Hermann Boßdorf
De rode Ünnerrock
Nedderdüütsche Volkskomeedi in fief Akten

Personen

[5] Lüüd.

    • Bohle Rickmers,
    • Jülf Rickmers, , twee Bröder up de Hallig Lüttjeoog.

    • Wessel Wessels, jem ehr Ohm-Buur.

    • Maike Harder, en Wittfru.

    • De Halligpaster.

1. Akt

Eerste Akt

Buten is disig Wäder. Dat Glas steiht wohrschienlich leeg. Bohle un Jülf sitt't tomidden de Stuuv an den Disch, de een an de rechte, de anner an de linke Sied, smöökt, hebbt de langen Been mit de hogen Schipperstäveln wied ünnern Disch stäken, dat se meist dormit Kollischoon kriegt, un de Handen deep in de Taschen wrangelt. De ool Kastenklock tackt, sünst is allens still.

BOHLE
na en Wiel.
Jä –
JÜLF
wedder na en Wiel.
Jä –
BOHLE
wedder na en Wiel.
Nu is Moder dood.
JÜLF
wedder na en Wiel, hett utkäken.
Is se.
BOHLE.
Weer jo oold. Keen Wunner.
JÜLF.
Fixe Oolsch weer dat noch. Jä –
BOHLE.
Nu is se dood.
JÜLF.
Dat's en Büx.
BOHLE.
Kummt nich wedder.
JÜLF.
Sall s' woll laten.
BOHLE.
Jä –
JÜLF.
Jä –

Se smöökt, kiekt na See. Seggt wedder en Wiel nix.
BOHLE
wiest mit de Piep na See.
Treckt en Fierdagswäder up.
JÜLF.
Jo – dat Glas fallt.
BOHLE.
Ohm-Buur wull jo kamen.
JÜLF.

Denn laat em man lopen, sünst loppt he bi de Ebb un den Daak in enen Priel, odder de sollen See kummt em oevern Hals.

BOHLE.
Un denn is he ook dood.
JÜLF
na en Wiel.
Is riek. Hett Geld. Koent wi arven.
BOHLE.
Moder ehr eenzig Broder un hett keen Kind.
JÜLF.
Keen Kind – hett he nich – nee! Na en Wiel. Kann he aver noch krigen.
BOHLE.
Bi sien sösstig Johren? Un Widdmann –
JÜLF.
Hm – na – is noch en stävigen Keerl – Ohm- Buur – is he. Kann noch wedder frien.
[7]
BOHLE
drömerig.
Och – Schiet – Laat em!
JÜLF.
Is aver'n lustigen Vagel – bringt to supen mit.
BOHLE.
Jo, schaad – wenn he nich kummt!
JÜLF.
Kummt woll noch!
BOHLE.
Bi dat Wäder? Bi so'n Daak? So mall is Ohm-Buur nich.
JÜLF.
Is vör'n Düvel nich bang. Hadd Schipper warden künnt. Is'n Baas, is he, Ohm-Buur.
BOHLE
drömerig.
Moder ehr Broder – jä!
JÜLF
na en Wiel.
Jä – Moder ehr – is he ook. Uns' Moder weer ok en Baas van Wiev – weer se.
BOHLE.
Jo, wat hett se dat hier allens hollen, sider Vader bläven is in den groten Noordwest –
JÜLF.
Wi weren jo noch föfteihn- un sössteihnjoehrige Dalvs –
BOHLE.
Hett se allens alleen torechträten und - kleit – Moder –
JÜLF
na en Wiel.
Uns ook.
BOHLE.
Hett se! En Baas weer se – Moder –
JÜLF.
As ehr Broder Ohm-Buur. De hett ook dat Geld.
BOHLE.
Hett Moder nich hatt.
JÜLF.
Nee, is jo van de Olen ruutsmäten –
BOHLE.
Jo, wiel se den lütten Halligmann wull – hier – unsen Vader –
JÜLF.
Sünst – hadd se ook mehr hatt – uns' Moder – jä –
BOHLE
na en Wiel.

Hm – jä – Wat ik seggen wull – Wat meenst – wat wi twee woll likers up de Welt woeren, wenn Moders unsen Vader nich namen hadd?

JÜLF.

Jä, Minsch – wenn – dat's en Fraag. Musst den Paster maal fragen. De sprickt mit'n leven Gott, un de weet jo allens.

BOHLE.
Meenst dat?
JÜLF.
Jo, meen ik.

Smöökt un swiegt.
BOHLE
na en Wiel.
Jä – Moders is jo nu dood –
JÜLF
ook so.
Jä – is se –
BOHLE.
Nu sitt't wi twee hier alleen up de Hallig.
JÜLF.
Jä, sitt't wi.
BOHLE.
Jä – ik – ik maak mi so mien Gedanken.
JÜLF.
Jä, ik ook – maak ik mi – mien ook – ik –
BOHLE
kickt em an.
Du ook?
JÜLF
kickt em an.
Jo – do ik – wenn doch Moder dood is –
[8]
BOHLE.
Und denn seggst nix, Minsch?
JÜLF.
Hest jo ook nix seggt, Minsch.
BOHLE.
Nu aver doch.
JÜLF.
Jä, ik jo ook.

Se smöökt un swiegt.
BOHLE
na en Wiel.
Ik meen man –
JÜLF
kickt em an, töövt en Wiel, un as de anner nich mehr seggt, maakt he enen Pipentog und seggt.
Jo, ik ook –
BOHLE
kickt em an.
Wat meenst?
JÜLF.
Wull ik di ook fragen. Seggst dat jo nich.
BOHLE
na en Wiel.
Ik meen man – Moder is nu dood –
JÜLF.
Moder is dood –
BOHLE.
Kummt nich wedder –
JÜLF.
Liggt jo int Sark.
BOHLE.
Un de dood is –
JÜLF.
– is dood – Jä – dat's en Büx!
BOHLE
ritt sik tosaam.
Nu is aver hier keen.
JÜLF
doesig.
Wat? Hier? Hier sünd wi twee jo.
BOHLE.
Och, Tüünkraam, meen ik jo gor nich.
JÜLF.
Denn segg dat doch, Droehnbüdel.
BOHLE.
Ik meen, Moder –
JÜLF.
De is dood.
BOHLE.
Jo, aver'n twede Moder hebbt wi nich.
JÜLF.
Nä, een givt't man.
BOHLE.
Na, dat wull ik man seggen – dat!
JÜLF.
Och, Minsch, glöövst, ik kann en twede maken?
BOHLE.
Tüünbüdel –
JÜLF.
Droehnsack –
BOHLE.
Hest jo gor keen Ahnung, wat – wat – ik meen – ik –
JÜLF.

Ahnung – hm – Ik hebb eenmaal in mien Läven en Ahnung hatt, un dor – dor He verfallt wedder in sien Gedanken.

BOHLE.
So. Eenmaal hest al en Ahnung hatt – So –
JÜLF.
Hebb ik ook. In School noch.
BOHLE.
Och, Minsch, so lang her. Is jo nich mehr wohr.
JÜLF.
Wat? Dat sall – nich wohr sien sall dat? – Hm – na –
BOHLE.
Ik meen ganz wat anners – meen ik.
[9]
JÜLF.

Denn segg't. Radels raad ik nich, kummt doch jümmer wat anners bi ruut, as wat ik raden do. Se smöökt un swiegt.

BOHLE.
Jä, ik meen man, dat Moder nu dood is –
JÜLF.
Meen ik ook – dood –
BOHLE.
Un nu sitt't wi twee hier alleen up de Hallig – dat meen ik.
JÜLF.

Öch, Minsch, dor 's doch nix bi! Kaken kann ik doch. Un dat anner kriegt wi so biwäglang ook noch fardig.

BOHLE.
Jo – aver de Wasch –
JÜLF.
Koent wi doch ook – bäten waschen – ruff – ruff! –
BOHLE.
Un de tweien Hemden un Büxen – un Strümp – un –
JÜLF.
Maakt wi sünndags heel. Hebbt jo doch wider nix to doon.
BOHLE.
Jo – aver – ik meen –

Smöökt. Swigend.
JÜLF.
Jä – jä –
BOHLE.
Dat Moder nu dood is –
JÜLF.

– is richtig! Is dood! Laat ehr. Weer oold noog. Tachentig Johren – dammi! Un up'n Posten bet up't lest.

BOHLE.

Weer se ook. Haut up'n Disch. Verdammi noch maal, dat du Torfkopp nich versteihst, wat ik meen! Steiht up un geiht up un daal.

JÜLF
kickt em groot an.
Ik – di nich –?
BOHLE.
Nee! Deist ook nich. Ik räd jümmerto. Aver du deist, as geiht di dat nix an.
JÜLF.
Hest noch keen Woord seggt, Tüünbüdel. Wat meenst denn?
BOHLE
bi em, haut up'n Disch.
Hier mutt wedder en Fru int Huus un up de Hallig. Ik bün de Öllst. Dat segg ik!
JÜLF
mit en langsaam Begripen.
Öch – so – en – Wiev sall hier her – Jä, hest al en twede Moder?
BOHLE.
Givt dat nich. Mutt en anner sien.
JÜLF.

Jä, wenn dat man wat ward! Is nich so licht to. Hierher –? Welkeen meenst denn, de hier hergeiht un uns' Huus wohrt?

BOHLE.
Jä, ümsünst deit dat keen.
JÜLF.
Nä, ümsünst is nich maal de Dood.
BOHLE.
Aver dor mutt sik doch een finden laten, de so'n Deenst annähmen deit – Dat meen ik doch –
JÜLF
deepdenkern.
Jä, Minsch, dat's nich so licht.
BOHLE.
Och, wat süll dat woll! Man mutt bloot eerst anfangen. Ohm-Buur mutt uns een besorgen.
[10]
JÜLF
haalt deep Puust.
O Minsch – jo – Ohm- Buur! – Dor hebb ik noch gor nich an dacht!
BOHLE.

Och, du Klütenkopp, ehrer man di wat kloormaakt hett, dat duurt bet anner Johr Nijohr –Bi't Glas. Dat Glas is fullen.

JÜLF
wiest mit de Piep na buten.
Ward disig! Höör! Dor sleit al de Nävelklock van Bakenhöörn.

Buten van feern ward van Tied to Tied en Klock anslagen.
BOHLE.
Ik meen, Ohm-Buur süll noch kamen.
JÜLF.
Jo, ik ook. Water is al heet in Koek.
BOHLE.
De Ebb is aver hast vörbi. Mutt sik ranhollen.
JÜLF.

Och, de hett den Düvel in'n Balg. Is nich bang – Ohm-Buur – Buten pingelt miteens de Huusdoerklock, un dor trampt een oever de Däl.

OHM-BUUR WESSEL WESSELS kummt rin, en grote Handtasch in de Hand, Wiendrinkergesicht, lustig. Goden Dag ook, ji beiden Seeleuven! Dag, grote Dalv! Dag, lütte Dalv! Na, To Jülf. hest kakendig Water? –

JÜLF
steiht up.
Is en Büx, Ohm-Buur.
OHM
kickt rüm, rückt rüm.
Nee, rückt noch nich na Wievslüüd. Hebbt noch kenen annern Besöök hatt – wat?
BOHLE.
Wi – Besöök –? Woor süll de herkamen? Wievslüüd –?
OHM.

Jä, jä, jä, ik meen man – Packt ut de Handtasch en Buddel Konjak un sünst noch en Buddel. Hier hebbt wi wat to supen, Jungs, sünst dröögt wi hüüt namiddag tosaam as dodige Herings up de Lien. Jülf – du weesst Bescheed, mien sötes Wallfischküken – wat – weesst nich –?

JÜLF
nimmt de Buddels.
Jo, jo, Ohm-Buur.
OHM
smitt en groot Stück Fleesch in Papier hen up den Disch.

Un hier hebbt ji maal'n fixen Ossenbraden, Jungs! Van de ewige Gradenlutscheri mööt't ji jo bilütten de reinen Lutschbengels warden un junge Sticklegrintjes in'n Buuk krigen.

JÜLF
faat't dat Stück an.
Oha, Ohm –
OHM.

Legg man daal! Is al good! Weet al Bescheed. Sorg man för Natt, för Dröög hett de verdöömte Daak al sorgt.

JÜLF
stafft mit Buddels un Fleesch ruut na links.
OHM
bi Bohle, de an'n Finster steiht.
Du seggst jo gor nix, Wallrossbäbi. Is di wat oever de Lebber lopen? Hm?
BOHLE
dreiht sik na'n Disch.
Magst en Piep, Ohm- Buur?
OHM
kriggt sien Zegarrentasch ruut.
Ik mag kenen Stinkbroesel, nähm lever 'n orndlichen Stinkstaken!

Se sett't sik an'n Disch.
[11]
OHM
sitt achtern an de Langsied.
Jä –
BOHLE
sitt up sien ole Städ, Been lang ünnern Disch.
Jä –
OHM.

Weesst du, Bohle, du büst jo de Öllst van mien Süster ehr Küken. Ik glööv, du büst ook de Klöökst. Wat?

BOHLE
weet nich recht, wo he dat düden sall, in Benautheit.
Jä – öllst bün ik – bün ik sach –
OHM
kriggt ut de Handtasch enen roden Wievsünnerrock un bollt em breed utenanner hoog.
Kiek, wat is dat?
BOHLE
mit apen Mund.
Dat – dat –
OHM
lacht.
Hebb ik mi doch meist dacht. De grote Dalv kennt noch kenen roden Ünnerrock!
BOHLE.

Och, Ohm-Buur, nu laat doch – Wat süll ik woll nich! Aver – wat soelt wi dormit? Koent wi doch nich drägen.

OHM.

Nä, hebb man keen Bang, dat du so'n püken roden Ünnerrock mit dinen Traanstäven verstinkern süllst. Is dat nich en püke rode Farv, Bohle, wat?

BOHLE
benaut.
Hä –
OHM.

Lücht't de nich in de Ogen as de leve Avend- un Morgensünn? Direkt int Hart, dorch Buscheruntje un Hemd un Fell un Ribben un allens hendörch? Is dat nich en roden Ünnerrock, de enen olen Kalkutschenhahn noch dull un enen olen Bull noch wedder jung maken kann? Jung, segg! Is dat nich en dreemaalepüükten roden Ünnerrock, de enen bet in'n groten Töhn kiddeln deit – so mit enen Ruck un Tuck van'n Gävel bet in'n Stävel – wat?

BOHLE
de mit en doesig Mien dat Tüügstück ankickt.

Jä, Ohm-Buur – jä, Ohm-Buur – wat – wat soelt wi dormit? Dor koent wi doch keen Fischen mit fangen. Hä! hä!

OHM.
Nee, mien Soehn, dor soelt twee Wallrossküken mit fungen warden. Nu weesst dat.
BOHLE.
Och, Ohm-Buur, de riet't em jo bloot twei.
OHM
kickt em an.
Kann angahn. Woer keen Schaden. Wenn s' bloot up biten doot.
JÜLF
kummt mit de dampen Groggläs rin.
OHM.

So. Nu smiet bloot keen hen. Nu fall bloot nich oever dien egen Fischkutter-Fööt – höörst! Jümmer suutje, för dat Snuutje is de leve Grog bestimmt! –

JÜLF
stellt de Glas up'n Disch.
OHM.
He steiht! Rückt. Jungs, rüükt ji nix?
BOHLE
mit brede Näslöcker.
Hm! – Dat's en Grog, Ohm-Buur!
[12]
JÜLF
stolt.
Hebb ik maakt!
OHM
pröövt.

Dat's en Ohm-Buur-Grog, ji Wallrossküken! De sall ju maal de Seel kiddeln, dat ji de Engeln in'n Himmel Halleluja singen höört!Drinkt. Ah! Hest good maakt, Jülf!

JÜLF
sett't sik ook wedder.
Will ik menen. Ik verstah mien Saak!
OHM
leggt sik torügg in den Stohl.
Jä, jä, jä, wat ik nu aver seggen wull –
JÜLF
kriggt den Ünnerrock int Oog.
Wat's denn dat?
OHM.
Dien Slaaprock, mien Jung – hä?
JÜLF.
Slaap ook sünner Rock – slaap ik – hä!
BOHLE.
Soelt wi Wallfischen infangen – hä!
OHM.
Wallrossen, Seepeer, mien Soehn, hebb ik seggt! Musst de Fang nich so dorchenanner smiten.
BOHLE UN JÜLF
drinkt ook, aver sinnig.
Hä! hä!
OHM.
Jä, wat ik seggen wull –
BOHLE.
Büst denn good oevert Watt kamen?
OHM.
As du sühst, mien Küken. Meenst, ik bün mien Geist? Nä, so'n dennigen Geist hebb ik nich.
JÜLF.
Nu kummt de Flood. Givt Wind.
OHM
kickt na Doer.
Jä, ik meen, ji wöörden noch mehr Besöök krigen.
BOHLE.
Mehr? Nu noch? Dat Water stiggt al. Un de Nävelklock sleit van Bakenhöörn.
OHM.

Jä, Kinnerslüüd, nu höört maal to. Maakt maal de Loepels up so wied as de Karkendoer up'n Sünndag un de Grootdoer up'n Austdag. Ik will ju maal wat verteilen. Un dat's nich so licht to för so'n poor Halligleuven.

BOHLE
drinkt.
Halligleuven is good –!
JÜLF
ook so.
Is dat! Baller man loos!
OHM.
Jue Moder, wat mien leve Süster weer, is jo nu dood.
BOHLE.
Hebb ik ook al seggt.
JÜLF.
Dat's en Büx – is dat!
OHM.

Un nu sitt't ji beiden Dwallhamels un Modersoehns hier alleen up jue Hallig. Un in de Bibel steiht al, dat dat nich good is, dat de Mann alleen is.

JÜLF.
Wi sünd jo twee.
OHM.
Noch slimmer. Dat geiht up de Duur nich.
BOHLE.
Hebb ik ook al seggt.
OHM.
Is jo woll nich moeglich! Dat hest du ook al seggt?
[13]
BOHLE
to Jülf.
Hebb ik dat nich, Jülf?
JÜLF.

Jo, hett he. Mutt wedder en Fru up de Hallig, hett he seggt. Ik aver meen: En twede Moder givt dat nich. Un kaken kann ik ook.

BOHLE.
Jo, aver dat's nich allens –
OHM.

Nee, sühst, mien Küken, dat meen ik ook. Wenn ji beiden Dalvs hier veer Wäken so alleen, so moderselenalleen huust, denn frät't ju upt lest Lüüs un Flöh up.

BOHLE.
Na, Ohm-Buur –
JÜLF.
Waschen kann ik ook. Vanwägen Lüüs un Flöh –
BOHLE.
Verdammi noch maal –
OHM.

Hier mutt wedder en roden Ünnerrock upt Eiland, Jungs, un den hebb ik hier glieks mitbrocht. Fählt bloot noch dat Wiev dorto.

BOHLE.
Hebb ik ook al dacht, Ohm-Buur.
JÜLF.
Hier kummt keen Deern her up uns' Hallig.
OHM.
Aver en Oolsch, mien Küken.
BOHLE
mit grote Ogen.
Oolsch, seggst?
JÜLF.
Hä – de Oolsch – de is doch nich gor poolsch?
OHM.

Nä, de Oolsch is ditschkatoolsch. Drinkt. Proost! Up de Oolsch! Sett't af. Maak mi noch enen, Jülf, mien lütten Jung, höörst!

JÜLF
nimmt dat Grogglas un stafft ruut.
BOHLE
nieschirig.
Hest al en Fru för uns, Ohm- Buur?
OHM
plietsch, knippt een Oog to, beluurt em.
Jo, hebb ik, mien Lütten.
BOHLE
de meist barsten deit vör Nieglichkeit.
Ohm-Buur – is – is dat en junge? Is dat – is dat en smucke?
OHM
behollt em int Oog.
Nä, mien Soehn, en ganz olen Schruvendamper.
BOHLE
heel ut sinen Droom brocht.
Och – en ole –
OHM
grient.
Jo, wat haddst du denn dacht?
BOHLE
benaut.
O, ik – ik hadd nix dacht – ik –
OHM.

Mien Bohle, mien Soehn, ik höör dien Gedroehn! Du haddst di dacht, denn geev dat wat to'n pussiren? Wat?

BOHLE
mit en Handgebärd.
Denk ik gor nich an, Ohm-Buur – pussiren – Wat is dat? Kenn ik gor nich! Ph!
OHM.

Dat kannst annerwoorns, mien Soehn. Aver nich in'n Huus'. Sünst givt dat Stried. Twee Hahns un een Höhn, dat givt nix, mien Soehn.

[14]
BOHLE.
Vanwägen Hahns! Ik bün doch de Öllst!
OHM.

Jo, een Johr. Dat markt man ju beiden aver nich an. Een is so groot üm so breed un so stiev un so droehnig un so dwalsch as de anner. Ji künnen för Twäschen dorchgahn.

BOHLE.
Ik bün aver jümmer de Vernünftigst. Ik hebb ook in School alltied baven minen Broder säten.
OHM.
Jo, twee Pletzen up de ünnerst Benk. Späl di bloot nich up.
JÜLF
kummt wedder mit dat frische Grogglas rin.
Spalt he sik up?
BOHLE
muulsch.
Snack! Verdammi!
OHM
pröövt.
Hm! – Jä – wat ik seggen wull –
JÜLF
sett't sik wedder.
OHM.
Richtig! Bi de Oolsch weren wi.
BOHLE.
Oold, best seggt, is se?
OHM.

Jo, oold as olmig Holt! Enen Tähn hett se man noch. Up een Been hutt't se. Un mit een Oog kickt se jümmer up dat anner.

BOHLE
maakt en vertwivelt Gesicht.
So'n Oevel –
JÜLF.
Hett s' kenen Puckel, Ohm-Buur?
OHM.

Richtig! Hadd ik meist vergäten. Dat best vergitt man jümmers. Jo! Enen Puckel hett s' ook noch. Kannst dinen Buscheruntje an upbummeln. Aver düchtig is se. Arbeiden kann se. Fixe Oolsch is dat.

BOHLE
kickt up den roden Ünnerrock.
Un de sall den smucken Ünnerrock antrecken? Dat Oevel?
JÜLF
mit en Handgebärd.
Wenn s' doch düchtig is. Laat ehr.
OHM.

Un wat de düchtig is! En Widdfru is se. Veer Mannslüüd hett s' hatt. Un all sünd s' doodgahn. Aver de Oolsch lävt.

BOHLE.
O verdammi noch maal!
JÜLF
mit grote Jungsogen.
Veer Mannslüüd? Kann sik denn en Fru veermaal verheiraden?
OHM.
Wat se dat kann? – Och, Jung, wat büst du doesig!
BOHLE
den en Licht upgeiht.

Un denn mit'n Puckel un'n Grelloog un'n Huttbeen? Ha! ha! ha! Ohm- Buur, du wullt uns wat up de Mau binden.

JÜLF
kummt ook dorachter.
Ha! ha! ha! Ohm-Buur is en Baas!
OHM
lacht mit.

Proost, Jungs! Verdammi noch maal, nu ward mi aver bilütten huddelig. Steiht up. De gode Fru wull hüüt oevert Wadd bi Ebbtied maal bi ju inkiken. Se ward sik doch nich in den Daak verbiestert hebben?!


Buten fangt de Wind an to fleiten. De Daak vertreckt sik.
BOHLE.
Mit dat Huttbeen un dat Glippoog – woer keen Wunner.
[15]
JÜLF.
De Wind kummt up. De Daak weiht weg. De Flood stiggt.
BOHLE
bi't Finster.

Nu kummt keen mehr oevert Wadd. Sünst is he verratzt. Ook so'n düchtige Oolsch. Halloh! Dor is al een! Dat is de Paster! Wat will de denn bis uns?

JÜLF
kummt hoog.
De Paster?
OHM.

Jo, Jung, maak gau noch enen Grog trecht för den Paster. De hett en kiddelige Näs. De kann nich rüken, wenn anner Lüüd alleen Grog drinkt.

JÜLF
na Doer.
PASTER
mit Seestäveln an, swarten Rock doroever un Oilrock, kummt rin.
Goden Dag, up de Hallig alltohoop! Givt all de Hand.
DE ANNERN
ook so.
Dag, Herr Paster!
JÜLF
geiht ruut.
BOHLE
schuvt den Paster Jülf sinen Stohl hen.
Will Herr Paster so good wäsen un sitten gahn!
PASTER
leggt den Oilrock af.
Dat ward frisch!
BOHLE.
Givt'n stiven Noordwesttosüüd, Herr Paster!
PASTER
mit brede Näslöcker.
Hier rückt dat schöön na Grog. Marke: Wessel Wessels ut Olendiek.
OHM.
Herr Paster hett en fine Näs. Dat mutt man em taten.
PASTER
hett sik sett't.

Mutt man as Paster ook hebben. Wenn man för de minschliche Seel to sorgen hett, kummt dat mehrstendeels up'n finen Rüker an. Na dat, wat de Lüüd seggt, kann man nich gahn. De leegt alltohoop. Aver de mehrsten hebbt densülven Geruch.

OHM.
So?
PASTER.
Jo. Ik meen, dat sünd mehrstendeels Swienjacks.
OHM
lacht.

Dat hebbt S' jem good seggt, Herr Paster. Kriggt sien Zegarrentasch ruut. Smöökt de Herr Paster en Zegarr?

PASTER
nimmt.
Ik dank ook!
BOHLE.
Herr Paster, de Grog kummt ook gliek!
PASTER.

Nähm ik ook mit Dank an, mien Soehn! Segg maal, büst du nich de Öllst, de Bohle van Rickmers sien beiden Soehns?

BOHLE.
Jo, bün ik, Herr Paster.
PASTER.

Jä, ik kenn ju beiden siecht utenanner, is een so groot un so stuur as de anner. Un nu sitt't ji hier alleen up de Hallig, sider de leve Gott jue gode Moder to sik namen hett?

BOHLE.
Jo, sitt't wi, Herr Paster. Aver Ohm-Buur meen –
[16]
OHM.

Jo, ik meen nu man, Herr Paster, hier mutt wedder en Fru her, sünst givt dat hier keen Ordnung nich. De beiden Jungs verkaamt mi jo sünst ünner de Ogen.

PASTER
rookt, kickt Ohm-Buur an un kickt Bohle an.
Mutt dat sach. Aver – Buur Wessels, wat för'n Fru sall dat wäsen?
OHM.

En Widdfru hebb ik al dorför, Herr Paster, Maike Harder, den Muurmann Jan Harder ut Niebrügg sien Widdfru.

PASTER.

So, so! Dat lett sik hören. Dat is denn jo al en öllere Fru, de mit so'n poor junge Keerls ümtogahn versteiht.

OHM.
Jo, Herr Paster, is dat.
JÜLF
kummt mit den Grog un sett't em den Paster hen.
Herr Paster –
PASTER
rückt un pröövt.
Ik dank di, mien Soehn!
JÜLF
dwalsch.
Och – dorför nich, Herr Paster! Geiht ant Finster un smöökt un kickt ut.
PASTER
hett drunken, mit en deep Puusthalen vull Tofrädenheit.
Egentlich kaam ik hüüt egens dorför her na't Lüttjeoog.
OHM.
Wägen den Grog, Herr Paster?
PASTER
grient fien.
Nä, mien gode Ulenspegel ut Olendiek. Ik meen wägen de Fru, de hier hermutt.
OHM.

Dorüm bün ik ook hier, Herr Paster. Un ik meen, de Fru süll ook al hier sien. Hadd mi seggt, se wull hüüt to Ebbtied oevert Wadd na't Lüttjeoog kamen un sik den Kraam hier ankiken.


De Wind fleit't scharper.
PASTER.
So, so! Un se is nich kamen. Hm! Kickt na Klock.
OHM
wiest den Ünnerrock.

Un ik hadd ehr doch gliek so'n smucken roden Ünnerrock mitbrocht, dat se wat Warms up'n Liev' hett hier up de windige Hallig.

PASTER
kickt den Rock un denn den Ohm an.
Wo oold is de Fru?
OHM
treckt de Schullern.

Deit mi leed, ik hebb ehren Dööpschien noch nich sehn. Is den Muurmann Harder sien Widdfru ut Niebrügg.

PASTER.

Kenn ik nich. Widdfru – hm – dat givt ole un junge – Ik wull hier geern en vernünftige He sprickt dat Woord heel langsaam mit enen Blick up den Ohm. Fru herhebben.

OHM.
Dat de vernünftig is, dor stah ik för in, Herr Paster!
PASTER
to Bohle, de em doesig ansturrt.
Bohle Rickmers, hest du denn noch nich an dacht, di en Fru to nähmen?
BOHLE
mit en breed Grinen.
Nä, Herr Paster.
[17]
PASTER
to Jülf.
Du ook nich, Jülf?
JÜLF
ook so.
Nä, Herr Paster.
OHM.
Herr Paster, ehrer de beiden Wallrossküken to en Fru kaamt, ehrer leggt de Hahn Eier.
PASTER
grient, drinkt, smöökt.
Hm! Selig sünd, de dor geistlich arm sünd, denn jem höört dat Himmelriek!
JÜLF.
Ward en harden Wind!
OHM.
Sünd Se mit de Bood alleen hier, Herr Paster?
PASTER.
Jo, dat schaadt nich. Ik hebb Tied. Ik tööv, bet dat afflaut.
BOHLE.
Sünst nähmt wi Se mit, wenn wi Ohm-Buur na Huus seilt, Herr Paster.
PASTER.
Danke, mien Soehn, en Halligpaster mutt alleen seilen koenen.
OHM
leggt den roden Ünnerrock bisied.
Dat de Oolsch nich kamen is! Jo, jo – so sünd aver de Wiver! O, o! Düsse Wiver! –
JÜLF
hett al en poormaal scharp ut dat Finster na Sied utkäken, nu nimmt he den Kiker un kickt to.
BOHLE.
Wat hest, Jülf?
JÜLF.

Dor steiht en Fru up de Seehundskliff un winkt. De hett sik verlopen. Un nu stiggt dat Water üm de Kliff.

OHM
jumpt hoog.
Wat? Un dat seggt de Bengel, as wenn dor en ool Heringstünn stünn! Ritt em den Kiker weg.
PASTER UN BOHLE
ook ant Finster.
BOHLE.
Kann ik so sehn, dat dor een steiht. De Daak is jo weg.
OHM
givt den Paster den Kiker.
Dat is se. Dat is de Fru, de hett sik in den Daak verlopen.
BOHLE.
Och, de Oolsch mit den Puckel –
JÜLF.
Un de Glippogen –
BOHLE.
Un dat Huttbeen –
JÜLF.
Un de veer doden Mannslüüd –
BOHLE.
De laat man nu ook versupen.
JÜLF.
So'n Scharnoekel! Wat loppt s' denn biester?
OHM.
Jungs, sünd ji besapen? Ji woelt de Fru doch nich versupen laten?
PASTER
leggt den Kiker hen.
Dat ward höögste Tied, dat de Fru Hülp kriggt, sünst – He treckt den Oilrock an.
OHM.
Woelt ji beiden Slefen maal maken!
BOHLE
wrantig.
Pöh! Üm so'n Oolsch!
JÜLF
ook so.
Un de is noch poolsch! Wat loppt se denn dor rüm!
[18]
BOHLE.
Laat ehr man swemmen!
JÜLF.
Odder flegen. So'n Hexen koent all flegen.
PASTER
mit en Borenstimm.
Rickmers Jungs, sall jue Paster alleen loos mit de Bood?
BOHLE.
Och, Herr Paster, so'n scheve Oolsch –!Langt langsaam na Oilrock un Süüdwester.
PASTER.

Scheev odder graad, Minsch is Minsch! Uns' Herrgott hett de scheven un de graden maakt. Rickmers Jungs, sall jue Paster alleen ruut in de Brandung un sien Läven för en anner upt Spill setten?

BOHLE
maakt gauer.
Nee, Herr Paster, wenn't sien mutt!
JÜLF
hett gau Oilrock un Süüdwester oever.
Denn soelt ji maal sehn, wat Rickmers Jungs koent, Herr Paster!
PASTER
ruut.
Dat wull ik man menen!
BOHLE UN JÜLF
em na.
OHM
in de Doer.

Ik holl wieldess dat Water heet für den Grog! Dreiht sik üm un trampt ärgerlich up. Dat mi nu ook düsse swarte Schandarm dortwüschen kamen mutt!

2. Akt

[19] Twede Akt

En gode Stund later up densülven Namiddag.

OHM
kummt links vörn rintostörmen, lett de Doer apen.

So! Dat Water kaakt. Se kaamt. Nu ruut mit den roden Ünnerrock! Hengt em oever en Stohllöhn, rivt sik die Handen. Nu geiht dat richtige Theater eerst loos. Un de Preester – hm – na –

FRU MAIKE HARDER, DE PASTER, BOHLE UN JÜLF
kaamt links vörn rin.
OHM.
Dag ook, Fru Mai – Fru Harder! Givt ehr de Hand. Hadden Se sik in den Daak verbiestert?
MAIKE
kickt sik gau üm.

Dag ook! Jo, hadd ik meist. Nu bün ik jo upt Dröge. Aver – künn ik mi nich en bäten dröög antrecken? Bün doch natt woorden. Rock un Strümp –

PASTER, BOHLE, JÜLF treckt wieldess de Oilröck af.

OHM
givt Maike den roden Ünnerrock.
Hier – dat koent S' glieks behollen.
MAIKE.
Välen Dank ook!
OHM.

Dor nich för! Ritt de Doer na rechts up. Un hier is mien selig Süster ehr Kamer wäst. Dor steiht ehr Laad, dor findt Se sach noch dröge Strümp. Dat anner dröögt wi buten in de Koek. Heet Water is ook al. Also –

MAIKE
geiht mit Grinen rechts af.
PASTER
putzt sien Brill.
BOHLE UN JÜLF
staht as twee Pahlen, weet't nich, wat se seggen un doon soelt.
PASTER
steiht achtern ant Finster, kickt ut.
Nu is de Kliff al ünner Water. Gott Loff un Dank, dat wi düt Stück Arbeid schafft hebbt!
BOHLE
steiht mit Jülf mehr na vörn, stött em an.
Hest du'n Puckel sehn?
JÜLF
schüddkoppt.
Un du'n Huttbeen?
BOHLE.
Un'n Glippoog?
JÜLF
as baven.
Un man enen Tähn?
OHM
to den Paster.

Jo, Herr Paster, aver wenn Se nich tofellig hier sünd, mutt de gode Fru versacken un versupen – un denn [20] noch in Soltwater. Brrr! De beiden Slefen weren doch – weet Gott! – to dickdrävsch.

PASTER
kickt de beiden Bröder an.
Tofall givt dat nich, Buur Wessels. Allens ward so schaven van en wise Hand.
OHM.

Jo, dat Schuven is jo upstunds oeverher Mood. To de beiden Dalvs. Jungs, nu aver maal ran an den Grog! Dat Water kaakt buten as de See bi Storm. Uns' Herr Paster un Fru Harder mööt't doch wat Warms int Liev hebben.

JÜLF.
Jä, is'n Büx! Ruut.
BOHLE
bi de Doer, wiest mit den Dumen na de anner Doer.
Ohm, sall dat de Oolsch sien?
OHM.
Dat is se. Wiss un wohr – mit beide Been.
BOHLE.

Jä, dat haddst jo man glieks seggen kunnt. So een haalt wi ook ut den stiev sten Noordweststorm. Jülf na.

PASTER
leggt den Ohm de Hand up de Schuller.
En Widdfru mag dat sien, Buur Wessels –
OHM.
Is dat ook, Herr Paster, wiss un wohr!
PASTER.
Jä, aver – wat de nu för twee so'n junge Seeleuven ook vernünftig noog is – dat weet ik nich.
OHM.
Wat süll se woll nich, Herr Paster!
PASTER.

Dorto müss se minnstens sösstig Johren oold sien. Un dat ward de dor Wiest na de Kamer. tokamen Johren noch lang nich.

OHM
mit en plietsch Gesicht.

Jä, Herr Paster, ik hebb ehren Dööpschien nich sehn. Dorför kann ik nich instahn. Wenn man na't Utsehn geiht –

PASTER.
– denn müss man insehn, dat de to jung, is för so'n Posten hier.
OHM.

Och, Herr Paster, to jung kann man nu doch wohrhaftigen Gott nich seggen. Un seht S' maal: sösstig bün ik ook al; aver heiraden will ik noch elken Dag.

PASTER.
Se woelt noch wedder frien?
OHM.

Mutt ik. Wägen minen Hoff. Mit mien eerste quinige Fru hebb ik keen Arven hatt. Welkeen sall minen olen Wessel-Hoff maal arven?

PASTER
hett sik sett't.
Se hebbt jo doch hier twee Süstersoehns.
OHM.

De beiden Wallrossküken? Och du gröne Grütt! De koent woll enen Kutter seilen un en Kurr hiven un Fisch uteneen smiten; aver wat verstaht de van Ploog un Kohschiet? De peddt sik bloot in Peerappeln un Kohfladens de Stäveln schitig un[21] verkleit un verseit mi minen schönen Hoff väl gauer, as ik en ingelschleddern Büx updräg.

PASTER.
Un Se glöövt, dat Se mit sösstig Jobren noch – Arven kriegt?
OHM
smitt sik in de Bost.
Dat will ik menen, Herr Paster.
PASTER
kickt em scharp an.
Buur Wessels, seggt Se maal, glöövt Se ook so fast an unsen Herrgott as an sik sülvst?
OHM
mit en benaut Grinen.

Äh – Herr Paster – dat will ik menen! Uns' Herrgott hett noch kenen Wessel-Buurn verlaten. Weet't Se, wat oever uns' grote Doer steiht: Uns' Herrgott weet Raad to elkeen Daad! Un de ool Sara hett noch mit nägentig Johren enen fixen Jung krägen, van den nu all de Jidden afstammt, wat sall he mi nich noch to enen Arven verhelpen koenen bi sösstig Johren?!

PASTER.
Ik kenn ook noch 'n Spröök: Geiht't noch so leeg, uns' Herrgott weet de Wäg!
OHM
hollt den Blick ut.
Denn so verstaht wi uns, Herr Paster. Dat is ook heel un deel mien Menen.
PASTER
leggt de Hand up den Disch.
Ik ward up dat Lüttjeoog alltied en waken Oog smiten.
OHM
grient.
Dat doot S' man, Herr Paster, do ik ook.
PASTER.
Man kann nich weten, wat in so'n unbedarvte Bengels stickt.
OHM.
Nix Leegs, Herr Paster, dat hebbt se van jem ehren Vader.
PASTER
mit Bedüdung.

Heel richtig, van de Wessels-Sied hebbt se dat nich. De Wessels-Buurn hebbt dat achter de Ohren – fuustdick.

OHM
grient em van de Sied an.
Sünd aver bloots grise Hoor.
PASTER.
Jo, Buur Wessels, Se sünd aver ook en ganzen Grisen.
OHM
lacht.
Dat hebbt S' em good seggt, Herr Paster!
BOHLE UN JÜLF
kaamt mit dampen Groggläs rin.
OHM.
Dat sünd jo bloot veer, Jungs. Sall Fru Harder tokiken?
JÜLF.
Ik meen, de mag kenen Grog. Ik hebb en Tass Kafee för ehr maakt.
PASTER.

Hest du richtig maakt, mien Soehn. Dor sünd de unbedarvten Rickmers de nägenkloken Wessels maal wedder oever wäst.

OHM.
Sühst woll, mien Küken, nu hest di maal wedder mit all dien Doesigkeit en Loff verdeent.
JÜLF
kickt doesig, sett't de Glas hen un stappt ruut.
– is 'n Büx!
[22]
BOHLE
steiht un weet nich, wat he mit Arms un Been anfangen sall, as he sien Groggläs hensett't hett.
OHM.

Na, du weesst woll nu nich, wat du mit dien Pedders un Grappsers anfangen saust, mien Jung? Krieg man enen Stohl her för Fru Harder. Hier an mien Sied. Jo?

BOHLE
deit dat, stellt den Stohl aver verkehrt.
OHM.
Nä, annersrüm, Doesbattel! Meenst, de Fru sall dor up riden?!
BOHLE
dreiht den Stohl anners.
Och so – ik –
OHM.

So. – Un nu sett di man dor an de Kant un holl dien Stipers an di, sünst peddst ehr gliek den eersten Dag en Reeg Töhnen af.

BOHLE.
Och, Ohm-Buur, ik –
OHM.
Legg man daal, Fischerfööt sünd keen Versfööt. Weesst, wat Versfööt sünd, mien Jung?
BOHLE.
Nee, Ohm-Buur – Versfööt –?
OHM.
Dor loopt de Gedichten up dorch de ganze Welt un kriegt keen Liekdöörn dorbi.
PASTER
lacht vör sik hen.
BOHLE.
Du wullt mi bloot för'n Buurn hebben, Ohm-Buur.
OHM.

Herr Paster, Se sünd mien Tüüg. Nu gäv ik so'n groten Sleef noch Ünnerricht in Literatuur, un he kummt mi so. Dat sünd de Rickmers, as se lievt un lävt un leevt.

MAIKE
kummt mit ehr natt Tüüg in'n roden Ünnerrock rechts in de Doer.
JÜLF
mit en Kaffetass links; as he dat Wiev to sehn kriggt, smitt he batz de Tass hen un steiht mit apen Mund un sturrt ehr an.
PASTER
lacht.
OHM
springt to, dreiht Jülf rüm, stött de Schoeren ut de Doer.
Dat bedüüdt Glück, mien Jung! Nu haal gau en anner Tass un bring dien Kaffekann gliek mit. Höörst?
BOHLE.
Dat's en Tapps – is dat!
MAIKE.
Herr Paster, dat schaneert woll nich. Ik bring mien natt Tüüg även na Koek. Jo?
OHM.

Jo, doot S' dat; bloot nähmt S' sik vör Jülf sien Fööt in acht un laat't S' sik nich von em de ganze Kaffeekann up de Töhnen smiten.

MAIKE
geiht mit ehr Tüüg links ruut.
Ik weet mit so'n Fööt Bescheed.
BOHLE
kickt ehr na.
PASTER
stött den Ohm an un wiest up Bohle.
[23]
OHM.
Bohle, mien Küken, segg maal: »Proost, Herr Paster!«
BOHLE
dreiht sik üm, nimmt sien Glas.
Proost, Herr Paster!
ALL
drinkt.
PASTER
kickt na Klock.
Jä, för mi ward't Tied to seilen.

Buten klerrt wat, un Maike kriescht up.
OHM
kümmt in End un stört't na Doer.

Hebb ik dat nich seggt! Dat givt en Mallöör! De dwalsche Bengel smitt de gode Fru glieks de ganze Koek an'n Hals! Ruut.

PASTER
steiht up.
Bohle Rickmers, du büst de Öllst.
BOHLE.
Jo, Herr Paster, bün ik ook.
PASTER.
Du kummst dorför up, wenn de Fru hier herkummt, dat dat Huus rein blivt.
BOHLE
de em doesig ankickt.
Dor sall se jo för sorgen, Herr Paster.
PASTER.
Ik meen, dat hier keen dumme Toeg vörkaamt.
BOHLE.

Och, Se meent mit Jülf sien Tappsigkeit. Dor pass ik för up. Hebbt Se jo sehn: Üm en hangen Hoor lett he de Fru in Water fallen. Wenn ik nich togräpen hadd, weer s' oever un oever natt woorden.

PASTER
treckt sinen Oilrock an.
Pass du man up, mien Soehn!
BOHLE.
He kriggt enen am Muul, wenn he to tappsig is, Herr Paster.
PASTER.
Na, na, man nich gliek so groff.
BOHLE.
Anners helpt dat nich, Herr Paster.
OHM
mit en Grogglas in de Hand kummt mit Maike links rin.

Hebb ik dat nich seggt. Smitt he ehr de ganze Kaffekann vör de Fööt. Nu mutt Fru Maike doch Grog drinken, denn de ganze Kaffe is jo nu in – de Koek. Woelt Se al seilen, Herr Paster?

PASTER
sett't den Süüdwester up, givt elkenen de Hand.
Mit Gott, leve Lüüd! Geiht ruut.
BOHLE
em na, van den Ohm mit en Schööv achteran stött.
OHM.
So, Fru Maike, nu eerstmaal Proost!
MAIKE
stött an.
Proost, Buur Wessels. Nippt, sett't sik up den Paster sinen Stohl.
OHM
up sinen olen Stohl.
Wat seggt Se to de twee Wallrossküken?
MAIKE.
Och, dat sünd twee gode Jungs. Mit de ward ik fardig.
OHM.

Fru Maike, Se doot mi dat to Gefallen, wenn Se sik de beiden Dalvs annähmt. Un ut de Welt sünd Se jo hier ook nich. Un för ewig sall't jo ook nich sien.

[24]
MAIKE.
Du leve Tied, welkeen denkt an ewig!?
OHM.
Seggt Se maal, Fru Harder, weet't Se nich en Fru för mi, de to mi passt?
MAIKE.
Se wullen wedder heiraden, Buur Wessels?
OHM.
Mutt ik, wägen den Arven för minen Hoff.
MAIKE
lacht.
O Gott! Nu mutt ik aver lachen!
OHM.
Seh ik so ut?
MAIKE.
Se sünd doch sach an de sösstig –
OHM.
Seh ik so ut?
MAIKE
pruust't.
Och nee, Buur Wessels, un denn glöövt Se noch an Arven?
OHM
kickt ehr mit drulligen Eernst an.
Seh ik so ut?
MAIKE.
Och, Se maakt jo bloot dumm Tüüg!
OHM
kickt ehr scharp an.

Nee, dat mit dat Heiraden un den Arven is mi Dodeneernst, Fru Maike. Ik mutt enen Arven hebben för minen Hoff! He sprickt elk Woord scharp un langsaam ut. Ik mutt, Fru Maike! En poor dwalsche Schullengriper un Tungenkniper kann ik minen schönen Hoff nich in de Handen gäven.

MAIKE
hett em fast ansehn, springt miteens up, strickt sik an den Rock daal, kickt rüm.
Den Kraam will ik hier sach stüürn!
OHM
drinkt ehr to.
Gode Fohrt, Fru Maike! Un mien Fru?
MAIKE
bi't Finster.
Findt sik ook upt End, Buur Wessels.
OHM
dreiht sik na ehr rüm.
Meent Se dat?
MAIKE.
Och, worüm nich?! Een van uns' rieksten Marschbuurn un noch so'n stävigen Keerl –
OHM
smitt sik in de Bost.
Bün ik dat nich – wat?
MAIKE
mit'n schelmschen Sidenblick.
De sogor noch up'n Arven töövt.
OHM.

De mutt dorher, mag't kamen, as't kamen will, Fru Maike. Drinkt Jülf sinen Grog. Den dummen Bengel sien Grog ward jo koold. Proost, Fru Maike.

MAIKE
kickt allens nipp an, ook in de Wandbedden.
Hm! Allens in Schick un Orndlichkeit –
OHM.

Allens in Schick un Orndlich keit. De Bengels sünd good tolehrt. Un wat se noch nich weet't, dat bring ik jem bi.

MAIKE.
Denn kaam ik sach mit langs.
OHM.
Dat's en Büx! seggt Jülf, do back he'n Pannkoken.
MAIKE.
Jülf is de Jüngst – nich?
[25]
OHM.
Jo, de mit de tappsigen Handen.
MAIKE
steiht bi'n Disch un kickt vör sik daal.
Hm!
OHM
faat't ehr bi'n Arm.

Fru Maike, wenn Se mi to en Fru verhelpt, laat ik mi dat al wat kosten, un wenn ik denn noch enen Arven tokrieg – Dunnerslag – ik gäv sünst wat ut!

MAIKE
strickt an den roden Ünnerrock daal.
Düssen roden Ünnerrock hebbt Se mi jo al vörweg schenkt.
OHM.

In hoc signo vinces! seggt de Latienschen. Dat sall heten: In düt Teken, wat hier de rode Ünnerrock is, warst Glück hebben.

MAIKE
dreiht sik knasch rüm, nimmt ehr Glas un stött an.
Proost, Buur Wessels!
OHM.
Proost, mien Deern!

Se drinkt.
BOHLE UN JÜLF
kaamt links rintostaffen.
OHM.

So, mien twee Seeleuven, nu sett't ju man eerst maal daal. Du dorhen – du dorhen! So! Dat is nu Fru Maike Harder, de jue Moder ehr Städ wohren müch. Ik denk, ji hebbt nix dorwedder. Wat den Lohn bedrapen deit, dat is juun Ohm-Buur sien Saak, wiel ik jo den ganzen Kraam stüürn do.

BOHLE UN JÜLF
kiekt Fru Maike ut grot sturre Jungsogen an.
MAIKE
grient un sett't sik up den Paster sinen Stohl.
OHM.
Dinen Grog bruukst nich to söken, Jülf, den hebb ik al int't Liev, sünst weer he koold woorden.
JÜLF
gnurrt.
OHM.
Hest wat seggt, mien Küken?
JÜLF.
Jo, ik hebb al buten enen drunken.
OHM.
Den Deuvel, süllen de Rickmers doch bi all jem ehr Doesigkeit klöker sien as de Wessels?
MAIKE.

Dat kann man all so prick nich weten. Kickt de beiden Bröder mit en fien Grientje an un röögt denn in ehr Grogglas.

OHM
kickt de Bröder an, kickt Maike an, drinkt, kickt jem wedder an un seggt denn.
Jä, Bohle, du büst jo de Öllst, nu segg maal toeerst wat. Sall Fru Harder hier bliven odder nich?
BOHLE
stickt sik rood an.
O van minenwägen geern.
OHM.

Na, Fru Harder, den enen hebbt Se al up Se ehr Sied. Nu maal sehn, wat dat jüngst Küken meent. Du, Jülf –

JÜLF
schütt in'n Dutt.
Dammi – wat is, Ohm –?
OHM.
Dien Broder hett även seggt, he much Fru Harder ganz geern hier behollen. Wat seggst du dorto?
[26]
JÜLF.
O – ik –? Wat minen Broder passen deit, dat passt mi ook. Is'n Büx!
OHM.

Fru Maike, hebbt Se dat höört? Is'n Büx! hett he seggt. Doran koent Se de twee utenanner kennen. För Jülf is allens en Büx.

JÜLF
kummt dormit ruuttoplatzen.
Fru Harder, is dat wohr, dat Se al veer Mannslüüd dood hebbt?
MAIKE
juucht verfeert up.
O Gott nee! Wo kummt he denn dor up?
BOHLE.
Dat hett Ohm-Buur uns vertellt.
OHM
mit en unbedarvt Gesicht.
Hebb ik mi ver tellt, Fru Maike?
MAIKE
givt em'n Fuck.
Och, Buur Wessels – jo üm dree Stück.
JÜLF.
Na, du hest uns schöön wat up de Mau bunden.
BOHLE.

Jo, un wenn de Paster nich wäst weer, denn hadden wi dat meist glöövt un hadden Fru Harder up de Seehundskliff versupen laten.

MAIKE.
Buur Wessels, seht Se nich in, wat Se för'n summen, legen Minschen sünd?
OHM.
Dorüm krieg ik doch noch en Fru.
BOHLE
kickt em miteens groot an.
Wat, Ohm- Buur – en Fru – du –
JÜLF.
Wullt du wedder frien, Ohm-Buur? Oha!
OHM
steiht up, smitt sik in de Bost.

Mien dode Süster ehr lävigen Küken betwivelt dat, Fru Harder. Seh ik so ut, as wenn ik nich mehr frien künn?

BOHLE
verbaast.
Oha – Ohm-Buur –
OHM.
Jä, mien Jung, du sühst, ik hebb noch mehr Kraasch as du. Du hest jo noch nich maal en Bruud.
BOHLE.
Wat weesst du dorvan!
JÜLF.
Hä! hä! hä! Dat hest em good seggt!
OHM.

Och, Jung, dor sühst du nich na ut. Aver kiek mi maal an! Ik hebb an elken Finger en poor bummeln. Ik kann mi bloot jümmers noch nich besluten, welk ik nähm.

JÜLF
pruust't vör Lachen.
Dat's en Büx! Oha! oha – Ohm – Buur –!
MAIKE
lacht mit.
Dor seht Se't. Se ehr Süstersoehns glöövt dat nich.
OHM
mit drulligen Eernst.

Dor is gor nix bi to lachen. Dat is mien [27] Dodeneernst. Un wenn ik noch enen Arven för minen Hoff krieg –

BOHLE
springt up.
O Gott, o Gott, o Gott! Ik lach mi'n Knütten in'n Buuk!
JÜLF.
Ohm-Buur, wenn dat'n Jung is, stah ik Vadder –
OHM.

Jo, mien Jung, sallst ook, na di sall he denn ook heten, un upt Kinnelbeer – pass up! – kriggst du en Fru.

BOHLE.
Un ik?
OHM.
Du kannst tokiken, mien Soehn.
BOHLE.
Seh ik so ut, Ohm-Buur?
OHM.
Nu maal Muul hollen in'n Kring! Nu dat wi all so fideel woorden sünd, nu maakt Jülf noch'n Grog –
MAIKE
steiht up.
Dat kann ik jo maken. Laat man.Nimmt de Gläs un geiht gau af.
JÜLF
will achteran.
Ik mutt doch –
OHM
hollt em fast.

Hier blivst! Wullt noch mehr Mallöör anrichten? Wat seggt ji denn nu to jue twede Moder, ji Slefen? Wat?

BOHLE.
Jä, as Moder is se meist en bäten nich oold noog.
OHM.
Süh maal an, wat du seggst!
JÜLF.
Dat's en Büx! En püke Oolsch is dat!
OHM.
Süh maal an, wat du seggst!
BOHLE.
Un ik bün de Öllst. Un ik segg: De sall bliven. Wi kaamt sach mit ehr langs. Dat segg ik!
OHM.
Süh maal an, wat ji twee mit eenmaal spräken koent!
BOHLE
geiht na Doer.
Ik will ehr doch man Bescheed seggen – Ruut.
JÜLF
achter em an.
Dat weet ik doch bäter as du –Ruut.
OHM
lacht jem na.
Nich to hollen! Dor loopt se hen as Beer ut't Spundlock. Wat doch so'n roden Ünnerrock nich deit!

3. Akt

[28] Drüdde Akt

Enige Wäken later. Buten helle Sunn. Fru Maike sitt links, de Paster rechts an'n Disch. Twüschen jem up den Disch steiht de Kaffekann un en Vaas mit rode Rosen.

PASTER
dröögt de Stern.
Is dat en Hitt!
MAIKE
röögt in ehren Kaffekopp.
Givt vandaag noch en Gewidder.
PASTER
kickt na achtern.
De See liggt as Bli.
MAIKE.
Rickmers Jungs mööt't ook hast kamen.
PASTER
kickt in sinen Kaffekopp.
Jä, Fru Maike –Kickt ehr an.
MAIKE
kickt in ehr Tass.
PASTER.
Dat sünd mien schöönsten Rosen, de ik hüüt för Se in minen Gorden aufsnäden hebb, Fru Maike.
MAIKE.
Dank Se ook välmaals, Herr Paster! Aver – ik weet nich recht, wormit ik dat verdeent hebben süll –
PASTER.
Wiel Se so'n kloke, düchtige Fru sünd.
MAIKE.
Klook – düchtig – ik? Och, Herr Paster –Röögt in den Kaffekopp.
PASTER.

Jo, Fru Maike, dat sünd Se. Keen anner Fru in Se ehr Johren keem mit twee so'n junge Slefen so good langs.

MAIKE.
Och, dat is nich, so slimm. De beiden sünd van jem ehr Moder good anlehrt. De pariert upt Woord.
PASTER
hoost't.
So, so! Hm! – jo! – Aver – wat ik seggen. wull – Jä – Kickt ehr an un wringt de Handen.
MAIKE
kickt em an, versteiht sien Gedanken, stickt sik rood an, kummt in End un grippt na de Kann.
Herr Paster – noch'n Kopp?
PASTER.
Woelt Se so good wäsen –
MAIKE
schenkt em in.
PASTER
hollt ehr Hand.

Fru Maike, egentlich is dat schaad, dat so'n kloke un düchtige Fru hier up so'n Hallig bloot för'n poor Traanstäveln dor sien mutt.

MAIKE
lett em de Hand, stellt mit de anner de Kann hen.
Ik hebb't al slechter hatt, Herr Paster. Mien Mann hett sik doodsapen.
[29]
PASTER
straakt ehr Hand.
Arm lütt Fru! Dor hebbt S' sach väl uttostahn hatt all de Johren.
MAIKE.

Hebb ik; aver – ik hebb ook dorbi lehrt. Allerhand Toeg hebb ik dorbi lehrt, de ik mi sünst nicht totruut hadd. Ik hadd meist nich glöövt, dat ik so slau sien künn.

PASTER
lett ehr Hand loos un nimmt sinen Kaffekopp.
Hm – so – Drinkt. Nood lehrt baden, heet dat sünst –
MAIKE
sett't sik wedder.
Nood brickt Käden! is ook richtig. Mit'n Blick na buten. Dat is jo nu lang vergäten!
PASTER
toegerig.

Seggt Se maal, Fru Maike – wenn nu maal en annern Mann keem – een, de nich suppt – en goden Mann – un wull Se to Fru hebben –

MAIKE
kickt noch jümmer na See.
PASTER.
Wat wöörden Se denn wull seggen –?
MAIKE
springt up.
Dor sünd se al!
PASTER
argerlich.
Och – nu hadden s' ook noch geern lenger wegbliven künnt, de dummerhaftigen Dalven de!
MAIKE
dreiht sik van'n Finster halv na em üm.
Nanu – Herr Paster –?
PASTER
drinkt ut Arger un Benautheit.
MAIKE
grient.
PASTER
steiht up.
Denn ward dat ook Tied för mi.
MAIKE.
Woelt Se nu al na Huus, Herr Paster?
PASTER.

Jo. Wat sall ik denn noch hier! Mit de beiden Floetzen is jo doch keen vernünftig Woord to räden. Koent Se dat denn uthollen, Fru Maike?

MAIKE.

Och, ik kann mi nich beklagen. Mit mi spräkt se jümmer ganz vernünftig. Ik ünnerholl mi heel good mit jem.

PASTER.
Dat's jo en Wunner!
MAIKE.
Gott, de beiden Jungs freit sik, dat hier wedder en Fru is, de Moderstell verträden deit.
PASTER.
Ik hebb söss Kinner, Fru Maike, de wöörden sik ook freien, wenn se wedder en Moder hadden.
MAIKE.
Jä, Herr Paster, mit so'n lütte Goern is dat wedder en anner Saak.
PASTER
hollt ehr Hand.
Meent Se dat?
BOHLE
kummt links rin.
'n Dag, Herr Paster! Süht de Rosen, ritt den Mund up un blivt bi de Doer stahn.
PASTER.
'n Dag, mien Soehn! Schüddelt Maike de Hand. Dank Se ook för den schönen Kaffe, Fru Maike!
[30]
MAIKE.
Dor nich för! Aver ik för de schönen Rosen, Herr Paster!
PASTER.
Na, Bohle, wat kickst denn mien Rosen an? Hest lang so'n smucke Blomen nich sehn – wat?
BOHLE
geiht langsaam na rechts.
Kann sach sien – hm! –
PASTER.
Denn laat't ju dat good gahn alltohoop!Ruut.
MAIKE
geiht em na.
BOHLE
geiht mit'n scheven wütigen Blick up de Rosen en poormaal üm den Disch rüm, denn miteens ritt he jem ut de Vaas, maakt dat Finster up, smitt jem ruut, sett't sik up Maike ehren Platz, schenkt sik Kaffe in ehr Tass un drinkt, kriggt de Piep ruut un smöökt.
MAIKE
kummt wedder rin, jüst as he ut ehr Tass drinkt, se hett enen annern Tassenkopp in de Hand.
Du leve Tied, Bohle, büst so dörstig, dat du ut den Paster sien Tass drinkst?
BOHLE
sett't hen un speet ut.
Poi, den Deuvel! Ik dach, dat weer dien!
MAIKE
ward gewohr, dat de Rosen weg sünd.
Un woor sünd denn de Rosen? Hest de upfräten?
BOHLE.

Nä, de hebb ik ut'n Finster smäten. Smöökt, as wenn en armen Mann backt. Nimmt de anner Tass, as Maike sik ümdreiht.

MAIKE
ritt dat Finster up.
Is doch de Moeglichkeit! Wat hebbt di denn de leven Blomen daan? Hest du'n Vagel?
BOHLE.

Wat hett de swarte Schandarm jümmer hier bi di rümtosabbeln! Un sien dummerhaftigen Rosen – de kann he sik an'n Achterstäven stäken!

MAIKE
stemmt de Handen in de Siden.
I – wat kriegt wi nu? Nu warst miteens up dinen Paster wütig? Is di de Hitt to Kopp stägen?
BOHLE.
Dor arger ik mi al lang oever. Meenst, ik weet nich, wat de Preester will? – Hä!
MAIKE.
Eerst haal mi mien Rosen wedder – jo!
BOHLE
stickt de Handen deep in de Büxen.
Ik ward mi wohren!
MAIKE
ut'n Finster.
Du – Jülf – krieg mi doch maal gau de Rosen her – jo? De sünd mi daalfullen.
JÜLF
kummt buten achten Finster un givt ehr de Rosen.

Good, dat de Paster afseilt, sünst hadd ik em up'n Loop brocht. Wat deit de swarte Schandarm hier jümmer up de Hallig rümsabbeln!

MAIKE
nimmt de Rosen.
Fängst du ook noch an?
JÜLF.
Ik ook? – Welkeen ragt sik denn sünst noch doroever up?
[31]
MAIKE
lacht un maakt dat Finster to.
JÜLF
kickt dorch de Ruten un geiht af.
BOHLE.
Wat fallt den Gröönsnavel denn in?
MAIKE
stellt de Rosen wedder in de Vaas.
Datsülve, wat di infullen is.
BOHLE.
Dat geiht em gor nix an.
MAIKE.
So väl as di, meen ik.
BOHLE.
Ant Muul kann he wat krigen.
MAIKE.
Na, na, na! Nu man sinnig! Sünd ji denn jue Fisch good loos woorden? – Segg!
BOHLE
gnatzig.
Ach wat! Schiet in de Fisch! Meenst, dat wi de för'n Priemtje wegsmiten doot?
MAIKE.
Höör maal, mien Jung –
BOHLE
wrantig.

Jo, hören kann ik al lang! Meenst, dat ik Mudd in de Ohren hebb?! Un meenst, dat ik nich weet, wat de swarte Schandarm hier jümmers bi di rümtosnüffeln hett – un jümmers, wenn wi nich bihuus sünd –?!

MAIKE.
Wenn ji nich bihuus sünd –? – Och –
BOHLE.

Jo, nu do man so! As wenn dat nich alleen bäter weten deedst as ik! O verdammi noch maal! Wenn ik den Preester so oever Boord smiten künn as en Sticklegrintje odder en halfwussen Schull!

MAIKE
de in sik ringrient.

Wat hett di denn de Paster daan? Dat is doch man good, dat he sik na mi ümkiken deit, wenn ji nich bihuus sünd!

BOHLE.

Good – hö! – för di mag dat jo sien! De will di hier bloot wegsnacken, wiel he sülvst en düchtige Fru in'n Huus' bruken deit, nu dat em sien Oolsch ook afrutscht is.

MAIKE.
Un dorüm hest so'n Wuut up em?
BOHLE.
Süll ik em dorüm gor noch de Poten licken?
MAIKE
strickt em oevern Doetz.

Och, mien gode Jung, dorüm bruukst keen Bang to hebben, dat ik ju wedder weglopen deed! Un up unsen goden Paster wütig to sien, eerst recht nich.

BOHLE
faat't ehr üm.
Och, Maike, wenn du wedder van uns güngst, ik glööv, ik – ik – güng int Water!
MAIKE
maakt sik loos.
Jung, du büst jo mall! Welkeen snackt denn so! Schaam di!
BOHLE
in Hitt, steiht up.
Maike! –
MAIKE.
Nimm di tosaam, Jülf kummt!
[32]
BOHLE
dorch de Tähnen.
De sall ook to'n Düvel gähn! Smitt sik wedder up den Stohl.
JÜLF
kummt rin.

Öch – wat en Hitt – to'n Eier leggen! Un enen Dörst hebb ik! He sett't sik up den Paster sinen Stohl.

MAIKE
schenkt em Kaffe in.
Givt woll noch en Gewidder!
JÜLF.

Dat's en Büx! Ward al ganz blau in de Süüdwest! Drinkt un kriggt de Rosen int Oog. Wat sünd denn dat för Rosen – hä –?

MAIKE.
Hett de Paster mi mitbrocht.
JÜLF.
Soo! Dat hadd ik man weten süllt –!
MAIKE.
Wat denn –?
JÜLF.
Denn hadd ik jem lever achtern up'n Messhümpel peddt.
MAIKE.
I – dat's jo nett! Dat süll dien gode Paster weten!
BOHLE.
Wat geiht di dat an, du Gröönsnavel?!
JÜLF.
Hö! Späl du di man al wedder up mit dien een Johr, dat du öller büst! Is jo lachhaftig, is dat jo!
BOHLE.

Wat hest du doroever to sabbeln, dat de Paster hier is! Wat de Paster hier is odder de Paabst, dat kann di jo eendoont wäsen! Höörst?!

JÜLF.
Is dat di denn eendoont? Wat?
BOHLE.
Dat's jo mien Saak!
JÜLF.
Na, denn is dat anner mien Saak! Weesst dat!
MAIKE.

Jungs, striedt ju nich bi de Hitt! Wat mag dat denn mit juun Ohm-Buur sien, de hett sik jo al lang nich mehr sehn laten.

JÜLF.
Is ook nich nödig.
BOHLE.

Wat fallt di in? Hest nu gor up Ohm-Buur ook noch wat to snuven? Di stiggt woll de Hitt to Kopp? Denn gah man daal na'n Strand un düker en Stund. Denn köhlst di af.

JÜLF.
Dat do man sülvst! Künn di sach passen –
BOHLE.
Wat künn mi passen?
JÜLF.
Dat ik ut'n Huus' gah.
MAIKE.

Jungs, wenn ji nu nich gliek frädlich mitenanner spräkt, denn sett ik mi up de Bood un fohr noch in düsse Stund na Ohm-Buur roever un segg em Bescheed.

JÜLF
stickt sien Piep an.
Hö!
BOHLE
ook so.
Ik segg al nix mehr. Bün stumm as en rökert Smuttaal! Wat fangt he denn an?!
JÜLF.
Wat? Ik sall anfungen sien? Hest woll 'n Verdreihworm?!
[33]
MAIKE.

Scht! scht! scht! Leggt Jülf de Hand up den Arm. Nu man suutje, mien Lütten! Wullt noch en Tass Kaffe?

JÜLF
den dat woll ward as enen Kater ünner ehr Hand.
Jo, giv mi man noch een!
MAIKE
schenkt em in.
BOHLE.
So! Ik ward nich fraagt! Ik kann tokiken un verdörsten!
MAIKE.
Gott, Bohle, du hest jo al twee Köpp ut!
BOHLE
steiht up.
Ik künn allens in Grutt un Mudd haugen!
MAIKE.
Denn gah ruut un hau Holt.
BOHLE.
Bi de Hitt?!
MAIKE.
Denn tüün nich so!
BOHLE.
Dull kann man warden! Könnt ruut.
JÜLF.
Maike, schenk mi noch en Tass in!
MAIKE
kickt in de Kann.
Is all, mien Jung, denn mutt ik eerst frischen maken.
JÜLF.
Hett de Preester denn so väl sapen?
MAIKE.
Jülf, sprickt man so van sinen Paster?
JÜLF.

O – de Düvel sall em halen, de kummt bloot antosnüffeln un will di hier wegsnacken, nu dat sien Oolsch dood is.

MAIKE.

Och, wat süll he man! Rad di doch keen Dummheiten in! Un wenn he dat nu wull. Meenst, dat ik man achter elken Preester antalföten do as dat Kalv achter den Slachter?

JÜLF
kickt ehr mit lüchten Ogen an.
Deist dat würklich nich, Maike?
MAIKE.

Och, Jung, wo künn ik dat! Ik hebb dat doch juun Ohm-Buur verspraken. Un wat ik verspraken hebb, dat steiht as en Pahl in de Grund.

JÜLF
ritt ehr miteens up'n Schoot na sik hen.
Och, Maike, du leve, söte Maike du –
MAIKE.
Jülf – Jung – wenn Bohle oeverto kummt –
JÜLF
küsst ehr af.
Och, Maike, laat uns doch heiraden –
MAIKE
wrangt sik loos.
Jung, wat sall Bohle dorto seggen – Wullt du mi nu woll laten, Jülf – jo –
JÜLF
lett ehr.

Wat he seggt, dat is mi eendoont! He hett gor nix to seggen, wenn he ook jümmers so beert mit sien een Johr öller, de Torfkopp!

MAIKE
strickt sik ehr Kleder wedder torecht.
Musst nich so gluupsch warden, Jung, sünst kriggst oeverall kenen Kuss wedder!
[34]
JÜLF
will ehr wedder tofaten krigen.
Krägen hebb ik doch gor kenen.
MAIKE
wider van em weg.
Man nich so sloeksch, mien Soehn. Toegel di!
JÜLF.
O – un denn bi so'n Hitt –!
MAIKE.
Denn gah na Strand int Water un köhl di af. Hest em ook al seggt. Un dat wöörd he di ook nu seggen.
JÜLF
haut up'n Disch.
De hett gor nix to seggen – de –
MAIKE.

Wat süll he nich, Jülf. He is de Öllst, un em höört allens. Du büst hier bloot de Knecht. Wo kannst du an heiraden denken!

JÜLF
kummt in End.
O – Maike – ik mutt di aver heiraden! Wat sall ik denn sünst anfangen!
MAIKE
wohrt sik weg.
Musst dat grote Loos gewinnen, denn büst Baas.
JÜLF
steiht un kickt ehr groot an.

Dat grote Loos – O Minsch, dat's ook wohr! Dat ik dor nich up kamen bün. Wenn wi wedder na Cuxhaven kaamt, denn kööp ik mi en Loos. Dat's en Büx!

MAIKE.
Wenn dat nich vergäten deist, lütt Dröömbüdel! Denn is de Büx wedder –
BOHLE
ritt miteens de Doer up.
MAIKE
kriescht verfeert up un dreiht sik üm sik sülvst.
JÜLF
kummt in End.
BOHLE
kickt van enen na'n annern.
Wat is hier loos?
MAIKE.
O Gott, Minsch, wat hest mi verfeert!
BOHLE
mit druse Mien.
Wat hest to krieschen? Wat weer hier loos?
JÜLF.
Dat sühst jo, wat loos is. Verjaagt hest uns, Torfkopp. Wat rittst denn ook de Doer so knasch up!

Buten grummelt en Gewidder in de Feern.
BOHLE.

Dat is mien Saak. Dat kann ik maken, as ik will. Un dien Torfkopp bün ik nich, du Gröönsnavel, dat mark di.

JÜLF.

Un dien Gröönsnavel bün ik ook nich, dat mark di. Versteihst mi? Is jo lachhaftig, du mit dien een Johr öller!

BOHLE.
Wat ant Muul kannst krigen, Snappsnuut!
JÜLF
up em to.
Dat kannst gliek hebben!
MAIKE
hollt Jülf torügg.

Jülf, nu besinn di! Du leve Tied, is ju denn de Hitt to Kopp stägen? Ji beert ju rein as en poor dulle Deerten! Gah ruut, Jülf, jo – do mi den Gefallen!

JÜLF.
Laat mi, Maike – Ik will em doch maal wisen –
[35]
MAIKE
hollt em mit beide Arms.

Nix hest em to wisen – Wullt du mi nu den Gefallen doon un ruutgahn? Jo? Sünst gah ik. In düsse Stund noch. Un kaam nich wedder torügg – all mien Daag nich! Höörst? – Gah ruut, Jülf – to!

BOHLE
de Arms oever de Bost krüüzt.

Hä! hä! Dat mag he woll hebben, wenn du em so in de Arms nimmst as en Wickelkind! Dat glööv ik. Dat much ik ook. Hä! hä!

MAIKE
drengelt Jülf sach na de Doer.
Bohle, nu do mi enen Gefallen un maak em nich noch duller.
JÜLF.

So'n Lappoors glöövt jo woll, ik hebb Bang för em. Laat mi man, Maike. Ik will doch vör den nich utknipen.

MAIKE.

Sallst ook nich, mien Jung. Bloot vernünftig wäsen. Höörst? To, gah ruut so lang. Ik will mit Bohle spräken. Ik will em woll Bescheed seggen. Nu to, gah! Do mi den Gefallen. Höörst? Mi! Warst mi doch den Gefallen doon koenen – nich? Jülf – odder sall ik ut'n Huus' gahn? Wat?

JÜLF.
Och, wenn't so is – denn will ik man lever –Geiht ruut.
BOHLE.
Dat ward em schöön kiddelt hebben. Dat weer jo bina verheiraadt. Lacht höhnschen.
MAIKE
torügg, mit druse Mien up Bohle to.

Du süllst di wat schämen, Bohle, dat du den Lütten jümmers so hoogbringst. Du weesst doch, dat he dat nich verdrägen kann, dat du em –

BOHLE.

Hä! Fraag ik ook lang wat na, wat he dat verdrägen kann, de Snappsnuut de! Wenn't em nich passt, kann he jo sien Wägen gahn. Kann jo bi anner Lüüd as Knecht gahn. Ik holl em nich. Ik will mi doch aver van minen Knecht nich jümmers so kamen laten.

MAIKE.
He is doch dien Broder un nich dien Knecht, Bohle.
BOHLE
wrantig.

Och wat, Broder! Dorbi höört de Bröderschop up. Ik will em woll wisen, welkeen hier Herr up de Hallig is, den Lapps den!


Buten dat Gewidder grummelt jümmer neger.
MAIKE
bi em, leggt em de Hand up den Arm.
Bohle, nu nähm doch maal Vernunft an! Du hest doch so lang mit dinen Broder hier in Fräden lävt.
BOHLE.
So lang weer jo ook uns' Moder hier.
MAIKE.
Un nu bün ik hier, Bohle; is dat denn väl wat anners?
BOHLE
kickt ehr mit hitte Ogen an.

O – Maike – wo kannst so fragen! Maike – Fru – ik – Faat't ehr an beide Handen. Laat uns doch heiraden, Maike – jo –?

[36]
MAIKE.

Bohle, Jung, ik bün jo doch oever teihn Johren öller as du. In teihn Johren hest denn al en ole Fru, un denn –

BOHLE.
Och, Maike, du warst jo nich öller – Maike!
MAIKE
hollt sik torügg.
– un denn geihst hen un smärst mi mit anner junge Fruenslüüd an. Nee, Bohle, dat givt nix.
BOHLE
de jümmer versocht, ehr an sik to trecken.
Och, Maike, dat's jo all dumm Tüüg! Dat glöövst jo alleen nich, Maike –!
MAIKE.
Na, weesst, wenn ik dat ahnt hadd, dat ji gliek up Heiraadsgedanken kaamt, denn so –
BOHLE.
Wat? Ji? – Hett de dumme Bengel denn –
MAIKE.

Och, nu ligg doch nich as Fang-up'n-Dreck! Ik meen man bloot – wenn ik dat ahnt hadd, dat du gliek so'n Gedanken kriggst, denn hadd ik mi den Kraam aver noch en bäten oeverleggt, ehrer ik hier up de Hallig gahn woer. Aver ik wull dinen Ohm dat to Gefallen doon. Dor süht man nu, wat bi so'n Gefelligkeit ruutkummt.

BOHLE
lett ehr loos.
Maike, du maakst mi hüüt rein verrückt!
MAIKE.

Schient jo meist so. Musst doch aver vernünftig sien, Bohle. Wenn du di jümmers dorup beropen deist, dat du de Öllst büst, denn wies doch nu ook, dat du ook de Vernünftigst büst – jo?!

BOHLE
kickt ehr unsäker an.
Jä, aver Deern, wat sall denn dorbi ruutsuurn upt End?
MAIKE.

Dat koent wi jo aftöven. Warst jo gewohr warden. Eerstmaal bün ik jo hier un sall jue Moder ehr Städ wohren.

BOHLE
lacht.
Jo, büst en lütt söte Moder, Maike. So dull leev hebb ik mien richtige Moder nich hatt.
MAIKE.
Schaam di wat, Jung!
BOHLE
achter ehr.
Maike – Maike – maak mi nich dull! Bi de Hitt –
MAIKE.
Gah int Water, Minsch, köhl di af!
BOHLE
kriggt ehr wedder faat.
Maike, ik kann nich anners – ik –
MAIKE
wrangt sik loos.
Laat loos, Bohle! Laat mi! Wenn de Lütte oever to kümmt – wat sall de glöven?!
BOHLE
trampt up.

Ant Muul kann he wat krigen! De hett gor nix to glöven. Wenn em dat nich passen deit, dat du mien Fru büst, denn kann he jo sien Wägen gahn. Ik holl em nich. So'n Floetz!

MAIKE.
Scht! scht! scht! Man nich so luud groelen, sünst höört he't noch.
BOHLE.
Dat kann he geern. Meenst, dat ik vör minen lütten Broder bang bün?
[37]
MAIKE.
Nu höör doch! Dat Gewidder treckt up.
BOHLE.

Laat man! Ik wull, dat geev orndlich wat, denn givt't reine Luft – buten im binnen! Geiht ant Finster.

MAIKE
kickt em na, schüddelt den Kopp, grient un strickt ehr Kleed torecht.
BOHLE.

Oha! Dat givt wat! Dor kummt de Storm al antofägen! Buten huult de Gewidderstorm vörbi. Dat ward düüster.

MAIKE.
Man good, dat ji all binnen sünd.
BOHLE.
Och, meenst, dat wi vör so'n bäten Gewidderstorm bang sünd? Denn kennst Rickmers Jungs man slecht!
MAIKE.
Denn hebbt ji sach al ofteens tosaam in Gefohr säten buten –
BOHLE
maakt sik wichtig.

Hö! Un wo faken al! Dat hebbt wi gor nich up de Räken, so'n bäten Storm un Bülgen! Je düller, je bäter!


Buten Lüchen un Dunner jümmer neger un neger.
JÜLF
kummt rasch rin.
Dat dunnert!
BOHLE
ant Finster, ahn sik ümtodreihn.
Meenst, dat ik dat hier nich hören kann? Is doch allens fast buten?
JÜLF.
Dat's en Büx! Versteiht sik van sülvst. Sett't sik an'n Disch, stickt de Piep an.
MAIKE
maakt em Teken to achter Bohle sinen Rügg.
JÜLF
speet minnachtig ut, stickt de Been lang ünnern Disch un de Handen deep in de Ficken.
MAIKE
nimmt Tassenköpp un Kann tosaam un geiht dormit ruut.

Lüchen un Dunner laat't na, ook de Storm is en Tiedlang nich to hören. Dat lett, as wenn allens den Aden anhööl.
BOHLE
kickt ut int Wäder.
JÜLF
smöökt, as wenn en armen Mann backt.
BOHLE
dreiht sik miteens knasch rüm.
Wat meenst, wenn ik Maike nu heiraden deed?
JÜLF
minnachtig.
Du? Du meenst woll, ik?
BOHLE
ook so.
Du? Pöh! Du hest woll'n Knurrhahn in'n Dassel?!
JÜLF
smöökt.
Un du woll'n Seeleuv?
BOHLE.
Un ik segg di, wenn ik ehr nu heiraden wull –
JÜLF.
Denn büst rein dull. Un wenn se denn nich wull?
BOHLE
de sien Wuut toegelt.
Wat weesst du Snoesel dorvan?!
JÜLF.
Just so väl, as du Snoesel weesst.
BOHLE.
Du hest woll lang kenen ant Muul hatt?!
[38]
JÜLF.
Du woll ook nich?!
BOHLE.
Lachhaftig! Du un Maike heiraden!
JÜLF.
Is en Büx!
BOHLE.
Minsch, du büst mall! Bölkt. Du hest'n Vagel!

En grall Lüchen un en gräsigen Dunnerslag. Maike kummt in'n sülven Ogenblick up Bohle sien Bölken rin, den Oeverrock upschört't, so dat de rode Ünnerrock to sehn is, kriescht verfeert up un flüggt vör Banghaftigkeit Jülf an'n Hals, de vör Schreck in End kamen is un sien Piep ut de Mund verloren hett; he faat't ehr gau üm un hollt Maike fast, de sik beswiemt an sien Schuller leggt.
JÜLF.
Maike – o Gott! – Krieg maal Water her – se beswiemt sik – gau –
BOHLE
de vör Iversüük barsten deit.
Hest du hier dat Kommanderen, du dummerhaftige Snoesel! Laat ehr loos!
JÜLF
bölkt vör Wuut.
Haal Water, du malle Maiaap! Sühst denn nich, dat de Fru keen Blood in'n Gesicht hett?!
BOHLE
bi em.
Laat ehr loos, du Hund!

Buten daavt dat Gewidder, Lüchen un Dunner een na'n anner. In de Stuuv is dat düüster. De Lüchen belücht't grall de wütigen Gesichten van de twee dullen Hahns un dat bleke Gesicht van dat Wiev.
JÜLF
gnurrscht dorch de Tähnen.

Tööv, dat ward ik di wisen, du verdöömte Aas du! He tarrt dat Wiev na dat Wandbedd, ritt dat up un leggt Maike rin.

BOHLE
will em dorin möten.
Dat du ehr nich up dien Bedd leggst, du Swienjack – dat du –
JÜLF
rood vör Wütigkeit, dreiht sik knasch rüm un kriggt em faat, bölkt vör Grull un Gramen un dulle Drift.
Du Beest du! Ik dösch di Aas to'n Pannkoken! Ik will di wisen, welkeen en Swienjack is!
BOHLE
packt em ook.
Wat? Du wullt mi anfaten?

Se quücht un hiemt beid un staht Oog in Oog, hebbt sik gegensidig tofaat un mät't jem ehr Kreften.
MAIKE
kummt wedder in Verfaat, kickt üm sik, süht de beiden, jumpt vant Bedd un stört't up jem to.

Jülf! – Bohle! – Üm Gottswillen – Jungs! Sünd ji denn rein nich bi Troost?! Se drengelt sik twüschen jem. Jülf – Jung, wullt du loos laten?! Bohle, wat sall dat? Schaamst di nich? Du as de öllst süllst doch mehr Vernunft in'n Liev' hebben!

JÜLF
bölkt.
Ik laat un laat mi dat nich mehr gefallen!
[39]
BOHLE
ook so.
Ik kann mi dat nich mehr gefallen laten!
MAIKE.
Woelt ji nu loos laten –
JÜLF.
Enen Pannkoken maak ik ut em!
BOHLE.
Ik hau em dood!
MAIKE
mit leste Kraft.

Woelt ji nu uteneen – odder ik gah noch in düsse Stund ut'n Huus' un kaam nich wedder! Dat's mien lest Woord! Markt ju dat! Denkt ji denn nich mal an jue Moder?

BOHLE
lett loos, quücht noch, geiht na rechts van'n Disch.
O – du – du –
JÜLF
ook so, na links.
O – di to Gefallen –
MAIKE
tomidden van de Späldäl un den Disch mit fluckern Ogen.

Schaamt ju wat! Schaamt ju wat! Dat hadd jue Moder sehn süllt – O Gott in'n hogen Himmel! – Dat hadd se sehn süllt!

JÜLF
kriggt dat Hulen, leggt de Arms up den Disch un den Kopp up de Arms un snuckert vör sik hen.
Moder –
BOHLE
lett slapp de Arms daalsacken un den Kopp up de Bost fallen, de Anspannung lett na in em, he kickt vör sik daal mit en druus Gesicht.
Verdammi noch maal –!
MAIKE
de nu markt, dat se jem oever is, steiht steidel un stuur achter den Disch un trummelt mit de Knoeveln dorup.

Sünd ji denn rein van Gott verlaten, verdreihtes Bengelstüüg?! Glöövt ji, dat maakt mi Vergnögen to sehn, wo ji as dulle Hunden upenanner loosgaht und bloot ut reine Kullerigkeit?! Schaamt ju wat! segg ik noch maal. Meent ji, ik bün hier up jue gottverlaten Hallig kamen, üm mi so'n Spektakel vörspälen to laten? Dat markt ju: Noch enen so'n Uptog, un ik bün buten, un wenn dat dünnen Teer un dicken Traan weiht und Hunden hagelt un Katten sniet! Trummelt up'n Disch.


Lüchen un Dunner.

4. Akt

[40] Veerde Akt

Wedder enige Wäken later to Anfang Harvst. Buten kloor Wäder, de Häven blaag. To Ebbtied. De Paster sitt as in'n drüdden Akt rechts an'n Disch, Maike links em gegenoever; vör elkenen steiht en Kaffekopp, twüschen jem de Kann un en Kokentöller un tomidden van den Disch in de Vaas en groten Strutz rode Harvstblomen, de mit jem ehr Farven lücht't un lävt.

PASTER.
Jä, mien leve Fru Maike – Schüddelt den Kopp.
MAIKE.

Ik hadd Se dat jo al lang vertellt, Herr Paster. Aver ik dach jümmers, de Jungs süllen sik eerst begripen un Fräden hollen. Un dat hebbt se jo nu ook daan. Is van den Dag so'n Uptog nich eenmaal wedder vörkamen. Sünd doch van Natuur gode Jungs, Herr Paster. Nich wohr? Dorüm hebb ik Se dat bloot maal vertellt.

PASTER
as baven.

Is doch nich de Moeglichkeit! Düsse beiden unbedarvten Bengels! Seht ut, as wenn se keen Kakerlaatje doodmaken künnen, un denn gaht se sik so to Liev'! Mit de Mesten, säden Se doch, nich wohr?

MAIKE.

Jo, Herr Paster, de blanken Knievs hadden se in de Handen – un wenn ik mi nich twüschens miet – o Gott! – ik glööv nich, dat noch een van jem hüüt läven deed. Un denn buten dat gräsige Gewidder! Jümmer man Lüchen un Dunner up enen Dutt! Een Füür weer de Stuuv jümmers! Un denn de twee wütigen Keerls hier mit de blanken Knievs in de Handen – o Gott! Hollt sik de Handen vör de Ogen un deit, as wenn se sik schuder. Dat weer so gräsig!

PASTER.

Se sünd en lütt dappere Fru, dat Se keen Bang hadden. Is allerhand, sik so twüschen twee blanke Mesten to smiten!

MAIKE.

Jo, ik weet ook nich – wo ik dat schafft hebb! Wenn ik nich twüschenspring un mit minen Arm em torüggmöten do, stickt de Öllst doch den Lütten sinen blanken Kniev in'n Kopp! Swart wöörd mi rein vör Ogen! O nee, so'n Keerlstüüg!

PASTER.

Mien leve Fru Maike, dor koent Se düüdlich an sehn, dat de leve Gott dat mit Se good in'n Sinn hett, sünst – denkt Se maal, wenn dat Mest Se drapen hadd –

MAIKE.

Jo, dat hadd licht sien kunnt. Aver wenn man in so'n [41] Ogenblick lang nadenken will, denn ist dat Unglück jo al dor, ehrer man to End dacht hett. Is ook in den Ogenblick nich so gefährlich, as dat naasten utsehn deit. Lacht. Nee, wohrhaftig, dat Verteilen is väl gräsiger, as dat würklich weer.

PASTER.

Se sünd en Baas! Jo, jo! De Unverfeerte verfeert sik eerst na de Gefohr! Se sünd en Baas, Fru Maike. Se hebbt Kraasch un Knoev! Se passt in de Welt!

MAIKE.
Un wenn se ook man lütt is.
PASTER
verbaast.
Wat – Se – un lütt?
MAIKE
lacht.

Nee, ik meen mien Welt hier, Herr Paster. Mit en Handgebeerd rundüm. Ik sitt hier man up en heel lütt Flach Eer.

PASTER.

Och so! Na, hier sitt't S' jo nich fastbunden. Hier koent S' doch to jede Tied wegkamen, wenn Se woelt.

MAIKE.

To jede Tied? Ook nich. Bloot wenn de beiden mi roeverfohrt.

PASTER mit en Handgebeerd, as wull he seggen: Tappen af! Hm – na! Wat ik noch seggen wull – Is de Koken nich good, Fru Maike – hm?

MAIKE
nimmt noch en Stück un itt.
To schöön meist, Herr Paster. Wenn ik na'n Becker kaam, krieg ik em nich so.
PASTER.
Se mööt't öfter kamen.
MAIKE.
Hier givt dat bloot den, den ik maal mit maak. Halliglüüd kennt kenen Koken as düssen.
PASTER.
Fru Maike, wat ik noch seggen wull: Wolang woelt Se denn nu egentlich hier bliven.
MAIKE.
Och, so lang, as't geiht. Ik denk, dor ward sik doch hast maal de Öllst en Fru updoon.
PASTER.

So – so – hm – jä – vanwägen Fru. Mien leve Fru is mi nu jo ook storven. Un nu sitt ik dor mit mien söss Kinner, van de de Öllst eerst ut School is. Seggt Se maal – jä – dat's en Stück Sorg för mi, Fru Maike. De Fru, de ik dor in'n Huus' hebb, de deit twoors, wat se kann, aver se kann leider Gotts nich allens, wat se doon süll.

MAIKE
kickt in den Kaffekopp.
Jä, dat's jo ook nich so licht, mit söss Goeren.
PASTER
kickt ehr an.

Nee, is dat nich. Seggt Se maal, Fru Maike, Se sünd doch en fixe Fru, Se koent so good mit so'n poor Floetzen fardig warden, ik glööv, Se künnen ook mit mien Goeren langs kamen. Hm? Wat meent Se?

MAIKE
strickt ehr Schört un kickt in ehren Schoot.

Herr Paster, [42] dat is jo en grote Ehr – man – ik kann doch nu hier nich so eenfach weglopen – nu dat ik mi jüst fastsett't hebb.

PASTER.

Nee, nee, nee! Meen ik jo ook nich. Aver man künn jo nich weten, wat hier maal schüht, denn denkt S' an mi, Fru Maike. Jo? Hollt sien Hand hen oevern Disch.

MAIKE
sleit in.
Dat's en Büx, as Jülf seggt, Herr Paster.
PASTER
hoost't maal.

Hm – hm – wat ik denn noch seggen wull – Seggt Se maal, Fru Maike, dor is doch noch keen van de beiden Slefen maal driest un drook woorden?

MAIKE
lacht.
Nee, denkt se gor nich an, Herr Paster. Ik bün hier as jem ehr Moder.
PASTER.
Jä, ik meen man, wägen de Mestenstäkeri.
MAIKE.

Och, dat keem bloot üm den Öllsten sien Upspäleri, de maakt geern maal den Herrn, un denn kummt de Lütte hoog.

PASTER.
De Herr is he jo oever doch nu maal.
MAIKE.

Bruukt he sinen Broder doch man nich so fohlen to laten. Deit he jo ook sünst nich. Aver an den Dag weer em woll de Hitt to Kopp stägen – ik weet nich. Sünst lävt de beiden heel frädlich mitenanner. Ik hebb jem ook schöön de Wacht anseggt. Dat trock hen. Dor hebbt se Handen un Fööt tosaamleggt, ik süll doch man bliven, so'n Fru kregen se jo all ehr Lävdaag nich wedder.

PASTER
steiht up un verpeddt sik.
Oha! Wat'n Wunner! Dat kann ik mi denken.
MAIKE
ook so.

Jo, is man good, dat ik so wat an twolf Johren öller bün; dat givt mi doch jümmer al so'n bäten Anstrich van Respektsperssoon. Nich wohr? Lacht.

PASTER
kickt ehr scheev an.

Hm! hm! – jo – hm – Wat ik seggen wull – Seggt Se maal, Fru Maike Harder, denkt Se sach maal doran, sik bi en passen Gelägenheit maal wedder to verheiraden?

MAIKE.
Och, worüm nich – wenn he nich suppt –
PASTER.
Dat ward he doch nich. Hm – ik meen man – Sünst sünd Se doch nich bang vör dat Heiraden –?
MAIKE.

Bang? Wat süll ik bang sien! Denn weer ik doch nich hier up de Hallig gahn to twee Mannslüüd un denn noch twee junge. Ha! Ik meen –

PASTER.
Jä, mit de sünd Se doch nich verheiraadt.
MAIKE.

Och, dat is ook so good as verheiraadt, wat wi hier sünd – na! Verfeert sik, stickt sik rood an wägen dat, wat se seggt hett, un dreiht sik weg, na't Finster to.

[43]
PASTER
geiht ehr na.

Denn wöörden Se doch ook keen Bang bi'n Halligpaster hebben, meen ik – ook wenn Se – wenn Se mit em würklich verheiraadt weren – hm –?

MAIKE.
Och, Herr Paster, an so wat kann ik eenfache Fru doch gor nich denken –!
PASTER.

Fru Maike, glöövt Se denn, dat en Halligpaster en Baroness frien kann? En Fru van enen Halligpaster mutt dat Hart up'n richtigen Placken hebben un düchtig mit tofaten bi all de Arbeid, de dat givt. Un de is nich minn. Uns' Herrgott hett uns en gaadlich Deel up de Schullern leggt. – Fru Maike, oeverleggt Se sik dat maal en bäten. So up'n Stutz kann man keen Antwoord verlangen sien bi enen Widdmann mit söss Goeren. Ik künn jo ook eerst na'n halv Johr an sowat denken. – Aver dorüm künnen Se jo likers al as mien Huushöllersch togahn. Hm?

MAIKE
dreiht sik na em üm un givt em de Hand.
Herr Paster, ik dank Se ook för de Ehr, de Se mi andoot –
PASTER
faat't ehr Hand mit sien twee Handen, warm.
Maike – wat spräkt Se van Ehr –!
MAIKE.

Is dat doch för mi, Herr Paster. Aver laat't Se mi Tied. Ik mutt eerst aftöven, wo dat hier geiht. Man künn jo nich weten, wat de Bohle sik nich hast en Fru toleggt. Denn will ik geern –

PASTER
de ehr Hand fasthollt.
Ik dröff denn maal wedder nafragen, nich?
MAIKE.
Jo, Herr Paster, dat doot S' man.
PASTER
lett ehr loos.
Un denn – wat ik noch seggen wull: Wo steiht dat nu egentlich mit Ohm-Buur Wessel Wessels?
MAIKE.

De Buur – och, de is lang nich hier wäst. Summer oever hett he jo bi Huus' to doon. Ik weet nich, wat mit den is. Kann ook sien, dat he nu in'n Harvst jeden Dag maal oevert Wadd anstävelt kummt mit sien Arrakbuddel.

PASTER
mit en sure Mien.

Mit Schippers Grog, mit anner Lüüd Roodwien. De Mann kann sik dat tämen. De riekste Buur in'n Koog – hm! Aver – seggt Se maal, Fru Harder, dat dor keen Arven up den riken Wesselshoff sünd – hm – süll dor nich ook de Grog un de Roodwien an schuld wäsen? – Wat meent Se? Se staht wedder bi'n Disch.

MAIKE
kickt up't Dischdook un stippt Kokenkrömeln up.

Jä, Herr Paster – dat – weet ik ook nich. Dor – kann ik nix to seggen. De ole Wessels hett jo ook en rode Näs hatt, de nich van de Küll keem.

PASTER
grient.

Dat hebbt Se good seggt. Hm! Wat ik seggen wull[44] – de Buur söcht jo'n Fru un glöövt, he kriggt noch Arven. Lacht. He is aver'n groten Ulenspegel. Ik glööv, dat is allens man Komeedi.

MAIKE
geiht üm den Disch na vörn.
Komeedi –? Jo, dat kann stimmen, dat düt allens noch maal en grote Komeedi ward.
PASTER
kickt ehr doesig na, hett en Stohllöhn mit beide Handen faat't, versteiht nich.
Wo meent – Se – dat – Fru Maike?
MAIKE
ahn sik ümtodreihn.
Ik meen man Ohm Buur all sien Hansbunkentoeg, de he upstellt mit de beiden Süstersoehns.
PASTER
kriggt sien Brill van de Näs un putzt ehr.
So – so – hm!
MAIKE
horkt miteens na de Doer.
Dor kummt een. Ik glööv, dat is Ohm-Buur.
PASTER
sett't sien Brill wedder up un treckt en Snuut.
OHM
kummt links vörn rin mit sien Handtasch.

Goden Dag ook up de Hallig! Halloh, Herr Paster, draapt wi uns? Dat segg ik jo: De goden Selen findt sik to Water un to Land! Schüddelt elkenen de Hand. Is al asig koold, wenn enen so de Wind int Gesicht steiht. Kickt rüm. Hm! Kaffe – Koken un en groten Strutz Harvstblomen: Rode Astern – Georginen un Dalien – hm! – wat en Pietschenpracht! Mit enen Blick na em. Hett de Herr Paster spendeert – wat?

PASTER
geiht ant Finster un kickt ut.
OHM.

Ik mutt mi eerst en bäten upwarmen. Bün koold as de ole Bold, as he int Sarg leeg. Mien Deern, du maakst mi'n Grog. In mien Tasch is allens binnen, wat to so'n Liev- un Selentroost höört. Wat?

MAIKE
fründlich.
Ward besorgt. Kaffe moegt Se jo doch nich.
OHM
schüddt sik.
Brr! Nee, krieg ik jo – Lüüs in de Maag.
MAIKE.
Ik nich.
OHM.
Jo, jo – dien Maag is nich mien. Sünd de Dalvs buten?
MAIKE.
Mööt't hast wedderkamen. Besorgt bloot wat in de Stadd.
OHM.
Mit de Bood?
MAIKE.
Jo.
OHM.
Na, denn kaamt se jo eerst mit de Flood. Denn koent wi jo noch so lang alleen kloenen.
MAIKE
geiht mit de Handtasch ruut.
OHM
kickt den Paster an, de noch jümmer ut'n Finster kickt.
Wat en finen Blomenstrutz, Herr Paster! De is mit Leevde bunden. Kann man sehn.
PASTER
dreiht sik knasch rüm, scharp.
Wo meent Se dat, Buur Wessels?
[45]
OHM
kriggt sien Zegarrentasch ruut.
Ik meen man!Büdd an. Rookt S' en Zegarr, Herr Paster?
PASTER
köhl, mit en Handgebeerd.
Ik dank. Ik will hast gahn, ehrer de Flood kümmt.
OHM
mit Beduurn, stickt sik en Zegarr an.
O! Woelt Se al weg? Ik dach, Se süllen eerst enen Grog mit uns drinken.
PASTER.
Ik dank. Hüüt nich.
OHM
sett't sik an'n Disch.
Ik meen, Se drünken ganz geern maal'n Grog?
PASTER.
Af un an, nich jümmers. Man sall sik nich den Suupdüvel in de Handen gäven, Buur Wessels.
OHM
pafft.

Och, de is as en Peerd, de Suupdüvel, man mutt em bloot fast in de Kandarr nähmen, denn kummt man good mit em langs.

PASTER.
Mennigenen hett he al afsmäten, un de hett sik denn toschanden füllen.
OHM.

Ha, ha, Herr Paster, wi riken Marschbuurn, wi verstaht uns up so'n dulle Peer. Wi kaamt dormit langs. Lenkt af. Staatschen maakt sik de Blomenstrutz up'n Disch, dat mutt ik seggen, staatschen, Herr Paster. Man good, dat Se uns' gode Fru Maike maal af un an smucke Blomen up de Hallig bringt; hier plant't jo doch keen welk. Hm! Mit so'n Blomen kann man sik sach in en Wiverhart rinficheln. Dor snappt se up, de Wievslüüd, as de Boors up de Mett.

PASTER
mit tohoopknäpen Ogenbranen.
Wat woelt Se dormit seggen?
OHM.
Och, Herr Paster, nix Leges – nix Leges. Ik meen man: Dat deit uns' Maike good.
PASTER.
Quält Se sik man üm Se ehr rode Näs un nich üm mien Blomen.
OHM.
Och, mien rode Näs kost't mehr Geld as Astern un Georginen. Dat kann ik Se seggen.
PASTER.
Blomen kaamt van unsen Herrgott, aver en rode Näs –
OHM.
– ut de Buddel Lacht. Jo, ik weet Bescheed, Herr Paster.
PASTER.
Na, denn so – bätert Se sik.
OHM.

Mit sösstig noch? Och, Herr Paster, wat helpt mi dat, wenn ik mi ennern wull?! Upt End bün ik jo doch de – Ool.

PASTER
lacht.
Se hebbt wedder maal recht.
OHM.
Hm – aver weet't Se, wat de Blomenstrutz is? Dat's en Rebus: De Blomen för de Bloom!
PASTER.
Nee, dat heet: Dor rüük an!
[46]
OHM.
Jä, aver wenn Fru Maike doran rückt, hett se de Näs vull.
PASTER.
Dat glöövt Se; aver Se hebbt nicht den richtigen Gloven.
OHM.

Nee, dat stimmt, katoolsch bün ik nich; dat sall jo na'n Paabst de richtige Gloven sien. Aver de richtige Widderung hebb ik bi de Blomen, likers ik en rode Näs hebb. Un de seggt mi: Dat rückt mi hier ganz bannig na Frieri.

PASTER
maakt sik steidel.
Buur Wessels, dat is mien Saak.
OHM.

Nee, mien gode Herr Paster, up düt Flach ist dat ook mien. Ik will geern de düchtige Fru för mien twee Süstersoehns fasthollen. Wenn Se mit ehr afdanzt, kann ik nafleiten un mi de Hacken aflopen, ehrer ik en anner wedder hier herkrieg.

PASTER
mit en fien Grient je.

Jä, denn kümmt dat jo up an, welkeen de Bruud kriggt, Buur Wessels. Un wenn sik Bohle Rickmers maal enes Daags en Fru up de Hallig haalt, denn is dat jo good, wenn Fru Maike weet, dat se bi mi ünnerkamen kann.

OHM
pippt.
Also so wied is dat al! Steiht up.
PASTER.
Jo, hebbt Se wat dorbi?
OHM
up un daal.

Den Deuvel! Enen ganzen Barg! Dat hadd ik weten süllt, dat wieldess de Halligpaster up de Selenjagd geiht, denn hadd ik mi al ehrer maal wedder na de Halliglüüd hier ümkäken.

PASTER.
Jä, Buur Wessels, ik bün nu maal en Seelsorger.
OHM.
Och, üm Fru Maike ehr Seel maakt Se sik man keen Sorg. Dor sorg ik för.
PASTER
verbaast, mit grote Ogen.
Se?
OHM
de toväl seggt hett.
Hm – na – ik meen man: Ik holl hier de Hand oever dat Ganze.
PASTER.

Un denn laat't Se sik so lang nich sehn? Hm! Denn sünd Se aver en siechten Beschermer. Un dorför bün ik inträden. So geiht dat.

OHM.

Jo, jo, jo, Herr Paster. Kiekt na Klock. Un wenn Se nu nich maakt, dat Se na Huus kaamt, denn kriggt de Flood Se faat.

PASTER
hett al na Rode un Hood langt.
Nett van Se, dat Se mi wohrschuut.
OHM.
Bün ik nich en netten Keerl, wenn ik ok en rode Näs hebb?
PASTER.
Jo, Se sünd ganz nett, aver doegen doot Se doch nix.
OHM
lacht, will wat seggen.
MAIKE
kummt mit den Grog rin, den Boeverrock wedder upschört't.
Woelt Se weg, Herr Paster? Un nu hadd ik ook för Se noch'n Grog mit anröögt.
[47]
PASTER
givt ehr de Hand, as se de Glas henstellt hett.

Den laat't Se man Buur Wessel mitnähmen! Schönen Dank ook för den Kaffe, Fru Maike, un denn – up Weddersehn!

MAIKE
geiht mit em ruut.
OHM
maakt en Fuust, wütig.

Verdöömte swarte Schandarm! Verdarvt dat Aas mi hier dat ganze Konzept. Ik denk, mien rode Uennerrock, den ik to de Komedi stift't hebb, sall al Wunner daan hebben, un nu fummelt mi so'n Knappen mit rode Rosen un rode Astern un Georginen un Dalien dormank. Un denn hollt he sik noch oever mien rode Näs up, de Gesangbookworm! Na, tööv! De sall sik de Näs stöten!

MAIKE
kummt wedder torügg.
So, de is buten!
OHM
sett't sik wedder rechts.

Un denn ran an de Bass! Mi is de Hals al ganz dröög van dat Gesabbel mit den Karkenhingst. Proost! Drinkt. Wat deit de hier bi di rümsnüffeln? Al wedder rode Blomen ut'n Harvstgorden. Un Jülf hett mi in'n Sommer vertellt, dünn hett he di jümmer rode Rosen brocht! Weesst, wat dat bedüüdt? Rood is –

MAIKE
nimmt ehr Glas.
– dien Näs, Ohm-Buur! Proost! Nippt.
OHM.
Segg maal: Hett de di noch keen Heiraadsbodd maakt?
MAIKE.
Wat dien rode Näs good rüken kann, Ohm- Buur! Jo, hett he. Wat meenst, wenn ik Fru Paster ward?!
OHM
springt up.

O, Gottverdammi noch maal! Hebb ik mi dat nich dacht! Dunner un Düvel, dat best woer, dat man achter em ansliken deed un – Besinnt sik. Nä, laat em! He hett söss Kinner. – Maike, de Mann hett söss Kinner! En halv Dutz Goern!

MAIKE.
Dat's jo good! De bruuk ik doch nich mehr to krigen. De Möögde kann ik dorbi jo sporen.
OHM
luder.
Wiev, wenn du aver denn noch söss tokriggst.
MAIKE
schelmschen.
Seh ik so ut, Ohm-Buur?
OHM.
Na, wenn't dorna geiht, kann man noch up en ganz Dutz räken.
MAIKE
lacht.
Oha! So dumm is mien Moder ehr Dochter nich.
OHM.

Jä, aver Deern, wat sall denn de ganze Ficheli hier? Wat hest denn dor bi so'n armen Halligpaster in de Melk to krömen? Gottsverdori, wenn en Wiev sik up'n haut sik upt Muul. – hm! – meist hadd ik wat seggt. – Du kannst noch enen ganz annern Mann krigen, meen ik.

MAIKE.
Vellicht enen Halligfischer? – Denn lever enen Paster.
[48]
OHM
steiht bi ehr un leggt ehr de Hand üm de Schuller.
Maike, mien söte Deern, nu höör maal to!
JÜLF
ritt miteens de Doer up, he is rood van den Wind, sien Aden geiht gau, wiel he lopen is; as he de beiden so süht, verfeert he sik, ward dull.
Ohm-Buur, wat sall dat?
OHM
dreiht sik üm.

Halloh, Jülf, wat fallt di denn in? Fällst uns hier as en Brummer in de Melk? Ik denk, du un Bohle ji sünd na Stadd mit de Bood un ji kaamt mit de Flood torügg?

JÜLF
kann vör Uprägung nicht spräken, sackt up'n Stohl.
Un rode Blomen up'n Disch – ha, ha, ha, ha! Dat's jo allerhand! Ha! Stütt't den Kopp up de Füüst.
MAIKE.
Jülf, woor kümmst du her? Ik denk doch, ji kaamt beide mit de Flood torügg?
JÜLF
to Ohm.
Wenn ehr hebben wullt, nähm ehr doch glieks mit!
OHM
lacht.

O – ik lach mi'n dreedubbelten Knütten in de Ünnerbüx! Nu glöövt de Schaapskopp, ik fichel mit di rüm, Maike, un ik hebb di de Blomen brocht! Dat's meist to'n doodlachen!

MAIKE
bi Jülf.
Jung, nu laat dien Dummheiten! Segg, wat dat to bedüden hett, dat du alleen oevert Watt kummst?
JÜLF
springt up, ritt Oiltüüg un Süüdwester af un smitt allens hen.

Weglopen bün ik em in de Stadd. Aver wenn ik wäten hadd, wat ik hier to sehn kreeg, denn weer ik lever bi Bohle bläven.

OHM.
Wat hest denn sehn, du Schaapskopp? Lacht. De Jung is mall!
MAIKE.
Worüm büst Bohle weglopen?
JÜLF
smitt sik up'n Stohl an'n Disch, wrangelt de Handen in de Büxenficken un stickt de Been ünnern Disch.
De hett mi wedder anblafft. Un denn hadd ik – Nee, dat segg ik nu nich.
OHM
fleit't achter sinen Rügg un maakt mit'n Finger allerhand Gebeerden van Jülf un sien Hart na Maike to.
MAIKE
schüddt den Kopp, geiht na Jülf ran, faat't em üm.

Jülf, mien Jung, wullt du nu maal vernünftig mit mi spräken? Jo? Allens, wat du bet nu seggt hest, is dumm Tüüg.

JÜLF
wrantig.
Un de Blomen?
MAIKE.
De sünd van'n Paster.
JÜLF.

Sooo! De is ook hier wäst! O verdammi noch maal! He fangt an to snuckern un drückt de Füüst in de Ogen.

OHM.

Oha! Fängst an to hulen? Na, denn will ik mi man wegwohren, sünst krieg ik hier in de Dönns upt End noch natte Fööt. Kickt na Klock.

JÜLF
ünner Snuckern.
Wat ant Muul kannst krigen!
OHM
grient.

Is dat al so laat? Kinnerslüüd, denn mutt ik mi jo [49] to enen lütten Swiensgalopp up de Fööt maken, sünst kaam ik nich mehr vör Flood na Huus. Ik wull nemlich ook noch na dar Grote-Oog un enen Besök maken. Givt Maike de Hand. 'dschüüs, Maike! 'dschüüs, Jülf! Ruut.

MAIKE.
Segg maal, Jülf, büst du nägenuntwintig odder nagen, dat du di so tierst? Wat?
JÜLF
kummt hoog.

O verdammi noch maal, ik künn allens in'n Dutt, allens in Grutt un Mudd hauen!Geiht ant Finster. Dor loppt he hen, de ole Sünder! De süll man ook lever an sien ewige Seligkeit denken as an Pussiren!

MAIKE.

Wenn du hier bloot rümwroegeln wullt, denn haddst man lever bi dinen Broder bliven süllt. De ward enen schönen Lärm maken, wenn de mit de Bood alleen gegen de Flood an na Huus sall.

JÜLF.
Nu kann ik mi ook meist argern, dat ik weglopen bün.
MAIKE.
Wat maakst denn so'n dumm Tüüg?
JÜLF.

Dat weet ik sülvst nich. Dat kreeg mi mit'n Maal. Ik kunn nich anners. Un nu –? O Maike! He leggt den Arm gegen den Finsterrahm un den Kopp up den Arm.

MAIKE.
Wat glöövst du van mi?
JÜLF
swiggt.
MAIKE
neger bi em, forsch.
Ruut mit de Spraak! Wat glöövst du van mi?
JÜLF
dreiht sik üm un schriet ehr an.
Du hollst dat ok mit den Paster un Ohm-Buur!
MAIKE
lacht, wat se kann.
Dat is meist to spaassig! Jo, mit den Paster künn dat binah stimmen, weesst –
JÜLF
stört't enen Grog daal.
Hä – wat ik seggt hebb!
MAIKE.
Aver de Saak is noch nich kumpleet.
JÜLF
stört't den tweden Grog weg, den Maike noch stahn laten hett.
Nee, dor fählt sach noch de Tüttel oevert I.
MAIKE.
Dat weer mien Grog.
JÜLF.
Rode Rosen släpt de swarte Keerl jo al sied Summer hier up de Hallig un nu rode Harvstblomen.
MAIKE.
Hier plant't mi jo keen welk.
JÜLF.
Un Ohm, de bruukt keen Blomen, de bringt sien rode Näs.
MAIKE
mutt lachen.
Och, Jung, nu warst spaassig.Se steiht links, he rechts an den Disch.
JÜLF.
Ik kann ook maal anners warden. Smitt sik up'n Stohl.
[50]
MAIKE.
Dat weet ik al lang. Du weesst jo aver, wat ik do, wenn ji ju nich toegeln koent in jue Wrantigkeit.
JÜLF.
Nu kumm man al wedder dormit! Jo?!
MAIKE.
Sall ik töven, bet dat Huus brennt? Nee, ik loop bitiden ruut.
JÜLF.
Ik stäk't nich an.
MAIKE.

Denn späl ook nich mit'n Füür. Wat wullt du nu hier? Wat sall dat nu wedder gäven, wenn Bohle mit de Bood kummt?!

JÜLF.

Laat den mi man wat seggen! De seggt mi lang nix. Den hebb ik good up'n Putt sett't. Hä! Will mi dor vör anner Lüüd as dummen Jung un Snoesel behanneln! Dat laat ik mi eenfach nich gefallen!

MAIKE.
Wat is denn wedder loos wäst?
JÜLF.

Och, wi seten bi Reimers un drunken 'n Lütten, un dünn säd he, ik süll maal na de Bood gahn un dat Pakeet daaldrägen. Un ik wuss dat ganz good, wat he wull; he wull mi bloot weghebben wägen den Kröger sien Deern –

MAIKE
nieschirig.
Wat du seggst! Is he dor achter an – Bohle –? Segg?
JÜLF.
Hä! Dor sünd s' all achter an as de Katers in'n Vörjohr achter de Katten.
MAIKE.
Gitt! Üm so'n Deern hett he sik so?
JÜLF.
Jo, dat meen ik man ook. Un dünn kreeg ik mit'n Maal so'n unbannig Lengen na Huus – na di, Maike –
MAIKE
benaut, dat starke drifthaftige Geföhl van Jülf kriggt ehr faat.
jung – musst nich seggen, Jung –
JÜLF
steiht up, quücht un hiemt.
Maike – na di!Geiht vörn an'n Disch langs.
MAIKE
knippt an de anner Sied ut.
Jung, nähm di tosaam, wi sünd alleen in'n Huus'!
JÜLF.

O verdammi noch'n Maal! Jümmer heet dat: nähm di tosaam! Jümmer sitt düsse verdöömte Bohle enen up de Hack!

MAIKE.
Jülf, du mußt nu vernünftig sien!
JÜLF.
Och, Maike, du söte Maike, ik wörg mi jo al meist en halv Johr lang dat Binnerst na buten. – Maike!
MAIKE.

Du hest den Grog to gau daalslaken, de is di to Kopp stägen. Gah man an de frische Luft, denn warst anners Sinns.

JÜLF.

Och, Maike, wat ik waak odder drööm – wat ik up See bün odder up Land – ik seh bloot di – bloot di, Maike!

MAIKE.

Un wenn nu Bohle wedder kummt, wat sall de denken, wat hier schehn is? Maak doch, dat du ut'n Huus' kummst!

[51]
JÜLF.

Ik gab nich wedder ut'n Huus', un wenn dat Huus versackt bet up de deepste Grund! Denn versack ik mit di – Maike! He stört't achter ehr an.

MAIKE
loppt na rechts in ehr Kamer.
JÜLF
faat't an de Doer, de is to, he wrangelt doran.

Maike! Maak up, mien söte Maike! To! Maak doch up, mien hartleev Maike! He ballert mit de Füüst gegen de Doer. Maike! Sien Aden geiht swoor. Maike! He ritt mit alle Gewalt, stemmt de Been gegen de Wanden, mit Gnaschen un Bräken ritt he ehr up, dat de Splinters in Parkett fleegt, un he flüggt up'n Achterstäven.

MAIKE
kriescht binnen.
Jülf!
JÜLF
kummt gau wedder in de Been un stört't rin.
Maike!

5. Akt

[52] Föfte Akt

So wat annerthalv Maand later in'n Oktober. Buten disig Wäder. Maike sitt achtern an dat rechte Finster mit en Flickarbeid, Bohle sitt an'n Disch links mit de Piep un smöökt.

BOHLE.
Bannig disig Wäder.
MAIKE.
Jo, is dat.

Swigend.
BOHLE
na en Wiel.
Püken Fang hebbt wi hatt. Junge, wat joekt mi de Geldbüdel! Dor kann man sik maal sien Roh günnen.
MAIKE.
Jo, kann man ook.

Swigend.
BOHLE
na en Wiel.
De Knecht sitt doch achtern un knütt't Netten?
MAIKE
ahn uptokiken.
Deit he woll, kannst jo maal tokiken.
BOHLE
brummt wat, geiht na Doer links, kickt ut, maakt de Doer wedder to, sett't sik wedder.
Jo, deit he. Is en flitigen un willigen Bengel – is he.
MAIKE
swiggt.
BOHLE.
Meenst nich ook?
MAIKE.
Jo, is he ook. En flitigen, willigen Bengel.

Swigend.
BOHLE
na en Wiel.
De Paster is maal lang nich hier wäst. Hest dat nich ook al markt?
MAIKE.
Nee.
BOHLE.
Na!

Swigend.
BOHLE
denn.
Un Ohm-Buur? Wat is denn mit den loos?
MAIKE.
De hebbt sik woll all argert oever de Saak mit Jülf.
BOHLE
na en Wiel.
Dat ik em ruutsmäten hebb? Meenst dat?
MAIKE
tuckt mit de Schuller.
Ik weet dat jo nich, aver mi will dat meist so schinen.

Swigend.
BOHLE
dampt dicke Wulken, as wenn he Schinken dormit rökern wull.
Na en Wiel. Ik kunn nich anners.
[53]
MAIKE.
Musst du jo weten.

Swigend.
BOHLE
na en Wiel.

Ik müch bloot weten, woor de Bengel stäken deit. Keen Breev – keen Koort – nix – al oevern Maand lang. Is doch en dullen Dickkopp.

MAIKE
ahn em antokiken.
Dien Broder.
BOHLE
kickt ehr an.
Wat meenst dormit?
MAIKE.
Ort lett nich van Ort, meen ik man. Wider nix.
BOHLE
de wat langsaam begrippt.
So – aver ik bün nich so.
MAIKE.
Man bloot nich. Du büst woll weck as Klütendeeg.
BOHLE
de sik anmaken will.
Bün ik dat nich, Maike? Bloot üm de Snuut mennigmaal nich, wenn ik nich schraapt bün. Aver sünst –
MAIKE
givt keen Antwoord.
BOHLE
na en Wiel.
Ik meen nu man, woornäven de Bengel woll stickt.
MAIKE
tuckt mit de Schuller.
Wat fraagst mi?! Ik weet ook nix.
BOHLE.
Na, ik dach, dat he di maal schräven hadd.
MAIKE
kickt em to'n eersten Maal an.
Mi? Worüm denn mi?
BOHLE.
Hä! hä! Na, ik meen man – du – weesst jo – vanwägen –
MAIKE.
Ik weet rein nix, nich van un nich wägen.
BOHLE.
Wat du bätsch büst, Maike!
MAIKE.
Wenn dat meenst, wohr di weg, sünst biet ik.
BOHLE.
Du sühst lest Tied oeverall so smallbacksch un so witt- un spitznäsig ut – Is di wat, Maike?
MAIKE.
Quäl di man nich üm mien Näs, sünst künn s' di ansnuven.

Swigend.
BOHLE
na en Wiel.
Maike –
MAIKE.
Hm?
BOHLE.
Do doch nicht so, mien söte Maike.
MAIKE
kort.

Ik bün dien söte Maike nich. Fichelnaams kannst de scheevbenige Krögersdeern in de Stadd gäven. Höörst?

BOHLE.
Laat doch de dummerhaftige Deern nu endlich ut'n Spill.
MAIKE.
Welkeen hett ehr manktrocken? Doch bloot du. Gitt! So'n Footmatt, up de sik all de Fööt afpeddt.
BOHLE
steiht up, luder.
Dat hett di jo bloot de verdreihte Jülf in'n Kopp sett't. De Aas de! Good, dat he weg is!
MAIKE.
Nee, dat is nich good!
BOHLE.
Och! Truurst em vellicht noch na? – Dinen söten Jülf? Wat?
[54]
MAIKE.
Schaamst di gor nich, dat noch so to mi sien magst?
BOHLE.
Maike, nu laat doch den olen Stunk endlich maal ut de Welt. Wäs doch nu endlich vernünftig, Maike.
MAIKE
bitt den Faden af.

Ik wüss nich, wannehr ik al maal unvernünftig wäst weer?! Du leve Tied, Moord un Dood weer hier al up de Hallig wäst, wenn ik nich jümmers good torädt hadd.

BOHLE.

Jo, jo, jo, jo! Sall jo ook allens so wäsen! Keen Minsch will di jo van dien Verdeensten wat afstriken. Aver kiek maal: So geiht dat doch nich wider, dat musst doch sülvst insehn. Up een End mutt dat ruut. Ik mutt hier en richtige Fru up de Hallig hebben.

MAIKE.
Kannst jo elken Dag hebben. Nimm di doch dien scheevbenige Krögersdeern.
BOHLE.
Maike – dat glöövst doch alleen nich.
MAIKE.

Loppst doch jümmers achter ehr an. Sittst doch jümmers twee lang, twee breed in'n Kroog. Woorto? To'n Bibelläsen?

BOHLE
loppt vertwivelt rüm, grabbelt hier un dor an'n Liev' rüm, sogor an'n Hals.
Gottsverdammi noch maal, na een Lock hen mutt de Minsch doch Luft hebben!
MAIKE.
Luft hest hier noog up de Hallig. Dorto bruukst nich na Stadd un o-beente Deerns nastaken.
BOHLE.
Du versteihst mi nich.
MAIKE.
Wat meenst denn sünst för Luft?
BOHLE
bi ehr.
Maike, ward doch mien Fru!
MAIKE
swiggt un kickt up ehr Arbeid, man süht ehr dat an, dor stridd wat in ehr enen harden Stried.
BOHLE.
Do dat doch, Maike!
MAIKE
na en Wiel.
Nee, ik kann't nich! Nu nich mehr.
BOHLE.
Aver worüm denn nich, Maike? Üm so'n Deern doch nich?
MAIKE
mit en minnachtig Gebeerd.
Äh –! Ik kann nich. Nu laat mi. Dat woer ook nu dat best, wenn ik hier wegkööm.
BOHLE.
Denn versuup ik mi.
MAIKE.
Du kannst swemmen.
BOHLE.
Denn bummel ik mi up!
MAIKE.
De dat seggt, de deit dat nich.
BOHLE.
Maike, worüm kannst du nich mien Fru warden?
MAIKE.
Dat kann ik di nich seggen. Fraag mi nich; du pierst mi bloot.
BOHLE.
Magst mi denn gor nich en bäten liden? Ik bün doch keen Oevel nich.
[55]
MAIKE
swiggt.
BOHLE.
Ik kann mi doch sehn laten mank de Jungkeerls.
MAIKE.
Hett di dat dien scheevbeente Krögersdeern seggt?
BOHLE.
Maike – nu laat de dummerhaftige Deern ut'n Spill, sünst ward ik wohrhaftigen Gott dull.
MAIKE.
Dat is di tototruen üm son'n Deert.

Swigend.
BOHLE
hett sik wedder sett't un smöökt; na en Wiel.
Maike, wenn Jülf nu wedderkööm –
MAIKE.
Jülf? – Weet jo nümms, woor he afbläven is.
BOHLE.
Ik künn em jo söken laten. Un wenn ik em denn na Huus halen deed – wullst denn mien Fru warden?
MAIKE.
O Gott! Bohle, nee! Ook denn nich – un denn gor nich!
BOHLE.
Gor nich? – Och so!
MAIKE.
Laat mi dormit in Fräden! Höörst? Heiraden is nich. Un dormit – Putt af!
BOHLE.
Och – wenn du nich wullt, denn nich. Meenst, ik kann nich'n ganzen Stall vull krigen?
MAIKE
lacht.
Stall vull? Dor kannst recht in hebben. Dat wardt denn ok schöne Swien sien.
BOHLE.

So is dat nich. Dat bruukt keen Swien to sien. Pafft. Rickmers sien Soehn kann ook noch en orndliche Fru krigen, wenn he will.

MAIKE.
Un se em will. Dat musst dorbi seggen.
BOHLE
haut up'n Disch.
Verdammi noch'n maal, ik will nu oever'n Fru hebben int Huus!
MAIKE.
Dorüm maakst so'n Krach? Hier sitt jo een. Wullt noch mehr? Wullt Sultaan spälen?
BOHLE.
Verheiraden will ik mi, Wiev.
MAIKE.
Do dat doch in Gotts Naam; bloot mi nich!
BOHLE
wrantig.
En anner will ik aver nich!
MAIKE.
Will nich un mag nich givt dat hier nich. Ik kann di eenfach nich mehr heiraden.
BOHLE.
Du leve Tied, bün ik denn würk lich so'n Oevel van Keerl?
MAIKE.
Bischuurns kannst ganz nett wäsen. Dat is dat nich.
BOHLE.
Odder glöövst, du kriggst noch maal'n Baroon?
MAIKE.
Dat künn man nich weten. Bi'n Paster fangt dat jo al an.
BOHLE
pippt.

Paster? Maakst di up den Heiraadsgedanken? Jowoll, [56] jowoll – en Pasterfru un en Halligfischeroolsch, dat is en groten Scheedünner. Dat ik dor nich up kamen bün! De Selenversorger hett sik jo rein de Hacken aflopen un sinen ganzen Blomengorden utplünnert. Ut de Huuk also weiht de Wind.

MAIKE
lacht.
Mi kriggt ook de Paster nich. Kannst doroever ganz still wäsen.
BOHLE.
Na, weesst du, dor kriggst ook gliek söss Goeren to.
MAIKE.

Bäter as sülvst noch söss krigen in mien Johren. Aver wenn ik nu söss hadd, wöördst mi denn ook noch nähmen woelen?

BOHLE
kleit sik achter de Ohren.

O den Deuvel – un denn vellicht noch söss to –! Dat's en bäten väl för'n Halligfischer. Hest jo aver keen.

MAIKE
kickt up ehr Arbeid.

Swigend.
BOHLE
pafft.

Na en Wiel argerlich. Rammdoesig kann man dorbi warden! Rein rammdoesig! Hadden wi uns doch man lever so'n scheve Oolsch up de Hallig haalt! Nu hett man sik an so'n roden Ünnerrock de Ogen verblendt, un nu kummt nix dorbi ruut, as dat de een in de wide Welt löppt un de anner sik de Näs wischen kann. So is dat Wiwertüüg. Hm! Jä! Un sogor de besten. Hm! Jä! Denn mag ik nu de siechsten nich sehn. O Gott! o Gott!

MAIKE
fämt'n Faden in.
Bruukst bloot dien krummbenige Kroogdeern to frien, denn weest dat ook, wo de siechsten sünd.
BOHLE
wütig na Doer.

O verdammi noch'n maal, nu krieg ik de Deern al wedder upt Bodderbrood smart. Nu mag ik aver nich mehr. Nu gah ik lever na'n Kutter daal un maak allens torecht för morgen. Ritt de Doer wütig up un ritt den Paster rin in de Dönns, de em meist üm'n Hals fallt.

PASTER.
Halloh, dat is jo en störmsch Begröten! Dag ook alltohoop!

Givt all de Hand.
BOHLE.
Nähmt S' man nich oevel, Herr Paster, ik wull na'n Kutter daalkiken, un dor –
PASTER.
Is al good! Ik hebb nu Naricht van Jülf.
MAIKE, BOHLE tosaam. Woornäven is he?
PASTER
sett't sik links an'n Disch.

Dat weet ik ook nich. Ik hebb bloot enen spraken, de em in Cuxhaven drapen hett. He fohrt as Matroos up en Seilschipp.

MAIKE
kickt na buten.
[57]
BOHLE
mit kruse Stern.

Denn is he jo good ünnerbrocht. Aver wat schrivt so'n Floetz nich maal? Koent Se jo an sehn, Herr Paster, wat dat för'n legen Bengel is.

MAIKE
dreiht ehr Gesicht rüm.
Dat's nich wohr. Dat glöövst du sülvst nich. Un dat is unrecht, dat du so van dinen Broder sprickst!
BOHLE.
Och, ik sall em woll noch ruutstriken, wo he sik so floetzig benamen hett? Wat?
PASTER.
Bröder soelt as Bröder un nich as Hunden läven, de sik üm jeden Happen Fleesch in de Hoor kriegt.
MAIKE.
Dat hebb ik jem ofteens seggt, Herr Paster. Hülp aver nich, bet dat to laat weer.
BOHLE
patzig.
Ik hebb keen Schuld, dat't so kamen is. Ik nich!
PASTER.

Welkeen Schuld hett, dat koent wi nich afmaken, dorto sünd wi doch to dumm. Dat is nu, as dat is. Bloot – ji hebbt ju doch to Moder ehr Tiden good verdrägen kunnt, Rickmers Jungs. Worüm denn nu miteens nich mehr?

BOHLE
kickt bisied wägen den Paster sinen scharpen Blick.
Dat – weet de Düvel, Herr Paster! He rönnt na links ruut.
PASTER
kickt Maike an, schüddkoppt.
Hm!

Swigend.
MAIKE
na en Wiel.
Sall ik ook Herrn Paster en Tass Kaffe warm maken?
PASTER.

Ik dank! Hebb eerst up de Naverschop Kaffe krägen. Kickt ehr scharp an. Se hebbt en bannig spitze Näs krägen un smalle Backen, mien leve Fru Maike, un de Klöör is ook wat päverig.

MAIKE
bückt sik deper up ehr Arbeid.
Se sünd lang nich up de Hallig wäst, Herr Paster. Is meist en Maand her.
PASTER.
Hm! Good Ding will Wiel hebben! seggt dat Spröökwoord. Un dorüm hebb ik mi ook Tied laten.

Swigend.
PASTER
na en Wiel.

Aver wat hett de spitze Näs un de päverige Klöör to bedüden? Dorup hebbt Se mi noch gor keen Antwoord gäven.

MAIKE.

Keen Antwoord is ook een, Herr Paster. Wat sall ik dor noch lang oever proeten. Se weet't jo den ganzen Uptog, worüm Jülf hier ut'n Huus' lopen is. Wenn ik wüsst hadd, dat dat so kümt, woer ik gor nich eerst herkamen.

PASTER.
Na, un nu?
MAIKE.
Nu is jo Fräden in'n Huus'. Bloot – Brickt af.
[58]
PASTER.
Bloot?
MAIKE.
Nu will he mit Gewald heiraden.
PASTER.
Mit Gewald? Dat sall he bliven laten.
MAIKE.

Jo, wardt Se wat mit so'n kullerigen Keerl, Herr Paster! Wenn de Mannslüüd sik Heiraadsgedanken in'n Kopp sett't hebbt, denn sünd se rein as unklook.

PASTER
maakt en sure Snuut.
Mien leve Fru Maike, Mannslüüd sünd doch nich alltohoop Halligfischers.
MAIKE
kickt up.
Herr Paster, Se sünd doch nich ook noch mank?
PASTER.
Bün ik, mien leve Fru Maike.
MAIKE
kickt deep up ehr Arbeid.
Och – du leve Tied!
PASTER.

Ik hebb Se lang noog Tied laten, sik to besinnen, Fru Maike. Un ik hebb likers Tied noog hatt. Heel väl. Nu aver mutt un sall dat ut de Welt. So odder so. He steiht up un geiht na ehr hen.

MAIKE
kiekt banghaftig hoog.
O Gott, Herr Paster –
PASTER
leggt ehr de Hand up de Schuller.

Maike, dat sall keen Gericht warden. Du maakst jo en Gesicht, as wenn ik di dat Gericht spräken süll.

MAIKE
smitt dat Tüüg bisied up de Finsterbenk.
Is dat ook meist.
PASTER.

Ik kaam nu noch maal un fraag, wat Se sik dat oeverleggt hebbt, wägen dat ik Se vör'n Maand fraagt hebb. Mien söss Kinner mööt't wedder en Moder un ik en düchtige Helpersch hebben.

MAIKE
hett de Handen up de Bost.

Ik kann nu nich, mien gode Herr Paster. Ik kann nich mehr!Sleit de Handen vör't Gesicht un rönnt links ruut.

PASTER
kickt ehr verbaast na.
Wat is dat? Kann nicht? Wat geiht hier vör? Maakt dat Finster up, röppt. Bohle Rickmers!
BOHLE
buten.
Jo, Herr Paster?
PASTER.
Kumm maal wedder rin, mien Soehn! Jo?
BOHLE
as baven.
Jowoll, Herr Paster.
PASTER
geiht up un daal.
Hier is wat nich in de Reeg. – Hm! –
BOHLE
kummt rin.
Herr Paster?
PASTER.

Bohle, nu kiek mi maal an! So. Un nu segg maal dinen Paster, de di insägent hett, de vulle un reine Wohrheit.

BOHLE.
Jo, Herr Paster.
PASTER.
Segg maal, wat is mit di un Fru Harder?
BOHLE.
Wat mit – wat mit –?
[59]
PASTER
mit den Finger in de Höögd.
Aver de Wohrheit, Bohle Rickmers!
BOHLE.
Jä, Herr Paster, dat is ganz eenfach. Ik will ehr un se mi nich.
PASTER.
Jä, nu bün ik noch jüst so klook. Segg maal: Hett se wat mit Jülf hatt?
BOHLE.

Jä, Herr Paster, dat glööv ik meist. Wat loppt mi de Floetz denn in de Stadd weg? Doch bloot, üm mit ehr hier alleen to sien.

PASTER.
Hm! hm! Alleen is se mit em wäst.
BOHLE.

Jo, dorvan is jo de ganze Krach herkamen, Herr Paster, dat mi de Bengel in de Stadd utknippt un oevert Wadd na Huus loppt un ik kann naasten mit de Bood alleen torrüggmarachen un jümmer gegen de Flood an. En grote Floetzigkeit weer dat van em. Un wat mi to dull argert hett, dat de beiden sik wieldess hier hebbt amaseren kunnt.

PASTER
geiht hen un her.
So, so, so! Also so is dat wäst. Also so is dat wäst. Hm!
BOHLE.

Jo, so is dat wäst. Un Se hebbt mi doch sülvst seggt, Herr Paster, ik süll up den Lütten passen. Un dat hebb ik jo ook daan. Un dünn hebb ik em eenfach ruutsmäten.

PASTER
bi em, Oog in Oog.
Weesst du denn wat Gewisses?
BOHLE.
Wat Gewisses –?
PASTER.
Ik meen, hest du de beiden denn oeverrascht?
BOHLE.
Nä, dat jüst nich. Dor nuddelt se jo ook nich so lang mit, bet ik kaam, Herr Paster.
PASTER
treckt en Gesicht.
Äh – ji sünd doch alltohoop grote Swienjacks.
BOHLE.
Herr Paster, ik hebb nix mit Maike hatt, ganz gewiss nich.
PASTER.
Aver mit de o-beente Kroogdeern ut de Havenschenk in de Stadd hest rümswienägelt.
BOHLE.
Herr Paster, de Se dat seggt hett, de hett mi bloot wat anklackern wullt.
PASTER
in Wuut.

Hollt Muul, Bohle Rickmers! Ik kenn mien Gemeen. Aver ik holl rein Huus. Üm de Kroogdeern is de Krach mit Jülf anfungen. Dat weet ik. Kannst di nich van reinwaschen, un wenn Dag un Nacht in de See liggst, Bohle Rickmers. Wenn du dien Handen nich van de ool Täv lettst, denn kriggst all dien Lävdaag keen orndlich Wiev. Un heiraden wullt doch geern.

BOHLE.
Jeden Dag, Herr Paster.
[60]
PASTER.

Ik sägen di nich in, wenn du de Kroogdeern noch maal anfaten deist. Dat mark di! Denn kannst poolsch läven, dat de Lüüd mit Fingern achter ju an wiest. Höörst?

BOHLE
ganz lütt, mit hangen Arms.
Jo, Herr Paster, ik do dat ook nich wedder. Ganz gewiss nich.
PASTER.

Up dat, wat hier upstunds versprickst, gäv ik nich soväl Snippt mit den Dumen un rädt sik jümmer mehr in Raasch. as man van'n Dumen snippen kann. Rein Huus wullst hier hollen, hest mi verspraken, un up den Lütten passen. Un wat is dorbi ruutkamen? – Dat ji ju upt lest mit de blanken Kniven to Liev' gahn sünd.

BOHLE
mit apen Muul, verbaast.
Wat?
PASTER.
Is dat vellicht nich wohr? Du deist meist so.
BOHLE.
Nee, Herr Paster, dat is nich wohr.
PASTER.

So! Dat wullt ook noch afstriden. So is't recht. Dat süht di ähnlich. De tackelbeente Deern un so'n Loegen, dat passt good tohoop.

BOHLE.
Dat is nich wohr, Herr Paster. Mit de Handen hebbt wi uns maal faat't, dat will ik geern togäven.
PASTER.
So – also doch! Un ut Versehn hadden ji jüst Kniven in de Handen, nich wohr?
BOHLE.

Nee, Herr Paster, ganz gewiss nich. Denn will ik en Poggütz sien. Welkeen hett dat Herrn Paster vertellt?

PASTER.
De mi dat vertellt hett, de lüggt nich. Laat dien Striden. Un üm wat is de Stried herkamen?
BOHLE
ganz lütt mit hangen Flünken un Doetz.
Üm Fru Mai – Fru Harder.
PASTER
maakt eerst en heel doesig Gesicht, wiel he wat anners vermoden weer, denn miteens ritt he sik tosaam un seggt nadenkern.
Soso – üm – Fru Harder. Nu geiht mi en Licht up. – Fru Harder –
BOHLE.

Herr Paster – man is doch ook bloot en Keerl. – Un wenn so'n Wiev – as Fru Harder – ik meen – wenn man – ik will man seggen – wenn man so'n staatschen Staker jümmer vör Ogen hett –

PASTER
argerlich.
Hollt Muul, Bohle Rickmers –
BOHLE
schütt in'n Dutt.
Hä –
PASTER.
– un laat nu Fru Harder ut'n Spill!
BOHLE.
Üm de dreiht sik jo aver de ganze Spektakel, Herr Paster!
PASTER
bölkt.
Muul hollen sallst! Meenet, ik will juun Swienstall hier bet up'n lesten Swienskoetel berüken?
[61]
BOHLE
de nu ook ärgerlich ward, dat man em so uthuntzen deit.

O verdammi noch maal, wat loppt dat Wiev ook hier mit ehren roden Ünnerrock rüm!? Man is doch ook nich as Engel up de Welt kamen –!

PASTER
as baven.

Nee, ji kaamt all as Parken up de Welt, un naasten wasst ji ju ut to grote Swien – alltohoopen! Un dor sall man denn Seelsorge för driven! O du grote Gott, so'n Volk weet jo gor nich, wat en Seel is. De hollt den Buuk dorför.

BOHLE.
Ik alleen kann ook nich dorför, dat dat allens so kamen is, Herr Paster.
PASTER
luud.

Eerst spälst di up, du woerst de Öllst un du wullst woll up'n Kaneel passen, un nu büst även so achter ehr an as de Hund achter de Täv.

BOHLE
trotschig.
Se jo ook, Herr Paster!
PASTER
bölkt.
Schämen sallst di wat!
OHM
kummt links rin.
'n Dag ook! O ha! Hier givt't en Lex un 'n Text för de Sünders.
PASTER
in de Fohrt.
Jo, Se kaamt jüst to rechten Tied. Koent ook noch en Laag mit afkrigen.
OHM.

Och, Herr Paster, bi mi helpt keen Schimpen un keen Schellen un keen Schanderen mehr. Ik bün al en to olen Sünder.

PASTER.
Jo, un denn in Spriet good erhollen.
OHM.

Stimmt, aver bloot in goden. Wat is denn nu bloot hier loos? Ik höör dat Dunnerwäder al en ganze Tied up de Däl an. Un as dat nu loos geiht mit roden Ünnerrock un Parken un Swien un Kaneel un Täv, do denk ik: Nu ward't Tied! Dat is di jo en schöne Menajeri dor binnen.

BOHLE
muckschig.
Ik sall nu an allens schuld sien.
OHM.
O, du Unschuldslamm!
PASTER.

Jo, dat seggt Se man, un denn vermahnt Se em man an de Kroogdeern ut de Havenschenk in de Stadd – de mit de Tackelbeen.

OHM.

Och, de vergnöögte Manda, de Been hett, as wenn se de Büxen oever de Tünn drögen deed – So! Dat is sien Swarm wäst! So, so! O Mann in de Tünn, ik hadd di ook'n annern Gesmack totruut!

BOHLE
argerlich.

Dat's jo allens bloot Loegenkraam – is dat! Dat hett bloot de Jülf, de Floetz, upbrocht, üm mi wat antoklackern!

OHM
fleit't.

Jülf! Tööv! Dor fallt mi in: Ik hebb en Koort van [62] em. Grabbelt in sien Bostfick un kriggt sien Breevtasch ruut. Hier is se. Wat steiht dor up? Leve Ohm-Buur, segg man to Huus, ik seil in de Welt, mi süht keen wedder. Jülf. Wider nix. Hebb ik även buten Fru Harder ook al vörläst.

BOHLE.
Denn blivt he weg. Reisen Lüüd sall man nich uphollen.
PASTER.
Ji hebbt ju doch fröher verdragen.
BOHLE.
So lang Moder noch läv. Aver as Fru Mai – Fru Harder hier up de Hallig keem, gung de Skandaal loos!
PASTER
to Ohm.
De hebbt Se hier herbrocht.
OHM.

Wat kann de lütt Fru dorför, dat so'n poor kullerige Dalvs kenen roden Ünnerrock sehn koent! De arme Fru hett smalle, päverige Backen un'n ganz spitze Näs dorbi krägen. Wider is nu bi de ganze Komeedi nix ruutkamen. Wütig to Bohle. Ik künn di enen an't Muul langen, du Schaapskopp!

PASTER.

Buur Wessels, wenn Se den Süstersoehn noch mehr Hartensheemlichkeiten to seggen hebbt, denn so seggt Se em dat lever buten. Ik wull noch en poor Wöörd alleen mit Fru Maike spräken, ehrer ik gah. Jo?

OHM
kriggt Bohle bi'n Arm.
Kumm mit, du dammelige Seebull! Ruut mit em.
PASTER
roppt ut de Doer.
Fru Harder, een Woord noch!
MAIKE
kummt rin, man süht ehr an, dat se weent hett.
Wat sall ik denn noch, Herr Paster?
PASTER
faat't ehr bi de Hand.
Mien leve Fru Maike, nu sett't S' sik maal dorhen!
MAIKE
sett't sik links an den Disch un leggt de Handen in'n Schoot.
PASTER
steiht bi ehr.

Nu segg mi doch bloot üm Gotts – nu seggt S' mi doch bloot üm Gottswillen, mien leve Fru Maike, worüm Se nich to mi kamen woelt. Wenn Se mi nich heiraden woelt – good! denn spräkt wi nich mehr doroever. Aver Se koent doch as mien Huushöllersch to mi kamen. Wat? Woelt Se dat denn nich?

MAIKE
kickt vör sik daal un swiggt en Wiel, denn seggt se.

Och, Herr Paster, un wenn ik ook as Se ehr Huushöllersch togahn do, – denn – denn blivt dat jo doch nich na mit dat Fragen un Toräden, un – dat geiht doch nu maal nich – nee!

PASTER.
Maike, bün ik denn so'n Oevel?
MAIKE.

Och, Herr Paster, dorüm is dat jo nich. Dat is noch en annern Grund, un – den will ik lever noch nich seggen. Mit de Tied kummt he jo van sülvst an'n Dag.

[63]
PASTER
treckt de Ogenbranen tohoop, achter sien Stern arbeidt dat.
Wat sall ik mi dorbi denken, Fru Maike? Dor kann man sik jo allerhand bi denken.
MAIKE
lett den Kopp hangen und kickt in'n Schoot.
Denkt Se man dat Richtige, Herr Paster.
PASTER.

Ruut mit de Spraak! Se wardt dat doch Se ehren Paster seggen koenen?! Bi mi is dat likers so good uphägt as bi unsen Herrgott, Fru Maike.

MAIKE
leggt de Arms up'n Disch un den Kopp up de Arms un snuckert.
Ik sall en Kind hebben!
PASTER
tuckt tosaam, bitt sik up de Lippen, geiht eerst'n Schridd van ehr weg, denn ritt he sik tosaam, richt't sik hoog up, haalt deep Puust, träd an ehr ran un leggt ehr de Hand up de Schuller.
Welkeen is de Vader?
MAIKE
blivt so.
Dat segg ik nich.
PASTER.

De Mann mutt Se doch heiraden odder för dat Kind befahlen, Fru Harder. Worüm woelt Se denn sinen Naam nich seggen?

MAIKE
richt't den Kopp up, kickt oever den Paster nich an, jümmer vör sik daal.
De hett hier nix to bedüden. Ik krieg mien Kind ook alleen groot.
PASTER.
Dat is dummen Snack un dummen Stolt. Seggt Se ml den Naam van den Vader.
MAIKE
leggt wedder den Kopp up'n Disch und huult loos.
Ik kann – em doch nich – seggen, Herr – Paster! Un kann dat nich – un kann dat nich!
PASTER
ward ganz vertwivelt, weet nich, wat he mit dat wenen Wiev anfangen sall, loppt üm ehr rüm.

Laat't Se doch bloot dat Wenen, Fru Mai – Fru Harder! Höört Se? Laat't Se dat Wenen! Dat – dat – dat – hett gor kenen Zweck nich. Ik – He rönnt up't End vertwivelt na de Doer links vörn un ritt ehr up.


Ohm steiht al dorachter, Bohle mit en vermuckscht Gesicht achter em.
OHM.

Ik wull jüst ankloppen un fragen, wat – wat't an de Tied woer. As he Maike süht, loppt he up ehr to. O Gott, o Gott, o Gott, wat is di, mien söte Maike? Hett man di wat daan?

BOHLE
slarpt rin un blivt mit sien druus Gesicht bi de Doer stahn.
PASTER.
Wat sall ik ehr doon? Ik kann bloot nix mit ehr anfangen.
[64]
OHM.
Wat is denn mit di, mien söte Maike? Wat?
PASTER.
En Kind sall se hebben.
OHM
stickt vör Freid twee Fingern int Muul.
Wat? Kind?
PASTER.
Jo, aver se will den Vader nich angäven.
OHM
stellt sik in Posituur.
De Vader bün ik, Herr Paster!
PASTER, BOHLE maakt heel verbaaste Gesichten.
OHM
kloppt Maike up de Schuller.

Dorüm ween man nich, mien Deern. In dree Wäken is Hochtied, un denn wardt ut de Tranen rode Wiendrüppen. Wat, Maike?

BOHLE
fangt höhnschen an to lachen.
So! Denn is dien rode Ünnerrock doch to wat good wäst, Ohm-Buur!
PASTER
steiht as verdünnen.
Ji sünd jo – ji sünd jo – en grote – Rasselband!
MAIKE
kickt hoog in Ohm sien lachen Gesicht.
Ohm – is dat dien Eernst?
OHM.

Deern, glöövst dat nich? Den rieksten Koogbuurn kannst krigen, un denn fraagst noch lang, wat dat wohr is?

MAIKE
flüggt em üm den Hals.
Och, Wessel Wessels, du büst doch en groten Hallunk!
OHM.
Juuuch! Un nu hebb ik en Fru un enen Arven för minen Hoff dorto! Drückt un küsst ehr.
PASTER
mit en suur Gesicht to Bohle.
Kinnerslüüd, dat Späl is ut, de dat Geld hett, kriggt de Bruud!
[65]

Der annotierte Datenbestand der Digitalen Bibliothek inklusive Metadaten sowie davon einzeln zugängliche Teile sind eine Abwandlung des Datenbestandes von www.editura.de durch TextGrid und werden unter der Lizenz Creative Commons Namensnennung 3.0 Deutschland Lizenz (by-Nennung TextGrid, www.editura.de) veröffentlicht. Die Lizenz bezieht sich nicht auf die der Annotation zu Grunde liegenden allgemeinfreien Texte (Siehe auch Punkt 2 der Lizenzbestimmungen).

Lizenzvertrag

Eine vereinfachte Zusammenfassung des rechtsverbindlichen Lizenzvertrages in allgemeinverständlicher Sprache

Hinweise zur Lizenz und zur Digitalen Bibliothek


Zitationsvorschlag für dieses Objekt
TextGrid Repository (2012). Boßdorf, Hermann. Dramen. De rode Ünnerrock. De rode Ünnerrock. Digitale Bibliothek. TextGrid. https://hdl.handle.net/11858/00-1734-0000-0002-3CEF-E