṃ sammiñjeyya, evameva jetavane antarahito devesu

tāvatiṃsesu pāturahosi.

Atha kho sakko devānamindo pañcahi devatāsatehi saddhiṃ yenāyasmā mahāmoggallāno

tenupasaṅkami, [PTS Page 270] [\q 270/] upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahā moggallānaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā

mahāmoggallāno etadavoca:

Sādhu kho devānaminda buddhaṃ saraṇagamanaṃ hoti, buddhaṃ saraṇagamanahetu kho

devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ

upapajjanti. Sādhu kho devānaminda dhammaṃ saraṇagamanaṃ hoti, dhammaṃ

saraṇagamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti. Sādhu kho devānaminda saṅghaṃ saraṇagamanaṃ hoti,

saṅghaṃ saraṇagamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā

parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjantīti.

1. Animittānusāri - sīmu, sī, 1, 2, syā.

[BJT Page 502] [\x 502/]

Sādhu kho mārisa moggallāna buddhaṃ saraṇagamanaṃ hoti, buddhaṃ saraṇagamana hetu

kho mārisa moggallāna evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ

lokaṃ upapajjanti. Sādhu kho mārisa moggallāna dhammaṃ saraṇagamanaṃ hoti, dhammaṃ

saraṇagamanahete kho mārisa moggallāna evamidhekacce sattā kāyassa bhedā

parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti, sādhu kho mārisa moggallāna saṅghaṃ

saraṇagamanaṃ hoti, saṅghaṃ saraṇagamanahetu kho moggallāna evamidhekacce sattā

kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjantīti.

6. 1. 11

Dutiyasakkasuttaṃ

358. Atha kho sakko devānamindo chahi devatāsatehi saddhiṃ yenāyasmā mahāmoggallāno

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ abhivādetvā ekamantaṃ

aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca:

Atha kho sakko devānamindo sattahi devatāsatehi saddhiṃ yenāyasmā mahāmoggallāno

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ abhivādetvā ekamantaṃ

aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca:

Atha kho sakko devānamindo aṭṭhahi devatāsatehi saddhiṃ yenāyasmā mahāmoggallāno

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ abhivādetvā ekamantaṃ

aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca:

Atha kho sakko devānamindo asītiyā devatāsahassehi saddhiṃ yenāyasmā mahāmoggallāno

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ abhivādetvā ekamantaṃ

aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca:

Sādhu kho devānaminda buddhaṃ saraṇagamanaṃ hoti, buddhaṃ saraṇagamanahetu kho

devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ

upapajjanti. Sādhu kho devānaminda dhammaṃ saraṇagamanaṃ hoti, dhammaṃ

saraṇagamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti. Sādhu kho devānaminda saṅghaṃ saraṇagamanaṃ hoti,

saṅghaṃ saraṇagamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā

parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjantīti.

Sādhu kho mārisa moggallāna buddhaṃ saraṇagamanaṃ hoti, buddhaṃ saraṇagamana hetu

kho mārisa moggallāna evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ

lokaṃ upapajjanti. Sādhu kho mārisa moggallāna dhammaṃ saraṇagamanaṃ hoti, dhammaṃ

saraṇagamanahete kho mārisa moggallāna evamidhekacce sattā kāyassa bhedā

parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti, sādhu kho mārisa moggallāna saṅghaṃ

saraṇagamanaṃ hoti, saṅghaṃ saraṇagamanahetu kho moggallāna evamidhekacce sattā

kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjantīti.

6. 1. 12

Tatiyasakkasuttaṃ

359. Atha kho sakko devānamindo pañcahi devatāsatehi saddhiṃ yenāyasmā

mahāmoggallāno tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā

mahāmoggallāno etadavoca:

Sādhu kho devānaminda buddhe aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti 'itipi so bhagavā

arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro

purisadammasārathī sattā devamanussānaṃ buddho bhagavā' ti.

Buddhe aveccappasādena samannāgamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā

kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjantīti.

[BJT Page 504] [\x 504/]

Sādhu kho devānaminda dhamme aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti, 'svākkhāto [PTS

Page 272] [\q 272/] bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko

paccattaṃ veditabbo viññūhī' ti, dhamme aveccappasādena samannāgamanahetu kho

devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ

upapajjanti.

Sādhu kho devānaminda saṅghe aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti, 'supaṭipanno

bhagavato sāvakasaṅgho ujupaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ñāyapaṭipanno bhagavato

sāvakasaṅgho sāmīcipaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, yadidaṃ cattāri purisayugāni

aṭṭhapurisapuggalā, esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo

añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā'ti, saṅghe aveccappasādena

samannāgamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti.

Sādhu kho devānaminda ariyakantehi sīlehi samannāgamanaṃ hoti akhaṇḍehi acchiddehi

asabalehi akammāsehi bhujissehi viññūppasatthehi aparāmaṭṭhehi samādhisaṃvattanikehi,

ariyakantehi sīlehi samannāgamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa

bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjantīti.

Sādhu kho mārisa moggallāna buddhe aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti, 'itipi so

bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro

purisadammasārathī satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā' ti. Buddhe aveccappasādena

samannāgamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjantīti.

Sādhu kho mārisa moggallāna dhamme aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti, 'svākkhāto

bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṃ veditabbo

viññūhī'ti, dhamme aveccappasādena samannāgamanahetu kho mārisa moggallāna

evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti.

Sādhu kho mārisa moggallāna saṅghe aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti, 'supaṭipanno

bhagavato sāvakasaṅgho ujupaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ñāyapaṭipanno bhagavato

sāvakasaṅgho sāmīcipaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, yadidaṃ cattāri purisayugāni

aṭṭhapurisapuggalā, esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo

añjalikaraṇīyo anuttaraṃ [PTS Page 278] [\q 278/] puññakkhettaṃ lokassā'ti, saṅghe

aveccappasādena samannāgamanahetu kho mārisa moggallāna evamidhekacce sattā kāyassa

bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti.

Sādhu kho mārisa moggallāna ariyakantehi sīlehi samannāgamanaṃ hoti akhaṇḍehi

acchiddehi asabalehi akammāsehi bhujissehi viññūppasatthehi aparāmaṭṭhehi

samādhisaṃvattanikehi, ariyakantehi sīlehi samannāgamanahetu kho mārisa moggallāna

evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjantīti.

[BJT Page 506] [\x 506/]

360. Atha kho sakko devānamindo chahi devatāsatehi saddhiṃ yenāyasmā mahāmoggallāno

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ abhivādetvā ekamantaṃ

aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca:

Atha kho sakko devānamindo sattahi devatāsatehi saddhiṃ yenāyasmā mahāmoggallāno

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ abhivādetvā ekamantaṃ

aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca:

Atha kho sakko devānamindo aṭṭhahi devatāsatehi saddhiṃ yenāyasmā mahāmoggallāno

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ abhivādetvā ekamantaṃ

aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca:

Atha kho sakko devānamindo asītiyā devatāsahassehi saddhiṃ yenāyasmā mahāmoggallāno

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ abhivādetvā ekamantaṃ

aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca:

Sādhu kho devānaminda buddhe aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti 'itipi so bhagavā

arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro

purisadammasārathī sattā devamanussānaṃ buddho bhagavā' ti.

Buddhe aveccappasādena samannāgamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā

kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjantīti.

Sādhu kho devānaminda dhamme aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti, 'svākkhāto

bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṃ veditabbo viññūhī'

ti, dhamme aveccappasādena samannāgamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā

kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti.

Sādhu kho devānaminda saṅghe aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti, 'supaṭipanno

bhagavato sāvakasaṅgho ujupaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ñāyapaṭipanno bhagavato

sāvakasaṅgho sāmīcipaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, yadidaṃ cattāri purisayugāni

aṭṭhapurisapuggalā, esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo

añjalikaraṇīyo anuttaraṃ [PTS Page 273] [\q 273/] puññakkhettaṃ lokassā'ti, saṅghe

aveccappasādena samannāgamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa

bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti.

Sādhu kho devānaminda ariyakantehi sīlehi samannāgamanaṃ hoti akhaṇḍehi acchiddehi

asabalehi akammāsehi bhujissehi viññūppasatthehi aparāmaṭṭhehi samādhisaṃvattanikehi,

ariyakantehi sīlehi samannāgamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa

bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjantīti.

Sādhu kho mārisa moggallāna buddhe aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti, 'itipi so

bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro

purisadammasārathī satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā' ti. Buddhe aveccappasādena

samannāgamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjantīti.

Sādhu kho mārisa moggallāna dhamme aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti, 'svākkhāto

bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṃ veditabbo

viññūhī'ti, dhamme aveccappasādena samannāgamanahetu kho mārisa moggallāna

evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti.

Sādhu kho mārisa moggallāna saṅghe aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti, 'supaṭipanno

bhagavato sāvakasaṅgho ujupaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ñāyapaṭipanno bhagavato

sāvakasaṅgho sāmīcipaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, yadidaṃ cattāri purisayugāni

aṭṭhapurisapuggalā, esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo

añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā'ti, saṅghe aveccappasādena

samannāgamanahetu kho mārisa moggallāna evamidhekacce sattā kāyassa bhedā

parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ [PTS Page 274] [\q 274/] upapajjanti.

Sādhu kho mārisa moggallāna ariyakantehi sīlehi samannāgamanaṃ hoti akhaṇḍehi

acchiddehi asabalehi akammāsehi bhujissehi viññūppasatthehi aparāmaṭṭhehi

samādhisaṃvattanikehi, ariyakantehi sīlehi samannāgamanahetu kho mārisa moggallāna

evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjantīti.

[BJT Page 508] [\x 508/]

6. 1. 14

Pañcamasakkasuttaṃ

361. Atha kho sakko devānamindo pañcahi devatāsatehi saddhiṃ yenāyasmā

mahāmoggallāno tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā

mahāmoggallāno etadavoca:

Sādhu kho devānaminda buddhaṃ saraṇagamanaṃ hoti. Buddhaṃ saraṇagamana hetu kho

devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa [PTS Page 275] [\q 275/] bhedā

parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti, te aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti:

dibbena āyunā dibbena vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena ādhipateyyena

dibbehi rūpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehi.

Sādhu kho devānaminda dhammaṃ saraṇagamanaṃ hoti. Dhammaṃ saraṇagamana hetu

kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ

upapajjanti, te aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti: dibbena āyunā dibbena vaṇṇena

dibbena sukhena dibbena yasena dibbena ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi saddehi

dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehi.

Sādhu kho devānaminda saṅghaṃ saraṇagamanaṃ hoti. Saṅghaṃ saraṇagamanahetu kho

devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ

upapajjanti, te aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti: dibbena āyunā dibbena vaṇṇena

dibbena sukhena dibbena yasena dibbena ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi saddehi

dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehīti.

Sādhu kho mārisa moggalalāna buddhaṃ saraṇagamanaṃ hoti. Buddhaṃ saraṇagamana

hetu kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ

lokaṃ upapajjanti, te aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti: dibbena āyunā dibbena

vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi

saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehi.

Sādhu kho mārisa moggallāna dhammaṃ saraṇagamanaṃ hoti. Dhammaṃ saraṇagamana

hetu kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ

lokaṃ upapajjanti, te aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti: dibbena āyunā dibbena

vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi

saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehi.

Sādhu kho mārisa moggallāna saṅghaṃ saraṇagamanaṃ hoti. Saṅghaṃ saraṇagamana hetu

kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ

upapajjanti, te aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti: dibbena āyunā dibbena vaṇṇena

dibbena sukhena dibbena yasena dibbena ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi saddehi

dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehīti.

[BJT Page 510] [\x 510/]

6. 1. 15

Chaṭṭhasakkasuttaṃ

362. [PTS Page 276] [\q 276/] atha kho sakko devānamindo chahi devatāsatehi saddhiṃ

yenāyasmā mahāmoggallāno tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā

mahāmoggallāno etadavoca:

Atha kho sakko devānamindo sattahi devatāsatehi saddhiṃ yenāyasmā mahāmoggallāno

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ abhivādetvā ekamantaṃ

aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca:

Atha kho sakko devānamindo aṭṭhahi devatāsatehi saddhiṃ yenāyasmā mahāmoggallāno

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ abhivādetvā ekamantaṃ

aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca:

Atha kho sakko devānamindo asītiyā devatāsahassehi saddhiṃ yenāyasmā mahāmoggallāno

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ abhivādetvā ekamantaṃ

aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca:

Sādhu kho devānaminda buddhaṃ saraṇagamanaṃ hoti, buddhaṃ saraṇagamanahetu kho

devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ

upapajjanti, te aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti: dibbena āyunā dibbena vaṇṇena

dibbena sukhena dibbena yasena dibbena ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi saddehi

dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehi.

Sādhu kho devānaminda dhammaṃ saraṇagamanaṃ hoti, dhammaṃ saraṇagamanahetu kho

devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ

upapajjanti, te aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti: dibbena āyunā dibbena vaṇṇena

dibbena sukhena dibbena yasena dibbena ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi saddehi

dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehi.

Sādhu kho devānaminda saṅghaṃ saraṇagamanaṃ hoti, saṅghaṃ saraṇagamanahetu kho

devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ

upapajjanti, te aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti: dibbena āyunā dibbena vaṇṇena

dibbena sukhena dibbena yasena dibbena ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi saddehi

dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehīti.

Sādhu kho mārisa moggallāna buddhaṃ saraṇagamanaṃ hoti, buddhaṃ saraṇagamanahetu

kho mārisa moggallāna evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ

lokaṃ upapajjanti, te aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti: dibbena āyunā dibbena

vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi

saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehi.

Sādhu kho mārisa moggallāna dhammaṃ saraṇagamanaṃ hoti, dhammaṃ

saraṇagamanahetu kho mārisa moggallāna evamidhekacce sattā kāyassa bhedā

parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti, te aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti:

dibbena āyunā dibbena vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena ādhipateyyena

dibbehi rūpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehi.

Sādhu kho mārisa moggallāna saṅghaṃ saraṇagamanaṃ hoti, saṅghaṃ saraṇagamanahetu

kho mārisa moggallāna evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ

lokaṃ upapajjanti, te aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti: dibbena āyunā dibbena

vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi

saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehīti.

6. 1. 16

Sattamasakkasuttaṃ

363. Atha kho sakko devānamindo pañcahi devatāsatehi saddhiṃ yenāyasmā

mahāmoggallāno tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. [PTS Page 277] [\q 277/] ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ

devānamindaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca:

[BJT Page 512] [\x 512/]

Sādhu kho devānaminda buddhe aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti "itipi so bhagavā

arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro

purisadammasārathī satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā" ti. Buddhe aveccappasādena

samannāgamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti. Te aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti: dibbena

āyunā dibbena vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena ādhipateyyena dibbehi

rūpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehi.

Sādhu kho devānaminda dhamme aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti "svākkhāto

bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṃ veditabbaṃ

viññūhī" ti, dhamme aveccappasādena samannāgamanahetu kho devānaminda

evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti. Te

aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti: dibbena āyunā dibbena vaṇṇena dibbena sukhena

dibbena yasena dibbena ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi

dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehi.

Sādhu kho devānaminda saṅghe aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti "supaṭipanno

bhagavato sāvakasaṅgho ujupaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ñāyapaṭipanno bhagavato

sāvakasaṅgho sāmīcipaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, yadidaṃ cattāri purisayugāni

aṭṭhapurisapuggalā, esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo

añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā" ti, saṅghe aveccappasādena

samannāgamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti. Te aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti: dibbena

āyunā dibbena vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena ādhipateyyena dibbehi

rūpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehi.

Sādhu kho devānaminda ariyakantehi sīlehi samannāgamanaṃ hoti akhaṇḍehi acchiddehi

asabalehi akammāsehi bhujissehi viññuppasatthehi aparāmaṭṭhehi samādhisaṃvattanikehi,

ariyakantehi sīlehi samannāgamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa

bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti, te aññe deve dasahi ṭhānehi

adhigaṇhanti dibbena āyunā dibbena vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena

ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi

phoṭṭhabbehīti.

Sādhu kho mārisa moggallāna buddhe aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti "itipi so

bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro

purisadammasārathī satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā" ti. Buddhe aveccappasādena

samannāgamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti. Te aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti: dibbena

āyunā dibbena vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena ādhipateyyena dibbehi

rūpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehi.

Sādhu kho mārisa moggallāna dhamme aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti "svākkhāto

bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṃ veditabbo viññūhī"

ti dhamme aveccappasādena samannāgamanahetu kho mārisa moggallāna evamidhekacce

sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti. Te aññe deve dasahi

ṭhānehi adhigaṇhanti: dibbena āyunā dibbena vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena

dibbena ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi

dibbehi phoṭṭhabbehi.

Sādhu kho mārisa moggallāna saṅghe aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti,

"supaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ujupaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho

ñāyapaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho sāmīcipaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, yadidaṃ

cattāri purisayugāni aṭṭhapurisapuggalā, esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyyo pāhuneyyo

dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā" ti, saṅghe aveccappasādena

samannāgamanahetu kho mārisa moggallāna evamidhekacce sattā kāyassa bhedā

parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti. Te aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti:

dibbena āyunā dibbena vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena ādhipateyyena

dibbehi rūpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehi.

Sādhu kho devānaminda ariyakantehi sīlehi samannāgamanaṃ hoti akhaṇḍehi acchiddehi

asabalehi akammāsehi bhujissehi viññūppasatthehi aparāmaṭṭhehi samādhisaṃvattanikehi,

ariyakantehi sīlehi samannāgamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa

bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjantīti.

Te aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti dibbena āyunā dibbena vaṇṇena dibbena

sukhena dibbena yasena dibbena ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi saddehi dibbehi

gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehīti.

[BJT Page 514] [\x 514/]

Sādhu kho mārisa moggallāna ariyakantehi sīlehi samannāgamanaṃ hoti akhaṇḍehi

acchiddehi asabalehi akammāsehi bhujissehi viññūppasatthehi aparāmaṭṭhehi

samādhisaṃvattanikehi, ariyakantehi sīlehi samannāgamanahetu kho mārisa moggallāna

evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggataṃ lokaṃ upapajjanti, te

aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti dibbena āyunā dibbena vaṇṇena dibbena sukhena

dibbena yasena dibbena ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi

dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehīti.

6. 1. 17

ṭhama sakkasuttaṃ 364. Atha kho sakko devānamindo chahi devatāsatehi saddhiṃ

yenāyasmā mahāmoggallāno tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. [PTS Page 277] [\q 277/] ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ

devānamindaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca:

Atha kho sakko devānamindo sattahi devatāsatehi saddhiṃ yenāyasmā mahāmoggallāno

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ abhivādetvā ekamantaṃ

aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca:

Atha kho sakko devānamindo aṭṭhahi devatāsatehi saddhiṃ yenāyasmā mahāmoggallāno

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ abhivādetvā ekamantaṃ

aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca:

Atha kho sakko devānamindo asītiyā devatāsahassehi saddhiṃ yenāyasmā mahāmoggallāno

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ abhivādetvā ekamantaṃ

aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca:

Sādhu kho devānaminda buddhe aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti 'itipi so bhagavā

arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro

purisadammasārathī sattā devamanussānaṃ buddho bhagavā' ti.

Buddhe aveccappasādena samannāgamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā

kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti: te aññe deve dasahi ṭhānehi

adhigaṇhanti dibbena āyunā dibbena vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena

ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi

phoṭṭhabbehi;

Sādhu kho devānaminda dhamme aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti, 'svākkhāto

bhagavatā [PTS Page 279] [\q 279/] dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko

paccattaṃ veditabbo viññūhī' ti, dhamme aveccappasādena samannāgamanahetu kho

devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ

upapajjanti: te aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti dibbena āyunā dibbena vaṇṇena

dibbena sukhena dibbena yasena dibbena ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi saddehi

dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehi;

[BJT Page 516] [\x 516/]

Sādhu kho devānaminda saṅghe aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti, 'supaṭipanno

bhagavato sāvakasaṅgho ujupaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ñāyapaṭipanno bhagavato

sāvakasaṅgho sāmīcipaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, yadidaṃ cattāri purisayugāni

aṭṭhapurisapuggalā, esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo

añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā'ti, saṅghe aveccappasādena

samannāgamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti: te aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti dibbena āyunā

dibbena vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena adhipateyyena dibbehi rūpehi

dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehi;

Sādhu kho devānaminda ariyakantehi sīlehi samannāgamanaṃ hoti akhaṇḍehi acchiddehi

asabalehi akammāsehi bhujissehi viññūppasatthehi aparāmaṭṭhehi samādhisaṃvattanikehi,

ariyakantehi sīlehi samannāgamanahetu kho devānaminda evamidhekacce [PTS Page 280]

[\q 280/] sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti: te aññe

deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti; dibbena āyunā dibbena vaṇṇena dibbena sukhena

dibbena yasena dibbena ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi

dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehi;

Sādhu kho mārisa moggallāna buddhe aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti, 'itipi so

bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro

purisadammasārathī satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā' ti. Buddhe aveccappasādena

samannāgamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti te aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti dibbena āyunā

dibbena vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena ādhipateyyena dibbehi rūpehi

dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehi.

Sādhu kho mārisa moggallāna dhamme aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti, 'svākkhāto

bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṃ veditabbo

viññūhī'ti, dhamme aveccappasādena samannāgamanahetu kho mārisa moggallāna

evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti te aññe

deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti dibbena āyunā dibbena vaṇṇena dibbena sukhena

dibbena yasena dibbena ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi

dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehi.

Sādhu kho mārisa moggallāna saṅghe aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti, 'supaṭipanno

bhagavato sāvakasaṅgho ujupaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ñāyapaṭipanno bhagavato

sāvakasaṅgho sāmīcipaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, yadidaṃ cattāri purisayugāni

aṭṭhapurisapuggalā, esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo

añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā'ti, saṅghe aveccappasādena

samannāgamanahetu kho mārisamoggallāna [PTS Page 278] [\q 278/] evamidhekacce

sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti. Te aññe deve dasahi

ṭhānehi adhigaṇhanti dibbena āyunā dibbena vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena

dibbena ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi

dibbehi phoṭṭhabbehi.

[BJT Page 518] [\x 518/]

Sādhu kho mārisa moggallāna ariyakantehi sīlehi samannāgamanaṃ hoti. Akhaṇḍehi

acchiddehi asabalehi akammāsehi bhujissehi viññūppasatthehi aparāmaṭṭhehi

samādhisaṃvattanikehi, ariyakantehi sīlehi samannāgamanahetu kho mārisa moggallāna

evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti, te aññe

deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti dibbena āyunā dibbena vaṇṇena dibbena sukhena

dibbena yasena dibbena ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi

dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehīti.

6. 1. 18

Nandana-1. Suttāni

365. Atha kho nandano devaputto chahi devatāsatehi saddhiṃ yenāyasmā mahāmoggallāno

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ abhivādetvā ekamantaṃ

aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho nandano devaputto āyasmā mahāmoggallāno etadavoca:

Atha kho nandano devaputto sattahi devatāsatehi saddhiṃ yenāyasmā mahāmoggallāno

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ abhivādetvā ekamantaṃ

aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca:

Atha kho nandano devaputto aṭṭhahi devatāsatehi saddhiṃ yenāyasmā mahāmoggallāno

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ abhivādetvā ekamantaṃ

aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca:

Atha kho nandano devaputto asītiyā devatāsahassehi saddhiṃ yenāyasmā mahāmoggallāno

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ abhivādetvā ekamantaṃ

aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca:

Sādhu kho nandano buddhe aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti 'itipi so bhagavā

arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro

purisadammasārathī sattā devamanussānaṃ buddho bhagavā' ti.

Buddhe aveccappasādena samannāgamanahetu kho nandano evamidhekacce sattā kāyassa

bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti: te aññe deve dasahi ṭhānehi

adhigaṇhanti dibbena āyunā dibbena vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena

ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi

phoṭṭhabbehi;

Sādhu kho nandano dhamme aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti, 'svākkhāto bhagavatā

dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṃ veditabbo viññūhī' ti,

dhamme aveccappasādena samannāgamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā

kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti: te aññe deve dasahi ṭhānehi

adhigaṇhanti dibbena āyunā dibbena vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena

ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi

phoṭṭhabbehi;

Sādhu kho nandano saṅghe aveccappasādena samannāgamanaṃ hoti, 'supaṭipanno

bhagavato sāvakasaṅgho ujupaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ñāyapaṭipanno bhagavato

sāvakasaṅgho sāmīcipaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, yadidaṃ cattāri purisayugāni

aṭṭhapurisapuggalā, esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo

añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā'ti, saṅghe aveccappasādena

samannāgamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā

sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti: te aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti dibbena āyunā

dibbena vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena adhipateyyena dibbehi rūpehi

dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehi;

Sādhu kho nandano ariyakantehi sīlehi samannāgamanaṃ hoti akhaṇḍehi acchiddehi

asabalehi akammāsehi bhujissehi viññūppasatthehi aparāmaṭṭhehi samādhisaṃvattanikehi,

ariyakantehi sīlehi samannāgamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa

bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti: te aññe deve dasahi ṭhānehi

adhigaṇhanti; dibbena āyunā dibbena vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena

ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi

phoṭṭhabbehi;

Ihata kī sūtrayen avaśya andamaṭa [copy command has] piṭapat gènīmaṭa hèki nisā 366

siṭa 404 dakvā vū pahata sadahan sūtra ṭayip nokarana ladi.

Karuṇākara aṅguttara nikāya 4 vèni khāṇḍaya pot (518 [Bjt Page] balanna.

366 - 372 Atha kho nandano devaputto -pephoṭṭhabbehīti.

6. 1. 26 - 33

Suyāmasuttāni

373 - 380 Atha kho suyāmo devaputto -pephoṭṭhabbehīti

6. 1. 34-41

Santusitasuttāni

381 - 388 Atha kho santusito devaputto -pephoṭṭhabbehīti

6. 1. 42-49

Sunimmitasuttāni

389 - 396 Atha kho sunimmito devaputto -pephoṭṭhabbehīti

6. 1. 50-57

Vasavattisuttāni

397 - 404 Atha kho vasavatti devaputto -pephoṭṭhabbehīti.

(Yathā sakkasuttāni tathā ime suttantāpi vitthāretabbā)

[PTS Page 282] [\q 282/] moggallānavaggo paṭhamo.

Tatruddānaṃ:

Savitakkāvitakkañca sukhena ca upekhako

Ākāsānañca viññāṇaṃ ākiñcaññā nevasaññā ca

Animitto ceti nava sakko ca nandanena ca

Suyāmo ca santusito sunimmito vasavatti

Aṭṭha aṭṭha bhavantīti sattapaññāsa honti te' ti.

Moggallāna saṃyuttaṃ tiṭṭhitaṃ

1. Candana - machasaṃ, syā.

[BJT Page 520] [\x 520/]

7. Cittasaṃyuttaṃ

1. Cittavaggo

7. 1. 1

Saṃyojanasuttaṃ

405. Ekaṃ samayaṃ sambahulā therā bhikkhu macchikāsaṇḍe viharanti ambāṭakavane. Tena

kho pana samayena sambahulānaṃ therānaṃ bhikkhūnaṃ pacchābhattaṃ

piṇḍapātapaṭikkantānaṃ maṇḍalamāle sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarā kathā

udapādi: saññojananti vā āvuso saññojaniyā dhammāti vā ime dhammā nānatthā

nānāvyañjanā, udāhu ekatthā vyañjanameva nānanti?

Tatrekaccehi therehi bhikkhūhi evaṃ vyākataṃ hoti: "saññojananti vā āvuso-1 saññojaniyā

dhammāti vā ime dhammā nānatthā ceva nānāvyañjanā vā" ti, ekaccehi therehi bhikkhūhi

evaṃ vyākataṃ hoti: saññojananti vā āvuso saññojaniyā dhammāti vā ime dhammā ekatthā

vyañjanameva nāna" nti.

Tena kho pana samayena citto gahapati migapathakaṃ anuppatto hoti kenacideva

karaṇīyena, [PTS Page 282] [\q 282/] assosi kho citto gahapati sambahulānaṃ kira

therānaṃ bhikkhūnaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ maṇḍalamāle sannisinnānaṃ

sannipatitānaṃ ayamantarā kathā udapādi: "saññojananti vā āvuso saññojaniyā dhammāti vā

ime dhammā nānatthā nānāvyañjanā, udāhu ekatthā vyañjanameva nānanti? Tatrekaccehi

therehi bhikkhūhi evaṃ vyākataṃ: saññojananti vā āvuso saññojaniyā dhammāti vā ime

dhammā nānatthā ceva nānāvyañjanā vā" ti ekaccehi therehi bhikkhūhi evaṃ vyākataṃ:

saññojananti vā āvuso saññojaniyā dhammāti vā ime dhammā ekatā vyañjanameva nānanti"

atha kho citto gahapati yena therā bhikkhū tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā there bhikkhū

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinno kho citto gahapati there bhikkhū

etadavoca:

1. Cāvuso - sī 1 syā.

[BJT Page 522] [\x 522/]

Sutaṃ metaṃ bhante sambahulānaṃ kira therānaṃ bhikkhūnaṃ pacchābhattaṃ

piṇḍapātapaṭikkantānaṃ maṇḍalamāle sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarā kathā

udapādi: "saññojananti vā āvuso saññojaniyā dhammāti vā ime dhammā nānatthā

nānāvyañjanā? Udāhu ekatthā vyañjanameva nānanti? Ekaccehi therehi bhikkhūhi evaṃ

vyākataṃ: saññojananti vā āvuso saññojaniyā dhammāti vā ime dhammā nānatthā ceva

nānāvyañjanā cāti. Ekaccehi therehi bhikkhūhi evaṃ vyākataṃ: saññojananti vā āvuso

saññojaniyā dhammāti vā ime dhammā ekatthā vyāñjanameva nānanti". Evaṃ gahapatīti.

Saññojananti vā bhante saññejaniyā dhammāti vā ime dhammā nānatthā ceva nānā vyañjanā

ca. Tenahi bhante upamaṃ vo karissāmi. Upamāyapidhekacce viññū purisā bhāsitassa atthaṃ

ājānanti. Seyyathāpi bhante kāḷo ca balivaddo odāto ca balivaddo ekena dāmena vā yottena

vā saññuttā asasu, yo nu kho evaṃ vadeyya: kāḷo balivaddo odātassa balivaddassa [PTS

Page 283] [\q 283/] saññojanaṃ, odāto ca-1 balivaddo kāḷassa balivaddassa saññojananti

sammā nu kho vadamāno vadeyyāti? No hetaṃ gahapati.

Na kho gahapati kāḷo balivaddo odātassa balivaddassa saññojanaṃ, napi odāto balivaddo

kāḷassa balivaddassa saññojanaṃ, yena ca kho te ekena dāmena vā yottena vā saññuttā taṃ

tattha saññojananti. Evameva kho bhante, na cakkhu rūpānaṃ saññojanaṃ, na rūpā

cakkhussa saññojanaṃ, yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha

saññojanaṃ.

Na sotaṃ saddānaṃ saññojanaṃ, na saddā sotassa saññojanaṃ, yañca tattha tadubhayaṃ

paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Na ghānaṃ gandhānaṃ saññojanaṃ, na gandhā ghānassa saññojanaṃ, yañca tattha

tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Na jivhā rasānaṃ saññojanaṃ, na rasā jivhāya saññojanaṃ, yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca

uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Na kāyo phoṭṭhabbānaṃ saññojanaṃ, na phoṭṭhabbā kāyassa saññojanaṃ, yañca tattha

tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ.

Na mano dhammānaṃ saññojanaṃ, na dhammā manassa saññojanaṃ, yañca tattha

tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo taṃ tattha saññojananti.

Lābhā te gahapati suladdhaṃ te gahapati, yassa te gambhīre buddhavacane paññācakkhu

kamatīti.

1. Odāto - syā, sī, 1, machasaṃ.

[BJT Page 524] [\x 524/]

7. 1. 2

Isidattasuttaṃ

406. Ekaṃ samayaṃ sambahulā therā bhikkhu macchikāsaṇḍe viharanti ambāṭakavane. Atha

kho citto gahapati yena therā bhikkhu tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā there bhikkhu

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho citto gahapati. There bhikkhū

etadavoca: "adhivāsentu me bhante therā vātanāya bhattanti" adhivāsesuṃ ca kho therā

bhikkhu tuṇhībhāvena. [PTS Page 284] [\q 284/] atha kho citto gahapati therānaṃ

bhikkhūnaṃ adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā there bhikkhū abhivādetvā padakkhiṇaṃ

katvā pakkāmi.

Atha kho therā bhikkhu tassā rattiyā accayena pubbanhasamayaṃ nivāsetvā

pattacīvaramādāya yena cittassa gahapatino nivesanaṃ tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā

paññatte āsane nisīdiṃsu. Atha kho citto gahapati yena therā bhakkhū tenupasaṅkami,

upasaṅkamitvā there bhikkhū abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinno kho citto

gahapati āyasmantaṃ theraṃ etadavoca:

Dhātunānattaṃ dhātunānattanti bhante therā vuccati, kittāvatā nu kho bhante dhātunānattaṃ

vuttaṃ bhagavatāti? Evaṃ vutte āyasmā thero tuṇhī ahosi. Dutiyampi kho citto, gahapati

āyasmantaṃ theraṃ etadavoca: dhātunānattaṃ dhātunānattanti bhante therā vuccati kittāvatā

nu kho bhante dhātunānattaṃ vuttaṃ bhagavatāti. Dutiyampi kho āyasmā thero tuṇhī ahosi.

Tatiyampi kho citto gahapati āyasmantaṃ theraṃ etadavoca: dhātunānattaṃ dhātunānattanti

bhante thera vuccati, kittāvatā nu kho bhante dhātunānattaṃ vuttaṃ bhagavatāti? Tatiyampi

kho āyasmā thero tuṇhī ahosi.

Tena kho pana samayena āyasmā isidatto tasmiṃ bhikkhu saṅghe sabbanavako hoti. Atha

kho āyasmā isidatto āyasmantaṃ theraṃ etadavo ca: vyākaromahaṃ bhante thera cittassa

gahapatino etaṃ pañhanti? Vyākarohi tvaṃ āvuso isidatta cittassa gahapatino etaṃ pañhanti.

Evaṃ hi tvaṃ gahapati pucchasi: dhātunānattaṃ dhātunānattanti bhante thera vuccati.

Kittāvatā nu kho bhante dhātunānattaṃ vuttaṃ bhagavatāti? [PTS Page 285] [\q 285/]

evaṃ bhante. Idaṃ kho gahapati dhātunānattaṃ vuttaṃ bhagavatā: cakkhudhātu rūpadhātu

cakkhuviññāṇadhātu, sotadhātu saddadhātu sotaviññāṇadhātu, ghānadhātu gandhadhātu

ghānaviññāṇadhātu, jivhādhātu rasadhātu jivhāviññāṇadhātu, kāyadhātu phoṭṭhabbadhātu

kāyaviññāṇadhātu, manodhātu dhammadhātu manoviññāṇadhātu ettāvatā kho gahapati

dhātunānattaṃ vuttaṃ bhagavatāti.

[BJT Page 526] [\x 526/]

Atha kho citto gahapati āyasmato isidattassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā there

bhikkhū paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi, sampavāresi. Atha kho

therā bhikkhū bhuttāvino onītapattapāṇino uṭṭhāyāsanā pakkamiṃsu. Atha kho āyasmā

thero āyasmantaṃ isidattaṃ etadavoca: sādhu kho taṃ-1 āvuso isidatta eso pañho paṭibhāsi-2,

neso pañho maṃ paṭibhāsi, tenanahāvuso-3 isidatta yadā aññadāpi-4. Evarūpo pañho

āgaccheyya taṃyevettha paṭibhāseyyāti-5.

7. 1. 3.

Dutiysidaiattasuttaṃ

407. Ekaṃ samayaṃ sambahulā therā bhikkhu macchikāsaṇḍe viharanti ambāṭakavane. Atha

kho citto gahapati yena therā bhikkhu tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā there bhikkhu

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho citto gahapati. There bhikkhū

etadavoca: adhivāsentu me bhante therā svātanāya bhattanti adhivāsesuṃ ca kho therā

bhikkhu tuṇhībhāvena. Atha kho citto gahapati therānaṃ bhikkhūnaṃ adhivāsanaṃ viditvā

uṭṭhāyāsanā there bhikkhū abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.

Atha kho therā bhikkhu tassā rattiyā accayena pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā

pattacīvaramādāya yena cittassa gahapatino nivesanaṃ tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā

paññatte āsane nisīdiṃsu. [PTS Page 286] [\q 286/] atha kho citto gahapati yena therā

bhikkhū tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā there bhikkhū abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi,

ekamantaṃ nisinno kho citto gahapati āyasmantaṃ theraṃ etadavoca:

Yā imā bhante thera anekavihitā diṭṭhiyo loke uppajjanti: sassato loko, ti vā, asassato lokoti,

vā, antavā loko, ti vā anantavā loko, ti vā, taṃ jīvaṃ taṃ sarīra, nti vā, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ

sarīra, nti vā, hoti tathāgato parammaraṇāti vā, na hoti tathāgato parammaraṇā, ti vā, hoti

ca na ca hoti tathāgato parammaraṇāti vā, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā, ti

vā, yānicimāni dvāsaṭṭhidiṭṭhigatāni brahmajāle bhaṇitāni. Imā nu kho bhante diṭṭhiyo

kismiṃ sati honti kismiṃ asati na hontīti?

1. Tvaṃ- sabbattha

2. Abhāsi - sī, 1, 2.

3. Tena āvuso - sīmu, sī 1, 2.

4. Aññathāpi - machasaṃ, syā.

5. Bhāseyyāmāti - sī 1, 2.

Bhāseyyāsīti - syā.

[BJT Page 528] [\x 528/]

Evaṃ vutte āyasmā thero tuṇhī ahosi. Dutiyampi kho citto gahapati āyasmantaṃ theraṃ

etadavoca: tatiyampi kho citto gahapati āyasmantaṃ theraṃ etadavoca: yā imā bhante thera

anekavihitā diṭṭhiyo loke uppajjanti. Sassato lokoti. Vā, asassato lokoti vā, antavā lokoti vā,

anantavā lokoti vā, taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti vā, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti vā, hoti tathāgato

parammaraṇāti vā, na hoti tathāgato parammaraṇāti vā, hoti ca na ca hoti tathāgato

parammaraṇāti vā, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti vā yānicimāni

dvāsaṭṭhidiṭṭhigatāni brahmajāle bhaṇitāni. Imā nu kho bhante diṭṭhiyo kismiṃ sati honti,

kismiṃ asati na hontīti? Tatiyampi kho āyasmā thero tuṇhī ahosi. Tena kho pana samayena

āyasmā isidatto tasmiṃ bhikkhu saṅghe sabbanavo hoti. Atha kho āyasmā isidatto

āyasmantaṃ theraṃ etadavoca: vyākaromahaṃ bhante thera cittassa gahapatino etaṃ

pañhanti? Vyākarohi tvaṃ āvuso isidatta cittassa gahapatino etaṃ pañhanti. [PTS Page 287]

[\q 287/] evaṃ tvaṃ gahapati pucchasi: yā imā bhante thera anekavihitā diṭṭhiyo loke

uppajjanti: sassato lokoti vā, asassato lokoti vā, antavā lokoti vā, anantavā lokoti vā, taṃ

jīvaṃ taṃ sarīranti vā, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti vā, hoti tathāgato parammaraṇāti vā, na

hoti tathāgato parammaraṇāti vā, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇāti vā, neva hoti

na na hoti tathāgato parammaraṇāti vā yānicimāni dvāsaṭṭhidiṭṭhigatāni brahmajāle

bhaṇitāni. Imā nu kho bhante diṭṭhiyo kismiṃ sati honti, kismiṃ asati na honitīti? Evaṃ

bhante.

Yā imā gahapati anekavihitā diṭṭhiyo loke uppajjanti: sassato lokoti vā, asassato lokoti vā,

antavā lokoti vā, anantavā lokoti vā, taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti vā, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti

vā, hoti tathāgato parammaraṇāti vā, na hoti tathāgato parammaraṇāti vā, hoti ca na ca hoti

tathāgato parammaraṇāti vā, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti vā, yānicimāni

dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni brahmajāle bhaṇitāni. Imā kho gahapati diṭṭhiyo sakkāya diṭṭhiyā

sati honti sakkāya diṭṭhiyā asati na hontīti.

Kathampana bhante sakkāya diṭṭhi hotīti? Idha gahapati assutavā puthujjano ariyānaṃ

adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī

sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati,

rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ; vedanaṃ attato samanupassati,

vedanāvantaṃ vā attānaṃ, attani vā vedanaṃ, vedanāsmiṃ vā attānaṃ; saññaṃ attato

samanupassati, saññāvantaṃ vā attānaṃ, attani vā saññaṃ, saññāsmiṃ vā attānaṃ; saṅkhāre

attato samanupassati, saṅkhārevantaṃ vā attānaṃ, attani vā saṅkhāre, saṅkhāresmiṃ vā

attānaṃ; viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, attani vā viññāṇaṃ,

viññāṇasmiṃ vā attānaṃ; evaṃ kho gahapati sakkāyadiṭṭhi hotīti.

[BJT Page 530] [\x 530/]

Kathampana bhante sakkāya diṭṭhi na hotīti? Idha gahapati sutavā ariyasāvako ariyānaṃ

dassāvī ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinīto sappurisānaṃ dassāvī

sappurisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinīto na rūpaṃ attato samanupassati, na

rūpavantaṃ vā attānaṃ, na attani vā rūpaṃ, na rūpasmiṃ vā attānaṃ; na vedanaṃ attato

samanupassati, na vedanāvantaṃ vā attānaṃ, na attani vā vedanaṃ, na vedanāsmiṃ vā

attānaṃ;na saññaṃ attato samanupassati, na saññāvantaṃ vā attānaṃ, na attani vā saññaṃ, na

saññāsmiṃ vā attānaṃ; na saṅkhāre attato samanupassati, na saṅkhārevantaṃ vā attānaṃ, na

attani vā saṅkhāre, na saṅkhāresmiṃ vā attānaṃ; na viññāṇaṃ attato samanupassati, na

viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, na attani vā viññāṇaṃ, na viññāṇasmiṃ vā attānaṃ; evaṃ kho

gahapati sakkāyadiṭṭhi na hotīti.

[PTS Page 288] [\q 288/] kuto bhante ayyo isidatto āgacchatīti? Avantiyā khvāhaṃ

gahapati āgacchāmiti. Atthi bhante avantiyā isidatto nāma kulaputto amhākaṃ

adiṭṭhasahāyo pabbajito diṭṭho so āyasmāti? Evaṃ gahapatīti. Kahaṃ nu kho so bhante

āyasmā etarahi viharatīti? Evaṃ vutte āyasmā isidatto tuṇhī ahosi. Ayyo no bhante

isidattoti? Evaṃ gahapatīti. Abhiramatu bhante ayyo isidatto macchikāsaṇḍe, ramaṇīyaṃ

ambāṭakavanaṃ, ahaṃ ayyassa isidattassa ussukkaṃ karissāmi

cīvara-piṇḍapāta-senāsana-gilānapaccaya-bhesajjaparikkhārānanti. Kalyāṇaṃ vuccati

gahapatīti.

Atha kho citto gahapati āyasmato isidattassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā there

bhikkhu paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi, atha kho

therā bhikkhu bhuttāvino onītapattapāṇino uṭṭhāyāsanā pakkamiṃsu.

Atha kho āyasmā thero āyasmantaṃ isidattaṃ etadavoca: sādhu kho taṃ āvuso isidatta eso

pañho paṭibhāsi, neso pañho maṃ paṭibhāsi. Tenahāvuso-1 isidatta yadā aññadāpi evarūpo

pañho āgaccheyya taṃ yevettha paṭibhāyeyyāti atha kho āyasmā isidatto senāsanaṃ

saṃsāmetvā pattacīvaraṃ ādāya macchikāsaṇḍamhā pakkāmi, yaṃ macchikāsaṇḍamhā

pakkāmi tathā pakkanto va ahosi, na puna paccāgañjiti.

1. Tena āvuso - sī 1, 2.

[BJT Page 532] [\x 532/]

7. 1. 4

Mahakasuttaṃ

408. Ekaṃ samayaṃ sambahulā therā bhikkhu macchikāsaṇḍe viharati ambāṭakavane, [PTS

Page 289] [\q 289/] atha kho citto gahapati yena therā bhikkhu tenupasaṅkami,

upasaṅkamitvā there bhikkhū abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinno kho citto

gahapati there bhikkhu etadavoca: adhivāsentu me bhante therā svātanāya gokule bhattanti,

adhivāsesuṃ kho therā bhikkhu tuṇhībhāvena. Atha kho citto gahapati therānaṃ

bhikkhūnaṃ adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā there bhikkhū abhivādetvā padakkhiṇaṃ

katvā pakkāmi.

Atha kho therā bhikkhū tassā rattiyā accayena pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā

pattacīvaramādāya yena cittassa gahapatino gokulaṃ tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā

paññatte āsane nisīdiṃsu, atha kho citto gahapati there bhikkhū paṇītena sappipāyāsena

sahatthā santappesi sampavāresi, atha kho therā bhikkhū bhuttāvino onītapattapāṇino

uṭṭhāyāsanā pakkamiṃsu, cittopi kho gahapati sesakaṃ vissajjethāti vatvā there bhikkhū

piṭṭhito piṭṭhito anubandhi.

Tena kho pana samayena uṇhaṃ hoti kuṭhitaṃ-1. , Te ca therā bhikkhu paceliyamānena

maññe kāyena gacchanti yathā taṃ subhojanaṃ bhuttāvino. Tena kho pana samayena āyasmā

mahako tasmiṃ bhikkhusaṅghe sabbanavako hoti, atha kho āyasmā mahako āyasmantaṃ

theraṃ etadavoca: sādhu khvassa bhante thera-2. Yaṃ sītako vāto vāyeyya,

abbhasampilāpo-3. Ca assa, devo ca ekamekaṃ phusāyeyyāti-4. Sādhu khvassa āvuso

mahaka yaṃ sītako ca vāto vāyeyya, abbhasampilāpo ca assa devo ca ekamekaṃ

phusāyeyyāti. Atha kho āyasmā mahako tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ [PTS Page 290] [\q

290/] abhisaṅkhāsi-5. Yathā-6 sītako ca vāto vāyittha-7 abbhasampilāpo ca assa, devo ca

ekamekaṃ phusi.

Atha kho cittassa gahapatissa-8 etadahosi: yo kho imasmiṃ bhikkhusaṅghe sabbanavako

bhikkhu, tassa-9 evarūpo iddhānubhāvoti. Atha kho āyasmā mahako ārāmaṃ sampāpuṇitvā

āyasmantaṃ theraṃ etadavoca: alamettāvatā bhante therāti, alamettāvatā āvuso mahaka,

katamettāvatā āvuso mahaka, pujitamettāvatā āvuso mahakāti. Atha kho therā bhikkhū

yathāvihāraṃ agamaṃsu, āyasmāpi kho mahako sakaṃ vihāraṃ agamāsi.

------------------------

1. Kuṭṭhitaṃ syā, aṭṭhakathā kikiṭaṃ sī 1, 2, kithitaṃ?

2. Therassa - syā

3. Abbhisambhilāpo - sī 1, 2

4. Phasayeyya - syā

5. Abhisaṅkhari - machasaṃ, syā

6. Yathāyaṃ - machasaṃ syā

7. Vāyi - machasaṃ

8. Gahapatino - machasaṃ

9. Tassāyaṃ - machasaṃ, syā

[BJT Page 534] [\x 534/]

Atha kho citto gahapati yenāyasmā mahako tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ

mahakaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho citto gahapati āyasmantaṃ

mahakaṃ etadavoca: sādhu me bhante ayyo mahako uttarimanussadhammā

iddhipāṭihāriyaṃ dassetuti. Tena hi tvaṃ gahapati ālinde uttarāsaṅgaṃ paññāpetvā

tiṇakalāpaṃ okāsehīti. Evambhanteti kho citto gahapati āyasmato mahakassa paṭissutvā

ālinde uttarāsaṅgaṃ paññāpetvā tiṇakalāpaṃ okāsesi.

Atha kho āyasmā mahako vihāraṃ pavisitvā sūcighaṭikaṃ datvā tathārūpaṃ

iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāsi, yathā tālacchiggalena ca aggalantarikāya ca acci

nikkhamitvā tiṇāni jhāpesi, uttarāsaṅgaṃ na jhāpesi. Atha kho citto gahapati uttarāsaṅgaṃ

papphoṭetvā saṃviggo lomahaṭṭhajāto ekamantaṃ aṭṭhāsi. Atha kho āyasmā mahako vihārā

nikkhamitvā cittaṃ gahapatiṃ etadavoca: "alamettāvatā gahapatī" ti. [PTS Page 291] [\q

291/] alamettāvatā bhante mahaka, katamettāvatā bhante mahaka, pūjitamettāvatā

bhante mahaka, abhiramatu bhante ayyo mahako macchikāsaṇḍe, ramaṇīyaṃ

ambāṭakavanaṃ, ahaṃ ayyassa mahakassa ussukkaṃ kirissāmi cīvara - piṇḍapāta - senāsana

- gilānapaccaya - bhesajjaparikkhārānanti. Kalyāṇaṃ vuccati gahapatīti. Atha kho āyasmā

mahako senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaraṃ ādāya macchikāsaṇḍamhā pakkāmi, yaṃ

macchikāsaṇḍamhā pakkāmi tathā pakkantova ahosi. Na puna paccāgañchīti.

7. 1. 5

Kāmabhusuttaṃ

409. Ekaṃ samayaṃ āyasmā kāmabhu macchikāsaṇḍe viharati ambāṭakavane. Atha kho citto

gahapati yenāyasmā kāmabhu tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ kāmabhuṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho cittaṃ gahapatiṃ āyasmā kāmabhu

etadavoca: vuttamidaṃ gahapati:

Nelaṅgo setapacchādo ekāro vattatī ratho

Anīghaṃ passa āyantaṃ-1 chinnasotaṃ abandhananti.

Imassa kho gahapati saṅkhittena bhāsitassa kathaṃ vitthārena attho daṭṭhabboti? Kinnu kho

etaṃ bhante bhagavatā bhāsitanti? Evaṃ gahapatīti, tena hi bhante muhuttaṃ āgamehi

yāvassa atthaṃ pekkhāmīti. Atha kho citto gahapati muhuttaṃ tuṇhī hutvā āyasmantaṃ

kāmabhuṃ etadavoca:

1. Appattaṃ - syā.

[BJT Page 536] [\x 536/]

[PTS Page 292] [\q 292/] nelaṅganti kho bhante sīlānametaṃ adhivacanaṃ, setapacchādo

ti kho bhante vimuttiyā etaṃ adhivacanaṃ, ekāroti kho bhante satiyā etaṃ adhivacanaṃ,

vattatīti kho bhante abhikkama paṭikkamassetaṃ adhivacanaṃ, rathoti kho bhante imassetaṃ

cātummahābhutikassa kāyassa adhivacanaṃ mātāpettikasambhavassa

odanakummāsūpacayassa aniccucchādana parimaddana bhedana viddhaṃsana dhammassa,

rāgo kho bhante nīgho doso nīgho moho nīgho, te khīṇāsavassa bhikkhuno pahīnā

ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā, tasmā khīṇāsavo

bhikkhu anīghoti vuccati. Āyantanti-1 kho bhante arahato etaṃ adhivacanaṃ. Sototi kho

bhante taṇhāya etaṃ adhivacanaṃ, sā khīṇāsavassa bhikkhuno pahīnā ucchinnamūlā

tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā khīṇāsavo bhikkhu

chinnasototi vuccati. Rāgo kho bhante bandhanaṃ, doso bandhanaṃ, moho bandhanaṃ, te

khīṇāsavassa bhikkhuno pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ

anuppādadhammā. Tasmā khīṇāsavo bhikkhu abandhanoti vuccati. Iti kho bhante yantaṃ

vuttaṃ bhagavatā;

"Nelaṅgo setapacchādo ekāro vattatī ratho

Anīghaṃ passa āyantaṃ-1 chinnasotaṃ abandhana" nti.

Imassa khvāhaṃ bhante-2 bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmīti.

Lābhā vata te gahapati, suladdhante gahapati, yassa te gambhīre buddhavacane

paññācakkhu kamatīti.

7. 1. 6

Dutiyakāmabhusuttaṃ

410. [PTS Page 293] [\q 293/] ekaṃ samayaṃ āyasmā kāmabhu macchikāsaṇḍe viharati

ambāṭaka vane. Atha kho citto gahapati yenāyasmā kāmabhu tenupasaṅkami,

upasaṅkamitvā āyasmantaṃ kāmabhuṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ

kho cittaṃ gahapatiṃ āyasmā kāmabhu etadavoca: kati nu kho bhante saṅkhārāti. Tayo kho

gahapati saṅkhārā kāyasaṅkhāro vacīsaṅkhāro cittasaṅkhāroti. Sādhu bhanteti kho citto

gahapati āyasmato kāmabhussa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā āyasmantaṃ kāmabhuṃ

uttariṃ pañhaṃ āpucchi.

Katamo pana bhante kāyasaṅkhāro? Katamo vacī saṅkhāro? Katamo cittasaṅkhāroti?

Assāsapassāsā kho gahapati kāyasaṅkhāro. Vitakkavicārā vacīsaṅkhāro, saññā ca vedanā ca

cittasaṅkhāroti.

Sādhu bhanteti kho citto gahapati āyasmato kāmabhussa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā

āyasmantaṃ kāmabhuṃ uttariṃ pañhaṃ āpucchi:

1. Appattaṃ - syā

2. Imassa kho bhante - machasaṃ imassa khohaṃ - syā.

[BJT Page 538] [\x 538/]

Kasmā pana bhante assāsapassāsā, kāyasaṅkhāro? Kasmā vitakkavicārā vacīsaṅkhāro?

Kasmā saññā ca vedanā ca cittasaṅkhāroti? Assāsapassāsā kho gahapati kāyikā, ete dhammā

kāyapaṭibaddhā, tasmā assāsapassāsā kāyasaṅkhāro. Pubbe kho gahapati vitakketvā

vicāretvā pacchā vācaṃ bhindati, tasmā vitakkavicārā vacīsaṅkhāro. Saññā ca vedanā ca

cetasikā, ete dhammā cittapaṭibaddhā, tasmā saññā ca vedanā ca cittasaṅkhāroti.

Sādhu bhanteti kho citto gahapati āyasmato kāmabhussa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā

āyasmantaṃ kāmabhuṃ uttariṃ pañhaṃ āpucchi:

Kathaṃ pana bhante saññāvedayitanirodhasamāpatti hotīti? Na kho gahapati saññāvedayita

nirodhaṃ samāpajjantassa bhikkhuno evaṃ hoti: "ahaṃ saññāvedayitanirodhaṃ

samāpajjassanti vā ahaṃ saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjāmīti vā ahaṃ

saññāvedayitanirodhaṃ samāpanto" ti [PTS Page 294] [\q 294/] vā-1 ti, atha khvassa

pubbeva tathā cittaṃ bhāvitaṃ hoti yaṃ taṃ tathattāya upanetīti.

Sādhu bhanteti kho citto gahapati āyasmato kāmabhussa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā

āyasmantaṃ kāmabhuṃ uttariṃ pañhaṃ āpucchi:

Saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjantassa pana bhante bhikkhuno katame dhammā paṭhamaṃ

nirujjhanti yadi vā kāyasaṅkhāro yadi vā vacīsaṅkhāro yadi vā cittasaṅkhāro? Ti.

Saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjantassa kho gahapati bhikkhuno vacīsaṅkhāro paṭhamaṃ

nirujjhati, tato kāyasaṅkhāro, tato cittasaṅkhāroti.

Sādhu bhanteti kho citto gahapati āyasmato kāmabhussa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā

āyasmantaṃ kāmabhuṃ uttariṃ pañhaṃ āpucchi:

Soyaṃ bhante mato kālakato, yocāyaṃ bhikkhu saññāvedayitanirodhaṃ samāpanno, imesaṃ

kiṃ nānākaraṇanti? Yvāyaṃ gahapati mato kālakato, tassa kāyasaṅkhāro niruddho

paṭippassaddho, cittasaṅkhāro niruddho paṭippassaddho, āyu parikkhīṇaṃ usmā vūpasantā,

indriyāni viparibhinnāni-2 yo ca khvāyaṃ gahapati bhikkhu saññāvedayitanirodhaṃ

samāpanno, tassapi kāyasaṅkhāro niruddho paṭippassaddho, vacīsaṅkhāro niruddho

paṭippassaddho, cittasaṅkhāro niruddho paṭippassaddho, āyu aparikkhīṇaṃ, usmā

avupasantā, indriyāni vippasannāni. Yvāyaṃ gahapati, mato kālakato, yocāyaṃ bhikkhū

saññāvedayitanirodhaṃ samāpanno, idaṃ tesaṃ nānākaraṇanti.

Sādhu bhanteti kho citto gahapati āyasmato kāmabhussa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā

āyasmantaṃ kāmabhuṃ uttariṃ pañhaṃ āpucchi:

Kathaṃ pana bhante saññāvedayitanirodhasamāpattiyā vuṭṭhānaṃ hotīti. Na kho gahapati

saññāvedayitanirodhasamāpattiyā vuṭṭhahantassa bhikkhuno evaṃ hoti: "ahaṃ

saññāvedayitanirodhasamāpattiyā vuṭṭhahissanti vā ahaṃ saññāvedayitanirodhasamāpattiyā

vuṭṭhahāmīti vā ahaṃ saññāvedayitanirodhasamāpattiyā vuṭṭhito vā" ti, atha khvassa

pubbeva tathā cittaṃ bhāvitaṃ hoti yaṃ taṃ tathattāya upanetīti.

[PTS Page 295] [\q 295/] sādhu bhanteti kho citto gahapati āyasmato kāmabhussa

bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā āyasmantaṃ kāmabhuṃ uttariṃ pañhaṃ āpucchi:

1. Vāti - iti bhavitabbanti maññe

2. Paribhinnāti - sī 1, 2.

[BJT Page 540] [\x 540/]

Saññāvedayitanirodhasamāpattiyā vuṭṭhahantassa pana bhante bhikkhuno katame dhammā

paṭhamaṃ uppajjanti yadi vā kāyasaṅkhāro yadi vā vacīsaṅkhāro yadi vā cittasaṅkhāroti?

Saññāvedayitanirodhasamāpattiyā vuṭṭhahantassa kho gahapati bhikkhuno cittasaṅkhāro

paṭhamaṃ uppajjati, tato kāyasaṅkhāro, tato vacīsaṅkhāroti.

Sādhu bhanteti kho citto gahapati āyasmato kāmabhussa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā

āyasmantaṃ kāmabhuṃ uttariṃ pañhaṃ āpucchi:

Saññāvedayitanirodhasamāpattiyā vuṭṭhitaṃ pana bhante bhikkhuṃ kati phassā phusantīti?

Saññāvedayitanirodhasamāpattiyā vuṭṭhitaṃ kho gahapati bhikkhuṃ tayo phassā phusanti

suññato phasso animitto phasso appaṇihito phassoti.

Sādhu bhanteti kho citto gahapati āyasmato kāmabhussa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā

āyasmantaṃ kāmabhuṃ uttariṃ pañhaṃ āpucchi:

Saññāvedayitanirodhasamāpattiyā vuṭṭhitassa pana bhante bhikkhuno kiṃ ninnaṃ cittaṃ

hoti kiṃ ponaṃ kiṃ pabbhāranti? Saññāvedayitanirodhasamāpattiyā vuṭṭhitassa kho gahapati

bhikkhuno vivekaninnaṃ cittaṃ hoti vivekaponaṃ vivekapabbhāranti. Sādhu bhanteti kho

citto gahapati āyasmato kāmabhussa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā āyasmantaṃ

kāmabhuṃ uttariṃ pañhaṃ āpucchi:

Saññāvedayitanirodhasamāpattiyā pana bhante kati dhammā bahukārāti. Addhā kho tvaṃ

gahapati yaṃ paṭhamaṃ pucchitabbaṃ taṃ pacchā pucchasi, api ca tyāhaṃ vyākarissāmi,

saññāvedayitanirodhasamāpattiyā kho gahapati dve dhammā bahukārā samatho ca

vipassanā cāti.

7. 1. 7

Godattasuttaṃ

411. Ekaṃ samayaṃ āyasmā godatto macchikāsaṇḍe viharati ambāṭakavane, [PTS Page 296]

[\q 296/] atha kho citto gahapati yenāyasmā godatto tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā

āyasmantaṃ godattaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho cittaṃ

gahapatiṃ āyasmā godatto etadavoca:

Yā cāyaṃ gahapati appamāṇā cetovimutti, yā ca ākiñcaññā cetovimutti yā ca suññatā

cetovimutti yā ca animittā cetovimutti, ime dhammā nānatthā-1 nānā vyañjanā? Udāhū

ekatthā-2 vyāñjanameva nānanti?

1. Nānaṭṭhā - sī 1, 2.

2. Ekaṭṭhā - sī 1, 2.

[BJT Page 542] [\x 542/]

Atthi bhante pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma ime dhammā nānatthā ceva nānāvyañjanā ca,

ati pana bhante pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma ime dhammā ekatthā vyāñjanameva

nānanti.

Katamo ca pana bhante pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma ime dhammā nānatthā ceva

nānāvyañjanā ca:

Idha bhante bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ,

tathā tatiyaṃ, tathā catutthiṃ, -1 iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ

lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena -2.

Pharitvā viharati.

Idha bhante bhikkhu karuṇāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ,

tathā tatiyaṃ, tathā catutthiṃ, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ

lokaṃ karuṇāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena

pharitvā viharati.

Idha bhante bhikkhu muditāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ,

tathā tatiyaṃ, tathā catutthiṃ, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ

lokaṃ muditāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena

pharitvā viharati.

Idha bhante bhikkhu upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ,

tathā tatiyaṃ, tathā catutthiṃ, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ

lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena

pharitvā viharati. Ayaṃ vuccati bhante appamāṇā cetovimutti.

Katamā ca bhante ākiñcaññācetovimutti:

Idha bhante bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti

ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati, ayaṃ vuccati bhante ākiñcaññācetovimutti.

Katamā ca bhante suññatācetovimutti:

Idha bhante bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā itipaṭisaṃcikkhati

suññamidaṃ attena [PTS Page 297] [\q 297/] vā attaniyena vā, ayaṃ vuccati bhante

suññātācetovimutti.

Katamā ca bhante animittācetovimutti:

Idha bhante bhikkhu sabbanimittānaṃ amanasikārā animittaṃ ceto samādhiṃ upasampajja

viharati, ayaṃ vuccati bhante animittācetovimutti. Ayaṃ kho bhante pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ

āgamma ime dhammā nānatthā ceva nānāvyañjanā ca.

Katamo ca bhante pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma ime dhammā ekatthā vyañjanameva

nānaṃ:

1. Catutthaṃ - sī 1, 2, syā. 2. Avyāpajjena - machasaṃ

[BJT Page 544] [\x 544/]

Rāgo kho bhante pamāṇakaraṇo doso pamāṇakaraṇo moho pamāṇakaraṇo, te

khīṇāsavassa bhikkhuno pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ

anuppādadhammā. Yāvatā kho bhante appamāṇā cetovimuttiyo akuppā tāsaṃ cetovimutti

aggamakkhāyati. Sā kho panākuppā cetovimutti suññā rāgena suññā dosena suññā mohena.

Rāgo kho bhante kiñcanaṃ doso kiñcanaṃ moho kiñcanaṃ, te khīṇāsavassa bhikkhuno

pahīnā uccinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā. Yāvatā kho

bhante ākiñcaññā cetovimuttiyo akuppā tāsaṃ cetovimutti aggamakkhāyati; sā kho

panākuppā cetovimutti suññā rāgena suññā dosena suññā mohena.

Rāgo kho bhante nimittakaraṇo doso nimittakaraṇo moho nimittakaraṇo, te khīṇāsavassa

bhikkhuno pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā.

Yāvatā kho bhante animittā cetovimuttiyo akuppā tāsaṃ cetovimutti aggamakkhāyati; sā kho

panākuppā cetovimutti suññā rāgena suññā dosena suññā mohena. Ayaṃ kho bhante

pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma ime dhammā ekatthā vyañjanameva nānanti. Lābhā te

gahapati suladdhante gahapati yassa te gambhīre buddhavacane paññācakkhu kamatīti

7. 1. 8

Nigaṇṭhasuttaṃ

412. Tena kho pana samayena nigaṇṭho nātaputto-1 macchikāsaṇḍaṃ [PTS Page 298] [\q

298/] anuppatto hoti mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhiṃ, assosi kho citto gahapati

nigaṇṭho kira nātaputto macchikāsaṇḍaṃ anuppatto mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhinti.

Atha kho citto gahapati sambahulehi upāsakehi saddhiṃ yena nigaṇṭho nātaputto

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā nigaṇṭhena nātaputtena saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ

kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinnaṃ kho cittaṃ gahapatiṃ

nigaṇṭho nātaputto etadavoca: saddahasi tvaṃ gahapati samaṇassa gotamassa atthi avitakko

avicāro samādhi, atthi vitakka vicāranaṃ nirodhoti.

1. Nāṭa putto - machasaṃ

[BJT Page 546] [\x 546/]

Na khvāhaṃ ettha bhante bhagavato saddhāya gacchāmi: atthi avitakko avicāro samādhi,

atthi vitakkavicārānaṃ nirodhoti. Evaṃ vutte nigaṇṭho nātaputto sakaṃ parisaṃ ulloketvā-1

etadavoca: idaṃ bhavanto passantu yāvaujuko-2 cāyaṃ citto gahapati, yāva asaṭho cāyaṃ

citto gahapati, yāva amāyāvī cāyaṃ citto gahapati, vātaṃ vā so jālena bādhetabbaṃ

maññeyya yo vitakkavicāre nirodhetabbaṃ maññeyya, sakamuṭṭhinā vā so gaṅgāya sotaṃ

āvāretabbaṃ maññeyyāti. Yo vitakka vicāre nirodhetabbaṃ maññeyyāti.

Taṃ kimmaññasi bhante katamaṃ nu kho paṇītataraṃ ñāṇaṃ vā saddhā vāti. Saddhāya kho

gahapati ñāṇaṃ yeva paṇītataraṃ.

Ahaṃ kho bhante yāvadeva ākaṅkhāmi vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi

savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja [PTS Page 299]

[\q 299/] viharāmi, ahaṃ kho bhante yāvadeva ākaṅkhāmi vitakkavicārānaṃ vūpasamā

ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ

dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Pītiyā ca virāgā ca upekkhako ca viharati sato ca

sampajāno, sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti. Yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā

sukhavihārīti, tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Ahaṃ kho bhante yāvadeva ākaṅkhāmi

sukhassa ca pahāṇā dukkhassa ca pahāṇā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā

adukkhaṃ asukhaṃ upekkhāsatiparisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Na so

khvāhaṃ bhante evaṃ jānanto evaṃ passanto kassa aññassa samaṇassa vā brāhmaṇassa vā

saddhāya gamissāmi "atthi avitakko avicāro samādhi atthi vitakkavicārānaṃ nirodho" ti.

Evaṃ vutte nigaṇṭho nātaputto sakaṃ parisaṃ ulloketvā etadavoca: idaṃ bhavanto passantu:

yāva anujjuko-2 cāyaṃ citto gahapati, yāva saṭho cāyaṃ citto gahapati, yāva māyāvī cāyaṃ

citto gahapatīti idaneva-4 kho te mayaṃ bhante bhāsitaṃ evaṃ ājānāma: "idaṃ bhavanto

passantu yāva ujuko cāyaṃ citto gahapati, yāva asaṭho cāyaṃ citto gahapati, yāva amāyāvī

cāyaṃ citto gahapati, idaneva ca pana te mayaṃ bhante bhāsitaṃ evaṃ ājānāma: "idaṃ

bhavanto passantu, yāva anujjuko cāyaṃ citto gahapati, yāva saṭho cāyaṃ citto gahapati,

yāva māyāvī cāyaṃ citto gahapatī" ti. Sace te bhante purimaṃ saccaṃ pacchimaṃ te micchā,

sace pana te bhante pacchimaṃ saccaṃ purimaṃ te micchā.

1. Apaloketvā sī mu-sī 1, 2, syā

2. Yāvajjuko sī 1.

3. Anujuko - machasaṃ

4. Idāneva ca pana - syā.

[BJT Page 548] [\x 548/]

Ime kho pana bhante dasa sahadhammikā pañhā āgacchanti, yadā tesaṃ atthaṃ ājāneyyāsi

atha maṃ paṭihareyyāsi saddhiṃ nigaṇṭha parisāya, 'eko pañho eko uddeso ekaṃ

veyyākaraṇaṃ dve pañhā dve uddesā dve veyyākaraṇāni, tayo pañhā tayo uddesā tīṇī

veyyākaraṇāni, cattāro pañhā cattāro uddesā cattārī veyyākaraṇāni, pañca pañhā pañca

uddesā pañca veyyākaraṇāni, cha pañhā cha uddesā cha veyyākaraṇāni, satta pañhā satta

uddesā satta veyyākaraṇāni, aṭṭha pañhā [PTS Page 300] [\q 300/] aṭṭha uddesā aṭṭha

veyyākaraṇāni, nava pañhā nava uddesā nava veyyākaraṇāni, dasa pañhā dasa uddesā dasa

veyyākaraṇānī' ti. Atha kho citto gahapati nigaṇṭhaṃ nātaputtaṃ ime dasa sahadhammike

pañhe āpucchitvā uṭṭhāyāsanā pakkāmīti.

7. 1. 9

Acelasuttaṃ

413. Tena kho pana samayena acelo kassapo macchikāsaṇḍaṃ anuppatto hoti, cittassa

gahapatino purāṇagihī sahāyako. Assosi kho citto gahapati acelo kira kassapo

macchikāsaṇḍaṃ anuppatto amhākaṃ purāṇagihīsahāyoti. Atha kho cittagahapati yena

acelo kassapo tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā acelena kassapena saddhiṃ sammodi,

sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinno kho

citto gahapati acelaṃ kassapaṃ etadavoca: kīva ciraṃ pabbajitosi-1 bhante kassapāti? Tiṃsa

mattāni kho me gahapati vassāni pabbajitassāti. Imehi pana te bhante tiṃsa mattehi vassehi

atthi koci uttarimanussadhammā-2 alamariyañāṇadassana viseso adhigato phāsuvihāroti?

Imehi kho me gahapati tiṃsa mattehi vassehi-3 natthī koci uttarimanussadhammā

alamariyañāṇadassanaviseso adhigato phāsuvihāro, aññatra naggeyyā ca muṇḍeyyā ca

pāvaḷanipphoṭanāya-4 cāti.

Evaṃ vutte citto gahapati acelaṃ kassapaṃ etadavoca: acchariyaṃ vata bho abbhutaṃ vata

bho dhammassa svākkhātatā yatra hi nāma tiṃsamattehi vassehi na [PTS Page 301] [\q 301/]

koci utarimanussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso adhigato-5 bhavissati-6

phāsuvihāro aññatra naggeyyā ca muṇḍeyyā ca pāvaḷanipphoṭanāya cāti.

1. Pabbajitassa - machasaṃ

2. Uttarimanussa dhammo - syā

3. Vassehi pabbajitassa - machasaṃ,

4. Vāḷi nippothanāya - aṭṭhakathā, pāvātu sī 1, 2 vāḷanippotanāya - syā 5. Adhigamo - sī,

1, 2, 3

6. Abhavissa - machasaṃ.

[BJT Page 550] [\x 550/]

Tuyhaṃ pana gahapati kīva ciraṃ upāsakattaṃ upagatassāti? Mayhampi kho bhante tiṃsa

mattāni vassāni. Upāsakattaṃ upagatassāti. Imehi kho pana te gahapati, tiṃsamattehi vassehi

atthi koci uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso adhigato phāsuvihāroti? Kiṃ

hi no siyā bhante ahaṃ hi bhante yāvadeva ākaṅkhāmi vivicceva kāmehi vivicca akusalehi

dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja

viharāmi. Ahaṃ hi bhante yāvadeva ākaṅkhāmi vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ

sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ

jhānaṃ upasampajja viharāmi. Pītiyā ca virāgā ca upekkhako ca viharati sato ca sampajāno,

sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti. Yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti: upekkhako satimā sukhavihārīti,

tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Ahaṃ kho bhante yāvadeva ākaṅkhāmi sukhassa ca

pahāṇā dukkhassa ca pahāṇā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhaṃ

asukhaṃ upekkhāsati pārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Sace kho

panāhaṃ bhante bhagavato-1 paṭhamataraṃ kālaṃ kareyyaṃ anacchariyaṃ kho panetaṃ yaṃ

maṃ bhagavā evaṃ vyākareyya: natthitaṃ saṃyojanaṃ yena saṃyojanena saññutto citto

gahapati puna imaṃ lokaṃ āgaccheyyāti.

Evaṃ vutte acelo kassapo cittaṃ gahapatiṃ etadavoca: acchariyaṃ vata bho abbhutaṃ vata

bho dhammassa svākkhātatā, yatra hi nāma gihī odātavasanā-2 evarūpaṃ

uttarimanussadhammā alamariya ñāṇadassanavisesaṃ adhigamissanti-3 phāsuvihāraṃ,

labheyyāhaṃ [PTS Page 302] [\q 302/] gahapati imasmiṃ dhammavinaye pabbajjaṃ,

labheyyaṃ upasampadanti.

Atha kho citto gahapati acelaṃ kassapaṃ ādāya yena therā bhikkhū tenupasaṅkami,

upasaṅkamitvā there bhikkhū etadavoca: ayaṃ bhante acelo kassapo amhākaṃ

purāṇagihīsahāyo, imaṃ therā pabbājentu upasampādentu ahamassa ussukkaṃ karissāmi

cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārānanti.

Alattha kho acelo kassapo imasmiṃ dhammavinaye pabbajjaṃ alattha upasampadaṃ

acirūpasampanno ca panāyasmā kassapo ekovūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto

viharanto na cirasseva yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti,

tadanuttariyaṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā

upasampajja vihāsi, khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ

itthattāyāti abbhaññāsi, aññataro ca panāyasmā arahataṃ ahosīti.

1. Bhagavatā - sayā

2. Odatavasano - machasaṃ, syā

3. Adhigamissati - machasaṃ, syā.

[BJT Page 552] [\x 552/]

7. 1. 10

Gilānasuttaṃ

414. Tena kho pana samayena citto gahapati ābādhito hoti dukkhito bāḷhagilāno. Atha kho

sambahulā ārāmadevatā vanadevatā rukkhadevatā osadhī tiṇa vanaspatīsu-1 adhivatthā

devatā saṅgamma samāgamma cittaṃ gahapatiṃ etadavocuṃ: paṇidhehi gahapati

anāgatamaddhānaṃ rājā assaṃ cakkavattīti. Evaṃ vutte citto gahapati tā ārāmadevatā

vanadevatā rukkhadevatā osadhī tiṇa vanaspatīsu adhivatthā devatā etadavoca: 'tampi

aniccaṃ, tampi addhuvaṃ tampi pahāya gamanīyanti'. Evaṃ vutte cittassa gahapatino

mittāmaccā ñātisālohitā [PTS Page 303] [\q 303/] cittaṃ gahapatiṃ etadavocuṃ: 'satiṃ

ayyaputta upaṭṭhapehi mā vippalapī'ti. -2

Kinnāhaṃ-3 vadāmi yaṃ maṃ tumhe evaṃ vadetha: 'sati ayya putta upaṭṭhapehi mā

vippalapī' ti. Evaṃ kho tvaṃ ayyaputta vadesi: "tampi aniccaṃ tampi addhuvaṃ tampi

pahāya gamanīya" nti. Tathā hi pana maṃ ārāmadevatā vanadevatā rukkhadevatā osadhī

tiṇa vanaspatīsu adhivatthā devatā evamāhaṃsu: 'paṇidhehi gahapati anāgatamaddhānaṃ

rājā assaṃ cakkavattī' ti. Tāsāhaṃ evaṃ vadāmi: tampi aniccaṃ tampi addhuvaṃ tampi

pahāya gamanīyanti. Kinte-4 ayyaputta ārāmadevatā vanadevatā rukkhadevatā osadhī tiṇa

vanaspatīsu adhivatthā devatā atthavasaṃ sampassamānā evamāhaṃsu: paṇidhehi gahapati

anāgatamaddhānaṃ rājā assaṃ cakkavattīti.

Tāsaṃ kho ārāmadevatānaṃ vanadevatānaṃ rukkhadevatānaṃ osadhī tiṇa vanaspatīsu

adhivatthānaṃ devatānaṃ evaṃ hoti: ayaṃ kho citto gahapati sīlavā kalyāṇadhammo, sace

paṇidahissati anāgatamaddhānaṃ rājā assaṃ cakkavattīti, -5 ijajhissati sīlavato cetopaṇidhi,

visuddhattā sīlassa, dhammiko dhammarājā dhammikaṃ baliṃ-6, anuppadassatīti-7. Imaṃ-8

kho ārāmadevatā vanadevatā rukkhadevatā osadhitiṇavanaspatīsu adhivatthā devatā

atthavasaṃ sampassamānā evamāhaṃsu: 'paṇidhehi gahapati anāgatamaddhānaṃ rājā assaṃ

cakkavattī' ti, tāsāhaṃ evaṃ vadāmi: 'tampi aniccaṃ tampi addhuvaṃ tampi pahāya

gamanīya' nti.

1. Vanappatīsu - machasaṃ

2. Vippalapasi - syā

3. Kintyāhaṃ - sī 1, 2

4. Kimpanatā - syā, machasaṃ

5. Tassa kho ayaṃ - machasaṃ, syā.

6. Phala - machasaṃ, balaṃ - syā.

7. Anupassatīti - machasaṃ.

8. Imā kho tā - syā.

[BJT Page 554] [\x 554/]

Tena hi ayyaputta amhepi ovadehīti-1 tasmātiha vo evaṃ sikkhitabbaṃ: [PTS Page 304] [\q

304/] buddhe aveccappasādena samannāgatā bhavissāma, itipi so bhagavā arahaṃ

sammā sambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathī

satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti. Dhamme aveccappasādena samannāgatā

bhavissāma: svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko

paccattaṃ veditabbo viññūhīti. Saṅghe aveccappasādena samannāgatā bhavissāma:

supaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, ujupaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho,

ñāyapaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, sāmīcipaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho,

yadidaṃ cattāri purisayugāni aṭṭhapurisapuggalā esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyyo

pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. Yaṃ kho pana

kiñci kule deyyadhammaṃ sabbantaṃ appaṭivibhattaṃ bhavissati sīlavantehi

kalyāṇadhammehīti. Evaṃ hi vo sikkhitabbanti.

Atha kho citto gahapati mittāmacce ñātisālohite buddhe ca dhamme ca saṅghe ca pasāde

cāge ca-2. Samādapetvā kālamakāsīti.

Cittavaggo paṭhamo

Tatruddānaṃ:

Saṃyojanaṃ dve isidattā mahako kāmabhupi ca

Godatto ca nigaṇṭho ca acelena gilānanti.

Cittasaṃyuttaṃ samattaṃ

1. Ovadāhīti

2. Saṅghe ca cāge ca - machasaṃ, syā.

[BJT Page 556] [\x 556/]

8. Gāmaṇīsaṃyuttaṃ

8. Gāmaṇīvaggo

8. 1. 1.

Caṇḍagāmaṇīsuttaṃ

415. [PTS Page 305] [\q 305/] ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane

anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho caṇḍo gāmaṇī yena bhagavā tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho caṇḍo

gāmaṇī bhagavantaṃ etadavoca: ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena midhekacco

caṇḍo-1 teva saṅkhaṃ gacchati, ko pana bhante hetu ko paccayo yena midhekacco sorato-2

teva saṅkhaṃ gacchatīti.

Idha gāmaṇī ekaccassa rāgo appahīno hoti, rāgassa appahīnattā pare kopenti, parehi

kopiyamāno kopaṃ pātukaroti, so caṇḍoteva saṅkhaṃ gacchati, doso appahīno hoti. Dosassa

appahīnattā pare kopenti, parehi kopiyamāno kopaṃ pātukaroti, so caṇḍoteva saṅkhaṃ

gacchati, moho appahīno hoti, mohassa appahīnattā pare kopenti, parehi kopiyamāno

kopaṃ pātukaroti, so caṇḍoteva saṅkhaṃ gacchati. Ayaṃ kho gāmaṇī hetu ayaṃ paccayo

yenamidhekacco caṇḍoteva saṅkhaṃ gacchati.

Idha pana gāmaṇī ekaccassa rāgo pahīno hoti, rāgassa pahīnattā pare na kopenti, parehi

kopiyamāno kopaṃ na pātukaroti, so soratoteva saṅkhaṃ gacchati, doso pahīno hoti. Dosassa

pahīnattā pare na kopenti, parehi kopiyamāno kopaṃ na pātukaroti, so soratoteva saṅkhaṃ

gacchati, moho pahīno hoti, mohassa pahīnattā pare na kopenti, parehi kopiyamāno kopaṃ

na pātukaroti, so soratoteva saṅkhaṃ gacchati. Ayaṃ kho gāmaṇī hetu ayaṃ paccayo

yenamidhekacco soratoteva saṅkhaṃ gacchati.

1. Caṇḍo caṇḍo tveva - machasaṃ, caṇḍo caṇḍo teva - syā

2. Sorato sorato tveva - machasaṃ, sorato sorato teva - syā, surato teva - sī 1, 2.

[BJT Page 558] [\x 558/]

[PTS Page 306] [\q 306/] evaṃ vutte caṇḍo gāmaṇī bhagavantaṃ etadavoca:

abhikkantaṃ bhante abhikkantaṃ bhante, seyyathāpi bhante nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya,

paṭicchantaṃ vā vivareyya, mūḷahassa vā maggaṃ ācikkheyya andhakāre vā tela pajjotaṃ

dhāreyya cakkhumanto rūpāni dakkhintīti, evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo

pakāsito, esāhaṃ bhante bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca,

upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.

8. 1. 2

Tālapuṭasuttaṃ

416. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veevane kalandaka nivāpe. Atha kho

tālapuṭo-1 naṭagāmaṇī yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho tālapuṭo naṭagāmaṇī bhagavantaṃ

etadavoca: sutaṃ metaṃ bhante pubbakānaṃ ācariyapācariyānaṃ naṭānaṃ bhāsamānānaṃ yo

so naṭo raṅgamajjhe samajjamajejha saccālikena janaṃ bhāseti rameti, so kāyassa bhedā

parammaraṇā pahāsānaṃ devānaṃ sahavyataṃ uppajjatīti. Idha bhagavā kimāhāti.

Alaṃ gāmaṇī tiṭṭhatetaṃ, mā maṃ etaṃ pucchi-2 ti. Dutiyampi kho tālapuṭo naṭagāmaṇī

bhagavantaṃ etadavoca: sutaṃ metaṃ bhante pubbakānaṃ ācariyapācariyānaṃ naṭānaṃ

bhāsamānānaṃ yo so naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe saccālikena janaṃ bhāseti rameti, so

kāyassa bhedā parammaraṇā pahāsānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjatī ti. Idha bhagavā

kimāhāti. Alaṃ gāmaṇī tiṭṭhatetaṃ mā maṃ etaṃ pucchiti.

Tatiyampi kho tālapuṭo naṭagāmaṇī bhagavantaṃ etadavoca, sutaṃ metaṃ bhante

pubbakānaṃ ācariyapācariyānaṃ naṭānaṃ bhāsamānānaṃ yo so naṭo raṅgamajjhe

samajjamajjhe saccālikena janaṃ bhāseti rameti, [PTS Page 307] [\q 307/] so kāyassa

bhedā parammaraṇā pahāsānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjatī ti. Idha bhagavā kimāhāti.

Idha bhagavā kimāhāti.

1. Tālaputto syā, aṭṭhakathā

2. Pucchāti - sī 1.

[BJT Page 560] [\x 560/]

Addhā kho tyāhaṃ gāmaṇī na labhāmi-1 "alaṃ gāmaṇī tiṭṭhatetaṃ mā maṃ etaṃ pucchī" ti.

Api ca tyāhaṃ vyākarissāmi. Pubbe kho gāmaṇī, sattā avītarāgā rāgabandhanabaddhā-2,

tesaṃ naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe ye dhammā rajanīyā te upasaṃharati bhiyyo

sarāgāya-3. Pubbe kho gāmaṇī sattā avītadosā dosābandhanabaddhā, tesaṃ naṭo

raṅgamajjhe samajjamajjhe ye dhammā dosanīyā te upasaṃharati bhiyyo sadosāya-3. Pubbe

kho gāmaṇi, sattā avītamohā mohabandhanabaddhā, tesaṃ naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe

ye dhammā mohanīyā te upasaṃharati bhīyyo samohāya-3. So attanā matto pamatto pare

madetvā pamādetvā kāyassa bhedā parammaraṇā pahāso nāma nirayo tatthuppajjati-4.

Sace kho panassa evaṃ diṭṭhī hoti 'yo so naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe saccālikena janaṃ

bhāseti rameti, so kāyassa bhedā parammaraṇā pahāsānaṃ devānaṃ sahavyataṃ uppajjatī'

ti sāssa hoti micchā diṭṭhi, micchā diṭṭhikassa kho panāhaṃ gāmaṇī purisapuggalassa

dvinnaṃ gatīnaṃ aññataraṃ gatiṃ vadāmi nirayahaṃ vā tiracchānayoniṃ vāti.

Evaṃ vutte tālapuṭo naṭagāmaṇī parodi, assūni pavattesi. 'Etaṃ kho tyāhaṃ gāmaṇī

nālatthaṃ, alaṃ gāmaṇī tiṭṭhatetaṃ mā maṃ etaṃ pucchi' ti.

Nāhaṃ bhante etaṃ rodāmi, yaṃ maṃ bhagavā evamāha, api cāhaṃ bhante pubbakehi

ācariyapācariyehi naṭehi dīgharattaṃ nikato vañcito paraddho-5. "Yo so naṭo [PTS Page 308]

[\q 308/] raṅgamajjhe samajjamajjhe saccālikena janaṃ bhāseti rameti, so kāyassa bhedā

parammaraṇā pahāsānaṃ devānaṃ sahavyataṃ uppajjatī" ti.

Abhikkantaṃ bhante, abhikkantaṃ bhante, seyyathāpi bhante nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya,

paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūlahassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ

dhāreyya cakkhumanto rūpāni dakkhintīti. Evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo

pakāsito. Esāhaṃ bhante bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca,

labheyyāhaṃ bhante bhagavato santike pabbajjaṃ labheyyaṃ upasampadanti. Alattha kho

tālapuṭo naṭagāmiṇī bhagavato santike pabbajjaṃ, alatthupasampadaṃ, acirūpasampanno ca

panāyasmā tālapuṭo eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpi pahitatto viharanto na cirasseva

yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti, tadanuttariyaṃ

brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi,

khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthatāyāti abbhaññāsi,

aññataro ca panāyasmā tālapuṭo arahataṃ ahosīti.

1. Nālatthaṃ- syā- [PTS]

2. Bandhā - syā.

3. Bhiyyosomattāya - machasaṃ

4. Tattha uppajjati - machasaṃ, syā.

5. Paluddho - machasaṃ

[BJT Page 562] [\x 562/]

8. 1. 3

Yodhājīvasuttaṃ

417. Atha kho yodhājīvo gāmaṇī yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā

bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho yodhājīvo gāmaṇī

bhagavantaṃ etadavoca: sutaṃ metaṃ bhante pubbakānaṃ ācariyapācariyānaṃ yodhājīvānaṃ

bhāsamānānaṃ yo so yodhājīvo saṅgāme ussahati vāyamati, tamenaṃ ussahannaṃ

vāyamannaṃ vāyamantaṃ pare hananti pariyāpādenti, so kāyassa bhedā parammaraṇā

sarañjitānaṃ-1 devānaṃ sahavyataṃ upapajjatīti. Idha bhagavā kimāhāti.

Alaṃ gāmaṇī tiṭṭhatetaṃ, mā maṃ etaṃ pucchiti. Dutiyampi kho yodhājīvo gāmaṇī

bhagavantaṃ etadavoca: sutaṃ metaṃ bhante pubbakānaṃ ācariyapācariyānaṃ yodhājīvānaṃ

bhāsamānānaṃ 'yo so yodhājīvo saṅgāme ussahati vāyamati, tamenaṃ ussahantaṃ

vāyamantaṃ pare hananti pariyāpādenti, so kāyassa bhedā parammaraṇā sarañjitānaṃ

devānaṃ sahavyataṃ upapajjatīti. Idha bhagavā kimāhāti.

Alaṃ gāmaṇī tiṭṭhatetaṃ, mā maṃ etaṃ pucchiti. Tatiyampi kho yodhājīvo gāmaṇī

bhagavantaṃ etadavoca: sutaṃ metaṃ bhante pubbakānaṃ ācariyapācariyānaṃ yodhājīvānaṃ

bhāsamānānaṃ 'yo so yodhājīvo saṅgāme ussahati vāyamati, tamenaṃ ussahantaṃ

vāyamantaṃ pare hananti pariyāpādenti, so kāyassa bhedā parammaraṇā sarañjitānaṃ

devānaṃ sahavyataṃ upapajjatīti. Idha bhagavā kimāhāti.

[PTS Page 309] [\q 309/] addhā kho tyāhaṃ gāmaṇī na labhāmi. Alaṃ gāmaṇī

tiṭṭhatetaṃ mā maṃ etaṃ pucchiti. Api ca tyāhaṃ vyākarissāmi. Yo so gāmaṇi yodhājīvo

saṅgāme ussahati vāyamati, tassa taṃ cittaṃ pubbe hīnaṃ-2 dukkaṭaṃ duppaṇihitaṃ: ime

sattā haññantu vā bajajhantu vā ucchijjantu vā vinassantu vā mā vā ahesuṃ iti vāti, tamenaṃ

ussahantaṃ vāyamantaṃ pare hananti pariyāpādenti, so kāyassa bhedā parammaraṇā

sarañjito nāma nirayo tatthuppajjati. Sace kho panassa evaṃ diṭṭhi hoti:' "yo so yodhājīvo

saṅgāme ussahati vāyamati, tamenaṃ ussahantaṃ vāyamannaṃ pare hananti pariyāpādenti,

so kāyassa bhedā parammaraṇā sarañjitānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjatī" ti, sāssa hoti

micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa kho panāhaṃ gāmaṇī purisapuggalassa dvinnaṃ gatīnaṃ

aññataraṃ gatiṃ vadāmi nirayaṃ vā tiracchānayoniṃ vāti.

1. Sarajitānaṃ - syā, parijitānaṃ - machasaṃ

2. Gahikaṃ - machasaṃ

[BJT Page 564] [\x 564/]

Evaṃ vutte yodhājīvo gāmaṇī parodi, assūni pavattesi. 'Etaṃ kho tyāhaṃ gāmaṇī nālatthaṃ,

alaṃ gāmaṇī tiṭṭhatetaṃ, mā maṃ etaṃ pucchi' ti.

Nāhaṃ bhante etaṃ rodāmi, yaṃ maṃ bhagavā evamāha, api cāhaṃ bhante pubbakehi

ācariyapācariyehi yodhājīvehi dīgharattaṃ nikato vañcito paraddho, "yo so yodhājīvo

saṅgāme ussahati vāyamati, tamenaṃ ussahantaṃ vāyamantaṃ pare hananti pariyāpādenti,

so kāyassa bhedā parammaraṇā sarañjitānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjatī" ti.

Abhikkantaṃ bhante, abhikkantaṃ bhante, seyyathāpi bhante nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya,

paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷahassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ

dhāreyya 'cakkhumanto rūpāni dakkhinti'-2ti. Evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena

dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhante bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca

bhikkhusaṅghañca, upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.

8. 1. 4

Hatthārohasuttaṃ

418. [PTS Page 310] [\q 310/] atha kho hatthāroho-1 gāmaṇī yena bhagavā

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinno kho hatthāroho gāmaṇī bhagavantaṃ etadavoca: sutaṃ metaṃ bhante pubbakānaṃ

ācariyapācariyānaṃ hatthārohānaṃ bhāsamānānaṃ yo so hatthāroho saṅgāme ussahati

vāyamati, tamenaṃ ussahannaṃ vāyamantaṃ pare hananti pariyāpādenti, so kāyassa bhedā

parammaraṇā sarañjitānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjatīti. Idha bhagavā kimāhāti.

Alaṃ gāmaṇī tiṭṭhatetaṃ, mā maṃ etaṃ pucchiti. Dutiyampi kho hatthāroho gāmaṇī

bhagavantaṃ etadavoca: sutaṃ me taṃ bhante pubbakānaṃ ācariyapācariyānaṃ hatthārohānaṃ

bhāsamānānaṃ 'yo so hatthāroho saṅgāme ussahati vāyamati, tamenaṃ ussahantaṃ

vāyamantaṃ pare hananti pariyāpādenti, so kāyassa bhedā parammaraṇā sarañjitānaṃ

devānaṃ sahavyataṃ upapajjatīti. Idha bhagavā kimāhāti.

Alaṃ gāmaṇī tiṭṭhatetaṃ, mā maṃ etaṃ pucchiti. Tatiyampi kho hatthāroho gāmaṇī

bhagavantaṃ etadavoca: sutaṃ me taṃ bhante pubbakānaṃ ācariyapācariyānaṃ hatthārohanaṃ

bhāsamānānaṃ 'yo so hatthāroho saṅgāme ussahati vāyamati, tamenaṃ ussahantaṃ

vāyamantaṃ pare hananti pariyāpādenti, so kāyassa bhedā parammaraṇā sarañjitānaṃ

devānaṃ sahavyataṃ upapajjatīti. Idha bhagavā kimāhāti.

Addhā kho tyāhaṃ gāmaṇī na labhāmi alaṃ gāmaṇī tiṭṭhatetaṃ mā maṃ etaṃ pucchīti. Api

ca tyāhaṃ vyākarissāmi. Yo so gāmaṇi hatthāroho saṅgāme ussahati vāyamati, [PTS Page

311] [\q 311/] tassa taṃ cittaṃ pubbe hīnaṃ dukkaṭaṃ duppaṇihitaṃ: ime sattā haññantu

vā bajajhantu vā ucchijjantu vā vinassantu vā mā vā ahesuṃ iti vāti, tamenaṃ ussahantaṃ

vāyamantaṃ pare hananti pariyāpādenti, so kāyassa bhedā parammaraṇā sarañjito nāma

nirayo tatthuppajjati. Sace kho panassa evaṃ daṭṭhi hoti:' "yo so hatthāroho saṅgāme

ussahati vāyamati, tamenaṃ ussahantaṃ vāyamannaṃ pare hananti pariyāpādenti, so kāyassa

bhedā parammaraṇā sarañjitānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjatī" ti, sāssa hoti

micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa kho panāhaṃ gāmaṇī purisapuggalassa dvinnaṃ gatīnaṃ

aññataraṃ gatiṃ vadāmi nirayaṃ vā tiracchānayoniṃ vāti.

Evaṃ vutte hatthāroho gāmaṇī parodi, assūni pavattesi. 'Etaṃ kho tyāhaṃ gāmaṇī nālatthaṃ,

alaṃ gāmaṇī tiṭṭhatetaṃ mā maṃ etaṃ pucchi' ti.

Nāhaṃ bhante etaṃ rodāmi, yaṃ maṃ bhagavā evamāha, api cāhaṃ bhante pubbakehi

ācariyapācariyehi hatthārohehi dīgharattaṃ nikato vañcito paraddho, "yo so hatthāroho

saṅgāme ussahati vāyamati, tamenaṃ ussahantaṃ vāyamantaṃ pare hananti pariyāpādenti,

so kāyassa bhedā parammaraṇā sarañjitānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjatī" ti.

Abhikkantaṃ bhante, abhikkantaṃ bhante, seyyathāpi bhante nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya,

paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷahassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ

dhāreyya 'cakkhumanto rūpāni dakkhinti'ti. Evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo

pakāsito. Esāhaṃ bhante bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca,

upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.

8. 1. 5

Assārohasuttaṃ

419. Atha kho assāroho gāmaṇī yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho assāroho gāmaṇī bhagavantaṃ

etadavoca: sutaṃ metaṃ bhante pubbakānaṃ ācariyapācariyānaṃ assārohānaṃ bhāsamānānaṃ;

yo so assāroho saṅgāme ussahati vāyamati, tamenaṃ ussahannaṃ vāyamannaṃ pare hananti

pariyāpādenti, so kāyassa bhedā parammaraṇā sarañjitānaṃ devānaṃ sahavyataṃ

upapajjatīti. Idha bhagavā kimāhāti. Alaṃ gāmaṇī, tiṭṭhatetaṃ, mā maṃ etaṃ pucchiti.

Dutiyampi kho assāroho gāmaṇī bhagavantaṃ etadavoca: sutaṃ me taṃ bhante pubbakānaṃ

ācariyapācariyānaṃ assārohanaṃ bhāsamānānaṃ 'yo so assāroho saṅgāme ussahati vāyamati,

tamenaṃ ussahantaṃ vāyamantaṃ pare hananti pariyāpādenti, so kāyassa bhedā

parammaraṇā sarañjitānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjatīti. Idha bhagavā kimāhāti.

Alaṃ gāmaṇī tiṭṭhatetaṃ, mā maṃ etaṃ pucchiti. Tatiyampi kho assāroho gāmaṇī

bhagavantaṃ etadavoca: sutaṃ metaṃ bhante pubbakānaṃ ācariyapācariyānaṃ assārohānaṃ

bhāsamānānaṃ 'yo so assāroho saṅgāme ussahati vāyamati, tamenaṃ ussahantaṃ

vāyamantaṃ pare hananti pariyāpādenti, so kāyassa bhedā parammaraṇā sarañjitānaṃ

devānaṃ sahavyataṃ upapajjatīti. Idha bhagavā kimāhāti.

1. Hatthāruho - sī 1, 2

2. Assāruho - sī

[BJT Page 566] [\x 566/]

Addhā kho tyāhaṃ gāmaṇī na labhāmi "alaṃ gāmaṇī tiṭṭhatetaṃ mā maṃ etaṃ pucchi"ti.

Api ca tyāhaṃ vyākarissāmi. Yo so gāmaṇi assāroho saṅgāme ussahati vāyamati, tassa taṃ

cittaṃ pubbe hīnaṃ dukkaṭaṃ duppaṇihitaṃ: "ime sattā haññantu vā bajajhantu vā

ucchijjantu vā vinassantu vā mā vā ahesuṃ iti vāti, tamenaṃ ussahantaṃ vāyamantaṃ pare

hananti pariyāpādenti, so kāyassa bhedā parammaraṇā sarañjito nāma nirayo tatthuppajjati.

Sace kho panassa evaṃ diṭṭhi hoti:' "yo so assāroho saṅgāme ussahati vāyamati, tamenaṃ

ussahantaṃ vāyamannaṃ pare hananti pariyāpādenti, so kāyassa bhedā parammaraṇā

sarañjitānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjatī" ti, sāssa hoti micchādiṭṭhi, micchādiṭṭhikassa

kho panāhaṃ gāmaṇī purisapuggalassa dvinnaṃ gatīnaṃ aññataraṃ gatiṃ vadāmi nirayaṃ

vā tiracchānayoniṃ vāti.

Evaṃ vutte assāroho gāmaṇī parodi, assūni pavattesi. 'Etaṃ kho tyāhaṃ gāmaṇī nālatthaṃ,

alaṃ gāmaṇī tiṭṭhatetaṃ mā maṃ etaṃ pucchi' ti.

Nāhaṃ bhante etaṃ rodāmi, yaṃ maṃ bhagavā evamāha, api cāhaṃ bhante pubbakehi

ācariyapācariyehi assārohehi dīgharattaṃ nikato vañcito paraddho, "yo so assāroho saṅgāme

ussahati vāyamati, tamenaṃ ussahantaṃ vāyamantaṃ pare hananti pariyāpādenti, so kāyassa

bhedā parammaraṇā sarañjitānaṃ devānaṃ sahavyataṃ upapajjatī" ti.

Abhikkantaṃ bhante, abhikkantaṃ bhante, seyyathāpi bhante nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya,

paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷahassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ

dhāreyya 'cakkhumanto rūpāni dakkhintī'-2ti. Evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena

dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhante bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca

bhikkhusaṅghañca, upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.

8. 1. 6

Asibaddhakasuttaṃ

420. Ekaṃ samayaṃ bhagavā nālandāyaṃ viharati pāvārikambavane [PTS Page 312] [\q 312/]

atha kho asibandhaka putto gāmaṇī yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā

bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho asibandhakaputto

gāmaṇī bhagavantaṃ etadavoca: brāhmaṇā bhante pacchābhumakā kāmaṇḍalukā

sevālamālikā udako rohakā aggiparicārakā-2 te mataṃ kālakataṃ uyyāpenti nāma saññāpenti

nāma saggaṃ nāma okkāmenti. 3 Bhagavā pana bhante arahaṃ sammāsambuddho pahoti

tathā kātuṃ yathā sabbo loko kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ

upapajjeyyāti.

1. Pubbe - syā machasaṃ

2. Cārikā - sī 1, 2

3. Okkāpenti - syā, aṭṭhakathā, okkamenti - sī 1, 2

[BJT Page 568] [\x 568/]

Tena hi gāmaṇi taṃyevettha paṭipucchissāmi, yathā te khameyya tathā naṃ vyākareyyāsi.

Taṃ kimmaññasi gāmaṇī idhassa puriso pāṇātipātī adinnādāyī kāmesu micchācārī

musāvādī pisunāvāco pharusāvāco-1 samphappalāpī abhijjhālū vyāpannacitto

micchādiṭṭhiko, tamenaṃ mahājanakāyo saṅgamma samāgamma āyāceyya thomeyya

pañjaliko anuparisakkeyya: "ayaṃ puriso kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ

upapajjatu" ti. Taṃ kimmaññasi gāmaṇī, api nū so puriso mahato janakāyassa āyācanahetu

vā thomanahetu vā pañjalikā anuparisakkanahetu vā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ

saggaṃ lokaṃ upapajjeyyāti. No hetaṃ bhante.

Seyyathāpi gāmaṇī, puriso mahatiṃ puthusilaṃ gambhīre udakarahade pakkhipeyya,

tamenaṃ mahājanakāyo saṅgamma samāgamma āyāceyya thomeyya pañjaliko

anuparisakkeyya: ummujja bho puthusile uplava bho [PTS Page 313] [\q 313/]

puthusile, thalamuplava bho puthusileti. Taṃ kimmaññasi gāmaṇi, apinu sā puthusilā

mahato janakāyassa āyācanahetu vā thomanahetu vā pañjalikā anuparisakkanahetu vā

ummujjeyya vā uplaveyya vā thalaṃ vā uplaveyyāti. No hetaṃ bhante.

Evameva kho gāmaṇī yo so puriso pāṇātipātī adinnādāyī kāmesu micchācārī musāvādī

pisunāvāco samphappalāpī abhijjhālū vyāpannacitto micchādiṭṭhiko, kiñcāpi taṃ

mahājanakāyo saṅgamma samāgamma āyāceyya thomeyya pañjaliko anuparisakkeyya: "ayaṃ

puriso kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjatu" ti. Atha kho so puriso

kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya.

Taṃ kimmaññasi gāmaṇi, idhassa puriso pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā paṭivirato

kāmesu micchācārā paṭivirato musāvādā paṭivirato pisunāvācā paṭivirato pharusā vācā

paṭivirato samphappalāpā paṭivirato anabhijjhālū avyāpannacitto sammādiṭṭhiko, tamenaṃ

mahājanakāyo saṅgamma samāgamma āyāceyya thomeyya pañjaliko anuparisakkeyya: "ayaṃ

puriso kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjatu" ti. Taṃ

kimmaññasi gāmaṇi, api nu so puriso mahato janakāyassa āyācanahetu vā thomanahetu vā

pañjalikā anuparissakkanahetu vā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ

nirayaṃ upapajjeyyāti. No hetaṃ bhante.

------------------------

1. Pisuṇāvācopharusāvāco - sī 1, 2.

[BJT Page 570] [\x 570/]

Seyyathāpi gāmaṇi, puriso sappikumbhaṃ vā telakumbhaṃ vā gambhiraṃ udakarahadaṃ

ogāhetvā bhindeyya, tatra yāssa-1. Sakkharā vā kaṭhalā vā sā adhogāmī-2. Assa, yañca

khvāssa tatra sappi-3. Vā telaṃ vā taṃ uddhagāmī-4 [PTS Page 314] [\q 314/] assa,

tametaṃ mahājanakāyo saṅgamma samāgamma āyāceyya thomeyya pañjaliko

anuparisakkeyya: osīda bho sappi tela, saṃsīda bho sappi tela adhogaccha bho sappi telāti.

Taṃ kimmaññasi gāmaṇī, api nu taṃ sappi telaṃ mahā janakāyassa āyācanahetu vā

thomanahetu vā pañjalikā anuparisakkanahetu vā osīdeyya vā saṃsīdeyya vā adho vā

gaccheyyati. No hetaṃ bhante.

Evameva kho gāmaṇi, yo so puriso pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā paṭivirato kāmesu

micchācārā paṭivirato musāvādā paṭivirato pisunāvācā-3 paṭivirato pharusā vācā-6

paṭivirato samphappalāpā paṭivirato anabhijjhālū avyāpannacitto sammādiṭṭhiko, kiñcāpi

taṃ mahājanakāyo saṅgamma samāgamma āyāceyya thomeyya pañjaliko anuparisakkeyya:

"ayaṃ puriso kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjatu"

ti, atha kho so puriso kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyayyāti.

Evaṃ vutte asibandhakaputto gāmaṇī bhagavantaṃ etadavoca: abhikkantaṃ bhante

abhikkantaṃ bhante seyyathāpi bhante nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā

vivareyya, mūḷahassa vā maggaṃ ācikkheyya andhakāre vā tela pajjotaṃ dhāreyya

cakkhumanto rūpāni dakkhintīti, evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito,

esāhaṃ bhante bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅgañca, upāsakaṃ

maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.

8. 1. 7

Khettūpamasuttaṃ

421. Ekaṃ samayaṃ bhagavā nālandāyaṃ viharati pāvārikambavane. Atha kho

asibandhakaputto gāmaṇī yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinno kho asibandhakaputto gāmaṇī

bhagavantaṃ etadavoca: nanu bhante bhagavā sabbapāṇabhutahitānukampī-7 viharatīti.

Evaṃ gāmaṇī tathāgato sabbapāṇabhutahitānugampī viharatīti. Atha kiñcarahi bhante

bhagavā ekaccānaṃ sakkaccaṃ dhammaṃ deseti, ekaccānaṃ no tathā sakkaccaṃ dhammaṃ

desetīti. [PTS Page 315] [\q 315/] tena hi gāmaṇī, taṃ yevettha paṭipucchissāmi, yathā

te khameyya tathā naṃ vyākareyyāsi.

1. Yvāssa - sī, yassa - syā, aṭṭhakathā.

2. Sādhogāmi - aṭṭhakathā (adhogāminīti bhavitabbanti maññe)

3. Sappiṃ - sī 1, 2

4. Uddhaṃgāmi - machasaṃ,

5. Pisunāya vācāya - machasaṃ, syā

6. Pharusāya vācāya - machasaṃ, syā

7. Sabbabhutahitānukampi - sīmu.

[BJT Page 572] [\x 572/]

Taṃ kimmaññasi gāmaṇī kassakassa gahapatino tīni khettāni: ekaṃ khettaṃ aggaṃ, ekaṃ

khettaṃ majjhimaṃ, ekaṃ khettaṃ hīnaṃ jaṅgalaṃ ūsaraṃ-1. Pāpabhumi, taṃ kimmaññasi

gāmaṇi asu kassako gahapati bījāni patiṭṭhāpetukāmo kattha paṭhamaṃ patiṭṭhāpeyya, yaṃ

vā aduṃ khettaṃ aggaṃ yaṃ vā aduṃ khettaṃ majjhimaṃ yaṃ vā aduṃ khettaṃ hīnaṃ jaṅgalaṃ

ūsaraṃ pāpabhuminti. Asu bhante kassako gahapati bījāni patiṭṭhāpetukāmo yaṃ aduṃ

khettaṃ aggaṃ tattha patiṭṭhāpeyya, tattha patiṭṭhāpetvā yaṃ aduṃ khettaṃ majjhimaṃ tattha

patiṭṭhāpeyya, tattha patiṭṭhāpetvā yaṃ aduṃ khettaṃ hīnaṃ jaṅgalaṃ ūsaraṃ pāpabhumi

tattha patiṭṭhāpeyyapi nopi patiṭṭhāpeyya. Taṃ kissa hetu? Antamaso gobhattampi

bhavissatīti.

Seyyathāpi gāmaṇi yaṃ aduṃ khettaṃ aggaṃ, evameva mayhaṃ bhikkhubhikkhuniyo,

tesāhaṃ dhammaṃ desemi ādikalyāṇaṃ majjhe kalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ

savyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsemi, taṃ kissa hetu? Ete

hi gāmaṇi, maṃdīpā maṃleṇā maṃtāṇā maṃsaraṇā viharanti.

Seyyathāpi gāmaṇi, yaṃ aduṃ khettaṃ majjhimaṃ, evameva mayhaṃ upāsakaupāsikāyo.

Tasempahaṃ-2 dhammaṃ desemi ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ

savyañjanaṃ kevala paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsemi, taṃ kissa hetu? Ete

hi gāmaṇi maṃdīpā maṃleṇā maṃtāṇā maṃsaraṇā viharanti.

Seyyathāpi gāmaṇi, yaṃ aduṃ khettaṃ hīnaṃ jaṅgalaṃ [PTS Page 316] [\q 316/] ūsaraṃ

pāpabhumi. Evameva mayhaṃ aññatitthiyā samaṇabrāhmaṇā paribbājakā, tesampahaṃ

dhammaṃ desemi ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ savyañjanaṃ

kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsemi. Taṃ kissa hetu? Appeva nāma

ekapadampi ājāneyyuṃ, taṃ nesaṃ assa dīgharattaṃ hitāya sukhāya.

Seyyathāpi gāmaṇi, purisassa tayo udakamaṇikā, eko udakamaṇiko acchiddo ahārī-3

aparihārī, eko udakamaṇiko acchiddo hārī parihārī, eko udakamaṇiko chiddo hārī

parihārī. Taṃ kimmaññasi gāmaṇi asu pariso udakaṃ nikkhipitukāmo kattha paṭhamaṃ

nikkhipeyya yo vā so udakamaṇiko acchiddo ahārī parihārī, yo vā so udakamaṇiko

acchiddo hārī parihārī, yo vā so udakamaṇiko chiddo hārī parihārīti.

1. Osaraṃ - aṭṭhakathā, syā.

2. Tesāhaṃ - sayā,

Tesamyāhaṃ - machasaṃ

3. Āhāri - sī: sabbattha

[BJT Page 574] [\x 574/]

Asu bhante puriso udakaṃ nikkhipitukāmo yo so udakamaṇiko acchiddo ahārī aparihārī

tattha nikkhipeyya, tattha nikkhipitvā yo so udakamaṇiko acchiddo hārī parihārī tattha

nikkhipeyya, tattha nikkhipitvā yo so udakamaṇiko chiddo hārī parihārī tattha

nikkhipeyyāpi nopi nikkhipeyya, taṃ kissa hetu? Antamaso bhaṇḍadhovanampi-1

bhavissatiti.

Seyyathāpi gāmaṇi yo so udakamaṇiko acchiddo ahārī aparihārī, evameva mayhaṃ

bhikkhubhikkhuniyo, tesāhaṃ dhammaṃ desemi ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ

pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ savyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ

pakāsemi, taṃ kissa hetu? Ete hi gāmaṇi, maṃdīpā maṃleṇā maṃtāṇā maṃsaraṇā viharanti.

Seyyathāpi gāmaṇi, yo so udakamaṇiko acchiddo hārī parihārī, evameva mayhaṃ

upāsakaupāsikāyo. Tesampahaṃ [PTS Page 317] [\q 317/] dhammaṃ desemi

ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ savyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ

parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsemi, taṃ kissa hetu? Ete hi gāmaṇi maṃdīpā maṃleṇā

maṃtāṇā maṃsaraṇā viharanti.

Seyyathāpi gāmaṇi, yo so udakamaṇiko jiddo hārī parihārī, evameva mayhaṃ aññatitthiyā

samaṇabrāhmaṇaparibbājakā, tesampahaṃ dhammaṃ desemi ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ

pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ savyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ

pakāsemi. Taṃ kissa hetu? Appeva nāma ekapadampi ājāneyyuṃ, taṃ nesaṃ assa dīgharattaṃ

hitāya sukhāyāti.

Evaṃ vutte asibandhakaputto gāmaṇī bhagavantaṃ etadavoca: abhikkantaṃ bhante

abhikkantaṃ bhante seyyathāpi bhante nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā

vivareyya, mūḷahassa vā maggaṃ ācikkheyya andhakāre vā tela pajjotaṃ dhāreyya

cakkhumanto rūpāni dakkhintīti, evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito,

esāhaṃ bhante bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅgañca, upāsakaṃ

maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.

8. 1. 8

Saṅkhadhamasuttaṃ

422. Ekaṃ samayaṃ bhagavā nālandāyaṃ viharati pāvārikambavane. Atha kho

asibandhakaputto gāmaṇi yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinno kho asibandhakaputto gāmaṇī

bhagavantaṃ etadavoca: kathannukho gāmaṇi, nigaṇṭho nātaputto sāvakānaṃ dhammaṃ

desetīti

1. Bhaṇḍadhovanamattampi - sīmu.

[BJT Page 576] [\x 576/]

Evaṃ kho bhante nigaṇṭho nātaputto sāvakānaṃ dhammaṃ deseti: yo koci pāṇamatipāteti-1

sabbo so āpāyiko nerayiko. Yo koci adinnamādiyati sabbo so āpāyiko nerayiko. Yo koci

kāmesu micchā carati sabbo so āpāyiko nerayiko. Yo koci musā haṇati sabbo so āpāyiko

nerayiko. Yaṃ bahulaṃ yaṃ bahulaṃ viharati tena tena niyyatīti. 2 Evaṃ kho bhante

nigaṇṭho nātaputto sāvakānaṃ dhammaṃ desetīti.

Yaṃ bahulaṃ yaṃ bahulañca gāmaṇi viharati tena [PTS Page 318] [\q 318/] tena

niyyatīti evaṃ sante na koci āpāyiko nerayiko bhavissati yathā nigaṇṭhassa nātaputtassa

vacanaṃ. Taṃ kimmaññasi gāmaṇi yo so puriso pāṇātipātī, rattiyā vā divasassa vā

samayāsamayaṃ upādāya, katamo bahutaro samayo yaṃ vā so pāṇaṃ atipāteti yaṃ vā so

pāṇaṃ nātipātetīti.

Yo so bhante puriso pāṇātipātī, rattiyā vā divasassa vā samayāsamayaṃ upādāya appataro

so samayo yaṃ so pāṇaṃ atipāteti. Atha kho so va bahutaro samayo yaṃ so pāṇaṃ

nātipātetīti. Yaṃ bahulaṃ yaṃ bahulañca gāmaṇi viharati tena tena nīyyatīti evaṃ sante na

koci āpāyiko nerayiko bhavissati yathā nigaṇṭhassa nātaputtassa vacanaṃ.

Taṃ kimmaññasi gāmaṇi, yo so puriso adinnādāyī, rattiyā vā divasassa vā samayāsamayaṃ

upādāya katamo bahutaro samayo yaṃ vā so adinnaṃ ādiyati yaṃ vā so adinnaṃ nādiyatīti.

Yo so bhante puriso adinnādāyī rattiyā vā divasassa vā samayāsamayaṃ upādāya, appataro

so samayo yaṃ so adinnaṃ ādiyati, atha kho sova bahutaro samayo yaṃ so adinnaṃ

nādiyatīti. Yaṃ bahulaṃ yaṃ bahulañca gāmaṇi viharati tena tena nīyyatīti, evaṃ sante na

koci āpāyiko nerayiko bhavissati yathā nigaṇṭhassa nātaputtassa vacanaṃ.

1. Matimāpeti - sī 1, 2, syā

2. Sīyyātīti - ni 1.

[BJT Page 578] [\x 578/]

Taṃ kimmaññasi gāmaṇi yo so puriso kāmesu micchācārī, rattiyā vā divasassa vā

samayāsamayaṃ upādāya katamo bahutaro samayo yaṃ vā so kāmesu micchā carati, yaṃ vā

so kāmesu micchā na caratīti. Yo so bhante puriso kāmesu micchācārī, rattiyā vā divasassa

vā samayāsamayaṃ upādāya appataro so samayo yaṃ so kāmesu micchā carati. Atha kho

sova bahutaro samayo yaṃ so kāmesu micchā na carati. Yaṃ bahulaṃ yaṃ bahulañca gāmaṇi

viharati tena tena [PTS Page 319] [\q 319/] nīyayatīti, evaṃ sante na koci āpāyiko

nerayiko bhavissati yathā nigaṇṭhassa nātaputtassa vacanaṃ.

Taṃ kimmaññasi gāmaṇi, yo so puriso musāvādī rattiyā vā divasassa vā samayāsamayaṃ

upādāya katamo bahutaro samayo yaṃ vā so musā bhaṇati, yaṃ vā so musā na bhaṇatīti.

Yo so bhante puriso musāvādī rattiyā vā divasassa vā samayāsamayaṃ upādāya appataro so

samayo yaṃ so musā bhaṇati. Atha kho sova bahutaro samayo yaṃ so musā na bhaṇatīti.

Yaṃ bahulaṃ yaṃ bahulañca gāmaṇi viharati tena tena nīyyatīti, evaṃ sante na koci āpāyiko

nerayiko bhavissati yathā nigaṇṭhassa nātaputtassa vacanaṃ.

Idha gāmaṇi ekacco satthā evaṃvādī hoti evaṃ diṭṭhi: yo koci pāṇamatipāteti sabbo so

āpāyiko nerayiko, yo koci adinnaṃ ādiyati sabbo so āpāyiko nerayiko, yo koci kāmesu

micchā carati sabbo so āpāyiko nerayiko, yo koci musā bhaṇati sabbo so āpāyiko nerayikoti.

Tasmiṃ kho pana gāmaṇi satthari sāvako abhippasanno hoti, tassa evaṃ hoti mayhaṃ kho

satthā evaṃ vādī evaṃ diṭṭhi: "yo koci pāṇamatipāteti sabbo so āpāyiko nerayikoti. Atthi

kho pana mayā pāṇo atipātito-1 ahampi āpāyiko nerayikoti diṭṭhiṃ paṭilabhati. Taṃ gāmaṇi

vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā-2 yathābhataṃ nikkhitto

evaṃ niraye.

1. Atimāpito-sī 1, 2, syā.

2. Nissajitvā - syā.

[BJT Page 580] [\x 580/]

Mayhaṃ kho satthā evaṃ vādī evaṃ diṭṭhi: "yo koci adinnaṃ ādiyati sabbo so āpāyiko

nerayiko" ti. Atthi kho pana mayā adinnaṃ ādinnaṃ, ahampamhi āpāyiko nerayikoti diṭṭhiṃ

paṭilabhati, taṃ gāmaṇi vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā

yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye.

Mayhaṃ kho satthā evaṃ vādī evaṃ diṭṭhi: "yo koci kāmesu micachā carati, sabbo [PTS Page

320] [\q 320/] so āpāyiko nerayiko" ti. Atthi kho pana mayā kāmesu micchāciṇṇaṃ-1 ,

ahampamhi āpāyiko nerayikoti diṭṭhiṃ paṭilabhati, taṃ gāmaṇi vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ

appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye.

Mayhaṃ kho satthā evaṃ vādī evaṃ diṭṭhi: "yo koci musā bhaṇati sabbo so āpāyiko

nerayiko" ti. Atthi kho pana mayā musā bhaṇitaṃ ahampamhi āpāyiko nerayikoti diṭṭhiṃ

paṭilabhati, taṃ gāmaṇi vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā

yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye.

Idha pana gāmaṇi tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno

sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathī satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā. So

aneka pariyāyena pāṇātipātaṃ garahati vigarahati pāṇātipātāviramathāti cāha, adinnādānaṃ

garahati vigarahati ādinnādānā viramathāti cāha, kāmesu micchācāraṃ garahati vigarahati

kāmesu micchācārā viramathāti cāha, musāvādaṃ garahati vigarahati musāvādā viramathāti

cāha.

Tasmiṃ kho pana gāmaṇi satthari sāvako abhippasanno hoti, so iti paṭisaṃcikkhati:

Bhagavā kho anekapariyāyena pāṇātipātaṃ garahati vigarahati pāṇātipātā viramathāti cāha:

atthi kho pana mayā pāṇo atipātito yāvatako vā tāvatako vā; yo kho pana mayā pāṇo

atipātito yāvatako vā tāvatako vā, taṃ na suṭṭhu taṃ na sādhu. Ahañceva kho pana

tappaccayā vippaṭisārī assaṃ na me taṃ pāpakaṃ-2 kammaṃ akataṃ bhavissatīti, so iti

paṭisaṅkhāya taṃ ceva pāṇātipātaṃ pajahati, āyatiñca pāṇātipātā paṭivirato hoti; evametassa

pāpassa kammassa pahānaṃ hoti, evametassa pāpassa kammassa samatikkamo hoti.

1. Micchācārāciṇṇaṃ syā.

2. Pāpaṃ - sī.

[BJT Page 582] [\x 582/]

Bhagavā kho anekapariyāyena adinnādānaṃ garahati vigarahati adinnādāna viramathāti

cāha: atthi kho pana mayā adinnaṃ ādinnaṃ yāvatakaṃ vā tāvatakaṃ vā; yaṃ kho pana mayā

adinnaṃ ādinnaṃ yāvatakaṃ vā tāvatakaṃ vā, taṃ na suṭṭhu taṃ na sādhu. Ahañceva kho

pana tappaccayā vippaṭisārī assaṃ na me taṃ pāpakaṃ kammaṃ akataṃ bhavissatīti, so iti

paṭisaṅkhāya tañceva [PTS Page 321] [\q 321/] adinnādānaṃ pajahati, āyatiñca

adinnādānā paṭivirato hoti; evametassa pāpassa kammassa pahānaṃ hoti, evametassa

pāpassa kammassa samatikkamo hoti.

Bhagavā kho anekapariyāyena kāmesu micchācāraṃ garahati vigarahati kāmesu micchācārā

viramathāti cāha: atthi kho pana mayā kāmesu micchāciṇṇaṃ yāvatakaṃ vā tāvatakaṃ vā;

yaṃ kho pana mayā kāmesu micchāciṇṇaṃ yāvatakaṃ vā tāvatakaṃ vā, taṃ na suṭṭhu taṃ

na sādhu. Ahañceva kho pana tappaccayā vippaṭisārī assaṃ na me taṃ pāpakaṃ kammaṃ

akataṃ bhavissatīti, so iti paṭisaṅkhāya taṃ ceva kāmesu micchācāraṃ pajahati, āyatiñca

kāmesu micchācārā paṭivirato hoti; evametassa pāpassa kammassa pahānaṃ hoti, evametassa

pāpassa kammassa samatikkamo hoti.

Bhagavā kho anekapariyāyena musāvādaṃ garahati vigarahati musāvadā viramathāti cāha:

atthi kho pana mayā musā bhaṇitaṃ yāvatakaṃ vā tāvatakaṃ vā; yaṃ kho pana mayā musā

bhaṇitaṃ yāvatakaṃ vā tāvatakaṃ vā, taṃ na suṭṭhu taṃ na sādhu. Ahañceva kho pana

tappaccayā vippaṭisārī assaṃ na me taṃ pāpakaṃ kammaṃ akataṃ bhavissatīti, so iti

paṭisaṅkhāya taṃ ceva musāvādaṃ pajahati, āyatiñca musāvādā paṭivirato hoti; evametassa

pāpassa kammassa pahānaṃ hoti, evametassa pāpassa kammassa samatikkamo hoti.

So pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānaṃ pahāya adinnādānā

paṭivirato hoti, kāmesu micchācāraṃ pahāya kāmesu micchācārā paṭivirato hoti, musāvādaṃ

pahāya musāvādā paṭivirato hoti, pisuṇāvācaṃ pahāya pisuṇāyavācāya paṭivirato hoti,

pharusaṃvācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti, samphappalāpaṃ pahāya

samphappalāpā paṭivirato hoti, abhijjhaṃ pahāya anabhijjhālū hoti, vyāpādadosaṃ [PTS Page

322] [\q 322/] pahāya abyāpannacitto hoti, micchādiṭṭhiṃ pahāya sammādiṭṭhiko hoti.

Sa kho so gāmaṇi ariyasāvako evaṃ vigatābhijjho vigatavyāpādo. Asammūḷho sampajāno

patissato mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ,

tathā catutthiṃ; iti uddhamadhotiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ

mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena avyāpajjhena pharitvā

viharati. Seyyathāpi gāmaṇi balavā saṅkhadhamo appakasireneva catuddisā viññāpeyya,

evameva kho gāmaṇi evaṃ bhāvitāya mettāya cetovimuttiyā evaṃ bahulīkatāya yaṃ

pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati.

[BJT Page 584] [\x 584/]

Sa kho so gāmaṇi ariyasāvako evaṃ vigatābhijjho vigatavyāpādo. Asammūḷho sampajāno

patissato karuṇāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ,

tathā catutthiṃ; iti uddhamadhotiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ

karuṇāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena avyāpajjhena

pharitvā viharati. Seyyathāpi gāmaṇi balavā saṅkhadhamo appakasireneva catuddisā

viññāpeyya, evameva kho gāmaṇi evaṃ bhāvitāya karuṇāya cetovimuttiyā evaṃ

bahulīkatāya yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati.

Sa kho so gāmaṇi ariyasāvako evaṃ vigatābhijjho vigatavyāpādo. Asammūḷho sampajāno

patissato muditāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ,

tathā catutthiṃ; iti uddhamadhotiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ

muditāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena avyāpajjhena pharitvā

viharati. Seyyathāpi gāmaṇi balavā saṅkhadhamo appakasireneva catuddisā viññāpeyya,

evameva kho gāmaṇi evaṃ bhāvitāya muditāya cetovimuttiyā evaṃ bahulīkatāya yaṃ

pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati.

Sa kho so gāmaṇi ariyasāvako evaṃ vigatābhijjho vigatavyāpādo. Asammūḷho sampajāno

patissato upekhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ,

tathā catutthiṃ; iti uddhamadhotiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ

upekhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena avyāpajjhena

pharitvā viharati. Seyyathāpi gāmaṇi balavā saṅkhadhamo appakasireneva catuddisā

viññāpeyya, evameva kho gāmaṇi evaṃ bhāvitāya upekhāya cetovimuttiyā evaṃ

bahulīkatāya yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati.

Evaṃ vutte asibandhakaputto gāmaṇī bhagavantaṃ etadavoca: abhikkantaṃ bhante

abhikkantaṃ bhante seyyathāpi bhante nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā

vivareyya, mūḷahassa vā maggaṃ ācikkheyya andhakāre vā tela pajjotaṃ dhāreyya

cakkhumanto rūpāni dakkhintīti, evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito,

esāhaṃ bhante bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅgañca, upāsakaṃ

maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.

8. 1. 9

Kulasuttaṃ

423. Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ

yena nālandā tadavasari. [PTS Page 323] [\q 323/] tatra sudaṃ bhagavā nālandāyaṃ

viharati pāvārikambavane. Tena kho pana samayena nālandā dubbhikkhā hoti dvihitikā-1.

Setaṭṭhikā-2. Salākāvuttā. Tena kho pana samayena nigaṇṭho nātaputto nālandāyaṃ

paṭivasati mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhiṃ. Atha kho asibandhakaputto gāmanī

nigaṇṭhasāvako yena nigaṇṭho nātaputto tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṃ

nātaputtaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho asibandhakaputtaṃ

gāmaṇīṃ nigaṇṭho nātaputto etadavoca:

Ehi tvaṃ gāmaṇi, samaṇassa gotamassa vādaṃ āropehi, evante kalyāṇo kittisaddo

abbhuggacchati: "asibaddhakaputtena gāmaṇinā samaṇassa gotamassa evaṃ mahiddhikassa

evaṃ mahānubhāvassa vādo āropito" ti. Kathaṃ panāhaṃ bhante samaṇassa gotamassa evaṃ

mahiddhikassa evaṃ mahānubhāvassa vādaṃ āropessāmīti. Ehi tvaṃ gāmaṇi, yena samaṇo

gotamo tenupasaṅkama upasaṅkamitvā samaṇaṃ gotamaṃ evaṃ vadehi: nanu bhante

bhagavā anekapariyāyena kulānaṃ anuddayaṃ-3. Vaṇṇeti, anurakkhaṃ vaṇṇeti,

anukampaṃ vaṇṇetīti.

1. Duhitikā katthavi

2. Setaṭṭhikā - aṅguttara

3. Anudayaṃ - sī 1, 2. Syā.

[BJT Page 586] [\x 586/]

Sace te gāmaṇi samaṇo gotamo evaṃ phuṭṭho evaṃ vyākaroti: "evaṃ gāmaṇi tathāgato

anekapariyāyena kulānaṃ anuddayaṃ vaṇṇoti, anurakkhaṃ vaṇṇeti, anukampaṃ vaṇṇetī"

ti tamenaṃ tvaṃ evaṃ vadeyyāsi: atha kiñcarahi bhante bhagavā dubbhikkhe dvihitike

setaṭṭhike salākāvutte mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ cārikaṃ carati? Ucchedāya bhagavā

kulānaṃ paṭipanno, anayāya bhagavā kulānaṃ paṭipanno, upaghātāya bhagavā kulānaṃ

paṭipannoti. Imaṃ kho te gāmaṇi samaṇo gotamo ubhato koṭikaṃ pañhaṃ phuṭṭho neva

sakkhīti uggilituṃ neva sakkhīti ogilitunti.

[PTS Page 324] [\q 324/] evaṃ bhanteti kho asibandhakaputto gāmaṇi nigaṇṭhassa

nātaputtassa paṭissutvā uṭṭhāyāsanā nigaṇṭhaṃ nātaputtaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā

yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.

Ekamantaṃ nisinno kho asibandhakaputto gāmaṇi bhagavantaṃ etadavoca: "nanu bhante

bhagavā anekapariyāyena kulānaṃ anuddayaṃ vaṇṇeti, anurakkhaṃ vaṇṇeti, anukampaṃ

vaṇṇetīti. " Evaṃ gāmaṇi tathāgato anekapariyāyena kulānaṃ anuddayaṃ vaṇṇeti,

anurakkhaṃ vaṇṇeti, anukampaṃ vaṇṇetīti. Atha kiñcarahi bhante bhagavā dukhikkhe

dvīhitike setaṭṭhike, salākāvutte mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ cārikaṃ carati?

Ucchedāya bhagavā kulānaṃ paṭipanno, anayāya bhagavā kulānaṃ paṭipanno, upaghātāya

bhagavā kulānaṃ paṭipannoti.

Ito so gāmaṇi ekanavuto kappo-2. , Yamahaṃ anussarāmi. Nābhijānāmi kiñcikulaṃ

pakkabhikkhāanuppadānamattena-3 upahatapubbaṃ atha kho yāni tāni kulāni aḍḍhāni

mahaddhanāni mahabhogāni pahūtajātarūparajatāni pahūtacittupakaraṇāni

pahūtadhanadhaññāni, sabbāni tāni dānasambhūtāni ceva saccasambhūtāni ca

saññamasambhūtāni ca. -4.

Aṭṭha kho gāmaṇī hetu aṭṭha paccayā kulānaṃ upaghātāya. Rājato vā kulāni upaghātaṃ

gacchanti, corato vā kulāni upaghātaṃ gacchanti, aggito vā kulāni upaghātaṃ gacchanti,

udakato vā kulāni upaghātaṃ gacchanti, nihitaṃ vā nādhigacchanti, -5. Duppayuttā vā

kammantaṃ jahanti, -6. Kulānaṃ vā kulaṅgāro uppajjati yo te bhoge [PTS Page 325] [\q 325/]

vikirati vidhamati viddhaṃseti, aniccatāyeva aṭṭhamīti. Ime kho gāmaṇi aṭṭhahetu

aṭṭhapaccayā kulānaṃ upaghātāya. Imesu kho gāmiṇi aṭṭhasu hetusu aṭṭhasu paccayesu

santesu saṃvijjamānesu yo maṃ evaṃ vadeyya: "ucchedāya bhagavā kulānaṃ paṭipanno,

anayāya bhagavā kulānaṃ paṭipanno, upaghātāya bhagavā kulānaṃ paṭipannoti. Taṃ

gāmaṇi vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajitvā yathābhataṃ

nikkhitto evaṃ nirayeti.

-------------------------

1. Sakkhati - machasaṃ, syā, sī 2

2. Ekanavūtikappe - sīmu. Machasaṃ

3. Pakkhabhikkhādānena - syā

4. Sāmaññasambhūtāni ca - machasaṃ

5. hānāvigacchiti - machasaṃ

6. Kammanatā jahanti - sīmu.

[BJT Page 588] [\x 588/]

Evaṃ vutte asibandhakaputto gāmaṇī bhagavantaṃ etadavoca: abhikkantaṃ bhante

abhikkantaṃ bhante seyyathāpi bhante nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā

vivareyya, mūḷahassa vā maggaṃ ācikkheyya andhakāre vā tela pajjotaṃ dhāreyya

cakkhumanto rūpāni dakkhintīti, evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito,

esāhaṃ bhante bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅgañca, upāsakaṃ

maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.

8. 1. 10

Maṇicūḷakasuttaṃ

424. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veevane kalandakanivāpe. Tena kho pana

samayena rājantepure rājaparisāyaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarā kathā

udapādi: "kappati samaṇānaṃ sakyaputtiyānaṃ jātarūparajataṃ, sādiyanti samaṇā

sakyaputtiyā jātarūparajataṃ. Patigaṇhanti samaṇā sakyaputtiyā jātarūparajata" nti.

Tena kho pana samayena manicūḷako gāmaṇī tassaṃ parisāyaṃ nisinno hoti. Atha kho

maṇicūḷako gāmaṇī taṃ parisaṃ etadavoca: mā ayyā evaṃ avacuttha, na kappati

samaṇānaṃ sakyaputtiyānaṃ jātarūparajataṃ, na sādiyanti samaṇā sakyaputtiyā

jātarūparajataṃ, na patigaṇhanti samaṇā sakyaputtiyā jātarūparajataṃ,

nikkhittamaṇisuvaṇṇā samaṇā sakyaputtiyā apetajātarūparajatāti. Asakkhi kho maṇicūḷako

gāmaṇi taṃ parisaṃ saññapetuṃ. Atha kho maṇicūḷako gāmaṇi yena bhagavā

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. [PTS Page 326]

[\q 326/] ekamantaṃ nisinno kho maṇiḷacūko gāmaṇi bhagavantaṃ etadavoca:

Idha bhante rājantepure rājaparisāyaṃ sannisinnānaṃ sannipatinānaṃ ayamantarā kathā

udapādi: kappati samaṇānaṃ sakyaputtiyānaṃ jātarūparajataṃ, sādiyanti samaṇā

sākyaputtiyā jātarūparajataṃ, patigaṇhanti samaṇā sakyaputtiyā jātarūparajatanti. Evaṃ

vuttāhaṃ bhante taṃ parisaṃ etadavoca: mā ayyā evaṃ avacuttha, na kappati samaṇānaṃ

sakyaputtiyānaṃ jātarūparajataṃ, na sādiyanti samaṇā sakyaputtiyā jātarūparajataṃ, na

patigaṇhanti samaṇā sakyaputtiyā jātarūparajataṃ, nikkhittamaṇisuvaṇṇā samaṇā

sakyaputtiyā apetajātarūparajatāti. Asakkhiṃ khohaṃ taṃ bhante parisaṃ saññapetuṃ.

Kaccāhaṃ bhante evaṃ vyākaramāno vuttavādī ceva bhagavato homi. Na ca bhagavantaṃ

abhūtena abbhācikkhāmi, dhammassa cānudhammaṃ vyākaromi, na ca koci saha dhammiko

vādānupāto gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchatīti

[BJT Page 590] [\x 590/]

Taggha tvaṃ gāmaṇi evaṃ vyākaramāno vuttavādī ceva me hosi, na ca maṃ abhūtena

abbhācikkhasi, dhammassa cānudhammaṃ vyākarosi, na ca koci sahadhammiko vādānupāto

gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchati. Na hi kappati gāmaṇi samaṇānaṃ sakyaputtiyānaṃ

jātarūparajataṃ, na sādiyanti samaṇā sakyaputtiyā jātarūparajataṃ, na patigaṇhanti samaṇā

sakyaputtiyā jātarūparajataṃ, nikkhitta maṇisuvaṇṇā samaṇā sākyaputtiyā

apetajātarūparajatā.

Yassa kho gāmaṇi jātarūparajataṃ kappati, pañcapi tassa kāmaguṇā kappanti. Yassa

pañcakāmaguṇā kappanti, ekaṃsenetaṃ gāmaṇi dhāreyyāsi: assamaṇadhammo

asakkiyaputtiyadhammoti. Api cāhaṃ gāmaṇi evaṃ vadāmi: tiṇaṃ tiṇatthikena

pariyesitabbaṃ, dāruṃ dārutthikena pariyesitabbaṃ, sakaṭaṃ sakaṭatthikena pariyesitabbaṃ

puriso purisatthikena [PTS Page 327] [\q 327/] pariyesitabbo. Natvevāhaṃ gāmaṇi

kenaci pariyāyena jātarūparajataṃ sāditabbaṃ pariyesitabbanti vadāmīti

8. 1. 11

Bhadrakasuttaṃ

425. Ekaṃ samayaṃ bhagavā mallesu-1 viharati uruvelakappaṃ nāma mallānaṃ nigamo. Atha

kho bhadrako-2 gāmaṇī yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho bhadrako gāmaṇī bhagavantaṃ

etadavoca: sādhu me bhante bhagavā dukkhassa samudayañca atthagamañca desetuti.

Ahañce-3 te gāmaṇi atītaṃ addhānaṃ ārabbha dukkhassa samudayañca atthagamañca

deseyyaṃ: "evaṃ ahosi atītamaddhāna" nti tatra te siyā kaṅkhā siyā vimati. Ahañce te

gāmaṇi anāgatamaddhānaṃ ārabbha dukkhassa samudayañca atthagamañca deseyyaṃ.

"Evaṃ bhavissati anāgatamaddhāna"nti tatrāpi te siyā kaṅkhā siyā vimati. Api cāhaṃ gāmaṇi

idheva nisinno ettha ca te nisinnassa dukkhassa samudayañca atthagamañca desissāmi. Taṃ

suṇohi, sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmīti. Evaṃ bhanteti kho bhadrako gāmaṇi

bhagavato paccassosi bhagavā etadavoca:

1. Malatesu - sī 1, 2

2. Bhadragato - sī 1, gandhabhako - syā

3. Ahañca sī 1, syā.

[BJT Page 592] [\x 592/]

Taṃ kimmaññasi gāmaṇi atthi te uruvelakappe manussā yesante [PTS Page 328] [\q 328/]

vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā uppajjeyyuṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti. Atthi me bhante uruvelakappe manussā yesaṃ me

vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā uppajjeyyuṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti. Atthi pana te gāmaṇi uruvelakappe manussā

yesante vadhena vā bandhena vā garahāya vā nūppajjeyyuṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti. Atthi me bhante uruvelakappe manussā yesaṃ me

vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā nūppajjeyyuṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti.

Konu kho gāmaṇi hetu kho paccayo yena te ekaccānaṃ uruvelakappiyānaṃ manussānaṃ

vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā uppajjeyyuṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā?. Ko pana gāmaṇi hetu ko paccayo yena te

ekaccānaṃ uruvelakappiyānaṃ manussānaṃ vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā

nūppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti. Yesaṃ me bhante uruvelakappiyānaṃ

manussānaṃ vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā uppajjeyyuṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā atthi me tesu chandarāgo. Yesaṃ pana me bhante

uruvelakappiyānaṃ manussānaṃ vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā

nūppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā natthi me tesu chandarāgoti.

Iminā tvaṃ gāmaṇi dhammena diṭṭhena viditena akālikena pattena pariyogāḷhena

atītānāgate nayaṃ nehi, yaṃ kho kiñci atītamaddhānaṃ dukkhaṃ uppajjamānaṃ uppajjati.

Sabbantaṃ chandamūlakaṃ chandanidānaṃ, chando hi mūlaṃ dukkhassa yaṃ hi kiñci

anāgatamaddhānaṃ dukkhaṃ uppajjamānaṃ uppajjissati, sabbantaṃ chandamūlakaṃ

chandanidānaṃ chando hi mūlaṃ dukkhassāti. Acchariyaṃ bhante abbhutaṃ bhante yāva

subhāsitamidaṃ bhante bhagavatā "yaṃ kiñci -1 atītamaddhānaṃ dukkhaṃ uppajjamānaṃ

[PTS Page 329] [\q 329/] uppajjati sabbantaṃ chandamūlakaṃ chandanidānaṃ, chando hi

mūlaṃ dukkhassa. Yaṃ kiñci anāgatamaddhānaṃ dukkhaṃ uppajjamānaṃ uppajjissati

sabbantaṃ chandamūlakaṃ chandanidānaṃ, chando hi mūlaṃ dukkhassāti. -2

1. Atītamaddhānanti pāṭho marammapotthake na dissate

2. Antarita pāṭhopi marammapotthake na dissate.

[BJT Page 594] [\x 594/]

Atthi me bhante ciravāsī-1. Nāma kumāro, bahi āvasathe-2. Paṭivasati, so khvāhaṃ bhante

kālasseva vuṭṭhāya purisaṃ uyyojemi: "gaccha bhaṇe ciravāsiṃ kumāraṃ jānāhīti.

Yāvakīvañca bhante so puriso nāgacchati tassa me hoteva aññathattaṃ; mā heva-3

ciravāsissa kumārassa kiñci ābādhayitthāti-4. Taṃ kimmaññasi gāmaṇi, ciravāsissa te

kumārassa vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā uppajjeyyuṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti. Ciravāsissa me bhante kumārassa vadhena vā

bandhena vā jāniyā vā garahāya vā jīvitassapi siyā aññathattaṃ, kimpana me nūppajjissanti

sokaparidevadukkhedomanassupāyāsāti. Imināpi kho etaṃ gāmaṇi pariyāyena veditabbaṃ

"yaṃ kiñci dukkhaṃ uppajjamānaṃ uppajjati, sabbantaṃ chandamūlakaṃ chandanidānaṃ

chando hi mūlaṃ dukkhassā" ti.

Taṃ kimmaññasi gāmaṇi yadā te ciravāsissa mātā adiṭṭhā āsi assutā, ahosi ciravāsissa

mātuyā chando vā rāgo vā pemaṃ vāti. No hetaṃ bhante. Dassanaṃ vā te gāmaṇi āgamma

savanaṃ vā te gāmaṇi āgamma evante ahosi: ciravāsissa mātuyā chando vā rāgo vā pemaṃ

vāti. Evaṃ bhante. Taṃ kimmaññasi gāmaṇi. Ciravāsissa mātuyā te vadhena vā bandhena vā

jāniyā vā garahāya vā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti. [PTS Page 330]

[\q 330/] ciravāsissa mātuyā me bhante vadhena vā bandhena vā jāniyā vā garahāya vā

jīvitassapi siyā aññathattaṃ, kimpana me nūppajjissanti

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti. Imināpi kho etaṃ gāmaṇi pariyāyena veditabbaṃ

yaṃ kiñci dukkhaṃ uppajjamānaṃ uppajjati sabbantaṃ chandamūlakaṃ chandanidānaṃ,

chandohi mūlaṃ dukkhassāti.

8. 1. 12

Rāsiyasuttaṃ

426. Atha kho rāsiyo gāmaṇi yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho rāsiyo gāmaṇi bhagavantaṃ

etadavoca: sutaṃ metaṃ bhante samaṇo gotamo sabbaṃ tapaṃ garahati, sabbaṃ tapassiṃ

lūkhājīviṃ ekaṃsena upavadati upakkosatīti. Ye te bhante evamāhaṃsu: samaṇo gotamo

sabbaṃ tapaṃ garahati, sabbaṃ tapassiṃ lukhajīviṃ ekaṃsena upavadati upakkosatīti. Kacci

te bhante bhagavato vuttavādino na ca bhagavantaṃ abhūtena abbhācikkhanti, dhammassa

cānudhammaṃ vyākaronti, na ca koci sahadhammiko vādānupāto gārayhaṃ ṭhānaṃ

āgacchatīti.

1. Ciranivāsī - sī 1, 2.

2. Āvāsake - aṭṭhakathā

3. Hevaṃ - syā

4. Ābādhayethāti - syā

[BJT Page 596] [\x 596/]

Ye te gāmaṇi evamāhaṃsu: samaṇo gotamo sabbaṃ tapaṃ garahati, sabbaṃ tapassiṃ

lukhajīviṃ ekaṃsena upavadati, upakkosatīti, na me te vuttavādino, abbhācikkhanti ca pana

maṃ te asatā abhūtena-1. Dve me gāmaṇi antā pabbajitena na sevitabbā: yo cāyaṃ kāmesu

kāmasukhallikānuyogo hīno gammo pothujjaniko anariyo anatthasaṃhito. Yo cāyaṃ

attakilamathānuyogo dukkho anariyo anatthasaṃhito, ete te gāmaṇi ubho ante anupagamma

majjhimā paṭipadā tathāgatena abhisambuddhā [PTS Page 331] [\q 331/] cakkhukaraṇī

ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati. Katamā ca sā gāmaṇi

majjhimā paṭipadā tathāgatena abhisambuddhā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya

abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati, ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo,

seyyathīdaṃ: sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammā ājīvo

sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Ayaṃ kho sā gāmaṇi majjhimā paṭipadā

tathāgatena abhisambuddhā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya

nibbānāya saṃvattati.

Tayo kho me gāmaṇi kāmabhogino santo saṃvijjamānā lokasmiṃ. Katame tayo. Idha gāmaṇi

ekacco kāmabhogī adhammena bhoge pariyesati sāhasena adhammena bhoge pariyesitvā

sāhasena na attānaṃ sukheti pīṇeti na saṃvibhajati-2 na puññāni karoti, idha pana gāmaṇī,

ekacco kāmabhogī adhammena bhoge pariyesati sāhasena, adhammena bhoge pariyesitvā

sāhasena attānaṃ sukheti pīṇeti na saṃvibhajati na puññāni karoti. Idha pana gāmaṇi

ekacco kāmabhogī adhammena bhoge pariyesati sāhasena, adhammena bhoge pariyesitvā

sāhasena attānaṃ sukheti pīṇeti saṃvibhajati puññāni ca karoti.

Idha pana gāmaṇi ekacco kāmabhogī dhammādhammena bhoge pariyesati sāhasenapi

asāhasenapi. Dhammādhammena bhoge pariyesitvā sāhasenapi asāhasenapi [PTS Page 332]

[\q 332/] na attānaṃ sukheti pīṇeti, na saṃvibhajati, na puññāni karoti. Idha pana

gāmaṇi ekacco kāmabhogī dhammādhammena bhoge pariyesati sāhasenapi asāhasenapi.

Dhammādhammena bhoge pariyesitvā sāhasenapi asāhasenapi attānaṃ sukheti pīṇeti na

saṃvibhajati na puññāni karoti. Idha pana gāmaṇi ekacco kāmabhogī dhammādhammena

bhoge pariyesati sāhasenapi asāhasenapi, dhammādhammena bhoge pariyesitvā sāhasenapi

asāhasenapi attānaṃ sukheti pīṇeti saṃvibhajati puññāni ca karoti.

1. Asatā tucchā abhūtena machasaṃ 2. Saṃvibhajjati - sī 1, 2

[BJT Page 598] [\x 598/]

Idha pana gāmaṇi ekacco kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati asahasena, dhammena

bhoge pariyesitvā asāhasena na attānaṃ sukheti pīṇeti na saṃvibhajati na puññāni karoti.

Idha pana gāmaṇi, ekacco kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati asahāsena. Dhammena

bhoge pariyesitvā asāhasena attānaṃ sukheti pīṇeti na saṃvibhajati na puññāni karoti. Idha

pana gāmaṇi ekacco kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati asāhasena. Dhammena bhoge

pariyesitvā asāhasena attānaṃ sukheti pīṇeti saṃvibhajati puññāni ca karoti. Te ca bhoge

gathito-1. Mucchito ajjhāpanno anādīnavadassāvī anissaraṇapañño paribhuñjati. Idha pana

gāmaṇi ekacco kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati asāhasena, dhammena bhoge

pariyesitvā asāhasena [PTS Page 333] [\q 333/] attānaṃ sukheti pīṇeti saṃvibhajati

puññāni ca karoti. Te ca bhoge agathito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī

nissaraṇapaññe paribhuñjati.

Tatra gāmaṇi yvāyaṃ kāmabhogī adhammena bhoge pariyesati sāhasena, adhammena

bhoge pariyesitvā sāhasena na attānaṃ sukheti pīṇeti na saṃvibhajati na puññāni karoti,

ayaṃ gāmaṇi kāmabhogī tīhi ṭhānehi gārayho. Katamehi tīhi ṭhānehi gārayho.

Adhammena bhoge pariyesati sāhasenāti iminā paṭhamena ṭhānena gārayho, na attānaṃ

sukheti pīṇetīti iminā dutiyena ṭhānena gārayho, na saṃvibhajati na puññāni karotīti iminā

tatiyena ṭhānena gārayho. Ayaṃ gāmiṇī kāmabhogī imehi tīhi ṭhānehi gārayho.

Tatra gāmaṇi yvāyaṃ kāmabhogī adhammena bhoge pariyesati sāhasena, adhammena

bhoge pariyesitvā sāhasena attānaṃ sukheti pīṇeti na saṃvibhajati na puññāni karoti, ayaṃ

gāmaṇi kāmabhogī tīhi ṭhānehi gārayho. Ekena ṭhānena pāsaṃso. Katamehi dvīhi ṭhānehi

gārayho?

Adhammena bhoge pariyesati sāhasenāti iminā paṭhamena ṭhānena gārayho, na

saṃvibhajati na puññāni karotīti iminā dutiyena ṭhānena gārayho. Katamena ekena ṭhānena

pāsaṃso: attānaṃ sukheti pīṇetīti. Iminā ekena ṭhānena pāsaṃso, ayaṃ gāmaṇī kāmabhogī

imehi dvihī ṭhānehi gārayho, iminā ekena ṭhānena pāsaṃso.

1. Gadhito - machasaṃ, syā.

[BJT Page 600] [\x 600/]

Tatra gāmaṇi yvāyaṃ-1. Kāmabhogī adhammena bhoge pariyesati sāhasena, adhammena

bhoge pariyesitvā sāhasena [PTS Page 334] [\q 334/] attānaṃ sukheti pīṇeti saṃvibhajati

puññāni karoti, ayaṃ gāmaṇi kāmabhogī ekena ṭhānena gārayho. Dvihi ṭhānehi pāsaṃso.

Katamena ekena ṭhānena gārayho? Adhammena bhoge pariyesati sāhasenāti iminā ekena

ṭhānena gārayho, katamehi dvīhi ṭhānehi pāsaṃso: attānaṃ sukheti pīṇetīti iminā

paṭhamena ṭhānena pāsaṃso. Saṃvibhajati puññāni karotīti iminā dutiyena ṭhānena

pāsaṃso. Ayaṃ gāmaṇi kāmabhogī iminā ekena ṭhānena gārayho. Imehi dvīhi ṭhānehi

pāsaṃso.

Tatra gāmaṇī yvāyaṃ kāmabhogī dhammādhammena bhoge pariyesati sāhasenapi

asāhasenapi. Dhammādhammena bhoge pariyesitvā sāhasenapi asāhasenapi attānaṃ sukheti

pīṇeti. Na saṃvibhajati na puññāni karoti. Ayaṃ gāmaṇi kāmabhogī dvīhi ṭhānehi

pāsaṃso, dvīhi ṭhānehi gārayho. Katamehi dvīhi ṭhānehi pāsaṃso: dhammena bhoge

pariyesati asāhasenāti iminā paṭhamena ṭhānena pāsaṃso, attānaṃ sukheti pīṇetīti iminā

dutiyena ṭhānena pāsaṃso, katamehi dvīhi ṭhānehi gārayho: adhammena bhoge pariyesati

sāhasenāti iminā paṭhamena ṭhānena gārayho, na saṃvibhajati na puññāni karotīti iminā

dutiyena ṭhānena gārayho. Ayaṃ gāmaṇi kāmabhogī imehi dvīhi ṭhānehi pāsaṃso, imehi

dvīhi ṭhānehi gārayho.

1. Soyaṃ- sī 1.

[BJT Page 602] [\x 602/]

Tatra gāmaṇī yvāyaṃ kāmabhogī dhammādhammena bhoge pariyesati sāhasenapi

asāhasenapi, dhammādhammena bhoge pariyesitvā sāhasenapi asāhasenapi attānaṃ sukheti

pīṇeti saṃvibhajati puññāni karoti. Ayaṃ gāmaṇi kāmabhogī tihi ṭhānehi pāsaṃso, ekena

ṭhānena gārayho. Katamehi tīhi ṭhānehi pāsaṃso: dhammena bhoge pariyesati asāhasenāti

iminā paṭhamena ṭhānena pāsaṃso, attānaṃ sukheti pīṇetīti iminā dutiyena ṭhānena [PTS

Page 335] [\q 335/] pāsaṃso, saṃvibhajati puññāni karotīti iminā tatiyena ṭhānena

pāsaṃso. Katamena ekena ṭhānena gārayho: adhammena bhoge pariyesati sāhasenāti iminā

ekena ṭhānena gārayho. Ayaṃ gāmaṇi kāmabhogī imehi tīhi ṭhānehi pāsaṃso. Iminā ekena

ṭhānena gārayho.

Tatra gāmaṇi yvāyaṃ kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati asāhasena, dhammena bhoge

pariyesitvā asāhasena na attānaṃ sukheti pīṇeti na saṃvibhajati na puññāni karoti. Ayaṃ

gāmaṇi kāmabhogī ekena ṭhānena pāsaṃso, dvīhi ṭhānehi gārayho. Katamena ekena

ṭhānena pāsaṃso: dhammena bhoge pariyesati asāhasenāti iminā ekena ṭhānena pāsaṃso.

Katamehi dvīhi ṭhānehi gārayho: na attānaṃ sukheti pīṇetīti iminā paṭhamena ṭhānena

gārayho, na saṃvibhajati na puññāni karotīti iminā dutiyena ṭhānena gārayho. Ayaṃ

gāmaṇi kāmabhogī iminā ekena ṭhānena pāsaṃso, imehi dvīhi ṭhānehi gārayho.

[PTS Page 336] [\q 336/] tatra gāmaṇi yvāyaṃ kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati

asāhasena, dhammena bhoge pariyesitvā asāhasena attānaṃ sukheti pīṇeti, na saṃvibhajati,

na puññāni karoti, ayaṃ gāmaṇi kāmabhogī dvīhi ṭhānehi pāsaṃso, ekena ṭhānena

gārayho. Katamehi dvīhi ṭhānehi pāsaṃso: dhammena bhoge pariyesati asāhasenāti iminā

paṭhamena ṭhānena pāsaṃso, attānaṃ sukheti pīṇetīti iminā dutiyena ṭhānena pāsaṃso.

Katamena ekena ṭhānena gārayho: na saṃvibhajati na puññāni karotīti iminā ekena ṭhānena

gārayho. Ayaṃ gāmaṇi kāmabhogī imehi dvīhi ṭhānehi pāsaṃso, iminā ekena ṭhānena

gārayho.

[BJT Page 604] [\x 604/]

Tatra gāmaṇi yvāyaṃ kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati asāhasena, dhammena bhoge

pariyesitvā asāhasena attānaṃ sukheti pīṇeti saṃvibhajati puññāni karoti. [PTS Page 337] [\q

337/] te ca bhoge gathito mucchito ajjhāpanno anādīnavadassāvī anissaraṇa pañño

paribhuñjati, ayaṃ gāmaṇi kāmabhogī tīhi ṭhānehi pāsaṃso, ekena ṭhānena gārayho.

Katamehi tīhi ṭhānehi pāsaṃso: dhammena bhoge pariyesati asāhasenāti iminā paṭhamena

ṭhānena pāsaṃso. Attānaṃ sukheti pīṇetīti iminā dutiyena ṭhānena pāsaṃso, saṃvibhajati

puññāni karotīti iminā tatiyena ṭhānena pāsaṃso, katamena ekena ṭhānena gārayho: te ca

bhoge gathito mucchito ajjhāpanno anādīnavadassāvī anissaraṇapañño paribhuñjatīti iminā

ekena ṭhānena gārayho. Ayaṃ gāmaṇi kāmabhogī imehi tīhi ṭhānehi pāsaṃso, iminā ekena

ṭhānena gārayho.

Tatra gāmaṇī yvāyaṃ kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati asāhasena, dhammena bhoge

pariyesitvā asāhasena attānaṃ sukheti pīṇeti saṃvibhajati puññāni karoti, [PTS Page 337] [\q

337/] te ca bhoge agathito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇa pañño

paribhuñjati, ayaṃ gāmaṇi kāmabhogī catuhi ṭhānehi pāsaṃso. Katamehi catuhi ṭhānehi

pāsaṃso: dhammena bhoge pariyesati asāhasenāti iminā paṭhamena ṭhānena pāsaṃso,

attānaṃ sukheti pīṇetīti iminā dutiyena ṭhānena pāsaṃso, saṃvibhajati puññāni karotīti

iminā tatiyena ṭhānena pāsaṃso, te ca bhoge agathito amucchito anajjhāpanno

ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjatīti iminā catutthena ṭhānena pāsaṃso. Ayaṃ

gāmaṇi kāmabhogī imehi catuhi ṭhānehi pāsaṃso.

Tayome gāmaṇi tapassino lukhajīvino-1. Santo saṃvijjamānā lokasmiṃ. Katame tayo: idha

gāmaṇi ekacco tapassī lukhajīvi saddhā-2. Agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti: "appeva

nāma kusalaṃ dhammaṃ adhigaccheyyaṃ, appeva nāma uttarimanussadhammā-3.

Alamariyañāṇadassanavisesaṃ sacchikareyya" nti. So attānaṃ ātāpeti paritāpeti, kusalañca

dhammaṃ nādhigacchati, uttarimanussaṃ dhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ na

sacchikaroti.

Idha pana gāmaṇi ekacco tapassī lukhajīvī saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti:

"appeva nāma kusalaṃ dhammaṃ adhigaccheyyaṃ, appeva nāma uttarimanussadhammā

alamariyañāṇadassanavisesaṃ sacchikareyya"nti. So attānaṃ ātāpeti paritāpeti, kusalañca kho

dhammaṃ adhigacchati, uttariñca manussadhammā alamariyañāṇadassana visesaṃ na

sacchikaroti.

1. Lukhājīvino - sī 1, 2

2. Saddo - syā

3. Uttarimanussadhammaṃ - syā.

[BJT Page 606] [\x 606/]

[PTS Page 338] [\q 338/] idha pana gāmaṇi ekacco tapassī lukhajīvī saddhā agārasmā

anagāriyaṃ pabbajito hoti: "appevanāma kusalaṃ dhammaṃ adhigaccheyyaṃ, appevanāma

uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ sacchikareyya"nti. So attānaṃ ātāpeti

paritāpeti, kusalañca dhammaṃ adhigacchati, uttarimanussadhammā

alamariyañāṇadassanavisesaṃ sacchikaroti.

Tatra gāmaṇi yvāyaṃ tapassī lukhajīvī attānaṃ ātāpeti paritāpeti, kusalañca dhammaṃ

nādhigacchati, uttariñca manussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ na sacchikaroti.

Ayaṃ gāmaṇi tapassī lukhajīvi tīhi ṭhānehi gārayho. Katamehi tīhi ṭhānehi garayho:

attānaṃ ātāpeti paritāpetīti iminā paṭhamena ṭhānena gārayho, kusalañca dhammaṃ

nādhigacchatīti iminā dutiyena ṭhānena gārayho, uttariñca manussadhammā

alamariyañāṇadassanavisesaṃ na sacchikarotīti iminā tatiyena ṭhānena gārayho. Ayaṃ

gāmaṇi tapassī lukhajīvi imehi tīhi ṭhānehi gārayho.

Tatra gāmaṇi yvāyaṃ tapassī lukhajīvī attānaṃ ātāpeti paritāpeti, kusalaṃ hi kho dhammaṃ

adhigacchati, uttariñca manussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ na sacchikaroti.

Ayaṃ gāmaṇī tapassī lukhajīvi dvīhi ṭhānehi gārayho, ekena ṭhānena pāsaṃso. Katamehi

dvīhi ṭhānehi gārayho: attānaṃ ātāpetaki paritāpetīti iminā paṭhamena ṭhānena gārayho.

Uttariñca manussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ na sacchikarotīti iminā dutiyena

ṭhānena gārayho. Katamena ekena ṭhānena pāsaṃso, kusalaṃ hi kho dhammaṃ

adhigacchatīti iminā ekena ṭhānena pāsaṃso. Ayaṃ gāmaṇi tapassī lukhajīvī imehi dvīhi

ṭhānehi gārayho, iminā ekena ṭhānena pāsaṃso.

[PTS Page 339] [\q 339/] tatra gāmaṇi yvāyaṃ tapassī lukhajīvī attānaṃ ātāpeti

paritāpeti, kusalañca dhammaṃ adhigacchati, uttariñca manussadhammā

alamariyañāṇadassanavisesaṃ sacchikaroti. Ayaṃ gāmaṇi, tapassī lukhajīvī erakena

ṭhānena gārayho, dvīhi ṭhānehi pāsaṃso. Katamena ekena ṭhānena garayho: attānaṃ ātāpeti

paritāpetīti iminā ekena ṭhānena gārayho. Katamehi dvīhi ṭhānehi pāsaṃso: kusalañca

dhammaṃ adhigacchatīti iminā paṭhamena ṭhānena pāsaṃso, uttariñca manussadhammā

alamariyañāṇadassanavisesaṃ sacchikarotīti iminā dutiyena ṭhānena pāsaṃso. Ayaṃ gāmaṇi

tapassī lukhajīvī iminā ekena ṭhānena gārayho. Imehi dvīhi ṭhānehi pāsaṃso.

[BJT Page 608] [\x 608/]

Tisso imā gāmaṇi sandiṭṭhikā nijjarā akālikā ehipassikā opanayikā paccattaṃ veditabbā

viññūhi. Katamā tisso:

Yaṃ ratto rāgādhikaraṇaṃ attavyābādhāyapi ceteti, paravyābādhāyapi ceteti,

ubhayavyābādhāyapi ceteti, rāge pahīne neva attavyābādhāyapi ceteti, na paravyābādhāyapi

ceteti, na ubhayavyābādhāyapi ceteti. Sandiṭṭhikā nijjarā akālikā ehipassikā opanayikā

paccattaṃ veditabbā viññūhi. Yaṃ duṭṭho dosādhikaraṇaṃ attavyābādhāyapi ceteti,

paravyābādhāyapi ceteti, ubhayavyābādhāyapi ceteti. Dose pahīne neva attavyābādhayapi

ceteti, na paravyābādhāyapi ceteti, na ubhayavyābādhāyapi ceteti, sandiṭṭhikā [PTS Page

340] [\q 340/] nijjarā akālikā ehipassikā opanayikā paccattaṃ veditabbā viññūhi. Yaṃ

muḷho mohādhikaraṇaṃ attavyābādhāyapi ceteti paravyābādhāyapi ceteti,

ubhayavyābādhāyapi ceteti, mehe pahīne neva attavyābādhāyapi ceteti, na

paravyābādhāyapi ceteti, na ubhayavyābādhāyapi ceteti. Sandiṭṭhikā nijjarā akālikā

ehipassikā opanayikā paccattaṃ veditabbā viññūhi. Imā kho gāmaṇi tisso sandiṭṭhikā nijjarā

akālikā ehipassikā opanayikā paccattaṃ veditabbā viññūhīti.

Evaṃ vutte rāsiyo gāmaṇī bhagavantaṃ etadavoca: abhikkantaṃ bhante abhikkantaṃ bhante

seyyathāpi bhante nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷahassa vā

maggaṃ ācikkheyya andhakāre vā tela pajjotaṃ dhāreyya cakkhumanto rūpāni dakkhintīti,

evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito, esāhaṃ bhante bhagavantaṃ

saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca, upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge

pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.

[BJT Page 610] [\x 610/]

8. 1. 13

Pāṭaliyasuttaṃ

427. Ekaṃ samayaṃ bhagavā koliyesu viharati uttarakaṃ-1. Nāma koliyānaṃ nigamo. -2. Atha

kho pāṭaliyo gāmaṇi yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho pāṭaliyo gāmaṇī bhagavantaṃ

etadavoca: sutaṃ me taṃ bhante "samaṇo gotamo māyaṃ jānātī"ti. Ye te bhante evamāhaṃsu:

"samaṇo gotame māyaṃ jānātī" ti, kacci te bhante bhagavato vuttavādino, na ca

bhagavantaṃ abhūtena abbhācikkhanti, dhammassa cānudhammaṃ vyākaronti, na ca koci

sahadhammiko vādānupāto gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchati, anabbhakkhātukāmā-2. Hi mayaṃ

bhante bhagavantanti.

Ye te gāmaṇi evamāhaṃsu: "samaṇo gotamo māyaṃ jānātī" ti, vuttavādino ceva me te, na

ca maṃ abhūtena abbhācikkhanti, dhammassa vānudhammaṃ vyākaronti, naca koci

sahadhammiko vādānupāto gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchatīti. [PTS Page 341] [\q 341/]

saccaṃ yeva kira bho mayaṃ tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ na saddahāma: samaṇo gotamo

māyaṃ jānātīti. Samaṇo khalu bho gotamo māyāvīti. Yonu kho gāmaṇi evaṃ vadeti, "ahaṃ

māyaṃ jānāmī" ti, so evaṃ vadeti, "ahaṃ māyāvī" ti. Tatheva taṃ bhagavā hoti, tatheva taṃ

sugata hotīti. Tena hi gāmaṇi taññevettha paṭipucchissāmi, yathā te khameyya tathā naṃ

vyākareyyāsi.

Taṃ kimmaññasi gāmaṇi, jānāsi tvaṃ gāmaṇi, koliyānaṃ lambacūḷake bhaṭeti, jānāmahaṃ

bhante koliyānaṃ lambacūḷake bhaṭeti. Taṃ kimmaññasi gāmaṇi kimatthīyā koliyānaṃ

lambacūḷakā bhaṭāti. Ye ca bhante koliyānaṃ corā te ca paṭisedhetuṃ, yāni ca koliyānaṃ

duteyyāni tāni vahātuṃ-4, etadatthāya-5. Bhante koliyānaṃ lambacūḷakā bhaṭāti. Taṃ

kimmaññasi gāmaṇi, jānāsi tvaṃ koliyānaṃ lambacūḷake bhaṭe sīlavante vā te dussīle vāti.

Jānamahaṃ bhante koliyānaṃ lambacūḷake bhaṭe dussīle pāpadhamme, ye ca loke dussīlā

pāpadhammā koliyānaṃ lambacūḷakā bhaṭā tesaṃ aññatarāti.

1. Uttara - machasaṃ, syā

2. Nigame - sī 2.

3. Anabbhācikkhātukāmā - machasaṃ

4. Pahātuṃ - syā

5. Etadatthiyā - machasaṃ.

[BJT Page 612] [\x 612/]

Yo nu kho gāmaṇi evaṃ vadeyya: "pāṭaliyo gāmaṇi jānāti koliyānaṃ lambacūḷake bhaṭe

dussīle pāpadhamme, pāṭaliyopi gāmaṇi dussīlo pāpadhammo" ti, sammā nu kho so

vadamāno vadeyyāti. No hetaṃ bhante, aññe bhante koliyānaṃ lambacūḷakā bhaṭā,

aññe'hamasmi. Aññathādhammā koliyānaṃ lambacūḷakā bhaṭā, aññathādhammo'hamasmīti.

[PTS Page 342] [\q 342/] tvaṃ hi gāmaṇi-1. Lacchasi-2. "Pāṭaliyo gāmaṇi jānāti

koliyānaṃ lambacūḷake bhaṭe dussīle pāpadhamme, na ca pāṭaliyo gāmaṇi dussīlo

pāpadhammo" ti. Kasmā-3, tathāgato na lacchati "tathāgato māyaṃ jānāti, na ca tathāgato

māyāvī" ti.

Māyaṃ cāhaṃ gāmaṇi pajānāmi māyāya ca vipākaṃ, yathā paṭipanno ca māyāvī kāyassa

bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, tañca pajānāmi.

Pāṇātipātaṃ cāhaṃ gāmaṇi pajānāmi pāṇātipātassa ca vipākaṃ, yathā paṭipanno ca

pāṇātipātī kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati,

tañca pajānāmi. Adinnādānaṃ cāhaṃ gāmaṇi pajānāmi adinnādānassa ca vipākaṃ, yathā

paṭipanno ca adinnādāyī kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ

upapajjati, tañca pajānāmi, kāmesu micchācāraṃ cāhaṃ gāmaṇi pajānāmi,

kāmesumicchācārassa ca vipākaṃ, yathā paṭipanno ca kāmesu micchācārī kāyassa bhedā

parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, tañca pajānāmi.

Musāvādaṃ cāhaṃ gāmaṇi pajānāmi musāvādassa ca vipākaṃ, yathā paṭipanno ca musāvādī

kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, tañca pajānāmi.

Pisunāvācaṃ cāhaṃ gāmaṇi pajānāmi pisunāvācāya ca vipākaṃ, yathā paṭipanno ca

pisunāvāco kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati,

tañca pajānāmi. Pharusavācaṃ cāhaṃ gāmaṇi pajānāmi pharusavācāya ca vipākaṃ, yathā

paṭipanno ca pharusavāco kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ

upapajjati, tañca pajānāmi. [PTS Page 343] [\q 343/] samphappalāpaṃ cāhaṃ gāmaṇi

pajānāmi samphappalāpassa ca vipākaṃ, yathā paṭipanno ca samphappalāpī kāyassa bhedā

parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati tañca pajānāmi.

Abhijjhaṃ cāhaṃ gāmaṇi pajānāmi abhijjhāya ca vipākaṃ, yathā paṭipanno ca abhijjhālū

kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, tañca pajānāmi.

Vyāpādapadosañcāhaṃ gāmaṇi pajānāmi vyāpādapadosassa ca vipākaṃ, yathā paṭipanno ca

vyāpannacitto kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati,

tañca pajānāmi. Micchādiṭṭhiñcāhaṃ gāmaṇī pajānāmi micchādiṭṭhiyā ca vipākaṃ, yathā

paṭipanno ca micchādiṭṭhiko kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ

nirayaṃ upapajjati, tañca pajānāmi.

1. Tvaṃ hi nāma gāmaṇi - machasaṃ, syā.

2. Naccha lacchasi - syā.

3. Tasmā - syā.

[BJT Page 614] [\x 614/]

Santi hi gāmaṇi eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: yo koci pāṇamatipāteti,

sabbo so diṭṭheva dhamme dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyati, yo koci adinnaṃ ādiyati,

sabbo so diṭṭheva dhamme dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyati, yo koci kāmesu micchā

carati sabbo so diṭṭheva dhamme dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyati, yo koci musā

bhaṇati, sabbo so diṭṭheva dhamme dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyatīti.

Dissati kho pana gāmaṇi idhekacco mālī kuṇḍalī sunahāto-1. Suvilitto kappitakesamassū

itthikāmehi-2. Rājā maññe paricārento, tamenaṃ evamāhaṃsu: ambho ayaṃ puriso kiṃ akāsi

mālī kuṇḍalī sunahāto suvilitto kappitakesamassu itthikāmehi rājā maññe paricāretīti?

Tamenaṃ [PTS Page 344] [\q 344/] evamāhaṃsu: ambho ayaṃ puriso rañño paccatthikaṃ

pasayha jīvitā voropesi-3. Tassa rājā attamano abhihāramadāsi. Tenāyaṃ puriso mālī

kuṇḍalī sunahāto suvilitto kappitakesamassu itthikāmehi rājā maññe paricāretīti.

Dissati kho pana gāmaṇi idhekacco daḷhāya rajjuyā pacchābāhaṃ gāḷhabandhanaṃ

bandhitvā khuramuṇḍaṃ karitvā kharassarena paṇavena rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena

siṅghāṭakaṃ parinetvā dakkhiṇena dvārena nikkhāmetvā-4. Dakkhiṇato nagarassa sīsaṃ

jijjamāno, tamenaṃ evamāhaṃsu: ambho ayaṃ puriso kiṃ akāsi daḷhāya rajjuyā paccābāhaṃ

gāḷhabandhanaṃ bandhitvā khuramuṇḍaṃ karitvā kharassarena paṇavena rathikāya

rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ parinetvā dakkhiṇena dvārena nikkhāmetvā dakkhiṇato

nagarassa sīsaṃ jindatīti. Tamenaṃ evamāhaṃsu: ambho, ayaṃ puriso rājaverī itthiṃ vā

purisaṃ vā jīvitā voropesi, tena naṃ rājāno gahetvā evarūpaṃ kammakāraṇaṃ kārontī ti-5.

Taṃ kimmaññasi gāmaṇi api nū te evarūpaṃ diṭṭhaṃ vā sutaṃvāti. Diṭṭhañca no bhante

sutañca sūyissati cāti.

Tatra gāmaṇi ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: "yo koci pāṇamatipāteti,

sabbo so diṭṭheva dhamme dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyatī" ti, saccaṃ vā te āhaṃsu

musā vāti. Musā bhante. Ye pana te tucchaṃ musā vilapanti, sīlavanto vā te dussīlā vāti.

[PTS Page 345] [\q 345/] dussīlā bhante. Ye pana te dussīlā pāpadhammā

micchāpaṭipannā vā te sammāpaṭipannā cāti. Micchāpaṭipannā bhante. Ye pana te

micchāpaṭipannā micchādiṭṭhikā vā te sammādiṭṭhikā cāti. Micchādiṭṭhikā bhante. Ye pana

te micchādiṭṭhikā kallannu tesu pasiditunti. No hetaṃ bhante.

1. Sunahāto - machasaṃ, syā

2. Kāmesuhi - sī 1, 2

3. Voropati - syā

4. Nikkhamitvā - syā

5. Karaṇāni kārentīti - syā

Karaṇaṃ karonti - sī 1, 2

6. Tucchā - sī 1, 2.

[BJT Page 616] [\x 616/]

Dissati kho pana gāmaṇi idhekacco mālī kuṇḍalī sunahāto suvilitto kappitakesamassū

itthikāmehi rājā maññe paricārento, tamenaṃ evamāhaṃsu: ambho ayaṃ puriso kiṃ akāsi

mālī kuṇḍalī sunahāto suvilitto kappitakesamassu itthikāmehi rājā maññe paricāretīti?

Tamenaṃ evamāhaṃsu: ambho ayaṃ puriso rañño paccatthikaṃ pasayha jīvitā voropesi tassa

rājā attamano abhihāramadāsi. Tenāyaṃ puriso mālī kuṇḍalī sunahāto suvilitto

kappitakesamassu itthikāmehi rājā maññe paricāretīti.

Dissati kho pana gāmaṇi idhekacco daḷhāya rajjuyā pacchābāhaṃ gāḷhabandhanaṃ

bandhitvā khuramuṇḍaṃ karitvā kharassarena paṇavena rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena

siṅghāṭakaṃ parinetvā dakkhiṇena dvārena nikkhāmetvā dakkhiṇato nagarassa sīsaṃ

jijjamāno, tamenaṃ evamāhaṃsu: ambho ayaṃ puriso kiṃ akāsi daḷhāya rajjuyā paccābāhaṃ

gāḷhabandhanaṃ bandhitvā khuramuṇḍaṃ karitvā kharassarena paṇavena rathikāya

rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ parinetvā dakkhiṇena dvārena nikkhāmetvā dakkhiṇato

nagarassa sīsaṃ jindatīti. Tamenaṃ evamāhaṃsu: ambho, ayaṃ puriso gāmā vā araññā vā

adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyi-3. Tena taṃ rājāno gahetvā evarūpaṃ kammakāraṇaṃ kārenti

ti. Taṃ kimmaññasi gāmaṇi api nū te evarūpaṃ diṭṭhaṃ vā sutaṃ vāti? Diṭṭhañca no bhante

sutañca suyissati cāti. [PTS Page 346] [\q 346/] tatra gāmaṇi, ye te samaṇabrāhmaṇā

evaṃvādino evaṃdiṭṭhino "yo koci adinnaṃ ādiyati, sabbo so diṭṭheva dhamme dukkhaṃ

domanassaṃ paṭisaṃvediyatī" ti. Saccaṃ vā te āhaṃsu musā vāti? Musā bhante. Ye pana te

tucchaṃ musā vilapanti, sīlavanto vā te dussīlā cāti. Dussīlā bhante. Ye pana te dussīlā

pāpadhammā micchāpaṭipannā vā te sammāpaṭipannā vāti. Micchāpaṭipannā bhante. Ye

pana te micchāpaṭipannā micchādiṭṭhikā vā te sammādiṭṭhikā vāti. Micchādiṭṭhikā bhante.

Ye pana te micchādiṭṭhikā kallannu tesu pasīditunti. No hetaṃ bhante.

Dissati kho pana gāmaṇi idhekacco mālī kuṇḍalī sunahāto suvilitto kappitakesamassū

itthikāmehi rājā maññe paricārento, tamenaṃ evamāhaṃsu: ambho, ayaṃ puriso kiṃ akāsi

mālī kuṇḍalī sunahāto suvilitto kappitakesamassu itthikāmehi rājā maññe paricāretīti?

Tamenaṃ evamāhaṃsu: ambho ayaṃ puriso rañño paccatthikassa dāresu sañcarittaṃ āpajji.

Tassa rājā attamano abhihāramadāsi. Tenāyaṃ puriso mālī kuṇḍalī sunahāto suvilitto

kappitakesamassu itthikāmehi rājā maññe paricāretīti.

Dissati kho pana gāmaṇi, idhekacco daḷhāya rajjuyā pacchābāhaṃ gāḷhabandhanaṃ

bandhitvā khuramuṇḍaṃ karitvā kharassarena paṇavena rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena

siṅghāṭakaṃ parinetvā dakkhiṇena dvārena nikkhāmetvā dakkhiṇato nagarassa sīsaṃ

jijjamāno, tamenaṃ evamāhaṃsu: ambho ayaṃ puriso kiṃ akāsi daḷhāya rajjuyā paccābāhaṃ

gāḷhabandhanaṃ bandhitvā khuramuṇḍaṃ karitvā kharassarena paṇavena rathikāya

rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ parinetvā dakkhiṇena dvārena nikkhāmetvā dakkhiṇato

nagarassa sīsaṃ jindatīti? Tamenaṃ evamāhaṃsu: ambho, ayaṃ puriso kulitthisu

kulakumārīsu cārittaṃ āpajji. Tena naṃ rājāno gahetvā evarūpaṃ kammakāraṇaṃ kārentī ti.

Taṃ kimmaññasi gāmaṇi, api nu te evarūpaṃ diṭṭhaṃ vā sutaṃ vāti? Diṭṭhiñca no bhante

sutañca suyissati cāti. Tatra gāmaṇi, ye te samaṇa brāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino "yo

koci kāmesu micchācarati, sabbo so diṭṭheva dhamme dukkhaṃ domanassaṃ

paṭisaṃvediyatī" ti. Saccaṃ vā te āhaṃsu musā vāti. Musā bhante. Ye pana te tucchaṃ-6.

Musā vilapanti, sīlavanto vā te dussīlā vāti. Dussīlā bhante. Ye pana te dussīlā

pāpadhammā micchāpaṭipannā vā te sammāpaṭipannā cāti. Micchāpaṭipannā bhante. Ye

pana te micchāpaṭipannā micchādiṭṭhikā vā te sammādiṭṭhikā vāti. Micchādiṭṭhikā bhante.

Ye pana te micchādiṭṭhikā kallannu tesu pasīditunti. No hetaṃ bhante.

1. Adinnaṃ ādiyati - syā

2. Abhihāra - machasaṃ, syā

3. Ādiyati - syā

4. Tattha - sī 1, 2.

[BJT Page 618] [\x 618/]

[PTS Page 347] [\q 347/] dissati kho pana gāmaṇi, idhekacco mālī kuṇḍalī sunahāto

suvilitto kappitakesamassū itthikāmehi rājā maññe paricārento, tamenaṃ evamāhaṃsu:

ambho ayaṃ puriso kiṃ akāsi mālī kuṇḍalī sunahāto suvilitto kappitakesamassu

itthikāmehi rājā maññe paricāretīti. Tamenaṃ evamāhaṃsu: ambho ayaṃ puriso rājānaṃ

musāvādena hāsesi-1. Tassa rājā attamano abhihāramadāsi. Tenāyaṃ puriso mālī kuṇḍalī

sunahāto suvilitto kappitakesamassu itthikāmehi rājā maññe paricāretīti.

Dissati kho pana gāmaṇi idhekacco daḷhāya rajjuyā pacchābāhaṃ gāḷhabandhanaṃ

bandhitvā khuramuṇḍaṃ karitvā kharassarena paṇavena rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena

siṅghāṭakaṃ parinetvā dakkhiṇena dvārena nikkhāmetvā dakkhiṇato nagarassa sīsaṃ

jijjamāno, tamenaṃ evamāhaṃsu: ambho ayaṃ puriso kiṃ akāsi daḷhāya rajjuyā paccābāhaṃ

gāḷhabandhanaṃ bandhitvā khuramuṇḍaṃ karitvā kharassarena paṇavena rathikāya

rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ parinetvā dakkhiṇena dvārena nikkhāmetvā dakkhiṇato

nagarassa sīsaṃ jindatīti. Tamenaṃ evamāhaṃsu: ambho, ayaṃ puriso gahapatissa vā

gahapatiputtassa vā musāvādena atthaṃ bhañji. Tena naṃ rājāno gahetvā evarūpaṃ

kammakāraṇaṃ kārentī ti. Taṃ kimmaññasi gāmaṇi api nū te evarūpaṃ diṭṭhaṃ vā sutaṃ

cāti? Diṭṭhiñca no bhante sutañca suyissati cāti. Tatra gāmaṇi, ye te samaṇabrāhmaṇā

evaṃvādino evaṃdiṭṭhino "yo koci musā bhaṇati, sabbo so diṭṭheva [PTS Page 348] [\q

348/] dhamme dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyatī" saccaṃ vā te āhaṃsu musā cāti?

Musā bhante. Ye pana te tucchaṃ musā vilapanti, sīlavanto vā te dussīlā cāti? Dussīlā

bhante. Ye pana te dussīlā pāpadhammā, micchāpaṭipannā vā te sammāpaṭipannā vāti?

Micchāpaṭipannā bhanate. Ye pana te micchāpaṭipannā micchādiṭṭhikā vā te

sammādiṭṭhikā vāti? Micchādiṭṭhikā bhante. Ye pana te micchādiṭṭhikā, kallannu tesu

pasīditunti? No hetaṃ bhante.

Acchariyaṃ bhante abbhutaṃ bhante, atthi me bhante āvasathāgāraṃ, tattha mañcakāni atthī,

āsanāni atthī, udakamaṇiko atthī, telappadīpo atthī, tattha yo samaṇo vā brāhmaṇo vā

vāsaṃ upeti, tenāhaṃ yathāsatti yathābalaṃ saṃvibhajāmi. -2. Bhutapubbaṃ bhante, cattāro

satthāro nānādiṭṭhikā nānākhantikā nānārucikā tasmiṃ āvasathāgāre vāsaṃ upagacchiṃsu.

Eko satthā evaṃvādi evaṃdiṭṭhi: natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ natthi hutaṃ, natthi

sukaṭadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paro loko, natthi

mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā

sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ paraṃ ca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentīti.

1. Bhāseti - syā.

2. Samabhajāmi - aṭṭhakathā.

[BJT Page 620] [\x 620/]

Eko satthā evaṃvādi evaṃdiṭṭhi: atthi dinnaṃ atthi [PTS Page 349] [\q 349/] yiṭṭhaṃ

atthi hutaṃ atthi sukaṭadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, atthi ayaṃ loko, atthi paro

loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā, atthi loke samaṇabrāhmanā sammaggatā

sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentīti.

Eko satthā evaṃvādī evaṃdiṭṭhi: karato-1. Kārayato chindato chedāpayato pacato pācayato

socayato kilamayato phandato phandāpayato pāṇamatipātayato ādinnaṃ ādiyato sandhiṃ

chindato nillopaṃ harato ekāgārikaṃ karoto paripanthe tiṭṭhato paradāraṃ gacchato musā

bhaṇato karato na karīyati pāpaṃ, khurapariyantena cepi cakkena yo imissā paṭhaviyā

pāṇe ekamaṃsakhalaṃ ekamaṃsapuñjaṃ kareyaya, natthi tatonidānaṃ pāpaṃ, natthi pāpassa

āgamo, dakkhiṇañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya hananto ghātento chindanto chedāpento

pacanto pācento natthi tatonidānaṃ pāpaṃ, natthi pāpassa āgamo, uttarañcepi gaṅgāya tīraṃ

gaccheyya dadanto dāpento yajanto yājento natthi tatonidānaṃ puññaṃ, natthi puññassa

āgamo. Dānena damena saññamena saccavajjena natthi puññaṃ natthi puññassa āgamoti.

Eko satthā evaṃvādī evaṃdiṭṭhi: karato kārayato chindato chedāpayato pacato pācayato

socayato kilamayato phandato phandāpayato pāṇamatipātayato ādinnaṃ ādiyato sandhiṃ

chindato nillopaṃ harato ekāgārikaṃ karoto paripanthe tiṭṭhato paradāraṃ [PTS Page 350]

[\q 350/] gacchato musā bhaṇato karato karīyati pāpaṃ, khurapariyantenapi cakkena yo

imissā paṭhaviyā pāṇe ekamaṃsakhalaṃ ekamaṃsapuñjaṃ kareyya, atthi tatonidānaṃ pāpaṃ,

atthi pāpassa āgamo, dakkhiṇañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya hananto ghātento jindanto

chedāpento pacanto pācento atthi tatonidānaṃ pāpaṃ, atthi pāpassa āgamo, dānena damena

saññamena saccavajjena atthi puññaṃ atthi puññassa āgamoti.

Tassa mayhaṃ bhante ahudeva kaṅkhā ahudeva vicikicchā: ko su nāma imesaṃ bhavataṃ

samaṇabrāhmaṇānaṃ saccaṃ āha, ko musāti.

Alaṃ hi te gāmaṇī, kaṅkhītuṃ, alaṃ vicikicchituṃ, kaṅkhanīye ca pana te ṭhāne vicikicchā

uppannāti. Evaṃ pasannohaṃ-3. Bhante bhagavati, pahoti me bhagavā tathā dhammaṃ

desetuṃ yathāhaṃ imaṃ kaṅkhādhammaṃ pajaheyyanti.

1. Karoto - machasaṃ

2. Gaṅgā - sī 1, 2

3. Pasannāhaṃ - syā.

[Pages missing 622 624 vvv]

[BJT Page 626] [\x 626/]

[PTS Page 351] [\q 351/]

Sa kho so gāmaṇi, ariyasāvako evaṃ vigatābhijjho vigatavyāpādo. Asammūḷho sampajāno

patissato mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ,

tathā catutthiṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi [PTS Page 352] [\q 352/] sabbattatāya

sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena

[PTS Page 353] [\q 353/] avyāpajjhena pharitvā viharati. So iti paṭisaṃcikkhati: yo'yaṃ

satthā evaṃvādī evaṃdiṭṭhi: "karato kārayato chindato chedāpayato pacato pācayato

socayato kilamayato phandato phandāpayato pāṇamatipātayato adinnaṃ ādiyato sandhiṃ

chindato nillopaṃ harato ekāgārikaṃ karoto paripanthe tiṭṭhato paradāraṃ gacchato musā

bhaṇato karato karīyati pāpaṃ. Khurapariyantena cepi cakkena yo imissā paṭhaviyā pāṇe

ekamaṃsakhalaṃ ekamaṃsapuñjaṃ kareyya, atthi tato nidānaṃ pāpaṃ, atthi pāpassa āgamo.

Dakkhiṇañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya hananto ghātento chindanto chedāpento pacanto

pācento, atthi tato nidānaṃ pāpaṃ, atthi pāpassa āgamo. Uttarañcepi gaṅgāya tīraṃ

gaccheyya dadanto dāpento yajanto yājento, atthi tato nidānaṃ puññaṃ, atthi puññassa

āgamo, dānena damena saññamena saccavajjena atthi puññaṃ atthi puññassa āgamo" ti. Sace

tassa bhoto satthuno saccaṃ vacanaṃ, apaṇṇakatāya mayhaṃ: so'haṃ na kiñci vyābādhemi

tasaṃ vā thāvaraṃ vā, ubhayamettha kaṭaggāho, yañcamhi kāyena saṃvuto vācāya saṃvuto

manasā saṃvuto, yañca kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissāmīti,

tassa pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati,

passaddhakāyo sukhaṃ vediyati, sukhino cittaṃ samādhiyati. Ayaṃ kho so gāmaṇi,

dhammasamādhī. [PTS Page 352] [\q 352/] tatra ce tvaṃ cittasamādhiṃ paṭilabheyyāsi,

evaṃ tvaṃ imaṃ kaṅkhādhammaṃ pajaheyyāsi.

Sa kho so gāmaṇi ariyasāvako evaṃ vigatābhijjho vigatavyāpādo. Asammūḷho sampajāno

patissato karuṇāsahagatena [PTS Page 355] [\q 355/] cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā

viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthiṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi

sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ karuṇāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena

appamāṇena averena avyāpajjhena pharitvā viharati. So iti paṭisaṃcikkhati: yo'yaṃ satā

evaṃvādī evaṃdiṭṭhi: "karato kārayato chindato chedāpayato pacato pācayato socayato

kilamayato phandato phandāpayato pāṇamatipātayato adinnaṃ ādiyato sandhiṃ chindato

nillopaṃ harato ekāgārikaṃ karoto paripanthe tiṭṭhato paradāraṃ gacchato musā bhaṇato

karato karīyati pāpaṃ. Khurapariyantena cepi cakkena yo imissā paṭhaviyā pāṇe

ekamaṃsakhalaṃ ekamaṃsapuñjaṃ kareyya, atthi tato nidānaṃ pāpaṃ, atthi pāpassa āgamo.

Dakkhiṇañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya hananto ghātento chindanto chedāpento pacanto

pācento, atthi tato nidānaṃ pāpaṃ, atthi pāpassa āgamo. Uttarañcepi gaṅgāya tīraṃ

gaccheyya dadanto dāpento yajanto yājento, atthi tato nidānaṃ puññaṃ, atthi puññassa

āgamo, dānena damena saññamena saccavajjena atthi puññaṃ atthi puññassa āgamo" ti. Sace

tassa bhoto satthuno saccaṃ vacanaṃ, apaṇṇakatāya mayihaṃ: so'haṃ na kiñca vyābādhemi

tasaṃ vā thāvaraṃ vā, ubhayamettha kaṭaggāho, yañcamhi kāyena saṃvuto vācāya saṃvuto

manasā saṃvuto, yañca kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissāmīti,

tassa pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati,

passaddhakāyo sukhaṃ vediyati, sukhino cittaṃ samādhiyati. Ayaṃ kho so gāmaṇi,

dhammasamādhī. Tatra ce tvaṃ cittasamādhiṃ paṭilabheyyāsi, evaṃ tvaṃ imaṃ

kaṅkhādhammaṃ pajaheyyāsi.

Sa kho so gāmaṇi ariyasāvako evaṃ vigatābhijjho vigatavyāpādo. Asammūḷho sampajāno

patissato muditāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ,

tathā catutthiṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ

muditāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena avyāpajjhena pharitvā

viharati. So iti paṭisaṃcikkhati: yo'yaṃ satā evaṃvādī evaṃdiṭṭhi: "karato kārayato chindato

chedāpayato pacato pācayato socayato kilamayato phandato phandāpayato

pāṇamatipātayato adinnaṃ ādiyato sandhiṃ chindato nillopaṃ harato ekāgārikaṃ karoto

paripanthe tiṭṭhato paradāraṃ gacchato musā bhaṇato karato karīyati pāpaṃ.

Khurapariyantena cepi cakkena yo imissā paṭhaviyā pāṇe ekamaṃsakhalaṃ ekamaṃsapuñjaṃ

kareyya, atthi tato nidānaṃ pāpaṃ, atthi pāpassa āgamo. Dakkhiṇañcepi gaṅgāya tīraṃ

gaccheyya hananto ghātento chindanto chedāpento pacanto pācento, atthi tato nidānaṃ

pāpaṃ, atthi pāpassa āgamo. Uttarañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya dadanto dāpento yajanto

yājento, atthi tato nidānaṃ puññaṃ, atthi puññassa āgamo, dānena damena saññamena

saccavajjena atthi puññaṃ atthi puññassa āgamo" ti. Sace tassa bhoto satthuno saccaṃ

vacanaṃ, apaṇṇakatāya mayhaṃ: so'haṃ na kiñca vyābādhemi tasaṃ vā thāvaraṃ vā,

ubhayamettha kaṭaggāho, yañcamhi kāyena saṃvuto vācāya saṃvuto manasā saṃvuto, yañca

kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissāmīti, tassa pāmojjaṃ jāyati,

pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vediyati,

sukhino cittaṃ samādhiyati. Ayaṃ kho so gāmaṇi, dhammasamādhī. Tatra ce tvaṃ

cittasamādhiṃ paṭilabheyyāsi, evaṃ tvaṃ imaṃ kaṅkhādhammaṃ pajaheyyāsi.

Sa kho so gāmaṇi ariyasāvako evaṃ vigatābhijjho vigatavyāpādo. Asammūḷho sampajāno

patissato upekhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ,

tathā catutthiṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ

upekhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena avyāpajjhena

pharitvā viharati. So iti paṭisaṃcikkhati: yo'yaṃ satthā evaṃvādī evaṃdiṭṭhi: "natthi dinnaṃ,

natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukaṭadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi

ayaṃ loko, natthi paro loko,

[BJT Page 628] [\x 628/]

Natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā

sammāpaṭipannā yo imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedenti" sace

tassa bhoto satthuno saccaṃ vacanaṃ, apaṇṇakatāya mayhaṃ, so'haṃ na kiñci vyābādhemi

tasaṃ vā thāvaraṃ vā. Ubhayamettha kaṭaggāho: yañcamhi kāyena saṃvuto vācāya saṃvuto

manasā saṃvuto, yañca kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissāmīti.

Tassa pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati,

passaddhakāyo sukhaṃ vediyati, sukhino cittaṃ samādhiyati. Ayaṃ kho so gāmaṇi,

dhammasamādhi. Tatra ce tvaṃ cittasamādhiṃ paṭilabheyyāsi, evaṃ tvaṃ imaṃ

kaṅkhādhammaṃ pajaheyyāsi.

Sa kho so gāmaṇi, ariyasāvako evaṃ vigatābhijjho vigatavyāpādo. Asammūḷho sampajāno

patissato upekhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ,

tathā catutthiṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ

upekhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena [PTS Page 356] [\q 356/] appamāṇena

averena avyāpajjhena pharitvā viharati. So iti paṭisaṃcikkhati: yavā'yaṃ-1 satthā evaṃvādī

evaṃdiṭṭhi: "atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ, atthi sukaṭadukkaṭānaṃ kammānaṃ

phalaṃ vipāko, atthi ayaṃ loko, atthi paro loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā,

atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā yo imañca lokaṃ parañca lokaṃ

sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedenti"ti. Sace tassa bhoto satthuno saccaṃ vacanaṃ,

apaṇṇakatāya mayhaṃ, so'haṃ na kiñci vyābādhemi tasaṃ vā thāvaraṃ vā, ubhayamettha

kaṭaggāho: yañcamhi kāyena saṃvuto vācāya saṃvuto manasā saṃvuto, yañca kāyassa bhedā

parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissāmīti. Tassa pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti

jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vediyati, sukhino cittaṃ

samādhiyati. Ayaṃ kho so gāmaṇi, dhammasamādhi. Tatra ce tvaṃ cittasamādhiṃ

paṭilabheyyāsi, evaṃ tvaṃ imaṃ kaṅkhādhammaṃ pajaheyyāsi.

1. Yoyaṃ - machasaṃ

[BJT Page 630] [\x 630/]

Sa kho so gāmaṇi ariyasāvako evaṃ vigatābhijjho vigatavyāpādo. Asammūḷho sampajāno

patissato upekhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ,

tathā catutthiṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ

upekhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena avyāpajjhena

pharitvā viharati. So iti paṭisaṃcikkhati: yvā'yaṃ satthā evaṃvādī evaṃdiṭṭhi: "karato

kārayato chindato chedāpayato pacato pācayato socayato kilamayato phandato

phandāpayato pāṇamatipātayato adinnaṃ ādiyato sandhiṃ chindato nillopaṃ harato

ekāgārikaṃ karoto paripanthe tiṭṭhato paradāraṃ gacchato musā bhaṇato karato na karīyati

[PTS Page 357] [\q 357/] pāpaṃ. Khurapariyantena cepi cakkena yo imissā paṭhaviyā

pāṇe ekamaṃsakhalaṃ ekamaṃsapuñjaṃ kareyya, natthi tato nidānaṃ pāpaṃ, natthi pāpassa

āgamo. Dakkhiṇañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya hananto ghātento chindanto chedāpento

pacanto pācento, natthi tato nidānaṃ pāpaṃ, natthi pāpassa āgamo. Uttarañcepi gaṅgāya

tīraṃ gaccheyya dadanto dāpento yajanto yājento, natthi tato nidānaṃ puññaṃ, natthi

puññassa āgamo, dānena damena saññamena saccavajjena natthi puññaṃ natthi puññassa

āgamo" ti. Sace tassa bhoto satthuno saccaṃ vacanaṃ, apaṇṇakatāya mayhaṃ: so'haṃ na

kiñci vyābādhemi tasaṃ vā thāvaraṃ vā, ubhayamettha kaṭaggāho, yañcamhi kāyena

saṃvuto vācāya saṃvuto manasā saṃvuto, yañca kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ

saggaṃ lokaṃ upapajjissāmīti, tassa pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa

kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vediyati, sukhino cittaṃ samādhiyati. Ayaṃ kho

so gāmaṇi, dhammasamādhī. Tatra ce tvaṃ cittasamādhiṃ paṭilabheyyāsi, evaṃ tvaṃ imaṃ

kaṅkhādhammaṃ pajaheyyāsi.

Sa kho so gāmaṇi ariyasāvako evaṃ vigatābhijjho vigatavyāpādo. Asammūḷho sampajāno

patissato upekhasahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ,

tathā catutthiṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ

karuṇāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena avyāpajjhena

pharitvā viharati. So iti paṭisaṃcikkhati: yvā'yaṃ satthā evaṃvādī evaṃdiṭṭhi: "karato

kārayato chindato [BJT Page 632] [\x 632/]

Chedāpayato pacato pācayato socayato kilamayato phandato phandāpayato

pāṇamatipātayato adinnaṃ ādiyato sandhiṃ chindato [PTS Page 358] [\q 358/] nillopaṃ

harato ekāgārikaṃ karoto paripanthe tiṭṭhato paradāraṃ gacchato musā bhaṇato karato

karīyati pāpaṃ. Khurapariyantena cepi cakkena yo imissā paṭhaviyā pāṇe ekamaṃsakhalaṃ

ekamaṃsapuñjaṃ kareyya, atthi tato nidānaṃ pāpaṃ, atthi pāpassa āgamo. Dakkhiṇañcepi

gaṅgāya tīraṃ gaccheyya hananto ghātento chindanto chedāpento pacanto pācento, atthi tato

nidānaṃ pāpaṃ, atthi pāpassa āgamo. Uttarañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya dadanto dāpento

yajanto yājento, atthi tato nidānaṃ puññaṃ, atthi puññassa āgamo, dānena damena

saññamena saccavajjena atthi puññaṃ atthi puññassa āgamo" ti. Sace tassa bhoto satthuno

saccaṃ vacanaṃ, apaṇṇakatāya mayhaṃ: so'haṃ na kiñca vyābādhemi tasaṃ vā thāvaraṃ vā,

ubhayamettha kaṭaggāho, yañcamhi kāyena saṃvuto vācāya saṃvuto manasā saṃvuto, yañca

kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissāmīti, tassa pāmojjaṃ jāyati,

pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vediyati,

sukhino cittaṃ samādhiyati. Ayaṃ kho so gāmaṇi, dhammasamādhī. Tatra ce tvaṃ

cittasamādhiṃ paṭilabheyyāsi, evaṃ tvaṃ imaṃ kaṅkhādhammaṃ pajaheyyāsi.

Evaṃ vutte pāṭaliyo gāmaṇī bhagavantaṃ etadavoca: abhikkantaṃ bhante abhikkantaṃ

bhante seyyathāpi bhante nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷahassa

vā maggaṃ ācikkheyya andhakāre vā tela pajjotaṃ dhāreyya cakkhumanto rūpāni

dakkhintīti, evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito, esāhaṃ bhante

bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅgañca, upāsakaṃ maṃ bhagavā

dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.

Gāmaṇivaggo paṭhamo

Tatruddānaṃ:

[PTS Page 359] [\q 359/] caṇḍo tālo yodhājīvo

Hatthassāsi ca khettakā,

Saṅkha kulamaṇibhaddakā ca

Rāsiya pāṭaliyena terasāti.

Gāmaṇisaṃyuttaṃ samattaṃ

[BJT Page 634] [\x 634/]

9. Asaṅkhatasaṃyuttaṃ 9. Asaṅkhatavaggo

9. 1. 1

Kāyagatāsatisuttaṃ

428. Asaṅkhatañca vo bhikkhave desissāmi. Asaṅkhatagāmiñca maggaṃ, taṃ suṇātha.

Katamañca bhikkhave asaṅkhataṃ: yo bhikkhave rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo, idaṃ

vuccati bhikkhave asaṅkhataṃ. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: kāyagatāsati.

Ayaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ bhikkhave

satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ

mayā etāni bhikkhave rukkhamūlāni etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave, mā pamādattha,

mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha, ayaṃ kho amhākaṃ anusāsanī.

9. 1. 2

Samathavipassanāsuttaṃ

429. [PTS Page 360] [\q 360/] asaṅkhatañca vo bhikkhave desissāmi. Asaṅkhatagāmiñca

maggaṃ, taṃ suṇātha. Katamañca bhikkhave asaṅkhataṃ: yo bhikkhave rāgakkhayo

dosakkhayo mohakkhayo, idaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhataṃ. Katamo ca bhikkhave

asaṅkhatagāmī maggo: samatho ca vipassanā ca. Ayaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī

maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ bhikkhave

satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ

mayā etāni bhikkhave rukkhamūlāni etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave, mā pamādattha,

mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha, ayaṃ kho amhākaṃ anusāsanī.

9. 1. 3

Savitakkasavicārasuttaṃ

430. Asaṅkhatañca vo bhikkhave desissāmi. Asaṅkhatagāmiñca maggaṃ, taṃ suṇātha.

Katamañca bhikkhave asaṅkhataṃ: yo bhikkhave rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo, idaṃ

vuccati bhikkhave asaṅkhataṃ. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: savitakko-1

savicāro samādhi, avitakko-2. Vicāramatto samādhi, avitakko avicāro samādhi. Ayaṃ vuccati

bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ bhikkhave

satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ

mayā etāni bhikkhave rukkhamūlāni etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave, mā pamādattha,

mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha, ayaṃ kho amhākaṃ anusāsanī.

1. Savitakka - machasaṃ. Syā

2. Avitakka - machasaṃ syā

[BJT Page 636] [\x 636/]

9. 1. 4

Suññatasamādhisuttaṃ

431. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: suññato samādhi animitto samādhi

appaṇihito samādhi. Ayaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ bhikkhave

satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ

mayā etāni bhikkhave rukkhamūlāni etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave, mā pamādattha,

mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha, ayaṃ kho amhākaṃ anusāsanīti.

9. 1. 5

Satipaṭṭhānasuttaṃ

432. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: cattāro satipaṭṭhānā, ayaṃ vuccati

bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ bhikkhave

satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ

mayā etāni bhikkhave rukkhamūlāni etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave, mā pamādattha,

mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha, ayaṃ kho amhākaṃ anusāsanīti.

9. 1. 6

Sammappadhānasuttaṃ

433. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: cattāro sammappadhānā. Ayaṃ vuccati

bhikkhave asaṅkatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ bhikkhave

satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ

mayā etāni bhikkhave rukkhamūlāni etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave, mā pamādattha,

mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha, ayaṃ kho amhākaṃ anusāsanīti.

9. 1. 7

Iddhipādasuttaṃ

434. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: cattāro iddhipādā. Ayaṃ vuccati

bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ bhikkhave

satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ

mayā etāni bhikkhave rukkhamūlāni etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave, mā pamādattha,

mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha, ayaṃ kho amhākaṃ anusāsanīti.

9. 1. 8

Indriyasuttaṃ

435. [PTS Page 361] [\q 361/] katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo:

pañcindriyāni. Ayaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ bhikkhave

satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ

mayā etāni bhikkhave rukkhamūlāni etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave, mā pamādattha,

mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha, ayaṃ kho amhākaṃ anusāsanīti.

9. 1. 9

Balasuttaṃ

436. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: pañca balāni. Ayaṃ vuccati bhikkhave

asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ bhikkhave

satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ

mayā etāni bhikkhave rukkhamūlāni etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave, mā pamādattha,

mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha, ayaṃ kho amhākaṃ anusāsanīti.

9. 1. 10

Bojjhaṅgasuttaṃ

437. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: satta bojjhaṅgā. Ayaṃ vuccati bhikkhave

asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ bhikkhave

satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ

mayā etāni bhikkhave rukkhamūlāni etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave, mā pamādattha,

mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha, ayaṃ kho amhākaṃ anusāsanīti.

[BJT Page 638] [\x 638/]

9. 1. 11

Maggaṅgasuttaṃ

438. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: ariyo aṭṭhaṅgiko maggo ayaṃ vuccati

bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ bhikkhave

satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ

mayā. Etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave, mā

pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ kho amhākaṃ anusāsanīti.

Asaṅkhatavaggo paṭhamo

Tatruddānaṃ:

Kāyasamatha-1 savitakko

Suññato satipaṭṭhānā,

Sammappadhānañca iddhipāda

Indriyabalabojjhaṅgamaggāti.

1. Samādhi - sī 1, 2.

[BJT Page 640] [\x 640/]

2. Dutiya asaṅkhata vaggo

9. 2. 1

Asaṅkhatasuttaṃ

439. [PTS Page 362] [\q 362/] asaṅkhatañca vo bhikkhave desissāmi asaṅkhatagāmiñca

maggaṃ, taṃ suṇātha. Katamañca bhikkhave asaṅkhataṃ: yo bhikkhave rāgakkhayo

dosakkhayo mohakkhayo, idaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhataṃ. Katamo ca bhikkhave

asaṅkhatagāmī maggo: samatho. Ayaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 2

Vipassanāsuttaṃ

440. Asaṅkhatañca vo bhikkhave desissāmi, asaṅkhatagāmiñca maggaṃ, taṃ suṇātha.

Katamañca bhikkhave asaṅkhataṃ: yo bhikkhave rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo, idaṃ

vuccati bhikkhave asaṅkhataṃ. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: vipassanā.

Ayaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 3

Savitakkasavicārasuttaṃ

441. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: savitakko [PTS Page 363] [\q 363/]

savicāro samādhi. Ayaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 4

Avitakkavicāramattasuttaṃ

442. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: avitakko vicāramatto samādhi. Ayaṃ

vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

[BJT Page 642] [\x 642/]

9. 2. 5 Avitakkaavicārasuttaṃ

443. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: avitakko avicāro samādhi. Ayaṃ vuccati

bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 6

Suññatasamādhisuttaṃ

444. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: suññato samādhi. Ayaṃ vuccati

bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 7

Animittasamādhisuttaṃ

445. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: animitto samādhi. Ayaṃ vuccati

bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 8

Appaṇihitasamādhisuttaṃ

446. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: appaṇihito samādhi. Ayaṃ vuccati

bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 9

Kāyānupassanāsuttaṃ

447. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu kāye

kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, ayaṃ

vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 10

Vedanānupassanāsuttaṃ

448. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu vedanāsu

vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Ayaṃ

vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

[BJT Page 644] [\x 644/]

9. 2. 11

Cittānupassanāsuttaṃ

449. [PTS Page 364] [\q 364/] katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha

bhikkhave bhikkhu citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke

abhijjhādomanassaṃ. Ayaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 12

Dhammānupassanāsuttaṃ

450. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu dhammesu

dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Ayaṃ

vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 13

Paṭhamasammappadhānasuttaṃ

451. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu anuppannānaṃ

pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati

cittaṃ paggaṇhāti padahati. Ayaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 14

Dutiyasammappadhānasuttaṃ

452. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu uppannānaṃ

pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati

cittaṃ paggaṇhāti padahati. Ayaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 15

Tatiyasammappadhānasuttaṃ

453. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu anuppannānaṃ

pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati

cittaṃ paggaṇhāti padahati. Ayaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

[BJT Page 646] [\x 646/]

9. 2. 16

Catutthasammappadhānasuttaṃ

454. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu uppannānaṃ

akusalānaṃ dhammānaṃ [PTS Page 365] [\q 365/] ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya

vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti

padahati. Ayaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 17

Chandiddhipādasuttaṃ

455. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu

chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, ayaṃ vuccati bhikkhave

asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 18

Viriyiddhipādasuttaṃ

456. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo idha bhikkhave bhikkhu

viriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Ayaṃ vuccati bhikkhave

asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 19

Cittiddhipādasuttaṃ

457. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo idha bhikkhave bhikkhu

cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Ayaṃ vuccati bhikkhave

asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 20

Vīmaṃsiddhipādasuttaṃ

458. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo idha bhikkhave bhikkhu

vimaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Ayaṃ vuccati

bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

[BJT Page 648] [\x 648/]

9. 2. 21

Saddhindriyasuttaṃ

459. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu saddhindriyaṃ

bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ, ayaṃ vuccati

bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 22

Viriyindriyasuttaṃ

460. [PTS Page 366] [\q 366/] katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha

bhikkhave bhikkhu viriyindriyaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ

vossaggapariṇāmiṃ, ayaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 23

Satindriyasuttaṃ

461. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu satindriyaṃ

bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ, ayaṃ vuccati

bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 24

Samādhindriyasuttaṃ

462. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu samādhindriyaṃ

bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ, ayaṃ vuccati

bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 25

Paññindriyasuttaṃ

463. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu paññindriyaṃ

bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ, ayaṃ vuccati

bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 26

Saddhābalasuttaṃ

464. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu saddhābalaṃ

bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ, ayaṃ vuccati

bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

[BJT Page 650] [\x 650/]

9. 2. 27

Viriyabalasuttaṃ

465. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu viriyabalaṃ

bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ, ayaṃ vuccati

bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 28

Satibalasuttaṃ

466. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu satibalaṃ bhāveti

vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ, ayaṃ vuccati bhikkhave

asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 29

Samādhibalasuttaṃ

467. [PTS Page 367] [\q 367/] katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha

bhikkhave bhikkhu samādhibalaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ

vossaggapariṇāmiṃ, ayaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 30

Paññābalasuttaṃ

468. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu paññābalaṃ

bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ, ayaṃ vuccati

bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 31

Satisambojjhaṅgasuttaṃ

469. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu

satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ,

ayaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 32

Dhammavicaya sambojjhaṅgasuttaṃ

470. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu

dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ

vossaggapariṇāmiṃ, ayaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

[BJT Page 652] [\x 652/]

9. 2. 33

Viriyasambojjhaṅgasuttaṃ

471. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu

viriyasambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ

vossaggapariṇāmiṃ, ayaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 34

Pītisambojjhaṅgasuttaṃ

472. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu

pītisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ,

ayaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 35

Passaddhisambojjhaṅgasuttaṃ

473. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu

passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ

vossaggapariṇāmiṃ, ayaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 36

Samādhisambojjhaṅgasuttaṃ

474. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu

samādhisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ

vossaggapariṇāmiṃ, ayaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 37

Upekhāsambojjhaṅgasuttaṃ

475. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu

upekhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ

vossaggapariṇāmiṃ, ayaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 38

Sammādiṭṭhisuttaṃ

476. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu sammādiṭṭhiṃ

bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ, ayaṃ vuccati

bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

[BJT Page 654] [\x 654/]

9. 2. 39

Sammāsaṅkappasuttaṃ

477. [PTS Page 368] [\q 368/] katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha

bhikkhave bhikkhu sammāsaṅkappaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ

vossaggapariṇāmiṃ, ayaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 40

Sammāvācāsuttaṃ

478. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu sammāvācaṃ

bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ, ayaṃ vuccati

bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 41

Sammākammantasuttaṃ

479. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu

sammākammantaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ

vossaggapariṇāmiṃ, ayaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 42

Sammāājīvasuttaṃ

480. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu sammāājīvaṃ

bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ, ayaṃ vuccati

bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 43

Sammāvāyāmasuttaṃ

481. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu sammāvāyāmaṃ

bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ, ayaṃ vuccati

bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 44

Sammāsatisuttaṃ

482. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave bhikkhu sammāsatiṃ

bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ, ayaṃ vuccati

bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena, anukampaṃ upādāya.

Kataṃ vo taṃ mayā, etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave,

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

[BJT Page 656] [\x 656/]

9. 2. 45

Sammāsamādhisuttaṃ

483. Asaṅkhatañca vo bhikkhave desissāmi asaṅkhatagāmiñca maggaṃ, taṃ suṇātha.

Katamañca bhikkhave asaṅkhataṃ: yo bhikkhave rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo, idaṃ

vuccati bhikkhave asaṅkhataṃ. Katamo ca bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo: idha bhikkhave

bhikkhu sammāsamādhiṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ

vossaggapariṇāmiṃ, ayaṃ vuccati bhikkhave asaṅkhatagāmī maggo.

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā asaṅkhataṃ, desito asaṅkhatagāmī maggo. Yaṃ

bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya,

kataṃ vo taṃ mayā. Etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave

mā pamādattha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

9. 2. 46 - 101

Antasuttāni

484-539. Antañca-1. Vo bhikkhave desissāmi antagāmiñca-2. Maggaṃ taṃ suṇātha.

Katamañca bhikkhave antaṃ - pe - anusāsanīti.

(Yathā asaṅkhataṃ tathā vitthāretabbaṃ)

9. 2. 102 - 157

Anāsavasuttāni

540-595. [PTS Page 369] [\q 369/] anāsavañca vo bhikkhave desissāmi anāsavagāmiñca

maggaṃ -pe- anusāsanīti.

9. 2. 158 - 213

Saccasuttāni

596-651. Saccañca vo bhikkhave desissāmi saccāmiñca maggaṃ -pe- anusāsanīti.

9. 2. 214 - 269

Pārasuttāni

652-707. Pārañca vo bhikkhave desissāmi pāragāmiñca maggaṃ -pe- anusāsanīti.

1. Amatañca - syā

2. Amatagāmiñca - syā.

[BJT Page 658] [\x 658/]

9. 2. 270 - 325

Nipuṇasuttāni

708-763. Nipuṇañca vo bhikkhave desissāmi nipuṇagāmiñca maggaṃ -pe- anusāsanīti. . 2

9. 2. 326-381

Sududdasasuttāni

764-819. Sududdasañca vo bhikkhave desissāmi sududdasagāmiñca maggaṃ -pe-

anusāsanīti.

9. 2. 382-437

Ajarasuttāni

820-975. Ajarañca-1. Vo bhikkhave desissāmi ajaragāmiñca maggaṃ -pe- anusāsanīti.

9. 2. 438-493

Dhuvasuttāni

976-931. [PTS Page 370] [\q 370/] dhuvañca vo bhikkhave desissāmi dhuvagāmiñca

maggaṃ -pe- anusāsanīti.

9. 2. 494-549

Apalokitasuttāni

932-987. Apalokitañca-2. Vo bhikkhave desissāmi apalokitagāmiñca maggaṃ -pe-

anusāsanīti.

9. 2. 550-605

Anidassanasuttāni

988-1043. Anidassanañca vo bhikkhave desissāmi anidassanagāmiñca maggaṃ -pe-

anusāsanīti.

9. 2. 606-661

Nippapañcasuttāni

1044-1099. Nippapañcañca vo bhikkhave desissāmi nippapañcagāmiñca maggaṃ -pe-

anusāsanīti.

1. Ajjarañca - sī 1, 2 ajjajaraṃ - syā

2. Apalokañca - sī. 1, 2

Apalokinañca - syā.

[BJT Page 660] [\x 660/]

9. 2. 662-717

Santasuttāni

1100-1155. Santañca vo bhikkhave desissāmi santagāmiñca maggaṃ -pe- anusāsanīti.

9. 2. 718-773

Amatasuttāni

1156-1211. Amatañca vo bhikkhave desissāmi amatagāmiñca maggaṃ -pe- anusāsanīti.

9. 2. 774-829

Paṇitasuttāni

1212-1267. Paṇitañca vo bhikkhave desissāmi paṇitagāmiñca maggaṃ -pe- anusāsanīti.

9. 2. 830-885

Sivasuttāni

1268-1323 Sivañca vo bhikkhave desissāmi sivagāmiñca maggaṃ -pe- anusāsanīti.

9. 2. 886-941

Khemasuttāni

1324-1379. [PTS Page 371] [\q 371/] khemañca vo bhikkhave desissāmi khemagāmiñca

maggaṃ -pe- anusāsanīti.

9. 2. 942-997

Taṇhakkhayasuttāni

1380-1435. Taṇhakkhayañca vo bhikkhave desissāmi taṇhakkhayagāmiñca maggaṃ -pe-

anusāsanīti.

9. 2. 998-1053

Acchariyasuttāni

1436-1491. Acchariyañca vo bhikkhave desissāmi acchariyagāmiñca maggaṃ -pe- anusāsanīti.

[BJT Page 662] [\x 662/]

9. 2. 1054-1109

Abbhutasuttāni

1492-1547. Abbhutañca vo bhikkhave desissāmi abbhutagāmiñca maggaṃ -pe- anusāsanīti.

9. 2. 1110-1165

Anītikasuttāni

1548-1603. Anītikañca vo bhikkhave desissāmi anītikagāmiñca maggaṃ -pe- anusāsanīti.

9. 2. 1166-1221

Anītikadhammasuttāni

1604-1659. Anītikadhammañca vo bhikkhave desissāmi anītikadhammagāmiñca maggaṃ

-pe- anusāsanīti.

9. 2. 1222-1277

Nibbānasuttāni

1660-1715. Nibbānañca vo bhikkhave desissāmi nibbānagāmiñca maggaṃ -pe- anusāsanīti.

9. 2. 1278-1333

Abyāpajjhasuttāni

1716-1771. Abyāpajjhañca vo bhikkhave desissāmi abyāpajjhagāmiñca maggaṃ -pe-

anusāsanīti.

9. 2. 1334-1389

Virāgasuttāni

1772-1827. Virāgañca vo bhikkhave desissāmi virāgagāmiñca maggaṃ -pe- anusāsanīti.

9. 2. 1390-1445

Suddhisuttāni

1828-1883. [PTS Page 372] [\q 372/] suddhiñca vo bhikkhave desissāmi suddhigāmiñca

maggaṃ -pe- anusāsanīti.

[BJT Page 664] [\x 664/]

9. 2. 1446-1501

Muttisuttāni

1884-1939. Muttiñca vo bhikkhave desissāmi muttigāmiñca maggaṃ -pe- anusāsanīti.

9. 2. 1502-1557

Anālayasuttāni

1940-1995. Anālayañca vo bhikkhave desissāmi anālayagāmiñca maggaṃ -pe- anusāsanīti.

9. 2. 1558-1613

Dīpasuttāni

1996-2051. Dīpañca vo bhikkhave desissāmi dīpagāmiñca maggaṃ -pe- anusāsanīti.

9. 2. 1614-1669

Leṇasuttāni

2052-2107. Leṇañca vo bhikkhave desissāmi leṇagāmiñca maggaṃ -pe- anusāsanīti.

9. 2. 1670-1725

Tāṇasuttāni

2108-2163. Tāṇañca vo bhikkhave desissāmi tāṇagāmiñca maggaṃ -pe- anusāsanīti.

9. 2. 1726-1781

Saraṇasuttāni

2164-2219. Saraṇañca vo bhikkhave desissāmi saraṇagāmiñca maggaṃ -pe- anusāsanīti.

9. 2. 1782-1837

Parāyaṇasuttāni

2220-2275. [PTS Page 378] [\q 378/] parāyaṇañca vo bhikkhave desissāmi

parāyaṇagāmiñca maggaṃ, taṃ suṇātha. Katamañca bhikkhave parāyaṇaṃ: yo bhikkhave

rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo, idaṃ vuccati bhikkhave parāyaṇaṃ. Katamo ca

bhikkhave parāyaṇagāmī maggo: kāyagatāsati. Ayaṃ vuccati bhikkhave parāyaṇagāmī

maggo.

[BJT Page 666] [\x 666/]

Iti kho bhikkhave desitaṃ vo mayā parāyaṇaṃ, desito parāyaṇagāmī maggo. Yaṃ bhikkhave

satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya. Kataṃ vo taṃ

mayā etāni bhikkhave rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha bhikkhave mā pamādattha,

mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha, ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti.

(Yathā asaṅkhataṃ tathā vitthāretabbaṃ)

Dutyaasaṅkhatavaggo.

Tatruddānaṃ:

Asaṅkhataṃ antaṃ anāsavaṃ saccañca pāraṃ nipuṇaṃ sududdasaṃ

Ajarattaṃ dhuvaṃ apalokitaṃ anidassanaṃ nippapañca santaṃ

Amataṃ paṇītañca sivañca khemaṃ taṇhakkhayo acchariyañca abbhutaṃ

Anītikaṃ anītikadhammaṃ nibbānametaṃ sugatena desitaṃ

Abyāpajjho virāgo ca suddhi mutti anālayo

Dīpo leṇañca tāṇañca saraṇañca parāyaṇañcāti.

Asaṅkhatasaṃyuttaṃ samattaṃ.

[BJT Page 668] [\x 668/]

10. Abyākata saṃyuttaṃ

1. Abyākatavaggo

10. 1. 1

Khemāsuttaṃ

2276. [PTS Page 374] [\q 374/] ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane

anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena khemā bhikkhunī kosalesu cārikaṃ

caramānā antarā ca sāvatthiṃ-1 antarā ca sāketaṃ toraṇavatthusmiṃ vāsaṃ upagatā hoti.

Atha kho rājā pasenadikosalo sāketā sāvatthiṃ gacchanto antarā ca sāketaṃ antarā ca

sāvatthiṃ toraṇavatthusmiṃ ekarattivāsaṃ upagañji. Atha kho rājā pasenadikosalo aññataraṃ

purisaṃ āmantesi: ehi tvaṃ ambho purisa toraṇavatthusmiṃ tathārūpaṃ samaṇaṃ vā

brahmaṇaṃ vā jāna, yamahaṃ ajja payirupāseyyanti.

Evaṃ devāti kho so puriso rañño pasenadissa kosalassa paṭissutvā kevalakappaṃ

toraṇavatthuṃ-2 anvāhiṇḍanto-3 nāddasa tathārūpaṃ samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā yaṃ rājā

pasenadi kosalo payirupāseyya addasā kho so puriso khemaṃ bhikkhuniṃ toraṇavatthusmiṃ

vāsaṃ upagataṃ, disvāna yena pasenadikosalo tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā rājānaṃ

pasenadi. Kosalaṃ etadavoca: natthi kho deva, toraṇavatthusmiṃ tathārūpo samaṇo vā

brāhmaṇo vā yaṃ devo payirupāseyya. Atthi ca kho deva, khemā nāma bhikkhunī tassa

bhagavato sāvikā arahato sammāsambuddhassa, tassā kho panayyāya evaṃ kalyāṇo

kittisaddo abbhuggato: [PTS Page 375] [\q 375/] "paṇḍitā viyattā medhāvinī bahussutā

cittakathā kalyāṇapaṭibhānā" ti. Taṃ devo payirupāsatuti.

Atha kho rājā pasenadikosalo yena khemā bhikkhunī tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā

khemaṃ bhikkhuniṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho rājā

pasenadikosalo khemaṃ bhikkhuniṃ etadavoca: kinnu kho ayye hoti tathāgato

parammaraṇāti. Avyākataṃ etaṃ mahārāja bhagavatā: "hoti tathāgato parammaraṇā" ti.

Kimpanayyo na hoti tathāgato parammaraṇāti. Etampi kho mahārāja avyākataṃ bhagavatā:

"na hoti tathāgato parammaraṇā" ti. Kinnu kho ayye, hoti ca na ca hoti tathāgato

parammaraṇāti. Avyākataṃ kho etaṃ mahārāja bhagavatā: "hoti ca na ca hoti tathāgato

parammaraṇā" ti. Kimpanayye, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti. Etampi kho

mahārāja avyākataṃ bhagavatā: "neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā" ti.

1. Sāvatthiyaṃ - sī 1, 2

2. Vatathusmiṃ sī 2, 1,

3. Ābhiṇḍanto - machasaṃ syā.

[BJT Page 670] [\x 670/]

Kinnu kho ayye, hoti tathāgato parammaraṇāti iti puṭṭhā samānā avyākataṃ kho etaṃ

mahārāja bhagavatā: "hoti tathāgato parammaraṇā" ti vadesi, kimpanayye na hoti tathāgato

parammaraṇāti iti puṭṭhā samānā etampi kho mahārāja avyākataṃ bhagavatā: "na hoti

tathāgato parammaraṇāti" vadesi, kinnu kho ayye, hoti ca na ca hoti tathāgato

parammaraṇāti iti puṭṭhā samānā avyākataṃ kho etaṃ mahārāja bhagavatā: "hoti ca na ca

hoti tathāgato parammaraṇā" ti vadesi, kimpanayye neva hoti na na hoti tathāgato

parammaraṇāti iti puṭṭhā samānā etampi kho mahārāja avyākataṃ bhagavatā: "neva hoti na

na hoti tathāgato parammaraṇā" ti vadesi. Ko nu [PTS Page 376] [\q 376/] kho ayye,

hetu ko paccayo yena taṃ-1. Avyākataṃ bhagavatāti.

Tena hi mahārāja taññevettha paṭipucchissāmi, -2. Yathā te khameyya, tathā naṃ

vyākareyyāsi.

Taṃ kimmaññasi mahārāja, atthi te koci gaṇako vā muddiko vā saṅkhāyako vā yo pahoti

gaṅgāya vālikaṃ-3. Gaṇetuṃ: "ettakā vālikā iti vā ettakāni-4 vālikāsatāni iti vā ettakāni

vālikāsatasahassāni iti vā" ti. No hetaṃ ayye. Atthi pana te koci gaṇako vā muddiko vā

saṅkhāyako vā yo pahoti mahāsamudde udakaṃ miṇituṃ: "ettakāni udakāḷhakānīti-5 vā

ettakāni udakāḷhaka satānīti vā entakāni udakāḷhaka sahassānīti vā ettakāni udakāḷhaka

satasahassānīti vā" ti. Nohetaṃ ayye. Taṃ kissa hetu? Mahayye, -6. Samuddo gambhīro

appameyyo appariyogāhoti.

Evameva kho mahārāja, yena rūpena tathāgataṃ paññāpayamāno paññāpeyya, taṃ rūpaṃ

tathāgatassa pahīnaṃ ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvakataṃ āyatiṃ

anuppādadhammaṃ. Rūpasaṅkhaya-7 vimutto kho mahārāja tathāgato gambhīro appameyyo

appariyogāho, seyyathāpi mahāsamuddo. Hoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti, na hoti

tathāgato parammaraṇātipi na upeti. Hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti.

Neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti.

-------------------------

1. Yenetaṃ - sayā. Machasaṃ

2. Paripucchissāmi - sīmu

3. Vālukaṃ - machasaṃ

4. Ettikāni - sī, 1, 2.

5. Udakāḷhāni vā - sī 1, 2,

6. Maheyyā - syā, sī 2.

7. Saṅkhayā - syā. Saṅkhāya - machasaṃ.

[BJT Page 672] [\x 672/]

[PTS Page 377] [\q 377/]

Yāya vedanāya tathāgataṃ paññāpayamāno paññāpeyya, taṃ vedanaṃ tathāgatassa pahīnaṃ

ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvakataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ. Vedanāsaṅkhaya

vimutto kho mahārāja tathāgato gambhīro appameyyo duppariyogāho, seyyathāpi

mahāsamuddo. Hoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti, na hoti tathāgato

parammaraṇātipi na upeti. Hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti. Neva

hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti.

Yāya saññāya tathāgataṃ paññāpayamāno paññāpeyya, taṃ rūpaṃ tathāgatassa pahīnaṃ

ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvakataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ. Saññāsaṅkhaya

vimutto kho mahārāja tathāgato gambhīro appameyyo duppariyogāho, seyyathāpi

mahāsamuddo. Hoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti, na hoti tathāgato

parammaraṇātipi na upeti. Hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti. Neva

hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti.

Yehi saṅkhārehi tathāgataṃ paññāpayamāno paññāpeyya, te saṅkhārā tathāgatassa pahīnā

ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā.

Saṅkhārasaṅkhayavimutto kho mahārāja tathāgato gambhīro appameyyo duppariyogāho,

seyyathāpi mahāsamuddo. Hoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti, na hoti tathāgato

parammaraṇātipi na upeti. Hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti. Neva

hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti.

Yena viññāṇena tathāgataṃ paññāpayamāno paññāpeyya, taṃ viññāṇaṃ tathāgatassa

pahīnaṃ ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvakataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ.

Viññāṇasaṅkhayavimutto kho mahārāja tathāgato gambhīro appameyyo duppariyogāho,

seyyathāpi mahāsamuddo. Hoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti, na hoti tathāgato

parammaraṇātipi na upeti. Hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti. Neva

hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipi na upetīti.

Atha kho rājā pasenadikosalo khemāya bhikkhuniyā bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā

uṭṭhāyāsanā khemaṃ bhikkhuniṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho rājā

pasenadikosalo aparena samayena yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā

bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho rājā pasenadikosalo

bhagavantaṃ etadavoca: kinnu kho bhante hoti tathāgato parammaraṇāti. [PTS Page 378]

[\q 378/] avyākataṃ kho etaṃ mahārāja masayā: "hoti tathāgato parammaraṇāti. "

Kimpana bhante na hoti tathāgato parammaraṇāti. Tampi kho mahārāja avyākataṃ mayā

"na hoti tathāgato parammaraṇā" ti. Kinnu kho ayye, hoti ca na ca hoti tathāgato

parammaraṇoti. Avyākataṃ kho etaṃ mahārāja bhagavatā: "hoti ca na ca hoti tathāgato

parammaraṇā" ti. Kimpanayye, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti. Etampi kho

mahārāja avyākataṃ bhagavatā: "neva hota na na hoti tathāgato parammaraṇā" ti.

[BJT Page 674] [\x 674/]

Kinnu kho bhante, hoti tathāgato parammaraṇāti iti puṭṭho samāno avyākataṃ kho etaṃ

mahārāja mayā: "hoti tathāgato parammaraṇā" ti vadesi, kimpana bhante neva hoti na hoti

tathāgato parammaraṇāti iti puṭṭho samāno tampi kho mahārāja avyākataṃ mayā: "neva

hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti" vadesi, ko nu kho bhante, hetu ko paccayo yena

taṃ avyākataṃ bhagavatāti.

Tena hi mahārāja taññevettha paṭipucchissāmi, yathā te khameyya, tathā naṃ vyākareyyāsi.

Taṃ kimmaññasi mahārāja, atthi te koci gaṇako vā muddiko vā saṅkhāyako vā yo pahoti

gaṅgāya vālikaṃ gaṇetuṃ: "ettakā vālikā iti vā ettakāni vālikāsatasahassānīti vā" ti. No hetaṃ

ayye. Atthi pana te koci gaṇako vā muddiko vā saṅkhāyako vā yo pahoti mahāsamudde

udakaṃ pametuṃ: "ettakāni udakāḷahakānīti vā ettakāni udakāḷhaka satānīti vā entakāni

udakāḷhaka sahassānīti vā ettakāni udakāḷhaka satasahassānīti vā" ti. Nohetaṃ ayye. Taṃ

kissa hetu? Mahā bhante samuddo gambhīro appameyyo appariyogā hoti.

Evameva kho mahārāja, yena rūpena tathāgataṃ paññāpayamāno paññāpeyya, taṃ rūpaṃ

tathāgatassa pahīnaṃ ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvakataṃ [PTS Page 379] [\q

379/] āyatiṃ anuppādadhammaṃ. Rūpasaṅkhaya vimutto kho mahārāja tathāgato

gambhīro appameyyo duppariyogāho, seyyathāpi mahāsamuddo. Hoti tathāgato

parammaraṇātipi na upeti, na bhoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti. Hoti ca na ca hoti

tathāgato parammaraṇātipi na upeti. Neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipi na

upeti.

Yāya vedanāya tathāgataṃ paññāpayamāno paññāpeyya, sā vedanā tathāgatassa pahīnā

ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā.

Vedanāsaṅkhayavimutto kho mahārājā tathāgato gambhīro appameyyo duppariyogāho

seyyathāpi mahāsamuddo. Hoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti, na hoti tathāgato

parammaraṇātipi na upeti, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti.

Yāya saññāya tathāgataṃ paññāpayamāno paññāpeyya, taṃ rūpaṃ tathāgatassa pahīnaṃ

ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvakataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ. Rūpasaṅkhaya

vimutto kho mahārāja tathāgato gambhīro appameyyo duppariyogāho, seyyathāpi

mahāsamuddo. Hoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti, na bhoti tathāgato

parammaraṇātipi na upeti. Hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti. Neva

hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti.

Yehi saṅkhārehi tathāgataṃ paññāpayamāno paññāpeyya, te saṅkhārā tathāgatassa pahīnā

ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiṃ anuppādadhammā.

Saṅkhārasaṅkhayavimutto kho mahārāja tathāgato gambhīro appameyyo duppariyogāho,

seyyathāpi mahāsamuddo. Hoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti, na bhoti tathāgato

parammaraṇātipi na upeti. Hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti. Neva

hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti.

Yena viññāṇena tathāgataṃ paññāpayamāno paññāpeyya, taṃ viññāṇaṃ tathāgatassa

pahīnaṃ ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvakataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ.

Viññāṇasaṅkhayavimutto kho mahārāja tathāgato gambhīro appameyyo duppariyogāho,

seyyathāpi mahāsamuddo. Hoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti, na bhoti tathāgato

parammaraṇātipi na upeti. Hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipi na upeti. Neva

hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipi na upetīti.

[BJT Page 676] [\x 676/]

Acchariyaṃ bhante, abbhutaṃ bhante, yatra hi nāma satthu-1. Ceva sāvikāya ca atthena attho

vyañjanena vyañjanaṃ saṃsandissati samessati na vihāyissati-2. Yadidaṃ aggapadasmiṃ.

Ekamidāhaṃ bhante samayaṃ khemaṃ bhikkhuniṃ upasaṅkamitvā ekamatthaṃ āpucchiṃ. Sā

pi me ayyā etehi padehi etehi vyañjanehi etamatthaṃ vyākāsi seyyathāpi bhagavā.

Acchariyaṃ bhante abbhutaṃ bhante, yatra hi nāma satthu ceva sāvikāya ca atthena attho

vyañjanena vyañjanaṃ saṃsandissati samessati na vihāyissati yadidaṃ aggapadasmiṃ. Handa

ca dāni mayaṃ bhante gacchāma, bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyāti. Yassadāni tvaṃ

mahārāja kālaṃ maññasīti. Atha kho rājā pasenadi kosalo bhagavato bhāsitaṃ [PTS Page 380]

[\q 380/] abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā

padakkhiṇaṃ katvā pakkāmīti.

10. 1. 2

Anurādhasuttaṃ

2277. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Tena kho pana

samayena āyasmā anurādho bhagavato avidūre araññakuṭikāyaṃ viharati. Atha kho

sambahulā aññatitthiyā paribbājakā yenāyasmā anurādho tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā

āyasmatā anurādhena saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodaniyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā

ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho te aññatitthiyā paribbājakā āyasmantaṃ

anurādhaṃ etadavocuṃ: yo so āvuso anurādha, tathāgato uttamapuriso paramapuriso

paramapattippatto, taṃ tathāgato imesu catusu ṭhānesu paññāpayamāno paññāpeti: "hoti

tathāgato parammaraṇāti vā, na hoti tathāgato parammaraṇāti vā, hoti ca na ca hoti

tathāgato parammaraṇāti vā, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti vā" ti.

Yo so āvuso tathāgato uttamapuriso paramapuriso paramapattippatto, taṃ tathāgato aññatra

imehi catuhi ṭhānehi paññāpayamāno paññāpeti: "hoti tathāgato parammaraṇāti vā na hoti

tathāgato parammaraṇāti vā hoti ca na ca hoti tathāgato marammaraṇāti vā neva hoti na na

hoti tathāgato parammaraṇāti vā" ti. Evaṃ vutte aññatitthiyā paribbājakā āyasmantaṃ

anurādhaṃ etadavocuṃ: yo-3. Cāyaṃ bhikkhu navo bhavissati acirapabbajito, thero vā pana

bālo avyattoti. Atha te aññatitthiyā paribbājanakā āyasmantaṃ anurādhaṃ nava vādena ca

bālavādena ca apasādetvā uṭṭhāyāsanā pakkamiṃsu.

1. Satthuno - sī, 1, sīmu.

2. Virodhayissati - machasaṃ

3. So - syā.

[BJT Page 678] [\x 678/]

[PTS Page 381] [\q 381/] atha kho āyasmato anurādhassa acirapakkantesu tesu

aññatitthiyesu paribbājakesu etadahosi: sace kho maṃ te aññatitthiyā paribbājakā uttariṃ

puccheyyuṃ. Kathaṃ vyākaramāno nu khvāhaṃ tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ

vuttavādī ceva bhagavato assaṃ, na ca bhagavantaṃ abhūtena abbhācikkheyyaṃ, dhammassa

cānudhammaṃ vyākareyyaṃ. Na ca koci sahadhammiko vādānuvādo gārayhaṃ ṭhānaṃ

āgaccheyyāti. Atha kho āyasmā anurādho yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā

bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā anurādho

bhagavantaṃ etadavoca:

Idhāhaṃ bhante, bhagavato avidūre araññakuṭikāyaṃ viharāmi, atha kho bhante sambahulā

aññatitthiyā paribbājakā yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā mama saddhiṃ

sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

Ekamantaṃ nisinnā kho bhante aññatitthiyā paribbājakā maṃ etadavocuṃ: yo so āvuso

anurādha tathāgato uttamapuriso paramapuriso paramapattippatto taṃ tathāgato imesu

catusu ṭhānesu paññāpayamāno paññāpeti: "hoti tathāgato parammaraṇāti vā na hoti

tathāgato parammaraṇāti vā neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti vā" ti. Evaṃ

vuttāhaṃ bhante te aññatitthiye paribbājake etadavocuṃ: yo so āvuso tathāgato uttamapuriso

paramapuriso paramapattipanto taṃ tathāgato aññatiramehi catūhi ṭhānehi paññāpayamāno

paññāpeti: "hoti tathāgato parammaraṇāti vā na hoti tathāgato parammaraṇāti vā hoti ca na

ca hoti tathāgato parammaraṇāti vā neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti vā" ti.

Evaṃ vutte bhante te aññatitthiyā paribbājakā maṃ etadavocuṃ: yo cāyaṃ bhikkhu navo

bhavissati acirapabbajito, thero vā pana bālo avyattoti. Atha kho maṃ bhante te aññatitthiyā

paribbājakā navavādena ca bālavādena ca apasādetvā uṭṭhāsayanā pakkamiṃsu. Tassa

mayhaṃ bhante acirapakkantesu tesu aññatitthiyesu [PTS Page 382] [\q 382/]

paribbājakesu etadahosi: sace kho maṃ te aññatitthiyā paribbājakā uttariṃ puccheyyuṃ,

kathaṃ vyākaramāno nu khvāhaṃ tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ vuttavādī ceva

bhagavato assaṃ, na ca bhagavantaṃ abhūtena abbhācikekhayyaṃ, dhammassa

cānudhammaṃ vyākareyyaṃ, na ca koci sahadhammiko vādānuvādo gārayhaṃ ṭhānaṃ

āgaccheyyāti.

Taṃ kimmaññasi anurādha, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ

dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ

vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā"

ti. No hetaṃ bhante.

Vedanā niccā vā aniccā vāti. Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Saññā niccā vā aniccā vāti. Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Saṅkhārā niccā vā aniccā vāti. Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti.

Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti. No hetaṃ bhante.

Viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ

vāti. Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallannu taṃ

samanupassituṃ: "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti. [PTS Page 384] [\q 384/] no

hetaṃ bhante.

[BJT Page 680] [\x 680/]

Tasmātiha anurādha, yaṃ kiñcirūpaṃ atītānāgata paccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā

oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ rūpaṃ: "netaṃ

mama, neso'hamasmi, na me so attā" ti. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya

daṭṭhabbaṃ.

Yā kāci vedanā atītānāgatapaccuppannā ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā

hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ vedanaṃ: "netaṃ mama, neso'hamasmi, na

meso attā" ti. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Yā kāci saññā

atītānāgatapaccuppannā ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā

paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ saññā: "netaṃ mama, neso'hamasmi, na meso attā"

ti. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Ye keci saṅkhārā

atītānāgatapaccuppannā ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā

paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ saṅkhārā: "netaṃ mama, neso'hamasmi, na me so

attā" ti. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Yaṃ kiñci viññāṇaṃ

atītānāgatapaccuppannā ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā

paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ: "netaṃ mama, neso'hamasmi, [PTS Page

383] [\q 383/] na meso attā" ti. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.

Evaṃ passaṃ anurādha, sutavā ariyasāvako rūpasmimpi nibbindati, vedanāyapi nibbindati,

saññāyapi nibbindati, saṅkhāresupi nibbindati, viññāṇasmimpi nibbindati, nibbindaṃ

virajjati. Virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. Khīṇā jāti. Vusitaṃ

brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānāti.

Taṃ kiṃ maññasi anurādha, rūpaṃ tathāgatoti samanupassasīti? No hetaṃ bhante. Vedanaṃ

tathāgatoti samanupassasīti? No hetaṃ bhante, saññaṃ tathāgatoti samanupassasīti?

Nohetaṃ bhante, saṅkhāre tathāgatoti samanupassasīti? No hetaṃ bhante, viññāṇaṃ

tathāgatoti samanupassasīti? No hetaṃ bhante, taṃ kiṃ maññasi anurādha, rūpasmiṃ

tathāgatoti samanupassasīti? No hetaṃ bhante. Aññatra rūpā tathāgatoti samanupassasīti?

No hetaṃ bhante. Vedanāya tathāgatoti samanupassasīti? No hetaṃ bhante, aññatra

vedanāya tathāgatoti samanupassasīti? No hetaṃ bhante. Saññāya tathāgatoti

samanupassasīti? No hetaṃ bhante. Aññatra saññāya tathāgatoti samanupassasīti? No hetaṃ

bhante. Saṅkhāresu tathāgatoti samanupassasīti? No hetaṃ bhante, aññatra saṅkhārehi

tathāgatoti samanupassasīti? No hetaṃ bhante. Viññāṇasmiṃ tathāgatoti samanupassasīti?

No hetaṃ bhante, aññatra viññāṇā tathāgatoti samanupassasīti? No hetaṃ bhante. Taṃ kiṃ

maññasi anurādha, rūpaṃ tathāgatoti samanupassasīti? No hetaṃ bhante. Vedanaṃ

tathāgatoti samanupassasīti? No hetaṃ bhante. Saññaṃ-1. Tathāgatoti samanupassasīti? No

hetaṃ bhante. Saṅkhāre tathāgatoti samanupassasīti? No hetaṃ bhante. Viññāṇaṃ tathāgatoti

samanupassasīti? No hetaṃ bhante.

Taṃ kiṃ maññasi anurādha, ayaṃ so arūpī avedano asaññī asaṅkhāro aviññāṇo tathāgatoti

samanupassasīti? No hetaṃ bhante. Ettha te anurādha, diṭṭheva dhamme saccato thetato-2.

Tathāgate anupalabbhiyamāne-3. Kallannu te taṃ vyākaraṇāya:-4.

"Yo so āvuso tathāgato uttamapuriso paramapuriso paramapattipatto , taṃ tathāgato

aññatiramehi catūhi ṭhānehi paññāpayamāno paññāpeti. Hoti tathāgato parammaraṇāti vā

na hoti tathāgato parammaraṇāti vā hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇāti vā neva

hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti vā"ti. ? No hetaṃ bhante: sādhu sādhu-5.

Anurādha, pubbe cāhaṃ anurādha, etarahi ca dukkhañceva paññāpemi dukkhassa ca

nirodhanti.

------------------------

1. Vedanā, saññā - sī 1, 2.

2. Saccato vā - syā

Tathato vā - syā.

3. Tathāgato anupalabbhiyamāno - machasaṃ

Anupalababhanīyasabhāvo - syā.

Labbhanīyasabhāvo - syā.

4. Veyyākaraṇāya - syā. Machasaṃ

5. Sādhu, sīmu.

[BJT Page 682] [\x 682/]

10. 1. 3

Upagatasuttaṃ

2278. Ekaṃ samayaṃ āyasmā sāriputto āyasmā ca mahākoṭṭhito bārāṇasiyaṃ viharanti

isipatane migadāye. Atha kho āyasmā mahākoṭṭhito sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito

yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmatā sāriputtena saddhiṃ

sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ

nisinno kho āyasmā mahākoṭṭhito āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca:

Kinnu kho āvuso sāriputta, hoti, tathāgato parammaraṇāti? Avyākataṃ kho etaṃ āvuso,

bhagavatā: "hoti tathāgato parammaraṇā" ti. Kiṃ panāvuso, na hoti tathāgato

parammaraṇāti? [PTS Page 385] [\q 385/] etampi kho āvuso, avyākataṃ bhagavatā: "na

hoti tathāgato parammaraṇā"ti. Kinnu kho āvuso, hoti ca na ca hoti tathāgato

parammaraṇāti? Etampi kho āvuso, avyākataṃ bhagavatā: "hoti ca na ca hoti tathāgato

parammaraṇā" ti. Kiṃ panāvuso, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti? Etampi

kho āvuso, avyākataṃ bhagavatā: neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti.

Kinnu kho āvuso, hoti tathāgato parammaraṇāti iti puṭṭho samāno avyākataṃ kho āvuso,

etaṃ bhagavatā: "hoti tathāgato parammaraṇā" ti vadesi. Kinnu kho āvuso sāriputta, hoti

tathāgato parammaraṇāti? Avyākataṃ kho etaṃ āvuso, bhagavatā: "hoti tathāgato

parammaraṇā" ti. Kiṃ panāvuso, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti iti puṭṭho

samāno etampi kho āvuso, avyākataṃ bhagavatā: "neva hoti na na hoti tathāgato

parammaraṇā" ti vadesi, ko nu kho āvuso, hetu ko paccayo yena taṃ avyākataṃ bhagavatāti.

Hoti tathāgato parammaraṇāti kho āvuso, rūpagatametaṃ, na hoti tathāgato parammaraṇāti

rūpagatametaṃ, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇāti rūpagatametaṃ, neva hoti na na

hoti tathāgato parammaraṇāti rūpagatametaṃ. Hoti tathāgato parammaraṇāti kho āvuso,

vedanāgatametaṃ, na hoti tathāgato parammaraṇāti vedanāgatametaṃ, hoti ca na ca hoti

tathāgato parammaraṇāti vedanāgatametaṃ, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti

vedanāgatametaṃ. Hoti tathāgato parammaraṇāti [BJT Page 684] [\x 684/]

Kho āvuso, saññāgatametaṃ, na hoti tathāgato parammaraṇāti saññāgatametaṃ, hoti ca na

ca hoti tathāgato parammaraṇāti saññāgatametaṃ, neva hoti na na hoti tathāgato

parammaraṇāti saññāgatametaṃ. Hoti tathāgato parammaraṇāti kho āvuso,

saṅkhāragatametaṃ, [PTS Page 386] [\q 386/] na hoti tathāgato parammaraṇāti

saṅkhāragatametaṃ, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇāti saṅkhāragatametaṃ, neva

hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti saṅkhāragatametaṃ. Hoti tathāgato parammaraṇāti

kho āvuso, viññāṇagatametaṃ, na hoti tathāgato parammaraṇāti viññāṇagatametaṃ, hoti ca

na ca hoti tathāgato parammaraṇāti viññāṇagatametaṃ, neva hoti na na hoti tathāgato

parammaraṇāti viññāṇagatametaṃ.

Ayaṃ kho āvuso, hetu ayaṃ paccayo yena taṃ avyākataṃ bhagavatāti.

10. 1. 4

Samudayasuttaṃ

2279. Ekaṃ samayaṃ āyasmā ca sāriputto āyasmā ca mahā koṭṭhito bārāṇasiyaṃ viharanti

isipatane migadāye, atha kho āyasmā mahākoṭṭhito sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito

yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmā sāriputtena saddhiṃ sammodi,

sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinno kho

āyāsmā mahākoṭṭhito āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca:

Ko nu kho āvuso, hetu ko paccayo yena taṃ avyākataṃ bhagavatāti.

Rūpaṃ kho āvuso, ajānato apassato yathābhūtaṃ, rūpasamudayaṃ ajānato apassato

yathābhūtaṃ, rūpanirodhaṃ ajānato apassato yathābhūtaṃ, rūpanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ

ajānato apassato yatābhūtaṃ: hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti, na hoti tathāgato

parammaraṇātipissa hoti, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti, neva hoti na

na hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti.

Vedanaṃ ajānato apassato yathābhūtaṃ, vedanāsamudayaṃ ajānato apassato yathābhūtaṃ,

vedanānirodhaṃ ajānato apassato yathābhūtaṃ, vedanānirodhagāminiṃ paṭipadaṃ ajānato

apassato yatābhūtaṃ: hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti, na hoti tathāgato

parammaraṇātipissa hoti, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti, neva hoti na

na hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti.

Saññaṃ ajānato apassato yathābhūtaṃ, saññāsamudayaṃ ajānato apassato yathābhūtaṃ,

saññānirodhaṃ ajānato apassato yathābhūtaṃ, saññānirodhagāminiṃ paṭipadaṃ ajānato

apassato yatābhūtaṃ: hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti, na hoti tathāgato

parammaraṇātipissa hoti, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti, neva hoti na

na hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti.

Saṅkhāre ajānato apassato yathābhūtaṃ, saṅkhārasamudayaṃ ajānato apassato yathābhūtaṃ,

saṅkhāranirodhaṃ ajānato apassato yathābhūtaṃ, saṅkhāranirodhagāminiṃ paṭipadaṃ ajānato

apassato yatābhūtaṃ: hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti, na hoti tathāgato

parammaraṇātipissa hoti, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti, neva hoti na

na hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti.

Viññāṇaṃ ajānato apassato yathābhūtaṃ, viññāṇasamudayaṃ ajānato apassato yathābhūtaṃ,

viññāṇanirodhaṃ ajānato apassato yathābhūtaṃ, viññāṇanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ ajānato

apassato yatābhūtaṃ: hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti, na hoti tathāgato [PTS Page

387] [\q 387/] parammaraṇātipissa hoti, hoti ca na ca hoti tathāgato

parammaraṇātipissa hoti, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti.

Rūpañca kho āvuso, jānato passato yathābhūtaṃ, rūpaṃ samudayaṃ jānato passato

yathābhūtaṃ, rūpanirodhaṃ jānato passato yathābhūtaṃ rūpanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ

jānato passato yathābhūtaṃ hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, na hoti tathāgato

parammaraṇātipissa na hoti, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, neva

hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti. Ayaṃ kho āvuso, hetu ayaṃ paccayo

yena taṃ avyākataṃ bhagavatāti.

Vedanaṃ jānato passato yathābhūtaṃ, vedanā samudayaṃ jānato passato yathābhūtaṃ,

vedanānirodhaṃ jānato passato yathābhūtaṃ vedanānirodhagāminiṃ paṭipadaṃ jānato

passato yathābhūtaṃ hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, na hoti tathāgato

parammaraṇātipissa na hoti, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, neva

hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti. Ayaṃ kho āvuso, hetu ayaṃ paccayo

yena taṃ avyākataṃ bhagavatāti.

Saññaṃ jānato passato yathābhūtaṃ, saññaṃ samudayaṃ jānato passato yathābhūtaṃ, saññaṃ

nirodhaṃ jānato passato yathābhūtaṃ saññaṃ nirodhagāminiṃ paṭipadaṃ jānato passato

yathābhūtaṃ hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, na hoti tathāgato

parammaraṇātipissa na hoti, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, neva

hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti. Ayaṃ kho āvuso, hetu ayaṃ paccayo

yena taṃ avyākataṃ bhagavatāti.

Saṅkhāre jānato passato yathābhūtaṃ, saṅkhāre samudayaṃ jānato passato yathābhūtaṃ,

saṅkhāranirodhaṃ jānato passato yathābhūtaṃ saṅkhāra nirodhagāminiṃ paṭipadaṃ jānato

passato yathābhūtaṃ hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, na hoti tathāgato

parammaraṇātipissa na hoti, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, neva

hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti. Ayaṃ kho āvuso, hetu ayaṃ paccayo

yena taṃ avyākataṃ bhagavatāti.

Viññāṇaṃ jānato passato yathābhūtaṃ, viññāṇasamudayaṃ jānato passato yathābhūtaṃ,

viññāṇanirodhaṃ jānato passato yathābhūtaṃ viññāṇa nirodhagāminiṃ paṭipadaṃ jānato

passato yathābhūtaṃ hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, na hoti tathāgato

parammaraṇātipissa na hoti, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, neva

hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti. Ayaṃ kho āvuso, hetu ayaṃ paccayo

yena taṃ avyākataṃ bhagavatāti.

[BJT Page 686] [\x 686/]

10. 1. 5

Pemasuttaṃ

2280. Ekaṃ samayaṃ āyasmā ca sāriputto āyasmā ca mahākoṭṭhito bārāṇasiyaṃ viharanti

isipatane migadāye. Atha kho āyasmā mahākoṭṭhito sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito

yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmatā sāriputtena saddhiṃ

sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ

nisinno kho āyasmā mahākoṭṭhito āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca:

Ko nu kho āvuso, hetu ko paccayo yena taṃ avyākataṃ bhagavatāti? Rūpe kho āvuso

avigatarāgassa avigatachandassa avigatapemassa avigatapipāsassa avigatapariḷāhassa

avigatataṇhassa: hoti, tathāgato parammaraṇātipissa, na hoti tathāgato parammaraṇātipissa

hoti, hoti na ca hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti. Neva hoti na na hoti tathāgato

parammaraṇātipissa hoti

Vedanāya avigatarāgassa avigatachandassa avigatapemassa avigatapipāsassa

avigatapariḷāhassa avigatataṇhassa: hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, tathāgato

parammaraṇātipissa hoti, hoti na ca hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti. Neva hoti na

na hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti.

Saññāya avigatarāgassa avigatachandassa avigatapemassa avigatapipāsassa

avigatapariḷāhassa avigatataṇhassa: hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, tathāgato

parammaraṇātipissa hoti, hoti na ca hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti. Neva hoti na

na hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti.

Saṅkhāresu avigatarāgassa avigatachandassa avigatapemassa avigatapipāsassa

avigatapariḷāhassa avigatataṇhassa: hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, tathāgato

parammaraṇātipissa hoti, hoti na ca hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti. [PTS Page 388]

[\q 388/] neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti.

Rūpe ca kho āvuso vigatarāgassa vigatachandassa vigatapemassa vigatapipāsassa

vigatapariḷāhassa vigatataṇhassa hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, hoti ca na ca

hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, neva hoti na na hoti tathāgato

parammaraṇātipissa na hoti.

Vedanāya vigatarāgassa vigatachandassa vigatapemassa vigatapipāsassa vigatapariḷāhassa

vigatataṇhassa hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, hoti ca na ca hoti tathāgato

parammaraṇātipissa na hoti, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti.

Saññāya vigatarāgassa vigatachandassa vigatapemassa vigatapipāsassa vigatapariḷāhassa

vigatataṇhassa hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, hoti ca na ca hoti tathāgato

parammaraṇātipissa na hoti, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti.

Saṅkhāresu vigatarāgassa vigatachandassa vigatapemassa vigatapipāsassa vigatapariḷāhassa

vigatataṇhassa hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, hoti ca na ca hoti tathāgato

parammaraṇātipissa na hoti, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti.

Viññāṇe ca vigatarāgassa vigatachandassa vigatapemassa vigatapipāsassa vigatapariḷāhassa

vigatataṇhassa hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, hoti ca na ca hoti tathāgato

parammaraṇātipissa na hoti, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti.

Ayaṃ kho āvuso, hetu ayaṃ paccayo yena taṃ avyākataṃ bhagavatāti.

10. 1. 6

Ārāmasuttaṃ

2281. Ekaṃ samayaṃ āyasmā ca sāriputto āyasmā ca mahā koṭṭhito bārāṇasiyaṃ viharanti

isipatane migadāye, atha kho āyasmā sāriputto sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito

yenāyasmā mahākoṭṭhito tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmatā mahākoṭṭhitena saddhiṃ

sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinno kho āyasmā sāriputto āyasmantaṃ mahākoṭṭhitaṃ etadavoca:

Kinnu kho āvuso koṭṭhita, hoti tathāgato parammaraṇāti? Avyākataṃ kho etaṃ āvuso,

bhagavatā: "hoti tathāgato parammaraṇā" tī. Kiṃ panāvuso, neva hoti na na hoti tathāgato

parammaraṇāti iti puṭṭho samāno etampi kho āvuso, avyākataṃ bhagavatā: "neva hoti na

na hoti tathāgato parammaraṇā" ti vadesi. Ko nu kho āvuso, hetu ko paccayo yena taṃ

avyākataṃ bhagavatāti.

[BJT Page 688] [\x 688/]

Rūpārāmassa kho āvuso, rūparatassa rūpasammuditassa rūpa nirodhaṃ ajānato apassato

yathābhūtaṃ hoti [PTS Page 389] [\q 389/] tathāgato parammaraṇātipissa hoti, na hoti

tathāgato parammaraṇātipissa hoti, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti,

neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti.

Vedanārāmassa kho āvuso, vedanāratassa vedanāsammuditassa vedanā nirodhaṃ ajānato

apassato yathābhūtaṃ hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti, na hoti tathāgato

parammaraṇātipissa hoti, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti, neva hoti na

na hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti.

Saññārāmassa kho āvuso, saññāratassa saññāsammuditassa saññā nirodhaṃ ajānato apassato

yathābhūtaṃ hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti, na hoti tathāgato parammaraṇātipissa

hoti, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti, neva hoti na na hoti tathāgato

parammaraṇātipissa hoti.

Saṅkhārārāmassa kho āvuso, saṅkhārāratassa saṅkhārāsammuditassa saṅkhārā nirodhaṃ

ajānato apassato yathābhūtaṃ hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti, na hoti tathāgato

parammaraṇātipissa hoti, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti, neva hoti na

na hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti. Viññāṇārāmassa kho āvuso, viññāṇaratassa

viññāṇasammuditassa viññāṇa nirodhaṃ ajānato apassato yathābhūtaṃ hoti tathāgato

parammaraṇātipissa hoti, na hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti, hoti ca na ca hoti

tathāgato parammaraṇātipissa hoti, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti.

Na rūparāmassa kho āvuso, na rūparatassa na rūpasammuditassa rūpa nirodhaṃ jānato

passato yathābhūtaṃ hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, na hoti tathāgato

parammaraṇātipissa hoti, neva hoti na hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, neva hoti

na na hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti.

Na vedanārāmassa kho āvuso, na vedanāratassa na vedanāsammuditassa vedanā nirodhaṃ

jānato passato yathābhūtaṃ hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, na hoti tathāgato

parammaraṇātipissa hoti, neva hoti na hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, neva hoti

na na hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti.

Na saññārāmassa kho āvuso, na saññāratassa na saññāsammuditassa saññā nirodhaṃ jānato

passato yathābhūtaṃ hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, na hoti tathāgato

parammaraṇātipissa hoti, neva hoti na hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, neva hoti

na na hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti.

Na saṅkhārāmassa kho āvuso, na saṅkhāratassa na saṅkhāsammuditassa saṅkhāranirodhaṃ

jānato passato yathābhūtaṃ hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, na hoti tathāgato

parammaraṇātipissa hoti, neva hoti na hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, neva hoti

na na hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti. Ayaṃ kho āvuso, hetu ayaṃ paccayo yena

taṃ avyākataṃ bhagavatāti.

Siyā panāvuso, aññopi pariyāyo yena taṃ avyākataṃ bhagavatāti? Siyā āvuso, bhavārāmassa

kho āvuso, bhavaratassa bhavasammuditassa bhavanirodhaṃ ajānato apassato yathābhūtaṃ

hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti, neva hoti na hoti tathāgato parammaraṇātipissa na

hoti, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti.

[PTS Page 390] [\q 390/] na bhavārāmassa kho āvuso, na bhavaratassa na

bhavasammuditassa bhavanirodhaṃ jānato passato yathābhūtaṃ hoti tathāgato

parammaraṇātipissa hoti, neva hoti na hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, neva hoti

na na hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti ayampi kho āvuso, pariyāyo yena taṃ

avyākataṃ bhagavatāti.

Siyā panāvuso, aññopi pariyāyo yena taṃ avyākataṃ bhagavatāti? Siyā āvuso,

upādānārāmassa kho āvuso, upādānaratassa upādānasammuditassa upādānanirodhaṃ

ajānato apassato yathābhūtaṃ hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti, neva hoti na hoti

tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipissa

hoti.

[BJT Page 690] [\x 690/]

Na upādānārāmassa kho āvuso, na upādānaratassa na upādānasammuditassa

upādhānanirodhaṃ jānato passato yathābhūtaṃ hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti, neva

hoti na hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, neva hoti na na hoti tathāgato

parammaraṇātipissa na hoti ayampi kho āvuso, pariyāyo yena taṃ avyākataṃ bhagavatāti.

Siyā panāvuso, aññopi pariyāyo yena taṃ avyākataṃ bhagavatāti? Siyā āvuso, taṇhārāmassa

kho āvuso, taṇhāratassa taṇhāsammuditassa

Taṇhānirodhaṃ ajānato apassato yathābhūtaṃ hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti, neva

hoti na hoti tathāgato parammaraṇātipissa hoti, neva hoti na na hoti tathāgato

parammaraṇātipissa hoti.

Na taṇhārāmassa kho āvuso, na taṇhāratassa na taṇhāsammuditassa taṇhānirodhaṃ jānato

passato yathābhūtaṃ hoti tathāgato parammaraṇātipissa na hoti, neva hoti na hoti tathāgato

parammaraṇātipissa na hoti, [PTS Page 391] [\q 391/] neva hoti na na hoti tathāgato

parammaraṇātipissa na hoti ayampi kho āvuso, pariyāyo yena taṃ avyākataṃ bhagavatāti.

Siyā panāvuso, aññopi pariyāyo yena taṃ avyākataṃ bhagavatāti? Etthadāni āvuso, sāriputta,

ito uttariṃ kiṃ icchasi? Taṇhāsaṅkhayavimuttassa āvuso, sāriputta, bhikkhuno vaṭṭaṃ-1.

Natthi paññāpanāyāti.

10. 1. 7

Āyatanasuttaṃ

2282. Atha kho vacchagotto paribbājako yenāyasmā mahāmoggallāno tenupasaṅkami,

upasaṅkamitvā āyasmatā mahā moggallānena saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ

sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinno kho vacchagotto paribbājako

āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ etadavoca: kinnu kho bho moggallāna, sassato lokoti?

Avyākataṃ kho etaṃ vaccha-2. Bhagavatā: "sassato loko" ti. Kiṃ pana bho moggallāna,

asassato lokoti? Etampi kho vaccha, avyākataṃ bhagavatā: "asassato loko" ti. Kinnu kho bho

moggallāna, antavā lokoti? Avyākataṃ kho etaṃ vaccha bhagavatā: "antavā loko" ti. Kiṃ pana

bho moggallāna, anantavā lokoti? Etampi kho vaccha, avyākataṃ bhagavatā "anantavā loko"

ti.

1. Vantaṃ - syā.

Vaddhaṃ - sī 1, 2. [PTS.]

2. Vacchagotta - sīmu.

[BJT Page 692] [\x 692/]

[PTS Page 392] [\q 392/] kinnu kho bho moggallāna, taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti? Avyākataṃ

kho etaṃ vaccha, bhagavatā: "taṃ jīvaṃ taṃ sarīra" nti. Kiṃ pana bho moggallāna, aññaṃ

jīvaṃ aññaṃ sarīranti? Etampi kho vaccha, avyākataṃ bhagavatā: "aññaṃ jīvaṃ aññaṃ

sarīra" nti. Kinnu kho bho moggallāna, hoti tathāgato parammaraṇāti? Avyākataṃ kho

etaṃ-1. Vaccha bhagavatā: "hoti tathāgato parammaraṇā" ti. Kiṃ pana bho moggallāna, na

hoti tathāgato parammaraṇāti? Etampi kho vaccha, avyākataṃ bhagavatā: "na hoti tathāgato

parammaraṇā" ti. Kinnu kho moggallāna, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇāti?

Avyākataṃ kho etaṃ vaccha, bhagavatā: "hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇā" ti. Kiṃ

pana bho moggallāna, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti? Etampi kho vaccha,

avyākataṃ bhagavatā "neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā" ti.

Ko nu kho bho moggallāna, hetu ko paccayo yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ

puṭṭhānaṃ evaṃ vyākaraṇaṃ hoti: "sassato lokoti vā, asassato lokoti vā antavā lokoti vā,

anantavā lokoti vā, taṃ jīvaṃ taṃ sarīranasti vā aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti vā, hoti

tathāgato parammaraṇāti vā, na hoti tathāgato parammaraṇāti vā, hoti ca na ca hoti

tathāgato parammaraṇāti vā, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti" vā?

[PTS Page 393] [\q 393/] ko pana bho moggallāna, hetu ko paccayo yena samaṇassa

gotamassa evaṃ puṭṭhassa na evaṃ vyākaraṇaṃ hoti: "sassato lokotipi, asassato lokotipi,

antavā lokotipi, anantavā lokotipi, taṃ jīvaṃ taṃ sarīrantipi, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīrantipi,

hoti tathāgato parammaraṇātipi, na hoti tathāgato parammaraṇātipi, hoti ca na ca hoti

tathāgato parammaraṇātipi, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipi" ti?

Aññatitthiyā kho vaccha, paribbājakā cakkhuṃ: "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti.

Samanupassanti.

Sotaṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti. Samanupassanti.

Ghānaṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti. Samanupassanti.

Jivhaṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti. Samanupassanti.

Kāyaṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti. Samanupassanti.

Manaṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti. Samanupassanti.

Tasmā aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ puṭṭhānaṃ evaṃ vyākaraṇaṃ hoti:

"Sassato lokoti vā, asassato lokoti vā antavā lokoti vā, anantavā lokoti vā, taṃ jīvaṃ taṃ

sarīranti vā aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti vā, hoti tathāgato parammaraṇāti vā, na hoti

tathāgato parammaraṇāti vā, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇāti vā, neva hoti na

na hoti tathāgato parammaraṇāti" vā?

-------------------------

1. Etampi kho vaccha, avyākataṃ - sīmu.

[BJT Page 694] [\x 694/]

Tathāgato ca kho vaccha, arahaṃ sammāsambuddho cakkhuṃ: "netaṃ mama, neso'hamasmi,

na me so attā" ti samanupassati.

Sotaṃ "netaṃ mama, neso'hamasmi, na me so attā" ti. Samanupassanti.

Ghānaṃ "netaṃ mama, neso'hamasmi, na me so attā" ti. Samanupassanti.

Jivhaṃ "netaṃ mama, neso'hamasmi, na me so attā" ti. Samanupassanti.

Kāyaṃ "netaṃ mama, neso'hamasmi, na me so attā" ti. Samanupassanti.

Manaṃ "netaṃ mama, neso'hamasmi, na me so attā" ti. Samanupassanti.

Tasmā tathāgatassa evaṃ puṭṭhassa na evaṃ vyākaraṇaṃ hoti:

"Sassato lokotipi, asassato lokotipi antavā lokotipi, anantavā lokotipi taṃ jīvaṃ taṃ

sarīrantipi aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīrantipi, na hoti tathāgato parammaraṇātipi, na hoti

tathāgato parammaraṇātipi, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipi, neva hoti na na

hoti tathāgato parammaraṇātipi, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipi"

Atha kho vacchagotto paribbājako uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkami,

upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāratvā

ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho vacchagotto paribbājako bhagavantaṃ etadavoca:

kinnu kho bho gotama, sassato lokoti? Avyākataṃ kho etaṃ vaccha, mayā: "sassato lokoti vā,

asassato lokoti vā antavā lokoti vā, anantavā lokoti vā, taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti vā aññaṃ

jīvaṃ aññaṃ sarīranti vā, hoti tathāgato parammaraṇāti vā, na hoti tathāgato

parammaraṇāti vā, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇāti vā, neva hoti na na hoti

tathāgato parammaraṇāti" ti.

Ko nu kho bho gotama hetu ko pacchayo yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ

puṭṭhānaṃ evaṃ vyākaraṇaṃ hoti;

"Sassato lokoti vā, asassato lokoti vā antavā lokoti vā, anantavā lokoti vā, taṃ jīvaṃ taṃ

sarīranti vā aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti vā, hoti tathāgato parammaraṇāti vā, na hoti

tathāgato parammaraṇāti vā, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇāti vā, neva hoti na

na hoti tathāgato parammaraṇāti" vā?

[PTS Page 394] [\q 394/] ko pana bho gotama, hetu ko paccayo yena bhoto gotamassa

evaṃ puṭṭhassa na evaṃ vyākaraṇaṃ hoti:

"Sassato lokotipi, asassato lokotipi antavā lokotipi, anantavā lokotipi taṃ jīvaṃ taṃ

sarīrantipi aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīrantipi, na hoti tathāgato parammaraṇātipi, na hoti

tathāgato parammaraṇātipi, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipi, neva hoti na na

hoti tathāgato parammaraṇātipi, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipi"

Aññatitthiyā kho vaccha, paribbājakā cakkhuṃ: "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti.

Samanupassanti.

Sotaṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti. Samanupassanti.

Ghānaṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti. Samanupassanti.

Jivhaṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti. Samanupassanti.

Kāyaṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti. Samanupassanti.

Manaṃ "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti. Samanupassanti.

Tasmā aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ puṭṭhānaṃ evaṃ vyākaraṇaṃ hoti:

"Sassato lokoti vā, asassato lokoti vā antavā lokoti vā, anantavā lokoti vā, taṃ jīvaṃ taṃ

sarīranti vā aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti vā, hoti tathāgato parammaraṇāti vā, na hoti

tathāgato parammaraṇāti vā, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇāti vā, neva hoti na

na hoti tathāgato parammaraṇāti" vā?

Tathāgato ca kho vaccha, arahaṃ sammāsambuddho cakkhuṃ: "netaṃ mama, neso'hamasmi,

na me so attā" ti samanupassati.

Sotaṃ "netaṃ mama, neso'hamasmi, na me so attā" ti. Samanupassanti.

Ghānaṃ "netaṃ mama, neso'hamasmi, na me so attā" ti. Samanupassanti.

Jivhaṃ "netaṃ mama, neso'hamasmi, na me so attā" ti. Samanupassanti.

Kāyaṃ "netaṃ mama, neso'hamasmi, na me so attā" ti. Samanupassanti.

Manaṃ "netaṃ mama, neso'hamasmi, na me so attā" ti. Samanupassanti.

Tasmā tathāgatassa evaṃ puṭṭhassa na evaṃ vyākaraṇaṃ hoti:

"Sassato lokotipi, asassato lokotipi antavā lokotipi, anantavā lokotipi taṃ jīvaṃ taṃ

sarīrantipi aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīrantipi, na hoti tathāgato parammaraṇātipi, na hoti

tathāgato parammaraṇātipi, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipi, neva hoti na na

hoti tathāgato parammaraṇātipi, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipi"

[BJT Page 696] [\x 696/]

Acchariyaṃ bho gotama, abbhutaṃ bho gotama, yatra hi nāma satthussa ca sāvakassa ca

atthenattho vyañjanena vyañjanaṃ saṃsandissati samessati na vihāyissati yadidaṃ

aggapadasmiṃ. Idānāhaṃ bho gotama, samaṇaṃ moggallānaṃ [PTS Page 395] [\q 395/]

upasaṅkamitvā etamatthaṃ āpucchiṃ, samaṇopi me moggallāno etehi padehi etehi

vyañjanehi etamatthaṃ vyākāsi seyyathāpi bhavaṃ gotamo. Acchariyaṃ bho gotama,

abbhutaṃ bho gotama, yatra hi nāma satthussa ca sāvakassa ca atthenattho vyañjanena

vyañjanaṃ saṃsandissati samessati na vihāyissati yadidaṃ aggapadasminti.

10. 1. 8

Khandhasuttaṃ

2283. Atha kho vacchagotto paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā

bhagavatā saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ

nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho vacchagotto paribbājako bhagavantaṃ etadavoca: kinnu kho

bho gotama, sassato lokoti? Avyākataṃ kho etaṃ vaccha mayā:

"Sassato loko" ti. Kiṃ pana bho gotama, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti?

Etampi kho vaccha, avyākataṃ mayā: "neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā" ti.

Ko nu kho bho gotama hetu ko paccayo yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ

puṭṭhānaṃ evaṃ vyākaraṇaṃ hoti;

"Sassato lokoti vā, asassato lokoti vā antavā lokoti vā, anantavā lokoti vā, taṃ jīvaṃ taṃ

sarīranti vā aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti vā, hoti tathāgato parammaraṇāti vā, na hoti

tathāgato parammaraṇāti vā, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇāti vā, neva hoti na

na hoti tathāgato parammaraṇātipi" vā.

Ko pana bho gotama, hetu ko paccayo yena bhoto gotamassa evaṃ puṭṭhassa na evaṃ

vyākaraṇaṃ hoti:

"Sassato lokotipi, asassato lokotipi antavā lokotipi, anantavā lokotipi taṃ jīvaṃ taṃ

sarīrantipi aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīrantipi, na hoti tathāgato parammaraṇātipi, na hoti

tathāgato parammaraṇātipi, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipi, neva hoti na na

hoti tathāgato parammaraṇātipi, neva hoti hoti tathāgato parammaraṇātipi" ti

Aññatitthiyā kho vaccha, paribbājakā rapaṃ:attano samanupassanti,rapavantaṃ vā

attānaṃ,attani vā rapaṃ,rapasmiṃ vā attānaṃ,

Vedanaṃ; attano samanupassanti,vedanāvantaṃ vā attānaṃ,attani vā vedanaṃ,vedanasmiṃ vā

attānaṃ:

Saññaṃ:attano samanupassanti,saññāvantaṃ vā attānaṃ,attani vā saññā,saññāsmiṃ vā

attānaṃ,

Saṅkhāraṃ:attano samanupassanti,saṅkhāravantaṃ vā attānaṃ,attani vā saṇkhāraṃ,

saṅkhārasmiṃ vā attānaṃ,

Viññāṇaṃ:attano samanupassanti,viññāṇavantaṃvā attānaṃ,attani vā viññāṇaṃ,viññāṇasmiṃ

vā attānaṃ.

Tasmā aññatitthiyānaṃ [PTS Page 396] [\q 396/] paribbājakānaṃ evaṃ puṭṭhānaṃ evaṃ

vyākaraṇaṃ hoti:

Aññatitthiyā kho vaccha, paribbājakā cakkhuṃ: "etaṃ mama, eso'hamasmi, eso me attā" ti.

Samanupassanti.

Tasmā aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ puṭṭhānaṃ evaṃ vyākaraṇaṃ hoti:

"Sassato lokoti vā, asassato lokoti vā antavā lokoti vā, anantavā lokoti vā, taṃ jīvaṃ taṃ

sarīranti vā aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti vā, hoti tathāgato parammaraṇāti vā, na hoti

tathāgato parammaraṇāti vā, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇāti vā, neva hoti na

na hoti tathāgato parammaraṇāti" vā?

[BJT Page 698] [\x 698/] tathāgato ca kho vaccha, arahaṃ sammāsambuddho na rapaṃ

attano samanupassanti.Na rūpavantaṃ vā attānaṃ,na attani vā rūpaṃ,na rūpasmiṃ vā attānaṃ.

Na vedanaṃ attano samanupassanti.Na vedanāvantaṃ vā attānaṃ,na attani vā vedanaṃ,na

vedanasmiṃ vā attānaṃ

Tasmā tathāgatassa evaṃ puṭṭhassa na evaṃ vyākaraṇaṃ hoti:

"Sassato lokotipi, asassato lokotipi antavā lokotipi, anantavā lokotipi taṃ jīvaṃ taṃ

sarīrantipi aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīrantipi, na hoti tathāgato parammaraṇātipi, na hoti

tathāgato parammaraṇātipi, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipi, neva hoti na na

hoti tathāgato parammaraṇātipi, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipi"

[BJT Page 698] [\x 698/]

Tathāgato ca kho vaccha, arahaṃ sammāsambuddho na rūpaṃ attato samanupassati. Na

rūpavantaṃ vā attānaṃ, na attani vā rūpaṃ, na rūpasmiṃ vā attānaṃ. Na vedanaṃ attato

samanupassati. Na vedanāvantaṃ vā attānaṃ, na attani vā vedanaṃ, na vedanāsmiṃ vā

attānaṃ. Na saññaṃ attato samanupassati, na saññāvantaṃ vā attānaṃ, na attani vā

saññāṇaṃ, na saññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Na saṅkhāre attato samanupassati. Na

saṅkhārevantaṃ vā attānaṃ, na attani vā saṅkhāre, na saṅkhārasmiṃ vā attānaṃ. Na viññāṇaṃ

attato samanupassati, na viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, na attani vā viññāṇaṃ, ka viññāṇasmiṃ

vā attānaṃ. Tasmā tathāgatassa evaṃ phuṭṭhassa na evaṃ vyākaraṇaṃ hoti:

"Sassato lokotipi, asassato lokotipi antavā lokotipi, anantavā lokotipi taṃ jīvaṃ taṃ

sarīrantipi aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīrantipi, na hoti tathāgato parammaraṇātipi, na hoti

tathāgato parammaraṇātipi, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipi, neva hoti na na

hoti tathāgato parammaraṇātipi, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipi" ti.

Atha kho vacchagotto paribbājako uṭṭhāyāsanā yenāyasmā mahāmoggallāno tenupasaṅkami,

upasaṅkamitvā āyasmatā mahā moggallānena saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ

sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinno kho vacchagotto paribbājako

āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ etadavoca: kinnu kho bho moggallāna, sassato lokoti. ?

Avyākataṃ kho etaṃ vaccha, bhagavatā. "Sassato loko" ti. Kiṃ pana bho moggallāna, neva

hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti? Etampi kho vaccha, avyākataṃ bhagavatā: "neva

hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā" ti.

Ko nu kho bho moggallāna hetu ko paccayo yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ

puṭṭhānaṃ evaṃ vyākaraṇaṃ hoti;

"Sassato lokoti vā, asassato lokoti vā antavā lokoti vā, anantavā lokoti vā, taṃ jīvaṃ taṃ

sarīranti vā aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti vā, hoti tathāgato parammaraṇāti vā, na hoti

tathāgato parammaraṇāti vā, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇāti vā, neva hoti na

na hoti tathāgato parammaraṇātipi" ti?

[PTS Page 397] [\q 397/] aññatitthiyā kho vaccha, paribbājakā rūpaṃ attato

samanupassati. Rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Vedanaṃ

attato samanupassati. Vedanāvantaṃ vā attānaṃ, attani vā vedanaṃ, vedanāsmiṃ vā attānaṃ.

Saññaṃ attato samanupassati, saññāvantaṃ vā attānaṃ, attani vā saññāṇaṃ, saññāṇasmiṃ vā

attānaṃ. Saṅkhāre attato samanupassati. Saṅkhārevantaṃ vā attānaṃ, attani vā saṅkhāre,

saṅkhārasmiṃ vā attānaṃ. Viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, attani

vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Tasmā tathāgatassa evaṃ phuṭṭhassa na evaṃ

vyākaraṇaṃ hoti:

"Sassato lokoti vā, asassato lokoti vā antavā lokoti vā, anantavā lokoti vā, taṃ jīvaṃ taṃ

sarīranti vā aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti vā, hoti tathāgato parammaraṇāti vā, na hoti

tathāgato parammaraṇāti vā, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇāti vā, neva hoti na

na hoti tathāgato parammaraṇātipi" ti?

[BJT Page 700] [\x 700/]

Tathāgato ca kho vaccha, arahaṃ sammāsambuddho na rūpaṃ attato samanupassati. Na

rūpavantaṃ vā attānaṃ, na attani vā rūpaṃ, na rūpasmiṃ vā attānaṃ. Na vedanaṃ attato

samanupassati. Na vedanāvantaṃ vā attānaṃ, na attani vā vedanaṃ, na vedanāsmiṃ vā

attānaṃ. Na saññaṃ attato samanupassati, na saññāvantaṃ vā attānaṃ, na attani vā

saññāṇaṃ, na saññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Na saṅkhāre attato samanupassati. Na

saṅkhārevantaṃ vā attānaṃ, na attani vā saṅkhāre, na saṅkhārasmiṃ vā attānaṃ. Na viññāṇaṃ

attato samanupassati, na viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, na attani vā viññāṇaṃ, ka viññāṇasmiṃ

vā attānaṃ. Tasmā tathāgatassa evaṃ phuṭṭhassa na evaṃ vyākaraṇaṃ hoti:

"Sassato lokotipi, asassato lokotipi antavā lokotipi, anantavā lokotipi taṃ jīvaṃ taṃ

sarīrantipi aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīrantipi, na hoti tathāgato parammaraṇātipi, na hoti

tathāgato parammaraṇātipi, hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipi, neva hoti na na

hoti tathāgato parammaraṇātipi, neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇātipi" ti.

Acchariyaṃ bho moggallāna, abbhutaṃ bho moggallāna, yatra hi nāma satthu ca sāvakassa

ca atthenattho vyañjanena vyāñjanaṃ saṃsandissati samessati na vihāyissati yadidaṃ

aggapadasmiṃ idānāhaṃ bho moggallāna, samaṇaṃ gotamaṃ upasaṅkamitvā etamatthaṃ

āpucchiṃ. Samaṇopi me gotamo etehi padehi etehi vyañjanehi etamatthaṃ vayākāsi

seyyathāpi bhavaṃ moggallāno. Acchariyaṃ bho moggallāna, abbhutaṃ bho moggallāna,

yatra hi nāma satthu ca sāvakassa ca atthenattho vyāñjanena vyañjanaṃ saṃsandissati

samessati na vibhāyissati yadidaṃ aggapadasminti.

10. 1. 9

Kutuhalasālāsuttaṃ

2284. [PTS Page 398] [\q 398/] atha kho vacchagotto paribbājako yena bhagavā

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ

sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho vacchagotto paribbājako

bhagavantaṃ etadavoca: purimāni bho gotama divasāni purimatarāni sambahulānaṃ

nānātitthiyaṃ-1. Samaṇabrāhmaṇaṃ paribbājakānaṃ kutuhalasālāyaṃ sannisinnānaṃ

sannipatitānaṃ ayamantarā kathā udapādi.

Ayaṃ kho pūraṇo-2. Kassapo saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yayassi titthakaro

sādhusammato bahujanassa. Sopi sāvakaṃ abbhatītaṃ kālakataṃ uppattisu-3. Vyākaroti: asu

amutra uppanno-4. Asu amutra uppannoti. Yo-5. Pissa sāvako uttamapuriso paramapuriso

paramapattipatto, tampi sāvakaṃ abbhatītaṃ kālakataṃ uppattisu vyākaroti: asu amutra

uppanno, asu amutra uppannoti.

1. Nānātitthiyānaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ paribbājikānaṃ - machasaṃ

Aññatitthiyānaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ paribbājakānaṃ - syā.

2. Purāṇo - sī 1, 2.

3. Uppattīsu - machasaṃ syā.

4. Uppanno - machasaṃ syā.

5. So - sī, 1, 2.

[BJT Page 702] [\x 702/]

Ayampi kho makkhaligosālo saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassi titthakaro

sādhusammato bahujanassa. Sopi sāvakaṃ abbhatītaṃ kālakataṃ uppattisu vyākaroti: asu

amutra uppanno asu amutra uppannoti. Yo, pissa sāvako uttamapuriso paramapuriso

paramapattipatto, tampi sāvakaṃ abbhatītaṃ [PTS Page 399] [\q 399/] kālakataṃ

uppattisu vyākaroti: asu amutra uppanno, asu amutra uppannoti.

Ayampi kho nigaṇṭho nātaputto-1 saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassi

titthakaro sādhusammato bahujanassa. Sopi sāvakaṃ abbhatītaṃ kālakataṃ uppattisu

vyākaroti: asu amutra uppanno asu amutra uppannoti. Yo;pissa sāvako uttamapuriso

paramapuriso paramapattipatto, tampi sāvakaṃ abbhatītaṃ kālakataṃ uppattisu vyākaroti:

asu amutra uppanno, asu amutra uppannoti.

Ayampi kho sañjayo bellaṭṭhiputto-3. Saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassi

titthakaro sādhusammato bahujanassa. Sopi sāvakaṃ abbhatītaṃ kālakataṃ uppattisu

vyākaroti: asu amutra uppanno asu amutra uppannoti. Yo"pissa sāvako uttamapuriso

paramapuriso paramapattipatto, tampi sāvakaṃ abbhatītaṃ kālakataṃ uppattisu vyākaroti:

asu amutra uppanno, asu amutra uppaninoti.

Ayampi kho sañjayo pakudho kaccāyano-3. Saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassi

titthakaro sādhusammato bahujanassa. Sopi sāvakaṃ abbhatītaṃ kālakataṃ uppattisu

vyākaroti: asu amutra uppanno asu amutra uppannoti. Yo,pissa sāvako uttamapuriso

paramapuriso paramapattipatto, tampi sāvakaṃ abbhatītaṃ kālakataṃ uppattisu vyākaroti:

asu amutra uppanno, asu amutra uppannoti.

Ayampi kho ajito kesakambalo saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassi titthakaro

sādhusammato bahujanassa. Sopi sāvakaṃ abbhatītaṃ kālakataṃ uppattisu vyākaroti: asu

amutra uppanno, asu amutra uppannoti. Yo"pissa sāvako uttamapuriso paramapuriso

paramapattipatto, tampi sāvakaṃ abbhatītaṃ kālakataṃ uppattisu vyākaroti: asu amutra

uppanno, asu amutra uppannoti.

Ayampi kho samaṇo gotamo saṅghī ceva gaṇī ca gaṇācariyo ca ñāto yasassi titthakaro

sādhusammato bahujanassa. So'pi sāvakaṃ abbhatītaṃ kālakataṃ uppattisu vyākaroti: asu

amutra uppanno, asu amutra uppannoti. Yo pissa sāvako uttamapuriso paramapuriso

paramapattipatto, tampi sāvakaṃ abbhatītaṃ kālakataṃ uppattisu vyākaroti: asu amutra

uppanno, asu amutra uppannoti. Api ca kho naṃ evaṃ vyākaroti: "acchecchi taṇhaṃ

vivattayi-4. Saññojanaṃ sammā mānābhisamayā antamakāsi dukkhassā" ti. Tassa mayhaṃ

bho gotama ahudeva kaṅkhā ahu vicikicchā kathannāma-5. Samaṇassa gotamassa dhammo

abhiññeyyo.

Alaṃ hi te vaccha, kaṅkhituṃ alaṃ vicikicchitu, kaṅkhanīye ca pana te ṭhāne vicikicchā

uppannā. Sa upādānassa kho' haṃ vaccha uppattiṃ paññāpemi, no anupādānassa; seyyathāpi

vaccha, aghi saupādāno jalati, no anupādāno: evameva kho'haṃ vaccha saupādānassa

uppattiṃ paññāpemi, no anupādānassāti. Yasmiṃ pana bho gotama samaye acchi vātena

khitto durampi gacchati, imassa-6 pana bhavaṃ gotamo kiṃ upādānasmiṃ paññāpetīti.

Yasmiṃ vaccha samaye acci vātena khittā durampi gacchati, tamahaṃ vātupādānaṃ vadāmi.

-7. Vātohissa vaccha tasmiṃ samaye upādānaṃ hotīti.

[PTS Page 400] [\q 400/] yasmiñca pana bho gotama, samaye imañca kāyaṃ nikkhipati,

satto ca aññataraṃ kāyaṃ anuppanno-8. Hoti, imassa pana bhavaṃ gotamo kiṃ upādānasmiṃ

paññāpeti? Yasmiṃ kho vaccha samaye imañca kāyaṃ nikkhipati, satto ca aññataraṃ kāyaṃ

anuppanno hoti, tamahaṃ taṇhūpādānaṃ vadāmi. Taṇhāhissa vaccha tasmiṃ samaye

upādānaṃ hotīti.

1. Nāṭaputto - machasaṃ, syā

2. Belaṭṭha - machasaṃ syā.

3. Pakudho - [P. T. S.]

4. Vāvattayi - aññatra

5. Kathañhi - syā. [P. T. S.]

6. Imissa - syā.

7. Paññāpemi - syā. Machasaṃ

8. Anuppanno - sī 1, 2.

9. Taṇhā samaṅgissa - sī 1, 2.

[BJT Page 704] [\x 704/]

10. 1. 10

Atthattasuttaṃ

2285. Atha kho vacchagotto paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā

bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ

nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho vacchagotto paribbājako bhagavantaṃ etadavoca: kinnu kho

bho gotama, atthattāti. Evaṃ vutte bhagavā tuṇhi ahosi. Kiṃ pana bho gotama, natthattāti.

Dutiyampi kho bhagavā tuṇhi ahosi. Atha kho vacchagotto paribbājako uṭṭhāyāsanā

pakkāmi. Atha kho āyasmā ānando acirapakkante vacchagotte paribbājake bhagavantaṃ

etadavoca: kinnu kho bhante bhagavā vacchagottassa paribbājakassa pañhaṃ puṭṭho na

vyākāsīti.

Ahañca ānanda vacchagottassa paribbājakassa atthattāti puṭṭho samāno atthattāti

vyākareyyaṃ, ye te ānanda samaṇabrāhmaṇā sassatavādā, tesametaṃ laddhi abhavissa.

Ahañca ānanda vacchagottassa paribbājakassa natthattāti puṭṭho samāno natthattāti

vyākareyyaṃ. Ye te ānanda [PTS Page 401] [\q 401/] samaṇabrāhmaṇā ucchedavādā,

tesametaṃ laddhi abhavissa. Ahañca ānanda, vacchagottassa paribbājakassa atthattāti puṭṭho

samāno atthattāti vyākareyyaṃ, apinu me taṃ ānanda, anulomaṃ abhavissa ñāṇassa

uppādāya. Sabbe dhammā-1. Anattāti no hetaṃ bhante. Ahañca ānanda-2. Vacchagottassa

paribbājakassa natthattāti puṭṭho samāno natthattāti vyākareyyaṃ, sammūḷhassa ānanda,

vacchagottassa paribbājakassa bhiyyo sammohāya abhavissa: ahu vā me nūna pubbe attā, so

etarahi natthīti.

10. 1. 11

Sabhiyasuttaṃ

2286. Ekaṃ samayaṃ āyasmā sabhiyo kaccāno ñātike viharati giñjakāvasathe atha kho

vacchagotto paribbājako yenāyasmā sabhiyo kaccāno tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā

āyasmatā sabhiyena kaccānena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ

vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho vacchagotto paribbājako āyasmantaṃ

sabhiyaṃ kaccānaṃ etadavoca:

1. Upādāya sabbo dhammo - sī 1, 2.

2. Ahañcānanda - sīmu, 1, 2.

[BJT Page 706] [\x 706/]

Kinnu kho bho kaccāna hoti tathāgato parammaraṇāti. Avyākataṃ kho etaṃ vaccha,

bhagavatā "hoti tathāgato parammaraṇā" ti. Kiṃ pana bho kaccāna na hoti tathāgato

parammaraṇāti. Etampi ko vaccha avyākataṃ bhagavatā "na hoti tathāgato parammaraṇā"

ti. Kinnu kho bho kaccāna hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇāti. Avyākataṃ kho etaṃ

vaccha bhagavatā "hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇā" ti. [PTS Page 402] [\q 402/]

kiṃ pana bho kaccāna neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti etampi kho vaccha

avyākataṃ bhagavatā "neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā" ti.

Kinnu kho bho kaccāna, hoti tathāgato parammaraṇāti iti puṭṭho samāno avyākataṃ kho

etaṃ vaccha bhagavatā "hoti tathāgato parammaraṇā" ti vadesi. Kiṃ pana bho kaccāna na

hoti tathāgato parammaraṇāti iti puṭṭho samāno etampi kho vaccha avyākataṃ bhagavatā

"na hoti tathāgato parammaraṇā" ti vadesi. Kinnu kho bho kaccāna, hoti ca na ca hoti

tathāgato parammaraṇāti iti puṭṭho samāno avyākataṃ kho etaṃ vaccha bhagavatā "hoti ca

na ca hoti tathāgato parammaraṇā" ti vadesi. Kiṃ pana bho kaccāna, neva hoti na na hoti

tathāgato parammaraṇāti iti puṭṭho samāno etampi kho vaccha avyākataṃ bhagavatā: "neva

hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā" ti vadesi. Ko nu kho bho kaccāna hetu ko paccayo

yena taṃ avyākataṃ samaṇena gotamenāti.

Yo ca āvuso, -1. Hetu yo ca paccayo paññāpanāya: rūpīti vā arūpīti vā saññīti vā asaññīti

vā nevasaññīnāsaññīti vā, so ca hetu so ca paccayo sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ

aparisesaṃ nirujejhayya, kena naṃ paññāpayamāno paññāpeyya, "rūpīti vā arūpīti vā saññīti

vā asaññīti vā nevasaññīti nā saññīti vā" ti.

1. Vaccha - machasaṃ

[BJT Page 708] [\x 708/]

Kīvaciraṃ pabbajito' si bho kaccānāti na ciraṃ āvuso, tīṇi vassānīti. Yassapassa āvuso,

etamettakena, ettakameva tampassa bahu ko pana vādo eva-1. Abhikkanteti.

Abyākatavaggo paṭhamo.

Tatruddānaṃ:

Khemā anurādhopagataṃ samudaya pema ārāmaṃ,

Āyatana khandhaṃ kutuhalasālā atthatto sabhiyena cāti.

[PTS Page 403] [\q 403/] abyākatasaṃyuttaṃ samattaṃ.

Saḷāyatanavagge saṃyutta uddānaṃ:

Salāyatana vedanā mātugāmo jambukhādako

Sāmaṇḍo moggallāno citto gāmaṇī saṅkhataṃ abyākatanti

Dasabalaselappabhavā nibbānamahāsamuddapariyantā

Aṭṭhaṅga maggasalilā jinavacananadī ciraṃ vahatuti.

Salāyatanavaggo niṭṭhito.

1. Evaṃ - syā. Machasaṃ.


Holder of rights
GRETIL project

Citation Suggestion for this Object
TextGrid Repository (2025). Pali Collection. Samyuttanikaya 4. Samyuttanikaya 4. GRETIL. GRETIL project. https://hdl.handle.net/21.11113/0000-0016-D268-6